Nr. 336 Hósdagur 17. februar 2005 12,-

Kollveltingí RReiðara-felagnum

Kunningarfundur hjáFiskamarknaðinumFitt av fólki á fyrsta fundi hjá nýggjafiskamarknaðinum. Síða 17

ALS-formaður blokeraðifiskimannauppskot sumvinnumeiriluti var fyriUnti ikki fiskimonnum sømdir fyri eitt 5 oyra. Men at stuðla hægstløntum vareingin trupulleiki! Síða 19

Ársins fyrsta-hjálpari 2004

Reyði Krossur hevur fyrifjórðu ferð kosið ársins

fyrstahjálpara.

Síða 5

KKaarrll JJáákkuuppSSiiggvvaarrddsseenn 110000 áárr

Er tó ársungi í muntil mammuna, sumgjørdist 105 ár!

Fiskamarknaðurin í BretlandiHvat kann gerast? Síða 3

Síða 20

Baksíðan

Síða 3Nr. 336 - 17. februar 2005

Toska og hýsumarknaðurin í BretlandiHósdagin í seinastu viku løgdu John Rajani og Dann Jacobsen frá Sendistovu Føroya í Bretlandi eina frágreiðing um okkaraútflutningi av fiski til Bretlands við serligum atliti til útflutningin av óvirkaðum fiski.Henda frágreiðingin er drúgv, nærum 60 síður, og er eisini ein breið lýsing av bretska fiskamarknaðinum. Vit taka tí bert ogniðurstøður úr frágreiðingini við serligum denti á viðurskifti, sum viðkoma okkum.

Higartil hava vit kunnastaðfest, at alheimsnýtslanav sjóføðslu er í eini støð-ugari menning.Tó er sann-líkt við verandi gongd, atframtíðar útboðið av sjó-føðslu fer at vaksa lutfals-liga meiri enn eftirspurn-ingurin. Størsti vøksturinav sjóføðslu fer at verða íframleiðsluni av alifiski, iðfer at vaksa munandi meiraenn framleiðslan av veidd-um fiski.

Rákið í nýtsluhættunumhjá brúkarunum boðar frá,at brúkarar í størri munfara at leggja seg eftir fesk-um køldum vørum. Or-sakirnar til hesa gongderu m.a., at endaligi brúk-arin gerst alsamt meirivarðugur um egna heilsu-støðu, har góðska ogføðslutrygd er í hásæti.Umframt er gongdin tann,at tað skal gerast lættariog høgligari hjá brúkara-num at fáast við tilgerðingav sjómati.

Á hvítfiskamarknaðinumverður væntandi ein mink-ing í útboðnum av sið-vandu hvítfiskasløgunumtoskur og hýsa. Hóast hesaafturgongd í útboðnum,tykist onki grundarlag verafyri príshækkingum fyrihesi bæði hvítfiskasløgini.Orsøkin til hesa støðu, erhópframleiðslan av hvít-fiski í londum, sum t.d.Kina, ið forðar fyri einariavmarking í útboðnum avhvítfiski. Eisini er kapp-ingin frá øðrum protein-keldum, sum t.d. høsnar-ungum, við at ávirka prís-in á hvítfiski.

Tá talan er um Stóra-bretland, hava vit staðfest,at seinastu árini eru land-ingarnar hjá bretsku fiski-førunum minkaðar alsamt.Samstundis er eftirspurn-ingurin frá brúkarunumeftir sjóføðslu í støðugumvøkstri. Hetta merkir, atStórabretland er vorðiðsera bundið at innfluttarirávøru. Tó hevur hesinvaksandi eftirspurningur-in ikki elvt til munandipríshækkingar, tí ein stór-ur partur av innflutningi-num kemur úr láglønar-samfeløgum.

Rákið í bretsku nýtslu-hættunum, er fyri einstóran part tað sama, sumá heimsmarknaðinum.Størri vøkstur er í nýtsluniav feskum køldum fiska-vørum. Samstundis fáastóru handilsketurnar ein

alsamt størri part av sølu-ni, og harvið eina tryggariog valdsmiklari støðu ábretska marknaðinum.

Støðan hjá føroysk-um fiski í BretlandiTá talan er um bretska

marknaðin fyri føroyskantosk og hýsu, so hevurhesin søguliga verið týdn-ingarmikil fyri føroyskufiskivinnuna og føroyskasamfelagið. Sum veitara-land av toski og hýsu havaFøroyar verið, og eru avstórum týdningi fyri StóraBretland.

Gongdin seinastu tíggjuárini hevur tó havt viðsær stórar broytingar íútf lutningsmynstrinumav toski og hýsu til Stóra-bretlands. Útflutningurinav landfrystum toski ernærum horvin, samstund-is sum útflutningurin avóvirkaðum køldum toskier vaksin sera nógv. Til-svarandi er lutfalsliga virðiá hesum útflutningi minkaseinastu árini.Sama mynst-ur er eisini galdandi fyrikølda óvirkaða hýsu, með-an sølan av landfrystarihýsu tykist verða meiristøðug. Sølan av sjófrystuvørunum seinastu árinihevur verið støðug bæðifyri tosk og hýsu.

Fleiri viðurskifti havaviðvirka til broytingina íútf lutningsmynstrinum.Serliga er kappingarførihjá føroysku framleiðslu-virkjunum versnað mun-andi seinastu tíggju árini,serliga sum ein avleiðingav nýggju kappingarneyt-unum úr Ruslandi ogKina. Eisini má ásannast,at marknaðarsamskipaninhjá føroysku framleiðslu-virkjunum í Stórabretlan-di er vánalig, samanborinserliga við bretsku kapp-ingarneytarnar. Hetta sæsteisini aftur í sølumynstri-num av føroyskum toskiog hýsu, har meginpart-urin av fiskinum verðurseldur ígjøgnum fyrstuliðunum á bretska markn-aðinum.

Samanumtikið kann sig-ast,at føroyska framleiðslu-vinnan hevur ikki megn-að at finna lønandi fram-leiðslur úr toski og hýsutil bretska marknaðin, hó-ast rávørutilgongdin hev-ur verið góð.

Hvat er til ráða at taka?Spurningurin, vit eiga atseta okkum, er tí: Hvussumøta vit á bestan hátt hes-ari avbjóðing, og hvussutryggja vit at okkara sam-felag ikki bert verður einútflytari av rávøru, menheldur kann mennast til

eitt framkomið fiskivinnu-samfelag?

Vanliga tá tosað verðurum alheimsgerðina og tahóttan, hon er fyri vinnu-lívið í vesturheiminum,verður sagt, at talan erikki um eina hóttan, umbert vinnulívið í vestur-heiminum klárar at flytaseg fram í virðisketuni,hetta frá sonevndari frum-framleiðslu til eina meirivitanartunga framleiðslu.Alheimsgerðin skal vend-ast frá at vera ein hóttantil ein møguleika.

Tó er tað at flyta einavinnu fram í virðisketuniikki nakað, ein kann gerafrá degi til dags.Og møgu-liga ber hetta ikki til yvir-høvur. Møguliga eru forð-ingarnar ov stórar, ogmøguliga hava vit ikkineyðuga kunnleikan ogvitanarstøðið,sum er neyð-ugt.

Hyggja vit nærri eftirmøguleikanum at mennalandframleiðsluna soleið-is, at hon kann flyta segfram í virðisketuni, so eig-ur framleiðsluvinnan atfara undir øðrvísi fram-leiðslu av toski og hýsu.Nýggjar vørur mugu fram-leiðast og til nýggjarmarknaðir. Uttan at fara ísmálutir tykist greitt, atframleiðsla av virðisøkt-um vørum, sum t.d. fesk-um køldum vørum, inn-ballaðum vørum (coated),royktum vørum og lidn-um verum, eru hóskandimøguleikar.

Vit hava t.d. sæð, at okk-ara kappingarneytar úrÍslandi fyri fleiri árumsíðani eru byrjaðir atmenna aðrar marknaðir íStórabretlandi, har kapp-ingin er meiri til teirrafyrimun. Seinastu árini erútflutningurin av køldumtoska- og hýsufløkum,sum loftvegis verða flutttil Stóra- Bretlands, vaksinmunandi.

Um miðjan 90-ini láútflutningurin um 500 t.Nú er hann 10 ferðir sostórur. Tó eru bert um20% hýsa,og tað er serligaføroyska hýsan sum verð-ur útflutt óvirkað.

Íslendska vinnan hevurí ávísan mun megnað atflutt sína framleiðslu fráeinum marknað, har kapp-ingin er herd,til ein markn-að har íslendska vinnanhevur nakrar kappingar-fyrimunir.

Eisini hava vit sæð, atstørru íslendsku fram-leiðsluvirkini hava styrktsína støðu á marknaði-num fyri virðisøktum vør-ur. Hetta er tó ikki gjørtvið at menna framleiðslu íÍslandi, men heldur atmenna egna framleiðslu íStórabretlandi við at keypaframleiðsluvirkir í Stóra-bretlandi, sum hava sátt-málar við stóru handils-keturnar.

Í Norra hevur samagongdin eyðmerkt útflutn-ingin av hvítfiskasløgum.Skifti frá frystum til feskkøld fløk er í støðugarimenning. Feskastu tølinivísa, at norski útflutning-urin av feskum toska flakií 2003-2004 vaks í virði,við 86 prosentum. Útflutn-ingurin av feskum hýsuog upsa fløkum vaks ívirði við ávíkavist 124 og51 prosentum í sama tíð-arskeiði. Um somu tíðhevur ein afturgongd ver-ið í útflutninginum av øll-um frystum blokkvørumog flak-vørum av toski,upsa og hýsu.

Er tað møguligt hjáføroysku fram-leiðsluvinnuni atflyta seg fram ívirðisketuni?Til tess at svara hesumspurningi, fara vit niðan-fyri at hyggja eftir nøkr-um av teimum viðurskift-um, sum eru týdningar-miklir, um eitt tílíkt skiftiskal lata seg gera. Mongviðurskifti kundu veriðáhugaverd, men vit havavalt at hyggja serliga eftir:

· Góðsku- og góðskustýr-ingsskipanum

· Sporføri· Kostnaðarstøði· Fiskiveiðiumsiting· Flutningi· Grindadrápi· Strategic Partnership· Vøru- og marknaðar-

menning

Týðandi viðurskifti -skulu vit flyta okkumnærri marknaðinum

Góðska og góðsku-stýringsskipanirGóðskan á føroyskumtoski og hýsu fær bestuskoðsmál frá bretskumframleiðarum og umboð-um fyri uppboðssølu-marknaðir. Hinvegin ergóðskan á føroysku hýsu-

ni versnað nakað seinastuárini, serliga tí hon hevurverið smáfallandi. Menyvirhøvur er góðskan áeinum høgum støði, eisinitá samanborið verður viðÍsland og Norra. Bretskirframleiðarir siga, at í dager eitt høgt góðskustøðiikki bert ein treyt, menein fyritreyt fyri at kapp-ast á bretska marknaði-num.Um góðskan ikki er ílagi, so kunnu rávøru-veitarar, sum t.d. Føroyar,gloyma alt um at gera seggaldandi á bretska markn-aðinum.

