Komponenti B Masat shoqëruese Koncepti i menaxhimit të ...balkansjointconference.org/wp-content/uploads/2017/12/Skender... · mujor i llumit te jetë. ... përdorimit të plehrave

Sewage Disposal in SW Kosovo Phase III, GJAKOVA (BMZ N 2013 65 501)

Component B - Accompanying Measures Consultant

Komponenti B

Masat shoqëruese

Republika e Kosovës

Sewage Disposal in Southwest Kosovo, Phase III (Gjakova)

BMZ N 2013 65 501

Koncepti i menaxhimit të llumit nga

ujërat e ndotura

SHUKOS / SHUKALB Balkans – Konferenca e përbashkët

Prishtina, 1 -3 Nentor 2017

https://www.kfw-entwicklungsbank.de/International-financing/KfW-Entwicklungsbank/



1. Projekti i Ujësjellësit dhe shkarkimit të llumrave

Projekti “Grumbullimi dhe trajtimi i ujërave të ndotura në JP të Kosovës faza

III, Gjakova", zbatohet në kuadër të Bashkëpunimit për Zhvillim ndërmjet

Republikës së Kosovës dhe Republikës Federale të Gjermanisë nëpërmjet

Development Bank (KfW) dhe Konfederata Zvicerane /Sekretariati Shtetëror për

Çështjet Ekonomike (SECO)

Kontarta per Konsuletin është ndërmjet KRU Radoniqi dhe Kozorciumit IGIP -

Sachsen Wasser – Hidroing-DK.

Projekti ndahet në dy Komponentë A dhe B, .Komponenti A përfshin zbatimin e

projektit (shërbime të detajuara të mbikëqyrjes së projektimit dhe ndërtimit )

ndërsa komponenti B përfshinë masat shoqërues që synon përmirësimin e

shërbimeve dhe ngritjen e kapaciteteve ne KRU “Radoniqi”

Korniza financiar i këtij projekti është në total 16,80 milionë euro (neto)




Planifikuar për impiantin e

Gjakoves:

• 29,080 p.e. (Faza 1)

• 14.490 m³/dite ujëra të

përdorura (mesatre )

• Pritet që prodhimi

mujor i llumit te jetë.

(150 t / muaj)




Toka Bazë për prodhim Për energjinë Hedhje-Deponim

Bujqësia**

Zonat e gjelbërta

Pyjet

Trajtimi tokës

Materiale ndërtimi Lëndë për djegie

(Energji / ngrohje,

prodhimi i çimentos)*

Dërgimi në

deponinë e

mbeturinave**

ose hiri pas

djegies

2. Përdorimi potencial i llumit të ujërave të ndotura

* Vlerësuar ** Vlerësuar dhe përzgjedhur për analiza të metejshme si pasojë e potencialit.




Përdorimi bujqësi Përdorimi për ngrohje (djegie) Hedhja ne deponi

Korniza e legjislacionit Evropian

91 /676/EEC

Direktiva e Këshillit të BE-së në lidhje me

mbrojtjen e ujërave nga ndotja e shkaktuar nga

nitratet nga burimet bujqësore

2000/76/EC

Direktiva e Këshillit të BE-së për djegien e

mbetjeve

Korniza e legjislacionit vendor

Ligjet

Ligji për Mbrojtjen e Mjedisit Ligji No. 03/L-025

(2009)

Ligji për Mbrojtjen e Ajrit nga Ndotja Ligji No.

03/L-160 (2010 Ligji për Mbeturinat Ligji No.04/L-060 (2012

Ligji për Ujërat e Kosovës Ligji No. 04/L-147

(2013)

Ligji për Mbeturinat

Ligji No. 02/L-30 (2005) - Shtojca 01

(Katalogu Evropian i Mbetjeve)

Ligji për Tokën Bujqësore Ligji No. 02/L-26

(2005)

Udhëzimet administrative

Udhëzimi Administrativ No 29/ 2014

Për Menaxhimin e llumit nga Trajtimi i

Ujërave të Ndotura (bazuar në Direktivën e

llumit të ujërave të ndotura të BE 86/278 /

EEC)

Udhëzimi Administrativ No. 06/2008 për

Administrimin e Mbetjeve të Rrezikshme

Neni 25 – Djegia e Mbetjeve të Rrezikshme

Udhëzimi Administrativ No.10/2007

për Menaxhimin e Deponive të Mbeturinave

(në bazë të Direktivës së EU-së 1999/31 / EC

për Deponi)

Udhëzimi Administrativ No 28/2014

Për zonat e Mbrojtura Sanitare

Udhëzimi Administrativ No 01/2015

Të listës së Mbetjeve të OECD

Udhëzimi Administrativ No. 06/2008

për Administrimin e Mbetjeve të Rrezikshme




→ Udhëzimi Administrativ (UA) - Nr. 29/2014 Për Menaxhimin e

Llumrave nga Trajtimi i Ujërave të Ndotura

Rregullon përdorimin e llumit pas trajtimit të ujërave të zeza për bujqësi me qëllim

parandalimin e efekteve negative mbi tokën, bimët, kafshët dhe shëndetin e

njeriut, duke inkurajuar përdorimin korrekt dhe të përshtatshëm të llumrave në

bujqësi.

Në përgjithësi, llumrat e ujërave të zeza mund të përdoren në tokat bujqësore në

kushte, kur konsiderohen se nuk janë të dëmshme për mjedisin dhe shëndetin e

njeriut (Neni 2 i UA 29/2014).

