klasa 8b - sp49.edu.gdansk.pl

Harmonogram pracy 11-15 maja 2020 r.

przedmiot - Chemia

nauczyciel – Aleksandra Andruszkiewicz

klasa 8b podręcznik: Chemia Nowej Ery Podręcznik do chemii dla klasy ósmej szkoły podstawowej

Nr dopuszczenia: 785/2/2018 Autorzy: Jan Kulawik, Teresa Kulawik, Maria Litwin

temat

termin lekcji

online materiały Kryteria sukcesu

Pochodne

węglowodorów –

podsumowanie

wiadomości.

poniedziałek

online

godz.10.30-11.00

Podręcznik

(186-187)

Zeszyt

ćwiczeń(107-

108)

Dokonuje podsumowania swojej wiedzy z działu Pochodne węglowodorów, zwracając uwagę na:

• nazwy i wzory sumaryczne i strukturalne pochodnych do 5 atomów węgla w cząsteczce oraz glicerolu właściwości i zastosowanie etanolu; metanolu i glicerolu

• kwasów karboksylowych do 5 atomów węgla w cząsteczce i podaje ich nazwy zwyczajowe i systematyczne; właściwości kwasu octowego

• otrzymywanie estrów - reakcję estryfikacji; • właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań; • właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych; • doświadczenie, które pozwoli odróżnić kwas oleinowy od palmitynowego

lub stearynowego; • wzór sumaryczny i strukturalny glicyny i metylowaminy oraz ich właściwości

wskazuje wiązanie peptydowe

Zadania do wykonania przez ucznia:

• W celu utrwalenia wiadomości o pochodnych węglowodorów zapoznaj się z podsumowaniem wiadomości dostępnym na: https://epodreczniki.pl/a/pochodne-weglowodorow---podsumowanie/D1Bmcu12D

Dodatkowo możesz uczestniczyć w powtórzeniu wiadomości z Panem Belfrem:

https://www.youtube.com/watch?v=OlZsSCmWsKY

• Sprawdź, czy umiesz rozwiązując krzyżówkę. https://progmar.net.pl/szkola/narzedzia/krzyzowki/alicja-kowaluk/1417/2

• Wykonaj zadania Sprawdź się (strona 107-108, zeszyt ćwiczeń) – załącznik 1.

https://epodreczniki.pl/a/pochodne-weglowodorow---podsumowanie/D1Bmcu12D

https://www.youtube.com/watch?v=OlZsSCmWsKY

https://progmar.net.pl/szkola/narzedzia/krzyzowki/alicja-kowaluk/1417/2

8.05.2020 Pochodne węglowodorów – podsumowanie - Epodreczniki.pl

https://epodreczniki.pl/a/pochodne-weglowodorow---podsumowanie/DNr0rW9Zo 1/14

Pochodne węglowodorów – podsumowanie

Pochodne węglowodorów: alkohole, kwasy karboksylowe, estry, aminy i aminokwasy tozwiązki chemiczne, z którymi spotykamy się każdego dnia. Ocet, który służy m.in. dokonserwowania żywności, zawiera kwas octowy. Etanol wykorzystuje się również doprodukcji napojów alkoholowych. Piękny zapach perfum zawdzięczamy estrom, a do produkcjiwielu lekarstw stosuje się aminy. Białka, które są niezbędnym elementem naszej diety, sązbudowane z aminokwasów.

1. Metanol, etanol i glicerol – co powinniśmy wiedziećo alkoholach?Alkohole najczęściej kojarzą się z napojami alkoholowymi. Jednak trzeba pamiętać, że alkohole toliczna grupa związków organicznych, która ma wiele zastosowań w różnych dziedzinach życia.Alkohole dzielimy na jednowodorotlenowe i wielowodorotlenowe. Przedstawicielami pierwszejgrupy są metanol i etanol, do drugiej należy glicerol. Przypomnijmy sobie, jakie mająwłaściwości.

