Embed Size (px)
Citation preview
Auzoan konposta egiteko gida metodologikoaGUZTIZ ONURAGARRIAKONPOSTAJEA,
KONPOSTAJEA ZER DA?ZER DA AUZOKONPOSTA?ZER ETA NOLA EGINGO DUGU? KONPOSTATU DAITEZKEEN HONDARRAKZERK BALDINTZATZEN DU KONPOSTATZE PROZESUA? ZER EGIN BEHAR DA KALITATE ONEKO KONPOSTA LORTZEKO?KONPOSTATZE PROZESUAREN ADIERAZLEAKKONPOST HELDUAREN ERABILERA
5
6
7
8
10
11
12
14
Gure gizarteak aurre egin behar dion erronketariko bat hondakinen kudeaketa da. Egunero gure bizitzeko era eta kontsumo ohituren ondorioz, geroz eta hondakin gehiago sortzen ditugu, beraz, konponbideak bilatzea eta ingurumenarekin jasangarriak diren tratamendu
egokiak garatzea geroz eta zailagoa da.
Gure zabor poltsa aztertzen badugu, gutariko bakoitzak, eguneko, batez beste 0,96 kilo za-bor sortzen ditugula konturatuko gara; horietarik pisuaren %40a konposta lortzeko birziklatu daitezkeen hondakin organikoak dira.
Lorategi edo baratzerik ez duten etxebizitzek beraien hondakin organikoak auzokonpostaren bitartez kudeatzeko aukera daukate, Udalak horretarako prestatutako gunea erabiliz. Horrela, hondakin organikoak konpost bihurtuko ditugu, materia organikoaren zikloa itxiz. Herrian bertan konposta egitea, hondakinen prebentziorako eta ingurumena zaintzeko ekintza oso baliagarria eta garrantzitsua da, materia organikoa jatorrian kudeatuz, bildu, garraiatu eta instalazioetan kudeatu beharreko hondakinen kopurua murriztu egiten baita.
soberakin organikoak bereizieta zikloa itxi
Konpostajea naturan gertatzen den prozesua da, soberakin organikoak birziklatu eta elikagaiez hornitzen dira, lur bihurtzen dira, naturaren zikloa itxiz.Prozesu naturala da eta, prozesu horren bidez, materia organikoa, eraldaketa biologiko baten bitartez, konpost bihurtzen da. Konpost hau nekazaritzarako eta lorezaintzarako ongarri erabilgarria da. Eraldaketa hau mikroorganismoek ( onddo, bakteria, etab.) eta lurzoruko faunak (zizare, barraskilo, etab.) eragiten dute, egoera aerobioan, hau da, oxigenoarekin.
KONPOSTAJEA ZER DA?
Auzokonposta sukaldeko soberakin organikoak auzoan bertan konpostajearen bitartez kudeatzean datza. 8-10 familiarekin taldea osatzen da eta, auzolanean, materia organikoa Udalak jarritako konpostagailuetan konpost bihurtu eta kalitatezko ongarria lortzen dugu. Horrela, elikagaiak lurrera bueltatu eta materia organikoaren zikloa ixten dugu.
ZER DA AUZOKONPOSTA?
soberakin begetalak inausteko guraizeak
konpostagailua
sardea
pala
airez
tatz
ailea
KonpostagailuanOntzian ditugun hondakin organikoak konpostagailura botako ditugu, ondoren proportzio berean egituratzailea bota eta nahastu egingo dugu. Nahastu ondoren, egituratzaile gehiago jarriko diogu gainean, euliak saihesteko.
ZER ETA NOLA EGINGO DUGU?
Sukaldean... Sukaldean sortutako materia organikoa ontzi marroira botako dugu.
KONPOSTATU DAITEZKEEN HONDARRAKSukaldekoak
Lorategi edo baratzekoak
Barazki eta fruta hondarrak
Belarra eta bestelako belarkiak
Egur naturaleko zerrautsa
Lore, erramu eta hosto berde edo lehorrak
Baita ere…Baratzeko uzta hondarrak
Inausketa hondar txikiak eta adar txikituak
Haragi eta arrain hondarrak
Arrautza eta marisko oskolak, fruitu lehorrak
Sukaldeko papera eta musuzapiak
Ogi lehorra eta sukaldatutako janari hondarrak
Kafe eta infusio hondarrak
Organikoen hondarrak ur edukiaren arabera sailkatu daitezke. Material hezeak elikagaiak ematen dizkie konpostatze prozesuaren ardura duten organismoei, eta material lehorrak gehiegizko ura xurgatu eta oxigenoaren zirkulazioa hobetzen laguntzen du.
MATERIAL HEZEA: fruta eta barazki hondarrak, haragi eta arrain hondarrak, sukaldatutako janari hondarrak, lore eta erramuak, belarra eta baratzeko hondarrak.
