Konferencja „Digital Promise w praktyce – technologia szansą na rozwój i integrację osób z

niepełnosprawnościami”

Relacja

Zlikwidowanie bariery komunikacyjnej oraz wzrost liczby inicjatyw łączących możliwości osób z

niepełnosprawnościami z oczekiwaniami pracodawców wespół z nowymi technologiami znacząco

mogłyby się przyczynić do zwiększenia wskaźnika osób niepełnosprawnych aktywnych zawodowo.

Najwięksi polscy pracodawcy zgodnie podkreślają, iż kompetencje zawodowe są obecnie

najważniejsze w procesie rekrutacji, bez względu na płeć lub ograniczenia fizyczne pracowników. To

jedna z głównych konkluzji konferencji Digital Promise w praktyce – technologia szansą na rozwój i

integrację osób z niepełnosprawnościami zorganizowanej przez Fundację Instytut Innowacyjna

Gospodarka i CodersTrust Polska, inaugurującej kampanię społeczną INNOWACJE NA RZECZ INTEGRACJI.

Akcja ta ma zrzeszać instytucje, pracodawców, fundacje oraz media. Jej celem jest wykazywanie, iż

dzięki wykorzystaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych w zakresie nauki i rozwoju

zawodowego możliwa jest aktywizacja oraz integracja osób z niepełnosprawnościami.

Otwierająca wydarzenie Magdalena Dziewguć, Head of Google Cloud, zwróciła uwagę na pewien

rodzaj rewolucji w środowisku pracy, które staje się niezależne od miejsca. Faktycznym środowiskiem

pracy staje się świat wirtualny bez względu na szerokość geograficzną. Można uczyć się i pracować z

dowolnego miejsca na ziemi. Towarzyszący jej Konrad Rychlewski, niedowidzący programista Google

Polska, podkreślił wagę technologii, które zasadniczo zmieniają jakość życia. Podkreślił także, że

wykorzystanie nowatorskich rozwiązań w działalności zawodowej ułatwia aktywność osób do tej pory

wykluczonych z rynku pracy.

1 Kwartalne i roczne dane z BAEL GUS 1993-IV kw. 2017 http://www.niepelnosprawni.gov.pl/p,81,bael

2 Employment rate of people by type of disability, sex and age, Eurostat, dane za 2011r.

http:// appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=hlth_dlm010&lang=en 3 Według badania Fundacji Instytut Innowacyjna Gospodarka na zlecenie firmy Coders Trust Polska

4 Według badania Grant Thornton International Business Center 2017r.

5 Sprawozdanie z realizacji planu rzeczowo-finansowego z działalności PFRON za 2017rok

http://bip.pfron.org.pl/fileadmin/BIP/Budzet/Sprawozdanie_z_realizacji_planu_rzeczowo-finansowego_z_dzialalnosci_PFRON_za_2017_rok.pdf

27,7% - wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w wieku produkcyjnym w Polsce1 47,3% - średni wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w wieku 15-64 lata w UE2 75% - odsetek firm ICT, które nie zatrudniają osób z niepełnosprawnościami, ponieważ nie zgłaszają się do nich tacy kandydaci3 60% - średnich i dużych firm w Polsce ma problemy z rekrutacją – wg Grant Thornton4 3,5 mld zł – suma kwot wpłaconych na PFRON przez pracodawców zatrudniających co najmniej 25 osób w 2017r.5

Mimo jednego z najniższych wskaźników zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w Europie (27,7

proc. wobec np. 69 proc. w Szwajcarii czy 60,8 proc. w Finlandii – średnia europejska wynosi 47,3

proc.), w obecnej koniunkturze Polska ma szansę na jego zmianę – tak uważa dr Agnieszka Sznyk.

Dyrektor Zarządzająca Instytutu Innowacyjna Gospodarka podczas swojej prezentacji udowadniała

tezę o „win-win situation”, w której pracodawcy poszukują specjalistów i są otwarci na możliwość

zlecania pracy zdalnej osobom z ograniczeniami fizycznymi. Jednocześnie opłaty na PFRON mogłyby

zostać zredukowane co umożliwiałoby oszczędności dla przedsiębiorców. Według badań PwC aż 86

proc. firm w regionie Europy Środowo-Wschodniej ma problemy z rekrutacją. A przykładowa

wpłata składek na PFRON przedsiębiorstwa zatrudniającego 250 pracowników i niezatrudniającego

osób z niepełnosprawnościami to ponad 330 tys. zł w skali roku.

