Ketenanalyse Grit - VENKO - Offshore en outdoor schilderwerken prestatieladder...bevordering van optimalisaties door het stimuleren van maatregelen in de voortbrengingsketen. De ladder

Ketenanalyse Grit 4A.1 CO2-Prestatieladder

Ketenanalyse Brandstofverbruikers 4A.1 CO2-Prestatieladder

Venko Groep B.V 4.A1 Ketenanalyse brandstofverbruikers Venko pagina 2

INHOUDSOPGAVE

INLEIDING ....................................................................................................................................................................4

1. ACHTERGROND KETENANALYSE BRANDSTOFVERBRUIKERS ......................................................................... 5 1.1 CO2-prestatieladder ........................................................................................................................................................ 5 1.2 Niveaus & Scopes ........................................................................................................................................................... 6

1.2.1 Scopes .................................................................................................................................................................. 6 1.2.2 Niveaus ................................................................................................................................................................. 6

1.3 ............................................................................................................................................................................................. 7 Opdracht .................................................................................................................................................................................. 7 1.4 Doelstelling ........................................................................................................................................................... 7 1.5 Analyse en opvolging ...................................................................................................................................................... 7 1.6 Opbouw .......................................................................................................................................................................... 8

2. ONDERWERP BEPALING ................................................................................................................................... 9

3. ONDERZOEK .................................................................................................................................................... 10

3.1. KETEN BRANDSTOFVERBRUIKERS ................................................................................................................ 10

3.1.1. INKOOP ........................................................................................................................................................ 10

3.1.2. GEBRUIK EN MOGELIJKE AANPASSING HUIDIG MATERIEEL ........................................................................... 11

3.1.3. GEBRUIK EN VERBRUIK (HNR) ....................................................................................................................... 11

3.1.4. HERGEBRUIK, EEN TWEEDE VENKO LEVEN ................................................................................................... 11

3.1.5. KETENSAMENWERKING EN MONITORING ..................................................................................................... 11

4. PILOTTEST ...................................................................................................................................................... 13

4.1 WERKWIJZE ...................................................................................................................................................... 13

4.2 EERSTE RESULTATEN ........................................................................................................................................ 14

5. CO2-EMISSIEANALYSE ................................................................................................................................... 16 5.1 Nog te verzamelen gegevens ........................................................................................................................................ 16 5.2 Nulsituatie – Referentiejaar ........................................................................................................................................... 16 5.3 Alternatieve brandstof ................................................................................................................................................... 17 5.4 Aandeel brandstofverbruiken scope 3 ........................................................................................................................... 17 5.5 Reductiedoelstelling ..................................................................................................................................................... 18 5.6 Vaststelling reductieresultaten ..................................................................................................................................... 18 5.7 Reductiemaatregelen ................................................................................................................................................... 18

6. CONCLUSIE ................................................................................................................................................ 18

BIBLIOGRAFIE ............................................................................................................................................................ 19

BIJLAGEN ................................................................................................................................................................... 20 A. Brandstofverbruikers binnen Venko Groep ......................................................................................................................... 20 B. Vergelijking type brandstoffen. .......................................................................................................................................... 21 B. Emissiefactoren ................................................................................................................................................................. 22


Autorisatie en documentbeheer

Autorisatie Naam Functie Paraaf Datum

Opgesteld Ronnie Smeltink HSE-manager 23.07.2015

Vrijgegeven Olaf Smale QA/QC manager 17.08.2015

Document historie

Revisie Datum Status Toelichting

0.1 Concept

0.2 23.07.2015 Definitief Geheel herzien


INLEIDING

De directie van Venko heeft als doelstelling aangegeven ten opzichte van 2010 in 2018 20% te willen bezuinigen

op energie, brandstof en CO2 emissies. Een missie, die past in het kader van de CO2-Prestatieladder, in welk

verband Venko zich ook inzet voor verbeteringen in de voortbrengingsketen en binnen de branche met

betrekking tot MVO en duurzaamheid.

Venko’s bedrijfsvoering richt zich hoofdzakelijk op stralen en coaten van grote metalen oppervlaktes, zoals van

spoor- en verkeersbruggen, boorplatforms en sluizen. Een zeer arbeidsintensief proces. Daarbij werkt Venko

intensief samen met haar leveranciers en onderaannemers. Daarbij zijn verf en grit de belangrijkste

grondstoffen en compressoren en voertuigen de belangrijke bedrijfsmiddelen .

Tijdens de in maart 2014 gehouden KAM dagen is door het personeel aangegeven, dat een belangrijk deel van

de besparingen te realiseren is met een efficiëntere planning en inzet van compressoren en van de voertuigen,

van en naar projecten en Venko werklocaties en het gebruik van verf en grit. Daarmee zijn naar de beleving van

de medewerkers de belangrijkste CO2 emissiebronnen benoemd, die direct door Venko beïnvloed kunnen

worden: de inzet van compressoren en voertuigen en het gebruik van verven en grit.

In de analyse naar de scope 3 emissies is deze zienswijze op objectieve wijze bevestigd, in die zin, dat de

genoemde bronnen een belangrijk aandeel blijken te hebben in de scope 3 CO2 emissies, zowel upstream, als

downstream.

In dit rapport wordt ingegaan op de CO2 emissies, die in de keten van brandstofverbruikers wordt veroorzaakt.

In verband met de complexiteit van de keten wordt in deze analyse ingegaan op het onderdeel,

brandstofverbruik beïnvloed door (rij)gedrag en benutting van technische middelen tijdens gebruik en de

mogelijkheden om daarbinnen CO2 reducties te kunnen realiseren. In verband met de directe

beïnvloedbaarheid en uitvoering van het onderzoek richt deze zich op de eigen middelen van Venko. De

resultaten zullen naast effecten op scope 1 emissies vooral van grote invloed zijn op de scope 3 emissies.


