Klassieke Zaken Magazine - augustus 2012

Een tijdschrift voor liefhebbers van

klassieke muziek

ANDREASSCHOLLSCHOLL geeft college

On Beauty and Truth in MusicU

ITG

AVE

VAN

DE

VER

ENIG

ING

KLA

SSIE

KE Z

AKE

N 3

2STE

JA

ARG

AN

G A

UG

UST

US

2012

NR

4

Kamer-

muziekom van te houden!

Seizoen 2012-2013met o.a.: Nonet van Jan van Gilse, Five Mystical Songs van Ralph Vaughan Williams, Kwintet op.77 van Antonín Dvorák, Adagio uit Symfonie nr. 10 van Gustav Mahler (bew.) en nog veel meer bijzondere werken.

De Bezetting SpeeltKamermuziekensemble De Bezetting Speelt bestaat uit vijf strijkers en vijf blazers. Deze voor Nederland unieke bezetting maakt uitvoering van een breeden gevarieerd repertoire mogelijk: van solo's tot nonetten, van pianotrio's totstrijkkwintetten. In hun dagelijkse leven spelen de meeste musici bij orkestenals het Rotterdams Philharmonisch Orkest, de omroeporkesten, het ResidentieOrkest, de Marinierskapel en het Royal Liverpool Philharmonic.

Op zeven bijzondere locaties in:Delft, Dordrecht, Gouda, Den Haag, Leiden, Rotterdam en Zeist

www.debezettingspeelt.nl

DeBezettingSpeelt!

Vijf maal per jaar komen zij bij elkaar voor afwisselende kamermuziekprogram-ma's op locaties die iets toevoegen aan de muziek, waaronder: Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam, World Art Delft en Museum GoudA.

Kijk op www.debezettingspeelt.nl voor de programma's, data en locaties en bestel nu uw abonnement: vijf concerten voor slechts € 60,-! Telefonischbestellen kan ook: 010 2264300. Bestelt u vóór 1 september, dan mag u gratis een gast meenemen naar een van onze concerten naar keuze.

ontw

erp

en fo

togr

afie

ww

w.h

ansv

ande

rwoe

rd.n

l

BezettingSpeelt_advertorial_aanlever_Opmaak 1 12-07-12 09:57 Pagina 1

exclusieveaanbieding

RevolutionaiRe sonates van BachDe zes Sonates voor klavecimbel en viool (BWV 1014-1019) van Johann Sebastian Bach hebben een vergelijkbare status als de zes cellosuites en de zes Sonates en partita’s voor viool solo. Ze mogen daarom eigenlijk in geen enkele cd-verzame-ling ontbreken. Bach bewandelde in deze sonates revolutio-naire paden. Hij behandelde de instrumenten als volledig gelijkwaardig en legde zo het fundament voor de klassieke sonates van onder anderen Mozart en Beethoven. Ton Koop-man en Catherine Manson, zijn concertmeester bij het Amsterdam Baroque Orchestra, begrijpen dat en laten ondertussen ook de barokke traditie volledig meeresoneren in hun inspirerend samenspel op deze twee cd’s met alle zes de sonates. Elke sonate is een waar feest voor het oor en de muziek van Bach klinkt werkelijk alsof ze gisteren geschreven is. Een exclusieve aanbieding om uw collectie te verrijken met de historisch belangwekkende en muzikaal onweer-staanbare Sonates voor klavecimbel en viool van Bach.

j.s. bach6 SOnATAS fOr HArpSiCHOrD AnD ViOlin (BWV 1014-1019)

Catherine Manson, Ton Koopmanchallenge classics cc72560 (2 cd’s) / 124 590 vKZ

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 43* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 september 2012

14,9523,95KLASSIEKEZaKen adviesprijs*

2CDnu slechts

3 augustus 2012

foto

: Ma

rco

bo

rgre

ve

CO

LOFO

N32e jaargang, nummer 4 - augustus 2012Winkelprijs € 3,25

Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: [email protected]

HOOFDREDACTEUR

Frederike Berntsen

AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE Aad Alblas, Marcel Bijlo, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Merlijn Kerkhof, Barend Linders,, Doron Nagan, Andrew van Parijs, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Jos van der Zanden

EINDREDACTIE

Frederike Berntsen

VORMGEVING

Marjanne Gielen, Sandra Koopmans, Nicole Lennards, Lianne Evers, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot, Rik Janssen

COVERFOTO

James McMillan

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt twee- maandelijks in een oplage van 50.000 stuks.

van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden.

LEDENADMINISTRATIE

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 0900-2022708 (€ 0,10 per minuut) www.bcm.nl

STOPZETTEN ABONNEMENT

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden.

©2012 Vereniging Klassieke Zaken. Het volgende magazine verschijnt: 28 september 2012

FOTO

: M

ARC

KRO

NE

FOTO

: FRA

NK

TOIS

SAIN

T

FOTO

: RUPERT LA

RL

FOTO

: MA

ART

EN V

AN

HA

AFF

MASAAKI SUZUKI’S BACH EN NEDERLAND

2119 ALEXIS

KOSSENKO IN LEÇONS VAN

CHARPENTIER

QUATUOR EBÈNE: TOONAANGEVEND16

ALESSANDRO DE MARCHI OVER TELEMANN

LA PETITE BANDE, LEF EN HARD WERKEN15

128CAMERATA

TRAJECTINA EN DE MIN

DEZE MAAND

FOTO

: MA

RCO

BORG

GREV

EFO

TO: JU

LIEN M

IGN

OT

4 augustus 2012

KLASSIEKE ZAKEN

FOTO

: JU

LIEN

DU

BOIS

Op vertoon van de clubledenpas krijgen clubledenextra korting.

VAN DE REDACTIE

FOTO

: MA

ART

EN V

AN

HA

AFF

Frederike Berntsen

Nieuw gezicht, zelfde magazine

EXCLUSIEVE AANBIEDING3 BACH revolutionaire sonates

KLASSIEKE ZAKEN AANRADERS10 JAAP VAN ZWEDEN en Bruckners Achtste10 TELEMANNS Flavius Bertaridus11 QUATUOR EBÈNE speelt Mozart11 ADRIAEN WILLAERT Vlaming in Venetië

BOXAANBIEDING44 ANDREAS SCHOLL Rolls-Royce onder de countertenoren

ARTIKELEN6 ANDREAS SCHOLL geeft college8 CAMERATA TRAJECTINA in De Triomfeerende Min12 FLAVIUS BERTARIDUS puur goud van Telemann15 LA PETITE BANDE vier decennia artistieke lef16 QUATUOR EBÈNE ensemble van jaloersmakende kwaliteit19 CHARPENTIER en z’n Leçons21 MASAAKI SUZUKI is artist in residence op Festival Oude Muziek Utrecht

RUBRIEKEN4 COLOFON5 VAN DE REDACTIE23 DE BESTE KLASSIEKE CD’S41 HANS HEGS COLUMN42 PUZZEL43 KLASSIEKE ZAKEN SPECIALISTEN

Kost voor zomerse uurtjes

Een nieuw gezicht op deze plaats in Klassieke Zaken, maar het magazine is niet veranderd: hét blad voor de klassiekemuziek-minnaar biedt nog steeds een keur aan artikelen, cd-recensies en aanbiedingen. Met plezier neem ik de eervolle taak op me die mijn collega en voorgangster Biëlla Luttmer de afgelopen jaren met verve en betrokkenheid heeft vervuld – het is een voorrecht me voor u te mogen onderdompelen in al het moois waarop zoveel musici ons steeds weer trakteren. Voor wie niet op een ver strand van zon en zee geniet, een bergtop bedwingt of een vreemde stad verkent, valt er in deze a�evering van Klassieke Zaken een boel te ontdekken. Zo behoort de Mozart-cd Dissonances van het Quatuor Ebène tot de geselecteerde aanbiedingen – alvast een voorproefje op de live-ervaring, want de Franse equipe komt binnenkort naar het Amster-damse Concertge-bouw. In dezelfde muziektempel is Andreas Scholl over niet al te lange tijd te gast. Het bijzondere aan zijn optreden is dat u Scholl op een andere manier kunt meemaken dan alleen als zanger. Hij zal, op uitnodiging van het Nexus Instituut, een college geven met de aansprekende titel On Beauty and Truth in Music – in het coverinterview licht de countertenor een tipje van de sluier op. Bovendien stelt Klassieke Zaken u in de gelegenheid Scholl uitgebreid te beluisteren via een riante aanbiedingsbox met vijf cd’s, opnamen door de jaren heen.

Meer zang zult u in deze editie tegenkomen bij dirigent Alessandro De Marchi en zijn Academia Montis Regalis; zij hebben samen met een internationale cast Telemanns opera Flavius Bertaridus wakker gekust.

Dit alles is slechts een greep uit de inhoud van het magazine dat voor u ligt; er staat genoeg in om �ink wat zomerse uurtjes mee te vullen.

Om een en ander te verduidelijken, wordt vanaf nu bij iedere cd een prijsindicatie vermeld in de vorm van een euroteken. De prijscategorieën zijn te vinden op de pagina met Klassieke Zaken Specialisten.

5 augustus 2012 WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

EN VERDER

komt het ene muziekwerk op een andere manier over dan het andere? Betekent dit dat de ene componist beter is dan de an-dere? Of hebben ze, afhankelijk van de compositie, een andere intentie? “Het klinkt vrij abstract misschien,” zegt Scholl, “maar ik moest denken aan een concert

waarop ik het Stabat Mater van Vivaldi uit-voerde. Een prachtig concert met een heel geconcentreerde uitvoering. Het publiek bleef vragen om een toegift en ik vond het eigen-lijk niet passen na zo’n werk. Tot-d a t C h i a r a Banchini van het bege le i -dende Ensem-ble 415 voorstelde om Erbarme dich van Bach als toegift uit te voe-ren. Ik hou er niet zo van om zo’n prachtige aria uit zijn context te halen, maar Banchi-ni zette die meesterlijke beginmelodie met-een in. Op slag waren we in een andere we-reld en leek Vivaldi vergeten.”Hoewel de luisteraar ook bij het Stabat Ma-ter wel degelijk ontroerd was, merkte Scholl dat de zaal geraakt werd door een ander soort kwaliteit in het werk van Bach. “Kunnen we over die manieren van ont-roering praten, vroeg ik mij daarna af. En is er onderscheid tussen het werk van Bach en dat van Vivaldi? Beide componisten schreven niet uit ijdelheid. Zeker niet in hun religieuze werken. Zowel het Stabat Mater als de Matthäus-Passion, om het ge-heel maar even te nemen, is een werk met een missie, pure, eerlijke muziek. Ik hoop dat ik dat ook zingend kan demonstreren.”Scholl wordt daarbij ondersteund door het Combattimento Consort onder leiding van Jan Willem de Vriend. En voor wie het nog niet weet: Scholl kan zingen. Hij wordt niet voor niets de Rolls-Royce onder de hoge mannenstemmen genoemd. En wie twij-felt, kan gebruik maken van de spectacu-laire aanbieding elders in deze editie. Vijf top-cd’s van Scholl met werk van onder anderen Vivaldi voor een spotprijsje. Een mooie inleiding op een gewaagd ‘college’.

Paul Janssen

was om zijn licht te laten schijnen over een aantal zaken op het gebied van muziekbe-leving. Toen de vrouw van Scholl, de Is-raëlische pianiste Tamar Halperin, ook een goede bekende bleek van Riemen, was het ijs snel gebroken. “Ik had alleen wat moei-te met het idee van een lezing”, zegt Scholl

Het Nexus Instituut komt voort uit het tijd-schrift Nexus dat Rob Riemen in 1991 op-richtte. In 1994 begon hij in het verlengde daarvan lezingen, symposia en master-classes te organiseren, en was het Nexus Instituut een feit. Al jaren meende Riemen dat Andreas Scholl de aangewezen man

nu. “Als je het over muziek hebt zonder live geluid, wordt het een beetje droogjes.” Ook het onderwerp dat Scholl op 6 oktober wil aansnijden leent zich perfect voor een muzikale omlijsting. Niets minder dan de muzikale perceptie staat centraal onder de titel On Beauty and Truth in Music. Waarom

on beauty and truth in music

Een professor die tijdens een diepgra-vend college ter illustratie van zijn betoog in zingen uitbarst – het komt niet vaak voor, maar op 6 oktober is het zover. Dan geeft de Duitse coun-tertenor Andreas Scholl in de Kleine Zaal van het Concertgebouw in Am-sterdam het eerste Nexus-college voor het Nexus Instituut.

College van andreas sChollcoverinterview

6 7 augustus 2012 augustus 2012 www.klassiekezaken.nl

Nexus-College door

ANdreAs sCholl oN BeAuty ANd truth iN MusiC

6 oktoBer 14.00 uurKlEINE ZAAl

CONCERTgEBOuW AmSTERdAm

INfO: WWW.NExuS-INSTITuuT.Nl

“Laat het zwaard verroesten.Zoo wel in zee, als op het land, Heeft elk zich fel genoeg gequeten in ’t verwoesten.Nu hoopen wy een beter stant.”

Zo dicht Dirk Buysero (1647-1707) in 1678, in het Nederlandstalige zangspel De Triomfee-rende Min. En met reden: de Vrede van Nijmegen is net getekend, waardoor er een einde komt aan de verschrikkelijke oorlog – inclusief het fameuze rampjaar 1672 – waarmee de Franse Zonnekoning, Lodewijk de Veertiende, de Repu-bliek der Nederlanden naar de andere wereld had willen helpen. In De Triomfeerende Min dwingen Venus en Cupido de oorlogsgod Mars op de knieën, waarna her-ders, boeren, goden en godinnen losbarsten in allerhande vreugdezangen. Buysero vraagt de Vlaamse gambist Carolus Hacquart er mu-ziek bij te componeren. Het werk is een zang-spel met gesproken dialogen, dat van niemand minder dan Constantijn Huygens een gun-stige, op rijm gestelde vermelding ontvangt, maar dat te Oranjegezind blijkt voor uitvoe-ring in de Amsterdamse Schouwburg. Nu, bijna drieënhalve eeuw later is er eerherstel: het is op zeer fraaie wijze door Camerata Tra-jectina op cd vereeuwigd.Dit zangspel lijkt in muzikaal opzicht wel een opera van Jean-Baptiste Lully in pocketfor-maat. Dat is niet verwonderlijk, vindt artistiek leider van Camerata Trajectina, Louis Grijp: “De allereerste opera die in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd opge-voerd is Isis van Jean-Baptiste Lully. Dat was op 25 november 1677 in de Amsterdamse Schouwburg – dezelfde schouwburg waar een jaar later De Triomfeerende Min niet vertoond mocht worden, tot verdriet van Buysero. Dus

inderdaad, Lully’s werk was toen Hacquart aan de slag ging met Buysero’s tekst het lich-tende voorbeeld van een opera, naast Itali-aanse opera’s.”De Triomfeerende Min wordt zelfs wel eens ‘de eerste Nederlandse opera’ genoemd, maar niet geheel terecht: het is een muzikaal spel met gesproken dialogen. Tekstdichter Buy-sero spreekt zelf van een “zweemsel naa d’Italiaansche en Fransche Opera, die hier te

lande meer vermaart als bekent zyn”. De eer-ste echte opera is het eveneens door Came-rata Trajectina op cd opgenomen Bacchus, Ceres en Venus van Johan Schenk uit 1660, op een tekst van Govert Bidloo.De Nederlanden werden er geen operaland mee en werken als De Triomfeerende Min zijn een zeldzaamheid. “Na Isis ontstond er niet meteen een bloeiend operabedrijf in de Repu-bliek”, zegt Louis Grijp. “Er is helaas weinig materiaal in de archieven bewaard gebleven, althans van vroege muziektheaterstukken op Nederlandse tekst. Er zijn wel veel Neder-landse liederen rond 1700 gecomponeerd in barokstijl bewaard. Dat repertoire is zeker de moeite waard om in te grasduinen.”De Triomfeerende Min is intussen om allerlei redenen een must voor historici, Neerlandici, classici en gewoon voor iedereen die van goe-de vocale barokmuziek houdt: de aria’s en dansen werken aanstekelijk en de referenties aan de oudheid en de geschiedenis maken het zangspel intrigerend en interessant. De rollen

in het stuk worden op de cd bovendien ver-tolkt door zangers als Renate Arends, Sytse Buwalda, Nico van der Meel en Frans Fiselier (om er maar een paar uit het fraai zingende ensemble te noemen). Camerata Trajectina zal het werk presenteren op het komende Fes-tival Oude Muziek Utrecht. Zal de Min zich een plaatsje kunnen veroveren tussen het werk van Purcell en Lully? Louis Grijp ziet een klein obstakel: “Een probleem waar we bij deze productie tegenaan liepen is het zwakke libretto. Daar hebben we een oplossing voor gevonden door er een half toneelstuk bij te maken, maar als anderen het stuk willen doen zullen ze tegen hetzelfde probleem aan-lopen. Dan mogen ze ons libretto overigens best gebruiken, als ze zouden willen.” Luister eerst maar eens naar de cd. Net als de god-heid Pan zult u meteen vallen voor het ope-ningsduet van Vrede en Geluk, ‘dat ons be-tovert houd gevangen en haalt de ziel ten ooren uit.’

Hein van eekert

De Triomfeerende Min van Carolus Hacquart is een must voor iedereen die van goede vocale barokmuziek houdt. Camerata Trajectina maakte er een opname van en presenteert het zangspel tijdens het Festival Oude Muziek Utrecht.

EErhErstEl voor De Triomfeerende Min

de aria’s en dansen in

de triomfeerende min werken aanstekelijk

foto

: ma

rc k

ron

e

special

8 9augustus 2012 augustus 2012 www.klassiEkEzakEn.nl

carolus HacquartDE TRIOMFEERENDE MIN

DE BRUILOFT VAN KLORIS EN ROOSJEDE VRYADJE VAN CLORIS EN ROOSJE

Camerata TrajectinaGlobe Glo 6069

camerata trajectinaDe TriomfeerenDe min

28 en 29 augusTusFESTIVAL OUDE MUZIEK

UTRECHTINFO: www.OUDEMUZIEK.NL

10 11 augustus 2012 augustus 2012

KLASSIEKE ZAKEN AANRADERS

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 43. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 september 2012.

ADRIAEN WILLAERT VLAMING IN VENETIËIn 2012 is het 450 jaar geleden dat Adriaen Willaert overleed. De naam van deze kapelmeester van de beroemde San Marco in Venetië ligt misschien niet op ieders lippen, maar zonder Willaert zou Monteverdi niet gecomponeerd hebben zoals hij componeerde. De Vlaamse componist geldt niet alleen als de uitvinder van de meer-korigheid (meerdere koren op de verschillende galerijen van de San Marco), hij is ook de grondlegger van de gecomponeerde Maria-vespers. Capilla Flamenca omvat Willaerts meesterlijk ingetogen

enigreV ataeB alled orpseV met een gereconstrueerde vespersdienst ter ere van Maria zoals die destijds in Venetië geklonken moet hebben. Sluit uw ogen en waan u in de verstilde pracht van de San Marco.

JAAP VAN ZWEDEN MEESTERLIJK IN BRUCKNERS ACHTSTE“Voor mij is schoonheid belangrijker dan emotie en actie”, zei dirigent Jaap van Zweden al eens over Anton Bruckner. “Bruckner gaat daar-over… er is een directe lijn naar God”. Die directe lijn klinkt in zijn vertolking van Bruckners Achtste symfonie, verspreid over twee cd’s, uit de instrumenten van het Radio Filharmonisch Orkest. Ondertussen zet Van Zweden de lijnen zo meesterlijk uit dat de emotie als vanzelf door de aderen stroomt. De dirigent bewijst hiermee dat de Oostenrijkse symfonicus diep in zijn wortels zit. ‘A thrilling performance’ werd de uitvoering door deze combinatie tijdens de Britse Proms in 2011 genoemd. U bent gewaarschuwd.

MODELUITVOERING FLAVIUS BERTARIDUSGeorg Philipp Telemann, dat is toch die veelschrijver van in-strumentale barokke deuntjes? De man in de schaduw van Bach en Händel? Nu misschien, maar in zijn tijd was Telemann de gevierde componist. Hij schreef vele passies, oratoria en maar liefst twaalfhonderd cantates. En een opera. Flavius Bertaridus, Telemanns enige overgeleverde opera, kwam in 2005 boven water en kreeg in 2011 tijdens de Innsbrucker Festwochen der Alten Musik een modeluitvoering onder leiding van Alessandro De Marchi. De opname van deze ba-rokke soap over de afgezette koning van Lombardije die terug-keert naar zijn land werpt een ander licht op Telemann, en vormt een must voor elke liefhebber van de opera’s van Händel en diens Italiaanse vakbroeders.

BRILJANT MOZARTSPEL VAN QUATUOR EBÈNEQuatuor Ebène is een van de meest dynamische strijkkwartetten van dit moment. Een viertal dat niet bang is grenzen te slechten en net zo makkelijk klassiek speelt als jazz en pop. Dat laatste deed Quatuor Ebène vooral op de cd en dvd Fiction. Daarna was het volgens eerste violist Pierre Combolet “goed om iets heel klassieks te doen en terug te keren naar de essentie van de kwartetmuziek”. Die essentie vonden de Franse strijkers in twee van Mozarts fameuze Haydnkwarttetten. En wie luistert naar de mysterieuze opening van het Dissonantenkwartet kan niet anders dan beamen dat Quatuor Ebène ook deze muziek briljant speelt.


ADRIAEN WILLAERTVESPRO DELLA BEATA VERGINE

CAPILLA FLAMENCA O.L.V. DIRK SNELLINGSRICERCAR RIC325 / 124 593 VKZ

ANTON BRUCKNERACHTSTE SYMFONIE

RADIO FILHARMONISCH ORKEST O.L.V. JAAP VAN ZWEDENCHALLENGE CLASSICS CC 72549 (2 CD’S) / 124 592 VKZ

WOLFGANG AMADEUS MOZARTDISSONANCES

QUATUOR EBÈNEVIRGIN CLASSICS 5099907092220 / 5099907092251 DIGITAL / 124 595 VKZ

GEORG PHILIPP TELEMANNFLAVIUS BERTARIDUS

MAÎTE BEAUMONT, NINA BERNSTEINER, JÜRGEN SACHER, ANTONIO ABETE E.A.ACADEMIA MONTIS REGALIS O.L.V. ALESSANDRO DE MARCHIDEUTSCHE HARMONIA MUNDI 88691926052 (3 CD’S) / 124 594 VKZ


KLASSIEKEZAKEN adviesprijs* KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

29,95 29,95

NU SLECHTS NU SLECHTS 21,95 21,95KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

19,9521,95

NU SLECHTS NU SLECHTS 12,5014,952SACD 3CD

CLUBLEDEN

10% KORTING

CLUBLEDEN

10% KORTING

CLUBLEDEN

10% KORTING

CLUBLEDEN

20% KORTING

10 augustus 2012


JAAP VAN ZWEDEN MEESTERLIJK IN BRUCKNERS ACHTSTE“Voor mij is schoonheid belangrijker dan emotie en actie”, zei dirigent Jaap van Zweden al eens over Anton Bruckner. “Bruckner gaat daar-over… er is een directe lijn naar God”. Die directe lijn klinkt in zijn vertolking van Bruckners Achtste symfonie, verspreid over twee cd’s, uit de instrumenten van het Radio Filharmonisch Orkest. Ondertussen zet Van Zweden de lijnen zo meesterlijk uit dat de emotie als vanzelf door de aderen stroomt. De dirigent bewijst hiermee dat de Oostenrijkse symfonicus diep in zijn wortels zit. ‘A thrilling performance’ werd de uitvoering door deze combinatie tijdens de Britse Proms in 2011 genoemd. U bent gewaarschuwd.