Największy dynamizm notują przedsiębiorstwa z sektora ICT, których liczba w Polsce rośnie w

średnim rocznym tempie 10,1 proc. - Dochody w tej branży odnotowują wzrost powyżej 8,6 proc. w

skali roku. Co stanowi najwyższy wzrost w Europie – mówi dr Agnieszka Sznyk. Fundacja Instytut

Innowacyjna Gospodarka zbadała potrzeby kompetencyjne, możliwość zastosowania pracy zdalnej

oraz zatrudniania osób z niepełnosprawnościami. Raport wskazuje, że do 75 proc. firm z sektora ICT

w ogóle nie zgłaszają się do pracy kandydaci z niepełnosprawnościami.

Na rosnące znaczenie nowych technologii w kontekście zmian na rynku pracy wskazała dr hab.

Katarzyna Śledziewska z DELab UW. Dynamika z jaką zderza się on z rewolucją cyfrową skutkuje nie

tylko nowymi możliwościami, ale też brakiem perspektyw dla zawodów wypieranych przez sztuczną

inteligencję.

Dostosowanie się do tempa zmian, nie przywiązywanie się do jednego pracodawcy, stałe

podnoszenie swoich kwalifikacji stanowią największe wyzwanie dla wszystkich pracowników. –

Zwłaszcza, że 48 proc. zatrudnionych zdaje się nie przyjmować do wiadomości otaczających ich

zmian, wierząc, że za 10 lat będzie wykonywała tę samą pracę na tym samym stanowisku –

zauważa dr Śledziewska.

Sposób szukania zatrudnienia także uległ digitalizacji, a popularność portalu Upwork, na którym co

tydzień ponad 2 mln firm publikuje 50 tysięcy nowych zleceń dla freelancerów wskazuje, że praca

dla międzynarodowych pracodawców staje się w niektórych branżach normą. Jak zauważyła

prowadząca konferencję dr Małgorzata Krzysztoszek jedyną obecnie stałą, charakteryzującą rynek

pracy, jest zmienność. Czego dowodem jest badanie DELab, które kreśli ‘nowy świat w gospodarce

cyfrowej’, gdzie nowe formy zatrudnienia wiążą się z wykonywaniem pracy dla wielu różnych

pracodawców, wynajmowaniem ekspertów do pojedynczych projektów czy praca mobilna z

wykorzystaniem technik teleinformatycznych. W Polsce 40 proc. miejsc pracy zagrożonych jest

automatyzacją, z czego wyłączone są zawody opiekuńcze i kreatywne.

Możliwość zdobycia nowego zawodu lub podniesienia kwalifikacji dla osób z niepełno

sprawnościami do tej pory w 75 % ograniczała się do kursów stacjonarnych, czyli trudnodostępnych

dla wszystkich. Dodatkowo treść tych szkoleń dotyczyła umiejętności obecnie najbardziej

zagrożonych automatyzacją. A tylko 5 % wszelkich tego typu działań uwzględniała faktyczne

dysfunkcje kursantów. Wobec braku systemowych usprawnień dla osób z niepełnosprawnościami

CodersTrust Polska wyszła z inicjatywą stworzenia kursu, adaptacji platformy edukacyjnej oraz

przeszkolenia mentorów-nauczycieli. Zaprojektowana we współpracy z Fundacją Integracja

innowacja umożliwia osobom z niepełnosprawnościami ruchowymi i z obniżoną sprawnością zmysłu

wzrokowego uzyskać umiejętności tworzenia witryn internetowych, oraz podstaw programowania.

Liczba chętnych do próby testowej przerosła oczekiwania organizatorów. Wybrana grupa ośmiu osób

w całości i z powodzeniem ukończyła kurs testowy WordPress & Frontend dla osób z

niepełnosprawnościami uzyskując umiejętności projektowania witryn internetowych.

Kurs zostanie udostępniony bezpłatnie fundacjom i stowarzyszeniom zajmującym się wspieraniem

zawodowego rozwoju osób z niepełnosprawnościami. W gestii instytucji będzie natomiast

zapewnienie mentora-nauczyciela, którego obecność, wyłącznie online, jest kluczowym wsparciem

merytorycznym i motywacyjnym kursanta. Już od czerwca 2018 r. osoby z niepełnosprawnością mogą

zgłaszać się do Urzędów Pracy w celu sfinansowania tego typu innowacyjnego szkolenia. A jak

zaznacza mentorka, programistka i pisarka Sylwia Błach: - Świat wirtualny może być świetnym

wstępem, do świata realnego.

