KARTA PRAW PODSTAWOWYCH UNII EUROPEJSKIEJ

Czym jest Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej?Karta jest ujednoliconym zbiorem fundamentalnych praw, które przysługują wszystkim obywatelom Unii.

Jakie prawa gwarantuje Karta?

★ GODNOŚĆKażdy ma prawo do życia.Nikt nie może być skazany na karę śmierci ani poddany jej wykonaniu. Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu. Nikt nie może być zmuszony do pracy przymusowej. Trzymanie w niewoli i handel ludźmi są zakazane.

★ ★ WOLNOŚĆKażdy ma prawo do ochrony wolności i bezpieczeństwa osobistego.Każdy ma prawo do ochrony swoich danych osobowych – nikt nie może przetwarzać ich bez naszej zgody i bez wskazania uzasadnionego powodu. Każdy ma prawo do wolności myśli i religii: nikt nie może być karany ani ograniczany za zmianę lub wyrażanie swoich myśli i religii. Niezależnie od tego czy jestem osobą wierzącą czy ateistą, jest to wyłącznie moja osobista sprawa. Każdy ma prawo do dostępu do edukacji oraz bezpłatnej edukacji obowiązkowej w swoim kraju, a także w innym państwie członkowskim na takich samych zasadach jak jego obywatele. Każdy ma prawo do wolnego wyboru zawodu, formy zawarcia umowy o pracę oraz miejsca pracy w swoim kraju, a także w innym państwie członkowskim na tych samych zasadach jak jego obywatele. Nie oznacza to jednak gwarancji miejsc pracy dla każdego.

★ ★ ★ RÓWNOŚĆ Każdy jest równy wobec prawa. Nikt nie może być dyskryminowany ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie, język, religię, orientację seksualną, narodowość itp. Kobiety i mężczyźni są równi w każdej dziedzinie życia, w tym w sprawach zatrudnienia i wynagrodzenia. Na przykład, przy wyborze na stanowisko pracy pomiędzy kobietą a mężczyzną, mężczyzna nie może być preferowany jeżeli jedynym powodem jest opinia, że kobieta ma więcej obowiązków rodzinnych, może zajść w ciążę, itd. Osoby w podeszłym wieku mają prawo do godnego i niezależnego życia oraz do uczestniczenia w życiu społecznym i kulturalnym. Osobom niepełnosprawnym powinno zagwarantować się środki mające zapewnić im niezależność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społecznym i kulturalnym.

Niniejsza publikacja została przygotowana przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej.Publikacja odzwierciedla jedynie stanowiska autorów i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności

za umieszczoną w niej zawartość merytoryczną.

★ ★ ★ ★ SOLIDARNOŚĆ Każdy pracownik jest chroniony przed nieuzasadnionym zwolnieniem z pracy. Każdy pracownik ma prawo do warunków pracy uwzględniających jego zdrowie, bezpieczeństwo oraz godność. Nie może zostać zmuszony do pracy w warunkach zagrażających życiu, powyżej prawnego limitu maksymalnego wymiaru czasu pracy itp.Każda osoba zamieszkująca legalnie na terenie UE jest uprawniona do świadczeń społecznych i przywilejów socjalnych.Każdy ma prawo do opieki zdrowotnej i leczenia w swoim kraju, a także w innym państwie członkowskim na zasadach określonych przez krajowy zakład ubezpieczeń zdrowotnych. Każdy kraj UE musi zapewnić ochronę konsumentów.

★ ★ ★ ★ ★ PRAWA OBYWATELI Każdy może głosować oraz kandydować w wyborach do Parlamentu Europejskiego, a także w wyborach lokalnych każdego państwa UE, jeżeli obecnie tam mieszka. Każdy ma prawo do składania petycji do Parlamentu Europejskiego. Dzięki „Europejskiej inicjatywie obywatelskiej” mogę wspólnie z obywatelami innych krajów członkowskich wpływać na proces stanowienia prawa w Unii. Każdy ma prawo do bezstronnego, rzetelnego i terminowego przez instytucje UE zgłoszonej sprawy. Mogę napisać do instytucji UE w moim własnym języku i w nim muszę otrzymać odpowiedź.W przypadku niewłaściwego działania instytucji UE każdy ma prawo zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii lub złożyć skargę do Komisji Europejskiej.Każdy obywatel UE ma zagwarantowaną swobodę przemieszczania się (podróży), pobytu i zamieszkania w każdym Państwie Członkowskim. Podczas podróży poza UE obywatel UE może korzystać z pomocy dyplomatycznej i konsularnej każdego państwa członkowskiego.

★ ★ ★ ★ ★ ★ WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI Jeśli prawa i wolności gwarantowane przez prawo UE zostały naruszone każdy ma prawo do skutecznego środka prawnego i do sprawiedliwego procesu sądowego. Oznacza to, że każdy ma prawo do sądu (czyli objęcia kontrolą sądu naruszenia naszych praw, np. poprzez złożenie skargi na wydaną decyzję), a także prawo do sprawiedliwego i publicznego wysłuchania w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd. Ponadto każdy z nas ma prawo do wyegzekwowania wyroku sądu (np. poprzez wypłatę zasądzonego odszkodowania).

Co może obywatel UE, jeśli jego prawa zostały naruszone?Jeśli masz konkretny problem lub pytanie, skorzystaj z serwisu usług publicznych UE – Twoja Europa - Poradywww.europa.eu/youreurope/advice/index_pl.htm lub zadzwoń na bezpłatną infolinię Punktu Informacji Europejskiej w Warszawie: 0 800 6789 10 11W przypadku zakupów w obcym kraju w ramach UE o poradę zapytaj w Europejskim Centrum Konsumenckim: konsument.gov.plW przypadku naruszenia twoich praw zawartych w Karcie możesz zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce: www.brpo.gov.pl

Więcej o Karcie Praw Podstawowych i o Unii Europejskiej: www.europa.eu/index_pl.htm

Karta ujednolica i zbiera w jednym dokumencie fundamentalne prawa, które przysługują wszystkim obywatelom Unii w każdym kraju członkowskim.

Obywatelstwo europejskie daje nam gwarancję poszanowania praw zawartych w Karcie w każdym kraju UE.