Pochodne węglowodorów



Film dostępny na portalu epodreczniki.plWłaściwości i zastosowanie metanolu i etanolu

Ujęcie na butelkę z metanolem. W zlewce wodny roztwór metanolu: zanurzenie uniwersalnegopapierka w wodnym roztworze metanolu. Pokazanie żółtego zabarwienie papierka. Ujęcie nabutelkę z etanolem. Ujęcie na rozpuszczalniki oraz farby.

Film dostępny na portalu epodreczniki.plWłaściwości i zastosowanie glicerolu

Dodanie glicerolu do wody. Wymieszanie gliceryny z wodą. Zanurzenie papierka uniwersalnego.Wymienienie właściwości gliceryny oraz jego zastosowania w przemyśle i produkcji.

https://epodreczniki.pl/video/R4j7JjDdCi05f

https://epodreczniki.pl/video/RxYCqPbDYcD94



2. Niższe i wyższe kwasy karboksyloweW życiu codziennym z kwasami organicznymi spotykamy się bardzo często. Najbardziej znanymikwasami karboksylowymi są kwas octowy i mrówkowy. Innymi przykładami kwasów są: aspiryna– popularny lek – oraz kwas mlekowy, który powstaje w mięśniach podczas dużego wysiłkufizycznego. W przyrodzie występują również kwas cytrynowy, kwas jabłkowy, kwas szczawiowyi wiele innych. Wyróżniamy także kwasy o długich łańcuchach węglowodorowych, tzw. kwasytłuszczowe.

Porównanie niższych i wyższych kwasów karboksylowych

Porównanie właściwości niższych kwasów karboksylowych z wyższymi na przykładziekwasu octowego i stearynowego

SUBSTANCJAStanskupienia

Barwa ZapachRozpuszczalnośćw wodzie

KWAS OCTOWY ciekły bezbarwny charakterystycznydobrze sięrozpuszcza

KWASSTEARYNOWY

stały biały bezwonny nie rozpuszcza się

Zastosowanie kwasu octowego



3. W świecie zapachówWiemy już, że za przyjemne zapachy, które nas otaczają, odpowiadają estry. Jakie mają onewłaściwości i zastosowanie?

4. Związki zawierające azot – aminy i aminokwasyOprócz atomów węgla, wodoru i tlenu związki organiczne mogą zawierać atomy innychpierwiastków, m.in. azotu. Przykładem takich związków są aminy i aminokwasy. Aminąo najprostszej budowie jest metyloamina. Glicyna to związek chemiczny zaliczany do grupyaminokwasów.

Właściwości i zastosowanie estrów



5. Co decyduje o różnych właściwościachpochodnych węglowodorów?Pochodne węglowodorów to związki chemiczne, które powstają poprzez zastąpienie co najmniejjednego atomu wodoru w cząsteczce węglowodoru grupą funkcyjną. To właśnie obecnośćróżnych grup funkcyjnych wpływa na odmienne właściwości pochodnych węglowodorów.

Pochodne węglowodorów zawierające azot



6. Jak zapisujemy wzory alkoholi, kwasów i estrów?Jakie są zasady ich nazewnictwa?Substancje chemiczne mają swoje niepowtarzalne nazwy oraz wzory. Tych wzorów jest bardzodużo. Zapisywanie wzorów i tworzenie nazw związków wymagają stosowania się do pewnychreguł. Należy je znać, a nie uczyć się wzorów czy nazw na pamięć.

7. Ważne reakcje chemiczneW tabeli poniżej zestawiono ważne reakcje chemiczne alkoholi i kwasów karboksylowych.

Grupy funkcyjne pochodnych węglowodorów

Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.

Wzory i nazewnictwo pochodnych węglowodorów



8. Doświadczenia, które musisz umieć zaprojektować

Reakcje chemiczne pochodnych węglowodorów



Doświadczenie 1

Problem badawczy

Czy kwasy oleinowy i stearynowy reagują z wodą bromową?

Hipoteza

Kwasy oleinowy i stearynowy, jako kwasy tłuszczowe, nie reagują z wodą bromową.

