KNUT HAMSUN AÇLIK

8/2/2019 KNUT HAMSUN ALIK

1/182

KNUT HAMSUN ALIK

by OZ

BRNC BLM

Yumruunu yemedike kimsenin brakp gitmedii o garip ehirde, Kristiania'da asefil srtyordum

o gnlerde...

Tavan arasnda uyank yatyordum, alt katta bir saatin alty vurduunu duydum.Hafif aydnlanmt

ortalk, insanlar merdivenleri inip kmaya balamlard. lerde, eski"Morgenbladet" gazeteleri deli

oda kapsnda Fenerler iletmesinin bir ilann grebiliyordum; onun biraz solundairi siyah harfli bir

ilanda frnc Fabian Olsen'in taze, gevrek ekmekleri.

Gzlerimi aar amaz, eski alkanlk, dnmeye baladm: bugnlk bir mit varm, diye. Son

gnlerde halim harapt bir hayli: Elde avuta kalm teberiyi pe pee "Amca"yagtrmem

gerekmiti. Sinirli, dayanksz olmu, ba dnmeleri yznden de birka kere btngn yatakta

geirmek zorunda kalmtm. Arada, ansm yaver gittike, bir yazma, birgazeteden bir be kron da.

almam deildim hani.

Gn dka yordu; kapdaki ilanlar okumaya baladm; ipince, srtan harfleriyle:"Kefen, tabut

rts, Matmazel Andersen, Byk kap, sa kolda" ilann bile seebiliyordum. Bui beni uzun

zaman oyalad; alt kattaki saat sekizi alyordu, ben henz kalkp giyinmemitim.

Pencereyi ap dar baktm. Olduum yerden bir amar ipiyle bo bir arsagrnyordu; ta ilerde

birka ii, yanm bir demirci dkkannn kalntsn temizliyorlard. Dirseklerimi

pencere kenarna


2/182

dayadm, gkyzne baktm. Hava gneli olacakt besbelli. Sonbahar gelmiti: hereyin renk

deitirip lecei narin, serin mevsim. Sokaklarda balam grlt, beni daryaaryordu: Attm

her admda taban tahtalar esneyen bu bo oda, slak ve korkulu bir tabuttu sanki.Ne kapsnda doru

drst bir kilit, ne iinde bir soba. Geceleri oraplarmn stne yatyordum, sabahakadar birazck

kurusunlar diye. Bu odada beni sevindiren tek ey, ufak krmz bir salncak koltuktusadece.

Akamlar bu koltua oturup kestiriyor, hlyalara dalyordum. Rzgar iddetliesecek olsa da alt

katlardaki kaplar ak bulunsa, demeden yukar, duvarlardan ieri eit eit,acayip slklar

fryor, kapnn altndaki "Morgenbladet" gazetesinde birer kar yrtklar peydaoluyordu.

Kalktm, yatan kenarndaki pakette kahvaltlk biraz bir ey var m, diye baktm;bulamaynca yine

pencerenin yanna dndm.

Allah bilir, diye dndm, i aramann acaba bir faydas olur mu? Aldm o birsr ret cevaplar, o

yarm az vaatler, dpedz hayrlar, beslenmi de boa gitmi mitler, her eyseferinde neticesiz

kalm yeni yeni teebbsler, bende cesaret namna bir ey brakmamt. Son defabir tahsildarlk iin

mracaat etmi, ama ge kalmtm; elli kron kefalet akas da bulamamtm

stelik. Her seferinde uveya bu engel kyordu karma, itfaiye mdrlne de bavurmutum ayrca.Salonda elli kii

kadardk; gl kuvvetli olduumuz, gzmz daldan budaktan esirgemediimizhissini vermek iin

gslerimizi germitik. Bir muavin dolayor, isteklileri gzden geiriyor, kollarmyokluyor, baz

sorular soruyordu. Bana da geldi, ban sallad sadece, gzlmden tr bu ie

yaramayacam


3/182

syledi. Gittim, sonra yine geldim gzlksz. Kalarm atm durdum, bak gibikeskindi

baklarm. Adam yine geldi nme, glmsedi, geip gitti; tanmt her halde.Hepsinden kts

elbiselerimden hayr kalmamt; hibir yerde kendimi, mazbut bir adam gibigsteremezdim artk.

Boyuna, hep ayn ekilde, u son zamanlarda halim berbatt benim! Sonunda,ellerim byle bo,

ortalarda kalm ne garip! Artk bir taram bile yoktu, dertlendim mi okuyacak birkitabm bile yok.

Yaz boyu mezarlklara tandm, yahut saray parkna. Gazeteler iin yazlarmoralarda yazdm.

eitli konularda, acayip bulular, tedirgin beynimde kesintiler, kaprisler stne,stun stun. O

perian halimde ok kere en olmayacak konular setim, bunlarn yazlmas banasaatler saati sren

abalara mal oldu. Yazdm, sonra da hibiri kabul edilmedi. Bir yazy bitirince biryenisine giritim,

yaz ileri mdrnn geri evirmeleri, beni yldrmad ok kere. Kendi kendime

hep, er ge

baaracaksn dedim. Nitekim arada, talih benden yana dndke, baardmyazlarda, bir leden

sonrann gayretine karlk, be kron aldm oldu.

Pencere nnden tekrar geri ekildim, koltuun yanma gittim, yzm ykamayasu vard koltua

konmu kapta. Rengini att belli olmasn, yenice grnsn diye, pantolonumun

parlayan dizkapaklarna birka damla su serptim. Bu i de tamamlannca, her zamanki gibi,cebime kat kalem

koyup odadan ktm. Ev sahibim kadnn dikkatini ekmemek iin, merdivenlerdengayet yava

indim. Kira mddetini geireli birka gn olmutu, kiray vermeye bende paranerede?

Saat dokuzdu. Araba grltleri, insan sesleri doldurmutu havay. Yayalarn ayak

sesleri, arabaclarn


4/182

krba aklatlaryla kark muazzam bir sabah korosu. Drt bir yanda bu grltlkaynama, beni

bir anda diriltti; iimde gitgide bir honutluk duymaya baladm. Ak havadasadece bir sabah

gezintisi, aklmdan bile gemiyordu. Cierlerim ne yapacakt bu havay? Ben birdev gibi

kuvvetliydim, omuz vurup bir arabay durdurabilirdim. nce, acayip bir hal, berrakbir umursamazlk

duygusu sarmt beni. Karma kan, yanmdan geip giden insanlara bakyor,duvarlardaki levhalar

okuyor, uzaklaan bir tramvaydan zerime den bir bakn brakt izlenimiduyuyor, yolumun

stne kp yine kaybolan btn ufak tefek tesadfleri, hemen her eyi idraklerimegeiriyordum. Ah,

bu derece gnlk gnelik bir gnde insann yannda biraz da yiyecei olsayd!Neeli bir sabah keyfi

kmt zerime, alabildiine memnundum; belli bir sebep yokken, srfsevincimden, bir ark

mrldanmaya baladm... Kolumda bir sepet, bir kadn, bir kasap dkkan nnde

durmu, oka

sucuk alyordu. Yanndan geiyordum, bana bakt. Tek dii vard, o da ta nde. Songnlerde pek

sinirli, kolay heyecanlanr olduum iin kadnn yz, bana ani bir tiksinti verdi.Uzun ve sar di,

eneden frlam ufak bir parma andryordu. Benden yana dnd srada,kadnn baklar sucuk

doluydu hala. tahm anszn kapand, kusmak geldi iimden. Pazar yerine varncaemeye gidip

biraz su itim, bam kaldrdm: Kurtarc kilisesinin kule saati, onu gsteriyordu.

Sokaklarda srtmeye devam ettim. Hibir eyi umursamadan, avare, yryor, birsokak basnda

sebepsiz duruyor, hi iim olmayan bir yan sokaa sapyordum. Her eyi olurunabrakyor, kendimi o

en sabaha terk ediyor, mesut insanlar iinde ben de kaygsz, ne arkaya

sallanyordum. Bulutsuz,


5/182

berrakt gkyz, benim de gnlm glgesiz. Tam on dakika kesiksiz, ihtiyar vetopal bir adamn pei

sra yrdm. Elinde bir paket vard; btn vcuduyla yryor, hzl gidebilmek iinolanca kuvvetim

harcyordu. Sarf ettii enerjiden soluduunu duyuyordum. Paketini tayabileceimaklma geldi. Daha

sonra Graensen caddesinde Hana Pauli'ye rastladm, selam verip uar gibiuzaklat. Ne diye bu kadar

acele ediyordu? Kendisinden bir kron istemeyi hi de dnmemitim, birka haftance dn

aldm battaniyesini de yaknda geri verecektim. Belimi biraz dorultsam, artk hikimseye battaniye

borlu olmak iemezdim ki! Belki de hemen bugn, gelecekteki sular yahut iradehrriyeti zerine bir

makale, okunmaya deer bir ey yazar, hi deilse bir on kron alabilirdim. Byle birmakale

dncesi, iimi birdenbire, derhal balamak, dolu beynimi samak ihtirasyladoldurdu. Saray

parknda uygunca bir yer bulup makaleyi tamamlamadka dinlenmek

istemiyordum.

Fakat nmdeki topal ihtiyar, hep ayn deprenmeli hareketleri tekrarlyordu.Sonunda bu sakat adamn

ardnda kalma ierlemeye baladm. Yolculuu hi bitmeyecee benziyordu;belki o da benim

gideceim yere gitmeye karar vermiti de btn yol boyunca nmde hep onugrmem gerekiyordu.

Heyecanmdan bana yle geliyordu ki sokak balarnda bir an tereddt etmekte,sanki benim ne tarafa

sapacam beklemekte, sonra da elindeki paketi sallayarak, ncl eldenbrakmamak iin olanca

gcyle yrmekteydi. Yryor, eziyet eken bu biareye bakyor, iimin gitgidehnla dolduunu

hissediyordum. Onun azar azar keyfimi kardm, bu duru ve gzel sabahbirdenbire zehir ettiini

hissediyordum. Aksya topallya ilerleyen koca iri bir bcee benziyordu: kuvvet vezorbalkla ille de


6/182

bir yere varmak, yaya kaldrmn srf kendisine tahsis etmek isteyen bir bcee.Tepeye ktmzda

tahammlm tkendi. Bir vitrinin nnde durdum, ekip gitmesi iin ona zamanbrakmak istiyordum.

Birka dakika sonra ben yine yrmeye balaynca adam nmdeydi yine:Mhlanm gibi o da olduu

yerde kalmt. Hi dnmeden ve fkeli drt admda ona yetiip omzunaarptm.

Birden durdu. Gz gze baktk.

- Bir Sehilling, dedi. "St paras" Bam yana edi.

Fena yakalanmtm. Ceplerimi arandm:

- St paras. Evet, ey, bu devirde paradan yana halimiz kt. Zaruret iindesinizgaliba.

- Dnden beri Drammen'de azma lokma girmedi, dedi adam. "Be param yok,henz bir i de

bulamadm."

- i misiniz?

- Evet, ineciyim.

- Ne?

- neci. Ama kunduraclk da gelir elimden.

- O zaman ie deiir. Az bekleyin burada. Size biraz para bulup getireyim, birkakuru.

Hzl hzl Pilestraede'ye gittim, ilk katta bir rehinci biliyordum, daha nce higitmiliim yoktu bu

adama. Cmle kapsndan ieri girince abucak yeleimi kardm, katlayp kolumaaldm;

merdivenleri kp dkkann kapsn tklattm. Selam verip yelei tezgahn zerinebraktm.

- Bir buuk kron!, dedi adam.

- Olur, olur, mersi!, cevabm verdim. "ok dar gelmeseydi vermezdim ya!"

Paray ve makbuzu geri aldm. Bu yelei akl ediim, isabet olmutu. Gzelce birkahvalt iin bana da


7/182

para artacak, bu takdirde "gelecekteki sular" makalemi akama kadarbitirebilecektim. Hayat o anda

daha gzel bulmaya balamtm; bamdan savmak iin hzl hzl adamn yanmagittim.

"Buyurun!" dedim, "nce bana bavurmanz, beni sevindiriyor."

Adam paray ald, baklaryla beni inceliyordu. Durmu, ne diye bakyordu byle?iimde, onun,

bilhassa pantolonumun diz kapan inceledii hissi uyand; bu yzszlk yordubeni. Yoksa bu

serseri, beni grndm kadar fakir mi sanyordu? On kronluk bir makaleyazmaya, hemen hemen,

balam deil miydim? Hem ilersi iin korktuum da yoktu, dvlecek nicedemirlerim vard ocakta.

Byle aydnlk bir gnde bir bahii gzden karmsam bu yaban herife de neoluyordu sanki?

Adamn baklarna ierlemitim, ayrlmadan nce ona bir ders vermek istedim,omuz silkerek dedim

ki:

-Azizim, irkin bir huyunuz var, size bir kron verdiler mi aval aval insann dizlerinebakyorsunuz.

Ba, duvara doru geriye sarkt, az ak kald. Dilenci aln gerisinde kafas iliyor,besbelli

kendisiyle u veya bu ekilde alay etmek istediimi dnyordu. Paray geriuzatt.

Ayam hzla yere vurdum; para sende kalsn, diye bastm azar. Bunca zahmetebouna m

katlandm sanyordu? yle veya byle, neticede ben bu kronu ona borluydumbelki de. Ne

yapaym, huy, eski bir borcumu hatrlamtm. Karsndaki namuslu bir adamd,parmak ularna

kadar drst bir adam. Aslnda onundu bu para... Teekkr m, ne mnasebet, birzevktir benim iin.

Hoakal!

