KÖY KOLLUĞU

KÖY KOLLUĞU18 Mart 1924 tarih ve 442 sayılı Köy Kanununun 68. maddesinde köy kolluğunun ‘köy sınırı içerisinde herkesin ırzını, canını ve malını korumak’ ile görevli olduğu belirtilmiştir.

18 Mart 1924 tarih ve 442 sayılı Kanunun 13. maddesinde köyün mecburi işleri olarak sayılan işlerden önemli bir kısmı genel sağlığın korunması gibi kamu düzeni amacına yönelik işlerdir.Bu nedenle bu işlerin önemli bir kısmının köy kolluk faaliyeti niteliğinde olduğunu söyleyebiliriz.

Örneğin ,

Su birikintilerini kurutmak (m.13/1)

Evlerden dökülecek pis suların kuyu, çeşme, pınar sularına karışmayarak ayrıca akıp gitmesi için üstü kapalı akıntı yapmak (m.13/6)

Köyde insanlarda salgın ve bulaşık bir hastalık çıkarsa veya firengili adam görülürse o gün bir adam yollayarak Hükümete haber vermek (m.13/22)

Köyde hayvanlarında salgın ve bulaşık bir hastalık görülürse o gün bir adam yollayarak Hükümete haber vermek; bu haber üzerine kazadan bir memur gelinceye kadar hasta olan hayvanı diğerlerinden ayırmak ve hasta hayvan ile beraber bulunmuş olan hayvanları köyün hasta olmayan hayvanları ile karıştırmamak (m.13/23)

Yırtıcı ve azgın hayvanları başıboş salıvermemek (m.13/30)

Bir yeri kazarak başkalarının hayvan ve davarlarının düşüp ölmesine ve sakatlanmasına sebep olmasına meydan vermemek (m.13/36)

Köy halkının ekilmiş ve dikilmiş mahsullerini, ağaçlarını her türlü zarar ve ziyandan muhafaza etmek (m.13/26)

Mecbur olmadıkça yol üzerine halkın kolaylıkla gelip geçmesine dokunacak şeyler koymamak (m.13/27) gibi işler kamu düzeni (kamu güvenliği, huzuru veya sağlığı) amacına yönelik olduğu için kolluk faaliyeti olarak görülebilir.

KÖ

Y

KO

LLU

ĞU KOLLUK

PERSONELİKöy KorucusuKOLLUK AMİRİ

Muhtar

KOLLUK MAKAMIMuhtar

KOLLUK PERSONELİ

KÖY KORUCUSUKÖY KORUCUSU KİMDİR?

Bir köy sınırı içinde herkesin canını, malını, ırzını korumak için görevli bulunan kimseye köy korucusu denir (köy kanunu m.68)

Her köyde en aşağı bir köy korucusu bulunur.Nüfusu binden yukarı köylerde her beşyüz kişiye bir korucu daha tutulur.

Korucunun amiri köy muhtarıdır.Köy korucusu köyün resmi işlerinde köy muhratının emirlerini yerine getirmekle görevlidir (m.72)

Köy korucusu silahlıdır , silahını ve cephanesini devlet verir(m.73,75)

KÖY KORUCUSUNUN TAYİNİ VE İŞE BAŞLAMASI

Korucular ihtiyr meclisi tarafından tutulur ve köy muhtarının vereceği haber üzerine kaymakamlık buyrultusuyla işe başlarlar (m.70)

Böylece göreve başlayan korucu için mahalli Jandarma Komutanlığı’nca köy korucusu cüzdanı verilir ve Valilik veya Kaymakamlığın köycülük bürosuna da kaydı yapılır.

KÖY KORUCUSUNDA ARANACAK NİTELİKLER

Köy korucusu olarak tutulacak kimseler , 22 yaşından küçük ve 60 yaşından büyük olmamalıdır.

Bir suçtan dolayı hüküm giymemiş olmalıdır.

Türk vatandaşı olmalıdır.

Kamu hizmetinden yasaklanma cezası almamış olmalıdır.

Askerlik görevini yapmış olmalıdırlar.