Co będzie potrzebne

dwie probówki,kwas oleinowy,kwas stearynowy,woda bromowa.

Instrukcja

1. Do pierwszej probówki wlej ok. 3 cm kwasu oleinowego, a do drugiej – niewielką ilośćkwasu stearynowego.

2. Do obu probówek, w których znajdują się kwasy tłuszczowe, dodaj po ok. 3 cm wodybromowej.

3. Wstrząśnij zawartością probówek.4. Zanotuj zaobserwowane zmiany.

.

Podsumowanie

3

3

Źródło: Aleksandra Ryczkowska, Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.



Po dodaniu wody bromowej do kwasu stearynowego nie zaobserwowano zmian. Wodabromowa wprowadzona do probówki z kwasem oleinowym uległa odbarwieniu. Napowierzchni mieszaniny poreakcyjnej pojawiła się substancja stała o barwie białej. Kwasstearynowy jako związek nasycony nie ulega reakcji z wodą bromową. Kwas oleinowy reagujez wodą bromową, gdyż zawiera jedno wiązanie podwójne – jest związkiem nienasyconym.W wyniku reakcji powstaje związek nasycony.



Doświadczenie 2

Problem badawczy

Czy kwas octowy reaguje z propanolem w obecności stężonego kwasu siarkowego(VI)?

Hipoteza

Kwas octowy reaguje z propanolem w obecności stężonego kwasu siarkowego(VI).

Co będzie potrzebne

probówka,łaźnia wodna (lub zlewka z gorącą wodą),bagietka szklana,kwas octowy,propanol,stężony kwas siarkowy(VI),woda.

Instrukcja

1. Do probówki wlej ok. 3 cm propanolu i ok. 1 cm stężonego kwasu siarkowego(VI),a następnie – ok. 2 cm kwasu octowego.

2. Zawartość probówki dokładnie wymieszaj za pomocą bagietki szklanej i ogrzej w łaźniwodnej (lub w zlewce z gorącą wodą).

3. Po kilku minutach sprawdź zapach otrzymanej mieszaniny.

3 3

3

Źródło: Aleksandra Ryczkowska, Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.



Podsumowanie

W wyniku reakcji powstała bezbarwna, oleista ciecz pływająca po powierzchni wody.Wyczuwalny jest przyjemny zapach gruszek.Zaszła reakcja estryfikacji:

Otrzymanym związkiem jest ester – octan propylu, który ma mniejszą gęstość od gęstościwody.

Zadania

Pamiętam i rozumiemNapisz wzory półstrukturalne następujących związków organicznych:

metanolu i glicerolu,kwasu butanowego i kwasu palmitynowego,octanu propylu i butanianu metylu,metyloaminy i glicyny.

Do jakiej grupy pochodnych węglowodorów należą związki o podanych wzorach? Podajnazwę (nazwy) grupy funkcyjnej.

Wymień właściwości metanolu i etanolu. Który stanowi większe zagrożenie dla życiaczłowieka? Dlaczego? Jakie skutki niesie nadmierne spożywanie napojów alkoholowych?Jakie właściwości mają kwasy octowy i kwas oleinowy? Wskaż różnice i podobieństwa.

COOH + OH COO + OCH3 C3H7 ⇄

H2SO4

CH3 C3H7 H2




Napisz dwa równania różnych reakcji chemicznych, w wyniku których otrzymasz octanpotasu.Na czym polega reakcja estryfikacji? Napisz równanie reakcji otrzymywania mrówczanuetylu.Wymień grupy związków organicznych zawierających atomy azotu. Podaj wzór i nazwęprzedstawiciela każdej z grup.

Czytam i interpretujęPoniższe ilustracje powinny skojarzyć ci się ze związkami będącymi pochodnymiwęglowodorów. Napisz wzory oraz nazwy tych związków.

Poniżej przedstawiono fragment karty charakterystyki 80‐procentowego roztworu kwasuoctowego. Zapoznaj się z tymi informacjami. Następnie podaj trzy zasady bezpiecznej pracyz tą substancją w laboratorium chemicznym.

