Klima e Investimeve dhe Formalizimi ne

Sektorin e Turizmit

Sekretariati Këshilli i Investimeve

Takim Konsultativ me Biznesin

Gjirokastër, Shtator 2018

1

• Vlerësimi i ndikimit të informalitetit në Turizëm në

konkurrueshmërinë dhe klimën e investimeve në sektor;

• Ndikimin e politikave fiskale dhe atyre sektoriale në

formalizimin e sektorit;

• Konsultimi me biznesin i problematikave të hasura në këtë

sezon turistik dhe validimi i gjetjeve të anketimit;

• Identifikimi, në bashkëbisedim me biznesin, i masave

mbështetëse në funksion të zhvillimit të sektorit.

Objektivi i Konsultimeve me Biznesin

2

• Anketimi është zhvilluar në nivel

kombëtar, të dhënat kanë nivel besimi

statistikor 95%;

• Kampioni është ndërtuar bazuar në

listën e bizneseve që operojnë në

sektorin e turizmit sipas Autoriteteve

Tatimore;

• Bizneset nga rajoni i Gjirokastres që i

janë përgjigjur pyetësorit përfaqësojnë

2.8% të kampionit të bizneseve

anketuara;

Berat2.1%

Diber2.1%

Durres17.0%

Elbasan1.4%Fier

1.4%Gjirokaster2.8%

Korce9.2%

Kukes2.1%Lezhe

2.8%Shkoder8.5%

Tirane28.4%

Vlore22.0%

Informacion i përgjithshëm

3

Karakteristikat e Bizneseve të Anketuara

No Answer

2.1%5 – 8

milionë ALL

28.4%

8 - 14 milionë

ALL12.8%

Deri në 5 milionë

ALL40.4%

mbi 14 milionë

ALL16.3%

Shpërndarja e Bizneseve sipas Niveli të Xhiros.

1 - 4 punonjës

61.0%

5-9 punonjës

17.7%

10-49 Punonjes

19.9%

mbi 50 punonjes

1.4%

Shpërndarja e Bizneseve sipas numrit të punonjësve

• Struktura bizneseve të vogla dhe të mesme po forcohet në krahasim me bizneset e vogla familjare;

• Rajoni i Gjirokastrës ka strukturë të sektorit të dominuar nga bizneset familjar, mikro;

• 75% e bizneseve të intervistuara bëjnë xhiro në nivelin deri në 5 Mio ALL, 75% e kompanive të intervistuara në Gjirokastër kanë 1-4 punonjës;

• Në rajon mungojnë bizneset e mëdha dhe kapitali i huaj.

No Answer27.7%

Të huaj2.8%Të

përbashkët

3.5%

Vendas66.0%

Shpërndraja e bizneseve sipas kapitalit të themelimit

4

Kontrolli Tatimor, Vizita Tatimore dhe Inspektimet

• Gjatë 2018, frekuenca e kontrolleve të plota tatimore, është raportuar më e ulët krahasuar me 2017, ndërkohë që vizitat tatimore javore, të planifikuara dhe lajmëruara kanë qënë më prezente;

• Mesatarisht janë raportuar 1-3 vizita, kontrolle ose inspektime nga autoritet tatimore.

• 2018 rezulton dhe per Gjirokastren me frekuencë më të moderuar krahasuar me 2017,me perjashtim te inspektimeve ne terren të cilat janë rritur gjatë 2018 krahasuar me 2017.

2

1

2

1

3

1

2.3

0.5

1.5

0.0 0.0

0.7

0.0

0.8

1.5

2.3

3.0

Q9-Kontrolle te Plotë Tatimor 2017 Q9-Kontrolle te Plotë Tatimor 2018 Q9-Vizitë Fiskale 2017 Q9-Vizitë Fiskale 2018 Q9 - Inspektim në terren 2017 Q9 - Inspektim në terren 2018

Mesatarja (nivel Kombetar) Mesatarja (Rajoni Gjirokaster)

5

25%

0%

25%

0%

25%

25%

25%

0%

25%

0%

50%

0%

25%

0%

0%

0%

75%

0%

25%

0%

25%

0%

50%

0%

0% 20% 40% 60% 80%

Sjellja/Etika Pa pergjigje

Aspak profesional

Disi profesional

Jo profesional

Profesional

Shumë profesional

Komunikimi Pa pergjigje

Aspak profesional

Disi profesional

Jo profesional

Profesional

Shumë profesional

Kompetencat profesionale Pa pergjigje

Aspak profesional

Disi profesional

Jo profesional

Profesional

Shumë profesional

Mbështetja logjistike Pa pergjigje

Aspak profesional

Disi profesional

Jo profesional

Profesional

Shumë profesional

Perceptimi i Bizneseve për profesionalizmin e inspektoreve tatimore - Gjirokastra

25%

0%

0%

50%

0%

25%

25%

25%

0%

25%

0%

25%

25%

0%

0%

50%

0%

25%

25%

25%

0%

25%

0%

25%

0.0% 12.5% 25.0% 37.5% 50.0% 62.5%

Përmbajtja Pa Pergjigje

Disi i qartë

I paqartë

I qartë

Shumë i paqartë

Shumë i qartë

Formati Pa Pergjigje

Disi i qartë

I paqartë

I qartë

Shumë i paqartë

Shumë i qartë

Referencat Pa Pergjigje

Disi i qartë

I paqartë

I qartë

Shumë i paqartë

Shumë i qartë

Gjetjet/përfundimet Pa Pergjigje

Disi i qartë

I paqartë

I qartë

Shumë i paqartë

Shumë i qartë

Perceptimi i Bizneseve per cilësinë e raportit të kontrollit/inspektimit- Gjirokastra