Köy halkından olmalıdırlar.

Çevrelerinde iyi huylu tanınmış olup herkesle kavga çıkarma, sarhoşluk gibi fena alışkanlıkları olmamalıdır (köy kanunu.71)

KÖY KORUCUSUNA YASAK OLAN İŞLER

Koruculuktan başka iş yapmak; mesela dükkan, kahvehane, han açıp işlemek veya bunlara (bunları işletenlere) ortaklık etmek,

Köylüden herhangi birinin veya kendi hizmetinde bulunmak için izinsiz vazifesini terk etmek,

Koruduğu bağ, bahçe ve ekinden fuzuli faydalanmak,

Kendi hayvanlarını otlatmak ve köye çobanlık etmek,

Levha, elbise ve silah cüzdanını üzerinde taşımamak veya değiştirmek (m.81)

KÖY KORUCUSUNUN SİLAH KULLANMA HAKKI

Vazifesini yaparken kendisine saldıran ve hayatını tehlikeye koyan kimselere karşı hayatını korumak için mecbur olursa,

Vazifesini yaparken ahaliden bir kimsenin can ve ırz tehlikesi altında kaldığını görür ve onu kurtarmak için başka bir çare bulamazsa,

Cürmümeşhutta (yani yapılırken veyahut yapıldıktan hemen sonra henüz izi meydanda iken) bir cinayetin failini yahut maznun bir şahsı yakalamak istediği halde o kimse silahla karşı koyarsa,

Ttutulan bir cani kaçar ve ‘Dur!’ emrini dinlemez ve onu tekrar yakalamak için silah kullanmaktan başka çare bulamazsa,

Eşkiya takibi sırasında yatak olan yerlerden şüpheli bir adam çıkar ve korucunun ‘Dur!’ emrine itaat etmeyip kaçarsa

Yukarıda sayılan haller dışında korucu silahını kullanırsa ceza görür.Korucu silah kullanmağa mecbur olduğu zaman bile mümkün mertebe öldürmeksizin yaralayarak tutmağa dikkat eder.(m.77)

Önemle belirtmek gerekir ki;

Korucuların taşıyacakları silahların cinsi harp silahlarındandır.(m.78/4)

Korucuların kıyafetleri ve silahlarının cinsi İçişleri bakanlığınca belirlenir.(m.78/1)

Korucu elbiselerinin parası köy gelirlerinden senede bir defa verilir.İki senede bir de gocuk veya kepenek verilir.(m.78/2)

Korucular kendilerine verilen resmi silah ve cephaneyi ancak kendileri kullanırlar.Başkalarına emanet edemezler.(m.76)

KÖY KORUCULARININ SUÇ İŞLEMESİ , CEZALANDIRILMASI

VE İŞTEN ÇIKARILMALARIGörevli köy korucusuna karşı suç işleyenler ise jandarmaya karşı gelmiş gibi ceza görürler.(m.73)

Vazifesinde kayıtsızlığı ve tenbelliği ve aşağıda sayılan yasak işleri yapan korucular, ihtiyar meclisi tarafından ilk defasında tekdir, ikincisinde tevbih olunur ve her iki ceza da tezkerelerine işaret edilir. Üçüncü defasında işten çıkarılır.(vali veya kaymakamın oluru ile)(m.80)

Silahını ve cephanesini kayıtsızlığı yüzünden kaybeden veya isteğiyle aharın eline geçmesine sebep olan korucu hemen çıkarılarak hakkında ayrıca ceza yapılmak üzere Hükümete haber verilir ve silah ve cephane parası ödettirilir.(m.82)

KÖY KORUCULARINA İLİŞKİN ÇAŞİTLİ HÜKÜMLERKoruculara verilecek silahlar ve cephaneler Hükümet tarafından ihtiyar meclisine mazbata mukabilinde demirbaş olarak verilir.(M.75)

Korucular, ellerine verilen koruculuk cüzdanını daima üzerinde bulundurur ve korucusu olduğu köyün adı kalın yazı ve vilayet ve kaza adları ince yazı ile yazılmış olmak üzere gösterilen örneğe göre pirinçten bir levhayı göğüslerinin sol tarafına daima asmağa mecburdurlar.(M.78/3)