Krøvini frá retail kund-unum eru ógvuliga strongtil tess at tryggja, at enda-ligi nýtarin av vøruni færrøttu góðskuna.

Góðska og góðskustýr-ingsskipanir kunnu ikkisigast at vera ein forðingfyri føroyskari fiskavøru-framleiðslu og útflutningiá bretska marknaðin.Góðskustýringsskipanireru og hava verið parturav føroyskari framleiðslu ílongri tíð. Hinvegin kannhugsast, at vit í Føroyumfara at hyggja eftir heildar-loysnum, ið liggja tættariat framtíðar ynskjum ogkrøvum hjá sølufyritøkum,ið selja til endaliga brúk-aran. Ein møgulig heild-arloysn kundi verið einsamantvinnan av góðsku-stýring við einari spor-førisskipan.

SporføriSeinastu tíðina hevur ver-ið nógv tosað um spor-føri í matvøruframleiðslu,eisini í fiskavørufram-leiðslu. Fyribrigdið hevurstungið seg upp, mest or-sakað av altjóðageringini,men eisini orsakað av ein-ari styrktari brúkararørslu.Altjóðagerðingin hevurm.a. havt við sær, at ym-iskt tilfar í matvørufram-leiðslu kann hava sín upp-runa úr øllum heimsinslondum. Í hesum sam-bandi er neyðugt við skip-anum, sum kunnu sporahetta tilfar/vøru til upp-runakelduna, um nú eitt-hvørt eiturevni ella líkn-andi skuldi verið í tilfari-num, til tess at tryggja ogverja brúkaran.

Fyri ikki at gerast eineftirbátur, er tað greitt, atføroyingar mugu finnaútav, hvussu vit skilabestseta í gongd eina skipan,ið tryggjar fult sporføri í

John Rajani hevurframløgu.

Dann Jacobsen hevurverið við til at gerakanningina.

Johanna á Bergi hevðiorðið. Hon selur fiskfyri Kósina.

Síða 4 Nr. 336 - 17. februar 2005

føroyskari fiskiveiðu ogframleiðslu.

Ein møgulig føroyskloysn kann vera ávegis, tí íverandi løtu ger føroyskasmápartafelagið Bitland,eitt samtak av 12 føroysk-um fyritøkum, eina verk-ætlan, ið hevur til enda-máls, at øll sporførisdata íføroysku fiskivinnuni verðaflutt digitalt millum liðinií virðisketuni.

Kostnaður og prísurSum við allari framleiðslu,er kostnaður sjálvsagt seratýdningarmikil. Kanskaserliga er kostnaðarstýring-in umráðandi í framleiðsl-uni av matvørum,sum t.d.fiskavørum. Á sama háttsum við góðskuni á fiski-num, er tað ein fyritreyt,at kostnaðurin á fiskinumella prísurin á rávøruni erkappingarførur. Hinvegineru bretskir fiskaframleið-arar samdir um,at teir ikkibert kunnu hyggja eftirprísinum, men at tað erheildin sum er umráðan-di, t.v.s. at góðska, prísur,nøgd og veitingartrygdo.s.fr.Tó er torført at takadagar ímillum, hvørji avhesum viðurskiftum ermest umráðandi.

Samstundis sum ketu-handlarnir hava fingið al-samt meiri at siga á markn-aðinum, er høvuðsdent-urin broyttur frá at verðalagdur bert á prísin, til atfevna meiri sum einaheild av ymiskum viður-skiftum. Tó er hetta ikkigaldandi fyri allar vørur,men kanska serstakligafyri vørur, sum t.d. feskfløk til ketuhandlar. Í hes-um førum arbeiða veit-arar til ketuhandlar oftavið fleksiblum príssátt-málum, har veitarin aftur-fyri lýkur ávísar treytir,sum t.d. eitt ávíst nøgdar-og góðskustøði, veitingar-trygd og reglusemi.

Sum longu staðfest, eruføroyingar ikki kappingar-førir í prísi, tá ið talan erum siðvandar frystar vør-ur, sum eru í beinleiðiskapping við láglønarsam-feløg. Hinvegin er iva-samt, um føroyingar erukappingarførir í øðrumvørubólkum, t.d. fesk fløkella í value-added vørum.Hetta má síggjast við atlitiat fleiri ymiskum viður-skiftum.

Uttan mun til føroyskakostnaðarstøðið, serliga løn-arkostnaðin, so eru møgu-leikarnir fyri at kappast ájavnum støði við vørum,ið liggja longri “frammi”í virðisketuni, munandibetri,við t.d. íslendskar ognorskar vørur.

BurðardyggfiskiveiðiumsitingTá ið bretskir framleiðararskulu velja rávøruveitarar,verður sera stórur dentur

lagdur á, at rávøran hevursín uppruna úr einumlandi, har fiskivinnan verð-ur umsitin á ein burðar-dyggan hátt.T.d. vilja fleiribretskir framleiðarir ikkikeypa fisk, ið er veiddur ábretskum øki, tí serligatoskastovnarnir í hesumøkjum sigast at vera serailla fyri. Enn einaferð erutað krøvini frá stóru hand-ilsketunum á smásøluøki-num og sterka brúkara-rørslan, ið leggja eitt stórttrýst á allar partar og ølllið í virðisketuni.

Føroyar og føroyska fiski-vinnan kann møguligagera sær dælt av hesaristøðu. Serliga tá ið hugsaðverður um bretska áhuganfyri føroyskari fiskiveiði-umsiting, har Føroyar oftaverða nýttar sum ein fyri-mynd fyri burðardyggariumsiting.

Yvirhøvur er hugburð-urin hjá bretsku fram-leiðarunum, at fiskiveiðaní londum sum Føroyum,Íslandi og Norra verðurumsitin á ein burðardygg-an hátt. Tí gera bretskirframleiðarar, ið keyparávøruna úr áðurnevndulondum, nógv burturúr, tiltess at siga sínum kund-um frá hvaðani rávøranhevur sín uppruna.

Hartil samstarvar einstórur partur av fiskafram-leiðsluvinnuni í Stórabret-landi saman við ymiskumnáttúruverndarstovnumog sølufyritøkum, til tessat flokka og seta mát fyriburðadyggari framleiðslufyri sjóføðslu. Eitt av hes-um samtøkunum er Mar-ine Stewardship Council(MSC), ið kann samanber-ast við vælkenda “svana-merkið”. Fleiri av teimumspurdu fiskaframleiðarun-um søgdu seg antin havafingið MSC viðurkenning,ella so fóru teir at fáa hesaviðurkenning í næstum.

GrindadrápNakað sum kann gerastein marknaðarforðing fyriføroyskan tosk og hýsu íStórabretlandi er føroyskagrindadrápið. Í øllum før-um siga stóru bretskuaðruhonds framleiðararnir,at føroyska grindadrápiðer ein stórur meinbogi,um teir skulu keypa før-oyskan fisk og framleiðahendan til stóru bretskuhandilsketurnar.

Hinvegin søgdu somuframleiðarar, at um føroy-ski fiskurin var kapping-arførur mótvegis íslendsk-um ella norskum fiski, sokundi tað væl hugsast, atføroyska vøran varð tikinfram um aðrar vørur, hó-ast føroyskt grindadráp.

Samskipan avflutningiBretskir keyparar og fram-leiðarar av fiskavørumleggja sera stóran dent á,

at teirra rávøra kemur tilrøttu tíðina og á ein hátt,ið tryggjar bestu góðsku-na. Flutningssambandiðmillum rávøruveitara ogframleiða var ein av høv-uðsorsøkunum til, at fram-leiðararnir høvdu valt ver-andi rávøruveitara av fesk-um fløkum.

Í hesum sambandi varloftvegis flutningurin úrÍslandi av feskum fløkumofta nevndur. Vøran, iðteir selja til ketuhandl-arnar,er ikki meira enn 24tímar gomul, tá ið hon ferinn á hyllurnar í sølubúð-unum. Í verandi løtu ertalan næstan bert um feskfløk úr Íslandi, ið verðaflogin til Humbersideflogvøllin, beint uttanfyriGrimsby og Hull. Afturathesum er, at tað er møgu-ligt hjá einum bretskumframleiðara at bíleggjabæði størri og smærrinøgdir av feskum fløkumúr Íslandi, alt eftir hvatteirra kundar vilja hava.

Ynskini hjá stóru fram-leiðarunum sýnast at veraat menna fleiri loftvegisflutningsambond til veit-arar úr øðrum londum, tiltess at spjaða teirra rávøru-grundarlag. Hetta kannverða ein møguleiki, iðføroyingar kunnu gerasær dælt av.

Eitt er vist, at uttan loft-vegis flutningssambandmillum Bretland og Før-oyar, verður tað sera tru-pult at kappast á javnumføti, við t.d. Ísland, ámarknaðinum fyri feskarkøldar vørur.

Í hesum sambandi gersttað ógvuliga týdningar-mikið, at hugt verður eftirfleiri møguligum loysnumá einari flutningssamskip-an millum Føroyar ogStórabretland. Hetta erneyðugt bæði til tess atveita tað neyðugu veiting-artrygdina og reglusemitil marknaðin, og røkkabretska marknaðin viðvørum, sum eru kapping-arførar.

StrategicPartnershipÁ einum framkomnumføðsluvørumarknaði sumtí bretska,er hugtakið “stra-tegic partnership” vorðiðein partur av dagliga virk-seminum millum allarpartar í virðisketuni.Tískiler umráðandi, at vit eisinifrá føroyskari síðu setaokkum inn í hetta tanka-mynstur.

Í hugtakinum liggurm.a., at partar í einarivirðirsketu, í ein ávísanmun, sameina virksemisítt til tess at økja umproduktivitetin og skapaenn skjótari loysnir fyrikundan. T.d. kann einseljari og keypari gera særdælt av sínámillum ágóð-um við at skilja tvørleik-arnar og deila vitanina hjá

hvørjum øðrum. Hetta let-ur eisini upp fyri møgu-ligum peningaligum íløg-um millum partarnar, so-leiðis at partarnir í virðis-ketuni verða drignir nærriat hvørjum øðrum, bæði áeinum vitanar og ognaar-rættarligum støðið.