MODELUITVOERING FLAVIUS BERTARIDUSGeorg Philipp Telemann, dat is toch die veelschrijver van in-strumentale barokke deuntjes? De man in de schaduw van Bach en Händel? Nu misschien, maar in zijn tijd was Telemann de gevierde componist. Hij schreef vele passies, oratoria en maar liefst twaalfhonderd cantates. En een opera. Flavius Bertaridus, Telemanns enige overgeleverde opera, kwam in 2005 boven water en kreeg in 2011 tijdens de Innsbrucker Festwochen der Alten Musik een modeluitvoering onder leiding van Alessandro De Marchi. De opname van deze ba-rokke soap over de afgezette koning van Lombardije die terug-keert naar zijn land werpt een ander licht op Telemann, en vormt een must voor elke liefhebber van de opera’s van Händel en diens Italiaanse vakbroeders.


ANTON BRUCKNERSYMPHONY NO. 8

RADIO FILHARMONISCH ORKEST O.L.V. JAAP VAN ZWEDENCHALLENGE CLASSICS CC 72549 (2 CD’S) / 124 592 VKZ

GEORG PHILIPP TELEMANNFLAVIUS BERTARIDUS

MAÎTE BEAUMONT, NINA BERNSTEINER, JÜRGEN SACHER, ANTONIO ABETE E.A.ACADEMIA MONTIS REGALIS O.L.V. ALESSANDRO DE MARCHIDEUTSCHE HARMONIA MUNDI 88691926052 (3 CD’S) / 124 594 VKZ

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs* KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

29,95 29,95

NU SLECHTS NU SLECHTS 21,95 21,952SACD 3CD

CLUBLEDEN

10% KORTING

CLUBLEDEN

10% KORTING

11 augustus 2012


ADRIAEN WILLAERT, VLAMING IN VENETIËIn 2012 is het 450 jaar geleden dat Adriaen Willaert overleed. De naam van deze kapelmeester van de beroemde San Marco in Venetië ligt misschien niet op ieders lippen, maar zonder Willaert zou Monteverdi niet gecomponeerd hebben zoals hij componeerde. De Vlaamse componist geldt niet alleen als de uitvinder van de meer-korigheid (meerdere koren op de verschillende galerijen van de San Marco), hij is ook de grondlegger van de gecomponeerde Maria-vespers. Capilla Flamenca omvat Willaerts meesterlijk ingetogen

enigreV ataeB alled orpseV met een gereconstrueerde vespersdienst ter ere van Maria zoals die destijds in Venetië geklonken moet hebben. Sluit uw ogen en waan u in de verstilde pracht van de San Marco.

BRILJANT MOZARTSPEL VAN QUATUOR EBÈNEQuatuor Ebène is een van de meest dynamische strijkkwartetten van dit moment. Een viertal dat niet bang is grenzen te slechten en net zo makkelijk klassiek speelt als jazz en pop. Dat laatste deed Quatuor Ebène vooral op de cd en dvd Fiction. Daarna was het volgens eerste violist Pierre Combolet “goed om iets heel klassieks te doen en terug te keren naar de essentie van de kwartetmuziek”. Die essentie vonden de Franse strijkers in twee van Mozarts fameuze Haydnkwarttetten. En wie luistert naar de mysterieuze opening van het Dissonantenkwartet kan niet anders dan beamen dat Quatuor Ebène ook deze muziek briljant speelt.

ADRIAEN WILLAERTVESPRO DELLA BEATA VERGINE

CAPILLA FLAMENCA O.L.V. DIRK SNELLINGSRICERCAR RIC325 / 124 593 VKZ


QUATUOR EBÈNEVIRGIN CLASSICS 5099907092220 / 5099907092251 DIGITAL / 124 595 VKZ


KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

19,9521,95

NU SLECHTS NU SLECHTS 12,50CLUBLEDEN

10% KORTING

CLUBLEDEN

20% KORTING

14,95KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

Uit bibliotheekarchieven. Speuren met een kennersoog kan nog altijd tot verrassend resultaat leiden. Nadat van de fragmenta-risch neergepende partituur een editie was verschenen, sloegen de Staatsopera Ham-burg en het Innsbrucker Festival für Alte Musik de handen ineen om de opera seria nieuw leven in te blazen. De muziek kwam in handen van dirigent Alessandro De Marchi, die zich in Innsbruck koortsachtig aan de lange schaduw van zijn voorganger René

De dirigent liep lang mee als assistent van René Jacobs, hij kent het klappen van de zweep. Hij weet ook dat je voor verrassing moet zorgen, voor opzienbarende effecten. Die zijn er te kust en te keur. Volop uitge-buit is de wonderlijke klank van originele

blokf luiten, oboe da caccia en theorbes. “Telemann gaf

maar enkele summiere verwijzingen naar de instrumentatie in zijn partituur,” zegt De Marchi, “prettig

eigenlijk, want daar-om had ik de handen

daar grotendeels vrij.”

Voor het continuo koos hij voor twee kla-vecimbels. Heerlijk is de zwoele klank van de chalumeau, de barokke voorloper van de klarinet. De Marchi bewaarde deze slim voor het moment waarop een engel-

Een opera met alles erop en eraan: kleur-rijke orkestratie, grandioze solistische rol-len, adembenemend drama. Geen onbe-nullig verhaaltje maar een degelijk plot over machtswellust en morele dilemma’s. Van de Hamburgse veelschrijver Georg Philipp Telemann verwacht je zoiets niet. Die kenden we toch vooral van komische opera’s met onderbroekenlol en rare frat-sen? Waar komt het ser ieuze Flavius Bertaridus vandaan?

vanging zoeken, lastig. Ik koos uiteindelijk voor TWV 55-18, die stilistisch goed past. Verder bezorgde de ornamentiek me hoofdbrekens. Want er is weliswaar een Urtext, maar die vraagt op veel terreinen om een invulling en kleuring, het is eigen-lijk niet meer dan een schets. Wat versie-ringen en interpretatie betreft had ik veel aan een leerboek van Telemann, Sonate metodiche, daarmee kon ik het notenbeeld levendiger maken.” Zijn bewondering voor de opera groeide. “Het werk is meertalig. Er zijn aria’s in het Italiaans – echte virtuoze coloratuurstuk-ken – maar Telemann was ook een liefheb-ber van Franse muziek en daarom ge-bruikte hij dansen als gavotte en menuet. Het contrapunt is weer typisch Duits, overal is er motiefwerking. Zo heeft deze opera een kosmopolitische uitstraling.”

Telemann schreef deels zelf het libretto. Het speelt zich af in de duistere middel-eeuwen, de tijd van de Langobarden. Een bloeddorstige tiran verdrijft de goede koning Flav ius Bertaridus en is beze-ten van geld, seks en polit ieke intr ige. De tijdloze materie deed Jens-Daniel Herzog vor ig jaar besluiten om het ge-heel in een nazi-omgeving te plaatsen, een enscenering die niet iedereen even geslaagd vond. Bij de cd’s valt dat allemaal weg en ben je op je eigen fantasie aangewezen. Met De Mar-chi’s gedreven leiding en de sublieme cast is dat niet moeilijk.

Jacobs ontworstelde. Hij wist het meteen: dit is puur goud. Vorig jaar volgden er geënsceneerde opvoeringen en Deutsche Harmonia Mundi was er als de kippen bij om de opname van de wereldpremière te verzorgen.

Gemakkelijk was het allemaal niet. De Marchi liep aanvankelijk tegen heel wat problemen aan. “Omdat de originele ou-verture verloren ging, moesten we een ver-

bewaarder de protagonisten tot vrede maant – een passage van een bovenaardse schoonheid.

jos van der zanden

Maar heel zelden komt het voor dat een grootschalige opera onder het stof vandaan wordt gehaald. Operaliefhebbers opgelet: Flavius Bertaridus van Telemann.

Puur goud van Telemann

Sublieme caSt onder leiding

van alessandro de Marchi

foto

: ru

pert

La

rLfo

to: sa

nd

ra H

asten

teufeL a

nd

vG

BiLdku

nst

opera

12 13 augustus 2012 augustus 2012 www.klassiekezaken.nl

GeorG pHiLipp teLemannFLAVIUS BERTARIDUS

Maîte Beaumont, Nina Bernsteiner, Jürgen Sacher, Antonio Abete e.a., Academia Montis Regalis

o.l.v. Alessandro De MarchideutscHe Harmonia mundi 88691926052 (3 cd’s)

kijk voor de speciale aanbieding op pagina 10

C O D A E X N E D E R L A N DPrinsengracht 171015 DK AmsterdamT +31 (0) 20 612 9724

NIEUWE UITGAVEN

Artist in residenceMasaaki Suzuki

FOM_cd hoesje_schets_DEF.indd 1 13-07-12 13:39

JOHANN SEBASTIAN BACHSecular Cantatas IIBach Collegium JapanMasaaki SuzukiBISSA 1971 • SACD

ANTONIO VIVALDILa Cetra, Op.9Rachel Podger / Holland Baroque SocietyCCS 33412 • 2 SACD

CAROLUS HACQUARTThe Triumph of LoveDe Triomfeerende MinCamerata TrajectinaGLO 6069

WILLIAM LAWESConsorts To The OrganPhantasm / Benjamin / PerkolaHyde / DreyfusCKD 399 • SACD

FRANK MARTINFrank Martin and the SaxophoneArno BornkampRadio Kamer FilharmonieSpanjaard / Fischer / SiebensOTR 12095

RICHARD WAGNERLohengrinRundfunk-Sinfonieorchester BerlinMarek JanowskiPTC 5186403 • 3 SACD

WILLIAM BYRDThe Great ServiceMusica Contexta / DevineCHAN 0789

LINDBLAD / GEIJER BERWALD / SÖDERMANSwedish Romantic SongsAnne So� e von Otter / Bengt ForsbergBISSA 1867 • SACD

ROBERT SCHUMANNPiano Concerto in A minAngela Hewitt / Deutsches SO BerlinHannu LintuCDA 67885

JEAN MOUTONMissa Tu es PetrusBrabant Ensemble / Stephen RiceCDA 67933

GIACOMO PUCCINIIl tritticoGallo / Siurina / Demuro / Royal Opera House / Antonio PappanoOA 1070 • 3DVD

SANDSTRÖM / WIKANDER / JERSILDNordic Sounds 2Swedish Radio Choir / Peter DijkstraCCS 32812 • SACD

PRIVATE ARCHIVESHans Van ManenEA 2059108 • DVD

GUSTAV MAHLERSymphony No.1Budapest Festival Orchestra / Iván FischerCCS 33112 • SACD

WOLFGANG AMADEUS MOZARTThe Da Ponte OperasLa Petite Bande / Choeur de Chambre de NamurSigiswald KuijkenACC 24269 • 9CD

A PORTRAITLa Petite Bande

Sigiswald KuijkenACC 24271 • 3CD

9 CD BOX • € 44,95 *

ALPHONS DIEPENBROCK150th Anniversary EditionKTC 1435 • 8CD+bonusDVD

ALPHONS DIEPENBROCK

HELIOS

HELIOS, SON OF HYPERION100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!100 titels zeer scherp geprijsd!

SPECIAL PRICE

JOSEPH HAYDNDie SchöpfungLa Petite BandeSigiswald KuijkenACC 24270 • 2CD

SPECIAL PRICE

• winkeladviesprijs

Verkrijgbaar vanaf 15 augustus

VKZ 4.indd 1 17-07-12 14:20

L

dan te bedenken dat we de enigen zijn in het barokveld die eruit moe-ten. Anderen hebben een status quo of zelfs ietsje meer.”

Zeventienduizend mensen hebben gereageerd op Kuijkens oproep via internet om het tij te doen keren. “Dan hoor je een geluid dat tegenge-steld is aan wat de commissie be-weert. Dat we ons inzetten voor de authentieke uitvoeringspraktijk, voor oude instrumenten. Dat mees-terwerken baat hebben bij een res-

tauratie, zodat scheefgegroeide gewoontes worden weggenomen. Dat we met de violon-cello da spalla zijn gekomen, waarop de mu-ziek van Bach moet worden uitgevoerd. Daar scoor ik zogezegd, maar zo’n commissie hoor je daar niet over. We zouden te veel nadruk leggen op onderzoek, dat bovendien niet door ons zelf is gedaan. Natuurlijk werken we sa-men met musicologen, je kunt toch niet alles doen, onderzoeken én spelen?”

Sigiswald Kuijken is de verontwaardiging zelve. Zelfs de drie cd-boxen, met een fraaie greep uit spraakmakende producties als Mo-

Laaiend is hij, oprichter Sigiswald Kuijken. “En dan te bedenken dat het niet om bezuini-gingen gaat, zoals bij jullie. Er is geld genoeg. Het argument is dat we niet vernieuwend genoeg zijn. We zouden enkel teren op een reputatie. Wel, als er één barokensemble is dat zijn nek uitgestoken heeft dan zijn wij het wel. Een veroordeling zonder vorm van pro-ces, zo voelt het.”

Waar wringt ’m de schoen? Wat moet er vol-gens de regenten veranderen? “Ge hebt er geen pak op, hè? Misschien vinden ze het na veertig jaar gewoon welletjes. Drie jaar gele-den was er ook al zo’n dreiging. We moesten ander repertoire zoeken, vonden ze, een ander publiek zien te bereiken en op andere plaatsen spelen, samen met gastmusici. Wat blijft er dan van je over? Zoiets is niet onze lijn. Als we een orkestje worden dat iedereen kan inhuren om de gekste dingen te doen, met cross-overs en zo, dan hadden we wél subsidie gehad. En

zarts Da Ponte-opera’s en Haydns Schöpfung, lijken even bijzaak, al zijn het nog zulke mooie herinneringen. Maar er zijn lichtpuntjes. “De samenwerking met Accent is geweldig. Wij stonden begin jaren tachtig als drie broertjes Kuijken aan de wieg van dat label. Wat we allemaal niet samen hebben kunnen doen! En nog steeds, want de cantatereeks van Bach loopt nog. In december hopen we die af te ronden, met de huidige subsidie. Maar wat januari dan brengt...?”

De Vlaamse minister heeft het negatief advies inmiddels gevolgd. Het doek is gevallen voor La Petite Bande. Achteloos laat Vlaanderen een ensemble sterven dat de muziekcultuur van de regio tot grote bloei heeft gebracht. Op tv hoor je de minister iets mompelen over het belang van geïmproviseerde jazz en amateur-muziek. De tijdgeest, zullen we maar zeggen.

Jos van der Zanden

Alsof de duvel ermee speelt. Is er volop AAnleIdIng tot juIchen - het trotse veertIgjArIg bestAAn - gooIt de vlAAmse regerIng roet In het eten door een streep door de subsIdIe te hAlen. lIggen dAAr drIe vrolIjke cd-boxen met herInnerIngen AAn vIer decennIA vol ArtIstIeke lef en hArd werken, durft een muzIekcommIssIe te AdvIseren om lA petIte bAnde eenvoudIgweg de keel dIcht te knIjpen.

La Petite Bandevier decennia artistieke lef

foto

: fra

nk

tou

issa

nt

interview

15 augustus 2012 www.kLassiekezaken.nL

een portret van 40 Jaar La petite Bande

GLucK, PErGOLESI, MOZArt, HAyDN, VIVALDI, BAcH, LuLLy

accent acc 24271 (3 cd’s)

woLfgang amadeus moZartDE DA PONtE-OPErA’S (LE NOZZE DI FIGArO, DON

GIOVANNI EN cOSì FAN tuttE)La Petite Bande


Joseph haydnDIE ScHöPFuNG

La Petite Bande, Collegium Vocale Gent


La petite Bande 29 en 30 augustus

FEStIVAL OuDE MuZIEK utrEcHt INFO: WWW.OuDEMuZIEK.NL

Victoire de la musique als kamermuzieken-semble van het jaar. Van jonge belofte is het inmiddels uitgegroeid tot een van de meest toonaangevende kwartetten ter wereld.

Het is een ensemble van jaloersmakende kwa-liteit waarover je eigenlijk alleen in superla-tieven kunt spreken. Een perfecte technische beheersing die nooit kil of mechanisch over-komt. Een warme en volle klank die nergens de helderheid en transparantie van het spel in

De vier leden van het kwartet - Pierre Colom-bet (viool), Gabriel Le Magadure (viool), Mathieu Herzog (altviool) en Raphaël Merlin (cello) – ontmoetten elkaar op het conserva-torium van Boulogne-Billancourt, een voor-stad van Parijs, waar ze in 1999 het Quatuor Ebène oprichtten. Het bleek het begin van een muzikale zegetocht. In 2004 wonnen ze de eerste prijs bij de prestigieuze ARD-mu-ziekwedstrijd in München, en in 2010 werd het kwartet in eigen land gelauwerd met een

de weg staat. Een uitzonderlijke expressiviteit en de gave om de muziek volkomen natuurlijk en oorspronkelijk te laten klinken. En bo-venal: een liefde voor de muziek en het sa-menspel die doorklinkt in elke maat, of dat nu thuis uit de boxen is of op het podium in de concertzaal. Een meeslepende luisterer-varing is gegarandeerd!

In 2009 tekenden de kwartetleden bij Virgin Classics, en hun opnames voor dat label

DE KAMERMUZIEKCULTUUR IN FRANKRIJK BLOEIT ALS NOOIT TEVOREN. EEN GENERATIE CHARISMATISCHE JONGE MUSICI VEROVERT DE INTERNATIONALE PODIA MET EEN FRISSE, DIRECTE SPEELSTIJL DIE TOCH STERK GE-WORTELD IS IN TRADITIE. HET QUATUOR EBÈNE BELICHAAMT DIT NIEUWE MUZIKALE ELAN ALS GEEN ANDER: BE-TERE AMBASSADEURS VOOR HET VITALE FRANSE MUZIEKLEVEN ZIJN NAUWELIJKS DENKBAAR.

QUATUOR EBÈNE: FO

TO:

JULI

EN M

IGN

OT

PROFIEL

16 augustus 2012

weerspiegelen hun stilistische veelzijdigheid. Na een vaak bekroonde debuut-cd met strijk-kwartetten van landgenoten Debussy, Fauré en Ravel lieten ze met een opname van het Eerste strijkkwartet en het Pianokwintet van Brahms horen net zo thuis te zijn in de Oos-tenrijks-Duitse klankwereld. Daarna ver-rasten ze met de cd Fiction, waarop �lmmuziek cen-traal staat.

Met die laatste cd bewees het Qua-tuor Ebène een van die zeer zeldzame ensembles te zijn die zonder meer kunnen over-tuigen in het cross-overrepertoire. Schijnbaar moeiteloos schakelt het viertal van het ijzeren klassieke repertoire naar jazz en popmuziek. Waar de uitstapjes naar de lichtere muziek van veel andere klassieke mu-sici op zijn zachtst gezegd nogal geforceerd overkomen, lijkt het spelen van populair re-pertoire voor dit kwartet tweede natuur. Zelfs de plotselinge overstap naar closeharmony-zang wordt tijdens de concerten niet ge-schuwd!

Op zijn recent verschenen cd Dissonances keert het Quatuor Ebène terug naar de klassieke wortels van het kwartetrepertoire. Centraal staan twee van de zes strijkkwar-tetten die Mozart opdroeg aan Haydn, de aartsvader van het strijkkwartet. Eerste violist Colombet zegt hierover: “Het is

zulke ongeloo�ijke muziek, zo rijk en vol subtiliteit; zon-

der pretenties, maar toch zo geniaal.” Hij had het over het Qua-tuor Ebène zelf kun-nen hebben. Feilloos

weten de music i de lichte en subtiele mozarti-

aanse toets te vinden, maar ook het mysterieuze begin van het Dis-

sonantenkwartet, KV465, komt prachtig uit de verf. Dat stuk staat ook op het pro-gramma als het Quatuor Ebène in septem-ber optreedt in de Kleine Zaal van het Am-sterdamse Concertgebouw: een kans om het ensemble live te horen die elke muziek-liefhebber ogenblikkelijk zou moeten aan-grijpen!

BENJAMIN ROUS

E: FRANSE KLASSE

MEESLEPENDELUISTERERVARING GEGARANDEERD

FOTO

: JU

LIEN

MIG

NO

T

PROFIEL



Quatuor EbèneVIRGIN CLASSICS 5099907092220

QUATUOR EBÈNE 27 EN 29 SEPTEMBER

KLEINE ZAAL CONCERTGEBOUW AMSTERDAM INFO: WWW.QUATUOREBENE.COM

Live in Nederland

emiclassics.com

facebook.com/klassiekemuziek facebook.com/klassiekemuziek

emiclassics.com

facebook.com/klassiekemuziek

Tchaikovsky, Nielsen: Violin ConcertosVilde FrangConcert: 30-08-2012, Het Concertgebouw, A’damProgramma: Tchaikovsky

Beethoven: Complete String QuartetsArtemis QuartetConcert: 11-09-2012,De Doelen, R’damProgramma: Beethoven, Mendelssohn

A Year At King’sKing’s College Choir, CambridgeConcert: 14-09-2012, De Doelen, R’damProgramma: Palestrina, Sumsion, Wesley, Tallis, Howels, Elgar

Mozart: String QuartetsQuatuor ÉbèneConcert: 27 + 29-09-2012, Het Concertgebouw, A’damProgramma: Mozart, Schubert, Mendelssohn

6025702

0709222

6090042

0708582 – 7CD

Aanrader!zie elders in dit magazine

Deze studio-opname van Bizet’s Carmen – veruit de populairste Franse opera – markeert de tiende verjaar-dag van het artistieke ‘dream team’ van Sir Simon Rattle en de Berliner Philharmoniker.

Tevens brengt deze CD een ware sterrencast aan solisten met Magdalena Kožená in de titelrol en Jonas Kaufmann als Don José.