6

Kontrolli Tatimor, Vizita Tatimore dhe Inspektimet

• Ka një perceptim të përgjithshëm për moderimin dhe përmirësimin e

komunikimit të inspektorëve;

• Aftësitë e tyre profesionale dhe qartësia e raporteve dhe akteve të kontrollit

perceptohen nga bizneset si aspektet më të dobëta të inspektorëve tatimorë;

• Për Gjirokastrën etika e inspektorëve është raportuar si ana me e dobët e

tyre; Krahasuar me nivelin kombetar, inspektorët perceptohen me shkallë

profesionalizmi të lartë;

• Shkallë ndërgjegjësimi mbi sistemi e riskut të moderuar një ne tre biznese

është në dijeni të sistemit të riskut si bazë për përzgjedhjen e biznesit për

inspektim apo vizitë tatimore.

7

• 71.6% e të intervistuarve kanë deklaruar se përballen me konkurencë të padrejtë nga bizneset që janë të pa formalizuara

➢ 100% e bizneseve në rajonin e Gjirokastrës kanë deklaruar se përballen me konkurencë të padrejtë nga biznese të paformalizuara

• 26.9% e bizneseve (në nivel kombetar) deklarojnë se kanë aktivitet ekonomik të paformalizuar

➢ 25% e bizneseve në rajon deklarojnë se kanë aktivitet informal

• 11% e bizneseve kanë marrë masa për të formalizuar aktivitetin në nivel kombëtar

➢ 0% e bizneseve në rajon kanë ndërmarrë masa për formalizimin e aktivitetit

• 21% e bizneseve konfirmojnë që ka diskutime në nivel sektori për të përmirësuar dhe formalizuar aktivitetin

➢ 0% e bizneseve në rajonin e Gjirokastres deklarojnë se kanë diskutuar me përfaqësues të sektorit mbi formalizimin e aktivitetit ekonomik

• Informaliteti shfaqet kryesisht në format si shmangie taksash, punësim jo i formalizuar apo dhe biznese të parregjistruara

➢ Në rajon bizneset e parregjistruara janë forma më e hasur e aktivitetit ekonomik të pa formalizuar në sektorin e turizmit

Nga anketimi në shkallë kombëtare rezulton se:

8

Arsyet pse bizneset ndërmarrin aktivitet jo të formalizuar

0.0% 15.0% 30.0% 45.0% 60.0%

Konkurrenca e pandershme

Praktikat korruptive

Taksat dhe tarifat vendore

Barra fiskale

Kostot për përpuethshmëri ligjore

Legjislacioni i zbatueshëm

Kontrollet tatimore

Marrëdhëniet me autoritetet tatimore

Legjislacioni kompleks

Tre Faktorët më të rëndësishëm të kuotuar:- Konkurrenca e pandershme nga aktiviteti joformal

- Praktikat korruptive

- Taksat dhe tarifat lokale

- Gjirokastra kishte shpërndarje të faktorëve që nxisin informalitet të njëjtë me nivelin kombëtar.

9

Perceptimi i biznesit mbi ndikimin e lehtësirave fiskale në

shkallën e informalitetit (ulja e TVSH-së në 6%)

•Ndikimi aktual perceptohet i ulët (7% e bizneseve në nivel kombëtar kanë pohuar se

masat fiskale kanë ulur informalitetin;

• Në rajonin e Gjirokastra ndikimi i masave fiskale ka qënë më i ndjeshëm, 23% e

bizneseve e konfirmojnë këtë fakt;

•Ka pritshmëri për ndikim afatmesëm;

•Cilat do të ishin disa masa qoftë të natyrës fiskale qoftë masa të tjera mbështetëse që do

të nxisnin formalizimin e aktivitetit ekonomik në sektorin e turizmit për rajonin e

Gjirokastrës, duke pasur parasysh specifikat e turizmit në këtë rajon (agroturizmi, turizmi

kulturor, i festave etj.).

10

Ndikimi i uljes së TVSH-së në biznes

• Ulja e TVSH-së ka sjellë përmirësim të investimeve në nivel kombëtar, për rajonin e

Gjirokastrës TVSH-ja ka mundësuar investimet në biznes dhe marketing;

• Ulja e TVSH-së nuk ka pasur asnjë ndikim modest në çmime, për rajonin nuk është

raportuar ndikim.

9% 10%

31%

21%

16%

0%

10%

20%

30%

40%

Redukton çmimet e shërbimeve Përballon koston e formalizimittë aktivitetit

Investime për të përmirësuarproduktin

Investime në marketing dhepromovim

Rritjen e punësimit

Nivel Kombëtar

11

Perceptimi mbi klimën e biznesit

• Është modeste pjesa e bizneseve që e konsiderojnë shumë favorizuese klimëne biznesit.

• Elementë të klimes së investimeve në turizëm që kanë nevojë të përmirësohen

- Kredimarrja dhe burimet njerezore.

1, 3.892, 3.92

3, 3.69

4, 3.48 5, 3.496, 3.44

7, 3.4

3.33

3.5

3.68

3.85

4.03

Shkallë

vle

rësim

i nga

1 n

ë5

Vlerësimi mesatar i klimës së investimeve

12