Vøru- ogmarknaðarmenningGreitt er, at føroyskur ú-tflutningur til Stórabret-lands rakar fyrstu liðini íbretsku virðisketuni. Umføroyskar útflutningsvør-ur skulu koma longri inn íbretsku virðisketuna, erneyðugt við serligari vitanog kunnleika, til tess atmenna verandi vørur ogmarknaðir, og eisini vitantil at menna nýggjar vørurog marknaðir.

Um ein skal verða kapp-ingarførur á einum fram-komnum marknaði, ið errikin av brúkarunum sam-an við nøkrum fáum hand-ilsketum, er neyðugt viðeinum stórum atliti atmarknaðarbroytingum.Her er ikki bert talan umbroytingar á prísstøðinum,men kanska serliga broyt-ingar í brúkaramynstri-num, vanum o.s.fr.

Sostatt er neyðugt hjáføroysku vinnuni at vinnasær tað neyðugu vitaninaog kunnleikan, ið kannføra føroyska framleiðslulongri fram í bretsku virð-isketuni. Tað sama gerstneyðugt hjá føroyskumfyritøkum,um hesar skuluuppfatast sum ein egn-aður og veruligur parturav áðurnevndu strateg-isku partnerships.

Hinvegin er atgongdintil ta neyðugu vitaninamunandi nervað av tí veru-leika, at føroyska vinnanikki er til staðar á markn-aðinum við egnum fyri-tøkum sum vit fyrr høvduvið Chaldur.

Tó er tað framvegis so-leiðis, at tann núverandiføroyska vitanin um bret-ska marknaðin ella markn-aðaratlit, antin ikki tilstaðar, ella verður hendanikki fult roynd. Í øllumførum eru nógvar ábend-ingar, at føroyska vinnanhevur havt trupult at til-laga seg broyttu markn-aðarviðurskiftini.

Hugburðurin hjábretum mótvegisføroyskari fiski-vinnuTá ið bretski framleiðarinskal velja ein rávøruveit-ara, verður stórur denturlagdur á tey søguligi sam-bondini og tær samstarvs-royndir, ið ein hevur havtvið veitarar gjøgnum tíð-irnar. Smb. fleiri bretskumframleiðarum,eru tað oftaroyndirnar og søguligasambandið millum seljaraog keypara, ið fær avger-andi týdning í valinum avrávøruveitara. Í hesumsambandi fáa føroyingarbestu skoðsmál, og verðamettir sum álítandi og eittfólkaslag, ið dugir at haldaorð.

Hinvegin er hugburður-in hjá flestu bretsku fram-leiðarum tann, at føroy-ingar altíð hava verið eittstig aftanfyri, tá um vøru-menning og marknaðarat-lit ræður. Hesin hugburð-ur kann forða fyri at før-oysk framleiðsla og fram-komin rávøra sleppur innum gáttina hjá stóru bret-sku framleiðarunum. Fram-leiðararnir siga m.a., atFøroyar aldrin hava ging-ið á odda í primér fiska-vøruframleiðslu, og at før-oyingum vantar eitt størriatlit at endaliga brúkara-num og marknaðinum.

Haraftrat verður Íslandofta nevnt sum dømi um,hvussu føroyingar skulduhavt gjørt og borið seg atí mun til marknaðarmenn-ingina. Sambært einumbretskum framleiðara hug-di íslendska vinnan fram-eftir í virðisketuni og spur-di hvørja vøru, markn-aðurin spurdi eftir oghvørja vøru, teir megnaðuat framleiða í kapping viðaðrar. Síðani fóru íslends-ku framleiðararnir undirat útbyggja og mennaflutningssambandið tilmarknaðin.

Sjálvandi skulu hesar út-sagnir takast við fyrivarni,serliga tí talan er umávísar vørubólkar.T.d. erufrystu fløkini, ið verðaframleidd umborð á før-oysku verksmiðjutrolarun-um væl umtókt av bretskukeyparunum. Harumframteru tað fleiri smærri bret-skir keyparar, ið gleðastum fesku føroysku hýsu-

na, ið fæst til keyps ábretska marknaðinum. Tóskerst tað ikki burtur, at íhesum førinum er talanum óvirkaða vøru, harvirðisøkingin verður framdog ágóðin av hesum virk-semi liggur í Stórabret-landi.

OnnurtýdningamikilviðurskiftiOmanfyri hava vit tikiðsamanum ymisk viðurskifti,sum eru týdningarmikil,um føroyska framleiðslu-vinnan skal kunna flytaseg longri fram í virðis-ketuni. Hesi viðurskiftieru sera týðandi og eruhelst ein fyritreyt, um eitttílíkt skifti skal lata seggera. Tað eru tó eisinionnur viðurskifti, sum erueins týdningamikil ogsum hava eitt meiri bygn-aðarligt eyðkenni.

ES lóggáva, serliga áhandilsøkinum, fevnir eis-ini um Stórabretland ograkar sostatt eisini før-oyskan útflutning,og virk-ar til tíðir sum ein forðingfyri menning av hesum út-flutningsmarknaði. Hettaer serliga viðkomandi, táið talan er um, at Føroyarskulu fara undir at fram-leiða og útflyta fleiri value-added vørur. Til dømiskann nevnast, at Føroyarhava eina innflutnings-kvotu uppá 1200 tons, tátalan er um paneraðarfiskavørur til ES marknað-in, laksur undantikin. Eftirkvotuna uppá 1200 tonsfellur ein tollur á vørurnaruppá 20 prosent.

Til seinastSamanumtikið kann sigast,at skal føroyska fiskivinn-an megna at flyta seglongri fram í virðisketuni,skulu stór stig takast.Neyðugt er við eini hug-burðsbroyting bæði í vinn-uni og í politisku skipan-ini.Ein fyritreyt fyri at tak-ast kunnu stór stig er, atvinna og politiski myndug-leikin arbeiða eftir samaleisti, har politisku karm-arnir stuðla undir eina fel-ags hugsjón um eitt fram-tíðar framkomið føroysktfiskivinnusamfelag.

Niðurstøðan kann lýsast við hesi talvu.

Síða 5Nr. 336 - 17. februar 2005

Meira frá MenakhemMenakhem Ben Yamigjørdist kendur í føroysk-um fiskivinnuumhvørvi,tá hann sum gestur hjá FFseinasta summar luttók íFarec ráðstevnuni umfiskiveiðuskipanir. Hannsá umrøddu viðurskiftiniút frá einum fiskimanna-sjónarmiði, og hetta eruvit ikki so von við á okk-ara leiðum.

Hansara framløga á ráð-stevnuni varð prentað íFF-blaðnum og er eisinieitt av fylgiskjølunum tilokkara seinastu ársfrá-greiðing, sum er at finna áokkara heimasíðu.

Menakham er ein seraspennandi persónur, ogsum fyrsta blað í vestur-heiminum kundu vit berahansara søgu sum pólskurjødi undir krígnum. Sumslíkur varð hann dømdurat verða fyribeindur, mená ein ótrúligan hátt slapphann til rýmingar og komheim til Ísrael, har hannvar við til at stovnsetastatin Ísrael. Her hittihann Honnu, sum hanngiftist við, og sum eisinislapp undan týningarleguhjá nasistunum, tí hon varov sjúk at verða fyribeind.

Nú heimurin hevur há-tíðarhildið, at 60 ár eru

liðin síðan týningarleganAuschwitz var fríað, kannverða nevnt, at vermam-ma Menakhem endaðisínar dagar har.

Menakhem hevur skriv-að ein hóp av bókum ogritgerðum um fiskivinnuog fiskiveiðu. Og undanjólum fingu vit bók, hannhevði skrivað saman viðtveimum øðrum fiski-veiðufrøðingum. Bókin

eitur “Out of Fishermen'sHands…”

Í eini frásøgn siga høv-undarnir, at teir her havaroynt at skapa eina greiðafrásøgn um ta skjótt økj-andi oyðingina av til-feinginum í havinum, sumer skapt av menniskjum.Teir hava eisini roynt atlýst, hvussu fiskimennsum heild eru ørkymlaðirav, at teirra livumstøður

verða fyribeindar av ráariimperialismu, soleiðis sumhon hevur verið sæddupp gjøgnum øldir á øðr-um økjum.

Týðiliga er tað fyrst ogfremst veiðan eftir fiski tilfiskamjølsframleiðslu, sumteir ræðast. Síðan í 70-un-um er veiðan til hettaendamál økt, so hon erumleið 30-40% av saml-aðu veiðuni.Tað eru lond-ini í Evropa sum myndahenda fiskiskapin, harNoreg á okkara leiðum erá odda.

Bókin er fyrst og fremstein verja av tí “lítla” fiski-manninum. Hetta er út-róðrarmaðurin við sínimentan,sum myndar nógvtann størsta partin avheimsins fiskimonnum.Hetta eru teir fiskimenn,sum ikki eru ein hóttanmótivegis fiskastovnumog sum liva í sátt við nátt-úruna, og sum fyrst ogfremst ræður sær sjálvum,nær hann fer út og nærtað er meira hóskandi atvera heima.

Roknað verður við, atumleið 14 mio. av fiski-monnum eru í heiminum.Av hesum eru tær 13 mió.smábátafiskimenn, meðanrestin eru við teimum størri

skipunum. Ofta er talanum stórar verksmiðjutrol-arar, sum eisini verðaroknaðir sum ein hóttanmóti teimum smáu fiski-monnunum. Í øðrum før-um verða stórar nøgdirveiddar til mjølframleiðs-lu, og hetta verður eisiniroknað sum ein hóttanmóti teimum smáu. Heiltgalið er, tá so kapitalismankemur inn í myndina. Táer vinnan rættiliga tikin úr“the hands of fishermen.”

Tað verður ofta tosaðum eina útróðrarmentan,sum fánar burtur, so hvørtbátarnir gerast størri. Og

tað er hesa mentan, rit-høvundarnir gera seg tiltalsmann fyri.

Bókin er tilsamans 238blaðsíður og hevur einafjøld av upplýsingum umfiskiveiðu og fiskimennsum heild. harafturat erunógvar myndir í bókini.Tíer ein slík bók eisini áhuga-verd hjá okkum her í Før-oyum at lesa.