64402852 - 2CD in een luxe uitgave, incl. een 72 pagina’s tellend boekje.Beschikbaar vanaf 10 september 2012.

BIZET:Carmen

was Marc-Antoine Charpentier (1643-1704). Zijn hele muzikale leven lang werkte hij in de scha-duw van Jean-Baptiste Lully (ook na de dood van Lully in 1687 ondervonden componisten hinder van zijn succes), de in-vloedrijke operacomponist en vertrouweling van Lodewijk XIV. Charpentier componeerde in alle destijds gangbare genres, maar genoot vooral faam van-wege zijn gewijde muziek – uit-

gerekend het gebied waarop Lully zich weinig begaf. Er zijn zo’n vijfhonderd religieuze composities van Charpentiers hand overge-leverd. Zijn hele carrière lang heeft hij zet-tingen van de Tenebrae gecomponeerd.De Leçons de ténèbres van Charpentier gelden als hoogtepunt in het genre. Maar waarom zijn juist deze stukken nu zo boeiend? Hun kracht zit in de harmonische expressiviteit – de wijze waarop de componist de kernwoor-den uit de tekst wist te verklanken. Zijn mu-ziek is expressief, maar heeft tegelijkertijd een introvert karakter – Charpentier zocht het in het kleine. Verwacht dan ook niet de effecten en grote gebaren waarin Lully grossierde. En zo zijn er wel meer stilistische verschillen. Waar Lully bijvoorbeeld werkte als een archi-tect en het componeren van de middenstem-men uitbesteedde aan zijn assistenten, deed Charpentier alles zelf. In zijn nette hand-schriften maakte hij zelfs onderscheid in de duur van generale pauzes.Een andere kwaliteit van de muziek is de variatie in klankkleuren. De contrasten zitten

Tijdens de dienst worden de kaarsen van de tenebraekandelaar een voor een gedoofd, de ruimte in donkerte achterlatend. Het is een verwijzing naar de duisternis – tenebrae, in het Latijn – die zich over de aarde uitstrekte bij de kruisiging van Jezus Christus. Slechts één kaars blijft branden. Die wordt boven het altaar gedragen en teruggebracht, als sym-bool voor Christus’ terugkeer.In het Frankrijk van de Zonnekoning, Lodewijk XIV, was deze ceremonie, die plaatshad tijdens de laatste drie dagen van de Goede Week, een van de belangrijkste gebeur-tenissen in het liturgisch jaar. Niet verwonder-lijk dus dat er veel bijzondere muziek voor de Tenebrae is gecomponeerd: de Leçons de ténèbres. De teksten uit de Lamentaties van Jeremia over de val van Jeruzalem staan daar-in centraal. Meestal dient de gregoriaanse melodie van de tonus lamentationis als basis voor de muziek. Tegenover die relatieve sober-heid staat de invloed van de rijkelijk georna-menteerde airs de cour die in die tijd klonken.Een beroemd componist van zulke Leçons

niet in de tempi, maar in de instrumentatie. Zo zette de componist het ‘grand choeur’, dat uit strijkers bestaat, af tegen een ‘petit choeur’ van fluiten.Deze bijzondere stukken worden helaas maar weinig uitgevoerd. De Franse fluitist, diri-gent en musicoloog Alexis Kossenko wil daar verandering in brengen. Met zijn ensemble Arte dei Suonatori nam hij drie van de Leçons op voor het label Alpha. De gekozen werken zijn geschreven voor basstem, (blok)fluiten, hobo’s, strijkers, fagot en orgel. Daarnaast zijn op de cd ouvertures en motetten te horen. Het gezelschap hanteert een breed klankpalet en heeft oog voor de fijnzinnigheden van de partituren. Bassolist op deze cd is niemand minder dan Stephan MacLeod, die met zijn ronde stemgeluid een serene sfeer oproept. Een fijne, warme cd is het: Kossenko en MacLeod geven de muziek van Charpentier de uitvoering die zij verdient.

Merlijn KerKhof

De Leçons de ténèbres behoren tot de mooiste werken van de barokcomponist Marc-Antoine Charpentier. Ze worden maar weinig gespeeld. Fluitist Alexis Kossenko en bas Stephan MacLeod houden met hun nieuwe cd een warm pleidooi voor deze composities.

Warm pleidooi voor Leçons van Charpentier

foto

: ju

lien

Du

bois

special

19 augustus 2012 WWW.klassiekezaken.nl

Marc-antoine charpentierLEçoNS DE TéNèBrES

Stephan MacLeod, Arte dei Suonatori o.l.v. Alexis Kossenko

alpha 185

Juli & Augustus 2012

ONTDEK JOUWZOMERCONCERTOP ROBECOZOMERCONCERTEN.NL

Bestel nu kaarten op robecozomerconcerten.nl of reserveer via de Concertgebouwlijn: 0900 671 83 45 (€1,- per gesprek). Dagelijks bereikbaar van 10.00 tot 17.00 uur.

Ronald BrautigamNelly MiricioiuDaniele GattiYannick Nézet-SéguinAntonio MenesesKhatia BuniatishviliPekka KuusistoHannes MinnaarMiloš KaradaglicLars VogtFrank Peter ZimmermannVilde FrangHélène Grimaud

84 concerten met de keuze uit klassiek, pop, jazz of wereldmuziek.

Adv_ZoCo 2012_Klassiekezaken_3aug_210x285mm.indd 1 05-07-12 13:05

van de cantates vergeleek met die van Koop-man hoorde ik toch veel verschillen. Ik ben uiteindelijk uit zijn schaduw gekropen.”

In 1983 keerde Suzuki terug naar Japan voor een docentschap aan de Kobe Universiteit. In die tijd waren er in Japan wel wat pogingen geweest om een barokgezelschap op te rich-ten, maar die waren allemaal gestrand wegens gebrek aan goede musici. Pas tien jaar later bleek de tijd rijp voor een Japans barokorkest op professioneel niveau. Veel Japanse musici waren inmiddels teruggekeerd uit Europa waar ze bij de specialisten in oude muziek stu-deerden. In 1990 gaf het Bach Collegium Ja-pan zijn eerste concert. Twee jaar later was de eerste concertserie een feit en inmiddels kun je met de cd’s van Suzuki en het Bach Colle-gium Japan straten plaveien – een nieuwe op-name in de reeks Bachcantates (label: Bis) is net uit. De discogra�e bevat honderden titels, niet alleen muziek van Bach, maar ook werken van Buxtehude, Monteverdi, Schütz en Vi-valdi. Recentelijk ontfermde Suzuki zich in ons land over de orgelwerken van Sweelinck, een componist van wie hij – naast werken van Bach – tijdens het Festival Oude Muziek Utrecht ook stukken zal uitvoeren.

Masaaki Suzuki is artist in residence tijdens het komende festival. Suzuki: “Al vanaf mijn studietijd in Amsterdam bij Ton Koopman en Piet Kee hou ik van Nederland, een land met een geweldige Bachtraditie. Het is dan ook

Masaaki Suzuki houdt van Bach én van Nederland. De Japanse musicus is artist in residence op het Festival Oude Muziek Utrecht. Ook is een nieuwe cd in de reeks Bachcantates uit.

EEN TREDE DICHTER BIJ GOD

FOTO

: MA

RCO

BORG

GREV

E

“Wie heeft meer recht op Bach: een heidense Europeaan of een christelijke Japanner?” Het is het standaardantwoord van dirigent Masaaki Suzuki wanneer hem wordt ge-vraagd naar zijn Japanse afkomst en zijn voor-liefde voor de (religieuze) muziek van Bach. Die tegenvraag is nauwelijks verwonderlijk, want Suzuki groeide op binnen een christe-lijke minderheid in Japan en is nog steeds be-lijdend christen. Hij staat dus – zou je kunnen zeggen – een trede dichter bij de God die ook Bach bewonderde dan menig niet-belijdend Bachspecialist uit Europa.

Met de religieuze muziek van Bach heeft de organist-klavecinist en dirigent een grote re-putatie opgebouwd. Terecht, want Suzuki’s aanpak is altijd bijzonder. In de religieuze werken streeft hij naar een balans tussen spi-rituele oprechtheid en authenticiteit. De pas-sies of geestelijke cantates zijn voor hem even-zeer religieuze uitingen als kunstwerken, en dat hoor je: Suzuki’s Bach gaat diep... heel diep. Het leverde hem in het Westen een gro-te schare volgelingen op.

Suzuki is een voormalig leerling van Ton Koopman en noemde zijn voormalige leer-meester recentelijk in The Guardian ‘een in-spirerend musicus en een goede vriend’. Su-zuki: “Zijn studenten vonden het altijd heel moeilijk om hun eigen weg te gaan, zo groot is zijn invloed. Ik vond het aanvankelijk ook las-tig, maar toen ik jaren geleden mijn opnames

een eer om artist in residence te zijn van het Festival Oude Muziek Utrecht, wereldwijd het leidende oudemuziekfestival. In het ver-haal van Sweelinck naar Bach richt ik me met mijn Bach Collegium Japan natuurlijk vooral op de laatste periode, en daarbij wil ik graag laten horen dat Bach niet op zichzelf stond. Zelenka, Kuhnau, Pachelbel en Johann Sebas-tians eigen familie: ze maken volop deel uit van de rijke Duitse barok. Het is mijn grote wens om u mee te laten genieten van dit buitenge-wone repertoire waar mijn hart naar uitgaat.”

OSWIN SCHNEEWEISZ

INTERVIEW


JOHANN SEBASTIAN BACHCANTATAS, VOLUME 51

Hana Blažíková, Damien Guillon e.a., Bach Collegium Japan o.l.v. Masaaki Suzuki

BIS BISSA 1961

MASAAKI SUZUKIBACH COLLEGIUM JAPAN

25, 26, 29 EN 30 AUGUSTUS

FESTIVAL OUDE MUZIEK UTRECHTINFO: WWW.OUDEMUZIEK.NL

van de cantates vergeleek met die van Koop-man hoorde ik toch veel verschillen. Ik ben uiteindelijk uit zijn schaduw gekropen.”

In 1983 keerde Suzuki terug naar Japan voor een docentschap aan de Kobe Universiteit. In die tijd waren er in Japan wel wat pogingen geweest om een barokgezelschap op te rich-ten, maar die waren allemaal gestrand wegens gebrek aan goede musici. Pas tien jaar later bleek de tijd rijp voor een Japans barokorkest op professioneel niveau. Veel Japanse musici waren inmiddels teruggekeerd uit Europa waar ze bij de specialisten in oude muziek stu-deerden. In 1990 gaf het Bach Collegium Ja-pan zijn eerste concert. Twee jaar later was de eerste concertserie een feit en inmiddels kun je met de cd’s van Suzuki en het Bach Colle-gium Japan straten plaveien – een nieuwe op-name in de reeks Bachcantates (label: Bis) is net uit. De discogra�e bevat honderden titels, niet alleen muziek van Bach, maar ook werken van Buxtehude, Monteverdi, Schütz en Vi-valdi. Recentelijk ontfermde Suzuki zich in ons land over de orgelwerken van Sweelinck, een componist van wie hij – naast werken van Bach – tijdens het Festival Oude Muziek Utrecht ook stukken zal uitvoeren.

Masaaki Suzuki is artist in residence tijdens het komende festival. Suzuki: “Al vanaf mijn studietijd in Amsterdam bij Ton Koopman en Piet Kee hou ik van Nederland, een land met een geweldige Bachtraditie. Het is dan ook

Masaaki Suzuki houdt van Bach én van Nederland. De Japanse musicus is artist in residence op het Festival Oude Muziek Utrecht. Ook is een nieuwe cd in de reeks Bachcantates uit.

EEN TREDE DICHTER BIJ GOD

FOTO

: MA

RCO

BORG

GREV

E

“Wie heeft meer recht op Bach: een heidense Europeaan of een christelijke Japanner?” Het is het standaardantwoord van dirigent Masaaki Suzuki wanneer hem wordt ge-vraagd naar zijn Japanse afkomst en zijn voor-liefde voor de (religieuze) muziek van Bach. Die tegenvraag is nauwelijks verwonderlijk, want Suzuki groeide op binnen een christe-lijke minderheid in Japan en is nog steeds be-lijdend christen. Hij staat dus – zou je kunnen zeggen – een trede dichter bij de God die ook Bach bewonderde dan menig niet-belijdend Bachspecialist uit Europa.

Met de religieuze muziek van Bach heeft de organist-klavecinist en dirigent een grote re-putatie opgebouwd. Terecht, want Suzuki’s aanpak is altijd bijzonder. In de religieuze werken streeft hij naar een balans tussen spi-rituele oprechtheid en authenticiteit. De pas-sies of geestelijke cantates zijn voor hem even-zeer religieuze uitingen als kunstwerken, en dat hoor je: Suzuki’s Bach gaat diep... heel diep. Het leverde hem in het Westen een gro-te schare volgelingen op.

Suzuki is een voormalig leerling van Ton Koopman en noemde zijn voormalige leer-meester recentelijk in The Guardian ‘een in-spirerend musicus en een goede vriend’. Su-zuki: “Zijn studenten vonden het altijd heel moeilijk om hun eigen weg te gaan, zo groot is zijn invloed. Ik vond het aanvankelijk ook las-tig, maar toen ik jaren geleden mijn opnames

een eer om artist in residence te zijn van het Festival Oude Muziek Utrecht, wereldwijd het leidende oudemuziekfestival. In het ver-haal van Sweelinck naar Bach richt ik me met mijn Bach Collegium Japan natuurlijk vooral op de laatste periode, en daarbij wil ik graag laten horen dat Bach niet op zichzelf stond. Zelenka, Kuhnau, Pachelbel en Johann Sebas-tians eigen familie: ze maken volop deel uit van de rijke Duitse barok. Het is mijn grote wens om u mee te laten genieten van dit buitenge-wone repertoire waar mijn hart naar uitgaat.”

OSWIN SCHNEEWEISZ

INTERVIEW


JOHANN SEBASTIAN BACHCANTATAS, VOLUME 51

Hana Blažíková, Damien Guillon e.a., Bach Collegium Japan o.l.v. Masaaki Suzuki

BIS BISSA 1961

MASAAKI SUZUKIBACH COLLEGIUM JAPAN

25, 26, 29 EN 30 AUGUSTUS

FESTIVAL OUDE MUZIEK UTRECHTINFO: WWW.OUDEMUZIEK.NL

88691961142

8869197504988725421762

GLENN GOULD (1932-1982) JUBILEUM UITGAVES

121108-sony-adv-klassieke-zaken.indd 1 05-07-12 15:52

cd-Besprekingen

23 augustus 2012 www.klassiekezaken.nl

orkest

roBert schumann Symphonies 2 & 4Orchestre de chambre de Lausanne o.l.v. Christian ZachariasMDG 940 1745-6 (SACD) / €€

Symfonieën: de een schrijft ze achter elkaar weg, voor de ander is het een ware worsteling. Robert Schumann voelde jaren na Ludwig van Beethovens dood nog diens hete orkestrale adem in zijn nek. Was het überhaupt wel mogelijk een symfonie te schrijven die kon wedijveren met Beethovens Derde, Vijfde of Negende? Begin 1841 schreef Schumann zijn Eerste; zijn tweede legde hij aanvankelijk uit ontevredenheid terzijde, waarna het werk na een aantal her-zieningen in 1854 als Vierde werd gedrukt. In 1845 begon hij weer aan een symfonie, die uiteindelijk als Tweede het daglicht zou zien, en daarmee opent ook deze uitvoering – lang leve de verwarring! Schumanns twijfel over juist deze twee werken werd gevoed door het feit dat de constructie ervan anders was dan het publiek tot dan toe was gewend. Geen overzichte-lijke indeling van hoofd- en ne-venthema’s, maar een uitgangs-gedachte die via associatie weer naar een andere gedachte leidt. Niet dat composities als deze aan structuur tekortkomen, integendeel, maar een heldere interpretatie is niet-temin noodzakelijk. Daarin slaagt Christian Zacharias met glans: hij combi-neert de volle klank waar een symfonie van rond 1850 nu eenmaal om vraagt, met de compactheid van een vroege Beethoven.

andrew van parijs

orkest/concert

Berlioz, liszt, reBerLe Paris des RomantiquesBertrand Chamayou, Julien Chauvin, Le Cercle de l’Harmonie o.l.v. Jérémie RhorerNAïve AMB207 / €€

Eén stad, drie componisten, één epoche uit de geschiedenis. Het Franse en-semble Le Cercle de l’Harmonie gaat onder leiding van Jérémie Rhorer terug naar het Parijs van de negentiende eeuw waar Franz Liszt, Hector Berlioz en Napoléon-Henri Reber verbleven. Ze gaven er les aan het conservatorium, schreven er beroemde of vergeten composities of vierden er muzikale triom-fen. Rhorer bracht enkel werken uit die periode bijeen onder de noemer Le Paris des Romantiques. Er is zowaar sprake van een heuse wereldpremière: de

Vierde symfonie van Reber. Een prettig in het gehoor liggend werk in de geest van Mendelssohn en Schumann: niet vrij van voorspelbare stoplappen, maar aardig om eens gehoord te hebben. Je

beseft wel meteen waarom Rebel in de vergetelheid is geraakt, en Berlioz en Liszt niet. Van Franz Liszt wordt het Eerste pianoconcert uitgevoerd op een Erard uit 1837. Het resultaat is van een licht soortelijk gewicht, al komt het spel van Bertrand Chamayou zo nu en dan wat gejaagd over. Een fraai staaltje elegante romantiek levert violist Julien Chauvin in de Rêverie et Caprice van Hector Berlioz: een zelden gespeeld werk van de koning onder de Franse com-ponisten.

oswin schneeweisz

harmonieorkest

camille saint-saënsSaint-Saëns and the wind bandKoninklijke Muziekkapel van de Gidsen o.l.v. Yves SegersMirASouND WWM 500.177 / €€

Over het harmonieorkest wordt nogal eens neerbuigend gesproken. Qua status en repertoire legt de harmonie het altijd af tegen de grote broer: het symfonieorkest. Toch zijn er genoeg grote componisten geweest die muziek hebben geschreven voor dergelijke blaasgezelschappen. Camille Saint-Saëns bijvoorbeeld. Zijn bekendste compositie voor harmonie is Orient et Occident uit 1869, waarin hij het Verre Oosten verklankt met allerlei tot cliché verworden middelen, zoals de veelvuldig gebruikte pentatonische toonladder. Anders dan bij zijn meeste andere werken voor harmonieorkest nam de componist voor dit schoolvoorbeeld van muzikaal exotisme wel de moeite om zelf te or-kestreren – meestal leverde hij zijn materiaal af in een versie voor piano vier-handig, met hier en daar een aanwijzing voor de instrumentatie. Mogen we

daaruit opmaken dat Saint-Saëns deze composities ook maar als tus-sendoortjes beschouwde? Wie de cd van de Koninklijke Muziekkapel van de Gidsen (uit België) beluis-tert, zal dat gevoel niet altijd kunnen

onderdrukken. Maar gaandeweg stuit je op de vindingrijkheid die de com-ponist kenmerkt. Een fugaatje uit het niets. Een levenslustige melodie zoals alleen Saint-Saëns die op had kunnen schrijven. Meesterwerken zijn het niet, deze stukken, maar ze mogen er absoluut zijn.

merlijn kerkhof

orkest/documentaire dvd

gustav mahlerSymphony no. 2Bernarda Fink, Ricarda Merbeth, Groot Omroepkoor, Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Mariss JansonsC MAjor 709708 (2 DvD’S) / €€€

Over de Mahler van Mariss Jansons is al veel geschreven en het laatste woord is nog lang niet gesproken. Een mooiere Auferstehung (Mahlers Tweede symfo-nie) kun je niet vinden. Jansons dirigeerde het werk bij het Koninklijk Concert-gebouworkest in 2009. Een liveopname van dit concert verschijnt nu op dvd. Als extra is de documentaire toegevoegd die Robert Neumüller over Jansons maakte – een nogal fragmentarische documentaire, met veel anekdotiek en ge-tuigenissen van onder meer Lang Lang en Thomas Hampson. De film voegt niet veel toe aan wat we al weten van de man, zijn kunst en zijn leven, maar geeft wel een mooi beeld van zijn per-soonlijkheid. Jansons is een dirigent bij wie de muziek van Mahler in alle facetten tot haar recht komt. Groots, intens, diepgravend zijn karakteristieken die van toepassing zijn op deze uitvoering. De intensiteit waarmee de Tweede symfonie tot klinken komt, is adembene-mend tot in de kleinste details. Ter hoogte van het Scherzo ben je als luiste-raar volledig in de ban van deze Mahler en dan ligt het grote vierde deel (Urlicht) – met een majestueus zingend Groot Omroepkoor en sopraan Bernarda Fink – nog in het verschiet.

oswin schneeweisz

Het Parijs van de negentiende eeuw

Muzikaal exotisme

Jansons’ Mahler is groots, intens en diepgravend

Christian Zacharias’ heldere Schumann

cd-Besprekingen

24 augustus 2012

concert

joaquín clerchConcierto de Otono, Concierto de CáceresAnette Maiburg, Joaquín Clerch, Orquestra de Cámara de la Habana o.l.v. Thomas GabrischMDG 903 1742-6 (SACD) / €€

Sommige mensen zijn voor de muziek geboren. Zo iemand was Mozart en zo iemand is de Cubaanse gitarist en componist Joaquín Clerch (1965). Har-noncourt omschreef hem als ‘een buitengewoon getalenteerd musicus.’ Te-recht, want zijn gitaarspel is technisch van uitzonderlijke kwaliteit en boven-dien heel poëtisch. Maar Clerch kan meer: hij componeert in een eigentijds maar persoonlijk idioom, met de natuurlijke muzikaliteit van een nachtegaal die zijn lied zingt. In zijn aanstekelijke en elegante muziek weerklinken onder meer elementen uit de (laat)romanti-sche, Cubaanse, Spaanse en zelfs Chinese muziek. Zoals een alchemist uit verschillende metalen goud weet te smeden, zo neemt Clerch van alles wat en voegt dat op organische wijze samen tot een direct tot het hart sprekende, me-lodieuze, ontwapenende en bij vlagen in onweerstaanbare ritmes voortjagende zielsmuziek. Bij Clerch draait álles om de inspiratie. Het zwoel musicerende Orquestra de Cámara de la Habana onder leiding van Thomas Gabrisch en de expressief solerende fluitiste Anette Maiburg voelen dat feilloos aan, zodat deze cd – waarop Clerch met meeslepende passie zijn eigen gitaarconcert ver-tolkt – een echte aanrader is. Clerch maakt duidelijk dat er ook in ons digitale tijdperk nog werkelijk bezielde muziek geschreven kan worden.