1. Achtergrond ketenanalyse brandstofverbruikers Het verbruik van brandstof is de grootste veroorzaker van CO2 emissies binnen de voortbrengingsketen van

Venko, zowel upstream, als downstream. Daar Venko veel gebruik maakt van onderaannemers, die dezelfde,

althans vergelijkbare werkzaamheden uitvoeren, kan door Venko ook indirect invloed worden uitgeoefend op

door Venko in opdracht gegeven activiteiten en op de daarmee geproduceerde scope 3 CO2 emissies. Door op

deze hoofdprocessen analyses uit te voeren zal Venko de belangrijkste CO2 emissies kunnen terugdringen.

Door het leermoment van deze analyses ook over te brengen op de onderaannemers zullen ook deze kunnen

worden bewogen actief aan emissie reducties te werken.

Voor het meetbaar maken van de actuele situatie en het (kunnen) monitoren van de voortgang en de effecten

van de maatregelen zal gemeten moeten worden. Door de doelstellingen en de resultaten te vertalen naar kern

prestatie indicatoren (KPI’s) kan de voortgang worden vastgesteld en getoetst aan op te stellen doelen.

Daarmee zal niet alleen een invulling gegeven kunnen worden aan de bedoeling van de CO2 prestatieladder,

maar zullen tevens efficiënties en kostenbesparingen kunnen worden gerealiseerd.

1.1 CO2-prestatieladder

De CO2-Prestatieladder is een instrument dat bedrijven helpt bij het reduceren van CO2. Binnen de

bedrijfsvoering, in projecten ´en in de keten kan nog veel winst worden behaald in energiebesparing, door het

efficiënt gebruik van materialen en duurzame energie. De CO2-Prestatieladder is daarvoor een doeltreffend

instrument. Dagelijks bewijst de CO2-Prestatieladder zijn waarde voor steeds meer sectoren in het

bedrijfsleven. De website van SKAO geeft u meer inzicht in de gedachte achter de CO2-Prestatieladder.

Bij de ontwikkeling van de CO2-Prestatieladder is gekozen voor twee belangrijke uitgangspunten:

► maximale gerichtheid op eigen initiatief, praktische resultaten en innovatie;

► minimale belasting en belemmering van de onderneming door regels en voorschriften;

► bevordering van optimalisaties door het stimuleren van maatregelen in de voortbrengingsketen.

De ladder werkt daarom niet met regelgeving voor productiemethoden of productvoorschriften, maar schept

ruimte voor creativiteit en vernieuwing van bedrijfsvoering en product. De ambitie is dat bedrijven die zich laten

certificeren volgens de ladder dit zullen ervaren als een investering die zich onmiddellijk terugverdient in

termen van lagere energiekosten, materiaalbesparing en innovatiewinst.

Het doel van de ladder is (1) bedrijven te stimuleren om de eigen CO2-uitstoot, en die van hun leveranciers, te

kennen en (2) permanent te zoeken naar nieuwe mogelijkheden om de uitstoot als gevolg van de eigen

bedrijfsvoering en de eigen projecten terug te dringen. De ladder stimuleert bedrijven vervolgens om (3) die

maatregelen daadwerkelijk uit te voeren en bovendien (4) de verworven kennis transparant te delen en (5)

samen met collega´s, kennisinstellingen, maatschappelijke partijen en overheden actief te zoeken naar

mogelijkheden om de uitstoot gezamenlijk verder terug te dringen.

De CO2-Prestatieladder stimuleert de ambitie bij bedrijven om actief CO2te reduceren met behulp van fictieve

gunning bij een aanbesteding. Het instrument wordt door opdrachtgevers en opdrachtnemers gebruikt bij

aanbestedingen.

Het basisprincipe van de ladder is dat inspanningen van bedrijven worden gehonoreerd. Een hogere score op de

ladder wordt beloond met een concreet voordeel in het aanbestedingsproces, in de vorm van een fictieve

korting op de inschrijfprijs. De trede die een bedrijf heeft bereikt op de CO2-Prestatieladder vertaalt zich in een


gunningvoordeel. Hoe hoger de trede of het niveau op het certificaat, hoe meer voordeel het bedrijf krijgt bij de

gunningafweging. De aanbestedende organisatie bepaalt het gunningvoordeel per niveau van de ladder.

1.2 Niveaus & Scopes

Bedrijven kunnen zich laten certificeren voor vijf verschillende niveaus, oplopend van 1 (minimale) tot 5

(maximale CO2-transparantie en reductieambities). Deze niveaus zijn gebaseerd op de Scopes, welke worden

beschreven in het GHG-protocol. (World Resources Institute (WRI) and the World Business Council for

Sustainable Development (WBCSD), 2011).

1.2.1 Scopes

SCOPE 1: Alle directe emissies (i.e. brandstoffen van eigen materiaal en voertuigen).

SCOPE 2: Direct beïnvloedbare indirecte emissies (i.e. elektriciteit, gedeclareerde kilometers, vlieguren).

SCOPE 3: Lastiger beïnvloedbare indirecte emissies (i.e. emissies uitgestoten bij productie van materiaal en

grondstoffen, woon-werkverkeer, transportemissies etc.)

Meer informatie hierover is te vinden in het Handboek van de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden &

Ondernemen. Deze is gepubliceerd op www.skao.nl.

1.2.2 Niveaus

In dit deel worden de verschillende niveaus verder uitgelegd. Deze tekst is ook te vinden in het inmiddels recent

uitgegeven nieuwe Handboek CO2-Prestatieladder versie 3.0. (opvolger van versie 2.2.)

Niveau 1, 2 en 3: Het eigen CO2-huis op orde

Deze eerste niveaus van de ladder leiden tot de ‘carbon footprint’ (scope 1 en 2) van het bedrijf. In deze stappen

zijn projecten gedefinieerd met reductiedoelstellingen en is er een eerste stap gemaakt in de nodige interne en

externe communicatie en een actieve rol in de sector of keten. Een gedeelte van de footprint is gebaseerd op

onderzoek inzake eigen energieverbruik met daarop gerichte haalbare doelstellingen voor reducties. Met name

op niveau 3 en hoger is het extern communiceren een vereiste voor een doeltreffende werking van de ladder

binnen de sector en daarbuiten. De blijvende toegankelijkheid van de gepubliceerde informatie verdient

expliciete aandacht.

http://www.skao.nl/


Niveau 4: Samen met en voor de sector en/of branche

In aanvulling op het inzicht dat is verkregen op niveau 3 en de lagere tredes, waarin scope 1 en 2 emissies

gedefinieerd en gemeten zijn, worden op niveau 4 ook scope 3 emissies betrokken. Het karakteristieke van

niveau 4 zit hem er in dat de organisatie actief streeft naar ketengerichte innovaties gericht op CO2-bewust

handelen en reductie van de indirecte, scope 3 gerelateerde emissies. De doelstelling is dat op basis van de

waardeketengedachte op een manier wordt samen gewerkt, waarop nieuwe kennis en inzichten worden

ontwikkeld en gedeeld.