Bókin kann bíleggjast áhesi heimasíðuni:http://sharpgary.org

Hon kostar 15 US-doll-arar + postgjald.

Menakhem Ben Yami

Kollvelting í ReiðarafelagnumTað er ikki ofta, at kollvelt-andi tíðindi eru at frættafrá tí skjótt 100 ára gamlareiðarafelagnum.Men hettahendi nú ein dagin.

Forsøgan er sáttmálatrætanmillum Føroya Reiðara-felag og Føroya Skipara-og Navigatørfelag. Herhava júst verið drúgvartingingar, sum fyrst end-aðu við einum vrakaðumsemingsuppskoti og síðanvið einum nýggjum sem-ingsuppskoti mánanáttinaí seinastu viku.

Føroya Reiðarafelag baðum at fáa møguleikan atleggja hetta uppskot fyriein limafund, og tí varðfreistin at geva svar sett tilseinnapartin hósdagin.Fyrrapartin sama dag hevðiFøroya Reiðarafelag sínlimafund, sum endaði viðeini fráboðan um, at fránú av skuldi tað ikki veraFøroya Reiðarafelag, sumskuldi tingast um einsamlaðan sáttmála, menframyvir skuldu serfeløg-ini hjá reiðarunum tingasthvør sær um sáttmála.

Vit gita, at orsøkin til

hetta er, at samráðingarmillum Føroya Reiðarafel-ag og Føroya Skipara- ogNavigatørfelag seinastuferðirnar fyri ein stóranmun hava snúð seg umeinstøk skip og einstakarbólkar, og at teir bólkar,sum ikki varða av hesummálum, ikki vilja komasær í tann vanda, at skulunoyðast at vera lagdir íeinum verkfalli vegna mál,sum eru teimum viðkom-andi, soleiðis sum taðmeira enn so er hent fyrr.

Hetta er ein rættilig koll-velting. Í allari sáttmála-søguni hjá Føroya Reið-arafelag hevur

verið tingast um sáttmálarvið tey fýra mann-ingarfeløgini í einum.Sátt-málin er fyri ein part fel-agsreglur fyri allar veiður,og dømi um hetta eruuppsagnarreglur, eftirløn,trivnaðarmál, frítíðarlønv.m. Síðan eru aðrir sátt-málar fyri teir ymiskuveiðuhættirnar.

Hetta hevur í hvussu erongantíð verið nakar ser-stakur trupulleiki í sam-

ráðingunum millum Før-oya Fiskimannafelag ogFøroya Reiðarafelag. Fyrstisáttmálin millum feløginivarð gjørdur í 1912. Síðantá er eitt ótal av sáttmál-um gjørdir, og tann sein-asti varð undirskrivaðurfyri júst einum mánaðisíðan. Víst vóru partarnirikki serliga nøgdir, menteir samdust at enda.

Eftir einum fyrrapartihevur Føroya Reiðarafelagnú broytt hesa longupraksis soleiðis, at núskulu manningarfeløginisamráðast við hvønn und-irbólk sær hjá FøroyaReiðarafelag. Hesir undir-bólkar eru 8 í tali og um-boða t.d. línuskip, ísfiska-trolarar, nótaskip, rækju-trolarar, verksmiðjuskipv.m.

Hetta merkir so aftur, at ístaðin fyri at hava einmótpart skulu tey fýramanningarfeløgin nú havaátta mótpartar. Vit dugailla at síggja, at hetta íheila tikið kann bera til.Ein sáttmáli er ein heild,hóast áhugamálini kunnuvera ymisk hjá teimum

ymisku bólkunum.Og sumsagt eru nógv mál felagsfyri allar bólkarnar. Í hes-um samráðingum hevursoleiðis nógv tíð veriðbrúkt til at samráðast umuppsagnarreglur, ið muguvera felags fyri allan flot-an.Tað vil tí vera ørskapurat hava 8 mótpartar attingast við um sama evni.Og tað fer at vera seratrupult at tingast við 8mótpartar um spurningarviðvíkjandi teimum ein-støku veiðuhættunum.

Nú verður hetta í fyrstalagi aktuelt hjá FøroyaFiskimannafelag í desem-ber 2006, tá sáttmálinaftur kann sigast upp.Men tað er ikki vist, atFøroya Fiskimannafelagfer at leypa á leistum fyrihesi nýggju tónunum hjáreiðarunum. Vit fara atviðgera hendan spurning-in eins og vit fara atkanna, um eingin rættar-siðvenja er á hesum øki,og um ein sáttmálaparturuttan víðari kann blaka altfrá sær, sum tað sær út til,at ætlanin er her.

Heimsmeistaraheitið í egning20. august í ár, fer Norðlýsið, saman við øðrum atfyrireika fyrsta heimsmeistaraheitið í egning nakr-antíð.

Tað hevur verið tosað nógv og leingið aftur ogfram í Klaksvík um at skipa fyri einum heims-meistaraheiti í egning. Nú hevur so Norðlýsið,saman við øðrum tikið stig til at skipa fyri einislíkari kapping, og dagurin er setur at vera 20.august í ár.

Ætlanin er, at eitt stórt tiltak við fjølbroyttari skráskal leggjast fyri leygardagin 20.august,har alskynsundirhald við tilknýtið til sjógv og fiskarí skalfyriskipast.

Enn er skráin fyri dagin ikki løgd, men arbeittverður við hesum og um nakrar dagar verður einskrá kunngjørd og eisini ein reglugerð fyri heims-meistaraheitið í egning.

Norðlýsiðtlf 456285

Síða 6 Nr. 336 - 17. februar 2005

Umhvørvið kring FabrikkinaÍ seinasta blaði høvdu vit eina frásøgnum Fabrikkina og virksemið hjá Valde-mar Lützen. Hesa ferð hava vit eisinieina frásøgn um grannalagið í Rættará,sum Andreas Lava Olsen hevur skrivað.

Tað vóru fleiri gomul húsí grannalagnum kring fa-brikkina - fyrst húsini hjáJ.A.Arge,síðan koma vit tilmadam Andersens hús.Tey eru bygd í 1853, tí teysíggjast á gomlum mynd-um har Havnar Kirkjahevur gamla tornið. Taðnýggja tornið bleiv bygt í1866.

Uttanfyri liggur ellastóð gamla hospitalið, iðnú er flutt niðanfrá sjó-num. Byggiár 1828-1829og bygt uppí í 1865.Var íbrúki líka til 1925, tá fluttvar út á Drotning Alex-andrines hospital.

Fara vit so niðan umvegin, koma vit til húsinihjá Sørin Emil Müller ogkonuni Margrethe yviri íTrøð.Sørin bygdi á heima-beitinum hjá Bauer í Rætt-ará og flutti hagar atbúgva í 1867. Skrivstov-una og posthúsið hevðihann heima í Gongini til1906, tá C. C. Danielsentók við sum postavgreiðslu-maður og flutti posthúsiðút í Tinganes. Sørin Müllerdoyði í 1922 og sonurinPól Müller festi garðin.

Úti í Rættará keypti H.C.Müller húsini frá katolikk-unum, tá ið hesir fóru úrFøroyum í 1874.Hesi hús-ini hevði snikkarin Chris-ten Holm, ið var sonurkvívíksprestin Niels Las-sen Holm bygt og selt í1859 til katolikkaprestinBauer. Christen Holm kall-aði húsini Christines Min-de eftir konu síni. H. C.Müller keypti húsini fyri7.200 krónur, og hannkundi nú sigast at kallatey upp eftir konu síni.Húsini leigaði Müller út.

Her búði m.a. íslendskiskiparin Mathias Thor-steinsson, ið førdi “Sprite”heim úr Íslandi í 1882, tískiparin Niclas á Trappinivar deyður har yviri.Thorsteinsson var nøkurár í Føroyum. Um veturinlærdi hann fleiri føroyskarskiparar, sum vóru ólærdirí navigatión. Her búðieisini svenski ríkmaðurinØstrøm, sum bygdi fab-rikkina, ið byrjaði fram-leiðslu sína í 1887, menskjótt steðgaði.

Bauer kirkjanBauer hevði í 1863 fingið

til keyps nakað av Ála-kershaga til heimabeiti.Her hevði hann tvær kýr .Bauer hevði stóran kál- ogblómugarð, ið kom at ligg-ja kring húsini og kirkj-una. Bauer bygdi húsinium innan og uppí syðraenda. Norðanfyri bygdihann eina kirkju, ið rúmakundi 200 fólkum. Vind-eyguni eystureftir og teirovastu rútarnir vóru avlitaðum reyðum og grøn-um glasi.

Eg kann skoyta uppí, attá kirkjan var niðurtikin,blivu fleiri av hesum vind-eygum sett í fleiri húsbæði í grannalagnum - hjáLiasi - í Oyspustovu - íSloytstovuna, ið bleiv bygdnorður úr kommunuskúla-num.

So vakur og sjáldsamurvar blómugarðurin viðvakstrarhúsi, at ikki berthavnarfólk, men eisiniólavsøkugestir høvdu tilfastan skikk, at fara út íRættará at skoða allanhenda vakurleika. Blóm-urnar, sum prýddu Havn-ina og heiðursgrindinafyri Chr.IX á vitjan í Havní 1874, vóru sjálvandi úrblómugarðinum hjáBauer.

Um H. C. MüllerH. C. Müller og MarenChristine áttu sjey børn.Fimm búsettur í útlond-um. Eftir í Føroyum vóru,Sørin og Amalia. Amaliagiftist við Johan Joensen íHavn, vanliga nevndurGrønlands-Johan, tí hann ínøkur ár var kolonistjóri íGrønlandi.Hon fekk Chris-tines Minde, og búði hartil hon doyði. Amalia heltskúla her í mong ár.

Elias í RættaráNú koma vit til húsini hjáElias Johansen í Rættará,hann var borin í heim1871 norðuri í Hvalvík;foreldur hansara vóruJohan Olsen og JohannaElisabeth ættað av Eiði.TáElias var 15 ár, kom hanntil Havnar og settist ískósmiðjulæru. Um 20 áraaldur giftist hann, og heltá við skósmíði í nøkur ár.Í eini tvey ár var hann tilskips, og arbeiddi so álandinum við ymist. So fórhann í holt við at umvæla

Hetta er Havnin í heilt gomlum døgum, áðrenn fabrikkin kom. Uttast t.h. er “gamla Hospital” og uttastt.h. er kirkjan hjá Bauer.