wenneke savenije

concert

françois servais Cello Concertos Nr. 1 & 2, Fantaisie burlesque, La RomanescaDidier Poskin, KBS Symphony Orchestra o.l.v. Patrick DavinFuGA LiBerA FuG 593 / €€

Dat de cello is toegerust met een steunpin, waardoor de bespeler zijn zware instrument niet meer tussen de benen hoeft te klemmen, hebben we te danken aan François Servais (1807-1866), de vader van de Belgische celloschool aan het Brusselse conservatorium. Door zijn vondst kan de cellist zich vrijer bewe-gen en met meer expressie spelen. Het bracht het cellospel met grote sprongen vooruit en Servais zelf had er enorm succes mee. Hij wilde zijn gehoor verbluf-fen, vervoeren en ontroeren. Hector Berlioz getuigde in 1847, na een concert in Parijs, dat hij een ‘paganinien’ van de cello had beluisterd. Alle kunsten

die Paganini vertoonde op zijn viool, deed Servais op de cello. Trillers, glissandi, arpeggio’s en allerlei ornamentiek kwamen er bij hem moeiteloos uit. Zijn reper-toire schreef hij grotendeels zelf, want de bestaande cellowerken waren nauwelijks toegesneden op

zijn vingervlugheid. Deze onderhoudende cd demonstreert alle mogelijkhe-den van de cello, en dat zijn er veel. Compositorisch was Servais geen echte hoogvlieger en het orkestaandeel is niet zo bijzonder, maar dat vergeet je bij de verbluffende en meeslepende celloklanken van Didier Poskin, door het Ko-reaanse orkest passend ondersteund.

gerard scheltens

concert

louis spohr4 concertos for clarinetOrchestre de Chambre de Lausanne o.l.v. Paul Meyer (klarinet)ALphA 605 (2 CD’S) / €€

Tegenwoordig is Louis Spohr vooral bekend als het mindere broertje van Felix Mendelssohn en de uitvinder van de kinhouder voor de viool. In zijn tijd ge-noot Spohr echter een veel grotere status en na de dood van Mendelssohn werd hij door de Philharmonic Society London in 1848 zelfs getipt als diens natuur-lijke opvolger. Zijn naam is echter in vergetelheid geraakt en zijn werken troffen

hetzelfde lot. Spohrs mu-ziek wordt nog wel met zekere regel-maat uitge-voerd, maar

dan vooral als curiositeit, en eerlijk gezegd heb ik hem ook altijd in dat hokje gezet: een vakman, maar net niet genoeg voor eeuwige roem. Deze dubbel-cd van klarinettist Paul Meyer brengt mij toch weer aan het twijfelen, want eerlijk is eerlijk... dit is gewoon hartstikke leuke muziek! De vier klarinetconcerten die Meyer met het Orchestre de Chambre de Lausanne opnam zijn van een mee-slepende eenvoud. Luister maar naar het mozartiaanse Adagio uit het Eerste klarinetconcert of het kwikzilveren Allegro uit het Vierde. Je kunt niet anders dan geboeid blijven luisteren, en automatisch ga je je afvragen of Spohr toch niet meer eer verdient dan hem tot nog toe is toegekomen.

oswin schneeweisz

concert

frank martinFrank Martin and the SaxophoneArno Bornkamp, Leo van Doeselaar, diverse orkestenottAvo otr C12095 / €

Sommige cd-hoesjes ogen zo ongeïnspireerd dat je van de muziek weinig meer verwacht. Des te groter is het geluk als blijkt dat er wel degelijk prachtig reper-toire op het schijfje staat. In het geval van deze cd van saxofoonvirtuoos Arno Bornkamp wordt de moeite van het luisteren meer dan beloond. Bornkamp heeft zich ontfermd over de muziek van Frank Martin, die een groot liefhebber was van de saxofoon. Op de cd staan vijf composities: drie met orkest en twee kamermuziekwerken. Slechts één stuk, de Ballade voor altsaxofoon, piano, pauken en strijkers, is oorspronkelijk voor saxofoon gecomponeerd; een ander, voor trombone, werd door de componist omgeschreven voor tenorsaxofoon. Maar Bornkamp wilde meer, en vroeg toestem-ming aan de weduwe van Martin om zelf bewerkin-gen te mogen maken. Die kreeg hij. En zo speelt hij nu de Sonata da Chiesa, eigenlijk voor viola d’amore (!) en orgel, op sopraansax. Wat een vondst is dat! Het instrument mengt prachtig met de warme klank van het Cavaillé-Collorgel van de Philharmonie in Haarlem, dat wordt bespeeld door Leo van Doeselaar. Bornkamp zingt met zijn saxofoon, fluistert, en toont zich een uit-stekend kamermusicus.

merlijn kerkhof

Joaquín Clerchs nachtegalenmuziek

Verbluffende celloklanken van Didier Poskin

Klarinetconcerten van Spohr: meeslepende eenvoud

Arno Bornkamp zingt met zijn saxofoon

cd-Besprekingen


concert

dmitri sjostakovitsjPianoconcerto Nr. 1 & 2, ConcertinoAlexander Toradze, Frankfurt Radio Symfonieorkest o.l.v. Paavo JärvipAN CLASSiCS pC10261 / €€

Wie het Gergiev Festival in zijn beginjaren heeft gevolgd, zal zich ongetwij-feld de naam van de Georgische pianist Alexander Toradze herinneren. De man met de pretogen, Mona Lisaglimlach en dikke sigaar in de mond, bonkte indertijd met ongekende energie zijn weg door de moeilijke pianower-ken van Prokofjev heen. Welnu, op zijn cd met de twee pianoconcerten van Sjostakovitsj treffen we deze zelfde Toradze in optima forma, en nog steeds met pretogen en glimlach – zie de cd-hoes. Toradzes pianospel kent die zeld-zame combinatie van oerkracht, overtuiging en dieproerende lyriek. Met zijn elektrificerende spel toont hij in het Eerste pianoconcert (eerste deel) een tref-fend gevoel voor het groteske. In het tweede deel van het Tweede pianocon-cert, gecomponeerd in 1957 voor het eindexamen piano van Sjostakovitsj’ destijds 19-jarige zoon Maxim, raakt Toradze ons diep met zijn on-geëvenaard lyrische spel. Dit deel is bovendien een van de mooiste composities aller tijden. Zie het als een beeldschone muzikale liefdes-betuiging van een vader aan zijn zoon. Met de formidabele begeleiding van het Frankfurt Radio Symfonieorkest onder leiding van Paavo Järvi is deze cd wellicht de beste opname van Sjostakovitsj’ pianoconcerten ooit.

doron nagan

concert

roBert schumannPianoconcerto, Introduction & Allegro appassionato, Introduction & Concert-AllegroAngela Hewitt, Deutsches Symphonie-Orchester Berlin o.l.v. Hannu LintuhyperioN CDA67885 / €

Eigenlijk schreef Robert Schumann drie pianoconcerten: één lang en twee korte. Het beroemde opus 54 uit 1845 is een van de grote meesterwerken in dit genre, door de onvergetelijke melodiek, maar ook door de sublieme verwe-venheid van piano- en orkestklank. Dat zijn andere concertante composities

ook niet te versmaden zijn, is minder bekend. Hun titels geven het al aan: een korte, langzame inleiding met een hoofddeel dat passie paart aan poëzie. Opus 92 uit 1849 heet Introduction & Allegro ap-

passionato en het nog minder bekende, vier jaar jongere opus 134 draagt de naam Introduction & Concert-Allegro. Het was natuurlijk Clara Schumann – wie anders? – die ze in première bracht; die van opus 134 vond zelfs in Utrecht plaats. Angela Hewitt toont zich een waardig opvolgster van Clara. De Cana-dees-Britse pianiste, bekend door haar complete Bach voor Hyperion, is veel veelzijdiger dan men weet. Ze voelt zich in het hoogromantische idioom net zo thuis en voor haar heeft Schumann geen geheimen. In het pianoconcert is de wisselwerking met het orkest geweldig. In de kortere stukken, briljant en vir-tuoos voor de piano geschreven, kent het orkest zijn plaats en blijft iets meer op afstand. Een mooie combinatie van de bekende en de onbekende Schumann.

gerard scheltens

historisch

claude deBussyLe compositeur et ses interprètesLegendarische uitvoerdersAeoN AeCD 1215 (3 CD’S) / €€€

“Kunst is de mooiste van alle leugens”, aldus Claude Debussy (1862-1918). Dat weerhield hem er niet van uiterst kritisch te zijn op de uitvoerders van zijn muziek. Want kunst mag dan een hoge vorm van misleiding zijn, volgens De-bussy vereist iedere compositie ook zijn eigen, unieke benadering: “Kunstwer-ken maken de regels; regels maken geen kunstwerken.” Tegen zangers die zijn muziek uitvoerden verklaarde Debussy: “Allereerst, dames en heren, dient u te vergeten dat u zanger bent.” In zijn ogen was ingewikkeld doen in strijd met de ware kunst. Een goede uitvoering werd volgens Debussy getypeerd door de pure expressie van een kind. Naar aanleiding van de tentoonstelling De-

bussy, la musique et les arts in het Musée d’Orsay in Parijs stelde curator Jean-Michel Nectoux een belangwekkend Debussy-album samen, waarin zangers, pianisten en dirigenten – onder

wie Toscanini en Gérard Souzay – worden samengebracht die in de eerste helft van de twintigste eeuw als eersten de werken van Debussy vertolkten. Het album opent met een opname van Debussy zelf, die zangeres Mary Garden aan de piano begeleidt in Mes longs cheveux. Zijn onopgesmukte, lichtvoetige en organische pianospel is echt een eyeopener voor elke musicus die denkt dat er hoorbaar ‘gezwoegd’ moet worden.

wenneke savenije

concert

richard rijnvosUptown / DowntownJohn Snijders, Radio Filharmonisch Orkest, Radio Kamer Filharmonie o.l.v. Celso AntunesChALLeNGe CLASSiCS CC72538 / €€

Hij schrijft muziek vanuit schaakborden en magische vierkanten, met natuur-lijke getallen in volgordes die wonderlijke uitkomsten produceren. Het leidt tot uitermate spannende muziek. Richard Rijnvos (1964), radicaal abstract com-ponist, allang geen on-bekende Nederlander meer, schroomt het grote gebaar niet. Stijl is voor hem het resul-taat van zijn composities, niet het uitgangspunt. Duidelijkheid, durf, design en het plezier van de verrassing dringen zich op bij het luisteren naar Uptown / Downtown, een zesdelige cyclus gewijd aan New York. De delen vormen ook twee op zichzelf staande cycli: het NYConcerto voor piano en kamerorkest en de Manhattan Square Dances voor twee identieke orkesten. New York staat voor chaos en de altijd voortjagende beweging, maar ook voor de orde van het vier-kante stratenpatroon en de oneindig gevarieerde cultuur. En er wordt gedanst in tempo, dikwijls in hoog tempo. Rijnvos citeert onder meer Gershwin, Ives en uiteraard Thelonious Monk, want de piano is in New York onmisbaar. De verwantschap met hun muziek is duidelijk, maar klank, dynamiek en vooral ritme zijn onmiskenbaar Richard Rijnvos. John Snijders en de door Celso An-tunes strak geleide musici van het Radio Filharmonisch Orkest en de Radio Kamer Filharmonie maken er in perfecte samenwerking een feest van.

Barend linders

Mona Lisaglimlach en dikke sigaar

Veelzijdig pianisteAngela Hewitt

“Kunst is de mooiste van alle leugens”

Spannende muziek over de grote stad

cd-Besprekingen

26 augustus 2012

vocaal

rudi stephan Memento vivere (Complete Songs)Sophie Harmsen, Alexander Vassiliev, Miri Yampolsky, Ryoko MorookaMDG 6031748-2 / €€

De Duitse componist Rudi Stephan (1887-1915) gold in zijn dagen als een veelbelovend talent op de overgang van de laatromantiek naar de modernen. Hij sneuvelde jong op de slachtvelden van de Eerste Wereldoorlog, werd snel vergeten en nog maar zelden uitgevoerd. Tot overmaat van ramp gingen van zijn bescheiden oeuvre ook nog eens alle manuscripten en schetsen in vlam-men op tijdens de volgende wereldoorlog. Hoe triest kan het lopen. Mogelijk redt het label MDG wat er te redden valt door een integrale opname van zijn liederen uit te geven, waarvan het merendeel een wereldpremière op cd is. Met veel gevoel voor stijl en expressie laten de mezzosopraan Sophie Harmsen en de bas Alexander Vassiliev horen wat Stephan muzikaal in zijn mars had: een mengeling van traditionele tonaliteit in een wagneriaans idioom, expressionistische klanken à la de jonge Schön-berg en impressionistische sfeertekeningen in de piano-begeleiding. Dit gecombi-neerd met duistere teksten vol onvervuld verlangen, die op kernachtige wijze Stephans korte leven weerspiegelen dat nooit tot volle bloei is gekomen. Prach-tig. Luister vooral naar het aangrijpende Memento vivere met zijn profetische waarde – geniet vandaag van het leven, morgen kan het voorbij zijn…

frans jansen

vocaal

mahler, BusoniKindertotenlieder, Quartettsatz, Lieder eines fahrenden Gesellen, Berceuse élégiaqueSara Mingardo, Grazia Raimondi, Silvio Di Rocco, Olaf Laneri, Musici Aurei o.l.v. Luigi PiovanoeLoqueNtiA eL 1233 / €€

Wie de Italiaanse alt Sara Mingardo kent, weet dat ze met de glimlach of de traan in haar stem een grote concertzaal zonder moeite plat kan leggen, maar dat haar stemgeluid zelf eerder van kleine en intieme dan van blaas-balgachtig grote proporties is. Het is dan ook een zeer gelukkig idee dat ze met een cd vol Mahler op kamerformaat komt: een tiental instrumenten be-geleidt haar door bekend repertoire. Een bewerking door Arnold Schönberg geeft alle ruimte aan de regen en zonneschijn van de Lieder eines fahrenden

Gesellen en Mingar-do komt daar met haar warme noten ongeforceerd over-heen. Het goed ge-

plande recital opent met op verkleinde schaal uitgevoerde Kindertotenlieder, waar de somberheid de gepaste huiselijke afmetingen krijgt. Sara Mingardo is hier met haar gevoelige, donkere stem helemaal de kunstzuster van Kath-leen Ferrier en Aafje Heynis: de emoties lijken recht uit het hart te komen, zonder dat ze ze tot de laatste druppel staat uit te wringen. Haar twee liede-rencycli worden stemmig afgewisseld met werk van Busoni en Mahler. Een perfecte cd voor wie wel graag van het diepe gevoel van Mahler wil genieten, maar gewoon even niet van dat grootse en soms wat al te overrompelende geluid van de orkestversies.

hein van eekert

vocaal

franz schuBert An die MusikKlaus Mertens, Tini Mathot ChALLeNGe CLASSiCS CC72559 / €€

Voor wie wil kennismaken met het omvangrijke liedoeuvre van Franz Schu-bert is deze uitgave een ideaal begin. Uit zijn ruim 600 liederen zijn eenentwin-tig van de beroemdste geselecteerd, die een prachtige afspiegeling zijn van wat de Oostenrijkse componist naliet, en die het hele spectrum aan sferen en emo-ties doorlopen. Eveneens ideaal is de vertolking door bariton Klaus Mertens en fortepianiste Tini Mathot. Beide musici zijn autoriteiten in de historische uit-

voeringsprak-tijk en wekken Schuberts mu-zikale wereld overtuigend tot

leven. Vooral de subtiele klank van de authentieke fortepiano (Wenen, 1810) geeft een goede impressie van hoe de befaamde Schubertiades in de Weense salons destijds moeten hebben geklonken. Intiem en sober (Ständchen), ge-combineerd met een lach en een traan (Lachen und weinen). Mertens heeft het vocaal allemaal, of het nu gaat om de ironie in het volksliedachtige Heidenrös-lein of het angstaanjagende in Goethes ballade Erlkönig. Met zijn milde timbre en woordelijk verstaanbare dictie maakt hij van elk lied een boeiende vertel-ling, waardoor het tekstboekje feitelijk overbodig wordt. Goed, zijn tempo’s liggen aan de lage kant, maar daardoor zijn poëzie, melodie en begeleiding wel mooi in balans. En dat is juist de kern van de ‘holde Kunst’.

frans jansen

vocaal

wilhelm rettichElse Lasker-Schüler Zyklus, opus 26AMichal Shamir, Vag Papian DeutSChLANDFuNk GB 002 / €€

In een archief van de Nationale Bibliotheek van Jeruzalem wordt een manus-cript gevonden: een liederencyclus uit de jaren 1923-28 van de joodse compo-nist Wilhelm Rettich (1892-1988) op teksten van Else Lasker-Schüler. De in to-taal 26 Lieder und Gesänge (verdeeld over de afdelingen Hebräische Balladen, Lieder, Dir en Nachklänge) zijn nu eens geschreven in een fraai veelkleurige, neoromantische stijl en dan weer neergezet met sobere, donkere penseelstreken. Wilhelm Rettich is een leerling van Max Reger: van hem zijn invloeden te horen, maar ook van het idioom van Schreker of Korngold. De componist kwam in 1933 naar Nederland en werkte tot de Duitse invasie op verschillende plaatsen in ons land. Hij dook onder bij een pianostudente uit Hilversum. Na de oorlog lukt het hem niet zijn werk grote bekendheid te geven. Deze cd maakt daar dan toch een begin mee: de mooi omfloerste, krachtige en donkere sopraanstem van Michal Shamir en het on-sentimentele spel van Vag Papian op de piano nemen de luisteraar mee in de we-reld van zowel de dichteres als de componist. Eén blad van lied no. 18 uit de cyclus ontbreekt en dat wordt op deze cd dan ook zonder muziek voorgedragen. Een mooie, kleine ontdekking vol diepe emoties.

hein van eekert

Geniet vandaag van het leven, morgen

kan het voorbij zijn…

Mahler op kamerformaat

Schubertiade met een lach en een traan

Liederencyclus van Wilhelm Rettich biedt

diepe emoties

cd-Besprekingen


vocaal

diverse componistenNederlandse liederenElisabeth von Magnus, Quirine Viersen, Jacob BogaartNMi CD1201 / €

De omslag van het cd-boekje straalt misschien iets educatiefs uit, maar daar-voor is een goede reden, want er valt veel te vertellen over het repertoire dat Elisabeth von Magnus en Jacob Bogaart hebben opgenomen. Het gaat om liederen van Neder-landse componisten: niet alle componisten zijn bekend en het zijn ook niet allemaal mannen. Bertha Frensel Wegener-Koopman (1874-1953) bijvoorbeeld is het beluisteren waard om de (Richard) straussiaanse manier waarop ze teksten van Anna Ritter en Rudolf Herzog van muziek voorziet. Anny Mesritz van Velthuysen (1887-1965) haalt de subtili-teiten van de Franse taal naar boven met al even subtiel klinkende Frans ge-oriënteerde noten. Alphons Diepenbrock geeft – hoe spannend! - het gedicht De klare dag van Frederik van Eeden een wagneriaanse lading, met muziek die aanleunt tegen Tristan und Isolde. Elisabeth von Magnus, de mezzosopraan die vooral bekend is van cd’s onder dirigenten als Ton Koopman en Nikolaus Har-noncourt, toont zich een sterk liedvertolkster. Ze heeft een mooie uitspraak in bijna alle talen waarin ze zingt; ligt het dan aan de Nederlandse taal zelf dat die niet altijd optimaal uit de verf komt? Pianist Jacob Bogaart en celliste Quirine Viersen versterken met hun mooie spel deze uitermate sfeerrijke cd.

hein van eekert

vocaal

diverse componistenBanalitésThomas Blondelle, Daniel BlumenthalFuGA LiBerA FuG591 / €€

De Belgische tenor Thomas Blondelle, die in 2011 als tweede eindigde in de Koningin Elisabethwedstrijd, heeft een voor zijn leeftijd enorm repertoire in opera, oratorium en lied. Daarnaast is hij ook librettist en componist, mo-menteel werkzaam aan een eigen opera. Een veelzijdig musicus dus, met een feilloos gevoel voor programmering, getuige dit zeer gevarieerde en toch sa-menhangende recital met meesterpianist Daniel Blumenthal. Typisch voor de filosofisch ingestelde zanger is dat hij zijn eerste soloalbum wijdt aan liederen over banaliteiten in de zin van min of meer alledaagse zaken. Banalités is ook de titel van een liederencyclus van Poulenc, met daarin het zalig lome lied over een hotelgast die lekker op zijn kamer blijft om te roken. Mahler alledaags?