Niveau 5: Op maatschappelijk (landelijk) niveau

Met name op dit niveau krijgen de CO2-prestaties een maatschappelijke betekenis: eigen aanbieders doen mee,

er is publiekelijk commitment, een samenwerking met GO en/of NGO wordt aangegaan, bovendien het

bereiken van gestelde doelen is in deze stap belangrijk.

1.3 Opdracht

Venko bezit, anno 2014, het certificaat CO2-Prestatieladderniveau 3 en heeft de ambitie om in 2015 op te

schalen naar niveau 5. Hiervoor moet Venko aantonen inzicht te hebben in haar Scope-3 emissies en daarin

emissie reductie initiatieven nemen. Venko zal conform de voorschriften van de CO2-Prestatieladder uit de

belangrijkste emissiebronnen moeten kiezen om een ketenanalyse van te doen. De meest materiële emissies

zijn bepaald in de analyse van meest materiële scope 3 emissies, waarvoor de gevolgde methodiek is

beschreven in het SKAO handboek versie 3.0. Deze emissies worden inmiddels meegenomen in de halfjaarlijkse

rapportages over CO2 emissies.

Zoals in het analyse document beschreven is er door Venko voor gekozen om een ketenanalyse uit te voeren

naar de emissies, die veroorzaakt worden door en met brandstofverbruikers: de aankoop en inzet van

voertuigen en compressoren. De inzet van voertuigen en compressoren hebben namelijk een zeer groot

aandeel in de uitgestoten CO2 emissies, zowel door de aankoop van deze kapitale goederen als in het gebruik

Dit rapport zal zich in eerste instantie richten op de aankoop en inzet van voertuigen, met name de busjes, die

door Venko worden ingezet voor het transport van personeel van en naar projecten en meer specifiek naar de

technische voorzieningen aan de brandstofmotor en de invloed van een toevoeging aan de motor . Waar

mogelijk zal daarbij ook gekeken worden naar het (rij)gedrag. De keuze voor deze specifieke thema’s is

daarom interessant, omdat de resultaten niet alleen van invloed zullen zijn op de CO2 emissies van de

voertuigen, maar hoogstwaarschijnlijk ook voor de diesel aangedreven compressoren.

1.4 Doelstelling

De doelstelling van deze analyse opdracht is in eerste instantie om inzicht te krijgen in alle relevante stappen in

de keten en per stap in de keten en over alle stappen in de gehele keten te bepalen, of en waar besparingen

realiseerbaar zijn in termen van CO2 emissies. Daarmee wordt een voorzet gegeven voor een langduriger en

integraal onderzoek naar reductiemogelijkheden in de gehele keten. In het kader van een eerste stap zal het

effect worden onderzocht van het gebruik van een toevoeging, Longbridge, en een technische aanpassing aan

de motor op het verbruik en daarmee de CO2 emissies tijdens de inzet.

1.5 Analyse en opvolging

Uiteraard kunnen beslissingen alleen gepaard gaan met een gelijktijdige bepaling van de gerelateerde kosten.

Immers te allen tijde zal door het management een kosten baten afweging moeten kunnen worden gemaakt in

termen van CO2 reducties enerzijds en de investeringen resp. kostenbesparingen anderzijds. Daarom zal

worden onderzocht wat mogelijke effecten van de gekozen oplossingen zijn en hoe deze besparingen

gerealiseerd kunnen worden, resp. wat er nog aan informatie noodzakelijk is om tot een goede kosten-baten


afweging te komen. Na in kaart brengen van de huidige stand zullen vervolgens aan de hand van deze analyse

verschillende oplossingen worden aangedragen.

Op basis van de resultaten kunnen concrete en haalbaar geachte doelstellingen worden bepaald en zal een plan

van aanpak moeten worden opgesteld om deze te bereiken.

1.6 Opbouw

In de hieronder volgende rapportage zal eerst een algemene beschrijving van de gehele keten van de keuze en

aanschaf van de middelen tot en met gebruik, hergebruik en verwijdering uit de keten worden beschreven.

Daarmee wordt ook de complexiteit van de gehele keten in kaart gebracht. De in de gehele keten veroorzaakte

CO2 emissies worden namelijk niet alleen veroorzaakt en beïnvloed door de keuze en de planning van het type

middel upstream, maar ook door het gebruik en inzet downstream. Beslissingen hebben integraal invloed op

elkaar en zullen in de loop van de tijd steeds beter ten opzichte van elkaar in beeld worden gebracht. Daarmee

wordt inzicht ontwikkeld en een basis gelegd voor een integrale ketenbenadering. En kunnen te onderzoeken

thema’s voor volgende stappen in de keten worden bepaald.

Daarna zal specifieker worden ingegaan op de specifieke aspecten, die zijn worden onderzocht en op de wijze

waarop daarmee in de toekomst besparingen in CO2 emissie resp. in operationele kosten bereikt kunnen

worden. Op basis van de onderzoeksresultaten zal een reductiedoelstelling en een daaraan gekoppeld plan van

aanpak worden bepaald. Het resultaat zal worden gebruikt voor beslissingen over toekomstig inzet en gebruik

en volgende te onderzoeken thema’s binnen de keten.