Mynd: Føroya Fornminnissavn

Eina ferð vóru skip í Havn! Fabrikkin uttast t.h.Mynd: Føroya Fornminnissavn

Hvør kann trúgva, at hetta einaferð hevur verið Vágsbotnur.Mynd: Føroya Fornminnissavn

5101F001

479F003

5101F007

Síða 7Nr. 336 - 17. februar 2005

Lossing av koli var tiltikiðskitið og strævið arbeiði.Fyritøkan hjá Lützen, sumlossaði sítt egna kol, syrg-di sjálv fyri at fáa fólk oghevði gjørt eina kolkai úrviði, ið stóð uppi summ-armánaðirnar. Kolið varðhivað upp á kaiina, koyrtinn við trillubørum ogsíðan stoytt niður í kol-garðin.

Úti á Kaiini varð koleisini lossað.Tað gekk fyriseg á sama hátt, at teystóru kolstykkini í lastinivórðu tikin fyrst, rullaðella borin í eina jarn-spann, ið hevði lás. Hettavar eitt serligt mál, ið varðhivað í land.Ansast skuldieftir, at tey stóru kolstykk-ini ikki rullaðu á føtur ogbein. Handskar vórðu ikkibrúktir, og ansast skuldieisini eftir, at fingrarnirikki lógu ímillum. Fyrstvarð grivið við spískumspakum fyri at fáa sett á atarbeiða seg niður, soleiðisat spannin kundi setastniður í eitt op í kollastini.Eitt sjakk upp á 3-4 manskundi vera til hvørjaspann, og sjakkini skiftustum at lempa upp í spann-

ir. Sjakkini skuldu haldatørn, tí tá tóma spanninvar á veg niður aftur ílastina, skuldi tann næstastanda klár at hivast upp.

Tá ið komið var á botn ílastina, niður á banjaran,varð lempað við flatumspakum, og tá gjørdist taðlættari at arbeiða. Upp-runaliga brúktu teir kurv-ar, men so komu tær jarn-spannirnar, ið vórðu loss-aðar antin beinleiðis álastbilar, har maður stóðog tók ímóti, ella upp átræbrúgv sum hjá Lützen,og kolið fór í trillubøruminn í kolgarðarnar á Kai-ini. Seinni í tíðini fór koliðá lastbilar og tað varðstoytt útav niður á havnar-plássið.

Niðri í lastini kundiungur drongur setast til atrenna millum spannirnarog krøkja í.

“…tað var grúiliga skit-ligt, óalmindiliga skit-ligt, helst tað eingilskakolið.. tað var grúiligagott kol, men forferdiligaskitligt…. og tað var eis-ini troyttandi og stræviðat lossa tað kolið, tí taðvar uppá tann mátan, at

tú skuldi vera ferdigur athava fylt málið, áðrennhitt málið kom niður-…eg hevði millum ann-að til arbeiði at gangaímillum bara høgga úrog í…tað brúkti mansovorðnar ungar til..ogtað var so grúiliga tungtat fara at bera hendanher øgiliga krókin… gjar-na var ein keta uppí..”

Ein annar sigur frá, táein størri troldampari komá Havnina:

“..vit lossaðu ein damp-ara, ein stórur damp-ari…eg haldi vit vórueinar 10-12 dagar um atlossa hann, tá skuldunógv fólk til..eg kannminnast, stadigvekk, taðvar illveður, tað var regnnæstan hvønn tann ein-asta dag…og so var taðeingilskt kol, so tað sánæstan úr sum vit vórunekarar, sum arbeidduumborð, allir líka svart-ir…”

Menn, sum lossaðu kol,vóru eisini settir til atbunkra skip. Í gomlumdøgum, tá eingin kranivar, bóru teir samb. heim-ildum kol í leypi umborð

á eitt nú “Smiril”. Damp-ararnir komu regluliga.Bæði skip og hús brendukol fram til 1950-árini, táso var farið at brúka oljusum brennievni.

Menninir sum lossaðukol vóru lættir at kennaaftur. Tá ið tað regnaðivarð sagt, at bara tað hvítaí eygunum sást, tá ið teirkomu heim eftir kaiini.

Hóast skitið arbeiði varkolið góð lossing at fáa.Dampararnir lógu innieina viku ella longur, ogkolið kravdi vanliga nógv-ar mans.

Kol Her verður koliðkoyrt í trillubørumtil goymsluna. Hvatenn kann sigast umkol, tað var arbeiðs-skapandi!Í samband við umrøðuna av teimum 100 árunum fyri stovn-anini av fyritøkuni hjá Valdemar Lützen kann tað vera uppásítt pláss at lýsa umstøðurnar hjá arbeiðsfólki fyrr. Tí endur-geva vit brotið úr bókini “Lossingarmenn í Havn”, sum umrøð-ur kolalossing, sum var ein stórur partur av virkseminum hjáfyritøkuni.

Hesir lastbilarnir við áskriftini “Kul, koks og brænde” vóru ímyndin av Valde-mar Lützen.

og gera róðrarbátar ogstørri seglbátar. Hegnis-maður var, og hann varðav teimum, ið átti Vágs-botn, biðin at gera einstóran bát.Hann var bygd-ur á Høgukai, frammanfyri skeivapakkhús. Onk-ur mundi halda, at tað fórikki at bera til, at fáa hanná sjógvin, men væl bar til.Báturin varð kallaður Elieftir Liasi; hetta var í1900. Hann fór í 1901 tilNoregs at læra meiri. Hanlærdi á ymsum byggistøð-um skipasmíð, umvælingog tekning, og longu í1902 var hann afturheima. Í 1905 fekk hannsær verkstað í Álakeri, ogkundi nú byggja før upp í30 tons. Í 1917 varð fiski-skip til Ìslands upp á 50tons bygt.

Lias kláraði at byggja318 bátar, deksbátar og

sluppir. Lias giftist viðKatrinu Malenu, dóttirSonnu á Kák og Andrassúr Koltri. Skjótt fekk hannandstreym á síni ferð álivshavinum. Tvey børndoyðu, tá ið tey vóru umársgomul. Eisini var taðhonum ein harður stoyt-ur, tá ið sonurin Akselfekk ta sjúku, ið seinrivoldi hansara deyða.

Aðru ferð giftist hannvið Kristinu, dóttir Sáru áBakka og Jógvan Michel-sen úr Tjørnuvík, teyfingu 3 synir.Hjá Liasi vórutey 16 fólk í húsi,men vælgekst.Báðar konurnar vóruhonum góðir stuðlar inn-anhýsis. Tey tóku eisinitvey børn í fostur. Liasbleiv bert 53 ár.

Soleiðis sá Bauerkirkjan út innan.

Mynd: Føroya Fornminnissavn

5101F025 VL

Síða 8 Nr. 336 - 17. februar 2005

FF-blaðiðwww.fiskimannafelag.fo

MASKINVERKFRØÐINGURsøkist

tilELFELAGIÐ SEV

Eitt starv sum maskinverkfrøðingur á Framleiðslu-deildini hjá SEV er leyst at søkja til setan frá uml. mars- apríl 2005.

Starvið:Framleiðsludeildin hevur um hendur øll framleiðslu-verkini hjá SEV.

Hesi umfata í løtuni diesel-, vatn- og vindorkuverk.Framleiðslan hjá SEV var í fjør hendan:

Dieselorka 147.026 MWhVatnorka 94.387 -Vindorka 567 -

Mesta lastin var í fjør 41 MW í meginøkinum og 4,9MW í Suðuroy.

Framleiðsludeildin hevur yvirskipaða ábyrgd fyri ogeftirlit við rakstri av framleiðslueindunum. Ætlanin er,at tann, ið settur verður, skal kunna luttaka í øllumuppgávunum hjá deildini, eisini nýgerð av framleiðs-luverkum.

Starvsstaðið er skrivstovan hjá SEV í Tórshavn, menvið tað, at framleiðslueindirnar eru spjaddar um altlandið, skal roknast við nakað av ferðing í arbeiðsø-rindum, m.a. til Suðuroyar og til útoyggjar.

Førleikakrøv:Kravt verður, at viðkomandi hevur í minsta lagi prógvsum maskinverkfrøðingur á sama støði sum teknikum-verkfrøðingar frá donskum lærustovnum.

Arbeiðsroyndir á verkfrøðingastøði - serstakliga innandieselmotorar - geva fyrimun.

Lønin:Starvið er lønt sambært sáttmála millum Fíggjarmála-ráðið og Føroya Verkfrøðingafelag.

Afturat skalalønini verður veitt ein viðbót, sum m.a.verður ásett eftir kvalifikatiónum og starvsroyndum.

Nærri upplýsingar:Nærri upplýsingar um starvið kunnu fáast við at vendasær til Bjarka Hermansen, deildarstjóra á tlf. 346800.

Umsóknarfreist v.m.Umsóknir skulu saman við avriti av prógvum og møgu-ligum ummælum sendast til Elfelagið SEV, Box 319,110 Tórshavn og skulu vera SEV í hendi í seinastalagi tann 28. februar 2005.

MASKINMEISTARIsøkist

tilELFELAGIÐ SEV

Eitt starv sum maskinmeistari á Sundsverkinum, erleyst at søkja til setan frá umleið mars/apríl 2005.

Starvið er leyst í samband við eitt farloyvi, og verðursetanin tí avmarkað at galda til 1. oktober 2006.

Starvið:Sundsverkið hevur 5 dieselmotrar upp á tilsamans 46,7MW. Brennievnið er tungolja.

Maskinmeistaraarbeiðið umfatar rakstur og hald avSundsverkinum, bæði sum dagarbeiði og sum vaktar-beiði uttanfyri vanliga arbeiðstíð.

Uttanfyri vanliga arbeiðstíð eru altíð tveir maskin-meistarar á vakt á Sundsverkinum, ein vaktmeistari ogein 2. maður á vakt. Lýsta starvið umfatar luttøku ívaktini sum 2. maður á vakt.

Førleikakrøv:Umsøkjarar við fullari maskinmeistaraútbúgving, t.v.s.víðkað maskinmeistaraprógv ella 3 ára maskinmeista-raskúlaprógv hava fyrimun, men er full maskinmeista-raútbúgving tó ikki ein treyt.

Lønin:Starvið er lønt sambært sáttmála millum SEV ogMaskinmeistarafelagið.

Lønin verður ásett eftir útbúgving og starvsaldri fram-manundan.

Fyri umsøkjarar við fullari maskinmeistarútbúgving erlønin sambært 4. lønarflokk

Byrjunar- og endalønin í 4. lønarflokki er í løtuni nettoávikavist kr. 22.106,48 og kr. 23.798,31 um mánaðin.Harafturat verður goldið í eftirlønargjaldi tilsamansávikavist kr. 2.763,31 og kr. 2.974,79 um mánaðin.