Niet helemaal, maar zijn komische Lob des hohen Verstandes, over een bal-kende ezel die jureert in een zangwedstrijd, maakt onvermijdelijk

meer dan een glimlach los. Blondelle de componist klinkt naar Poulenc en Sa-tie, hoewel een citaatje Schubert hem desgewenst ook niet dwarszit. In zijn Blö-de Lieder figureren kinderen, postbodes, herten en koeien, maar vergist u zich niet: Blondelles niet zelden ironiserende muzikale fantasie wordt geschraagd door zijn perfecte zangtechniek, die ver uitstijgt boven het alledaagse.

arjan van dijk

vocaal

diverse componistenChants du Sud et du NordHirundo MariseCM NeW SerieS 2784395 / €€

Arianna Savall is de harpspelende en zingende dochter van Jordi Savall en Montserrat Figueras. Tot 2008 speelde ze onder de hoede van haar ouders, onder meer in Hespèrion XXI. Daarna ging ze haar eigen weg en richtte ze onder andere het kwintet Hirundo Maris, Latijn voor zeezwaluw, op. Samen met de Noorse violist Petter Udland Johansen zet ze de lijnen uit en bewan-delt ze paden tussen klassieke muziek, oude muziek en volksmuziek. Ook haar

debuut-cd op ECM, Chants du Sud et du Nord, reflecteert deze interesse. Net als haar vader weet Arianna Savall moeiteloos te schakelen tus-sen gecomponeerde muziek

en de wortels daarvan in de volksmuziek. Op Chants du Sud et du Nord maakt Hirundo Maris een reis van Catalonië naar Noorwegen, en ondertussen zoekt het ensemble de overeenkomsten en de verschillen. Het resultaat is een buiten-gewoon sfeervolle cd met prachtige eeuwenoude melodieën en daarop naad-loos aansluitend nieuw materiaal. Opvallend zijn de verrassende kleuren van de vele tokkelinstrumenten. De dobro die opeens opduikt is doorgaans meer op zijn gemak in de Amerikaanse blues en bluegrass, maar past hier wonder-wel. Bovendien blijkt eens te meer hoeveel de stem van Savall soms op die van haar vorig jaar overleden moeder lijkt. Mooi.

paul janssen

vocaal

maurice ravelMélodiesNora Gubisch, Alain Altinoglu, Magali Mosnier, Jérôme Pernoo NAïve v5304 / €€

Er zit volkse eenvoud in Ravels liederen en enorme sensualiteit en de mys-tiek van verre streken of oude tijden. Hoe vreemd is het dan dat in sommige handen zijn vocale muziek zo kil en bestudeerd kan overkomen? Het label Naïve vond echter een perfecte zangeres voor dit repertoire: Nora Gubisch, die met haar altachtige, warme stem alle kilte van tafel veegt. Ze laat zien dat ze een zangeres is uit het land van Régine Crespin: niet omdat de stem-men hetzelfde klinken, maar omdat ze de volle aandacht aan de woorden geeft, en haar charme, humor en sensualiteit sterk herinneren aan haar grote voorgangster. Het werkt allemaal zo goed – zelfs als een enkele hoge passage iets minder soepel uit haar keel komt – omdat Gubisch zo volstrekt natuurlijk is: als Ravel een simpel ‘tralalala’ voorschrijft, klinkt dat oprecht en zonder vocale trucjes. Geen gehijg in de microfoon, geen kunstmatige zachte noten: de zwoelheid komt bij Gubisch ge-woon vanzelf. Haar prachtige zang wordt sfeervol omspeeld door Alain Altinoglu, die de zangeres goed kent, en vakkundig volgt en voorgaat. Dit is een van de fijnste Franse reci-tals van de laatste tijd, met als bonus de perfecte imitatie van een pauw in Le Paon uit de Histoires naturelles.

hein van eekert

Elisabeth von Magnus: sterk liedvertolkster

Perfecte zangtechniek van Thomas Blondelle

Hirundo Maris reist van Catalonië naar Noorwegen

Oprechte Ravel zonder vocale trucjes

cd-Besprekingen

28 augustus 2012

koor

mauricio kagelChorbuch, Les Inventions d’Adolphe SaxCor de Jong, Sepp Grotenhuis, Neder-lands Kamerkoor, Raschèr Saxophone Quartet o.l.v. Mauricio Kagel/Klaas StokWiNter&WiNter 9101912 / €€

Guido Fischer noemt hem in het Duitse muziektijdschrift Rondo de Tijl Ui-lenspiegel van de muziek. En inderdaad: wie Mauricio Kagel enigszins kent, weet dat je bij hem in artistiek opzicht overal rekening mee mag houden. Me-nig baken in de muziekgeschiedenis is al eens door zijn absurdistische licht beschenen. Wie kent niet zijn Sankt-Bach-Passion? Eerder bewerkte hij al een reeks koralen van Johann Sebastian Bach, hetgeen resulteerde in Chorbuch. In zestien fragmenten – de beschikbare tijd op een cd noodzaakt nu eenmaal tot selecteren – maken we kennis met aansprekende geestelijke teksten, on-dergedompeld in een nachtmuzikale sfeer waarin de hemel is vervuld van Sp-rechgesang: Jesu, der du meine Seele van de zeventiende-eeuwer Johann Rist, maar dan met koude rillingen. Les Inventions d’Adolphe Sax is een lofdicht op de Belgische instrumentma-ker: een smakelijke biografie in notenschrift, waar het en-thousiasme van afspat. Ook hier allerlei stemtechnische trucjes, die in koorverband uitstekend overkomen, keer op keer tegen een andere achtergrond geplaatst door het Raschèr Saxophone Quartet. Wie aandachtig luistert, hoort telkens iets nieuws, en dat kan ook zeker geen kwaad, want in het overigens smaakvol ontworpen cd-boekje is het libretto helaas niet afgedrukt.

andrew van parijs

kamermuziek

mendelssohn, schumannPiano Trios opus 49 & 56; Five Canons opus 56Trio Shaham-Erez-WallfischNiMBuS reCorDS Ni 5875 / €€

Mendelssohns twee pianotrio’s opus 49 en 66 klinken bij het trio Shaham-Erez-Wallfisch net zo goed als een oude, volle wijn uit een goed jaar smaakt. Geen wonder, het trio – gevormd in 2009 en bestaand uit Hagai Shaham, zijn vaste pianist Arnon Erez en cellist Raphael Wallfisch – speelt kamermu-ziek in de ouderwetse romantische traditie, geladen met welgemeende passie en gezonde expressie. Het drietal maakt van de twee trio’s van Mendelssohn (aangevuld met de charmante stukken in canonvorm van Schumann opus 56, voor trio bewerkt door Theodor Kirchner) een kamermuzikaal feestje. De

lyriek en expressie van Mendelssohns zangerige muziek staan centraal in deze uitvoering. In het beroemde Pianotrio

nummer 1, opus 49 klinken de hoofdthema’s en de uitwerking ervan vol op-rechte passie en emotie. Shaham en Wallfisch halen het onderste uit de kan met hun warme, expressieve spel, en pianist Erez bespeelt zijn piano uitermate helder. Ronduit ontroerend is de interpretatie van het mooie tweede deel van het eerste trio. Het ensemble vormt de perfecte match voor Mendelssohn – zangerig in de andante’s, licht en sprankelend als champagne in de scherzo’s. Het spelplezier van dit trio spat ervan af op deze mooi opgenomen cd.

doron nagan

kamermuziek

rachmaninov, sjostakovitsjSonate in d opus 40, Sonate in g opus 19Mayke Rademakers & Matthijs VerschoorquiNtoNe q12002 / €

Ze noemen zich Mayke en Matthijs, maar zo gewoontjes als de naam van dit duo klinkt, zo weinig alledaags zijn hun uitvoeringen. Celliste Mayke Rade-makers en pianist Matthijs Verschoor zijn twee musici die garant staan voor persoonlijke en luisterrijke interpretaties. Ze zijn perfect op elkaar ingespeeld en durven risico’s te nemen. Op hun nieuwe cd combineren ze de Sonate in

d opus 40 van Sjostakovitsj met de Sonate in g opus 19 van Rach-maninov. Een smaakvolle en be-

proefde combinatie waarmee het duo op overtuigende wijze laat horen wat het in huis heeft. Rademakers haalt een prachtige gloedvolle toon uit haar cello en weet de luisteraar te betoveren met een even intieme als extraverte aanpak. Met het grootste gemak beweegt het duo zich door de grillige contouren van de muziek van Sjostakovitsj. En wat een genot is het om te luisteren naar de uitgesponnen melodielijnen van het Andante in Rachmaninovs Sonate in g. Nergens wordt het nettoresultaat kitscherig of dweperig, maar Mayke Rade-makers en Matthijs Verschoor schuwen de lyriek ook zeker niet. Deze vierde cd in het oeuvre van dit jonge duo is wederom een fraai muzikaal product van Hollandse makelij.

oswin schneeweisz

kamermuziek

luigi Boccherini Six Quatuors pour le clavecin ou pianoforte, violon, viola et basse obligé (G259)La Real CámaraGLoSSA GCD 920312 / €€

Rond 1780 begon kamermuziek voor een klavierinstrument met twee of meer strij-kers steeds meer in trek te raken. Dit waren vooral pianotrio’s, maar ook andere be-zettingen kwamen voor zoals het pianokwartet, een trio met toegevoegde altviool. Sommige componisten gaven daarbij de voorkeur aan volkomen zelfstandigheid van de afzonderlijke stemmen; anderen verdubbelden bijvoorbeeld de linkerhand van de piano. Een en ander zegt iets over de vooruitstrevendheid van de componist, maar zeker ook over het voornemen dergelijke composities in andere bezettingen te kunnen uitgeven. Mits historisch geïnformeerd uitgevoerd hebben ze alle die karakteristieke twinkelende klank, veroorzaakt door het lichte, open geluid van de pianoforte. Zo ook deze zes tweedelige kwartetten van Luigi Boccherini, wiens typerende zange-righeid en elegante maatverdeling di-rect opvallen. Het heeft zo zijn voor-delen, zo afgelegen wonen ten opzichte van de grote muzikale centra – Boccherini was het grootste deel van zijn leven in Spaanse dienst. La Real Cámara, bestaande uit Arthur Schoonderwoerd (fortepiano), Emilio Moreno (viool), Antonio Clares (altviool) en Mercedes Ruiz (cello), laat deze muziek perfect tot haar recht komen. De frasering is geweldig, versieringen zitten precies op hun plek (dat is Arthur Schoonderwoerd wel toevertrouwd!) en lange lijnen worden mooi uitgesponnen.

andrew van parijs

Nachtmuzikale sfeer bij Mauricio Kagel

Mendelssohn met oprechte passie en emotie

Mayke en Matthijs durven risico’s te nemen

De zangerigheid en elegantie van Boccherini

Distributie NL

www.outhere-music.comhttp://www.facebook.com/OuthereMusic

Adriaen WillaertVespro Della Beata VergineCapilla Flamenca, Dirk Snellings

Capilla Flamenca eert de muziek van Adriaen Willaert. Met de heuse reconstructie van een Vesperdienst ter ere van de Maagd Maria, voeren

de musici onder leiding van Dirk Snellings u mee naar het fl am-boyante Venetië waar Willaert precies 450 jaar geleden stierf.

RIC

325

Adriaen WillaertVespro Della Beata VergineCapilla Flamenca, Dirk Snellings

Capilla Flamenca eert de muziek van Adriaen Willaert. Met de heuse reconstructie van een Vesperdienst ter ere van de Maagd Maria, voeren

de musici onder leiding van Dirk Snellings u mee naar het fl am-

RIC

325

Ludwig van Beethoven Complete Sonatas for Violin & PianoMidori Seiler, Jos Van Immerseel3cd-box

Na hun gelauwerde opname van de sonates van Mozart, richten violiste Midori Seiler en pianist Jos van Immerseel

hun pijlen op de integrale sonates voor viool en piano van Beethoven. Een innig gesprek tussen twee topmusici, met als resultaat een mees-terlijke nieuwe interpretatie van dit grote repertoire.

Ludwig van Beethoven Complete Sonatas for Violin & PianoMidori Seiler, Jos Van Immerseel3cd-box

Na hun gelauwerde opname van de sonates van Mozart, richten violiste Midori Seiler en pianist Jos van Immerseel

ZZ

T 30

7

Division – MusickMusicke & Mirth

Musicke & Mirth laat u proeven van de impro-visatie- en versierings-kunst uit het Engeland van de 17de eeuw. Eenvoudige melodieën worden omgetoverd tot virtuoze kunstwerken, voorzien van een rijk palet geuren, kleuren, klanken...

RA

M 1

204

cd-Besprekingen

30 augustus 2012

kamermuziek

Barrios, castelnuovo-tedesco, asencio, ponceMedallón Antiguo, Sonata Romántica e.a.Elise NeumannBriLLiANt CLASSiCS 9287 / €

Hoewel er af en toe een klassiek gitarist doordringt tot het grotere publiek blijft het domein van het zessnarige tokkelinstrument een wereld op zich. Logisch, het is geen orkest-instrument en ook in de kamermu-ziek manifesteert het zich vooral als een soloinstrument. Vandaar dat de klassieke gitaar en de liefhebber van dit instrument zich vooral bewegen in een niche. En eigenlijk is dat jammer, want soms komen er heel mooie dingen langs. Zoals de cd van Elise Neumann. Zij won in 2011 de Augustin Barrios International Guitar Competition en door de samenwerking tussen Brilliant Classics en de wedstrijdorganisatie kon Neumann een cd opnemen waarop ze laat horen waarom ze dit concours won. Neumann opent haar cd met werken van de naamgever van de wedstrijd, de Paraguayaanse gitarist-componist Augustin Barrios Mangoré. Ze zet met-een de toon met werken als Medallón Antiguo en Vals opus 8 nummer 4. Mooi verzorgd, romantisch, haast chopinesk spel. En dat blijft zo. Ook bij de andere twintigste-eeuwse componisten die, zoals Ponce in zijn voor Andrés Segovia geschreven Sonata Romántica, de negentiende eeuw nooit echt verlaten. Des-ondanks is deze plaat nog steeds geen cd voor het grote publiek, al is voor die tien euro een muzikaal gokje natuurlijk snel gewaagd.

paul janssen

kamermuziek

ludwig van BeethovenComplete sonatas for violin & pianoMidori Seiler, Jos van ImmerseelZiGZAG territoireS ZZt 307 (3 CD’S) / €€

De tien vioolsonates van Beethoven, authentiek. “Met de keuze van onze in-strumenten”, legt violiste Midori Seiler uit, “worden de contrasten in de mu-ziek verhoogd. Het is best mogelijk om cantabile te spelen, maar naar de aard van de instrumenten klinkt het vooral ruw, ongepolijst en onverbiddelijk.” Daarmee wordt gedoeld op Midori’s Italiaanse barokviool en de kopie van een Walter-fortepiano die Jos van Immerseel onder handen heeft. Met name bij deze laatste is het klankverschil met een moderne piano enorm. De noten klinken staccato, afgebeten en in hoge registers wat nasaal en metalig; loopjes zijn van een klavecimbelachtige lichtheid en akkoorden worden onwillekeurig kleine arpeggio’s. Dat alles geeft Beethovens sonates zoals hier gepresenteerd een heel eigen karakteristiek. Negen van de tien werden gecomponeerd tus-

sen 1798 en 1803, toen Beethoven zelf een Walter in huis had. Wat timbre en

stijl betreft zijn deze uitvoeringen dus authentiek. Midori-Van Immerseel is inmiddels een doorgewinterd duo en dat hoor je aan de synchrone attaque, aan de terrassendynamiek en soms ook aan minuscule, niet voorgeschreven en dus afgesproken versnellingen en vertragingen. “We communiceren met weinig woorden”, zoals Midori het omschrijft. Jammer van wat slordigheden in het cd-boekje, zoals een stuk tekst dat op een andere cd slaat.

jos van der zanden

kamermuziek

roBert schumannComplete Chamber Music with pianoEric le Sage, Gordan Nikolic e.v.a.ALphA 812 (7 CD’S) / €€€€

Zin in een Schumannmarathon? Goede kans dat u na de eerste van deze ze-ven cd’s niet meer wilt stoppen met luisteren. De Franse pianist Eric le Sage nam zich voor om alle pianomuziek van Robert Schumann op te nemen, en deed dat voortreffelijk. Nu zijn alle kamermuziekwerken met piano in één box bijeengebracht. Aan het project van Le Sage werkten uitsluitend topmusici mee, zoals de cellisten Jean-Guihen Queyras en Christophe Coin, violist Gor-dan Nikolic, klarinettist Paul Meyer en hobovirtuoos François Leleux. De

verwachtingen wor-den ruimschoots waargemaakt: de cd-box is er een vol hoogtepunten. Hoe

fris klinken de pianotrio’s, de bloedmooie Märchenerzählungen voor klarinet, altviool en piano en hoe energiek het ideeënrijke Pianokwintet opus 44! Le Sage heeft een heldere klank en een fijnzinnige frasering (al is in sommige stukken zijn benadering wat aan de zoete kant); de strijkers zorgen voor een slank geluid en overtuigen met geestdriftig samenspel. Natuurlijk, van die meesterlijke vioolsonates zijn er al vele prachtige opnamen, toch leveren ook deze uitvoeringen weer nieuwe inzichten op. Maar belangrijker dan dat: al deze opnamen zijn hoorbaar met veel speelplezier en liefde voor de muziek gemaakt. Een absolute aanrader.

merlijn kerkhof

kamermuziek

rokus de groot Shiva Shatki – play of god and goddessDhruba Ghosh, Ernest RomboutquiNtoNe q11002 / €

Rokus de Groot is niet alleen (inmiddels emeritus) hoogleraar muziekweten-schap aan de Universiteit van Amsterdam, hij is ook al jaren actief als compo-nist. In zijn composities krijgen de thema’s die hem als hoogleraar het meest bezighielden gestalte in klinkende materie. Goede voorbeelden daarvan zijn ShivaShatki I en II die op deze cd verenigd zijn als een onlosmakelijk compo-sitiepaar. Shiva en Shatki vertegenwoordigen in de Hindoestaanse filosofie de mannelijke en de vrouwelijke kant, de god en de godin. Zij vormen een paar van tegenstellingen. Hier komt dat in eerste instantie tot uiting in onbeweeg-lijkheid en meditatie versus beweging en rusteloosheid – tekortschietende woorden om twee even wonderlijke als wonderlijk goede werken enigszins te duiden. Hoewel er een soloversie van ShivaShatki I voor althobo bestaat, is het vooral het sa-menspel tussen althoboïst Ernest Rombout en improviserend sarangispeler Dhruba Ghosh dat hier de vonk doet overspringen. Alsof ze aan de hand van overlappende ragathema’s Oost en West dichter bijeen moeten brengen, tasten ze elkaar af, botsen ze, keren ze elkaar de rug toe en vinden ze elkaar uiteinde-lijk in een geslaagde synthese van Oost en West – uiteraard een van de terugke-rende thema’s in het werk van Rokus de Groot.

paul janssen

Verzorgd en romantisch gitaarspel

Authentieke Beethoven bij Midori-Van Immerseel

Schumannmarathon met liefde en speelplezierGeslaagde

Oost-Westsynthese van Rokus de Groot

cd-Besprekingen


kamermuziek

friedrich gernsheimViolin SonatasStefan Kirpal, Andreas KirpalBriLLiANt CLASSiCS 94403 (2 CD’S) / €

Nee, Friedrich Gernsheim was geen achttiende-eeuwse filosoof, negentiende-eeuwse wetenschapper of autocoureur uit de vorige eeuw die ook nog mooi cello speelde. Friedrich Gernsheim was een Duitse componist (1839-1916) die geen schijn van kans maakte naast de verpletterende grootheid van figuren als Schumann, Mendelssohn en Brahms. Zijn muziek verdween in de verge-telheid, samen met die van zijn lotgenoten. Nu de verzadiging op de cd-markt een feit is, worden we daarom in de zoektocht naar toch iets nieuws steeds weer opnieuw verrast door muzikale opgravingen en herontdekkingen. Gernsheim werd in Worms geboren en belandde na vele Duitse posten in Rotterdam, waar hij zestien jaar verbleef als dirigent van de Maatschappij tot bevordering der Toonkunst. De gebroeders Stefan en Andreas Kirpal hebben nu de vier vioolsonates van Gernsheim op cd gezet. Vioolsonate nummer 2 in c, opus 4, gecomponeerd in Rotterdam, is wellicht de mooiste, met een bijzonder lyrisch en expressief An-dante en een energiek laatste deel. Gernsheims muziek verraadt veel invloeden van Brahms, maar mist de grandeur van zijn voorbeeld. De Kirpals brengen Gernsheims vioolsonates met veel muzikaliteit en inzet. Een leuke cd voor wie verder wil kijken dan Brahms en de vergelijking niet al te streng toepast.

doron nagan

kamermuziek/vocaal

diverse componistenFor ever Fortune – Scottish Music in the 18th CenturyRobert Getchell, Les Musiciens de Saint-Julien o.l.v. François Lazarevitch (fluiten)ALphA 531 / €€

Cross-over, om die vreselijke term maar weer eens te gebruiken, is absoluut geen recente vinding. Luister naar For ever Fortune, de cd vol achttiende-eeuw-se Schotse muziek door Les Musiciens de Saint-Julien, en het is al na twee tracks duidelijk: de Schotse kunstmuziek stond destijds niet ver van de Schotse volksmuziek. Componisten, de meesten beïnvloed door Arcangelo Corelli, de favoriete componist in Schotland aan het begin van de achttiende eeuw, von-den het geen probleem om voor een sonate gebruik te maken van een Schotse

volksmelodie. En die melodieën zijn onmiskenbaar aanwezig in de twintig tracks die het ensem-ble de luisteraars voorschotelt. Anonieme stukken, gecompo-neerde werken, echte volksme-

lodieën, het is alsof The Dubliners hun gitaren en banjo’s verruild hebben voor een instrumentarium dat in de pas loopt met de oudemuziekpraktijk. Daarom vertelt deze cd ook het verhaal van de levendigheid van de Schotse volksmuziek. Melodieën die op deze cd staan, worden nog steeds door straat- en volksmuzikanten van vandaag gespeeld en gezongen, en dat maakt For ever Fortune erg actueel. Dit is bovendien weer zo’n prachtig verzorgde uitgave van Alpha: mooie foto’s, goede inleiding en een glossary met een overzicht van de onbekende Engelse woorden in de liedteksten. Hulde.

paul janssen

piano

ludwig van BeethovenSonatas Vol. 2 François-Frédéric Guy ZiG ZAG territoireS ZZt 304 (3CD’S) / €€€

Beethovens complete sonates opnemen: waarschijnlijk droomt bijna elke pi-anist ervan, maar de vraag is of er aan alle prachtige bestaande lezingen van Beethovens pianomonument nog wel iets toe te voegen valt. Zowel in het heden als in het verleden zijn er vele goede opnamen verschenen. François-Frédéric Guy trekt zich daar gelukkig niets van aan. De Franse pianist is zijn hele leven al met Beethoven bezig, nam eerder twee keer de Hammerklaviersonate op en reist nu zelfverzekerd door de rijkdom aan sonates. Dat deed hij zeer succesvol in volume één, en ook volume twee – wederom drie cd’s met twaalf sonates

– mag er zijn. In de aanloop naar deze opnamen speelde Guy de complete sonates al een aan-tal jaren live in een

tijdsspanne van een week. Enerverende gebeurtenissen voor wie erbij was, en afgaande op Guys lezing op de cd’s is dat niet zo gek. Guy laat niet alleen met een scherp oor voor details de muzikale ontwikkeling van Beethoven horen, hij geeft ook nog eens elke sonate een eigen karakter. Zijn spel is daarbij licht-voetig, terloops bijna, maar wel van een buitengewone schoonheid – waarmee hij de vraag of er nog iets valt toe te voegen met een luid en duidelijk ‘ja’ beant-woordt.

paul janssen

piano

claude deBussyPréludes Alexei LubimoveCM NeW SerieS 4764735 (2 CD’S) / €€

In de concertserie Bruno Klassiek Presenteert in Haarlem hoorde ik hem voor het eerst live spelen: Alexei Lubimov (1944), evenals Gilels en Richter pia-noleerling van de Russische romanticus Heinrich Neuhaus. Uiterlijk leek de kleine, bescheiden pianist de personificatie van ambtenaar Goljadkin uit Dos-tojevski’s De dubbelganger. Maar in hem brandde een hemelhoog oplaaiend vuur. Al hebben maar wei-nig mensen van hem ge-hoord, van alle nu levende pianisten staat hij misschien wel het dichtst bij de zon. Lubimov is een absolute grootmeester op de vleugel, al is dat in zijn geval meestal geen Steinway. Mo-zart, Beethoven, Schubert en tijdgenoten speelt hij het liefst op authentieke pianofortes. Omwille van de ultieme klank opteerde Lubimov ook voor zijn wonderschone opname van pianowerken van Debussy voor ongebruikelijke instrumenten uit de periode waarin de muziek ontstond: een Bechstein uit 1925 en een Steinway uit 1913. Het tekent de gewetensvolle manier waarop Lubimov recht probeert te doen aan de partituren die hij speelt. Zijn Debussy wil hij laten klinken zoals de componist wellicht zelf heeft geklonken toen hij deze stukken speelde. Te oordelen naar de verfijnde en genuanceerde interpre-taties op deze dubbel-cd is Lubimov daar volledig in geslaagd.