W drugiej części konferencji „Digital Promise” odbył się panel dyskusyjny, podczas którego

konfrontowano punkt widzenia pracodawców z oczekiwaniami i możliwościami osób z

niepełnospawnościami. Monika Smulewicz, partner w Grant Thornton przytoczyła dane z badania

obejmującego 140 krajów, z których wynika że 60 proc. polskich firm ma problemy z zatrudnieniem

fachowców. Na świecie tylko Japonia ma większy odsetek przedsiębiorstw borykających się z

brakami kadrowymi. Na obecnym poziomie rozwoju wielokrotne przekwalifikowywanie się powinno

być normą. Smulewicz podkreśliła, że polski kodeks pracy nie jest dostosowany do obecnej dynamiki

na rynku pracy, nie przewiduje na przykład tak zwanego ‘home office’ – pracy zdalnej. A forma

takiego zatrudnienia z powodzeniem mogłaby się sprawdzić w przypadku osób z

niepełnosprawnościami.

- Jest dużo do zrobienia – mówi Sylwia Błach doktorantka, mentorka, programistka i pisarka. –

Zwłaszcza na poziomie komunikacji. Aby niepełnosprawny potrafił powiedzieć o swoich potrzebach,

a pracodawca był otwarty na rzeczową rozmowę. Czasami wzajemna i dobra komunikacja sprawia,

iż okazuje się że nie ma żadnych przeszkód ani dla pracodawcy ani dla pracownika z ograniczeniami

zdrowotnymi. Piotr Pawłowski, prezes Fundacji Integracja podkreślił, że wszelkie inicjatywy są dobre,

ale dla faktycznej poprawy jakości życia osób z niepełnosprawnościami niezbędna jest zmiana

systemu. To nie chodzi o to, aby dawać wędkę, ale by zmienić całe rybołówstwo. Już teraz na portalu

z ogłoszeniami o pracy widać wyraźnie zwiększony ruch i zdecydowanie więcej pracodawców chce

zatrudniać osoby z tej grupy społecznej. – Bardzo ważne jest aby nie patrzeć na osoby z

niepełnosprawnościami przez pryzmat tego, czego nie mogą zrobić, ale zwracać uwagę na to co

mogą, potrafią i chcą. Trzeba umieć zauważyć czego brakuje takim osobom by z powodzeniem

mogły się realizować zawodowo – zaznaczył Pawłowski, zwracając ponownie uwagę na

elementarne potrzeby systemowe. - Trzeba patrzeć na możliwości, a nie na ograniczenia.

O pojawiających się szansach wzrostu liczby aktywnych zawodowo osób z niepełnosprawnościami

mówił Cezary Kaźmierczak, prezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców. Podkreślił, że na rynku

pracy najbardziej chronią kwalifikacje i kompetencje, zdalne poszerzanie kompetencji może

zasadniczo ułatwić aktywność zawodową. Drugą sprawą jest niewątpliwie potrzeba zmiany regulacji

prawnych, które w obecnej formie bardziej przeszkadzają niż ułatwiają zatrudnianie pracowników w

elastycznych formach zatrudnienia. A na rynku pracownika – podkreślał Kaźmierczak - otwiera się

perspektywa dla osób które z różnych powodów chcą lub muszą pracować z domu. - Ponieważ

pracodawcy coraz częściej potrzebują wykonawców konkretnych usług, kogoś do pracy na 50-100

godzin rocznie, a nie pracowników na cały etat. Niestety kodeks pracy nie idzie w parze z realnymi i

zmieniającymi się potrzebami pracodawców. – podsumował Cezary Kaźmierczak.

- Gdzie znaleźć odważnych przedsiębiorców, którzy myślą niestereotypowo? – na to pytanie dr

Małgorzaty Krzysztoszek odpowiadał wiceprezes Polskiej Organizacji Pracodawców Osób

Niepełnosprawnych. Krzysztof Kosiński zauważył, że najważniejszą sprawą jest, by pracodawcy

uświadomili sobie, że gros niepełnosprawności w ogóle nie widać i nie są one żadną przeszkodą do

zatrudnienia. Zwrócił również uwagę na brak wiedzy o stopniach i rodzajach niepełnosprawności, co

przyczynia się do zatrudniania tych osób na stanowiskach poniżej swoich kompetencji. Równocześnie

Krzysztof Kosiński zaznaczył, że coraz więcej firm po prostu chce być otwarta dla wszystkich

pracowników.

Sprzyjająca koniunktura z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi technologicznych daje realną

szansę na zbudowanie rzeczywistości równych szans i poprawę jakości życia osób z

niepełnosprawnościami. Pozostaje jednak brak elementarnej wrażliwości na potrzeby innych, który

jest większą przeszkodą w aktywizacji niż niedostosowana infrastruktura architektoniczna – Na

szczęście to się zaczyna zmieniać – zauważa Aneta Podyma-Milczarek, prezes Pramerica aktywna w

projekcie Prezesi Wolontariusze. – Rynek pracownika dyktuje nowe standardy dla pracodawców, a

zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami nie jest już tylko zabiegiem wspierającym społeczną

odpowiedzialność biznesu. Wszystko polega na tym, by w którymś momencie zmienić świadomość,

że nie chodzi o pomaganie, a o współdziałanie – podsumowała Podyma-Milczarek.