Yrdm gittim. Bu ayaklar nikrisli karn arsn bamdan deflemitim nihayet;artk rahat


8/182

edebilirdim. Pilestraede'den geip aaya indim, bir bakkal dkkan nndedurdum. Yiyecek doluydu

vitrin, ieri girip yol iin yanma bi raz bir eyler almaya karar verdim.

"Az peynir, bir de francela!" deyip yarm kronumu tezgahn zerine braktm.

Yzme bakmadan, alayc bir sesle: "Peynir, francela. hepsi bununla m?" diyesordu kadn.

"Evet, 50 re ile!" cevabm verdim, ylmadan.

Alacam aldm; yal, tombul kadna gayet kibar, hoakaln, dedim. Hemensarayn bulunduu

tepeye trmanp parka girdim. Kendime bo bir kanepe bulup, alm deilmi,azm yemeye

koyuldum. Houma gitti; oktandr byle iyi bir gda aldm yoktu benim. Gitgide,uzun

alaylardan sonra duyulan o tok ferahl duydum iimde. Cesaretimkuvvetleniyor, stelik herkesin

bulabilecei, tarih kitaplarndan pekala karabilecei, "gelecekte sular" gibi basitve beylik bir

konuda bir makale yazmay artk azmsyordum. Kendimi daha byk almalara

kudretli hissediyor,zorluklar yenebileceime gveniyordum. Felsefi bilgi zerine blmlk birinceleme yazs

yazmaya karar verdim. Kant'n sofizmlerinden bazlarn feci ekilde hrpalamakfrsatm da

karmayacaktm tabii... Katlarm karp da ie girimek isteyince kurunkaleminim yanmda

olmadn grdm. Rehincide unutmutum, kalem yelek cebimde kalmt.

Hay Allah, her iim ne de ters gidiyordu! Bir iki kfr savurdum, kanepeden kalkpyollarda

gezinmeye baladm.

Sessizdi her taraf; ta ilerde, kralienin kknn orada, bir ka dad, arabalarmsryorlar, bakaca

kimsecikler grnmyordu. fkeden kuduruyordum iin iin; bir lgn gibikanepemin nnde, bir


9/182

gidip bir geliyordum. Her bakmdan ilerimin aksi gitmesi ne garip! blmlk birmakale, bukadar

basit bir ey yznden kalyordu ite: cebimde on re'lik bir kurun kalem olmayyznden! imdi

tekrar Pilestraede'ye gitsem de kalemimi istesem? Gezintiye kanlar parkdoldurmadan nce yazmn

nemli bir ksmm bitirecek kadar vaktim olurdu yine de. Felsef bilgi zerine bylebir makaleye

bal pek de ok ey vard; belki de birok insanlarn saadeti bu makaleye balyd,kimseler bilemezdi

bunu. Kendi kendime, bu yaznn ola ki genlere yardm dokunur, dedim, insafldnnce Kant'a

yklenmek istemiyordum; bu ksmda hileye sapabilir, zaman ve mekan meselesinegelince, pek

farkna varlmaz ekilde fikir deitirebilirdim, olup biterdi. Fakat Renan'dan yanakmak

istemiyordum, eski ky papaz Renan'dan yana... Ne olursa olsun mutlaka, birkastunluk bir makale

yazmak gerekiyordu: denmemi kira, sabahlar merdivende karlatka ev sahibi

kadnn uzun uzun

baklar gn boyu bana azap veriyor, karanlk dncelerden uzak, ferahsaatlerimde bile peimi

brakmyordu.

Saray tepesinden aaya inmi, yryordum; nm sra giden iki gen kadngrdm. Yanlarndan

geerken birisinin koluna srndm, basm kaldrp baktm: dolgun, ama

renksizceydi yz. Birdenkzarveren bu yz, garip bir gzellie brnd. Neden kzarmt, bilmiyorum; belkiyoldan

geenlerin birisinden duyduu bir sz yznden, belki de sadece, aklna bir eygelmiti de onun iin.

Koluna dokundum diye mi yoksa? Kabark gs bir iki kere hzl hzl inip kalkt;emsiyesinin

sapm kuvvetlice skyordu eli. Nesi vard?


10/182

Durdum, yol verdim, onlar yine nme getiler. Yryemez olmutum, hadisetuhafma gitmiti.

Heyecanlydm, kurun kalemi yznden ierliyordum kendime; a midemeindirdiim yiyecek, beni

iddetle uyarmt. Birdenbire aklma esti, dncelerimin yn, acayip bir ekildedeiiverdi:

Kendimi garip bir kaprise kaptrarak, bu kadnlar korkutmak, pelerine taklmak, neyapp yapp

onlar kzdrmak istedim.

Arkalarndan yetitim, yanlarndan getim, sonra, anszn geri dnp yakndangrmek iin deminki

kadnla yz yze geldim, durup gzlerine diktim gzlerimi. Hemen orackta,evvelce hi duymadm

bir isim uydurdum kafamda, ahengi akc ve sinirli bir isim: Ylajali. Gen kadn azdaha yaklanca

doruldum, inandrc bir sesle: "Kitabmz drdnz, Matmazel!" dedim.

Bunu sylerken kalbimin arptm duydum.

Yanndaki arkadana: "Ne kitab?" diye sordu, yrd. irretlii ele almtm,

pelerine dtm.Hareketimin pek budalaca olduunu o anda gayet iyi biliyordum, ama nlemekelimden gelmiyordu.

Karma kark zihnim bana en lgnca ilhamlar veriyor, ben de srasyla hepsineboyun eiyordum.

Budalalm kendime ne kadar hatrlatrsam hatrlataym, gen kadnn peinde ensalaka mimikleri

yapmaktan, ka gz oynatmaktan yine de geri kalmyordum. Yanndan nne

geerken birka kare

hzl hzl ksrdm. Arada hep birka adm mesafe brakarak, n sra ok yavayryor, baklarm

srtmda hissediyor, onu taciz etmekten duyduum utanla elimde olmadanklyordum. Gitgide

iimde, buralardan uzaklarda, baka yerlerde olduum hissi, byle tuhaf bir idrakyer etti: Belli

belirsiz bir duygu, bana, u kaldrm talar zerinde yryen, sinip klenkimsenin ben olmadm


11/182

sylyordu.

Birka dakika sonra gen kadn, Pascha kitabevi nnde bulunuyordu, ben ilkvitrinin nnde

durmutum. Yanmdan geerken yolunu kestim, tekrarladm:

- Kitabnz drdnz, Matmazel!

- Yoo, ne kitab?" dedi, rkm bir vaziyete, "Syledii hangi kitap, sen anladnm?"

Ve gen kadn durdu. aknl beni mthi keyiflendiriyor, gzlerindeki aciz ifadebeni bylyordu.

Benim ufak ve zgn sesleniimdeki mny kavrayamazd o! Yannda kitap falanyoktu, bir kitabn

tek yapra bile yoktu, ama yine de ceplerine baknd, tekrar tekrar ellerine bakt,ban evirip

arkasna, geldii yola bakt. Kk, alngan beyni benim hangi kitaptanbahsettiimi bulmak iin

alabildiine iliyordu. Yz renk deitiriyor, ifadeden ifadeye geiyordu; soluduuduyuluyordu.

Elbisesindeki dmeler bile, korkudan fal ta gibi alm bir dizi gz halinde

grnd gzme."Ah, brak unu!" dedi arkada, ve gen kadn kolundan ekti. "Baksana, adamsarho!"

O anda kendimi ne kadar yadrgarsam yadrgayaym, gze grnmeyen tesirlerinistedii kadar esiri

bulunaym, etrafmda olup bitenleri pekala fark ediyordum. Kahve rengi,

iri bir kpek kar kaldrma srad, binalardan yana kotu; aaya doru, Tivoliistikametinde

uzaklat. Nikel pirin karm, ensiz bir tasma vard boynunda. lerde sokak

stnde bir binann ilk katnda bir pencere ald, kollar sval bir kz, uzam dcamlar silmeye

koyuldu. Dikkatinden hibir ey kamyordu, ak ve uyankt zihnim; her ey drtyanma anszn

keskin bir k yaylm gibi, parltl bir berraklkla zerime boalyordu. nmdekihanmlarn


12/182

apkalarnda birer mavi ku ty vard, boyunlarnda ekose ipek kurdeleler...Kardetiler galiba.

Bir sokaa saptlar, Cisler'in mzik maazas nnde durup konutular. Ben dedurmutum. Sonra

dndler, nceki yollarnda yrmeye baladlar, yine nmden getiler niversitecaddesinin

kesinden kvrlp doruca yukarya, Sankt Olaf meydanna yneldiler. Btn buzaman zarfnda ben

onlar ylmadan adm adm takip ediyordum. Bir defasnda balarm evirdiler, hemkorku, hem de

merak iinde bana baktlar. Ne tavrlarnda bir kzgnlk grdm, ne de kalarndaatklk.

Srnaklma kar gsterdikleri bu sabr, beni fena halde utandrd, nmebaktm. Onlar artk daha

fazla taciz etmek istemedim, bir minnet hissiyle sadece, gzlerimle takip etmek, biryere girip gzden

kayboluncaya kadar pelerinden bakmak istedim.

2 numaral evin nnde katl, byk bir ev balarm bir daha evirdiler, sonraeve girdiler. Fskiyeli

havuzun yanndaki sokak fenerine dayandm, merdivenleri trmanan ayak seslerinekulak verdim;

sesler ilk katta kesildi. Iktan ekildim, eve yukar baktm. Birden garip bir eyoldu, yukarda perdeler

kmldad, az sonra bir pencere ald, bir ba dar bakt, baklar bir tuhaf iki gz,zerime evrildi.

Ylajali! dedim hafife, ve kzardm hissettim. Niin imdat istemiyordu? Niin

sakslardan birini itipbama, drmyor, yahut aaya birisini yollayp beni kovdurmuyordu? Durmu,kmldamadan,

gz gze baktk, bir dakika srd bu. Pencereyle sokak arasnda dncelermekik dokuyor, ama tek

sz sylenmiyordu. Sonra geri dnd. Beynimde bir rperti, ince bir titreme oldu:Bir omuz grdm,

dnd; bir srt grdm, odann iinde gzden silindi. Pencereden bu usulca ayrl,

omzun


13/182

kmldanndaki bu ifade, bana verilen bir selamd sanki. Bunun gizli bir selamolduunu anlamtm,

kendimi o anda pek mutlu hissettim. Sonra geri dnp sokan aasna yrdm.

Ardma bakmaya cesaret edemiyor, onun tekrar pencereye gelip gelmediinibilmiyor, bunu

dndke de sinirleniyor, tedirgin oluyordum. O ihtimal u anda pencereninnnde, noktas

noktasna hareketlerimi takip ediyor, byle arkadan gzetlendiini bilmekse insanileden

karyordu. Elimden geldii kadar dik yrmeye alyordum. Bacaklarmdaseirtiler balamt,

kasten gzelletirmek istediim yrym sallantl oluyordu. Sakin, kaytszgrnmek iin gelii

gzel, kollarm sallyor, yola tkryor, bunumu havaya kaldryordum; ama hi biriare etmiyordu.

Peimi brakmayan gzleri hep ensemde hissediyor, vcudumdan soukrpertilerin getiini

duyuyordum. Nihayet bir yan sokaa saparak kendimi kurtardm, buradanPilestraede yolunu tuttum,

kurun kalemimi almaya gidiyordum.

Kalemi geri almam, kolay oldu. Adam yelei getirdi, btn ceplerine bir kerebakmam rica etti.

Birka rehin makbuzu daha bulup yanma aldm, gsterdii ltuftan dolay nazikadama teekkr

ettim. Ona kar gittike artan bir yaknlk duyuyor; onun, hakkmda bilhassa iyi birkanaat edinmesini

istiyor, o anda buna fazla kymet veriyordum. Kapya ynelmiken, sanki bir eyunutmuum gibi,

yine geri dndm. Ona durumu aklamak, boynumun borcuydu sanki. Dikkatimekmek iin bir ark

mrldanmaya baladm. Sonra kalemi elime alp havaya kaldrdm.

"Rasgele bir kalem iin bu kadar yolu yrmek aklma bile gelmez." dedim. Amakalem bu olunca i

deiir, bu baka. Deersiz bir ey geri, fakat benim u yeryzndeki mevkiimaa yukar bu kalem


14/182


15/182

Hafif ve keyifli bir sarnlar balarn sallyor, hayatn iinde bir balo salonunda gibisalmyorlard. Bu

gzlerin hibirinde kayg yoktu, omuzlarn hibirinde yk. Bu en gnllerde belkitek znt, belki

tek gizli kahr yoktu. Ve ben gen ve iei burnunda bu insanlarla yan yanayryordum, saadetin ne

olduunu oktan unutmu, iimde bu dnceyi okayp, korkun bir hakszlauradm sonucuna

varyordum. u son aylarn bu acayip zulm neydi bana kar? Eski salim kafambulamyordum artk.

Her zaman, her yerde en tuhaf azaplar ben ekiyordum.

Hayallerime ileyen, kuvvetlerimi darmadan eden ufak tefek, manasztesadflerin, sefil teferruatn

basknna uramakszn, bir bama, ne bir park kanepesinde oturabiliyor, ne de birtarafa

gidebiliyordum. Yanmdan geen bir kpek, bir beyin yakasna takl sar bir gl,dncelerimdeki

ahengi bozuyor, beni uzun zaman megul ediyordu. Neyim eksikti benim? Tanrbeni mi gstermiti?