Umframt nevndu løn kann roknast við vaktargjøldumog møguliga av og á eisini úrtíðarløn.

Umsóknir:Umsóknir skulu saman við prógvum og møguligumummælum verða send Elfelagnum SEV, Postrúm319, FO-110 Tórshavn og skulu vera SEV í hendi íseinasta lagi tann 28. februar 2005.

Nærri upplýsingar:Nærri upplýsingar um størvini fáast við at venda særtil Jákup Sørensen, verksmeistara á Sundsverkinumella til Bjarka Hermansen, deildarstjóra á Maskin-deildini, báðir á telefon nr. 346800.

Sum vit fyrr hava greitt frá, verður 8.maiminningarhald í Newcastle í sambandvið, at 60 ár eru liðin síðan 2. heimsbar-dagi endaði. Í hesum sambandi verðauttan iva nógv minningarhald í londun-um, sum vórðu rakt av hesum ragnaroki,og her vóru Føroyar jú eitt av teimum.

Fyrireikararnir av danska hátíðarhaldi-num bjóða eisini føroyingum at verða við.

Skráin er henda:Sjálvt hátíðarhaldið verður sunnudagin

8. mai, men roknað verður við, at gest-irnir koma 6. ella 7. Tann 7. verður fyri-skipað ein samkoma fyri luttakarunum.

Minningargudstænastan verður í St.Nicholas Cathedral 8.mai kl. 12, harKøbenhavns Drengekor fer at syngja.Kransar verða lagdir við bretsk og donskminnismerki. Tað verður eisini donskflotavitjan. Millum luttakararnar verðurdanski sendimaðurin í London og borg-meistarin í Newcastle. Uttan iva verður

okkurt føroyskt íkast, men hetta er tóikki fastlagt enn.

Aftaná gudstænastuna verður mót-tøka og um kvøldið verður døgurði.

Skipað verður fyri pakkaferð til New-castle, har farið verður úr Føroyum um-vegis Aberdeen til Newcastle fríggjadag-in 6.mai og komið verður aftur mána-dagin 9.mai um Keypmannahavn. Áhug-að eiga skjótast gjørligt at venda sær tilFaroe Travel, tlf. 31 2600.

Minningarhaldið í Newcastle

Síða 9Nr. 336 - 17. februar 2005

Framhald á næstu síðu

Mikudagur,1. januar 1930Eg var í kirkju fyrst. Kl. 7seinnapartin var Blákross-fest í Meinigheitshúsinum“Saron”. Festin var góð.Vit høvdu tríggjar limir avbygd. Enok, chauførurin,systur hansara og bróður.Festin endaði ikki fyrrenn eftir midnátt. Veðriðvar gott - ættin høgurvestan. Til festina vórumillum 70 og 80 fólk, sohon var góð.

Hósdagur,2. januar 1930Fór ikki tíðliga upp, sumverða man. Fyrsta rendivar í Meinigheitshúsið atrigga av. Vit kókaðu okk-um drekka og tóku avborðinum og vaskaðu upp.

Vit vóru næstan liðug,tá konufólkini komu norð-ur.

So var stríðið at fáa alt,sum lánt var, aftur til sætt-is.Tað er altíð tað ringastastríðið. Veðrið var gott,ælaði av og á. Um kvøldiðvar áarføri av høgumvestri.

Fríggjadagur,3. januar 1930Havi bara pjøkast við so-vorðið smávegis. Í kvøldhavi eg fingist nakað viðbøkur. Ættin er útsynn-ingur í dag, og í kvøldliggur hann hægri.Alt væl.

Leygardagur,4. januar 1930Gott veður í dag, okkurtæl av og á. Ættin er høgurvestan. Í dag havi egbundið inn aftur.

Sunnudagur,5. januar 1930Óveður í dag. Kavarok ogstormur. Ættin er norðan.

Havi verið í kirkju í dag.Har var lítið fólk og ógvu-liga kalt.Var eisini á møti íkvøld. Vit høvdu kokka-gildi hjá Josefinu. Nokksofittligt. Skjótt endaðu vitokkara veitslu, o.u. kl. 10fóru vit hvør til sín.

Mánadagur,6. januar 1930Gott veður. Havi verið út-rógvin.Vit fingu 306 pund.

Eitt lot av landnyrðingivar seinnapartin í dag.Hetta er fyrsta ferð, eghavi verið útrógvin á hes-um hátíðardegi.Tað er soundarligt fyri mær. Allamína tíð hevur trettandidagur verið ein høgtíðs-dagur fyri mær eins ogaðrir jóladagar. Her bleivhann eisini hildin allandagin fyrr.Tað er ikki fyrr-enn í tí seinastu tíðini, attey ikki hava farið í kirkjufyrr enn um kvøldið.

Thor giftist í kvøld.Grøn var í kirkjuni. Taðringdi, áðrenn vit komu áland. Brúðarparið fór íkirkju, tá vit høvdu av-reitt. Góða lukku,Thor.

Týsdagur,7. januar 1930Í dag havi eg tikist við eittog annað. Eitt sindur havieg fingist við at bundiðinn. Í dag hevur veriðilsligt veður. Fyrst váta-kavi, og síðani hesin vátiheglingurin. Nú er vindurkomin av útsynningi. Altvæl.

Mikudagur,8. januar 1930Í dag havi eg fingist við atgjørt mær eina bókreol.Tað er betur at hava bøk-urnar standandi í henni,enn at tær skulu liggja ogsløðast hist og her á gólvi-num. Veðrið var toluligtfyrrapartin, nakað av vindiav útsynningi suðri. Sein-ni bleiv tað stormur ogregn sama vegin. Veðriðer frægari í kvøld,ættin ersunnan.Alt væl.

Hósdagur,9. januar 1930Veðrið kann sigast at havaverið gott í dag, men nak-að ilsligt at arbeiða úti.Vit

hava í dag arbeitt uppávegin, tað vóru nokk soring vátakavaæl við hvørt.Í kvøld havi eg skrivabræv.Alt væl.

Fríggjadagur,10. januar 1930Arbeitt uppá vegin í dag.Tað var kalt at arbeiða ífyrstani, tí tað var fryst.Ættin var vestan.

Hans Dávid er komin ídag, so nú má eg afturlova meg til skips. Hannskal í ár hava “Suðuroy”.Hon sigst at verða eittgott skip, men deyðsigl-ari.Alt væl.

Leygardagur,11. januar 1930Í dag havi eg aftur arbeittuppá vegin.Tað var ilsligtveður í dag, grov hegl-ingsæl av og á. Ættin varútsynningur. Í kvøld komregn. Var til biðimøti í“Saron” í kvøld.Alt væl.

Sunnudagur,12. januar 1930Tað hevur verið ógvuligakalt í dag. Ættin er út-nyrðingur. Var í kirkjuni ídag og á møti í kvøld.Veðrið er av tí allar bestaí kvøld, mánalýsi - eittvakurt kvøld.

Mánadagur,13. januar 1930

Gott veður, ættin ernorðan. Havi arbeitt uppávegin, tað gekk gott.

Í kvøld havi eg fingiðfjallboð, eg eigi bara einum árið. Tað er veður-gjólingsdagurin á Steig.Tað sær út til at blíva gottveður í morgin, so taðverður nokk ein góðursportdagur.Alt væl.

Týsdagur,14. januar 1930Havi verið á fjalli.Tað varnokk so strævið. Eg varvið at leiða heim av syðra-seyði. Vit komu til hús,áðrenn teir komu í rættvið hálsagonguni. Veðriðvar frálíka gott, eitt lothøgt. Í kvøld rekur hannspakuliga eysturá.

Mikudagur,15. januar 1930Hetta hevur verið tað,sum tey plaga at rópa einrókarins dagur.

Fyrst í morgun, eg haviverið útrógvin. Tá vitkomu á flot, lak báturinso illa, at vit mundu ong-antíð fingið hann í gongd.Vit fóru so nakað út ívágna og vendu so inn-aftur, løgdu okkum so attetta. So hildu vit avstaðaftur, men hann var ikki íordan. Vit fiskaðu lítið, 2kr. 20 oyru í part. Tá vitlendu í kvøld komu vittvørir á støðni.Tað rullaðieitt sindur, hann fyltistikki,men hetta var kortiniein keðiligur dagur. Altvæl.

Hósdagur,16. januar 1930Gott veður í dag. Nakaðav vindi av landnyrðingi.Eg havi verið útrógvin.Vitfiskaðu gott 300 pund. 6mans vóru við.Tað er føð-ingardagur hjá Valborg. Íkvøld havi eg fingist viðbøkur.Alt væl.

Fríggjadagur,17. januar 1930Í dag er óveður, regn ogstormur av suðuri.Eg havi

gjørt lítið og einki í dag,fingist eitt sindur viðbøkur.Alt væl.

Leygardagur,18. januar 1930Óveður í dag. Stormur avútsynningi og brim. Eghavi grivið eitt sindur,síðani havi eg bundið inn.Alt væl.

Sunnudagur,19. januar 1930Var í kirkjuni og til møti íkvøld.Tað er vánaligt veð-ur, stormur og regn av út-synningi.Alt væl.

VERKFAL HJÁFISKIMANNA-FELAGNUM

Mánadagur,20. januar 1930Í dag hevur veðrið veriðgott. Ættin er tann sama.Eg havi fingist við bøkur ídag. Í kvøld var møti fyrifiskararnar. Tað eru tveyuppskot komin til kon-trakt, eitt frá Fiskimanna-felagnum og eitt frá Reið-arafelagnum. Tað frá reið-arunum fekk sjálvsagt ongastemmu. Vit streyka. Altvæl.

Dagbókin hjá Bernhard, 1. parturÍ fyrsta partinum kunnu vit lesa fyrst um heimalívið í 1930 hjá tí 27 ára gamla Bernhard. Tað er ein blanding avgerandisdegi og andaligum virksemi. So nærkast tíðin at fara til skips, meðan verkfall hóttir. Men farið verður uttanat viðurskiftini eru greidd við gentuna, hann er góður við. Men hann fær so sent henni bræv áðrenn loyst verður. Leiðingongur til Íslands eins og hjá nærum øllum arbeiðsførum monnum og dreingjum.

Bernhard, sum hevurskrivað dagbókina.

Skiparin var Hans Dav-id Hansen úr Hósvík,sum í 1934 saman viðBenhardi gekk burturvið Nólsoynni.