Ölen veya koruculuğu bırakan veyahut çıkarılan korucuların silah, fişek, tezkere ve levhaları ve gocuk veya kepeneği, yerlerine geleceklere verilmek üzere köy muhtarı tarafından alınıp saklanır.(M.79=

GÖNÜLLÜ KÖY KORUCULARI

Köy muhtarı ve ihtiyar meclisi mahsul zamanlarında çapulcular ve eşkiya türemiş ise yağmadan köy halkını korumak için köylünün eli silah tutanlarından lüzumu kadarını gönüllü korucu ayırarak bunların isimlerini bir kağıda yazıp kaymakama götürür. Kaymakamın müsaadesi olursa bu gönüllü korucular asıl korucularla beraber yağmacılara ve eşkiyaya karşı köy ve köylüyü korurlar.(m.74)

GEÇİCİ KÖY KORUCULARIBakanlar Kurulunca tespit edilecek illerde; olağanüstü hal ilanını gerektiren sebeplere ve şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin köyde veya çevrede ortaya çıkması veya her ne sebeple olursa olsun köylünün canına ve malına tecavüz hareketlerinin artması hallerinde, valinin teklifi ve İçişleri Bakanının onayı ile yeteri kadar geçici köy korucusu görevlendirilmesi kararlaştırılabilir. Bu şekilde görevlendirilecek geçici köy korucusu sayısı 40.000 kişiyi geçemez. Bakanlar Kurulu bu sayıyı yüzde elliye kadar artırmaya yetkilidir. Görevlendirmeyi gerektiren hallerin ortadan kalkması durumunda veya idarî zaruret hallerinde görevlendirmeye ilişkin aynı usûl uygulanmak suretiyle geçici köy korucusu olarak yapılan görevlendirmelere son verilebilir.(m.74)

ÇİFTÇİ MALLARI KORUMA BEKÇİLERİ

Köylünün ekili , dikili varlığını koruma görevi kır bekçilerinden bekleniyordu.1941 yılında , 4081 sayılı Çiftçi Mallarını Koruma Hakkında Kanun ile kır bekçileri kaldırılarak yeni bir düzenleme getirildi.Bu yeni düzenlemede tarımsal ürün yetiştirilen yerlerde çiftçi mallarının korunması sorumluluğu;

Köylerde köy ihitiyar meclislerine

Şehir ve kasabalarda koruma heyetlerine

Il ve ilçe merkezlerinde murakabe heyeti denilen kişilerde bulunacaktı.

MALİ VE ZİRAİ DURUMLARI BİR BEKÇİDEN AYRI OLARAK KÖY KORUCUSU TUTMAĞA KUDRETİ OLMADIĞI MURAKABE HEYETİNCE YAPILAN İNCELEME SONUNDA ANLAŞILAN KÖYLERDE KÖYLERDE KÖY KORUCULARINA AİT GÖREVLER ÇİFTÇİ MALLARINI KORUMA BEKÇİSİNE GÖRDÜRÜLÜR.

KOLLUK AMİRİ:MUHTAR

Köy Kanununun 72.maddesi ‘korucular köy muhtarının emri altındadır.Resmi işlerde onun her emrini tutmağa mecburdur’ dediğine göre , köy kolluğu alanında kolluk amirinin muhtar olduğunu söyleyebiliriz.