wenneke savenije

Friedrich Gernsheim: een muzikale herontdekking

Schotse muziek op prachtuitgave

Lichtvoetig spel van François-Frédéric Guy

Alexei Lubimov kiest voor de

ultieme Debussyklank

cd-Besprekingen

32 augustus 2012

piano

alBert rousselPromenade Sentimentale - Complete Piano MusicEmanuele TorquatiBriLLiANt CLASSiCS 94329 (2 CD’S) / €

Op zijn meest recente cd heeft de Franse pianist Emanuele Torquati zich gebo-gen over het complete pianowerk van Albert Roussel – composities die zelden integraal zijn opgenomen. De uitgave mag dan als titel Promenade sentimen-tale dragen, sentimenteel wordt het nergens. Torquati geldt niet voor niets als specialist in de Franse muziek. Zijn aanpak is van een prettig soort distantie. Virtuoos balanceert hij tussen ratio en gevoel, en dat is precies wat de muziek van Roussel nodig heeft. De twee cd’s bieden een prachtig overzicht van Rous-sels pianomuziek: van vroege werken als Des heures passent uit 1898 tot en met de Trois pièces opus 49 uit 1923. Een aardig extraatje is de cd-première van Ré-surrection opus 4, een jeugdwerk uit 1903. In feite betreft het een pianobewer-king van een van Roussels vroege orkeststukken in de vorm van een symfoni-sche prelude. Opmerke-lijk hoe in dit vroege werk stilistisch gezien de latere Roussel al door de noten schemert. In Résurrection, gebaseerd op de gelijknamige novelle van Tolstoj, speelt Roussel duidelijk leentjebuur bij Richard Wagner, Liszt, Debussy en Ravel. Toch klinkt het volstrekt authentiek. Een heerlijke cd voor muzikale francofielen.

oswin schneeweisz

geprepareerde piano

john cageSonatas & InterludesCédric PesciaAeoN AeCD 1227 / €€

Na meer dan zestig jaar nog altijd – nee, opnieuw – vernieuwend. John Cage voltooide in 1948 zijn Sonatas & Interludes, twintig korte stukken voor gepre-pareerde piano. In 2012 laat Cédric Pescia nog eens horen dat ze (ook) één geheel vormen, maar vooral hoe sprankelend nieuw deze muziek is. Cage, gefascineerd door de Indiase muziek en de daarin besloten filosofie, wilde de rol van de componist minimaliseren. Zijn methode omschreef hij als ‘welover-wogen improvisatie’. De preparaties van zijn piano (met bijvoorbeeld stuk-

jes hout, metaal of papier tussen de snaren) koos hij ‘zoals men schelpen zoekt tijdens een strandwande-ling’. Zijn muziek moest objectief zijn en zonder passie. Daarin is hij zeker

geslaagd. Deze muziek gaat niet over emoties. Het verrassendste is dat ze des-alniettemin van noot tot noot en van stilte tot stilte boeit. Dat is onder meer de verdienste van Cédric Pescia. Zijn interpretatie blinkt uit in toewijding en bescheidenheid. Zijn techniek is superieur zonder een zweem van virtuoze demonstratie. Een waardige viering van het honderdste geboortejaar van de componist die een onschatbare bijdrage heeft geleverd aan de vernieuwing van de klassieke muziek.

Barend linders

orgel

diverse componistenOlivier Messiaen et les années 30Anton Doornhein, Hans van Gelder en Arjan VersluisDev-Me1033 (2 CD’S) / €€

Hans van Gelder, organist te Barendrecht en docent liturgiek aan het Rotter-dams Conservatorium, nam het initiatief voor de dubbel-cd Olivier Messiaen et les années 30. Hij trommelde twee bevriende collega’s op om eraan mee te werken: Anton Doornhein en Arjan Versluis. Gedrieën togen ze naar de Ste-Trinité te Parijs, waar Messiaen in zijn leven het orgel bespeelde van Cavaillé-Coll. Het grootste deel van zijn orgeloeuvre componeerde Messiaen voor dit

instrument. An-ton Doornhein speelt de eerste cd vol met wer-ken uit de kring

moderne componisten rond Messiaen: Messiaens eerste echtgenote Claire Delbos, Georges Migot, Jean-Yves Daniel-Lesur, André Jolivet, Marcel Du-pré en Jean Langlais. Doornhein laat fraai en evenwichtig orgelspel horen. Arjan Versluis vult ruim de helft van de tweede cd met improvisaties. De the-matiek ervan wordt in het bijzonder fraaie tekstboekje voortreffelijk uitgelegd. Zoals bij improvisaties meestal het geval is, is er ook bij Versluis een wisse-ling van interessante en minder interessante momenten. Van Gelder zelf vult de bescheiden rest van de tweede cd met twee Chorals-Poèmes d’Orgue van Charles Tournemire, twee stukken uit Messiaens Les corps glorieux en ten slotte Le banquet céleste.

aad alBlas

orgel

césar franckComplete Organ MusicAdriano FalcioniBriLLiANt CLASSiCS 94349 (2 CD’S) / €

Het integrale orgelwerk van César Franck past op twee cd’s. Het aantal orga-nisten dat Franck aan geluidsdragers heeft toevertrouwd gaat het aantal vin-gers van twee handen ver te boven. Voor de nieuwste loot aan die stam tekent de Italiaan Adriano Falcioni, organist van de kathedraal San Lorenzo in Peru-gia. Hij staat bekend als een uitnemend virtuoze speelman, die zijn hand niet omdraait voor grote orgelwerken van Liszt, Reubke, Widor, Vierne, Dupré, Messiaen, Reger en Franck. Menig cd legt getuigenis af van zijn technische en muzikale hoogstandjes. De integrale orgelwerken van César Franck vertolkt Falcioni op het reusachtige orgel met vier manualen en 88 stemmen dat Masci-oni in 1961 bouwde in de basiliek Santa Maria degli Angeli bij Assisi. Een zeer kleurrijk instrument dat aanleunt tegen de voor Franck geëigende klank van het Cavaillé-Collorgel. Luister onder andere naar het intieme, verheven ly-rische klankpalet van de Fantasie, het uitbundige slot van het Grande pièce symphonique en de overweldigende Final uit de Six pièces. Ook de Trois pièces met het wonderschone Cantabile en het bekende Pièce héroïque en de Trois chorals zijn bij Adriano Falcioni in vakbekwame handen. Deze Franck verdient alle lof.

aad alBlas

Roussels integrale pianomuziek

met een extraatje

Een hommage aan John Cage, de vernieuwer

Messiaen en tijdgenoten

Adriano Falcioni: virtuoze speelman

cd-Besprekingen


orgel

diverse componistenPassacaglia Matthias HavingaBriLLiANt CLASSiCS 9269 / €

Wie kent niet de Passacaglia und Fuge in c van Johann Sebastian Bach? Met recht de beroemdste passacaglia aller tijden, op de voet gevolgd door die van Buxtehude. Aanwijsbaar is Bach door deze laatste geïnspireerd. Matthias Ha-vinga, organist van de Ronde Lutherse kerk in Amsterdam, brengt ze, met nog een aantal passacaglia’s van andere componisten, sprankelend en muzikaal aanstekelijk tot klinken op het orgel dat Martti Porthan in 1998 bouwde in het Finse Kotka. Voor die van Bach kiest hij een ononderbroken plenumklank – een beetje vermoeiend. Tegenwoordig klinkt het werk veelal in een wisselende registratie. Een andere bekende passacaglia is die van Reger, voorafgegaan door een Introduktion. Minder bekend zijn die van Mendels-sohn, Kerll en François Couperin. Die zijn niet allemaal even interessant. De Passacaglia van Welmers (1965) is een modern, atonaal werk. Je moet daar wel even voor gaan zitten en het een paar keer beluisteren om de structuur van het springerige thema te kunnen volgen. Overigens biedt Havinga daarvoor wel houvast: in het tekstboekje noteert hij voor alle passacaglia’s het thema. De passacaglia van Sjostakovitsj is volslagen onbekend. Hij gebruikt hiervoor als thema een deel uit de opera Lady Macbeth van Mtsensk.

aad alBlas

middeleeuwen

anoniem Hameln anno 1284Norbert Rodenkirchen, Giuseppe Cecere, Wolfgang ReithoferChriStophoruS 77359 / €€

Die rattenvanger van Hamelen moet je natuurlijk niet serieus nemen – of-schoon de samensteller van deze cd meent dat dit Duitse dertiende-eeuwse fluitrepertoire wel degelijk iets met de sage kan hebben uit te staan. Veertien wereldlijke stukken van omstreeks het jaar 1300 worden gepresenteerd, mu-ziek die onvolledig is overgeleverd, dat wil zeggen éénstemmig. In het cd-boekje is een pagina afgedrukt van een origineel manuscript, waaruit is op te maken dat musici heel wat verbeeldingskracht en improvisatietalent nodig hebben om er iets indrukwekkends van te maken. Dat is hier echter voortreffe-lijk gelukt. Zwoele fluitmelodieën hoor je, met lekker veel valse lucht gespeeld. Bourdonbegeleidingen op psalterium, luit en fidel, trommeltjes als slagwerk. Dit is zogezegd de popmuziek van de middeleeuwen: Minnesänger-muziek,

van musici die ze in Frank-rijk trouvères noemden. Ze werd vaak uitgevoerd door speellieden die van stad tot

stad trokken, net zoals de rattenvanger die met zijn spel op de blokfluit onge-dierte uit de stad wist te leiden. Veel stukken hebben iets oriëntaals, misschien vanwege de Byzantijnse afkomst. Geen mooimakerij op deze cd: je hoort rauwe, soms improvisatorische stukken, alsof de musici op straat lopen. Voeg daarbij de pythagoreïsche, vals aandoende stemming en je waant je echt in de duistere middeleeuwen.

jos van der zanden

renaissance

jean moutonMissa tu es Petrus e.a.The Brabant Ensemble o.l.v. Stephen RicehyperioN CDA 67933 / €€

Het Engelse ensemble met de Vlaams-Nederlandse landstreek in de naam is zo langzamerhand een begrip geworden in de wereld van de renaissance-muziek. Het zingt anders dan bijvoorbeeld The Tallis Scholars, wat minder etherisch en met meer aandacht voor vocale kleuring, maar Rice en de zijnen onderscheiden zich vooral door het repertoire dat ze opnemen: de wat minder

bekende componisten uit de Nederlanden. Jean Mouton is bij liefhebbers nu ook weer niet zo onbe-kend, in zijn tijd was hij een van de belangrijkste

componisten van Europa, maar zijn muziek klinkt nog niet erg vaak. Net als zijn collega en tijdgenoot Josquin Desprez pendelde Mouton heen en weer tus-sen Frankrijk en Italië, tussen het Franse hof en de pauselijke kapel. Op deze cd staan de Missa Tu es Petrus en een aantal motetten waarin we horen dat Mou-tons reputatie in zijn eigen tijd beslist niet onterecht was. Wat een muziek! Met zijn breed uitgesponnen lijnen in de motetten loopt Mouton zelfs vooruit op de generatie componisten na hem, zoals Clemens non Papa en Nicolas Gom-bert; componisten waaraan The Brabant Ensemble al eerder cd’s wijdde. De uitvoering is net als op die eerdere cd’s magistraal, alle stemmen zijn te volgen, maar het geheel is nog meer dan de som der delen. Prachtig!

marcel Bijlo

middeleeuwen

diverse componisten Filia SionVox Clamantis o.l.v. Jaan-Eik TulveeCM NeW SerieS 4764499 / €€

Het gregoriaans als bakermat van de Europese kunstmuziek: ziedaar het uit-gangspunt van het Estse ensemble Vox Clamantis, dat al veel moois heeft op-geleverd. Deze vroege muziek vormt in al zijn eenvoud en tijdloosheid een per-manente bron van inspiratie, zoals componisten als Erkki-Sven Tüür en Arvo Pärt al eerder demonstreerden in opnames met deze formatie. Historisch besef met de betrekkelijkheid van alledag dus. Dat is ook de strekking die uitgaat van de cd Filia Sion: de Dochter Sions, waarmee in het Oude Testament het volk van Israël wordt aangeduid, verwijzend naar de berg waarop Jeruzalem is ge-bouwd. In het Nieuwe Testament staat, veel aanschouwelijker, deze Dochter van Sion voor Maria. Een zienswijze waar veel christelijke dichters dankbaar gebruik van hebben gemaakt, want via de projectie van dit beeld wierpen zij nieuw licht op menig oudtestamentische tekst. Ondertussen sleepten kunste-naars gaandeweg nog meer aansprekende metaforen de Mariaverering bin-nen. Vox Claman-tis presenteert met Joodse, Gre-goriaanse, vroeg- en laatmiddeleeuwse gezangen een prachtig historisch doorkijkje, waarbij het geschiedkundige element eerder als leidraad dient dan als keurslijf. Luister maar naar de boeiende interpretaties van Hildegard von Bingens O ignis spiri-tus en Perotinus’ intens gonzende Beata viscera.

andrew van parijs

Beroemde en minder bekende passacaglia’s

Rauwe middeleeuwse popmuziek

The Brabant Ensemble zingt magistraal

Vox Clamantis presenteert een historisch doorkijkje

CLASSICSUMMER

Campaign50 TOPTITELS

STERK IN PRIJS VERLAAGD*

* CAMPAGNE LOOPT TOT 31 AUGUSTUS 2012

emiclassics.com

youtube.com/emiclassics

facebook.com/klassiekemuziek

cd-Besprekingen


renaissance

william Byrd The Great Service in the Chapel RoyalMusica Contexta, Steven Devine, The English Cornett and Sackbut Ensemble o.l.v. Simon Ravens ChANDoS ChAN 0789 / €

Dat William Byrd van huis uit katholiek was, weerhield hem er niet van prach-tige muziek voor de Anglicaanse Kerk te schrijven. Nu was het zijn werk, maar bij hem lijken de verschillen tussen deze godsdiensten weinig meer in te houden dan het gebruik van het Latijn dan wel het Engels als liturgische voertaal. Byrd vertaalde zelfs de teksten van een aantal katholieke gezangen in het Engels, maar dat schijnt eerder een andere reden te hebben dan een louter godsdienstige. Dus waarom zou je op deze cd alleen streng anglicaanse kerk-muziek moeten aantreffen? The Great Service is immers geen vastomlijnd werk en vergeleken met andere stijlperiodes biedt de renaissance een grote interpre-tatieruimte. Die ruimte benut je gewoon en daarmee wordt deze Great Service geen reconstructie, maar één van de mogelijke uit-voeringen. Met (waarom niet?) hier en daar een katholiek gezang. Het eindresultaat wordt er niet minder levendig op en de kwaliteit was in feite bij voorbaat al gewaarborgd. Want valt op Byrds muziek al nauwelijks iets af te dingen, in Musica Contexta en The English Cornett and Sackbut Ensemble treffen we twee gezelschappen die volkomen aan elkaar zijn gewaagd.

andrew van parijs

renaissance

tomás luis de victoriaOfficium DefunctorumCollegium Vocale Gent o.l.v. Philippe Herreweghephi Lph5 / €€

Philippe Herreweghe, die zijn cd’s tegenwoordig op zijn eigen label uitbrengt, be-gon veertig jaar geleden met zijn Collegium Vocale Gent, het allereerste in oude muziek gespecialiseerde koor. Geen The Tallis Scholars, geen The Sixteen en nog nauwelijks opnamen van koormuziek uit de renaissance. Herreweghe zong die muziek toen wel veel met zijn koor – niemand kende het repertoire – maar ging al snel meer de barokkant op. De laatste jaren echter neemt hij van tijd tot tijd een monument van de renaissancekerkmuziek ter hand en maakt daar vervol-

gens een opname van die met prijzen wordt overladen. Dat zal met deze nieuwe opname van het requiem van Tomás Luis de Victoria, één van de

indrukwekkendste dodenmissen ooit gecomponeerd, waarschijnlijk niet anders zijn. Herreweghe heeft zich nooit beschouwd als renaissancespecialist, is van me-ning dat vocale expressie en theatraliteit heel goed bij deze muziek passen. Hier spreekt duidelijk de barokman. Maar als je het hem vraagt, geeft Herreweghe toe dat er in de renaissance eigenlijk op veel hoger niveau werd gecomponeerd dan in de barok, Bach uiteraard niet meegerekend, en verbaast het hem dat er niet veel meer renaissance-ensembles zijn. Zijn eigen visie op Victoria’s meesterwerk levert in ieder geval een juweel van een cd op met een ongeëvenaard mooie en doorleefde koorklank. Dit wordt gegarandeerd een prijswinnaar!

marcel Bijlo

renaissance/barok

diverse componistenCastello & Co: Venetian sonatas for winds and strings from the 17th centuryCaecilia-Concert o.l.v. Kathryn CokChALLeNGe CLASSiCS CC72547 / €€

Op deze cd hoort u een instrument dat u niet zult kennen. De dulciaan, de directe voorloper van de fagot, levert een sonore bijdrage aan een fraaie staal-kaart van muziek zoals die moet hebben geklonken in de San Marco in Vene-tië. Muziek op de breuklijn tussen renaissance en barok, vanaf ongeveer 1600. De meeste van deze componisten waren als zanger en instrumentalist werk-zaam in de San Marco. De naam van Girolamo Frescobaldi zal u het bekendst voorkomen, maar ook zijn Venetiaanse tijdgenoten Dario Castello, Giovanni Antonio Bertoli, Biagio Marini, Giuseppe Scarani en Giovanni Picchi mogen er zijn. In hun kerksonates gaan elementen van de oude strenge polyfonie sa-men met expressieve harmonie. Boven een ondersteunende basso continuo van een bescheiden orgel of klavecimbel krijgen de instrumenten (violen,

cornet, trombone, dulciaan) de kans om solistisch te schitteren. En die kans grijpt Caeci-lia-Concert onder

leiding van Kathryn Cok gretig aan. Met Buxtehude & Co. en Schmelzer & Co. deed dit ensemble succesvolle exploraties naar onbekend repertoire uit de vroege barok. Laat u met Castello & Co. onderdompelen in het zowel sfeerrijke als temperamentvolle Venetië van de zeventiende eeuw.

gerard scheltens

renaissance

diverse componistenJeanne d’Arc: Batailles et PrisonsLa Capella Reial de Catalunya, Hespèrion XXI o.l.v. Jordi SavallALiAvox AvSA9891 (2 SACD’S + Boek) / €€€

Jordi Savall belicht op zijn nieuwste cd-boekuitgave alweer zo’n fenomeen dat de Europese geschiedenis kleur heeft gegeven: Jeanne d’Arc. Het eenvoudige boerenmeisje dat met God communiceerde, gaf de Honderdjarige oorlog in haar eentje een cruciale wen-ding. Ze werd een nationaal symbool van Frankrijk – op dit moment geadopteerd door het Front National – en werd in 1920 heilig verklaard. Net als op eerdere uitgaven pre-senteert Savall zijn onderwerp in muziek, gesproken tekst en uitgebreide toe-lichtingen in het gebonden boek. De complexe staatkundige verhoudingen in de vijftiende eeuw worden uit de doeken gedaan, er wordt geciteerd uit de integraal bewaard gebleven processtukken, maar ook de manier waarop tijdgenoten en latere generaties over Jeanne d’Arc dachten krijgt aandacht. De muziek die we horen is van onder anderen Josquin Desprez en Guillaume Dufay. In de Argentijnse María Cristina Kiehr heeft Savall een zangeres met een onmiskenbaar zuidelijk geluid gevonden. In een aantal oudere opnamen die ook op deze cd staan is Montserrat Figueras ook nog te horen. Savall heeft met deze nieuwe uitgave weer een deel toegevoegd aan de zo langzamerhand indrukwekkende rij boekwerken die we al in de kast hadden staan.

marcel Bijlo

Kwaliteit van Musica Contexta

Doorleefde koorklank in Victoria’s dodenmis

Caecilia-Concert exploreert Venetiaanse muziek

Jordi Savall belicht Jeanne d’Arc

cd-Besprekingen

36 augustus 2012

barok

johann seBastian Bach Cantatas BWV 170 & 35Damien Guillon, Maude Gratton, Le Banquet CélesteZiGZAG territoireS ZZt305 / €€

Bach componeerde in Leipzig in zijn derde cantatejaargang (1725-1727) rela-tief veel solocantates, die tot zijn geliefdste vocale werken zijn uitgegroeid. Een aantal van deze composities wordt opgeluisterd door obligate orgelpartijen. Bijzonder, omdat het orgel destijds een onderdeel was van de continuogroep en daardoor meer op de achtergrond bleef. De jonge Franse countertenor Da-mien Guillon koos op zijn recentste cd niet toevallig voor juist dit repertoire. Als leerling van onder anderen Andreas Scholl studeerde hij tegelijkertijd af als organist. Zang en orgel zijn in deze werken dan ook geheel gelijkwaardig aan elkaar. Naast Guillon bespeelt Maude Gratton stijlvol het orgel van de Église réformée du Bouclier in Straatsburg. Dit instrument uit 2007, geïnspireerd op achttiende-eeuwse orgels uit Thüringen, is uitermate geschikt voor het oeuvre van Bach. Door zijn kleine omvang mengt het wonderschoon met het solistisch bezette Banquet Céleste en Guillons warme stemgeluid, dat qua timbre en souplesse doet denken aan dat van zijn voormalige docent. Neem nu het virtuoze Gott hat alles wohlge-macht uit Geist und Seele (BWV 35). Alles is weloverwogen uitgebalanceerd, niemand maakt er een bravourestuk van en de tekst staat altijd centraal. Kort-om, precies waar het bij Bach om gaat.

frans jansen

barok

alessandro scarlattiL’Olimpia, L’Arianna, Su le sponde del TebroAdriana Fernandez, Concerto de’ Cavalieri o.l.v. Marcello Di LisaCpo 777 748-2 / €€