Neden bir bakasn deil de beni? lle gsterilecekse niin Gney Amerika'daki biradam

gsterilmiyordu? i kurcalayp derin dndm m aklm karyor. Kaderincilvesine mihenk ve

tecelli ta olarak neden benim seildiimi bir trl anlayamyordum. Beni bulmakiin btn bir

dnyay atlayp gemek, ok garip bir usuld dorusu. Eski kitaplar satan Pascha,

sevkiyatHennechen de ne gne duruyordu! Yryor, bu meseleyi dnyor, gerisinigetiremiyordum. Bo bir

kanepe grp oturduktan sonra da bu mesele, zihnimi kurcalayp baka eylerdnmeme engel

olmaya devam etti. Aksiliklerin balad o mays gnnden beri kendimde, gitgideartan bir

dermanszlk hissediyordum. Kendimi istediim gibi ekip eviremeyecek kadar

bitkindim adeta. Ufak


16/182

ve zararl bir sr hayvan iime dolmu, beni oyup boaltmt. Ayaa kalkpkanepenin nnde

gezinmeye baladm.

Olanca varlm, o anda, strabn son demlerini yayordu. Kollarmda bile arlarhissediyor,

kollarm her zamanki gibi tutmak, bana dayanlmaz aclar veriyordu. Son defayediklerinim arl

beni iddetle rahatsz ediyordu; tka basa yemitim, sinirliydim, saa solabaknmadan gezinip

duruyordum; evremdeki insanlar geliyor, glgeler gibi nmden kayp gidiyorlard.Derken benim

kanepeye birka erkek oturdu sigaralarn yakp yksek sesle konusmayabaladlar. Tepem att,

kmak istedim, ama geri dnp parkn te ucuna gittim, bir baka kanepe bulupoturdum.

Uzunca zaman a kalsam beynim azar azar dar akyor, kafamn ii boalyordusanki! Bunu aka

hissetmitim. Bam hafifliyor, yok oluyor ve ben onun arln omuzlarmda artkduymuyordum.

Birisine bakacak olsam, gzlerimin alabildiine ald hissi beliriyordu iimde.

Kanepede oturmu, btn bunlar dnyor, srp giden eziyetler yzndengittike daha ok

hrslanyordum. Sessizce kendi kendimle konutum, alayc bir tavrla bamomzuma dayadm. Ne

diye tasa ekiyordum sanki; ne tknacam, ne ieceimi, fani vcut dedikleri burezil solucan

torbasn hangi ullara bryeceimi dnerek?

Talebeler korusundan doru rzgar, kulama mzik sesleri getiriyordu; saat ikiyigeiyordu u halde.

Katlarm kardm, biraz bir eyler yazaym diyordum, cebimden berber kanesidt. Ap iindeki

yapraklar saydm, alt yaprak vard daha. ok kr, dedim gayri ihtiyari, dahabirka hafta tra

olabilir, insan yzne kabilirim! Henz sahibi olduum bu kk servetten tr,iimde bir


17/182

bahtiyarlk hissettim; yapraklarm dikkatle dzleyip karneyi cebime yerletirdim.

Fakat yazamyordum bir trl. Birka satrdan sonra ilham kesilmiti, aklm bakataraflardayd, belli

bir noktaya toplayamyordum dncemi. Her ey bana tesir ediyor, dikkatimidatyor, grdm her

ey bende yeni izlenimler veriyordu. Kada sinekler, sivrisinekler konuyor, benirahatsz ediyorlard.

Uzaklatrmak iin zerlerine flyor, daha daha kuvvetle flyor, ama bir baarelde edemiyordum.

Kk canavarlar k st kyor, arlayor, dayatyorlar, incecik bacaklaryamuklayordu.

Yerlerinden kmldatmak mmkn olmuyordu. Tutunmak iin muhakkak bir eybuluyorlar,

tabanlarm ya bir virgle, ya da kattaki bir prze dayyor, bozulmay imkansz birsessizlik iinde

ylece duruyor, neden sonra canlar isteyince kalkp gidiyorlard.

Bu kk canavarlar, uzun zaman beni igal etmekten bkmadlar; bacak bacakstne atp bir hayli,

onlar seyrettim. Birdenbire, parkn ilersinde, bir veya iki klarnet sesi, tiz perdeden,ykseldi;

dncelerime yeni bir hz verdi. Makalemi hazrlayamadmdan dolay skntl,katlarm tekrar

cebime soktum, kanepede arkama yaslandm. O anda zihnim yle ackt ki, hiyorulmadan, en ince

eyleri dnebilirdim. Arkama yaslanm durumda, baklarm gsmden,bacaklarmdan aa

kaydrrken, kalbimin her atda ayanm seirdiini fark ettim. Az doruldum,ayaklanma baktm; o

ksa zaman iinde, evvelce hi hissetmediim fantastik ve yabanc bir ruh haliyaadm, Sinirlerimde

ince ve harikulade bir rperme oldu sanki. Baklarm kunduralarm zerindegezdirince bir tanda

rastlam, yahut da benliimin kopmu bir parasn tekrar ele geirmi gibi oldum.Tanmann verdii


18/182

hisle rperdi duygularm; gzlerim yaard; kunduralarm iime ileyen, hafifuultulu bir ahenk gibi

hissettim. "Dermanszlk!" diye ktm kendime; yumruklarm skp"Dermanszlk!" dedim. Bu

gln duygular iin, aptalsn, dedim kendi kendime. uurlu bir ekilde alay ettimkendimle; ok ac

ve mantkl konutum, gz yalarm tutmak iin smsk yumdum gzlerimi. Sankievvelce

ayakkablarm hi grmemiim gibi, imdi onlarla megul oluyor, grnleriniinceliyor, ayaklarm

kmldatnca aldklar ekillere, biimlerine, ypranm stlerine bakyorum. Onlarabir ifade, bir

fizyonomi veren eylerin, kvrmlar, beyaz dikileri olduunu kefettim. Kendibenliimden bu

ayakkablara bir eyler gemiti; bu ayakkablar bende, benliime flenen bir soluktesiri veriyordu;

benim nefes alan bir paramdlar...

Oturduum yerde uzun zaman belki tam bir saat, bu hayallerle oyalandm. Ksaboylu, yal bir adam

geldi, kanepemin br basna oturdu; yerleirken tekrar tekrar derinden nefes ald:

"Ya, ya, ya ite byle!" dedi. Adamn sesini duyar duymaz kafamda sanki bir rzgaresti, kunduralar

kundura olarak braktm; daha demin yaadm kark ruh hali, bana okuzaklarda kalm bir

zamana alt gibi grnd. O hal belki bir, belki iki sene nce yaanmt da yavayava hafzamdan

silinmeye balyordu. ,htiyaRa bakmak iin yerimde doruldum.

Bu adamcazdan bana neydi? Hi, yle ya, bana ne! Yalnz, elinde bir gazetevard, ilan ksm

grnen eski bir gazete. Gazeteye bir ey sarlma benziyordu. Merak etmitim,gzlerimi gazeteden

ayramyordum. lgnca bir dnceye kaplmtm: bambaka bir gazete olabilirdibu; benzeri bir

daha bulunmaz bir gazete. Merakm artyordu, kanepede saa sola kprdamayabalamtm. Vesikalar


19/182

vard bu gazetede; bir arivden alnm tehlikeli evrak vard. Hayalimde gizli biranlama, bir suikast

canlanyordu.

Adam sessiz oturmu, dnyordu. Hem gazetesini niin herkes gibi, baldarda, tamyor; bu

sinsilii neden icabediyordu? Paketini elden brakacaa benzemiyordu, ne pahasnaolursa olsun

brakmayacakt, kendi cebine bile emniyeti yoktu belki de. Bu ite bir bit yeniiolduuna, hayatma

bahse girebilirdim.

Havaya baktm. Bu esrarengiz duruma nfus etmenin imkanszl, merakmdan

beni akna

eviriyordu. Bir konuma zemini hazrlamak zere, ceplerimi kartrp, adamaverebileceim bir ey

aradm; elime berber karnesi geti, ama karneyi tekrar cebime koydum. Anszn,alabildiine

kabalamak geldi aklma. Bo gs cebime vurdum elimi:

"Size bir sigara takdim edebilir miyim?" dedim. Teekkr etti, sigara imiyordu,

gzlerim korumakiin sigaray brakmt, gzleri gayet az gryordu. Fakat, pek ok teekkr etti.

- Gzleriniz bozulal ok oldu mu ? Belki okuyamyorsunuz da artk. Gazete deokuyamyor musunuz?

- Maalesef. Gazete bile okuyamyorum."

Adam bam evirip bana bakt. Hasta gzlerin ikisinde de ince birer perde vard,bu zarlar gzlere bir

cam grn vermitiler. Beyaz beyaz bakyor, insana tiksinti veriyordu.

- Yabanc msnz?, dedi.

- Evet... Elinizdeki gazetenin ismini de okuyamyor musunuz?

"G bela, yabanc olduunuzu sesinizden hemen anladm zaten. Sesiniz belliediyor, bu kafi,

kulaklarm iyi iitir. Geceleri herkes uyurken bitiik odadakilerin nefes aldklarmduyabilirim. ey, ne

diyecektim, nerede oturuyorsunuz?"


20/182

Bir anda, kafamda bir yalan hazrlanvermiti. Bir kastm, bir maksadm olmakszn,istemeyerek yalan

syledim:

- Sankt Olaf meydannda, 2 numarada.

"Sahi mi?" Adam Sankt Olaf meydanm kar kar biliyordu, fskiyeli havuz vard,birka sokak

feneri, drt aa, hepsini hatrlyordu. "Ka numara dediniz?" Bu bahsikapatmak istedim. Aklm

fikrim gazetede, bu sabit fikirle drtlerek ayaa kalktm. Ne olursa olsun bu srrnzlmesi

gerekiyordu.

- Peki, gazeteyi okuyamyorsunuz da niin...

"2 numara m dediniz?" Huzursuzluuma kulak asmayarak, adam devam etti.

- Vaktiyle 2 numarada oturanlarn hepsini tanrdm ben. Ev sahibinizin ad nedir?"

Adamdan kurtulmak iin hemen bir isim uydurdum; bu ba belsn susturmak iin,arabuk

bulduum bu ismi, bir rpda syleyiverdim:

- Happolati!

- Happolati, evet!, diye tasdik etti. Bu zor ismin ek hecesini bile karmamt.

Hayretler iinde yzne baktm; dnceli bir tavrla pek de ciddi oturuyordu. Benaklma bir anda

esiveren bu sama sapan ismi daha syler sylemez adam duruma uymu, bu ismievvelden

biliyormu gibi davranmt. O ara paketini kanepeye koydu ve ben sinirlerimin

olanca merakmlatitrediim hissettim. Gazetede birka ya lekesi bu olunduunu grdm.

- Ev sahibiniz gemici, deil mi?, diye sordu. Sesinde alayn zerresi yoktu.

- Hatrladma gre gemici galiba!

- Gemici mi? Affedersiniz, sizin dediiniz kardei olsa gerek. Bu, J. A. Happolati,acenta. Bu

szm bu bahsi kapatr sanmtm; ama adam ne desem kabul ediyordu.


21/182

- Yaman adamm diye duydum, dedi, kollayarak, "Oh, bitirmi!" diye cevapverdim.

- Halis i adam komisyonculuunu yapmad ey yok: in'e yabanmersini yollar,Rusya'dan ku ty

getirtir. Deri, tomruk, mrekkep...

"Hehe, vay canna!" diye szm kesti ihtiyar, mthi keyifli. Enteresan olmayabalamt. Durumu

iyi idare ediyordum, kafamda pe pee yalanlar sralanyordu. Tekrar oturdum;gazeteyi, esrarl

vesikalar unuttum, cotum, adamn

szn kestim. Bu ccenin safl karsnda kstahlayor, pervaszca yalanlar

kvryordum.

- Siz Happolati'nin elektrikli dua kitab icat ettiini duydunuz mu?

- Nasl, elektrik mi?

- Elektrikli harfleri karanlkta ldayan bir kitap. Muazzam bir teebbs. Ortadamilyonlarca kron

dnyor. Dkmevleri, matbaalar, faaliyette. Salam aylklara balanm sr srteknisyen harl

harl alyor. Ben, yedi yz kii diye duydum.

"Eh, dorudur!" dedi ihtiyar, hafife. Baka bir ey demedi. Ne sylesem inanyor,yine de hayret

etmiyordu. Bu beni biraz hayal krklma uratt; uydurduklarmla onu aknaevireceimi

sanmtm.

Olmayacak birka palavra daha savurdum; her eyi gze almtm; Happolati'nin

ran'da dokuz sene

nazrlk ettiinden sz atm, "ran'da nazrlk etmek ne demektir bilir misiniz?" diyesordum.

"Buradaki kraldan daha stndr orada nazr. Padiah var ya padiah, ite birpadiah demektir aa

yukar. Fakat Happolati her eyin stesinden geldi, hibir zaman tkezlenmedi."

Daha sonra adama Happolati'nin kz Ylajali'den bahsettim; Ylajali bir periydi, bir

prensesti, yz


22/182

cariyesi vard, sar gller deli bir yatakta yatard, grdm kzlarn en gzeliydi,hayatmda daha

nce, daha sonra bir benzerini grdmse ne olaym...

"Ya, demek o kadar gzeldi?" dedi ihtiyar dalgn bir tavrla, ve nne bakt.

- Gzel de sz m? Harika idi, bana seslendii zaman sesi, iplik iplik bir arap gibita kalbime ilerdi.

Elbette bir harika olacakt. Siz yoksa onu bir tahsildar yahut bir itfaiyeci misanyorsunuz? Gklerin

sultanyd o, bir masald.

Hafif arm: "Yaa!" dedi adam.

Sakinlii canm skyordu. Bense kendi sesimden heyecanlanm, tam bir ciddiyetlekonuuyordum.

alnm ariv vesikalar, u veya bu yabanc devletle anlama, aklnda yoktu artk.Kk, dz paket

kanepenin zerinde aramzda duruyor, bense paketi muayene etmek, iinde neolduunu grmekten

yana zerre kadar bir arzu duymuyordum. Ben kendi alemime dalmtm tamamen.Gzlerimin

nnden acayip hayaller geiyordu, kan beynime vurmutu, kahkahayla gldm.