Etanol – wróg czy przyjaciel człowieka? Wyszukaj informacje na temat etanolu i napiszrozprawkę na ten temat.

Rozwiązuję problemy

Źródło: John Bracken (https://www.flickr.com), TheCulinaryGeek (https://www.flickr.com), Luke Elstad(https://commons.wikimedia.org), Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.




Jodyna służy do dezynfekcji ran. Jest to 3‐procentowy roztwór jodu w alkoholu etylowym.Oblicz masę jodu rozpuszczonego w 500 g jodyny.Przykładem jest dobrze nam znany wodorotlenek sodu . Roztwór wodorotlenku soduma odczyn zasadowy. Wyjaśnij, dlaczego odczyn alkoholi jest obojętny, mimo że podobniejak wodorotlenki mają grupę wodorotlenową.W laboratorium chemicznym student ma otrzymać ester o zapachu ananasów – maślanetylu.

Przygotuj instrukcję, według której powinien postępować student. W tym celuprzygotuj tabelę:

Instrukcja

Potrzebne odczynniki chemiczne:

Potrzebny sprzęt laboratoryjny:

Instrukcja postępowania:

Podaj obserwacje przewidywane podczas wykonywania doświadczenia.Napisz równanie reakcji zachodzącej podczas tego doświadczenia.

Zaprojektuj doświadczenie pozwalające zbadać zachowanie się kwasów oleinowegoi palmitynowego wobec roztworu manganianu(VII) potasu.

Narysuj schematyczny rysunek, na którym zaznaczysz potrzebneodczynniki, sprzęt laboratoryjny oraz przebieg doświadczenia.Napisz, jakie będą obserwacje.Sformułuj wnioski na podstawie obserwacji.

W trzech próbówkach znajdują się roztwory: kwasu octowego, etanolu orazamoniaku. W celu identyfikacji danych substancji uczniowie wykonali następująceczynności:

Czynności

Uczeń1.

W każdym z badanych roztworów zwilżył uniwersalny papierekwskaźnikowy.

Uczeń2.

Do próbówek dodał roztworu fenoloftaleiny.

Uczeń3.

Zachowując ostrożność, powąchał wszystkie roztwory.

Czy wszystkim uczniom udało się zidentyfikować roztwory? Uzasadnij odpowiedź.

Projekt badawczy – badanie wpływu wody, kwasu octowego i etanolu na skorupkę jajka

Tytuł projektuBadanie wpływu wody, kwasuoctowego i etanolu na skorupkę jajka

NaOH



Temat projektu

Badana hipoteza

1. Woda rozpuści/nie rozpuściskorupkę/skorupki jajka.2. Kwas octowy roztwarza/nieroztwarza skorupkę/skorupki jajka.3. Denaturat rozpuści/nie rozpuściskorupkę/skorupki jajka.

Materiały źródłowe strony internetowe

Uczeń

Co dokładnie mam zamiar zrobić,by sprawdzić, czy hipoteza jestprawdziwa?

1. Umieścić jajka w trzech osobnychsłoikach. 2. Do pierwszego słoika wlać wodę, dodrugiego – ocet, a do trzeciego –denaturat.3. Pozostawić na 24 godziny.

Co trzeba przygotować, byzweryfikować hipotezę?

Wodę, denaturat, ocet, trzy jajka, trzysłoiki

Co będę obserwować (mierzyć)? Twardość skorupki jajka

Czas trwania (ile czasu potrzeba, bywykonać projekt)

2 dni

Wyniki (tabela, wykres, rysunek,fot.)

Wniosek

Refleksja (czego projekt mnienauczył?)

Test sprawdzający

Klucz testu

Źródło: Aneta Wojewoda, licencja: CC BY 3.0.

Źródło: Aneta Wojewoda, licencja: CC BY 3.0.

Documents

klasa 8b - sp49.edu.gdansk.pl