2. Onderwerp bepaling

De aankoop en inzet van de transportmiddelen, met name de busjes nemen niet alleen naar inkoopvolume,

maar later in het proces ook naar de inzet een van de grootste volumes voor hun rekening. Dat betreft kosten,

maar dat betreft ook de embedded en tijdens het gebruik veroorzaakte CO2 emissies, upstream. Voorzover de

embedded emissies van de ingekochte voertuigen nog niet expliciet door de leveranciers konden worden

vastgesteld en aangegeven, is uitgegaan van min of meer vergelijkbare voertuigen. En zeker downstream levert

de inzet van de voertuigen zeer hoge CO2 emissies op, zoals blijkt uit onderstaand diagram. Aangenomen mag

worden, dat grotere voertuigen, busjes en vans, in de productieketen hogere CO2 emissies veroorzaken als

kleinere voertuigen. Bovendien zullen kleinere voertuigen in het gebruik minder emissies veroorzaken.

Figuur 1: Omzetverdeling, rechts de verdeling

Om te bepalen wat de consequenties zijn voor het milieu van de inzet en het gebruik van de verschillende

soorten voertuigen zullen naast bezettingsgraden ook de directe en indirecte CO2 emissies en de relevante

conversiefactoren bekend moeten zijn. Tijdens het vooronderzoek naar deze bezettingsgraden en de emissies

en conversiefactoren zijn vele verschillende getallen naar voren gekomen maar vaak zonder, of met een

onvolledige, onderbouwing. Daarnaast verschillen de waardes zo veel dat ze erg onbetrouwbaar overkomen.

Kijkend naar de

Al deze overwegingen meegenomen is besloten een ketenanalyse naar de inkoop en inzet de door Venko

aangekochte transportbusjes te starten. Door een betere planning kunnen kleinere voertuigen worden ingezet

of kan een hogere bezettingsgraad worden gerealiseerd, waardoor minder voertuigen kunnen worden ingezet.

Daarnaast kan er voor worden gekozen voertuigen niet in eigendom te nemen, maar alleen in te zetten, te

huren of leasen, als deze nodig zijn. Daarnaast kunnen de chauffeurs worden opgeleid en getraind in het zuinig

en effectief besturen van de voertuigen. Tot slot kan voor voertuigen worden gekozen, die op basis van type

voertuig zuiniger zijn en/of minder CO2 emissies veroorzaken. Tot slot kan aan de gebruikte brandstoffen of het

motorsysteem producten worden toegevoegd, die leiden tot een zuiniger voortdrijving. Dit maakt het erg

interessant. In deze ketenanalyse wordt van de meest gebruikte soorten grit bepaald wat de conversiefactor is.


3. Onderzoek

In eerste instantie zal onderstaand de keten van productie tot en met het uit het verkeer verwijderen van de

voertuigen worden beschreven. Dit wordt gedaan aan de hand van een processchema. Daarna zal voor elke

afzonderlijke stap worden bepaald wat de gerelateerde footprint is, hoe deze kan worden vastgesteld, of wat

de eventuele gevolgen zijn van de alternatieve keuzes. Om dat te bereiken zal moeten worden samengewerkt

met de resp. leveranciers, de planners en met de gebruikers van de voertuigen.

Vervolgens zullen de mogelijkheden worden beschreven, wat eventuele consequenties zijn van de alternatieven

per stap en de mogelijke consequenties over de gehele keten. Als laatste zullen de alternatieven worden

beschreven, de verbeteringen gericht op reducties en de daarvoor benodigde acties.

Om sub optimalisaties te voorkomen zullen in de loop van de tijd aan alle stappen in de keten CO2-waarden toe

moeten worden gekend.

3.1. Keten Brandstofverbruikers

Om te kijken waar er winst, CO2 reducties- en kostenreducties, te behalen is binnen Venko moet er naar de hele

keten gekeken worden. Hier zijn vier verschillende onderdelen te onderscheiden:

- Inkoop, keuze van soort en type materiaal

- Gebruik en mogelijke aanpassingen huidig materiaal

- Planning, verbruik en gebruik tijdens de werkzaamheden

- Hergebruik

- Verwijdering uit de keten, recycling.

Venko werkt met twee leveranciers voor de inkoop van voertuigen, Garagebedrijf Richard Thalen uit

Hoogeveen als directe leverancier van de bedrijfsvoertuigen (personenbussen) en Broekhuis Lease als

leasemaatschappij voor de personenauto’s. Van deze twee neemt Thalen omzet technisch gezien en qua

hoeveelheid voertuigen het grootste deel voor de rekening, tevens uitgaand van het gegeven, dat ook in de

loop van de tijd door Thalen voortdurend nieuwe voertuigen zijn geleverd. Daardoor is het interessant om in

afstemming met Thalen een onderzoek te doen naar de levering van alternatieve voertuigen resp. het

toepassen van alternatieve technieken op de voertuigen om emissies terug te dringen. Om die reden is er voor

gekozen om Thalen bij de ketenanalyse te betrekken.

3.1.1. Inkoop

Type en soort van ingekochte middelen is upstream van invloed op de embedded CO2, maar zal downstream

grote invloed hebben op de CO2 emissies tijdens het verbruik.

Venko bestelt bij Thalen regelmatig voertuigen. In samenwerking met Thalen zal de vraag naar de specifieke

gebruikerseisen concreter moeten worden beantwoord. Op basis van de inzet van de huidige materialen zal

met verschillende stakeholders (e.g. leveranciers en gebruikers) binnen de keten moeten worden vastgesteld

wat de gebruikerseisen zijn. Daarmee kunnen inkoop criteria worden vastgesteld, die in de toekomst de keuzes

bepalen. Wat is de behoefte van Venko en welke levermogelijkheden heeft Thalen: in termen van koop of

lease, maar ook wat betreft type en grootte van het voertuig, soort brandstof, en ingezette

voortdrijvingstechniek en wat zijn de consequenties van de keuzes voor het onderhoud. Dat alles in relatie tot

duur, soort gebruik en CO2 emissies. Venko beschikt over veel datamateriaal, maar nog onvoldoende over

afgewogen informatie om op basis daarvan de beslissingen integraal op consequenties in de keten af te kunnen

wegen.


Door gedurende de gebruiksperiode de consequenties in termen van verbruiken, emissies en kosten te

registreren en evalueren kunnen toekomstige beslissingen nader worden onderbouwd en

vervolgonderzoeksvragen worden bepaald.