O anda adam, gitmek ister gibi bir hareket yapt, stn basn dzeltti, szmkabaca yarda

braktrm olmamak iin sordu:

- Bu Happolati'nin pek ok mal mlk varm, doru mu?

Bu kr ve iren ihtiyar, benim uydurduum bir ismi, nasl olur da ehrin bakkaltabelalarnda grlen

beylik bir isimmi gibi kullanabilirdi? Hibir harf zerinde srmyor, tek heceyiunutmuyordu; bu

isim onun zihninde yapp kalm, bir anda dal budak salmt. ierliyordum; hibireye hayret

etmeyen, her eye inanan bu adama kar, iimde derin bir kin belirmeyebalamt.

Dayatan bir sesle: "Bu hususta hibir bilgini yok." Diye karlk verdim. "Zerre kadar

bilgim yok.


23/182

urasn ilk ve son defa syleyeyim ki, ismi Johan Arendt Happolati'dir, Kulland ilkharflerden

anlaldna gre"

Adam, gsterdiim iddete hayret etmi, tekrarlad:

"Johan Arendt Happolati!" Sonra sustu.

"Karm grmelisiniz!" dedim lgnca. "iman m iman... Herhalde bilhassaiman oluuna

inanmazsnz, deil mi?"

"Yo, inann yle bir adam" ihtiyar, yaptm klarn hepsine sakin, uysal cevaplarveriyor, bir kusur

ileyip de beni fkelendirmekten ekiniyormu gibi, szlerini tartarak sylyordu.

"Yahu, oturmuum da size palavra m savuruyorum zannediyorsunuz?" diyebardm hrsmdan. "Siz,

Happolati adnda birisi olduuna bile inanmyorsunuz herhalde. Bu derece inat,bu derece fesat bir

ihtiyar grmedim ben bu yama kadar. Nedir bu sizin yaptnz? stelik belki debenim yoksul bir

zavall olduumu dnyorsunuz iinizden. Buraya kurulmuum, cebimde sigaradolu bir tabaka bile

yok, yle mi? Bana kar takndnz tavra alk deilim ben; bunu bylece biliniz.ister siz olun,

isterse bir bakas yemin ederim, benim byle bir muameleye tahammlm yoktur,inan olsun!"

Adam ayaa kalkmt. Az ak, ses etmeden durdu, boanmam sonuna kadardinledi, sonra

kanepenin stndeki paketini ald gibi gitti; kk kk ihtiyar admlarylakoarcasna uzaklat.

Yerimde kaldm; kayar gibi giden, gitgide ieri kyormu gibi grnen srtnabaktm. Bu izlenim

bana nereden geldi bilmiyorum, fakat iimde bir his, bana, mrmde bunun kadarrezil, bunun kadar

namussuz bir srt grmediimi sylyordu. Yanmdayken bu herifi paylamolduuma hi de piman

deildim...


24/182

Gn batyordu, aa yapraklarnda hatiften rzgar hrtlar balamt. lerdegruplar halinde, idman

direkleri yannda oturan ocuk dadlar, arabalarn srp gitmiye koyulmulard.Sakin ve rahattm.

Deminki heyecanm yatm, gevemitim; zerime bir uyuukluk kmt.Yediim koca francela

da artk beni pek rahatsz etmiyordu. Keyifle, kanepede arkama yaslandm,gzlerimi yumdum; uyku

bastryor, hafiften dalyordum. Esasl bir uykuya gmlmek zereydim ki, parkbekisi omzuma

dokundu: "Burada uyuyamazsnz!" dedi.

"Uyumuyorum" dedim, hemen ayaa kalktm. Acnacak halim, bir anda, apak,gzlerimin nnde

canland. Bir eyler yapmal, bir are bulmalydm! s aramam fayda vermemiti;gtrdm

tavsiyeler eskimi, hi tannmayan kimselerden alnm olduklar iin tesirsizkalm, stelik yaz boyu

devaml ret cevaplar karsnda cesaretim krmt. Neyse! Kira mddeti geiyor,ite buna bir are

bulmam gerekiyordu. Gerisi, bir mddet daha yzst braklabilirdi.

Tamamyla kendiliinden, tekrar kaleme kada sarlmtm; bir makine gibi,kadn her taratma

herhangi bir seneyi yazyordum: 1848. altl bir dnce beni kavray verseydide bana yazlmas

gerekeni yazdrsayd! Eskiden olurdu bu; cidden byle saatlerim olmutu; hizahmetsiz uzun yazlar

yazar, parlak bir baar elde ederdim. Kanepede oturuyor, dzinelerce 1848yazyordum. Yanlamasna,

uzunlamasna, her biimde, boyuna bu rakam yazyor, faydalanabileceim birilham bekliyordum.

Kafamda krk kopuk dnceler uuuyor, zerime gnn hassasiyeti, hznkyordu. Sonbahar

gelmi, her eyi uyuturmaya balamt. Sinekler, bcekler ilk darbeyi yemilerdi.Aalarda, toprakta


25/182

dayatan hayatn sesi duyuluyor; lmemek iin huzursuz abalaylar, hrtlar,uultular duyuluyordu.

Bcekler bir kere daha kmldyor, san balarn yosunlardan dar karyor,bacaklarm kaldryor,

uzun antenleriyle nlerini yokluyor, sonra birdenbire yklp srtst devriliyor,karnlar havaya

dnyordu. Her bitki kendi damgasyla damgalanyor, ilk souklarn ince ve ileyensoluuyla

buulanyordu; saplar gnee doru sararm katlamyor, dklen yapraklartopran stnde gezgin

ipek bcekleri gibi hrdyorlard. Sonbahar, fanilik karnaval ortasndaki mevsim.Gllerin kzarts

artk hastalkldr, kansz topran stnde harikulade ve aldatc bir pembelik.

Uykunun eiindeki bu kainat ortasnda, kendimi lm yolcusu, hurda ezik birhayvan gibi

gryordum. Korkuya kaplm, ayaa kalkp zorlu birka adm attm. Yumruklarrmskp: "Hayr!"

diye haykrdm. "Buna bir son vermek lazm!" Sonra yine oturdum, yine kalemialdm elime,

makaleye azimle girimek istedim. Gzlerimin nnde denmemi kira olduka,gevemek neye

yarard!

Dncelerim, yava yava toplanmaya balad. Dikkatimi kolluyordum; yava vetemkinli, herhangi

bir yazya giri olabilecek birka sayfa yazdm. Bir yolculuk tasvirine, siyasi birmakaleye, uygun

bulacam herhangi bir yazya bir balang olabilirdi bu; her trl yaz iinmkemmel bir balang

olabilirdi.

Sonra, iliye bileceim belli bir konu aramaya baladm; bir adam veya bir eyynelebileceim bir

konu aradm; hibiri bulamyordum ki! Bu faydasz zorlaylar kafam yenidenkartrd, beynimin

tamamen durduunu hissettim, kafam boalvermiti; omuzlarmda hafif ve boduruyordu kafam.


26/182

Beynimde alan bu boluu btn vcudumla hissettim, tepeden trnaaoyulmutum sanki.

Duyduum acdan: "Ey Rabbim, Allahm!" diye haykrdm; bu feryad, baka bir eyeklemeden, bir

azda, birka kere tekrarladm.

Rzgar yapraklar hrdatyor, bulutlar birikiyordu. Daha bir mddet oturdum;dalgn, katlarma

baktm sonra katlarm toplayp yavaa cebime yerletirdim. Serinlik kmt,yeleksizdim artk.

Ceketimi boynuma kadar ilikleyip ellerimi cebime soktum. Sonra kalkp gittim.

Ah, bir bu sefer olsun baarsaydm, bir bu sefer! Ev sahibim kadn, baklaryla

tekrar tekrar paradan

haber sormutu; ezilip bzlm, akn bir selamla yanndan sessizce svmakzorunda kalmtm.

Bunu yapamazdm artk, bir daha bu baklarla karlaacak olursam odam terkedecektim, durumu

olduu gibi anlatacaktm; bu byle uzun zaman srp gidemezdi.

Parkn k kapsna geldiimde, benden rkp kam ihtiyar cceyi grdm

tekrar. Esrarengizgazete paketini yanna am, iindeki yiyecekleri yiyordu. Birdenbire, gideyimunun yanna

hareketimden tr zr dileyeyim, diye dndm. Ama yemek yiyi tarz benibundan alkoydu:

Kr kr on tane peneyi andran ihtiyar parmaklarn yal ekmek dilimlerinikavray, insan

tiksindiriyordu. rmek geldi iimden, hibir ey demeden nnden getim. Beni

tanmad; gzleri

boynuz gibi kum, yzme dikilmiti; hibir deime olmad yz izgilerinde.

Yoluma devam ettim.

Alkanlktan, asl grdm her gazete nnde duruyor, bo yer ilanlarninceliyordum. Kabul

edebileceim cinsten bir ilan grnce yle sevindim ki! Grnlandsler'de bir tccar,akamlar birka


27/182

saat defterlerini tutacak bir adam aryordu. cret, anlamaya gre. Tccarnadresim aldm, bu ie

girebileyim diye iin iin Allah'a dua ettim. Bir bakasnn isteyecei paradan dahaaz m isteyecektim,

elli re bol bol yeterdi, hatta krk re. Hepsi birdi, olsun da! Eve gelince masamda,ev sahibi kadnn

bir tezkeresini buldum. Ya kiray vermemi ya da ilk frsatta odadan kmam ricaediyor;

gcenmememi, ihtiyac olduu iin istediini yazyordu.

Grnlandsier'de 31 numarada tccar Christie'ye bir dileke yazdm, zarfa koyupke bandaki posta

kutusuna attm. Sonra yine yukarya odama ktm, salncak koltuuma oturupkaranlk gitgide

koyularken dncelere daldm. Kendimi suyun stnde tutmak, artkimkanszlamaya balamt.

Sabaha kar, ok erken uyandm. Gzlerimi atmda olduka karanlkt ortalk.Neden sonra alt

kattaki dairede saatin bei vurduunu duydum. Tekrar uyumak istedim, amauyuyamadm; kendime

geliyor, uyank yatyor, bin bir ey dnyordum.

Birdenbire, bir tasvir yazma, bir fkraya gidebilir bir ka gzel cmle geldi aklma.Benzerin!

grmediim, bir de, ok ho bir yaz piyangosuydu bu. Yattm yerde bukelimeleri tekrarladm,

mkemmel buldum. Az sonra bunlarn yanna yenileri eklendi, birden uyku muykukalmad bende.

Yataktan frlayp karyolann arkasndaki masada duran kat kaleme sarldm,iimde bir damar

kopmutu sanki: Kelime kelimeyi takip ediyor, szler mantkl bir dzene giriyor,durumlar beliriyor,

sahneler birikiyor, zihnimden hareketler, konumalar serpiliyor gnlm harikuladebir huzurla

sarlyordu. Bylenmi gibi habire yazyor, bir an olsun aralk vermeden sayfannbirini doldurup


28/182

tekine geiyordum. Dnceler yle ani geliyor, yle grl grl akyorlard ki varkuvvetimle

altm halde yeteri kadar hzl yazamadm iin teferruatn ounukaryordum. lhamn ard

aras kesilmiyor, konu ile dolu yazdm her kelime kendiliinden douyordu.

Bu mutlu, esrarl dakika uzadka uzuyordu. Dizlerimin stnde, yazl on be yirmisayfa birikmiti

ki, nihayet durdum, kalemi elimden braktm. Yazdklarmn cidden bir kymeti varsakurtulmutum!

Yataktan frlayp giyindim. Ortalk aydnlamyordu; kapdaki Fenerler letmesininilann yar yarya

seebiliyordum; pencere kenar, yazdklarm gsterecek kadar aydnlanmt imdi.Derhal,

katlarm temize ekmeye koyuldum.

Bu hayallerden garip ve koyu bir renk ve k buusu ykseliyordu. Pe pee gzelbulular karsnda

akn irkiliyor, imdiye kadar okuduum yazlar iinde en iyisinin bu olduunusylyordum

iimden. Keyfimden sarhotum adeta; sevincimden kurumlanyor, yce duygulariinde yzyordum.

Yazdm katlar elimle tarttm, ortalama bir tahminle be kron deer bitim. Bekronu fazla bulmak

kimsenin akndan gemezdi, bu yaznn bu fiyata kelepir olduunu itiraf gerekirdi,i deeri

dnlrse! Byle orijinal bir yazy bedavaya kaptrmak niyetinde deildim;benim bildiim bu eit

yazlar sokaklardan toplanmyordu. On kronda karar kldm.

Zamanla aydnlanmt oda: kapdan tarafa baktm; kendimi zorlamadan, inceiskelet harfleriyle

Matmazel Andersen'in "Kefen, tabut rt, byk kap, sa kolda" ilannokuyabildim. Saat yediyi

alal bir hayli oluyordu.

Kalktm, odann ortasna dikildim. Etrafl dnnce, Madam Gundersen'in odadan

kmam isteyii,


29/182

iime de geliyordu hani. Bu oda hi de bana gre deildi aslnda; pencerelerdebasit, yeil perdeler

aslyd; gardrop yerine duvarlara acayip iviler aklmt. Kedeki fakir harcsalncak koltuk, bir

koltuk bozuntusuydu sadece; ona baktka, insann glmekten krlaca geliyordu.Yetikin bir adam

iin alakt bir kere, sonra dard; oturann kalkabilmesi iin bir izme ekeceineihtiyac vard adeta.

