Klaster jako zintegrowany sektor rozwoju

na przykładzie Bałtyckiego Klastra Ekoenergetycznego

Fundacja Naukowo – Techniczna „Gdańsk”

Dr inż. Bogdan Sedler

Krym, 4 – 11 września 2009 r.

Siły napędowe sektora rozwoju

ZAPOTRZEBOWANIE TECHNOLOGIA

SEKTOR

DEMOGRAFIA POLITYKA

Strategia rozwoju – diagnoza stanu

Tylko poprzez pakiet tzw. „miękkich” i „twardych” czynników lokalizacji można

przyciągać inwestorów

Nieodłącznym czynnikiem rozwoju jest m.in. Przemysł Wysokiej Technologii.

Można go przyciągnąć tylko poprzez atrakcyjną ofertę

mającą szanse na rynku europejskim

Konieczne jest sprostanie nowym jakościowo wyzwaniom XXI wieku, które tworzy kształtująca

się cywilizacja informacyjna

Wyznaczają je trzy współzależne megatrendy organizujące rozwój społeczeństwa, gospodarki i państwa: globalizacja, członkowstwo w UE,

trwały i zrównoważony rozwój

Wyzwania i megatrendy

Definicja „Cluster’a”

"Clusters" mogą być zdefiniowane jako sieci organizacji powiązanych wymianą pracy, których procesy produkcyjne są ściśle powiązane przez

wymianę dóbr, usług oraz wiedzy

Zachodzi nieformalna wymiana wiedzy i informacji, zaś wiedza i nowe idee są ważnymi cechami

charakterystycznymi owych sieci

Schemat ramowy współdziałania czynników wzrostu „Cluster’a”

Ogólne warunki:kontekst przestrzenny i ekonomicznyWarunki ekonomiczne: struktura, warunki zapotrzebowania

Warunki przestrzenne: jakość życia, dostępnośćWarunki kulturowe:podejście do innowacji i kooperacji

Pojemność organizacyjna:Wizja i Strategia

Jakość sieci publiczno-prywatnychPoziom wsparcia społeczno-politycznego

Obecność liderów

Specyficzne warunki „Cluster’a”Poziom rozwoju: masa krytyczna

Poziom / jakość głównych aktorów „Cluster’a”Obecność sił napędowych

Stopień interakcji strategicznej pomiędzy aktoramiStopień kreatywności nowych firm

Kontekst przestrzenno - ekonomiczny

KONTEKST PRZESTRZENNO EKONOMICZNY• Gospodarka - nowoczesna struktura ekonomiczna

• Wysoka jakość życia, nie zhierarchizowana baza kulturowa• Otwarcie na innowacje

• Dobra dostępność zewnętrzna i wewnętrzna

POJEMNOŚĆ ORGANIZACYJNA Wizja i strategia

Dobrze rozwinięte sieci publiczno-prywatne Wystarczające wsparcie polityczne i społeczne Przywództwo - rozproszone pomiędzy zarządy

Specyficzne warunki „Cluster’a”• Masa krytyczna

• Obecność sił napędowych• Stopień współdziałania strategicznego

• Stopień kreatywności / powstawania nowych firm

Case Helsinki

Helsinki są przykładem jak globalne- sieciowe podejście zapewnia sukces. Telemedia jako obszar wzrostu - z uwagi na siedzibę Nokii

W Helsinkach i okolicy koncentruje się 50% potencjału ekonomicznego Finlandii

W przeciągu zaledwie 4-ch lat zdołano zmniejszyć stopę bezrobocia z prawie 20% do 7%. Jest to ewenement na skalę światową

Sektor telekomunikacyjny

Nowe Firmy

Zatrud-nienie

Obrót miliony

DM

Udział Metropolii Helsinki w

całości kraju(%)

PRODUKCJA DÓBR

Sprzęt biurowy 28 713 1.982 25.6Kable i przewody

izolacyjne9 183 27 9.0

Radio TV i sprzęt komunikacyjny

89 5.629 6.736 25.7

USŁUGI

Telekomunikacja 100 5.898 6.218 44.2Komputery i usługi

stowarzyszone1.371 11.082 6.427 64.7

Projektowanie: Mechanika i procesy

technologiczne

272 1.839 1.131 24.0

Relacje i związki wewnętrzne

FIRMYProducenci wyposażenia (Nokia)Firmy usługowe (HTC)Inni (nowe media, projektowanie, Software)

EDUKACJAI BADANIA

1

23

Partnerzy z zewnątrz

i spoza obszaru

Metropolii Helsinki

Projekty wiodące

Rolę wiodącą powinny odgrywać tzw. Projekty Wiodące („Flagship Projects”) stymulujące rozwój danej dziedziny i poprzez sprzężenie zwrotne, korygujące cele założone w pierwszym podejściu

Szacunek skutków i kosztów następstw, w miarę możliwości z pomocą metod symulacyjnych, powinien również znaleźć szersze zastosowanie

Bałtycki Klaster Ekoenergetyczny

(BKEE)