3.1.2. Gebruik en mogelijke aanpassing huidig materieel

Binnen dit gebied valt te denken aan het toepassen van verschillende technieken, waarmee op het verbruik

gereduceerd kan worden. Dit betekent aan de ene kant kijken naar een goede planning en de inzet van de juiste

materialen per project, per gebruiks/transport vraag. Dit heeft consequenties op verbruiken, maar ook op het

onderhoud, resp. op de levensduur van de voertuigen. Effectief betekent dit kijken naar :

- Betere planning (kleiner materiaal, indien mogelijk)

- Opleiding en instructie voor medewerkers vooraf

- Gebruik technische aanpassingen, zoals “tuning” of

- Inzet toevoegingen, zoals Longbridge – Longbridge.

- Gebruik bio brandstoffen, zoals Biosmart en Biopower.

- Vaststellen van alternatieve oplossingen voor toekomst

o Kleiner materiaal aanschaffen bij vervanging

o Van brandstof naar elektrisch aangedreven materialen

In het kader van deze ketenanalyse zal op dit onderdeel nader onderzoek worden gedaan. Het betreft een

eerste praktisch onderzoek naar de invloed van een additief ten opzichte van een technische aanpassing. Deze

zijn vergeleken met een conventionele werkwijze. Zie hoofdstuk 5 Pilottest

3.1.3. Gebruik en verbruik (HNR)

Rijgedrag van de chauffeur in relatie tot type en soort voertuig

- Tijdens werkzaamheden verlaging onderhoud, verbetering verbruik

o Betere planning (hogere bezettingsgraad/relatief minder voertuigkilometers) en materiaal

dat (beter/zuiniger) past bij de vraag

o Meer gebruik van (groene) stroom en groene energie

o Toolbox / voorlichting

o Monitoring en rapportage (inclusief terugkoppeling aan gebruikers)

o Efficient gebruik

3.1.4. Hergebruik, een tweede Venko leven

Inzet van de voertuigen op projectlocaties, na een “eerste leven”. Ten opzichte van inruil van voertuigen.

- Downstream verwijdering uit de keten,

o Hergebruik mogelijkheden

o Inruil resp. downcycling

Anders

3.1.5. Ketensamenwerking en monitoring

Zoals al aangegeven in elke stap van de keten kan er winst worden behaald. Als deze onafhankelijk van elkaar

worden onderzocht ontstaan suboptimalisaties. Binnen de keten van Venko is het dus belangrijk dat het met

verschillende ketenparters zoals leveranciers (e.g.Thalen), leasebedrijven en brandstofleveranciers samen

werkt om integraal tot betere oplossingen te komen.


Keten Brandstofverbruikers

Voor bepaling van de te kiezen koers is de vaststelling van de uitgangspositie essentieel: als je ergens heen wilt,

is het van belang exact te weten, waar je staat en wat de mogelijkheden en consequenties zijn voor het bepalen

van de juiste route. Het maken van een (CO2-)nulmeting van de gehele keten geeft zo’n eerste beeld. Om de

effecten van ingezette maatregelen te kunnen registreren en evalueren is een goede monitoring essentieel.

Daarom zijn van de volgende stappen de meetbare (verbruiks)gegevens (KPI’s) relevant en zullen deze moeten

worden vastgesteld en opgevolgd.

- Embedded emissies bij aankoop,

- Efficiency en effectiviteit tijdens gebruik,

- Verbruiken

- Onderhoud

- Levensduur

- Herinzet

- Verwijdering

KPI’s die voor Venko relevant zijn om consequenties van aanschaf en inzet te bepalen zijn in onderstaande

matrix opgenomen. De data zijn er veelal voor beschikbaar, maar het is nog niet mogelijk daar een integrale

analyse mee uit te kunnen voeren. In het kader van het onderhavige onderzoek en de toekomstige

onderzoeken wordt aan een efficiënte(re) verzameling en verwerking van de betreffende gegevens gewerkt.

Algemeen KPI’s

1 Algemeen KPI 1: Reductie in absolute hoeveelheid brandstofverbruik

KPI 2: Reductie in absoluut gereden aantal kilometers

KPI 3: Reductie in kosten per kilometer (verbruik en onderhoudskosten)

2 Het nieuwe rijden KPI 4: Aantal kilometers per liter

3 Inzet/type

voertuigen

KPI 5: Aantal kilometers per voertuig per jaar + bezettingsgraad

4 Technische

optimalisaties

KPI 6: Aantal kilometers per liter

KPI 7: Onderhoudskosten per voertuig

KPI 8: Onderhoudskosten per kilometer

- gebruikseisen

- beschikbare middelen

- Vervanging vs Vernieuwing

Inkoop

- Tuning

- Toevoegingen in brandsof

- Biobrandstof

- Elektrische auto's

Materialen in house

- Toepassing nieuwe rijden

- Netstroom

- Toolbox

Tijdens Werkzaam-

heden

- Alternatief gebruik van

middelen

- inruil en downcycling

Hergebruik


4. Pilottest Zoals aangegeven is als eerste onderzoek binnen de keten een onderzoek gedaan naar het brandstofverbruik

en de effecten van de inzet van een additief ten opzichte van een technische aanpassing en in vergelijk met de

conventionele toepassing.

Daarbij is de overweging meegenomen, dat met de test die is uitgevoerd in eerste instantie de scope 1 emissies

kunnen worden beïnvloed. Echter door de gekozen werkwijze kunnen de tests in eigen beheer worden

uitgevoerd, daar gebruik kan worden gemaakt van eigen middelen. Als de resultaten van de tests daartoe

voldoende aanleiding geven, zullen deze worden meegenomen in de inzet van de overige brandstofmotoren,

zoals de ingezette compressoren en de materialen van en door derden. De impact van de beïnvloeding van

deze emissies wordt duidelijk met het overzicht in paragraaf 5.4 (Aandeel brandstofverbruiken scope 3 )

Een belangrijk proces, dat met dit onderzoek tevens in gang wordt gezet is het genereren van de vereiste data

voor verdergaande onderzoeken in de keten van inzet van voertuigen en compressoren.