Aslnda bu oda fikir ileriyle uraanlara gre yaplmamt; artk bu odada kalmakistemiyordum. Ne

olursa olsun kalmak istemiyordum! Bu kadar zaman ses karmam, sabretmi buizbeye

katlanmtm.

mit ve memnunlukla kibirli, hep ikide bir cebimden karp okuduum orijinalyazmn tesirinde, bu

iin derhal bir aresine bakmak, buradan tanmak istiyordum, iinde birka temizyaka ile ekmeimi

sardm buruuk bir gazete kad bulunan paketimi aldm; battaniyemi drpkatladm; yedek beyaz

katlarm cebime koydum. Hibir ey brakmadma emin olabilmek iin kebuca aratrdm, bir

ey bulamaynca pencereye gidip sokaa baktm. Kapal ve nemliydi gkyz;yanm demirci

dkkannda kimseler grnmyordu; altta avluda duvardan duvara gerili amaripi slaklktan

gerginlemiti. Btn bunlar teden beri biliyordum, bildiim iin pencereden

ekildim; battaniyemikoltuuma sktrp Fenerler letmesi'nin ilan nnde bir reverans yaptm.Matmazel Andersen'in

kefenleri nnde eildim, kapy atm.

Birden ev sahibim kadn hatrladm. Tandmdan haberi olmalyd, kiracsnndrst bir insan

olduunu anlamalyd. Odada birka gn fazla kaldm iin kendisine yaz ileteekkr etmek istedim.


30/182

Artk iin feraha km olmas beni ylesine mutlu ediyordu ki ev sahibime, birkagn sonra urayp,

be kron vermeyi bile vadettim. Evinde ne efendi bir insan barndrm olduunu,ona fazlasyla

gstermek istiyordum.

Yazdm tezkereyi masaya braktm.

Tekrar kapda durdum, geri dndm. Artk selamete ermi olmamn sevinci benicoturuyor, Tanrya

ve btn dnyaya kar minnettar ediyordu. Karyolann nnde diz ktm, busabah vakti bana kar

gsterdii keremi iin Allah'a yksek sesle hamd ettim. Biliyordum; demin yasayp

katlara

geirdiim ilham cezbesi, ruhumda harikulade bir gkyznn eseriydi, dnkferyatlarma bir

cevapt, bilmez olur muydum! te Tanr, ite! diye seslendim kendime; kendisesimden coup

aladm. Arada duruyor, merdivenlerde kimse olup olmadna kulak veriyordum.Nihayet kalkp

gittim, btn katlar hi grlt etmeden indim, kimselere grnmeden kapybuldum.

Sabah saatlerinde yam yamurdan, prl prld sokaklar; gkyz ehrin zerineabanmt, tek

gne grlmyordu. Saat kat acaba? Her zamanki gibi, belediyeden tarafayrmeye baladm,

saatin sekiz buuk olduunu grdm. Birka saatim daha vard u halde; ondan,hatta on birden nce

yaz ileri mdrne gitmem bouna olurdu. Bir mddet dolamam, bu arada birazkahvalt

edebilmenin arelerini aratrmam gerekiyordu. Bugn de a a yatacam korkusuyoktu artk, hamd

olsun gemiti o gnler! Gerilerde kalm bir devirdi o; korkun bir rya idi; bundanbyle iler

dzeliyordu: Yeil battaniye, o ara canm skmaya balamt; herkeslerin nnebyle bir ykle


31/182

kamazdm ya... Benim iin neler dnmezlerdi! Yryor, sonra almak zereimdilik bu battaniyeyi

nereye brakabileceimi dnyordum. Aklma, Semb'e gtrp kada sardrmakgeldi; hi deilse

grn bir biime girer, o zaman tanmas da ayp olmazd. Dkkana giripkalfalardan birine

dileimi syledim. nce battaniyeye, sonra yzme bakt. Battaniyeyi alrken, banayle geldi ki,

kmser gibi omuzlarn kprdatt. Onuruna dokundu bu benim.

"Hey, biraz dikkatli olunuz!" dedim yksek sesle, "inde ok kymetli iki vazo var;paket zmir'e

gidecek." Bu, ie yarad, mkemmel ie yarad. Adam, her hareketiyle battaniyeniniinde kymetli

eya bulunduunu hemen anlamadndan tr zr diliyordu. Paketlemeyibitirince, yardmndan

dolay kendisine, daha nce de zmir'e pek ok kymetli eya yollam birisi gibiteekkr ettim.

Gidiyordum, geldi, kapy bile at.

Stortorv'da halkn arasna karm dolayor, en ok sakslarda iek satankadnlarn yaknnda

oyalanyordum. Nemli sabahta kan krmz ldayan ar, krmz gller beni tahrikediyor, ayartyor,

ilerinden bir tanesini almaya iteliyordu. Srf mmkn olduu kadar yaknlarndaolabilmek iin

fiyatlarn sordum. Param artarsa alacaktm ne olursa olsun! undan bundan ksar,param yine denk

getirebilirdim.

Saat on oldu; gazeteye, yaz ilerine ktm. 'Makas' adn taktklar bir adam,nndeki eski gazete

tomarn kartryordu; mdr henz gelmemiti. stemesi zerine muazzam yazmadama verdim;

bunun bambaka bir deer tadm hissettirerek gelince mdre bizzat vermesinisrarla tembih

ettim. Akamst gelip neticeyi reneceimi syledim.


32/182

"Olur!" dedi Makas, sonra yine gazetelerine dald. Biraz umursamaz davrand gibigeldi bana, fakat

sesimi karmadm, hafif bir ba hareketiyle stnkr selam verip ktm.

Bekleyecektim... Hava bari ak olsayd! Rzgarsz, bayat, pis bir hava. Hanmlarher ihtimale kar

emsiye tayorlar, beylerin yn kasketlerinden glnlk ve hzn akyordu.Tekrar pazara kadar

uzandm, sebzeleri glleri seyrettim. Birden omzuma bir el dokundu, basmevirdim: Matmazel,

"Gnaydn" diyordu.

Maksadm hemen anlayabilmek iin, aratran bir bakla: "Gnaydn!" dedim; fazla

bir sempatim

yoktu ona kar. Koltuumdaki kocaman, yepyeni pakete merakla bakt, sordu:

- Ne var iinde?

Kaytsz bir tavrla: "Semb'e uradm, elbiselik kuma aldm." cevabm verdim."Byle hrpan

dolamak yakk almyor, kla da dikkat etmek lazm."

Afallam, yzme bakt; yavaa sordu: "Vaziyet nasl?"

- Umduumdan daha iyi.

- buldunuz mu?

- mi?, diye cevap verdim, hayret etmi grndm.

- Christie ticarethanesinde muhasibim.

"Ya!" dedi, az geri ekildi. "Hayrl olsun, pek sevindim.

Kazandnz paray tutabilseniz bari! Allah'a smarladk!, dedi ve hemen peindendnp geri geldi,

bastonuyla paketimi gsterdi:

- Size benim terzimi tavsiye ederim, dedi. "saksen'den daha ustasn bulamazsnz.Benim

gnderdiim! syleyin, kfi!"

lerime ne diye burnunu sokuyordu? stediim terziye giderdim, ona ne? erledimbu beyinsiz


33/182

zppenin hali tavr kzdrd beni. Biraz kabaca, benden dn ald on kronuhatrlattm kendisine.

Ama daha o cevap vermeden ben, bunu hatrlattma piman olmutum; yznebakamadm, o srada

nmden bir hanm geiyordu, yol vermek iin hemen kenara ekildim, bu frsattanistifade ederek

ekip gittim. Beklerken ne yapacaktm? Bu bombo ceplerle bir kahveyegiremezdim; gnn bu

saatlerini yannda geirebileceim bir tandk bilmiyordum. Ayaklarm kendiliindenehrin

yukarlarna doru gidiyordu; zamann bir ksmn pazarla Graensen arasndakiyolda geirdim; az

nce levhaya aslm "Aftenposten" gazetesini okudum, aaya Kari Johancaddesine uzandm, sonra

geri dnp Kurtarc mezarlna gittim, kilisenin yanndaki tmsekte sessiz bir yerbuldum. O sszlk

iinde orada oturdum, nemli havada hayallere daldm, dndm, hafif kestirdimve dm. Zaman

ilerliyordu. Yazdm yaz, cidden bir kk ilham aheseri miydi acaba? Yer yer

kusurlar olup

olmadm Allah bilirdi!

Etrafl dnrsem kabul edilemezdi bile; hayr, kabul etmezlerdi, gayet basit.yle byle bir yazyd

belki de, hatta ktyd ihtimal. u anda kat sepetine atlmam olduuna dairelimde senedim mi

vard?.. Sevincim alt st olmutu; yerimden frlayp kilise avlusundan darya attm

kendimi.Aada, Aker caddesinde bir dkkann camndan ieriye baktm; saatin on ikiyigemekte olduunu

grdm. Bu beni daha ok mitsizlie drd: leni oktan geride braktmzaylesine emindim

ki! Yaz leri Mdr'n drtten nce aramann hibir faydas yoktu. Yazmnakbeti, iimi karanlk

sezilerle dolduruyor; dndke, hemen hemen uykuda, beynim hummal ve

sevinler iindeyken


34/182

ie yarar bir ey yazabilmi olmam, bana adeta imkansz grnyordu. Hi pheyok, kendimi

aldatm, leye kadar tamamen bo bir ey iin sevinip durmutum. phe yok!..Ullevaal yolundan

hzl hzl yukarya yryordum. St. Hanshaugen'den geip akla ktm, Sageneyanndaki dar ve

acayip sokaklara daldm, arsalarda, tarlalardan atlayp sonunda gz alabildiineuzayan bir osede

buldum kendimi...

Durdum, geri dnmeye karar verdim. Yryten kzmtm, yava ve iki bklmilerliyordum.

Kardan iki at arabas grnd. Arabaclar yklerin zerine uzanmlar yzlerideirmi ve tasasz,

balar ak, ark sylyorlard. Yryor ve dnyordum: Bana baracaklar, lafatacaklar yahut da

bir muziplik yapacaklard. Yanlarna yaklamtm, biri seslendi, koltuumdaki eyinne olduunu

sordu. "Battaniye!" cevabm verdim.

- Saat ka?, diye sordu.- Tam bilmiyorum, galiba !

Gldler, geip gidiyorlard, o anda kulamda bir kam darbesi hissettim,bamdaki apkam dt.

Genler oyunlarn oynamadan beni koyvermemilerdi. fke iinde elimi kulamagtrdm,

hendekten apkam alp yoluma devam ettim, ilerde, St. Sanshaugen'in orda, biradam bana saatin

drd gemekte olduunu syledi.

Drd geiyor! Saat drd geiyordu! Admlarm ap ehre, gazeteye doru yolaldm. Yaz isleri

mdr, belki de oktan gelip gitmiti. Yryor, sryor, sendeliyor, arabalaraarpyor, gezintiye

kmlar geride brakyor, atlarla boy lyor, tam vaktinde varabilmek iin deligibi


35/182

rpnyordum. Giri kaplamdan ieriye kvrldm, drt srayta merdivenleri kpbro kapna

vurdum.

Cevap veren olmad.

Gitmi! Gitmi! diye dndm. Kapy yokladm, kilitli deildi, tekrar vurup ierigirdim.

Yaz leri Mdr, yz pencereye dnk, yazmak iin elinde kalemi hazr,masasnda oturuyordu.

Soluk solua verdiim selam duyunca yarm, arkasna dnd, ksaca bakt banabasn sallad:

- Yaznz okumaya henz vakit bulamadm, dedi. O halde, ne olursa olsun henz

reddedilmemi

olmasndan duyduum sevinle cevap verdim:

- Aa, phesiz, tabii. Zaten acelesi de yok. Belki birka gn sonra, yahut...

- Bakalm. Nasl olsa bende adresiniz var.

Artk hibir adresim olmadm sylemeyi unuttum. Grme sona ermiti, eilipselam vererek

ekildim, dar ktm, iimde yeni bir mit parlamt ortada kaybedilmi bir eyyoktu henz;

aksine, her eyi kazanabilirdim. Beynim, gk katnda kurulu bir yce divan hayalizerinde iliyordu:

Yce divan, kazanmama, bir gazete yazsndan tam on kron kazanmama kararvermiti.

imdi, gece iin de barnacak bir yer bulabilseydim! En uygun nereye snabileceimi dndm; bu

mesele beni ylesine megul ediyordu ki yolun ortasnda durdum. Neredeolduumu unutmu, denizin

ortasnda, epevre dalgalar, uultular arasnda tek basma bir amandra gibidurmutum. Gazete satan

bir ocuk, bana bir "Wiking" uzatt: "Aln, elenirsiniz!" Basm kaldrdm, irkildim,Semb'in

nndeydim.

Hemen arkama dnp paketi vcudumla gizledim, hzl hzl Kilise caddesindenaaya yrdm,


36/182

vitrinden grecekler diye ekiniyordum. Tiyatroyu getim, Loca'dan kvrlp fiyorda,kaleye indim. Bir

kanepeye oturup tekrar hlyalara daldm.

Bu gece iin bir dam alt nasl bulacaktm, nasl? Sabah olana kadar bamsokabileceim tek kovuk

yok muydu hi? Gururum, beni odama dnmekten men ediyordu; szmdencaymak aklmdan bile

gemiyordu. Byle bir dnceyi iddetle kafamdan kovdum, kk krmz salncakkoltuu

dnerek iimden glmsedim. armlar neticesi kendimi birden bireHaegdehaugen'de iki

pencereli geni bir odada buldum; bir zamanlar oturduum odada. Masada bir tepsigrdm, yal

ekmek dilimleri vard tepside. Grnleri deiti, ekmekler biftek oldular, nmdeinsan ayartan bir

biftek, bembeyaz bir peete, bol ekmek, gm atal baklar belirdi. Kap ald, evsahibim kadn

grnd, bir ay daha ister misiniz, dedi.