Zielona Alternatywa

dla Makroregionu Polski PółnocnejWspólna inicjatywa Instytutu Maszyn Przepływowych

PAN, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Politechniki Gdańskiej, Politechniki Koszalińskiej oraz

Marszałków i Samorządów Województwa Pomorskiego i Warmińsko-Mazurskiego, a także podmiotów

gospodarczych i stowarzyszeń mających siedzibę w tych województwach

Cel BKEE

Głównym celem BKEE jest wdrożenie idei szeroko rozumianej kogeneracji rozproszonej, tj.

jednoczesnego wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej w małej i średniej skali, w oparciu o odnawialne źródła energii, zwłaszcza biomasę, a

także energię wodną, słoneczną i wiatrową

Cele szczegółowe BKEE

Zmniejszenie udziału paliw kopalnych jako źródeł energii pierwotnej, przy znaczącym wzroście wykorzystania biopaliw oraz innych źródeł energii odnawialnej

Stymulowanie rozwoju nowych technologii w obszarze zielonej energii i kształcenie specjalistów

Wspieranie podejmowania produkcji urządzeń dla bioenergetyki

Popularyzowanie i wspieranie technologii energooszczędnych

Rozwój świadomości ekologicznej oraz aktywizacja zawodowa ludności z terenów wiejskich

Członkowie BKEE

BKEE jest skupiskiem podmiotów mającym znaczenie ponadregionalne

W dniu powstania Klaster liczył 31 podmiotów, w 2007 r. przyjęto 6, a w 2008 r. kolejne 7 podmiotów.

Aktualnie w skład BKEE wchodzą 44 podmioty, w tym: 7 jednostek naukowych i badawczo- rozwojowych (B+R), 20 podmiotów gospodarczych i organizacji pozarządowych, 13 jednostek samorządu terytorialnego (w tym 1 związek) i 4

inne podmioty.

Zasięg BKEE

Obejmuje swym zasięgiem obszar Polski północnej od Koszalina przez

Województwo Pomorskie po wschodnie krańce Województwa Warmińsko-

Mazurskiego

Jest to największy klaster ekoenergetyczny w Polsce.

Zasięg BKEE c.d.

BKEE a Kompleksy Agroenergetyczne

Działalność BKEE materializuje się

m.in. poprzez tworzenie

Kompleksów Agroenergetycznych

oraz małych i średnich siłowni kogeneracyjnych

Beneficjenci BKEE

przedsiębiorcy, inwestujący w kompleksy agroenergetyczne, mikrosiłownie kogeneracyjne i inne

producenci urządzeń i instalacji, stanowiących wyposażenie technologiczne kompleksów agroenergetycznych i mikrosiłowni

plantatorzy roślin energetycznych, producenci biopaliw jako źródła energii do zasilania kompleksów agroenergetycznych,

jednostki samorządu terytorialnego (gminy, miasta, powiaty),

małe i średnie przedsiębiorstwa zainteresowane redukcją kosztów prowadzenia działalności gospodarczej oraz możliwością rozwijania nowych sfer przedsiębiorczości na rynku energii odnawialnej,

społeczności lokalne zainteresowane ochroną środowiska naturalnego poprzez redukcję emisji szkodliwych substancji do atmosfery,

gremia naukowe poprzez zwiększenie środków finansowych na badania naukowe.

Beneficjenci BKEE

BKEE - Główne obszary i projekty Kogeneracja ciepła i energii elektrycznej w małej i średniej skali

Technologie wodorowe i ogniwa paliwowe

Nowe materiały

Produkcja i przetwórstwo biopaliw stałych, płynnych i gazowych

Technologie produkcji roślin energetycznych

Wykorzystanie energii wodnej, wiatrowej i słonecznej

Wspomaganie rozwoju agroenergetyki

Laboratoria badawcze oraz centra demonstracyjno – szkoleniowe

Projekty wdrożeniowe

Kogeneracja ciepła i energii elektrycznej w małej i średniej skali

Opracowanie założeń do modeli i projektów mikrosiłowni kogeneracyjnych zasilanych biomasą

Współpraca mikrosiłowni na biomasę z innymi urządzeniami (kolektor słoneczny, chłodziarka adsorpcyjna, elementy termoelektryczne, układy do magazynowania energii)

Badania i rozwój nowych technologii spalania w tlenie i złożach porowatych

Detekcja, separacja i utylizacja CO2 ze spalin z wykorzystaniem przemian fazowych

Technologie wodorowe i ogniwa paliwowe

Rozproszone, integralne systemy reformingu wodoru i ich implementacja w inteligentnej sieci energetycznej i transportowej – rozwijanie idei wodorostrady energetyczno-transportowej

Modelowanie termodynamiczne obiegów hybrydowych z wykorzystaniem ogniw paliwowych jako głównego konwertora energii

Zaawansowane metody plazmowe w eko-energetyce - plazmowa produkcja wodoru jako czystego nośnika energii

Nowe materiały

Rozwój nowych elektrohydrodynamicznych i plazmowych nanotechnologii materiałowych dla elementów siłowni kogeneracyjnych, w tym:

• materiały odporne na wysokie temperatury i ścieranie,

• materiały porowate do komór spalania,• mikro- i nano-rurki do wymienników ciepła,• materiały do ogniw paliwowych,• materiały nieadhezyjne i niskotarciowe,• warstwy ceramiczne i kompozytowe odporne na

działanie korozyjne wywołane przez biomasę.