Uczestnicy debaty mają świadomość, że nie wszystkie osoby z niepełnosprawnościami mogą i chcą

pracować, dlatego każda aktywność powinna być wspierana i podawana jako dobry przykład i

inspiracja dla innych. Zwolenniczka uznawania zatrudniania osób z niepełnosprawnościami jako

normę - Jolanta Jaworska, VP ABSL, wspomniała o konkretnych sytuacjach, w których takie osoby

w ogóle nie zgłosiły pracodawcy swoich problemów zdrowotnych wykorzystując fakt ich

niewidoczności. Argumenty o dłuższym urlopie i niższym wymiarze czasu pracy w żaden sposób nie

skłaniały ich do ujawnienia. Chęć normalnej aktywności zawodowej zwyciężyła.

Przemysław Kuśmierek, prezes Migam, firmy zajmującej się profesjonalną obsługą głuchego klienta w

języku migowym, udowadniał z kolei jak ważne dla całego społeczeństwa są inicjatywy aktywizujące

osoby z niepełnosprawnościami. Jako przykład podał współpracę z Uber’em, który zatrudnił kilku

głuchych kierowców. W rezultacie media społecznościowe zanotowały 5 mln wrzutów i udostępnień

na ten temat. Wciąż brakuje dobrych przykładów, akcentowanie historii o roszczeniowych osobach

na pewno nie pomaga w aktywizacji pozostałych osób z niepełnosprawnościami – zauważył

Kuśmierek.

Jednym z powodów niskiej aktywności zawodowej jest też niewystarczający poziom kompetencji,

który z kolei wynika z trudności w podejmowaniu nauki. – Urzędy pracy w małych miastach z

rezerwą podchodzą do możliwości zdalnej nauki czy kursów zawodowych wyłącznie przed Internet ze

wsparciem mentora-nauczyciela – mówi Beata Jarosz prezes CodersTrust Polska. - A tymczasem

innowacyjność tej formy szkolenia jest nierzadko jedyną szansą by osoby z ograniczeniami

ruchowymi, bez wsparcia asystentów, mieszkający w małych miastach i wsiach, mogły nabyć

umiejętności, które ułatwią lub umożliwią zdobycie pracy – dodaje Jarosz. Tylko zdalna forma nauki

umożliwi jej powszechność jak i wyłowienie z wykluczonych środowisk nowych talentów w

najbardziej perspektywicznych branżach. A szybkość podobnych kursów wpłynie na tempo zmian w

środowisku osób z niepełnosprawnościami. - Technologie dają szansę na demokratyczność edukacji i

zatrudnienia, ale również pozwalają zniwelować różnice między osobami z niepełnosprawnościami a

osobami zdrowymi – spuentowała prowadząca dr Krzysztoszek.

Podsumowanie:

wykorzystanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych w zakresie nauki i rozwoju

zawodowego może przyczynić się do większej aktywizacji i integracji osób z

niepełnosprawnościami;

faktycznym środowiskiem pracy staje się świat wirtualny, coraz częściej praca może być

wykonywana niezależnie od miejsca pobytu, zamieszkania pracownika;

według badania firmy Grant Thornton aż 60% polskich firm ma problemy z zatrudnieniem

fachowców;

Polska charakteryzuje się niskim wskaźnikiem zatrudnienia w śród osób z

niepełnosprawnościami w wieku produkcyjnym (27,7%);

jednocześnie wiele firm w Polsce płaci składki na PFRON w związku z niezatrudnianiem osób z

niepełnosprawnościami – w 2017r. pracodawcy zapłacili w sumie 3,5 mld zł składek na

PFRON;

pracownicy w Polsce muszą przyzwyczaić się do konieczności stałego podnoszenia swoich

kwalifikacji;

możliwość zdobycia nowego zawodu lub podniesienia kwalifikacji dla osób z

niepełnosprawnościami w 75% ograniczała się do tej pory do kursów stacjonarnych i

dodatkowo treść tych szkoleń dotyczyła umiejętności obecnie najbardziej zagrożonych

automatyzacją;

potrzeba lepszej komunikacji pomiędzy osobami z niepełnosprawnościami a pracodawcami

na temat wzajemnych potrzeb i możliwości;

pracodawcom brakuje wiedzy na temat rodzajów i stopni niepełnosprawności.

Partnerem projektu była firma Pramerica Życie TUiR SA.