Hayaller, hlyalar! Kendi kendime: "imdi yemek yersem kafam tekrar karr,beynimi o eski ate

kaplar; lgn esintilerle ura iin yoksa!" dedim. Midem yemek kaldrmyordu;bnye meselesi: bir

bakalm, bir zelliimdi bu benim.

Aksama doru barnacak bir at alt, bir are bulurdum belki de; acelesi yok ya!Daha olmazsa gider,

kendime ormanda bir yer arayabilirdim. ehrin dolaylar emrimdeydi, hem ar

souk da yoktu henz.

lerde deniz, ar bir skunet iinde kmldanyordu. Gemiler, kt burunlu ve hantalmavnalar, peltemsi

denizin stnde yarklar ayor, saa sola eritler sratyor, kayp gidiyorlar;bacalarndan dumanlar

ku ty dekler gibi yuvarlanp yaylyor, makinelerin pistonlar nemli havayadonuk bir ses

salyorlard. Ne gne vard, ne rzgar; arkamdaki aalar slaktlar; oturduumkanepe souk ve


37/182

nemli. Vakit geiyor, uyku bastryordu; yorgundum, srtmdan aa merpermeleri iniyordu. Bir

mddet sonra gzlerimin kapanmak zere olduunu hissettim, mani de olmadmkapanmalarna...

Uyandmda etrafm kararmt; m bir ekilde yerimden frladm; paketimialp yrmeye

baladm. Isnmak iin gittike daha hzl yryordum, kollarm arpyor, enikonuhissizlemi

bacaklarm ovuturuyordum. Yangn kulesinin oraya vardm, saat dokuzdu.Saatlerce uyumutum.

Peki ama, ne yapacaktm? Bir yere gitmem lazmd mutlaka. Durdum, yangnkulesinin dibinde aptal

aptal yukarya bakndm. Devriye arkasn dner dnmez bir frsatn bulupblmelerden birine

giremez miyim, diye dndm. Merdivenleri ktm, adamla konumak istiyordum.Hemen baltasn

kaldrp selama durdu, syleyeceim eyi bekledi. Yz bana evrili bu kalkk balta,sinirlerim

zerinde souk bir du tesiri yapt; bu silahl adamn karsnda korkudan dilim

tutulmutu, elimde

olmadan geri ekildim. Hibir ey sylemedim; yalnz gittike adamdan uzaklayor,grn

kurtarmak iin de elimle alnm ovuturup sanki bir ey hatrlamak istiyormu gibidavranyordum;

derken usulca svtm. Kendimi tekrar yaya kaldrmda bulunca iimde byk birtehlike atlatm

olmann ferahlm duydum. Oradan uzaklamak iin hzl hzl yrdm.m ve a bir halde Karl Johan caddesine yukar yryordum. Yksek seslekfretmeye baladm,

birisi duyar diye aldr bile etmiyordum. Meclis binasnn oraya gelinde ilk aslannnnde, yeni bir

armla anszn bir ressam tand hatrladm: Vaktiyle Tivoli'de bir tokatyemekten kurtardm,

daha sonra bir defa da evine gittiim bir gen. Parmaklarm aklattm,

Tordenskjold caddesine saptm,


38/182

bir kap buldum, kartta C. Zacharias Bartel yazyordu, kapy aldm.

Kendisi at; bira ve ttn kokuyordu berbat ekilde.

- Merhaba!, dedim.

- Merhaba! Siz misiniz? Peki ama yahu, niin bu kadar gece kaldnz? Lambanda hi de iyi

grnmez ki! O gnden sonra bir ot yn ilave ettim, bir iki deiiklik yaptm.Gndz gzyle

grmelisiniz, imdi bouna.

- Siz yine de bana imdi gsterin!, dedim; aslnda hangi resimden bahsettiinibilmiyordum.

- imkansz!, cevabm verdi. "Her ey sapsar grnr. Hem bir manide var, -iyiceyaklap fsldad- bu

gece bir de kz var yanmda, imkansz!"

- Oo, yleyse mesele yok!

Geri ekildim, iyi geceler dileyip ayrldm.

Ormanda bir yere gitmekten baka arem kalmamt. Toprak bari fazla slakolmasayd! Battaniyeme

vurdum, akta uyumak dncesine kendimi yava yava altryordum. ehirdebarnacak bir yer

bulacam diye bunca zaman kendimi yle zmtm ki, bkm, bezmitim artk.Yatmak, kendimi

talihe terk etmek, caddelerde kafam kaygdan azade yrmek bir hazd benim iin.Gidip niversite

saatine baktm, onu geiyordu; oradan ehrin yukarsna giden yola saptm.Maegdeugen'de bir yerde

bakkal dkkan nnde durdum, vitrine eitli yiyecekler konmutu. Vitrinde birkedi duruyor, bir

francalann yannda uyuyordu; az geride bir anakta ya, bardaklarda bulgur vard.Durdum, bir

mddet bu yiyeceklere baktm, ama param olmad iin dndm, yrymedevam ettim. ok

yava yryordum, Majorsten'i getim; boyuna gidiyor, saatlerce gidiyordum.

Nihayet Bogstadormanna vardm.


39/182

Yoldan ayrlp ormana daldm, dinlenmek iin oturdum. Sonra mnasip bir yeraramaya koyuldum;

biraz funda ve ard dal topladm, olduka kuru kk bir tmsekte kendime biryatak yaptm, paketi

ap battaniyemi kardm. Uzun yryten yorulmu, bitmitim; hemen yattm.Bir hayli saa sola

dndm, derken yerimi buldum. Kulam hafif sancyordu, at arabasndaki adamnkamsndan

imiti biraz; zerine yatamyordum. Ayakkablarm kardm, basmn altnakoydum, zerlerine

byk paket kadm serdim.

Ve karanlk epevre etrafmda pusudayd; her taraf sessizdi, her ey sessiz. Amayukarda ebedi

musiki, hava, asla susmayan uzak ve sessiz uultu devam ediyordu. Bu sonsuz,hasta mrltya uzun

mddet kulak verdim; derken zihnim bulanmaya balad; phesiz, zerimdeyuvarlanan, dnyalarn

senfonisiydi bu; bir arkya balam yldzlard...

"Buna bo veri" dedim ve kendimi cesaretlendirmek iin yksek sesle gldm."Kanaan'daki

baykular bunlar!"

Ayaa kalktm, sonra yine yattm, ayakkablarm giyip karanlkta dolatm, sonrayine yattm, fke ve

korku iinde gn yana kadar boutum, ekitim, sonunda uyuya kaldm.

Gzlerimi atmda gpegndzd ortalk; len olmu gibime geldi.Ayakkablarm giydim,

battaniyeyi tekrar paket yaptm, ehrin yolunu tuttum. Bugn de gne yoktu, birkpek gibi

donuyordum, bacaklarm lydler, gn ndan rahatsz oluyorlarm gibigzlerim yalanyordu.

Saat olmutu. Alk enikonu dayatmaya balamt; bitkindim; yryor, oradaburada gizlice

ryordum. Yolu deitirdim, aevine gidip levhadaki yemek listesini okudum;

salamura et ve


40/182

domuz fmesi benim yiyebileceim eyler deil gibilerden poz alp omuz silktim.Oradan istasyon

meydanna geldim.

Birdenbire acayip bir ba dnmesine tutuldum; yrdm, aldrmamak istedim,fakat oaldka

oald; sonunda bir merdiven basamana oturmak zorunda kaldm, iimde birdeime uluyordu; bir

ey kenara kayyor, beynimde bir perde, bir kuma yrtlyordu sanki. Bir ka kerederin nefes aldm,

akn olduum yerde kaldm. Kendime hakimdim, kulamn hafif zonkladnaka

hissediyordum; bir ahbabm geiyordu, hemen tandm, kalkp selam verdim.

brleri yanna eklenen bu yeni ve azapl duygu da ne oluyordu? Toprak stndeyatmann neticesi

miydi, yoksa hl kahvalt etmemi olmamdan m ileri geliyordu? Aslnda buekilde yaamak, ok

manaszd zaten. Bu ei bulunmaz cezalar ne yapp da hak ettiimi yemin ederimanlayamyordum.

Birdenbire aklma, ii dolandrcla vurmak, battaniyeyi "Amca"nn deposunagtrmek geldi.

Battaniyeyi rehin brakp bir kron alabilir, bununla n karnm doyurabilir, birbaka are bulana

kadar belimi dorultur, Hans Pauli'ye de bir yalan uydururdum. Deponun, yolunututmutum ki, giri

kaprm nnde durdum, bam salladm, geri dndm.

Beni oradan uzaklatran her admda, iimdeki ifriti yenmi olmama daha ok

seviniyordum. Namuslu

bir insan, olduumun uuru, beynime vuruyor, karakter sahibi oluum, gnlmyce bir duyguyla

dolduruyordu: gemi lelerinin yzd bulank insanlk denizinde bembeyaz birfenerdim ben. Bir

n karnm doyuracam diye bakasnn maln rehine vermek, bu para ileziflenmek, kendimi rezil

etmek, kendi yzme kar bir dolandrc olduumu sylemek, kendi gzlerimikendimden karmaya


41/182

mecbur kalmak... Asla! Asla! Ben buna ciddi olarak karar vermemitim, bu benimaklmdan bile

gememiti; krk kopuk geip giden dnce krntlarndan sorumlu olamazdinsan; hele ba mthi

aryorsa, hele bakasnn battaniyesini tamaktan lm bitmise!

Zaman geldi mi bir are bulunacakt phesiz! Grnlandsler'deki tccar vardmesela. Dilekemi

yolladmdan beri, gnn her saati gidip gidip onu taciz mi etmitim? Sabah sabahveya gece yars

kapn alm da geri mi evrilmitim? Hayr, onu henz hi rahatsz etmemitim.Ne diye tamamen

bouna bir teebbs olsundu bu? Talih bu defa benden yana idi ihtimal; talih okkere dolambal

yollardan gelirdi. Ve Grnlandsier'e gittim.

Beynimdeki son sarsnt, beni olduka halsiz drmt; ok yava yryor,tccara neler

syleyeceimi dnyordum... yi bir insand belki de; aklna eser, ben istemedenbir kron avans

verirdi belki de. Byle adamlarn ara sra parlak ve yerinde eyler dndkleri deolurdu.

Bir byk kapdan ieri daldm, biraz dzgnce grneyim diye pantolonumundizkapan

tkrmle siyahlattm; battaniyemi karanlk bir kede, bir sandk gerisinesakladm; meydandan

karya geip bir kk dkkana girdim.

Bir adam, eski gazetelerden kese kad yapyor, yaptryordu.

- Bay Christie ile grebilir miyim?, dedim.

- Benim!, cevabn verdi adam.

Kendimi tanttm; bir dileke yolladm, kabul edilip edilmediini sordum.

Adm bir ka kere tekrar etti, glmeye balad. "imdi dikkat edin" dedi, cebindenmektubumu

kard. "Ltfen, saylarla aranz nasl, bakn beyim!" dedi. "Mektubunuzun tarihini

atarken, senesini1848 yazmsnz!" Ve adam, bir kahkaha koyu verdi.


42/182

"Evet, olacak ey deil, tabii!" dedim, bozularak. "Dncesizlik, dalgnlk,haklsnz."

"Gryorsunuz ya; benim altracam ahs, saylarda hi yanlmamaldr" dedi."ok mteessirim;

yaznz gayet okunakl, mektubunuzu da beendim, fakat..."

Bir sre bekledim; bu onun son sz olamazd, asla!

Tekrar kese katlarna dnmt.

- Evet, ho bir ey deil, dedim. "ok kt, ok berbat bir ey! Fakat bir dahatekrarlanacak deil ki.

Hem bu kk hatay yaptm diye ie yaramaz, defter tutamaz mym?"

- Yo, ben yle bir ey demedim, fakat bu nokta bence gayet mhim olduu iinderhal bir bakasnda

karar kldm.

- Demek bakasn aldnz, dedim.

- Evet

- Hay Allah, u halde yapacak bir ey yok.

- Hayr, ok mteessirim, fakat...

- Hoa kaln!, dedim.

Ve fke, iimde patlak verdi, alev alev ve hoyrat. Paketimi aldm; dudaklarmkemiriyor, kaldrmda

yryen sessiz, sakin insanlara arpyor, zr dilemiyordum. Bir bey, durup dakabalmdan tr

biraz sert sylenince geri dndm. Kulana manasz bir kelime haykrdm, burnunayumruumu

dayadm; sonra dizginleyemediim kr bir hiddetle kaskat yoluma devam ettim.Adam bir polise

seslendi. Ve ben daha ne isterdim, bir an elime bir polis geirmekten gayr? Polisinyetiebilmesi iin

mahsus admlarm yavalattm, fakat gelmedi. Bir insann, en candan, en hararetlibtn

teebbslerinin yzde yz neticesiz kalmasnda bir hikmet var myd, neydi? Niin1848 yazmtm?


43/182

Bu musibet senenin benimle ilgisi neydi? Yryordum; alktan barsaklarmdangurultular

geliyordu. Gn sona ermeden biraz olsun yiyecek bulacam, hi bir yereyazlmamt. Bu i byle

uzadka kafaca, vcuta o nisbette boalyor, drstlkten her gn biraz dahauzaklayordum.

Utanmadan yalan sylyor, fakir fukarann kirasn i ediyor, hatta bakalarnnbattaniyelerine sahip

kmak gibi alaka dncelere kaplyor, btn bunlar bir pimanlk, bir vicdanazab duymadan

yapyordum. imi rk lekeler kaplyor, gittike genileyen siyah mantarlarsarsyordu. Ve Tanr beni

gz altnda bulunduruyor, gmn konulu kurallara uygun, yava ve srekli,zaman lsn hi

bozmadan olacam nceden biliyordu. Ama cehennemin dibinde zebaniler benibekliyordu, nk

byk bir gnah, Tanrnn beni, insaf ve hakkaniyetinden mahrum edeceiaffedilmez bir gnah

ilemem kanlmazd...