Produkcja i przetwórstwo biopaliw stałych, płynnych i gazowych

Budowa instalacji do produkcji paliw z odpadów rolnych, przemysłu rolno-spożywczego i komunalnych

Produkcja oleju w procesie termicznej depolimeryzacji biomasy i stabilizowanych osadów komunalnych

Budowa układów do produkcji gazu syntezowego z mokrej biomasy

Technologie produkcji roślin energetycznych

Rozwój produkcji roślin energetycznych w oparciu o bilanse zapotrzebowania i elastyczne systemy produkcji rolniczej

Badanie produktywności wieloletnich roślin energetycznych oraz porównanie wydajności energetycznej ich biomasy w procesie fermentacyjnym i zgazowania w termogeneratorach

Pozyskiwanie i przetwarzanie biomasy powstającej w zeutrofizowanych wodach powierzchniowych

Wykorzystanie energii wodnej, wiatrowej i słonecznej

Opracowanie nowej metody projektowania turbin wodnych na ultra-niskie spady (do 3 m) dla potrzeb małej energetyki wodnej

Badania aerodynamiki, termodynamiki i dynamiki konwencjonalnych turbin cieplnych pracujących w warunkach zredukowanych i zmiennych obciążeń na skutek generacji energii elektrycznej w układzie rozproszonym

Tani wiatrak dla gospodarstw indywidualnych

Nowe mikro- i nano-warstwy w kolektorach słonecznych

Badania własności optoelektronicznych bezkrzemowych materiałów CIGS dla fotowoltaiki

Wspomaganie rozwoju agroenergetyki

Opracowanie interaktywnego modelu kompleksu agroenergetycznego, umożliwiającego porównywanie różnych rozwiązań technologicznych i projektowych oraz wybór optymalnych rozwiązań dla konkretnych lokalizacji

Opracowanie i wdrożenie internetowego systemu informacji o możliwościach inwestycji agroenergetycznych w gminach zorientowanego na potencjalnych inwestorów i rolników

Opracowanie instrumentów wsparcia dla projektów budowlanych uwzględniających rozwiązania energooszczędne

Laboratoria badawcze oraz centra demonstracyjno – szkoleniowe

Rozbudowa i wyposażenie Laboratorium Mikrosiłowni Kogeneracyjnych przy Instytucie Maszyn Przepływowych PANBudowa Laboratorium Nanotechnologicznego przy IMP PANBudowa i wyposażenie Centrum Demonstracyjnego Mikrosiłowni Kogeneracyjnych w RusocinieRozbudowa i wyposażenie Laboratorium Energii Odnawialnej Politechniki GdańskiejRozbudowa i wyposażenie Laboratorium Energii Odnawialnej Politechniki KoszalińskiejRozbudowa i wyposażenie Laboratorium Centrum Badań Energii Odnawialnej Uniwersytetu Warmińsko-MazurskiegoRozbudowa Centrum Agrotechnologii Upraw Energetycznych w KwidzynieUtworzenie Centrum Zaawansowanych Technologii Energii Odnawialnych w Łężanch,

Projekty wdrożeniowe

Budowa kompleksów agroenergetycznych w gminie Gołdap, Gniewino, Kępice, Górowo Iławeckie oraz w powiecie Lidzbark Warmiński, Nowe Miasto Lubawskie, Kwidzyn

Budowa pilotażowej biogazowni modułowej na zielonkę w Ornecie

Modernizacje kotłowni z przystosowaniem do spalania biomasy w gminie Kępice i Górowo Iławeckie

Budowa farmy wiatraków w gminie Gołdap i Górowo Iławeckie

Budowa pola wiatrakowego w Szwarcenowie (powiat Nowe Miasto Lubawskie)

Budowa elektrowni wodnej na rzece Gołdap

Budowa pilotażowego hydrozespołu na stopniu wodnym o niskim spadzie

Budowa Domu Planety w Gniewinie

Wdrożenie programu “Słoneczne dachy dla Powiśla” w Kwidzynie

Finansowanie

Pozyskiwanie środków na działalność BKEE w ramach centralnych i regionalnych programów operacyjnych na lata 2007-2013, w tym:

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko,

Program Operacyjny Kapitał Ludzki,

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich,

Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej,

Program Operacyjny Województwa Pomorskiego,

Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

Finansowanie c.d.

Organizacja

Rada Programowa BKEEPrzewodniczący – Prof. Jan Kiciński, IMP PAN,

ul. Fiszera 14, 80-952 Gdańsk

Zarząd BKEEPrezes – Prof. Janusz Gołaszewski

UW-M, ul. Oczapowskiego 2, 10-719 Olsztyn

Dziękuję za uwagę!