MATERIAL LEHORRAK: arrautza oskolak, fruitu lehorrak eta mariskoa, hezurrak, kortxoak, paperezko musuzapiak, inausketa hondarrak, hosto lehorrak, txirbila, zerrautsa eta belar lehorra.
MATERIAL LEHORRA ETA MATERIAL HEZEA …
Ez konpostatu!Koniferak (pinuak)Egur tratatu eta aglomeratuen zerrautsakAnimalien gorotzakZigarro-puntakErrazte edo garbiketa hondarrak. Usteldutako begetal, landare edo fruta kopuru handiakMaterial ez-organiko eta biodegradagarriak ez direnak.
Materia organikoa deskonposatzeko ardura nagusia dutenak mikroorganismoak dira, eta horiek, bizitzeko eta konpostatze prozesua garatzeko, baldintza ezin hobeak behar dituzte.
Hauexek dira hiru baldintza nagusiak:
ZERK BALDINTZATZEN DU KONPOSTATZE PROZESUA?
TENPERATURA (45-65 ºC)Tenperaturaren gorakada mikroorganismoen aktibitateak eragindako energia askatzetik dator. Tenperaturak ere konpostatzen ari diren hondakinen higienizazioa ahalbidetzen du.
OXIGENOA (%15-21)Organismoek oxigenoa behar dute arnastu eta bizi ahal izateko. Garrantzitsua da airea material guztira iristea, egoera anaerobioak (oxigenorik gabeak) saihesteko.
HEZETASUNA (%45-55)Mikroorganismoak inguru hezeetan bakarrik dira aktiboak. Ura falta bada, prozesua mantsotu egiten da, eta ur gehiegi badago, baldintza anaerobioak gertatzen dira, materia organikoa usteldu egiten da eta usain txarrak sortzen dira.
ZER EGIN BEHAR DA KALITATE ONEKO KONPOSTA LORTZEKO?
Material hezea eta material lehorra nahastu beti Material hezeak eta material lehorrak PROPORTZIO BERDINETAN nahastu behar dira karbono – nitrogeno erlazio egokia bermatzeko, usain txarrak ekidin eta intsektuak agertzea saihesteko.
Maiz nahastuNahasteak mikroorganismoek ekintzarako behar duten oxigenoa, materialaren homogeneizazioa eta hezetasuna banatzea eragiten du. Astean behin nahastu, homogeneizatzeko, aireztatzeko eta tenperatura berdintzeko. Hondakin organiko asko samar botatzean ere komeni da nahastea, geruzen sorrera, usain txarrak eta intsektuak ekiditeko.
Hezetasuna kontrolatu Hezetasuna zaindu. Oso lehorra badago, materialak ureztatu edo material egituratzailea gehitu, gehiegizko ura erregulatzeko.
KONPOSTATZE PROZESUAREN ADIERAZLEAK
Zer egin behar dugu?
Zergatik gertatzen da?
NAHASKETA HOTZ ETA LEHOR DAGO
NAHASKETA HEZEEGI DAGO
NAHASKETAK USAIN TXARRA DU
NAHASKETAK AMONIAKO USAINA DU
LIZUNA EDO TELA ZURIEN AGERPENA
FRUTA-EULIEN AGERPENA
Konpostatzeko material gutxi dago
Material lehor gehiegi dago
Gehiegi nahastu dugu
Material heze gehiegi dago
Nahasketa euriak busti du edo gehiegi ureztatu da
Oxigeno gabezia dago
Gehiegizko hezetasuna dago
Material heze gehiegi dago (nitrogenoa)
Onddoen hazkuntza dago, aktibitate mikrobiarra dago
Nahasketa ez dago ondo egina eta materia freskoa dago gainaldean
Gehiegizko hezetasuna dago
Hondakin organiko gehiago bota
Material hezea gehitu edo ureztatu
Gutxiagotan nahastu
Material lehorra gehitu eta nahastu
Material lehorra gehitu eta nahastu
Material lehorra gehitu eta nahastu
Ez dugu kezkatu beharrik, seinale ona da
Nahastu, material freskoa gainaldean gera ez dadin
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
>
>
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
>
>
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> >
NAHASKETA HOTZ ETA LEHOR DAGO
NAHASKETA HEZEEGI DAGO
NAHASKETAK USAIN TXARRA DU
NAHASKETAK AMONIAKO USAINA DU
LIZUNA EDO TELA ZURIEN AGERPENA
FRUTA-EULIEN AGERPENA
Konpostatzeko material gutxi dago
Material lehor gehiegi dago
Gehiegi nahastu dugu
Material heze gehiegi dago
Nahasketa euriak busti du edo gehiegi ureztatu da
Oxigeno gabezia dago
Gehiegizko hezetasuna dago
Material heze gehiegi dago (nitrogenoa)
Onddoen hazkuntza dago, aktibitate mikrobiarra dago
Nahasketa ez dago ondo egina eta materia freskoa dago gainaldean
Gehiegizko hezetasuna dago
Hondakin organiko gehiago bota
Material hezea gehitu edo ureztatu
Gutxiagotan nahastu
Material lehorra gehitu eta nahastu
Material lehorra gehitu eta nahastu
Material lehorra gehitu eta nahastu
Ez dugu kezkatu beharrik, seinale ona da
Nahastu, material freskoa gainaldean gera ez dadin
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
>
>
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
>
>
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> >
Oso garrantzitsua da heldutako konposta erabiltzea. Heldu gabeko konpostak landareen garapena murriztu dezake.