Yrym hzlandrdm, deli gibi, lgn gibi gidiyordum; birden sola kvrlpheyecanl ve kzgn,

aydnlk ve ssl bir byk kapdan ieri daldm. Durmam, bir saniye bileoyalanmamtm fakat

giri kapsndaki dekorun bakal bir anda uurumda yer etti; merdivenleri hzlakarken

kaplardaki, duvarlardaki, demedeki sradan eyler gzmn nnde ayan beyan

duruyordu. Birincikatta bir kapy hzla aldm. Neden birinci katta durmu, neden merdivenin ta teucundaki bu zile

yapmtm?

Kenarlar siyah ssl, gri elbiseli gen bir hanm, kapy at, bir an hayretle yzmebakt, sonra

basn sallad:

- Bugn verecek bir eyimiz yok!, dedi, davranndan kapy kapamak istediimanladm.


44/182

Karma ne diye bu gen kadn kmt? te beni dilenci sanyordu dpedz.Birden bire yattm,

apkam kardm, szlerini duymamm gibi, eilip hrmetle selam verdim, gayetnazik:

- Kapy hzl aldm iin affnz dilerim Matmazel!, dedim.

- ngran huyunu bilmiyordum. Burada, hasta bir bey varm, kendisini tekerleklikoltukta

gezdirecek bir adam aryormu.

Gen kadn bir an duraklad, bu uydurma haber zerinde dnd, ahsmhakkndaki kanaatinde

tereddt eder gibiydi.

- Hayr!, dedi sonunda. "Burada yle birisi yok."

- Yok mu? Yalca bir zat, gnde iki saat gezdirilecek, saatine krk re verilecekmi.

- Hayr.

- O halde tekrar zr dilerim, dedim. "Belki de zemin katndadr. Kendisinetesadfen tandm,

alakadar olduum birisini tavsiye edecektim de. smim Wedel-Jarlsberg.

Tekrar eilip selam verdim, geri ekildim. Gen kadn kpkrmz olmutu,aknlndan yerinden

kmldayamyordu. Ben merdivenleri inerken, olduu yerde peimden baka

kalmt.

Tekrar skunete kavumutum, zihnim durulmutu. Gen kadnn, bugn verecekbir eyleri olmad

sz bende souk bir du tesiri yapmt. o raddeye varm, herkes iinden beni

gsterip ylednmeye balamt: te bir dilenci, evlerin kaplamdan uzatlanlarla karnndoyuranlardan biri!

Mller caddesinde bir lokantann nnde durdum, ierde kzartlan taze etkokusunu iime ektim.

Elimi kap tokmana gtrm, iim olmad halde rasgele ieri giriyordum ki,tam vaktinde aklm

bama geldi, uzaklatm. Stortorv'a varp da dinlenecek bir yer aradmda btn

kanepeleri tutulmu


45/182

buldum. Bo yere kilisenin etrafm dolandm, kebileceim sakin bir yer gzledim.Tabii!, diyordum

kendi kendime, karanlk dnceler iinde: Tabii! Tabii! Ve yeniden yrmeyebaladm. Pazarn

kesindeki emeye saptm, biraz su itim, yine yrdm, adm admsrklyordum vcudumu. Her

vitrinin nnde uzun bir mola veriyor, duruyor, geen her arabay gzlerimle takipediyordum.

Beynimde kl bir scaklk duyuyordum, akaklarm bir tuhaf zonkluyordu. itiimsu hi de iyi

gelmemiti, sokakta arada bir kustum. Bylece Hazret-i s mezarlna vardm.Dirseklerim

dizlerimde, bam avularmda oturdum, bu bzlm durumda rahat ettim,midemdeki o hafif

kaznty artk hissetmez oldum.

Yanmda bir ta ustas, byk ve dz bir granit levhann zerine yzkoyunuzanm, bir kitabe

kazyordu. Gzndeki mavi gzlk, bana birdenbire, gemite unuttuum birtandm, bir bankada

alan, ok zaman nce Oplandske Cafe'de rastladm birisini hatrlatt. Btnutancm yenip ona bir

gidebilseydim! Ona olanca hakikati syler; u sra biraz berbat durumda olduumu,hayatm devam

ettirmenin zorlatm anlatrdm. Ona berber karnemi verebilirdim. Vay canna,berber karnesi! yle

byle bir kron ederdi bu karne! Bu kymetli hazineye bir el attm. Hemen

bulamaynca yerimdenfrladm, korkudan ter dkerek aranmaya baladm; nihayet koyun cebinim dibindetemiz veya yazl,

fakat hi deeri olmayan teki katlarn arasnda buldum. Bu alt yapra batansona, sondan baa

doru defalarca saydm; bu karne bana hi de lazm deildi, keyfim yle istiyordu,esmiti artk hi

tra olmayacaktm. Yarm kron benim derdime deva olurdu, Kongsberg

gmnden bir il yarm


46/182

kron! Banka saat altda kapanrd; tandm yediye, sekize doru Oplandskennde bekleyebilirdim.

Oturduum yerde bir mddet bu dnce ile keyiflendim. Zaman ilerliyordu,etrafmdaki kestane

aalarnda enikonu rzgar kt, gn sona eriyordu. Peki ama, gen bir bankamemuruna alt tane

berber kart gtrmek biraz ayp kamaz myd ? Onun cebinde, kartlarbenimkilerden ok daha temiz

ve gzel, iki dolu karne vard belki de! Btn ceplerimi yoklayp karnenin yan sraverebileceim

baka eyler aradm, ama hibir ey bulamadm. Boyunbam versem?Boyunbam olmasa da

olurdu, ceketimi smsk iliklerdim, artk yeleksiz kaldm iin byle yapyordumzaten. Kocaman

fiyangosu yar gsm kaplayan boyunbam kardm, dikkatle temizledim,berber karnemle ikisini

temiz bir yaz kadna sardm. Sonra mezarlktan ayrlp aaya, Oplandske'yeyollandm.

Belediye saati yediyi gsteriyordu. Kahve civarnda oyalanyor, demir parmaklk

boyunca gidip

geliyor, kapdan girip kanlar gzetliyordum. Nihayet, saat sekize doru,delikanlnn caddenin

aasndan doru geldiini, kahveye ilerlediim grdm. Gsmde kalbim, birkk ku gibi

rpnmaya balad; selamsz sabahsz, deli gibi, zerine yrdm.

- Yarm kron ver, dostum!, dedim, kstaha bir tavr takndm. "Buyurun karlm",

ve kk paketieline tututurdum.

- Yok ki!, dedi. "Yok vallahi!" Para antasn gzlerimin nnde ba aa etti. Dnakam darda

geirdim, be param kalmad, inan olsun, yok!

- Tabii, azizim, tabii, olur a!, cevabn verdim ve inandm dediklerine. Byle nemsizbir ey iin yalan

syleyecek deildi ki! Hem ceplerini arayp da bir ey bulamaynca, mavi gzleriyaarmt adeta.


47/182

Geri ekildim. "Affedersiniz!"dedim. "Biraz darda idim de."

Caddeye aa yryordum ki, paket iin arkamdan seslendi.

- Kalsn, kalsn!, diye cevap verdim. "Size balyorum. Ufak tefek, deersiz eyler.Dnya malm

hemen hemen bundan ibaret!"

Akamn alaca karanlnda mitsiz yanklanan kendi szlerim, dokundu bana;alamaya baladm.

Rzgar esiyor, gkte bulutlar hzla kayp gidiyorlar, karanlk bastka serinlikartyordu. Cadde

boyunca hem yrdm, hem aladm; kendime gittike daha ok acyordum;defalarca tekrarladm

birka kelime, bir feryat, diner gibi olduka gz yalarm yeniden aktyordu:"Rabbim, Allah'm, ne

kadar bedbahtm! Rabbim, Allah'm, ne kadar bedbahtm!"

Bir saat geti; bitip tkenmek bilmeyen, yava ve uyuuk bir saat. Torv caddesindedurdum bir

mddet, merdivenlere oturdum, birisi geerken giri kaplarnn aralklarnagizlendim, gzlerimi,

dalgn, prl prl bakkal dkkanlarna diktim; bu dkkanlarda insanlar, ellerindeeyalar, paralar,

oradan oraya kayp gidiyorlard. Nihayet kilise ile pazar yeri arasnda bir tahtayn gerisinde

muhafazal bir yer buldum.

Hayr, bu gece artk ormana gidemezdim, ne olursa olsun; o uzun yolu yrmeyekuvvet yoktu bende.

Bu geceyi de bylece geirmek, olduum yerde kalmak istiyordum; fazla soukolursa kalkp biraz

kilise civarna gidebilirdim; bunu gzmde bytmek niyetinde deildim. Arkamayaslandm, hafif

tertip uyumaya baladm.

evremdeki grlt dindi, dkkanlar kapand, yayalarn ayak sesleri gitgideseyrekleti, pencerelerde

klar gittike snd...


48/182

Gzlerimi atm, karmda birisi duruyordu; bana doru ldayan parlakdmelerden bunun bir polis

olabileceini dndm; yzn seemiyordum.

- Merhaba!, dedi.

- Merhaba!, dedim ve korktum. akn, ayaa kalktm.

Adam hareketsiz kald bir mddet.

- Nerede oturuyorsunuz?, diye sordu.

Eski alkanlkla, dnmeden, ktm yerin adresim verdim, kk tavan odasnsyledim.

Bir mddet yine ylece durdu.

- Bir kusur mu iledim?, diye sordum, ekinerek. "Yo, hayr!" cevabm verdi. "Fakatyerinize gitseniz

iyi olur, hava ok souk, burada yatmanz doru deil." "Evet, serin, hissediyorum."Dedim.

yi geceler dileyip igdmle eski odamn yolunu tuttum. Dikkatli yrrsem,duyulmadan yukarya

kabilirdim phesiz; topu topu sekiz basamakt, yalnz en yukardaki iki basamak,gcrdyordu

basnca.

Sokak kapsnda ayakkablarm elime aldm, yukarya yle ktm, Sessizdi hertaraf. st katta bir

saatin yava tiktaklarn, bir ocuun hatiften alayn duydum, sonra hibir eyduymaz oldum.

Odamn kapsn buldum, rezelerinden kaldrdm hafife; eski alkanlk, anahtarszatm, odaya

girdim, kapy yine sessizce kapadm.

Her ey braktm gibiydi; pencerelerde perdeler ak, yatak bo duruyordu.Karanlkta masa zerinde

bir kat grdm, ev sahibime yazdm tezkere olacakt; demek kadn, ben bamalp gideli beri bu

odaya kmamt hi. Masadaki beyazl elimle yokladm, bunun bir mektupolduunu hissederek

ardm. Bir mektup ha? Alp pencere yanma gittim; karanlkta karabildiimkadar, okunaksz


49/182

harfleri skmeye altm; nihayet ismimi okuyabildim. Sok oldum, ev sahibinincevabn okuyunca.

Tekrar gizlice girmek istediim takdirde, bu odaya bir daha ayak basamayacambildiriyordu.

Ve yavaa, gayet yava, tekrar odadan ktm; ayakkablarm elimde idi, mektupbr katlarn

yannda, battaniyem koltuumda. Usulca yrdm, gcrdayan basamaklardadilerimi sktm, sa

selamet basamaklardan inip sokak kapm buldum.

Ayakkablarm giydim, balarn yava yava baladm, bu ii bitirince biraz daoturdum hatta; hibir

ey dnmeden, elimde mektup, nme bakyordum, sonra kalktm, sokaaktm.

lerde bir havagaz feneri, etrafa czrtl ve titrek bir k serpiyordu; fenerin yanmagittim, paketimi

fenere dayadm, mektubu atm; her hareketi gayet yava yapyordum.

Barmdan sanki bir k seli geti; bir hayret nidas kopardm duydum, manaszbir sevin nidas:

Mektup, yaz ileri mdrnden geliyordu. Yazm kabul edilmi, hemen dizilmeyeverilmiti. "Bir iki

yerde ufak tefek dzeltme, birka kalem hatas tashih edildi. Kuvvetli bir yaz.Yarn kacaktr, on

kron."

Gldm ve aladm; atlya sraya caddeyi boyladm, durdum, dizime vurdum,sebepsiz, gelii gzel

bastm kfr. Ve zaman ilerliyordu.

Btn gece, ta sabaha kadar, caddelerde barp ardm; sevinten aptaladnm, durmadan

tekrarlyordum:

Kuvvetli bir yaz. yani kk bir aheser, bir deha numunesi. Ve on kron!

KNC BLM

Birka hafta sonra bir akam, ehrin dnda idim. Yine mezarlklardan birine gitmi,

herhangi bir


50/182

gazete iin bir makale yazmtm. Ben bu ile megulken saat on oldu, karanlkbastrd, mezarlk

kapsnn kapanma vakti geldi. Karnm at, ok a; on kron pek de abukbitivermi, azma

koyduum son lokmadan bu yana, hemen hemen gn, gece gemiti.Kendimde bir bitkinlik

hissediyor, kurunkalemle yazdm iin kesiliveriyordum. Cebimde yarm bir ak,bir deste anahtar

vard, ama be on para, hak getire.

Mezarlk kap kapatlanca dosdoru yerime gitmem gerekirdi belki; ama karanlkve bo odama -

imdilik kalmama nihayet izin koparabildiim bo bir teneke atlyesine - karduyduum, o igdye

benzer korku yznden yoluma devam ettim; ayaklarm beni Belediye binasnadoru srkledi,

oradan aaya limana vurdum, demiryolu rhtmnda bir kanepeye oturdum.