De verlaten of zelfs verstoten geliefde is een vaak gekozen thema in de Itali-aanse barok; denk aan Ottavia’s smartelijke aria Addio Roma uit Monteverdi’s L’incoronazione di Poppea. Tot het enorme oeuvre van de Napolitaanse ope-racomponist Alessandro Scarlatti behoren enkele grootschalige solocantates waarin de amoureuze eenzaamheid ruimschoots wordt beweend. De hoog

oplopende emoties worden hier ten gehore gebracht door de Argentijnse sopraan Adriana Fernandez, hartelijk opgevangen door het ronduit verrukkelijk spelende barok-

orkest Concerto de’ Cavalieri uit Pisa. De uitvoeringen hadden – en dat geldt zeker voor het orkest – aan kracht gewonnen als ze in een akoestisch behulp-zamere ruimte zouden zijn opgenomen. Hoewel Fernandez zich met haar vibrato nogal eens (bedoeld?) op de vlakte houdt, en haar klankkleurpalet in de laagte wel wat groter zou mogen, weet zij de aandacht van de luisteraar zeker vast te houden. Ze bezingt de lotgevallen van de op Naxos achtergelaten Ariadne, de ook aan zee treurende Olimpia en de herder Aminta, die zich aan de Tiber beklaagt over het gebrek aan aandacht van de wonderschone nimf Clori. Scarlatti breidt het orkest in Aminta’s cantate triomfantelijk uit met een virtuoze trompet, hoorbaar een probaat middel tegen kwellend liefdesverdriet.

arjan van dijk

barok

pietro locatelliTrio Sonatas opus 5 & Trio Sonatas opus 8Igor Ruhadze, Violini CapricciosiBriLLiANt CLASSiCS 94376 (2 CD’S) / €

Op de Prinsengracht 506 in Amsterdam prijkt nog altijd een gedenksteen aan de muur: ‘Hier leefde en werkte de grote componist en violist Pietro Locatelli.’ De veelzijdige Italiaanse vioolvirtuoos uit Bergamo – die behalve violist ook muziekleraar, componist, improvisator, uitgever, snarenhandelaar en leider van een Collegium Musicum was – woonde er van 1729 tot aan zijn dood in

1764. In de volks-mond ging de schuwe en gierige Locatelli door voor ‘de Italiaan-

se spaarbus’. Maar in kleinere kring van musici en welgestelde muziekliefheb-bers was hij geliefd vanwege zijn galante en ongecompliceerde muziek, die de invloeden vertoont van zijn leermeester Corelli en later ook van Vivaldi. Met zijn 24 capriccio’s uit L’arte del violino (1733) bereidde Locatelli de weg voor Paganini’s virtuoze 24 Capricci voor viool solo (1820). Ook van Locatelli werd beweerd dat hij vioolspeelde als een duivel. Maar in hun authentieke vertol-kingen van de Triosonates opus 5 en opus 8 hebben barokviolist Igor Ruhadze en zijn ensemble Violini Capricciosi de diabolische trekjes van Locatelli inge-ruild voor een gepolijste, vriendelijk voortkabbelende gemoedelijkheid – alsof de triosonates van Locatelli gul en aimabel de burgerlijkheid van achttiende-eeuws Amsterdam willen omarmen.

wenneke savenije

barok

františek BendaViolin Concertos (L II-1, 2, 16 en 18)Prague Philharmonia o.l.v. Ivan Ženatý (viool)SuprAphoN Su 4064-2 / €€

Met deze vier vioolconcerten, geschreven door de achttiende-eeuwse vioolvir-tuoos en componist František (Franz) Benda, bewijst het label Supraphon dat er nog steeds horenswaardig onbekend materiaal van Boheemse componisten op ontdekking wacht. De stukken worden met hoorbaar plezier gespeeld door Ivan Ženatý, leerling van de legendarische Tsjechische violist Josef Suk. Hij gaat de technisch uitdagende en virtuoze delen onbevreesd te lijf, en weet met een warme, gecontroleerde toon de vaak zangerige melodielijnen van Benda’s concerten fraai te vormen en te kleuren. Prettig is hierbij de mooie balans tus-sen de solist en het klein gehouden orkest, met de viool prominent maar nooit overheersend in het klankbeeld. Hoewel een typering als ‘vergeten meesterwer-ken’ misschien lich-telijk overdreven zou zijn, verdient Benda, getuige deze aantrek-kelijke composities, zeker nadere kennismaking. Vooral het concert in a-klein is in vergelijking met de drie vroegere concerten een subtiel werk met meer muzikaal reliëf. Wellicht dat de Empfindsamkeit – de meer sentimentele muzikale stijl die zich in de loop van de achttiende eeuw ontwikkelde – bij Benda een gevoelige en creatieve snaar raakte. Het concert maakt dan ook nieuwsgierig naar het late werk van de com-ponist; het is te hopen dat Ženatý zijn muzikale verkenningstocht voortzet.

Benjamin rous

Stijlvol orgelspel in solocantates van Bach

Amoureuze eenzaamheid bij Alessandro Scarlatti

Locatelli authentiek vertolkt

Benda’s muzikaal reliëf maakt nieuwsgierig

cd-Besprekingen


barok

Böhm, j.s. Bach, j.c. BachMusic for weddings and other festivitiesClematis o.l.v. Leonardo García AlarcónriCerCAr riC 323 / €€

Twaalf minuten Bach zoals je ze zelden hoort: guitig, koddig, frivool, stout, een en al kwinkslag, zowel tekstueel als muzikaal. Het Quodlibet (BWV 524) is wat je noemt ‘muzikale onzin’. Maar zelfs bij zoiets verloochent Johann Sebastian Bach zich niet. Er wordt gelachen en geproost, gegiecheld en gedanst en als aan het eind de uitgelatenheid een hoogtepunt kent en het gezelschap een fuga aanheft, hoor je ineens het slot van de Goldbergvariaties. Bach als moppentap-per. Het huishouden van Jan Steen op het omslag past goed bij al die gekkig-heid. Het ensemble Clematis zocht er drie andere werken bij die iets met het huwelijk hebben uit te staan. Die zijn ernstiger, met veel brave christelijkheid, al kent de cantate Meine Freundin, du bist schön van Johann Christoph Bach (neef van) opmerkelijke zinnetjes als ‘Wende deine Augen von mir, denn sie machen mich brünstig’. Zondebesef wint het hier van lust, want de stemming van de muziek is van een intense triestigheid. Veel zonniger is Georg Böhms vierstemmige cantate Mein Freund ist mein, een uitgelaten reeks coupletten met als hoekdelen twee poly-fone stukken waarin de vocale solisten tot een werkelijk fluwelen samenzang komen. Clematis is zonder twijfel van Europees topniveau en deze tot in de puntjes verzorgde cd is daar een fraaie afspiegeling van.

jos van der zanden

barok

johann christoph pepuschConcertos and Overtures for LondonHarmonious Society of Tickle-Fiddle GentlemenrAMée rAM 1109 / €€

Johann Christoph Pepusch geniet enige bekendheid bij blokfluitisten. Maar hij is vooral de muziekgeschiedenis ingegaan als de arrangeur die John Gaye hielp bij het maken van The Beggar’s Opera, het spektakel van straatliedjes dat in Londen insloeg als een bom nadat men daar uitgekeken was op Händels Italiaanse opera’s. Händel was dus niet de enige Duitse componist in Londen.

Op deze cd horen we een aantal suites en concerten die Pepusch in Londen schreef, volgens de beste Duitse ge-woonte. Ieder stuk is net iets anders georkestreerd en er zijn soli voor trompet, viool en hobo. Pepusch wist

hoe je pakkende, speelbare en dus verkoopbare muziek moest schrijven – zijn bedje in het muziekminnende Londen was gespreid. Het succes van The Beg-gar’s Opera heeft hem natuurlijk ook geen windeieren gelegd. Het prima spe-lende ensemble op deze cd ontleent zijn curieuze naam aan de beschrijving die een dichtende tijdgenoot van Pepusch ooit gaf van een muziekgezelschap dat hij hoorde: a harmonious society of tickle-fiddle gentlemen. Dan heb je geen reclamebureau meer nodig! Het label Ramée is de plek waar je moet zijn voor dit soort barokcuriosa; men heeft op dit gebied inmiddels een indrukwek-kende catalogus vol onbekende componisten opgebouwd. Een mooie cd, met muziek die u zeer waarschijnlijk nog nooit heeft gehoord.

marcel Bijlo

barok

leonardo vinciFileno: soprano cantatasEmanuela Galli, Francesca Cassinari, Stile Galante o.l.v. Stefano AresipAN CLASSiCS pC 10266 / €€

Eind jaren negentig werd de barokwereld verrijkt met een bonte stoet Napoli-taanse musici die, met de kennis van de historische uitvoeringspraktijk die ze niet zelden in Nederland hadden opgedaan, de eigen Napolitaanse muzikale schatten gingen ontdekken. Tot dan toe was er nog nauwelijks aandacht be-steed aan de toch omvangrijke Napolitaanse output tijdens de barok. Napels kende eind vorige eeuw maar liefst vier conservatoria, en Napolitaanse ensem-

bles veroverden de harten van muziekliefhebbers in razend tempo. Inmiddels zijn we vijftien jaar verder en komen er uit Napels nog

steeds nieuwe muzikale verrassingen. Onder de vele herontdekte componisten is Leonardo Vinci een van de origineelste en productiefste; er zijn onderhand aardig wat cd’s aan hem gewijd. Sopraan Emanuela Galli, vanaf het begin betrokken bij de Napolitaanse revival, zingt op haar nieuwste cd, Fileno, enkele prachtige cantates van Vinci. Muzikaal schuren en schrijnen, dat kunnen ze in Napels als nergens anders. De tranen mogen, nee, moeten rijkelijk vloeien als het gaat om de onbeantwoorde liefde. Galli stelt vocaal wederom niet teleur en haar begeleiders geven haar fraai tegenspel. Napels is de stad van muzikale ui-tersten; Vinci schreef ook zeer humoristische werken op teksten inNapolitaans dialect. Deze mooi opgenomen en gepresenteerde cd is echt een aanwinst.

marcel Bijlo

barok

antonio vivaldiOboe SonatasPaolo Pollastri, Ensemble J.M. AnciutiBriLLiANt CLASSiCS 94417 / €

Dat Antonio Vivaldi heel veel vioolconcerten schreef weten we al een flink aan-tal decennia. Dat hij bijzonder spectaculaire opera’s op zijn naam heeft staan, weten we wat korter. Maar zijn kamermuziek blijft tot nu toe wat onderbelicht. In de diverse functies die Vivaldi uitoefende heeft hij gedurende zijn hele car-rière ook kamermuziek gecomponeerd, en lang niet altijd met een hoofdrol voor de viool. Hij schreef concerti da camera voor strijkers en blazers en sona-tes met basso continuo, niet alleen voor viool maar ook voor traverso en cello. Deze muziek is veel minder exuberant dan we van Vivaldi gewend zijn en dat is mogelijk de oorzaak van de onbekendheid ervan. Op deze cd horen we een aantal sonates voor hobo en basso continuo die maar zelden klinken. Vivaldi componeerde een be-hoorlijk aantal hobo-concerten en hield van het instrument. De sonates worden hier gespeeld door barokhoboïst Paolo Pollastri en zijn ensemble, en krijgen mooie uitvoeringen. Pollastri heeft een fraaie toon en zijn continuospelers voegen zich naadloos naar zijn wensen. Dit is nu eens een heel andere Vivaldi, veel minder stormachtig dan in zijn opera’s en minder virtuoos dan in zijn viool-concerten. Maar ook deze wat introvertere en misschien op het eerste gehoor niet zo herkenbare kant van de componist mag gehoord worden.

marcel Bijlo

Bach als moppentapper

Pakkende muziek van Pepusch

Muzikale verrassingen uit Napels

Vivaldi’s introverte kant

cd-Besprekingen

38 augustus 2012

barok

antonio vivaldi New Discoveries IIAnn Hallenberg, Anton Steck, Alexis Kossenko, Modo Antiquo o.l.v. Federico Maria SardelliNAïve op30534 / €€

Je zou denken dat van de componist van de immens populaire en onver-woestbare Vier jaargetijden elke noot wel is uitgebracht. Gelukkig niet, want een van de charmes van de Vivaldi Edition die Naïve in 2000 startte, is dat er regelmatig werken van de ‘rode priester’ worden opgenomen die sinds de achttiende eeuw niet meer hebben geklonken. In 2009 bracht het Franse la-bel een cd met nieuwe ontdekkingen uit, nu volgt de tweede al, dus kunt u nagaan wat er allemaal is opgedoken in archieven tot in Amerika aan toe. Een van de drijvende krachten achter deze muzikale goudkoorts is de musicoloog Federico Maria Sardelli, die de wetenschappelijke taak vervult om de almaar groeiende Vivaldi-catalogus bij te houden. Gelukkig is hij ook dirigent van het Italiaanse barokensemble Modo Antiquo, dat ons met loepzuivere precisie en smaakvolle artistieke passie trakteert op het in 2010 ontdekte dwarsfluit-concert Il Gran Mogul, hier opgenomen met de fluweelgetoonde fluitist Alexis Kossenko. De soms wat hoekig spelende violist Anton Steck tekent voor de zeer virtuoze solopartij in een vioolconcert in A, en de fenomenale mezzo Ann Hallenberg schittert in enkele verloren gewaande opera-aria’s. En als we Sar-delli mogen geloven, gaat deel III er ook wel komen.

arjan van dijk

barok

georg philipp telemannComplete Violin Concertos, Vol. 4L’Orfeo Barockorchester, o.l.v. Elizabeth Wallfisch (viool)Cpo 777 242-2 / €€

Misschien is de titel van deze cd wat misleidend. Kunnen we hier wel van vi-oolconcerten spreken? ‘Concert en ouverture’ (op z’n Frans) noemen musi-cologen deze vondst van het experimentele genie Georg Philipp Telemann tegenwoordig. Het gaat hier niet om concerten in de klassiek-barokke vorm, met twee snelle delen en een langzaam deel middenin, maar om composities in een vorm tussen de Franse ouverture – met haar dansen –, en het solo-

concert in de Italiaanse stijl. In de dansdelen neemt de solist de rol van aanvoer-der op zich, terwijl in de andere met het ensemble wordt geconcerteerd. Dat violiste Elizabeth Wallfisch

deze stukken in het vierde volume van haar serie Telemann-vioolconcerten opneemt, is volkomen terecht, juist omdat ze zo bijzonder zijn. De dubbelrol van aanvoerder en solist ligt de uitstekend spelende Wallfisch goed. Ze laat het L’Orfeo Barockorchester gracieus klinken en spelen vol afwisseling, zonder de contrasten aan te dikken: de lyriek staat voorop. Telemann wilde muziek componeren die het gevoel aan zou spreken, en – uiteindelijk – het hart zou raken. Met Wallfisch en haar eminente ensemble als executeurs wordt het hart zonder omwegen bereikt.

merlijn kerkhof

barok

christoph graupnerChalumeaux – Concerto, Ouvertures & SonatasArs Antiqua Austria o.l.v. Gunar LetzborChALLeNGe CLASSiCS CC72539 / €€

Het laatste werk op deze cd was een perfecte binnenkomer geweest: een feeste-lijke combinatie van slagwerk, hoorns, fagotten en chalumeaux. Dartel en op-windend, met klankkleuren die we uit de barok nog niet kenden. Wat was pre-cies een chalumeau? Een houten blaasinstrument met een eigenaardig sonore, wat melancholieke klank. De lage registers doen aan de saxofoon denken, de

hogere aan de klarinet. Als je deze muziek van Christoph Graupner hoort, tijdgenoot van Bach, betreur je het dat het ding medio de achttiende eeuw van het toneel verdween.

Uiterst levendige en prikkelende muziek: alle lof voor Ars Antiqua Austria om ons met deze vergeten kleuring kennis te laten maken en onbekend repertoire af te stoffen. Het Concert voor twee chalumeaux en orkest is een klein juweel. Fris en met veel elan uitgevoerd, maar vooral ook weergaloos mooi opgeno-men. De technici hebben daar in Stift Florian in Linz hooggekwalificeerd werk afgeleverd. In de wonderschone akoestiek zijn de instrumentale lijnen perfect te volgen, waardoor je een goed beeld krijgt van wat er met die cha-lumeau allemaal mogelijk was. Ars Antiqua Austria is beperkt van omvang, eerder een kamermuziekgroep dan een orkest. Met zo’n zelfde ensemble werd deze muziek destijds aan Europese hoven uitgevoerd.

jos van der zanden

barok

heinrich schützPsalmen DavidsLa Chapelle Rhénane o.l.v. Benoît Hallerk617 237 / €€

Vanwege zijn muzikale zang werd de jonge Heinrich Schütz uitgenodigd zich aan het hof van landgraaf Maurits van Hessen-Kassel verder in de muziek te bekwamen. Schütz zag zichzelf meer als jurist, maar na twee jaar rechten-studie was zijn weldoener zo wijs hem naar kapelmeester Giovanni Gabrieli van de San Marco in Venetië te sturen. In deze basiliek klonk veel meerkorige muziek, waarbij twee of meer vocale of instrumentale koren los van elkaar werden opgesteld. Wat Schütz vooral leerde was de meerkorige klankweelde te structureren op basis van beelden in de zangtekst. In 1619 – Schütz was inmid-dels aangesteld als kapelmeester in Dresden – toonde hij in zijn eerste boek met Psalmen Davids onbetwistbaar meesterschap. Het gevaar bij de verklanking van deze muziek is dat de uitvoeren-den klem komen te zitten in opeen-volgende geluidsblokken. Zo niet La Chapelle Rhénane uit Straatsburg, dat onder leiding van oprichter Benoît Haller met ideale continuïteit in het tempo, een rijkgeschakeerde instrumentatie en prachtige, goed verstaanbare zangers de vele emotionele contrasten in Schütz’ meerkorige psalmzettingen glashelder laat klinken. Het gebruik van slagwerk is misschien wat over de top, hoewel niet onaangenaam. En jammer dat we niet meteen alle 26 psalmen te horen krijgen, maar verder krijgt u uw Schütz zelden zo.

arjan van dijk

Nieuwe ontdekkingen van Vivaldi

Telemanns muziek bereikt het hart

De vergeten kleuring van de chalumeau

Glasheldere Schütz

cd-Besprekingen


barok

johann seBastian BachBach Drama Choeur de Chambre de Namur, Les Agrémens en solisten o.l.v. Leonardo García Alarcón AMBroNAy AMy 031 (2 CD’S eN 1 DvD) / €€

Er wordt vaak verzucht dat Bach nooit opera’s heeft gecomponeerd. Toegege-ven, formeel heeft de Thomascantor uit Leipzig nooit voor het muziektheater geschreven; toch ligt het allemaal iets genuanceerder. Een deel van zijn we-reldlijke cantates noemde hij nadrukkelijk ‘dramma per musica’, waarmee in de zeventiende en achttiende eeuw ook de serieuze opera werd bedoeld. En ja, deze werken zijn inderdaad kleine opera’s, met een rolverdeling, een verhaal-lijn en een plot, gebaseerd op mythologische thema’s. Zo heeft Bach indirect toch in dit genre gecomponeerd. De Argentijnse dirigent Leonardo García Alarcón legde samen met het kamerkoor uit Namen en het Belgische ensem-ble Les Agrémens drie van deze miniatuurmuziekdrama’s vast op cd en dvd. Prachtig hoe hij het vertrouwde Bachidioom met zijn vele reto-rische affecten een theatrale uit-straling weet te geven. Het meest geslaagd is BWV 201, handelend over de zangwedstrijd tussen Phoebus en Pan. Mooi hoe hij lyriek en drama evenwichtig afwisselt en de spanningsboog tot het einde weet vast te houden. Het werk zou zonder problemen de bühne op kunnen. Een extra pluim verdient tenor Fabio Trümpy die hier niet alleen de mooiste aria mag zingen, maar hem ook nog eens het mooiste zingt.

frans jansen

barok

georg philipp telemannQuixotte & La ChangeanteEuropa Galante o.l.v. Fabio BiondiAGoGique AAG005 / €€

Georg Philipp Telemann schreef honderden suites voor orkest in de meest uiteenlopende bezettingen. Sommige van die suites hebben een naam en een verhaal. De suite Burlesque de Quixotte is daar een van de mooiste voorbeelden van. We horen de ridder vechten tegen de windmolens en galopperen op zijn paard, we horen hem zuchten van verlangen naar zijn prinses Dulcinea, en hoe hij tenslotte het moede hoofd in de schoot legt. De andere suite op deze cd, La Changeante, is ook opmerkelijk omdat Telemann per deel van stijl en toonsoort wisselt. Deze suites voor strijkers vragen om het nodige aan muzikaal effect en

dat is Fabio Biondi natuurlijk wel toevertrouwd. Al sinds 1989 behoort Europa Ga-lante tot de beste barokstrijk-jes. Of het ensemble nu opera begeleidt of instrumentale

muziek ten beste geeft, altijd zijn de uitvoeringen even voortvarend en van een grote muzikaliteit. Naast de twee suites nam Biondi op deze cd ook drie concerten op met viool en altviool in de hoofdrol. Dit zijn geen virtuoze hoog-standjes zoals we die van Vivaldi kennen – Telemann moest niets hebben van dat soort aanstellerij – maar werken waarin solist en ensemble gelijkwaardig zijn. Deze concerten krijgen ook precies de juiste benadering, Biondi gaat niet virtuoos doen waar dat niet moet. Dit is kortom een heel leuke Telemann-cd.

marcel Bijlo

opera

richard straussElektraJeanne-Michèle Charbonnet, Angela Denoke e.a., London Symphony Chorus, Choir of Eltham College, London Symp-hony Orchestra o.l.v. Valery GergievLSo0701 (2 SACD’S) / €

Als een katachtige die blaast en kermt en op onverwachte momenten agressief de klauwen uitslaat en dan weer dreigend rondsluipt door het duister, zo klinkt het orkestaandeel in Richard Strauss’ opera Elektra in de handen van Valery Ger-giev. Hij creëert een wereld waarin pijn en verdriet bijna elke klank doordringen en waarin ook plaats is voor smachtende lyriek. Zelfs een rust wordt bij Gergiev tot spannende muziek, hetgeen waarschijnlijk de reden is dat de overgang van cd 1 naar cd 2 niet tijdens een van die rustmomenten plaatsvindt, maar gewoon met een fade-out ergens midden in een scène. In die striemende klankwereld houdt de Atridenfamilie zich dapper staande. Vooral Dame Felicity Palmer, als de door angsten getormenteerde moeder Klytaemnestra, zet met haar strakke, snijdende toon de nachtmerries rechtstreeks op het netvlies van de luisteraar. Jeanne-Michèle Charbonnet imponeert met haar totale overgave aan de rol

van Elektra, ook al reikt haar wat stugge stem met enige moeite naar de hoogste noten. Zus Chrysothemis en broer Orestes worden met

meer beheersing, maar niet zonder toewijding gezongen door Angela Denoke en Matthias Goerne. Gergiev jaagt zijn instrumentalisten en zijn zangers in deze liveopname overigens door een volledig ongecoupeerde versie van de opera.