Tað er frá Hannebeth Joensen, at vit hava fingiðdagbókina. Bernhard var mammubeiggi hennara.Hon er uppkallað eftir báðum mammubeiggjun-um, sum gingu burtur við Nólsoynni, Johannus ogBernhard.

Dagbókin hjá BernhardSeinasta summar høvdu vit frásøgn um “Nólsoy”,sum gekk burtur í 1934. Ein av monnunum sumumkomst, og sum var tann einasti sum fekk grøv,var Bernhard Henriksen úr Sandavági. Í hesumsambandi greiddu vit eisini frá dagbókini hjáhonum. Hon er frá árinum 1930. Bernhard hevurskrivað niður fyri hvønn dag í árinum tað, sumhann hevur upplivað, t.v.s. bæði á landi og sjógvi.Hetta er tískil ein samtíðarsøga frá einum tíðar-skeiði, sum liggur 75 ár afturi í tíðini. Her fæsteisini ein mynd av eini persónligheit, sum vit eisinifáa váttað av teimum, sum minnast hann.

Bernhard var virkin missiónsmaður, og hann vareisini blákrossari. Hann var sera fittur í hondunumog m.a. bant hann bøkur inn, tá hann var heima.

Dagbókin hjá honum er eisini um kærleikssøguhansara. Hann hevði hug á Onnu, men fekk ikkisagt tað við hana, áðrenn hann fór til Havnar atrigga til at fara til skips á vári 1930. Dagin fyri, atteir fara avstað, sendir hann henni bræv um hetta.So túrurin gekk við at hugsa um,hvat svarið mundifara at vera.Tá hann kemur heim aftur,vísir tað seg,at hon hevur somu hugsan sum hann,og Bernhardkann nú kalla seg forlovaðan.

Hann fer avstað aftur, og nú er spenningurin at fáabræv frá gentuni. Men túrurin kemur til enda, ogteir fara heim uttan, at hava verið inni har, sumbrøvini eru send! Víst er nógv broytt, nú teirumborð á “Skálaberg” kunnu sita og chatta viðgentuna yvir alnótina.

Frásøgnin hjá Bernhard er ein einastandandi lýsingav lívinum umborð á eini slupp og umstøðunumtá. M.a. greiðir hann frá teirri stóru broyting, tá teirfingu radio umborð, og tað bar til at lurta eftirsendingum ymsastaðni frá í heiminum.

Bernhard greiðir eisini frá, hvussu hann sum fiski-maður upplivdi sáttmálasamráðingarnar í 1930, tátað veruliga var útlit fyri verkfalli.Men semja gjørd-ist og teir fóru avstað, sum ætlað.

Tað sum eisini lýsir lyndið hjá Bernhard, er, at fyridag hann skrivar endar hann við:“Alt væl”.

Hetta árið í 1930 var Bernhard við “Suðuroy”, sumeisini var eitt skip hjá Müllerreiðarínum. Skiparinvar tann sami, Hans David Hansen, so teir erufarnir saman av “Suðuroy” umborð á “Nólsoy”.

Vit fara nú at prenta dagbókina mestsum orða-rætta, og er 1.partur í blaðnum hesa ferð.Vit ivastikki í at hetta er áhugaverdur lesnaður hjá teimum,sum hava áhuga fyri slíkum tilfari.

Síða 10 Nr. 336 - 17. februar 2005

Týsdagur,21. januar 1930Eg havi bundið inn í dag.Síðani havi eg lisið.Tað eraltíð nakað at lesa hjámær nú. Veðrið hevurverið toluligt, ættin erlandsynningur sunnan,regn av og á, og brim.Altvæl.

Mikudagur,22. januar 1930Fyrrapartin havi eg griviðgarnar. Í kvøld havi egbundið inn. Veðrið hevurverið gott eitt fleyr avlandsynningi.Alt væl.

Hósdagur,23. januar 1930Gjørt mest sum einki,bíðaeftir vørum, men ongarkomu. Eg havi samlaðuppí fýra byrðar av skervitil eplakassan. Í kvøldhavi eg bundið inn. Ættiner landsynningur.Alt væl.

Fríggjadagur,24. januar 1930Veðrið hevur verið gott.Ættin landsynningur.Bund-ið inn í morgun. Í daghavi eg fingist við vatnið,lagt rørini inni hjá okk-um, nú rennur, nógv erímillum. Í kvøld havi egso aftur fingist við bøkur.Alt væl.

Leygardagur,25. januar 1930Havi bundið inn í dag.Veðrið hevur verið gott,mest stilli, tó okkurt æl avog á, eitt lítið gul av land-synningi í kvøld.Alt væl.

Sunnudagur,26. januar 1930Var í kirkju og til møti íkvøld. Veðrið er gott, ætt-in er útsynningur.Tað erufleiri fullir í kvøld.

Mánadagur,27. januar 1930Veðrið er gott í dag. Fing-ist við bøkur. Ættin hevur

verið vestan, nú er stilli,avkláring.Alt væl.

Týsdagur,28. januar 1930Gott veður fyrrapartin ídag. Seinnapartin vindurav landsynningi. Eg havismíðað fyrrapartin ogbundið inn í kvøld. Altvæl.

Mikudagur,29. januar 1930Eg havi í dag gjørt nakað,sum eg ikki havi gjørtfyrr. Eg havi sett ein vevhjá Nicolinu upp. Taðgekk bara gott. Veðriðhevur verið gott, ælað viðhvørt, ættin er landsynn-ingur.Alt væl.

Hósdagur,30. januar 1930Eg havi aftur í dag verið áSteigini og smíðað. Eghavi gjørt borð í køkinumhjá farbróður, har hevurverið eitt sindur trist.Teirhava gingið inn at smakk-að sær á av og á. Veðriðvar gott á landi, men ódn-arveður á sjónum, nógvbrim. Ættin var landsynn-ingur.Alt væl.

Fríggjadagur,31. januar 1930Havi aftur verið og smíð-að í Steigini.Veðrið hevurverið gott, ættin er núeystan. Hann hevur ælaðvið hvørt, men millumælini hevur sólin sæð. Eghavi aftur í dag verið ogsmíðað hjá farbróður.Teirhava fingist við vatnið.Altvæl.

Leygardagur,1. februar 1930Havi aftur í dag verið áSteigini og smíðað.Veðriðhevur verið gott, eitt lotav landnyrðingi, kalt íveðrinum. Tað er hjá far-bróður, ið eg havi smíðað.Alt væl.

Sunnudagur,2. februar 1930Veðrið av tí allar fínasta.Eg var í kirkjuni. Síðanivar eg á møti í Meinig-heitshúsinum. Sólskin ogstilli.Alt væl.

Mánadagur,3. februar 1930Havi í dag verið útrógvin.Ilsligt veður, vindur av ogá og ælingur av eystri.

Fiskurin varð lítil, okkurtum 200 pund.Alt væl.

Týsdagur,4. februar 1930Aftur verið útrógvin. Vitvóru í dag vestanfyri ogfingu o.u. 400 pund. Taðvar kalt í dag, ælaði illa avlandsynningi.Alt væl.

Mikudagur,5. februar 1930Gott veður í dag. Bátarnirvóru útirógvnir, men eghavi ikki verið við. “Rex”kom aftur í dag. Hevurfingið motorskaða. Eghavi í dag arbeitt uppábøkur. Eitt lot av land-nyrðingi.Alt væl.

Hósdagur,6. februar 1930Tað var fínt veður í dag.

Ættin landnyrðingur. Bát-arnir útirógvnir, men egvar ikki við.Eg havi aftur ídag fingist við bøkur. Altvæl.

Fríggjadagur,7. februar 1930Havi í dag verið útrógvin.Eitt lot av útsynningi.Fiskaðu o.u. 450 pund.Gott veður.Alt væl.

Leygardagur,8. februar 1930Gott veður, eitt lot avútsynningi. Fyrrapartin ídag havi eg grivið garnar.Nú seinnapartin fingisteitt sindur við bøkur.Taðvar eisini biðimøti,har vareg við.Alt væl.

Sunnudagur,9. februar 1930

Var í kirkju og til altars ogá møti í kvøld. Ættin erútsynningur vestan, hannælar við hvørt.Alt væl.

Mánadagur,10. februar 1930Eg havi í dag fingist við atsmíða okkum eitt kapa-kuffert. Síðani havi egverið á Steigini eina løtuog á vali. Tað er komm-unuval í dag. Veðrið ergott,ættin er útsynningur.Alt væl.

Týsdagur,11. februar 1930Veðrið er toluligt í dag,nakað av vindi av útsynn-ingi. Eg havi tikist viðymiskt í dag, og í kvøldhavi eg fingist eitt sindurvið kufferti.Alt væl.

Mikudagur,12. februar 1930Eg havi aftur í dag fingistvið kuffertið. Eg var eina-ferð í dag inni á fabrikkinií Miðvági. Eg skuldi fáamær polsturseym og ann-að til tað, men har gjørd-ist lítið og einki. Nakrarseymir fekk eg so eghjálptist. Síðani keypti egmær hjørnir, men teybrúkti eg ikki. Veðrið ergott, nú er eitt lot avútsynningi og regn. Altvæl.

Hósdagur,13. februar 1930Hann er sunnan í dag tilein avveksling og sjálv-sagt regn, tað hoyrir jú til,men ellers er veðrið sumtað kann. Eg havi aftur

Framhald á síðu 15

Brot úr dagbókini.

Suðuroy.

Á Steig kemur fleiri ferðir fyri í frásøgnini. Løgmansgarðurin og húsini hjá ÓlaJákup á Steig er vinstrumegin. Húsini hjá Suðuroyar-Dánjali eru høgrumegin.Drongurin er Hergeir Christiansen. Myndin helst frá 50-unum.

Síða 11Nr. 336 - 17. februar 2005

VAST

I 457

171

Síða 12 Nr. 336 - 17. februar 2005

Tí tapti javnaðarflokkurin í Danmark:

Vit hava tosað við “frágreiðingina”Sum kunnugt tapti danskijavnaðarflokkurin fólka-tingsvalið í seinastu viku.Hetta hendir eftir, at flokk-urin eisini tapti valið í2001,og tað er langt síðanat flokkurin hevur fingiðso lítla undirtøku. Meðanflokkurin í stórum partiav seinastu øld var størstiflokkur í Danmark, sumeisini hevði stjórnarvaldiðstóran part av tíðini, erhetta nú broytt.