O anda zntl bir dnce yoktu kafamda, sefaletimi unutmutum, yarkaranlkta asude ve gzel

itmam seyretmek beni yattrmt. Eski alkanlkla, demin yazdm, ac ekenbeynime imdiye

kadar yazdklarnm en mkemmeli gibi grnen yazy okuyup sevinmek istedim.Cebimden yazy

kardm, iyi grebilmek iin gzlerime yakn tuttum; sayfann birini bitirip tekinegeiyordum.

Sonunda yoruldum, katlar tekrar cebime soktum. Sessizdi her taraf, mavi birsedef gibiydi deniz,

nmde oradan oraya sessizce kk kular uuuyorlard. lerde bir polis devriyegeziyor, bakaca

kimsecikler grnmyor, btn liman sessizlie gml, uyuyordu.

Servetimi saydn yeniden: Bir yarm ak, bir demet anahtar; fakat tek metelik yok.Birden elimi

cebime attm; katlarm kardm tekrar. Mekanik bir hareket, uursuz bir sinirdepreniiydi bu.

Temiz, yazsz bir kat aldm ve silindir biimi bir klah yaptm; ii doluymu hissiniverecek ekilde


51/182

iki ucunu dikkatle kapadm ve frlattm kaldrma doru. Rzgarn tesiriyle birazdaha uzaa

srklendi, sonra durdu.

Ve alk bama vurmaya balamt. Oturduum yerden, sanki il gm paralarlaikin, bu beyaz

fiee bakyor, klahn iinde sahiden de bir eyler bulunduuna, kendimiinandrmaya alyordum.

Dimdik oturuyor, kat fiekte ka para olduunu bilmeyerek iteliyordum kendimi.Doru bildim mi,

benimdi para! Kk, minyon onluk re'leri en altta; kenarlar entikli, iri kronlarda onlarn stnde

hayal ediyordum. Madeni paralarla doluydu fiek! Oturduum yerde gzlerimi drtam, kat fiee

bakyor, gidip bu paralar gizlice i etmek iin kendimi ayartmaya alyordum.

Derken polisin ksrdn duydum. Ayn eyi yapmak, aklma nereden esmiti?Kanepeden kalktm

ve ksrdm, iitsin diye de kere tekrarladm ksrmemi. Bir gelse nasl daatlrd kat fiein

stne. Bu oyun ok houma gidiyor, keyfimden ellerimi ovuturuyor, iimden arkfrler

savuruyordum. Umduunu bulamayacakt. Oynadm bu madikten sonracehennemin dibine kadar

yolu vard keratann! Alk bama vurmu, beni sarhoa evirmiti.

Bir iki dakika sonra polis yaklat; demir topuklarm kaldrmda takrdatarak, samasoluna baknarak

geliyordu.

Acele etmiyordu, nnde btn bir gece vard nasl olsa. Fiei grmemiti; tayanma geldi, ondan

sonra grd. Birden durdu, bakmaya balad. Yerde duran beyaz cisim, deerli bireye benziyordu; bir

miktar para myd yoksa? Bir miktar gm para?.. Ve polis, yerden fiei ald. H!Hafif, pek de

hafif. Belki kymetli bir kalem, bir apka inesi... Polis iri gzleriyle fiei dikkatle

ap iine bakt.


52/182

Ne gldm, ne gldm; elimi dizime vurarak deliler gibi gldm. Boazmdansa tekses kmyordu;

dilsiz ve bitkindi benim kahkaham; alamaklyd.

Sonra kaldrmda takrtlar duyuldu tekrar; polis rhtmdan tarata sapt. Gzlerimdeyalar, oturuyor,

stmal bir neeyle mest, glkle soluyordum. Yksek sesle konumaya baladm;kendime kat

fiein hikayesini anlatyor, polisin hareketlerini taklit ediyor, avulanma bakyor,tekrarlyordum

boyuna: "Klah atarken ksrd!" Bu kelimelere yenilerini ekliyor, buna cazipilaveler yapyor,

cmleyi baka biime sokup kuvvetlendiriyordum: ksrd h h!

Bu szn her eklim denedim, neem gecenin ge saatlerine kadar srd. Sonrauykulu bir rehavet

bast zerime; ho bir kesiklik; datmaya kalkmadm. Karanlk koyulamtepeyce; hafif meltem

sedeften denizi oyuk oyuk yapyordu. Direkleri ge dayal gemiler, siyahgvdeleriyle, dilsiz

canavarlar gibiydiler. Sert kllarm kabartmlar, ylece duruyorlar, benibekliyorlard. Ac

duymuyordum, alm acm uyuturmutu. Bunun yerine kendimi pek ho ekilde,evremdeki her

eyle temassz, bo hissediyor, kimse tarafndan grlmeyiime memnunoluyordum. Ayaklarn

kanepeye uzattm, arkama yaslandm; inzivamn olanca tadn en iyi bylekaryordum. Gnlmde

tek bulut yoktu, tek rahatszlk duygusu, dncelerimin eritii lde,gereklememi tek arzu veya

heves yoktu. Gzlerim ak yatyor, benliimden syrlm bir halde, kendimdenuzaklarda olmann

sefasn sryordum.

Rahatm karan tek ses duyulmuyordu hala. Yumuak karanlk, kainatgzlerimden silmi, beni

burackta tam bir skna gmmt. Kulaklarmda sadece sessizliin ssz hrtlaryanklanyordu.


53/182

Ve ilerdeki kara devler beni emip ekerler kendilerine, gece balaynca. Engindenizlere, uzak ve

insansz lkelere alp gtrrler beni. Ve beni prenses Ylajali'nin sarayna gtrrlerve aklmdan bile

geirmediim bir ihtiam bekler beni orada, herhangi bir kimseninyapabileceinden ok daha stn

debdebeler bekler. Ve Ylajali. l l bir salonda oturur ve salonda her eyametisttendir; sar gller

deli bir tahtn zerinde Ylajali, ben ieri girince bana elini uzatr, beni selamlar,ho geldin diye

seslenir bana; ben yaklap da diz knce: "Ho geldin, valye!" der. "lkeme vesarayma! Ben

seni yirmi yazdr bekliyorum; ayl gecelerde seslendim sana; sen zgn olduunzamanlar ben aladm

burda ve sen uykulara dalnca ben nefis ryalar fledim uykularna." Ve gzelprenses elimden tutar,

uzun koridorlardan geirir beni, yn yn insanlarn yasa!, diye bartklarkoridorlardan ve

aydnlk bahelerden, yz gen kzn oynayp glt bahelerden geirir, bir

baka salona

gtrr; bastan baa prl prl zmrttendir o salon. Grl grl gne akar ieri;galeri ve

koridorlardan koro arklar duyulur; gzel kokular dalga dalga arpar yzme. Eliniavucumda tutar,

byleniin hoyrat lezzetinin yayldm duyarm kanma; kolumu beline dolarm vefsldar prenses:

"Burada olmaz, gel benimle!" Ve krmz salona gireriz; bu salonda her eyyakuttandr; dalga dalga

bir ihtiamn iine gmlrm. Kolunu betimde hissederim, yzme deer nefesi vefsldar: "Ho

geldin, sevgilim! p beni! Daha ok, daha ok."

Oturduum kanepede yldzlar gryorum gzlerimin nnde ve dncelerim birk kasrgas iine

kayyor.


54/182

Uyuyakalmm, polis uyandrd. Merhametsizce, tekrar hayata ve sefaletearmlard beni. lk

duygum, kendimi byle akta bulmaktan doan salaka bir aknlk oldu; ama buduygu az sonra

yerini ac bir yeise devretti; hl hayatta oluumun zntsnden alyordumneredeyse. Ben uyurken

yamur yam, elbiselerim srsklam olmutu; ayaz kollarmda bacaklarmdahissediyordum.

Karanlk daha da koyulamt; karmdaki polisin yz hatlarn gbelaseebiliyordum.

- Haydi, kalkn artk!, dedi.

Derhal kalktm, tekrar yatmam emretseydi ona da peki derdim. ok bitkindim;stelik adeta o anda

al yeniden duymaya balamtm.

- Az dur, sersem!, diye seslendi polis ardmdan. "apkanz almadan gidiyorsunuz.Ha yle, imdi

gidebilirsiniz."

Dalgn bir biimde kekeledim:

- Benim de iimde bir his, sanki bir ey unutmuum.

- Teekkr ederim, iyi geceler!

Sallanarak yrdm. nsann birazck ekmei olsa! Sokaklarda sra sragidebilecei, bir kk nefis

avdar ekmei! Hem yryor, hem de bu en iyisinden avdar ekmeim hayalediyordum; imdi

yemesi ne ho olurdu! Alk iflahm kesiyordu; lmeyi, yok olmay zledim,

duygulandm, aladm.

Sefaletim bir trl tkenmek bilmiyordu! Anszn sokan ortasnda durdum,vurdum ayam yere,

bastm kfr. Ne demiti bana o? Sersem ha? Bana sersem demek naslm,gsterirdim ben o polise!

Dnp, gerisin geri komaya baladm. fkemden ate pskryordum. Caddeninaasnda ayam

takld, yere dtm, ama aldrmadm buna, hemen kalkp yine kotum. Fakatistasyon meydannn


55/182

orada, artk o derece yorulmutum ki, daha aalara, limana gitmeye takatbulamadm kendimde;

koarken kzgnlm da gemiti zaten. Sonunda soluk solua durdum, derin nefesaldm. ylesine bir

polisin sznn ne kymeti vard sanki? - Evet ama. her eyi de sineye ekecekdeilim ya! - phesiz,

diye kendim, kendi szm kestim. Eh ite, onun da anlay o kadar! Bu mazurgstermeyi tatminkar

buldum; onun anlayn da; eh ite o kadar olduunu, kendime bir daha tekrarettim. Sonra da geri

dndm.

Yamurlarla slanm bu caddelerde, gece yarlar, bir deli gibi ko, iin yoksa!Aln kemirileri

dayanlmaz bir hal alyor, bende rahat huzur brakmyordu. Karnm hi deilsebyle doyuraym diye,

tekrar tekrar tkrm yutuyor, faydasn grecee de benziyordum. bunoktaya gelene kadar son

haftalarda yiyecekten yana gnlerim pek nasipsiz gemi, u son zamanlardaenikonu kuvvetten

dmtm. ansm yaver gitse de, u veya bu manevra sayesinde elime be krongeirsem bile, bu

para, yeni bir alk devresi zerime ullanmadan tamamen kendime gelebilmemekadar, dayanmazd

bana. Asl ne oluyorsa srtmla omuzlarma oluyordu; kat kat ksrecek yahut nefazla eilmi

yryecek olsam gsme saplanan burgunun acsna yine de bir an dayanabiliyor,

ama srtmlaomuzlarmn sancsna aciz kalyordum. Bahtnm hep kapal oluuna sebep neydiacaba? Yaamak,

bakalar kadar benim de hakkm deil miydi? Eski kitap Pascha, sevkiyatHennechen kadar?

Yoksa omuzlarm m yoktu bir devin omuzlan gibi; iki kuvvetli kolum mu yoktualmak iin?

Gnlk ekmeimi kazanmak iin, Mller caddesinde odun yarclk bile aramam

mydm? Tembel


56/182

miydim? bulmak iin didinmemi, niversite derslerine devam etmemi, gazetemakaleleri

yazmam, gece gndz deli gibi okuyup almam mydm? Bir cimri gibiyaamam, param

fazlaca oldu mu ekmek ve stle, param az olunca kuru ekmekle kanmdoyurmam mydm? Hi

parasz kalnca ala katlanmam mydm? Otellerde mi oturmu, ilk katlarda ayrdaireler mi

tutmutum? Bir izbede; u son k ieriye yaan karlarla, btn dnyann bolaypkat bir teneke

atlyesinde barnyordum. Btn bu olup bitenlerden, artk hi bir eyanlayamyordum hibir ey:

Yoluma devam ederken hep bunlar dndm; aklmda garazn yahut kskanlnyahut kskanln

zerresi yoktu, zerresi...

Bir boyac dkkan nnde durdum, camdan ieri baktm, kapal kutularnetiketlerini okumak istedim,

fakat karanlkt ok. Aklma esen bu yeni hevesten tr kendi kendimeierleyerek, kutularda neler

olduunu renemeyiime kzarak cama bir vurdum, yoluma devam ettim, ilerdebir polis grdm,

admlarm hzlandrdm, doruca yanma gittim, damdan der gibi: "saat on!"dedim.

- Hayr!, cevabm verdi polis, arm. "saat iki" dedi.

- Saat on!, dedim. "Saat on" Hrsmdan inleyerek bir iki adm daha attm, elimiyumruk yapp: "Bunu

biliniz ki, saat ondur" dedim.

Durdu, bir mddet dnd, dikkatle bakt bana; afallamt. Sonunda gayet sakin:"Saat ka olursa

olsun, evinize gitmenin tam vakti!" dedi. "Ben sizi gtreyim mi?" Bu dostlukkarsnda teslim

oldum; gzlerimin yaardm hissettim, hemen cevap verdim:

- Hayr, teekkr ederim. Darlarda geciktim biraz, bir kahvedeydim. Tekrar tekrar

teekkr ederim.


57/182

Ben giderken elini miferine gtrp selam verdi. Gsterdii yaknlk bana pekdokunmutu; param

yok, tutup ona bir be kron veremedim, diye aladm. Durdum, peinden baktm,yava yava

uzaklayordu, elimi anlma vurdum, o uzaklatka ben daha ok aladm.Yoksulluumdan tr

demediimi brakmadm kendime, alayl lakaplar taktm kendime, krc tahriklerinen yakas

almamlarm bulup bir gzel dendim kendime. Barndm yere kadar bylesylene sylene

geldim. Kapnn nnde, anahtarlarm

Documents

KNUT HAMSUN AÇLIK