Tijdens het onderzoek is ook zicht verkregen op alternatieve brandstoffen. De inzet daarvan kan ook een

belangrijke factor zijn op de CO2 emissies in de keten en zal in het vervolg van het onderzoek worden

meegenomen.

4.1 Werkwijze

Er is een pilottest uitgevoerd met 15 door Venko aangeschafte voertuigen. Deze zijn in 3 verschillende groepen onderverdeeld. Simpelweg bestaat de test uit het monitoren/vergelijken van de effecten van twee soorten technische maatregelen ten opzichte van een standaard voertuig. Hiertoe worden 10 van de 15 nieuwe personenbussen voorzien van technische maatregelen en vergeleken met 5 soortgelijke voertuigen zonder aanpassingen. De voertuigen worden willekeurig ingezet binnen het wagenpark van Venko op de wijze zoals dat normaal ook gebeurd. De voertuigen met aanpassingen zijn niet als zo danig herkenbaar voor de berijder. De technische maatregelen bestaan uit chiptuning (plaatsing tuningskastje op motormanagement) en op nano-technologie gebaseerde toevoegingen aan de motorolie. Over het doorvoeren van de technische aanpassingen en de opzet van het praktijkonderzoek is intensief samen gewerkt met de betrokken ketenpartners:

Venko Materieelbeheer als koper/eigenaar en verhuurder van de bussen aan de overige werkmaatschappijen van Venko

Citroen dealer Richard Thalen te Hoogeveen als leverancier van de voertuigen (15 keer Citroen Jumper 81kW met Euro 6 dieselmotor, geselecteerd naar uitgebreide marktverkenning en mede als voertuig met laagste CO2 uitstoot per km) en partij die het onderhoud uitvoert tegen vastgestelde tarieven per verreden km.

Citroen Nederland als importeur van de voertuigen en verstrekker van de garantie namens de fabrikant

Garage Jansen te Drijber als leverancier/inbouwer van de chiptuningskastjes

Longbridge als leverancier van de Nanofit motorolie toevoeging.

Hogeschool Arnhem-Nijmegen afdeling voertuigtechniek voor ondersteuning en advies. E.e.a. is (en wordt) gefaciliteerd door de Duurzaamheidscommissie van Venko. In het voortraject is uitgebreid gesproken met alle betrokken partijen over de opzet van de praktijkproef, de consequenties voor het onderhoudsschema en kosten en de consequenties voor de garantie. Tevens is gesproken over eventuele nadelige effecten voor de gezondheid als gevolg van nano-deeltjes.


Door de directie van Venko is budget vrijgemaakt voor het uitvoeren van dit onderzoek. De benodigde Out of

Pocket-investering is relatief beperkt (aanschaf/inbouw chiptuningkastjes (± € 2500,-) en Longbridge motorolie

toevoeging (€ 250,00). Daarnaast tijdsbesteding door de verschillende betrokken partijen, waarvan de kosten

van de inzet door elke partij zelf gedragen worden.

De testopzet was als volgt:

Groep 1: Neutraal. De eerste groep van 5 auto’s heeft geen toevoegingen in de brandstof en hebben geen

technologische veranderingen aan de auto.

Groep 2: Longbridge. De tweede groep heeft een auto meegekregen die met Longbridge olie is gevuld.

Longbridge is een toevoeging aan de motorolie, gebaseerd op nanotechnologie, die de wrijving vermindert

tussen de metalen delen in een motorblok. Minder wrijving in het motorblok zorgt voor een lager

brandstofverbruik en voor minder slijtage. Doordat er een betere verbranding plaats vindt, wordt de schadelijke

uitstoot sterk verminderd. (Longbridge Trading, 2015)

Groep 3: Tuning. De derde groep heeft een auto meegekregen die is getuned zodat deze zo optimaal mogelijk

werkt.

De voertuigen zijn in augustus 2014 aangeschaft. Gedurende de afgelopen periode zijn de verbruiken

geregistreerd en is gekeken naar het rijgedrag van de betrokken chauffeurs.

Een wetenschappelijk verantwoorde analyse is niet mogelijk, daarvoor zouden de tests onder laboratorium

omstandigheden uitgevoerd moeten worden.

4.2 Eerste resultaten

De eerste uitkomsten van de vergelijkingen: “Neutraal”, “Longbridge”, “Tuning” zijn in Bijlage A gepresenteerd

voor de drie verschillende groepen en de prestaties die per auto zijn geleverd.

In onderstaande tabel is het gemiddeld verbruik per groep en de vergelijking ten opzichte van de andere

groepen weergegeven.

Besparing tov neutraal

Gem. Verbruik km/l (zonder hoogste en laagste) Neutraal Longbridge Tuning

Zonder Toevoegingen 9,949 0,00% -3,31% 6,73%

Longbridge - Longbridge 10,279 3,31% 0,00% -3,31%

Tuning 10,619 6,73% 3,31% 0,00%

De eerste resultaten laten zien dat tuning een duidelijke voordeel van 6,7% oplevert ten opzichte van de

controlegroep zonder toevoegingen. Met de toevoeging Longbridge is er gemiddeld 3% meer kilometers

gereden. De resultaten zijn nog te beperkt om al conclusies aan te kunnen verbinden, de proef zal nog worden

voortgezet. Bevestiging van de eerste resultaten hoeft niet direct te betekenen, dat Venko integraal op tuning

over zou moeten gaan. In alle gevallen geldt, dat de verschillende toepassingen op een bepaalde wijze ook van

invloed zal zijn op slijtage en dus op reparaties en onderhoud. Betere en integrale resultaten zullen op langere

termijn kunnen worden vastgesteld.

Het onderzoek naar de effecten zal dus nog worden voortgezet. En zoals in de inleiding aangegeven zal ook de

mogelijke inzet van CO2 vriendelijkere brandstoffen daarbij worden meegenomen.

Een vervolgtest zou zich ook kunnen richten op een combinatie van Longbridge en Tuning.