hein van eekert

barok

josé de neBraSacred CantatasMaría Espada, Al Ayre Espagnol o.l.v. Eduardo López BanzoChALLeNGe CLASSiCS CC72509 / €€

Menig liefhebber van barokmuziek betreurt het dat Pergolesi, vooral geroemd om zijn Stabat Mater, reeds met zesentwintig jaar stierf en daardoor in omvang geen imposant oeuvre na-liet. Pergolesi’s Spaanse tijdgenoot José de Nebra, werkzaam als organist aan de La Seokathedraal in Zaragoza, was een lan-ger leven gegund. Hij liet ruim 170 composities na, waaronder opera’s, veel kerkmuziek en solocantates. Het goede nieuws is dat Nebra moeiteloos uit de schaduw van Pergolesi treedt en bij vlagen zelfs het genie van Mozart raakt. De euforie van uw recensent werd overigens in hoge mate veroorzaakt door de meer dan fabuleuze zang van María Espada die, kort samengevat, zingt als een jonge Emma Kirkby met onweerstaanbaar mediterrane overdrive. Zij excelleert in vier solocantates van Nebra, die de artistiek leider van het barok-ensemble Al Ayre Espagnol tegenkwam in het archief van de kathedraal van Guatemala-Stad. De zangteksten zijn sterk piëtistisch, terwijl de zettingen van Nebra eerder doen vermoeden dat menig hoog oplopend liefdesspel wordt ge-noten. Nebra, Espada en Al Ayre Espagnol: een drie-eenheid om van te water-tanden, smetteloos vastgelegd door het Nederlandse Northstar Recordings. Let maar op: voorlopig draait u even geen andere cd meer.

arjan van dijk

Bachidioom met theatrale uitstraling

Suites met een verhaal van Telemann

Elektra vol pijn, verdriet en smachtende lyriek

Nebra raakt bij vlagen het genie van Mozart

cd-Besprekingen

40 augustus 2012

opera

richard wagnerLohengrinKlaus Florian Vogt, Annette Dasch, Günther Groissböck e.a., Rundfunk-chor Berlin, Rundfunk-Sinfonieorches-ter Berlin o.l.v. Marek JanowskipeNtAtoNeCLASSiCS ptC 5186403 (3 SACD’S) / €€€

Marek Janowski is in zijn grote Wagnerproject inmiddels bij nummer vier be-land, maar na zijn werkelijk fantastische Parsifal valt het resultaat mij een beetje tegen. Ik ben geen fan van Annette Dasch. Haar stem vind ik gewoontjes, maar wellicht past dat bij het karakter van Elsa? Susanne Resmark is een fat-soenlijke Ortrud. Grote stem met een mooi donker timbre, maar haar ruime vibrato is soms hinderlijk. De rest van de zangers is zonder meer prachtig, maar er is één probleem: ze mengen niet. Klaus Florian Vogts geluid is zeer blank. Ik houd van zijn ietwat zoetig timbre en zijn lyrische benadering van Wagner. Maar hij kan niet op tegen de diepe laagte van Günther Groissböck en het werkelijk fenomenale volume van Gerd Grochowski (wat een zanger!), en in ensembles valt hij gewoon weg. Janowski dirigeert zeer voorzichtig, voor mij té, waardoor de ou-verture het meeste weg heeft van een uit-gerekte brij. Gelukkig herstelt hij zich gauw en in de tweede akte maakt hij de dreiging goed voelbaar. In de Bruiloftsmars laat hij de noten mooi in elkaar vloeien en maakt hij mij gelukkig met zijn keuze van tempi en het beteugelen van het orkest. Toch kan ik niet aan de indruk ontkomen dat hij zich verliest in details.

Basia jaworski

opera dvd

leoš janácekVec MakropulosAngela Denoke, Raymond Very, Peter Hoare, Jurgita Adamonyté, Johan Reuter e.a., Wiener Philharmoniker o.l.v. Esa-Pekka Salonen; regie: Christoph MarthalerC MAjor 709508 / €€€€

Het eeuwige leven, willen we dat stiekem niet allemaal? Zeker als je daarbij jong, mooi en gezond blijft? Emilia Marty brengt opschudding in het leven van ieder-een, maar zelf blijft ze er kalm onder. Ooit heeft ze liefgehad, maar ook dat is al meer dan honderd jaar geleden. Misschien brengt de dood toch de verlossing? Vec Makropulos is een bijzondere opera, die je veel stof levert om over (na) te denken. Gefundenes Fressen voor een regisseur, zeker ook omdat het libretto (van Janácek zelf, naar een verhaal van Karel Capek) werkelijk geniaal is en door de componist voorzien is van even geniale muziek. Maar als je Christoph

Marthaler heet dan wil je het liefst een eigen stempel op een productie drukken – en dat doet hij ook. De opera begint met

een stomme dialoog die je middels ondertitels kunt volgen. Nee, dat staat niet in het libretto, en het heeft mij ook een paar uur gekost om erachter te komen dat het niet aan de dvd lag. Er wordt ontegenzeggelijk goed tot zeer goed gezongen. Johan Reuter is een fantastische Prus en Raymond Very een zeer aandoenlijke Gregor. Angela Denoke is een rasartieste, en al vind ik haar stem niet echt mooi, zij is in haar rol meer dan overtuigend.

Basia jaworski

Marek Janowski vervolgt zijn Wagnerproject

Christoph Marthaler drukt eigen stempel op Janácek

jazz

franz von chossyWhen the World Comes HomeFranz von Chossy QuintetjAZZSiCk reCorDS 5054 jS / €€

Verwacht van dit jazzgezelschap geen virtuoze, lang uitgesponnen solo’s. Het Franz von Chossy Quintet is immers geen conglomeraat van vijf solisten, maar een ensemble. De musici spelen samen in negen uitgedokterde composities, die naast jazz de invloeden van Philip Glass en Balkanmuziek verraden. Maar de klanken van dit kwintet, dat bestaat uit piano (bespeeld door de Duits-Nederlandse naamgever en componist Franz von Chossy), klarinet, cello, viool (de Nederlander Jeffrey Bruinsma) en drums, doen soms ook aan film-muziek denken. Het blijkt lastig om er een labeltje op te plakken, maar wat we horen op deze plaat is eigenlijk jazz-light: de muziek ligt gewoon net iets te makkelijk in het gehoor. Nergens schuurt het, nooit veroordelen de num-mers je tot het puntje van je stoel. Daartegenover staat dat die stoel aan de kant kan worden geschoven in de bal-kanachtige passages, want dan, in opzwepend ritmisch samenspel, is het kwintet op zijn best. Het rijke klarinet-geluid van Alex Simu is daarin van groot belang. Jammer alleen van die verve-lende rockdrums. Met rake, maar vaak ook onnodig harde klappen dendert de drummer soms als een olifant door de porseleinkast.

merlijn kerkhof

Franz von ChossyQuintet: jazz-light

www.quadrevisie.nl

Tel. 0161 432 451KvK Breda 20064173

advertentie


Valt er nog iets te ontdekken bij Beethoven? Wie kent zijn hele, omvangrijke en diverse oeu-vre? En wie kent al die werken in de intrige-rende maar wat duistere categorie WoO – Wer-ke ohne Opuszahl? Toch valt er soms wel dege-lijk nog het een en ander te ontdekken in de sector met een echt opusnummer. Naxos en Harmonia Mundi kwamen onlangs met een paar titels die bij mij in ieder geval belletjes deden rinkelen. Om verschillende redenen.

Zijn opus 136 blijkt een nagenoeg vergeten cantate. Beethoven componeerde dit werk in opdracht van de stad Wenen, die ook cultureel goede sier wilde maken tijdens een Europese top die daar plaatsvond na de val en de verban-ning van Napoleon in het voorjaar van 1814.Dit Wiener Kongress speelde zich af tussen 18 september 1814 en 9 juni 1815. Beethoven moest op korte termijn zijn cantate met de veelzeggende titel Der glorreiche Augenblick op-leveren, zodat de première (na een paar an-nuleringen) uiteindelijk al eind november 1814 in de Redoutensaal kon plaatsvinden.

Het is een typisch gelegenheidswerk met jube-lende teksten die dicht in de buurt komen van handige rijmelarij. Het openingskoor begint stevig met het jubelende couplet: “Europa steht! Und die Zeiten, die ewig schreiten, der Völker Chor, und die alten Jahrhundert, sie schauen verwundert empor!” Verantwoordelijk voor dit bizarre proza was een zekere Aloys Weissenbach, die later werd gecorrigeerd door een andere onbekende grootheid: Joseph Karl Bernard. Ook geen Goethe of Schiller.Ondanks het gegeven dat de centrale figuren in deze merkwaardige, bijna veertig minuten durende cantate namen hebben als Vienna, Seherin (profetes), Genius en Führer des Vol-kes heeft Beethoven er toch iets van weten te maken. Der glorreiche Augenblick is weliswaar geen meesterwerk, maar de hand van de mees-

ter is soms duidelijk te herkennen in passages die verwijzen naar de opera Fidelio en de Ne-gende symfonie. Alleen daarom al is het zinnig dat de (mij onbekende) dirigent van dit project deze cantate voor vocale solisten, koor en or-kest heeft gekoppeld aan de Koorfantasie. Daar-in worden behalve een pianosolist immers ook enige vocalisten samengebracht met een koor en een orkest.

Ja, en dan Beethovens opus 130 uit 1823: valt daar echt nog iets nieuws te ontdekken? De kenners van de veelgespeelde en al zo vaak op-

genomen Diabellivariaties zullen verbaasd zijn over de intrigerende nieuwe opname van An-dreas Staier. Hij bespeelt een fraaie, schitterend geregistreerde kopie van een Conrad Graf-vleugel. Doet dit de Beethovenhelden van wel-eer, bijvoorbeeld Svjatoslav Richter of Alfred Brendel, vergeten? Wat mij betreft wel. Het is een genot om Staiers fortepiano zo heerlijk te horen gonzen. Alle registers worden effectief en smaakvol ingezet. De dempers die een om-floerst geluid veroorzaken maar ook de ‘exoti-sche’ pedalen die een fagot of zelfs daverend oorlogstuig kunnen suggereren.

Ook op een andere manier trekt Staiers ijzer-sterke interpretatie (een regelrechte prijswin-naar!) de aandacht. Voorafgaand aan de 33 variaties die Beethoven maakte op het thema, een simpel walsje van Anton Diabelli, komen ook een paar andere componisten aan bod die door de Weense componist en uitgever werden benaderd. In totaal waren het er vijftig. Alleen Beethoven raakte zo bezeten van dit project dat

hij er een grandioos, alles en iedereen overtref-fend epos van wist te maken.De tien andere deelnemers die Staier, als een soort voorspel, voor zijn cd selecteerde leverden aanzienlijk bescheidener bijdragen in bij Diabelli. Hoewel er voor die tijd grote namen bijzitten als Czerny, Hummel en Kalkbrenner. Zelfs de jonge Liszt was erbij, evenals de zoon van Mozart (Franz Xaver) en Schubert. Staier voegt als tussenspel, voordat de Beethovenreeks begint, een In-troduction van eigen hand toe. Misschien wel de meest interessante bijdrage. Een briljant en virtuoos stuk in-de-stijl-van. Helaas duurt het maar drie minuten en twintig seconden.

‘GlORieUze’ BeeTHOVen

Column Hans Heg

foto

: Pet

er a

rno

Bro

er

ludwig van BeetHovenDER GLORREICHE AUGENBLICK,

CHORAL FANTASIALeon McCawley, City of London Choir

o.l.v. Hilary Davan Wettonnaxos 8.572783

ludwig van BeetHovenDIABELLI VARIATIONS

Andreas StaierHarmonia mundi HmC 902091

ijzersterke beethoven-

interpretatie van andreas staier

PUZZELJan Peter Raat

OPLOSSING PUZZELKlassieke Zaken Magazine nr. 3-2012Impressionist

PRIJS-WINNAARS

De prijswinnaars ontvangen een cd van Debussy Clair de Lune. Met dank aan Universal Classics.

NAAM PLAATSKUIJP, VAN DER AMSTERDAMHAELEN, VAN ELSTWALSTIJN, VAN - WELLING BEUGEN (N.BR)GROTHUES HOENSBROEKKLIJN BERGAMBACHTBOER, DE HILVERSUMSTEGERHOEK COTHENSCHOEMAKER ANJIP CKERDRIEST, VAN DEN VLISSINGENHIJWEGEN NES (DONGERADEEL)

OPLOSSING

In onderstaand schema moeten in de regels beginnend links-bovenaan (bij 1) van links naar rechts en dan naar beneden weer van rechts naar links zo tot aan rechts-beneden afwisselend, de achternamen van Nederland-se en Vlaamse componisten uit heden en verleden wor-den ingevuld waarbij hun voornamen gegeven worden. De laatste letter van de achternaam is steeds de eerste van de nieuwe naam en staat in een genummerd hokje.De dikomrande hokjes vormen van boven naar beneden in volgorde een toepasselijk woord.

1 ) Alphons2 ) Tristan3 ) Jan Pietersz.4) Otto5 ) Jan van6 ) Rudolf7 ) Richard8 ) Herman9 ) Robin de10) Willem de

11) Micha12) Theo13) Jacob van14) Piet15) Louis16) Jelle17) Peter van18) Rocus van19) Jacobus

DOMINOSLANG VAN NEDERLANDSE COMPONISTEN:

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 30 augustus 2012 naar: Vereniging Klassieke Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of [email protected]. Onder de goede inzenders wor-den 10 cd's verloot van Camerata Trajectina, de Triomfeerende Min. Met dank aan Codaex Benelux.

42 augustus 2012

PUZZELJan Peter Raat

OPLOSSING PUZZELKlassieke Zaken Magazine nr. 3-2012Impressionist

PRIJS-WINNAARS

De prijswinnaars ontvangen een cd met Debussy’s Clair de Lune. Met dank aan Universal Classics.

NAAM PLAATSKUIJP, VAN DER AMSTERDAMHAELEN, VAN ELSTWALSTIJN, VAN - WELLING BEUGEN (N.BR)GROTHUES HOENSBROEKKLIJN BERGAMBACHTBOER, DE HILVERSUMSTEGERHOEK COTHENSCHOEMAKER ANJIP CKERDRIEST, VAN DEN VLISSINGENHIJWEGEN NES (DONGERADEEL)

OPLOSSING

In onderstaand schema moeten in de regels beginnend links-bovenaan (bij 1) van links naar rechts en dan naar beneden weer van rechts naar links zo tot aan rechts-beneden afwisselend, de achternamen van Nederland-se en Vlaamse componisten uit heden en verleden wor-den ingevuld waarbij hun voornamen gegeven worden. De laatste letter van de achternaam is steeds de eerste van de nieuwe naam en staat in een genummerd hokje.De dikomrande hokjes vormen van boven naar beneden in volgorde een toepasselijk woord.

1 ) Alphons2 ) Tristan3 ) Jan Pietersz.4) Otto5 ) Jan van6 ) Rudolf7 ) Richard8 ) Herman9 ) Robin de10) Willem de

11) Micha12) Theo13) Jacob van14) Piet15) Louis16) Jelle17) Peter van18) Rocus van19) Jacobus

DOMINOSLANG VAN NEDERLANDSE COMPONISTEN:

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 30 augustus 2012 naar: Vereniging Klassieke Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of [email protected]. Onder de goede inzenders wor-den 10 cd's verloot van Camerata Trajectina, met De Triomfeerende Min. Met dank aan Codaex Benelux.

42 augustus 2012

Winkels met postorderservice

Alle besproken cd’s in het magazine zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

ALKMAAR Boekhandel Feijn Laat 47 / 072-5409944www.feijn.nl

ALMELOhilarius Broekhuis Koornmarkt 24 / 0546-456717www.boekhandelbroekhuis.nl

AMERSFOORTde algemene BoekhandelLeusderweg 184-188 / 033-4622222www.algemeneboekhandel.nl

AMSTELVEENde BijenkorF Cd aFd.Galerij 152 / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

AMSTERDAMBroekmans & Van PoPPel Van Baerlestraat 94 / 020-6751653www.broekmans.com

de BijenkorF Cd aFd.Dam 1 / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

Charles muziek Weteringschans 193 / [email protected]

ConCerto Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467www.concerto.nu

Fame musiC B.V. (magna Plaza) Nieuwezijds Voorburgwal 182 / 020 - 6382525www.fame.nl

APELDOORNnawijn en Polak BoekVerkoPers Marktplein 24 / 055-5212709www.nawijn-polak.nl

ARNHEM muziekhandel Bergmann Koningsstraat 19 / 026-4423014www.bergmann.nl

de BijenkorF Cd aFd.Ketelstraat 45 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl

BERGEN OP ZOOMQuist Boekhandel Fortuinstraat 22-24 / 0164 240 232 www.quistboeken.nl

BREDAmuziekhandel sPronk Alleen postorder / 076-521 5213www.muziekvanspronk.nl

COEVORDENmusiC store Friesestraat 50 / 0524-517332www.musicstore.nl

DELFTmuziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853www.cdklassiek.nl

DEN HAAGde BijenkorF Cd aFd.Wagenstraat 32 / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

DEN HAAGCaminada Alleen postorder / 070-3466277www.caminada.nl

Vanleest/PaagmanFrederik Hendriklaan 217 / 070-3383838www.vanleest.nl

DEVENTERde woestijnroos Kleine Overstraat 30-32 / 0570-642491www.woestijnroos.nl

DORDRECHTdordreCht klassiek Voorstraat 435 / [email protected]

DRIEBERGENCd artline V.o.F. Traaij 1-C / 0343-521532www.cdendvd.nl

EINDHOVENBullit klassiek Heuvel Galerie 140 / 040-2465107www.bullitklassiek.nl

de BijenkorF Cd aFd.Piazza 1 / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

EMMENPlantage VermeerNoorderstraat 38-40 / 0591-642088www.vermeer.plantage.nl

ENSCHEDEBoekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / 053-4325210www.boekhandelbroekhuis.nl

ERMELOriemer & walinga Cd aFd. Stationsstraat 131 / 0341-552405www.riemer-walinga.nl

GRONINGENBoekhandel Van der Velde A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593www.boekhandelvandervelde.nl

het Carillon Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625www.hetcarillon.nl

Plato groningen Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055www.platomania.nl

HAARLEMBruno klassiek Gierstraat 50 / 023-5323240www.brunoklassiek.nl

HEERLENsmeets klassiek & jazz Akerstraat 5 / 045-5715550www.smeetsklassiek.nl

HENGELOBoekhandel Broekhuis Weemenstraat 45 / 074-2910267www.boekhandelbroekhuis.nl

’S-HERTOGENBOSCHPieter Van os Cd Snellestraat 44 / 073-6131150www.pietervanoscd.nl

KROMMENIEerwin Vermast Cd-dVd shoP Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382www.erwinvermast.nl

LEEUWARDENBoekhandel Van der Velde Nieuwestad 57-59 / [email protected]

Poort Voorstreek 6 / 058-2123905www.poortmusic.nl

LEIDEN Firma Van luyken Breestraat 97 / 071-5120035 [email protected]

LEIDEN Plato leiden Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689www.platomania.nl

VelVet musiC Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157www.velvetmusic.nl

MAASSLUISmastersound Noordvliet 29 / [email protected]

MAASTRICHTde BijenkorF Cd aFd. Achter het Vleeshuis 26 / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

MIDDELBURGde drukkerij Markt 51 / 0118-886874www.drukkerijmiddelburg.nl

NIJMEGENBoekhandel roelants LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734www.roelants.com

kroese klassiek Molenstraat 126 / 024-3221346www.kroese-online.nl

OLDENZAALlansink hiFi, Video & Cd’s Grootestraat 20 / [email protected]

RODENBoekhandel daan nijman Heerestraat 87 / 050-5012967http://www.daannijman.nl

ROOSENDAALhet VerBoden rijk Passage 8-14 / 0165-529223www.verbodenrijk.nl

ROTTERDAMde BijenkorF Cd aFd.Coolsingel 105 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl

Vanleest donner klassiekLijnbaan 150 / 010-4046100www.vanleestklassiek.nl

SNEEKBoekhandel Van der Velde Kruizenbroederstraat 36 / [email protected]

UTRECHTde BijenkorF Cd aFd.Sint Jacobsstraat 1a / 0900-0919www.vanleestklassiek.nl

BoudisQue ClassiQue Vredenburg 31 / 030-2394030www.boudisque.nl

VENLOsounds reCordshoP BV Parade 66 / 077-3510625www.sounds-venlo.nl

ZUTPHENmusiC all in Beukerstraat 24 / 0575-516444www.musicallin.net

ZWOLLEPlato zwolle Klokkensteeg 14 / 038-4225354www.platomania.nl

Gemiddelde adviesprijzen bij de aangesloten Klassieke Zaken specialisten:5 - 20 euro = € 21 - 35 euro = €€ 36 - 50 euro = €€€ 51 euro en meer = €€€€

klassieke zakensPeCialisten


oktober 2009

exclusieveaanbieding

oktober 2009 biedt u deze uitgave aan.

exclusieveboxaanbieding

NU SLECHTS

109,9529,95KLASSIEKEZaKen adviesprijs*

ANdrEAS SCHoLL: ‘roLLS-royCE oNdEr dE CoUNTErTENorEN’‘De zanger die met kop en schouders boven alle andere hoge mannenstemmen uitsteekt’, zo omschreef Fanfare Magazine hem kortweg. De Duitse countertenor Andreas Scholl is sinds hij vanaf het midden van de jaren negentig de grote podia fre-quenteert een fenomeen. Hij leerde de beginselen van het vak bij het gregoriaans jongenskoor van Kiedrich, en daarna ont-popte hij zich tot een countertenor van wereldformaat. Vooral als het gaat om barokmuziek is Scholl onovertroffen. Zijn op-namen van werken van Händel, Purcell, Vivaldi en anderen waren stuk voor stuk goed voor grote successen. Vijf van deze meesterlijke cd’s zijn nu samengevoegd tot een prachtige Scholl-box. Pergolesi’s Stabat Mater, aria’s geschreven voor de beroem-de countertenor Senesino, de helden uit de barokopera’s, het is allemaal even prachtig. Een buitenkans voor iedereen die kennis wil maken met deze nog altijd bijzondere zanger en voor de spijtoptanten die nu eindelijk hun collectie eens aan willen vul-len met het beste van de ‘Rolls-Royce onder de countertenoren’.

andReas scHollWerken van Pergolesi, Vivaldi, Purcell, Händel e.a.

Orchestra of the Age of Enlightenment, Les Talens Lyriques e.a.decca 00289 4806217 (5 cd’s) / 124 591 vKZ

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 43* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zo-lang de voorraad strekt of tot 28 september 2012.

5CD

CLubLEDEn5,-KortIng

Documents

Klassieke Zaken Magazine - augustus 2012