MUHTARIN KOLLUK ALANINDA GÖREV VE YETKİLERİ

1 - Hükümet tarafından bildirilecek kanunları, nizamları köy içinde ilan etmek ve halka anlatmak ve kanunlar, nizamlar, talimatlar, emirler ile kendisine verilecek işleri görmek;

2 - Köyün sınırı içinde dirlik ve düzenliği korumak (asayişi korumak);

3 - Salgın ve bulaşık hastalıkları günü gününe Hükümete haber vermek;

4 - Hekim olmayanların ve üfürükçülerin hastalara ilaç yapmasını menetmek ve Hükümete haber vermek;

5 - Köylünün çiçek ve bulaşık hastalıklar aşısı ile aşılanıp hastalıktan kurtulmasına çalışmak;

6 - Köye gelip gidenlerin niçin gelip gitmekte olduklarını anlamak ve bunlar içinde şüpheli adamlar veyahut ecnebiler görülürse hemen yakın karakola haber vermek;

7 - Her ay içinde köyde doğan, ölen, nikahlanan ve boşananların defterini yapıp ertesi ayın onuncu gününden evvel nüfus memuruna vermek ve köyün nüfus defterini birlikte ***ürerek vukuatı yürüttürmek;

8 - Vergi toplamak için gelen tahsildarlara yol göstermek, yardım etmek ve tahsildarların yolsuzluğunu görürse Hükümete haber vermek.

9 - Asker toplamak ve bakaya ve kaçakları Hükümete haber vermek;

10 - Köy civarında eşkıya görürse Hükümete haber vermek ve elinden gelirse tutturmak;

11 - Köylünün ırzına ve canına ve malına el uzatan ve Hükümet kanunlarını dinlemiyen kimseleri köy korucuları ve gönüllü korucularla yakalattırarak Hükümete göndermek;

12 - Köy sınırı içinde yangın ve sel olursa köylüleri toplayıp söndürmeğe ve çevirmeğe çalışmak, (orman yangınlarında sınırdan dışarı olsa dahi yardıma mecburdurlar.);

13 - Mahkemelerden gönderilen celpname ve her türlü tezkere ve hükümleri lazım gelenlere bildirerek istenilen işleri yapmak ve mahkeme mubaşirine ve jandarmaya vazifesinde kolaylık göstermek;

14 - İhzar ve tevkif müzekkereleri (bazı adamların kanun namına tutulmasını emreden mahkeme kağıdı) gösterildikte aranılan kimseleri kağıdı getirenlere tutturmak;

15 - Zarar görenlerin şikayeti ve bilip işidenlerin haber vermesi üzerine sorup araştırmak;

16 - Bu kanunda ismi geçen davaları ihtiyar meclisine söyleyip hükmünü almak.

KOLLUK MAKAMI:MUHTAR

Köy kolluğu alanında kolluk makamı kimdir?

Köyde kolluk alanında bireysel ve düzenleyici işlem yapmaya kim yetkilidir?

İhtiyar meclisi mi yoksa muhtar mı ?

37/1 ‘e göre ‘13 üncü maddede sayılan işleri ihtiyar meclisi ile görüşerek yapmak ve yaptırmak muhtarın görev ve yetkisi dahilindedir’ denmekte

Şimdi burada ihtiyar meclisi ile görüşerek ifadesinden neyi anlamak gerekir?

Peki muhtar düzenleyici kolluk işlemleri yapabilir mi???

Köy kolluğu alanında kolluk makamı muhtardır.Yani muhtar düzenleyici işlem veya bireysel kolluk işlemleri yapma yetkisine sahiptir , ancak bunun için ihtiyar meclisinin görüşünü almak zorunluluğu vardır.Muhtarın bireysel işlem kolluk işlemleri yapabileceğinden şüphe yoktur.muhtar kolluk makamı olduğuna göre sorumlu olduğu kamu düzenini sağlamak amacıyla gerekiyorsa bireysel kolluk işlemi yapabileceği gibi düzenleyici kolluk işlemi de yapabilir.

Kaldı ki, muhtarın yönetmelik çıkarmasına hukukumuzda hiçbir engel yoktur.Anayasamızın 124. maddesine göre kau tüzel kişileri yönetmelik çıkarabileceklerine göre ve köy de bir kamu tüzel kişisi olduğuna göre köy idaresi yönetmelik yapabilir.Kolluk alanında yetkili makam muhtar olduğuna göre köyde kolluk yönetmeliklerini yapma yetkisi de muhtara aittir.

YEKTA DAĞDÖNDERENZİRVE ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ

II.SINIF İDARE HUKUKU DERSİ