(voor gebruik van Longbridge op al in gebruik zijn de motoren is een belangrijk verschijnsel, dat de eerste testen

van Longbridge mogelijk beïnvloedt is dat door het gebruik van Longbridge de motor eerst wordt gereinigd,

waardoor de uit vuil opgebouwde afdichtingen tussen de zuigers en de wanden verdwijnt. Hierdoor nemen olie-

en brandstofverbruik aanvankelijk iets toe, om vervolgens, na vorming van een nieuwe, elastische en veel

gladdere afdichtende laag van Longbridge tot ruim onder het oude verbruiksniveau af te nemen (OptiMotor,

2015). Kortom wanneer de test over een langere tijd wordt uitgevoerd zouden de resultaten positiever moeten

worden.)


5. CO2-emissieanalyse In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe gedurende het gehele proces de verschillende CO2-emissies tot stand

komen. Dit is schematisch uiteengezet in het overzicht in bijlage B. Het goederenvervoer, dat is uitbesteed is

niet meegenomen in deze analyse .

5.1 Nog te verzamelen gegevens

Om tot een integrale meting van CO2 emissies in de keten te komen zullen nog de nodige CO2-emissies

meetbaar moeten worden gemaakt en vastgesteld. Het betreft de embedded CO2-emissies bij levering,

veroorzaakt door productie en transport tot aan de levering van de voertuigen en brandstoffen. En de aan het

hergebruik resp. uit het verkeer halen van de middelen verbonden CO2 emissies.

5.2 Nulsituatie – Referentiejaar

2014 Totaal eerste helft 2014

Totaal 2014

Totaal KG co2 2014

Totaal Ton CO2

Bedrijfsgegevens Medewerkers fte 181 341

Productieomvang manweken (40 uur)

9.620 19.240

Mobiele werktuigen Benzine liter brandstof 2.916 6.960 16.213 19.3

Diesel liter brandstof 59.081 111.233 371.029 348.7

LPG liter brandstof 10.651 22.196 39.622 41.3

Woon-werkverkeer Personenwagen km 215.282 438.433 90.418 152.5

Helikopter Den Helder uren 219 438.750 33.2

Zakelijk verkeer Gedeclareerde km personenwagen

km 385.596 726.071 161.950 162

Bestelwagen (in liters) benzine

liter 8.938 18.719 49.695 50

Bestelwagen (in liters) diesel

liter 125.522 280.732 788.278 788

Bestelwagen (in liters) LPG

liter 0 0 0 0

Vliegtuig regionaal (<700 km)

personen km 19.982 33.821 10.790 11

Vliegtuig Europa (700 - 2500 km)

personen km 15.188 19.448 6.227 6

Helikopter (in liters) kerosine

liter 5.198 11.096 33.176 33.2

Personenwagen (in liters) benzine

liter 20.363 40.726 113.218 113

Personenwagen (in liters) diesel

liter 3.604 7.208 22.633 23

Totaal CO2 1.940.500 1940

Bovenstaande informatie geeft alle verschillende bronnen weer van de brandstofverbruiken. De belangrijkste

grootverbruikers zijn de diesel-bestelwagens , de mobiele werktuigen en de helikopter. Samen zijn deze

verantwoordelijk voor ruim 75% van de brandstofverbruiken binnen Venko. (zie bijlage B)


Daarmee is een duidelijke eerste indicatie te geven, dat door inzet van technische verbeteringen en een verder

onderzoek naar toevoegingen en brandstoffen reducties realiseerbaar zijn. Een integrale monitoring van de

keten kan daarbij voorkomen, dat er sprake is van suboptimalisaties en op andere belangrijke onderdelen in de

keten verbeteringen helpen blootleggen. Daarbij zal gedacht moeten worden aan gerichte aanschaf van op de

vraag afgestemde middelen, een betere planning en een efficiënt gebruik van de middelen.

5.3 Alternatieve brandstof

De tijdens de onderzoeksperiode vastgestelde alternatieve CO2 zuinigere diesel brandstof kan voor een

belangrijk deel van de in totaal 55% van de diesel brandstofverbruikers worden ingezet. Als hiervoor een

alternatieve brandstof zoals Biopower of Biosmart diesel (leverancier Greenplanet te Pesse) gebruikt zou

kunnen worden, kan dit alleen al voor het eigen verbruik tot een vermindering van 89% van de Diesel CO2

opleveren.

CO2 factor

Liter kG CO2 Ton CO2

Diesel 3,14 Kg CO2/ liter diesel 376.414 1.181.940 1.182

Diesel naar Biopower 0,345 Kg CO2 /diesel 376.414 129.863 130

Vermindering in Diesel CO2 -89%

5.4 Aandeel brandstofverbruiken scope 3

In onderstaand overzicht is met een geschatte nauwkeurigheid van 80% het resultaat weergegeven van een

analyse van de niet geregistreerde verbruiken van brandstof door de inzet van compressoren door Venko:

872.186 liter ten opzichte van de 74.749 liter door Venko zelf in het kader van scope 1 geregistreerd verbruik

1%

17%

2%

4%

21%

8%

2%

37%

0%

1% 0%

1%

5%

1%

Brandstofverbruikers

Benzine

Diesel

LPG

Personenwagen

Helikopter Den Helder

Gedeclareerde kmpersonenwagen

Bestelwagen (in liters) benzine

Bestelwagen (in liters) diesel

Bestelwagen (in liters) LPG


voor compressoren. Het betreft de brandstoffen, die door de opdrachtgever ter beschikking zijn gesteld en

tijdens de uitvoeringswerkzaamheden worden verbruikt. Deze verbruiken en gerelateerde emissies zijn niet

meegenomen in de scope 1 en 2 emissies van Venko, maar wel direct beïnvloedbaar. De resultaten van het

onderhavige ketenonderzoek zullen direct invloed hebben op deze verbruiken en gerelateerde CO2 emissies.

5.5 Reductiedoelstelling

Als doelstelling wordt uitgegaan van een emissiereductie van 5-10 % over het gehele traject. De eerste

indicaties naar aanleiding van het onderzoek wijzen er op, dat dergelijke reducties realiseerbaar moeten zijn.