Konposta noiz dago helduta: • Basoko lurraren usaina du. • Marroi ilun edo beltz kolorekoa da, eta
eskuak gutxi zikintzen ditu ez dagoelako oso hezea.
• Ez du materialik agerian. Uniformea izan behar du, deskonposatu gabeko material zatirik gabea, adar zati edo hezurren bat izan ezik.
• Giro-tenperatura dauka.
KONPOST HELDUAREN ADIERAZLEAK
Konposta konpostagailuaren beheko aldetik atera eta galbahetu egiten da. Zatirik lodienak konpostagailura bueltatu behar dira eta beste materialekin nahastu.
BELARDIA FRUTA ARBOLAK BARATZEA PARTERREAKZUHAITZAK ETA ZUHAIXKAK
LOREONTZI ETA LORATEGIETAN TRANSPLANTEAK
Landaketa berria: 2-3 kg konpost/m2
Mantenua: 0’5-1 kg konpost/m2
Landaketa berria: lurra eta konposta proportzio berdinetan nahastu
Ongarri bezala: 2 cm-ko geruza zuhaitzaren oinarrian
1-3 kg/m2 barazki motaren arabera
1-2 kg/m2 edo lorategiko lurra eta konposta proportzio berdinetan nahastu
2-3 cm-ko konpost geruza zuhaitzaren oinarrian
2 cm-ko geruza Konpost zati 1 , 3 zati lurrekin nahastu
Konposta galbahe batekin bahetu behar da
Udaberrian edo uda hasieran bota behar da
Arinki nahastu behar da
Fruta bildutakoan bota behar da
Landatu baino lehen bota behar da
Arinki nahastu behar da
Gainazaletik nahastu behar da
Udazkenean erabili behar da
Lorategiko lurrarekin nahastu behar da
Udaberrian erabili behar da
Transplantearen momentuan erabili behar da
KONPOST HELDUAREN ERABILERA
Oharrak
Konpost kantitatea
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> >
> > >
> > >
> > >
>
>
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> >
> > >
> > >
> > >
>
>
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> >
BELARDIA FRUTA ARBOLAK BARATZEA PARTERREAKZUHAITZAK ETA ZUHAIXKAK
LOREONTZI ETA LORATEGIETAN TRANSPLANTEAK
Landaketa berria: 2-3 kg konpost/m2
Mantenua: 0’5-1 kg konpost/m2
Landaketa berria: lurra eta konposta proportzio berdinetan nahastu
Ongarri bezala: 2 cm-ko geruza zuhaitzaren oinarrian
1-3 kg/m2 barazki motaren arabera
1-2 kg/m2 edo lorategiko lurra eta konposta proportzio berdinetan nahastu
2-3 cm-ko konpost geruza zuhaitzaren oinarrian
2 cm-ko geruza Konpost zati 1 , 3 zati lurrekin nahastu
Konposta galbahe batekin bahetu behar da
Udaberrian edo uda hasieran bota behar da
Arinki nahastu behar da
Fruta bildutakoan bota behar da
Landatu baino lehen bota behar da
Arinki nahastu behar da
Gainazaletik nahastu behar da
Udazkenean erabili behar da
Lorategiko lurrarekin nahastu behar da
Udaberrian erabili behar da
Transplantearen momentuan erabili behar da
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> >
> > >
> > >
> > >
>
>
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> >
> > >
> > >
> > >
>
>
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > > > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> > >
> >
… Lurra hobetzekoKonpostak, erregulartasunez erabilita, lurraren egitura hobetzen du. Lur buztintsuak zuzentzeko erabili daiteke, aise putzuz bete eta trinkotzen direnak, porositatea handitu eta ur-aire balantzea hobetzen duelako. Lur hondartsuak egituratzen ditu, eta ura eta elikagaiak landareen sustraiak iristen ez diren lurreko geruza sakonetara ez arrastatzea ere laguntzen du. Higadura eta lur emankorren galera ekiditen laguntzen du.
… Ongarri bezala Konposta nekazaritzarako ongarri bikaina da, ingurune naturalera elikagaiak bueltatzen ditu. Landareen garapenerako beharrezkoak diren elementuak ditu eta pixkanaka askatzen ditu; horrela, landareentzat elikagai erreserba garrantzitsua bihurtzen da behar handiagoak dituzten garaietarako.
Konposta ongarri organiko moduan erabili daiteke loreontzietarako, baratzerako, lorategirako, balkoirako edo terrazarako.
KONPOSTA