Llumrat e ujërave të zeza mund të përdoren në bujqësi vetëm nëse vlerat kufi të

përqendrimit të metaleve të rënda për bakri, nikeli, plumbi, zinku, mërkuri,

kadmium dhe kromi në llum dhe tokë nuk tejkalohen (Shtojca 1 & 2 e AI 29/2014)

Parashikon rastet kur zbatimi i llumit është i ndaluar.

Parashikon detyrimet e aplikimit, monitorimit dhe informimit për përdoruesit e

llumrave të ujërave të zeza në bujqësi (p.sh. regjistër të parametrave biologjikë /

kimikë, informon përdoruesit rreth rreziqeve dhe aplikimit të duhur)




4. Karakteristikat e pritura të llumit

Llumi do të thahet (në centrifugat) deri në 20% përqendrim të fortë

Pas kësaj, Llumrat do të deponohen në shtretër për tharje të llumit për

12 muaj (deponim afatgjatë).

Sasia mesatare e pritshme mujore e llumit pas ruajtjes afatgjatë: 146

Faza 1 respektivisht 344 ton Faza 2:) me përqindje të materieve të

thata 35%

Pritet që llumrat e ujërave të zeza nga impianti i Gjakoves nuk do të

kenë nivel kritik të përqendrimit të metaleve të rënda

Llumi përmban sasi të konsiderueshme të azotit, fosforit, kaliumit dhe

magnezit




Opsioni 1: Ripërdorimi i llumit në bujqësi

Zona e Gjakovës ka rreth 22,000 ha tokë bujqësore që ofron potencial të mirë për

përdorimin e llumit në bujqësi, duke çuar në rritjen e prodhimit të bimëve, reduktimin e

përdorimit të plehrave kimike dhe përmirësimin e strukturës së tokës

Kompania Rajonale e Ujitjes "Radoniqi-Dukagjini" parashikon gatishmërinë e fermerëve

për përdorim nëse rreziqet mund të minimizohen

Programi i testimit do të përfshijë analizën profesionale të llumit dhe provat në terren

(p.sh. KIA Peja) propozohet për 1-2 vjet

Fushatë për marketing dhe informim është e nevojshme

Rreth 70% e fermerëve kanë traktorë dhe disa kanë edhe shpërndarës plehrash.

Ndërmarrja e ujit KRU“Radoniqi“ duhet të jetë e pajisur me ngarkuesin dhe paisje tjera

që mund tu ofrohen fermerëve (shpërdarës pleharsh që mund tu ofrohen edhe me qera)

Opsioni 2: Deponitë

Deponia e Prizrenit (rreth 30 km nga Gjakova)

Kompania për Menaxhimin e Deponive të Kosovës ka konfirmuar gatishmërinë për të

pranuar llum nëse është në përputhje me parametrat mjedisorë

Humbja e lëndëve ushqyesve (nutrients)




6. Krahasimet në aspektin ekonomik

Largimi i llumit

Përdorimi

në bujqësi Deponimi

Pesha totale e llumit pas ruajtjes afatgjate

(MTH 35%) t/muaj 146

146

Shpenzimet për menaxhimin e llumrave për ripërdorim në bujqësi dhe dërgimi në deponi

Kosto totale (mesatare) EUR/month 377* 6,975

Kosto fillestare te investimit

Shpenzimet e investimeve të depozitimit të llumit EUR 75,000 192,000

Shpenzimet totale për deponimin e mbetjeve nga grilat,

rërës dhe yndyrat EUR

56,000 3,000

KOSTO E INVESTIMIT TOTAL EUR 131,000 195,000

*Nen vlerësimin qe fermerët do ta marrin llumin ne impiant




7. Konkluzione:

Opsioni i dërgimit në Deponi të llumit për ujërat e ndotura nga ITU për qyetetin e

Gjakovës është i mundëshëm, por është më i shtrenjtë dhe humbin burime të

vlefëshme të materieve ushqyese,

→ Megjithatë, mund të konsiderohet si një zgjidhje e përkohshme deri në

funksionalizimin e propozimit te dyte (përdorimi në bujqësi)

Përdorimi i llumit në bujqësi është opsioni i preferuar

Ndjek hierarkinë e Ligjit mbi Mbeturinat - Ligji Nr. 04 / L-060, pra riciklimi

zëvendëson deponinë,

Siguron që lëndët ushqyese dhe lënda organike të riciklohen, do të rrisin

prodhimin e kulturave bujqësore, do të zvogëlojë përdorimin e plehrave kimike,

duke përmirësuar vetitë fizike të tokës në lidhje me kultivimin e saj

Do të duhet më shumë kohë për t'u egzaminuar gjatë një periudhe kohore prej

1 deri në 2 vjet, pasi që analizat e llumit duhet të konfirmohen dhe gjithashtu

fermerët duhet të vetëdijësohen për perdorim.

Megjithatë, në afat më të gjatë kjo zgjidhje është më e lirë dhe me dobi

ekologjikie.




Faleminderit për vëmendjen!

Thank you for your kind attention!





Documents

Komponenti B Masat shoqëruese Koncepti i menaxhimit të ...balkansjointconference.org/wp-content/uploads/2017/12/Skender... · mujor i llumit te jetë. ... përdorimit të plehrave