5.6 Vaststelling reductieresultaten

In de pilot zijn al een aantal reductieresultaten naar voren gekomen. Gezien de relatief korte periode en het nog ontbreken van onderhoudsgegevens zullen beter betrouwbare resultaten na één volledige verbruiksjaar gegeven kunnen worden. 5.7 Reductiemaatregelen

De nader uit te werken en integraal meetbaar te maken denkbare reductiemaatregelen betreffen:

► kritische vaststelling van gebruikerseisen en keuze van in te kopen middelen

► kritische planning van de keuze en inzet van de middelen per inzet

► inzet van additieven en toepassing van technische optimalisaties

► Alternatieve brandstoffen

o Biosmart en Biopower

En voor de wijze van opvang en afvoer.

► recycling

► afvalverwerking (Ladder van Lansink)

6. Conclusie

De eerste resultaten uit het pilot-onderzoek bevestigen, dat reducties te halen zijn door de inzet van

toevoegingen en technische verbeteringen. Een goede en afgewogen conclusie vergt verdergaand onderzoek.

Een tweede belangrijke conclusie uit het onderzoek is, dat Venko over veel data beschikt, maar dat het nog niet

goed mogelijk is integrale analyses uit te voeren van de ontwikkelingen. Voor wat betreft de inzet van de

voertuigen ten opzichte van het (geplande) verbruik zijn geen goede gegevens beschikbaar. In hoeverre dus

voor de toepassing de best beschikbare middelen worden ingezet is nog niet te analyseren. Deze vaststelling

geldt niet alleen voor de voertuigen, maar ook voor de compressoren. Met de inzet van deze ketenanalyse is

het belang aangegeven en een start gemaakt met de ontwikkeling van een registratie- en monitoring systeem.


Bibliografie

Longbridge Trading. (2015, 6 22). Longbridge. Opgehaald van Longbridge Trading:

http://www.longbridgetrading.com/nl/producten/longbridge/ OptiMotor. (2015, 6 23). Behandeling van twee biogas generatoren van het merk MAN (V12, 340 kW vermogen)

eigendom. Opgehaald van OptiMotor: http://www.optimotor.nl/wp-

content/uploads/2013/01/Resultaten-Hartlief-Lammers-samengevat.pdf


Bijlagen

A. Brandstofverbruikers binnen Venko Groep


B. Vergelijking type brandstoffen.

Ketenanalyse brandstofverbuik

Type Rijgedrag Optrekken Remmen KM Brandstof Verbruik

VJ-087-X Zonder toevoegingen 5,1 Onder Onder 18215 1886,48 9,656



VJ-090-X Zonder toevoegingen 6,46 Neutraal Neutraal 14685 1523,84 9,637

VJ-091-X Zonder toevoegingen 6,79 Neutraal Neutraal 19435 1826,74 10,639

Gemiddelde groep 5,722 Gemiddelde groep

10,025

VJ-092-X Longbridge 4,54 Onder Onder 19758 1955,89 10,102

VJ-537-Z Longbridge 5,72 Onder Neutraal 24746 2435,18 10,162

VJ-538-Z Longbridge 5,27 Onder Onder 31122 2875,15 10,824

VJ-539-Z Longbridge 5,77 Onder Onder 17555 1830,17 9,592

VJ-541-Z Longbridge 6,37 Neutraal Neutraal 21425 2026,58 10,572


10,250

VJ-542-Z Tuning 6,67 Neutraal Neutraal 11613 1205,96 9,630

VJ-540-Z Tuning 6,66 Onder Neutraal 13375 1192,18 11,219

VK-099-L Tuning 5,67 Onder Neutraal 6485 624,27 10,388

VK-962-J Tuning 6,51 Neutraal Neutraal 7252 674,04 10,759

VK-585-J Tuning n.t.g. 11649 1087,65 10,710


10,619


B. Co2-Emissiefactoren

Bij deze analyses is uitgegaan van de conversiefactoren volgens het handboek van SKAO v3.0.

Totaaloverzicht CO2 Factoren kg CO₂ Co2-Emissiefactor Bron

Bedrijfsgegevens Medewerkers fte 181,000 Loonadministratie

Productieomvang manweken

(40 uur) 19240,0 Calamiteitenoverzicht 2014 eerste helft * 2

Elektriciteit Ingekochte elektriciteit (grijs) kWh 0,455 kg CO₂ / kWh Energieoverzicht

Brandstoffen Aardgas voor verwarming m³ 1,830 kg CO₂ / m³ Energieoverzicht

Huisbrandolie/stookolie m³ 3,180 kg CO₂ / m³ Energieoverzicht

Propaan L 1,530 kg CO₂ / l Energieoverzicht

Mobiele werktuigen Benzine

liter brandstof 2,780 kg CO₂ / l GB: 42290

Diesel liter

brandstof 3,140 kg CO₂ / l GB: 42290

LPG liter

brandstof 1,860 kg CO₂ / l GB: 42240

Woon-werkverkeer Personenwagen km 0,210 kg CO₂ / km Reiskostendeclaratie

Helikopterverbruik in uren uren 1000,0 kg CO2/uur Verbruik 335,82 litr per uur

Zakelijk verkeer Gedeclareerde km personenwagen km 0,210 kg CO₂ / km Reiskostendeclaratie

Bestelwagen (in liters) benzine liter 2,780 kg CO₂ / l

GB: 44930

Bestelwagen (in liters) diesel liter 3,140 kg CO₂ / l

GB: 44930

Bestelwagen (in liters) LPG liter 1,860 kg CO₂ / l

GB: 44930

Vliegtuig regionaal (<700 km) personen km 0,270 kg CO₂ / km Opgave reisbureau

Vliegtuig Europa (700 - 2500 km) personen km 0,205 kg CO₂ / km Opgave reisbureau

Helikopter (in liters) kerosine liter 2,840 kg CO₂ / l Opgave HH en NHV

Personenwagen (in liters) benzine liter 2,780 kg CO₂ / l Opgave leasebedrijf

Personenwagen (in liters) diesel liter 3,140 kg CO₂ / l Opgave leasebedrijf

Documents

Ketenanalyse Grit - VENKO - Offshore en outdoor schilderwerken prestatieladder...bevordering van optimalisaties door het stimuleren van maatregelen in de voortbrengingsketen. De ladder