Frágreiðingin er tann, atmeðan arbeiðarar fyrr fylkt-ust um javnaðarflokkin, tíhann varð roknaður atvera teirra trygd, og eisinihevur verið tað, so erhetta fyribrigdi broytt.Lutvíst eru ikki so nógvir“arbeiðarar” í gamla týdn-ingin av orðinum. Øll eruserarbeiðarar av onkrumslagi. Og nógvir av gomluveljarunum eru farnir atvelja aðrar flokkar. Einstórur partur er eisini far-in at velja Dansk Folke-parti, sum verður metturat vera sera høgravendur,men í sosialum spurn-ingum verður hann avmongum roknaður at verameira “sosialur” enn sjálv-ur javnaðarflokkurin.

Hví flyta javnaðar-fólk yvir til DanskFolkeparti?Tað er ein áhugaverdurspurningur, hví hetta erso. Og her eru vit í teirrihepnu støðu, at vit undanvalinum tosaðu við einihjún,sum meiri enn nakarannar eru ímynd av svari-num uppá hendan spurn-ingin.

Hjúnini eru Arvin ogKarin Storgaard, ið búgvaá Østerbro í Keypmanna-havn.Tey hava stóran partav lívið sínum verið virkiní danska javnaðarflokki-num, og hetta var jústgrundað á, at flokkurinvar flokkur teirra veiku. Í1985 varð Karin vald íbýarstýrið í Keypmanna-havn, Københavns Borger-repræsentation, fyri javn-aðarflokkin.

Her kom hon í fyrsta um-fari at arbeiða undir “býar-konginum” Egon Weide-kamp. Hann var dugnalig-ur politikkari, men ein“pampari” sum nakar. Táhon kom inn sum nýggjurbýráðslimur, fekk hon atvita, at tey fyrstu fýra áriniráddi um at halda segkúrran og at siga summinst. Hetta kann veratorført hjá fólki sum viljanakað og tað skjótt!

Seinni gjørdist Jens Kra-mer Mikkelsen borgar-

stjóri, og serliga tá vístitað seg at vera trupult athalda tað, sum lovað varðtil valið.

Undan valinum varð lov-að bæði gull og grønarskógir á sosiala økinum,og øll vita, at eldraøkið ersera kostnaðarmikið, ser-liga í einum býi sum Keyp-mannahavn, har tað eruupp á seg fleiri gomul ennung.

Men tá vallyftini skuldusetast í verk, vóru ikki ráðtil nakað av tí lovaða. Stór-ur tørvur var á røktar-heimum, men eingi ráðvóru til at byggja fyri. Taðvar enntá so galið, atrøktarheim máttu leggjastniður.

Tað gjørdist meira ogmeira ørkymlandi, at taðskuldi vera so stórur mun-ur millum orð og gerðir.Og ein dagin var so bik-arið fult, tá aftur eittrøktarheim skuldi steingj-ast.

Í 2000 tóku bæði Karinog Arvin tað stóra stigið attaka seg úr javnaðarflokki-num og limaðu seg inn íDansk Folkeparti. Hettavar eitt ordiligt lop, menKarin hevur ikki angraðtað og hevur ikki havt teirtrupulleikar sum kunduvæntast. Sjálvt javnaðar-fólk hava sagt, at tey skilja

hennara sjónarmið, sjálvtum tey eru ósamd. Mentað hevur nevniliga vístseg, at Dansk Folkeparti ínógv størri mun livir upptil rættan “gamlan” javn-aðarpolitikk. At tað uttaniva er taktikkur aftanfyrier ein onnur søk.

Sum parlamentarisktgrundarlag hjá verandistjórn hevur Dansk Folke-parti sera stóra ávirkan.Og hesa nýtir flokkurin tiljúst at gera nakað fyri teygomlu. Eitt úrslit av hes-um er tann sokallaði eldra-kekkurin, sum gevur ein-um stórum parti av teim-um eldru einar kr. 4.000eyka árliga eftir skatt. Ætl-anin er í komandi val-skeiði at víðka hesa skip-an, so hon lutvíst skalgeva meira og eisini skallatast til fleiri.

Herafturat verða fleiripengar settir av til eldra-røkt. Tískil er tað DanskFolkeparti, sum fyri einstóran part í praksis hev-

ur yvirtikið umsorganinafyri teimum eldru frá javn-aðarflokkinum, sum heltseg hava patent uppá hetta.

Hetta er so orsøkin til,at so nógvir gamlir javn-aðarveljarar hava ventflokkinum bakið og erufarnir til Dansk Folkepar-ti.

Hetta átti at givið javn-aðarflokkinum høvi tilsjálvrannsakan, sum viðsínum pamparaveldi flytirseg meira og meira frávanliga fólkinum.At hettaeisini átti at givið før-oyska javnaðarflokkinumnakað at hugsa um, er einonnur søga.

Lovar meira ennhann kann haldaKarin stillaði upp til fólka-tingsvalið, men hon gjørd-ist júst ov stutt til at komainn. Tí kemur hennarapolitiska arbeiði framyvirat liggja í býarstýrinum.

Her kann eisini veranóg mikið at tríva í, tí herer hon formaður fyri bý-ráðsbólkin hjá Dansk Folke-parti og er hetta eisini einspennandi uppgáva.

Tað áhugaverda er, atein býur sum Keypmanna-havn verður stýrdur viðeinum magistratstýri. T.v.s.at teir ymisku borgmeist-ararnir fyri hvørt sítt økiverða býttur millum allarflokkar eftir atkvøðutali.Tí fáa allir flokkar ávirkaní mun til stødd. Meirademokratiskt kann taðneyvan vera.

Tó skal yvirborgmeistar-in veljast av einum meiri-luta. Hetta starvið hevurjavnaðarflokkurin átt ínógv ár. Seinastu 15 árinihevur tað verið Jens Kra-mer Mikkelsen, sum á sínhátt hevur verið ein góð-ur maður í hesum starvi.

Men sum so nógvir aðr-

ir politikkarar lovar hannmeira enn hann kannhalda. Og tá hann skalsvara fyri seg, sendir hannaltíð onkran annan. sumkann taka skrædlið.

Hetta gav at býta, táhann gav einum borg-meistara - einari kvinnu -sekkin aftaná seinasta bý-ráðsval. Trupulleikin upp-stóð, tí hann framman-undan hevði sagt henni,at hon skuldi halda áfram,men hetta hevði hannongantíð ætlað. Hann varikki so frægt maður at sigahenni tað frammanundan.Viðkomandi gav tí ilt avsær so tað munaði.

Kramer Mikkelsen hev-ur verið fremsti talsmaðurfyri Metroina - undirgrund-arjarnbreytina, sum nú erkomin í Keypmannahavn.Ein slík kostar sjálvsagtein hóp av peningi. Fyriíbúgvararnar er tað avtýdningi, at øll breytinveruliga er undir jørð, soíbúgvararnir kunnu slep-pa undan ganginum ogórógvinum, sum standastav at hava tok koyrandimillum húsini.

Í hesum sambandi hevðiKramer m.a. lovað íbúgv-arunum á Amager, at breyt-in veruliga skuldi veraundir jørð, men tá av-tornaði,hava teir uttan ivafunnið út av, at teir kunduspara nógvan pening viðikki at halda hetta lyfti.Hetta hevur skapt stóramisnøgd hjá raktu íbúgv-arunum, og lítið restaði íat hetta gav Karin sess áfólkatingi.

Kramer helt, at nú hevðihann tænt sína verndar-skyldu í politikki. Hannfór nú til eitt meira ópol-itiskt arbeiði. Hetta fekkhann sum stjóri í tí felag-num,sum rekur Metroina.Tá tíðindini um hetta

komu út, gjørdist rættiligtrok, tí her kundi talanvera um ein rossahandil.Men Karin tekur ikkihetta so tungt, tí hon met-ir Kramer at vera rættamannin til hetta arbeiði.

Møguleikin hjáBritt BjerregaardKommunuval verður íDanmark í heyst, og upp-skotið hjá javnaðarflokki-num til borgmeistarastarv-ið er tann kenda Ritt Bjer-regaard. Tað verður seraspennandi at vita, hvussuhetta fer at gangast. Javn-aðarflokkurin hevur sumer bert 17 av 55 býráðs-limum, so her krevst und-ir øllum umstøðum stuðulfrá øðrum flokkum. Taðkann tala ímóti henni, athon ikki er úr Keypmanna-havn og hon verður held-ur ikki roknað at vera løttat samstarva við. Men taðsum talar fyri hennaramøguleikum er, at fremstamótvalevnið er vinstra-maðurin Søren Pind, sumikki er serliga væl umtókt-ur. Annars er hann jústvaldur í fólkatingið,og taðmugu tó vera mørk fyri,hvussu nógv størv fólkkunnu klára.

Men fyri at venda afturtil Karin. Hennara næstugrannar eru meira at kallavinstrahallir, og teir metaseg avgjørt ikki at havanakað til felags við DanskFolkeparti.Tey hava tó taðálit á Karini, at í hennibankar framvegis eitt javn-aðarhjarta, ið tekur hondum tey veiku í samfelag-num. Hesi hava brúk fyristuðuli úr øllum flokkum.

Henda vón tykist ikki atvera til fánýtis. Annarseiga Karin og Arvin 2børn og trý barnabørn.

Her eru Karin og Arvin Storgaard uttanfyri teirraíbúð í Berggrensgade 18 beint við Svanemøllestation.Tey búgva í einum serligum býarparti, sumfyrr hevur verið umrøddur her í blaðnum. Upp-runaliga vóru her arbeiðaraíbúðir, sum tá tærvórðu bygdar, bóru boð um nýhugsan, har taðeisini varð hugsað um umhvørvið.Tey hava góðar møguleikar at verða kunnað umFøroyar, tí teirra næstu grannar eru Føroyavinirum ein háls og fylgja við gongdina her m.a. gjøgn-um FF-blaðið.

Nógv stríddust tilfánýtis at koma á

fólkating. Millum hesivóru

Kristendemokraterne,sum her býta appelsinirút á Ráðhúsplássinum.

Síða 13Nr. 336 - 17. februar 2005

Minningarorð um vin mínTummas Paula MortensenHóskvøldið sá eg í portali-num, at ein 55 ára gamalmaður var deyður av royk-eitran úti á Argjum. Hugs-aði um, hvør tað mundiverða, tí hann var á samaaldri sum eg. Skuldi ringjaheim leygardagin fyri atvita hvør maðurin var.

Í gjárkvøldið bjóðaði egtveimum føroyingum, sumsigla við trolara her, niðantil mín at eta. Vit prátaðuum mangt og hvat. Eg fórá lofti eftir nøkrum eldrimyndabókum. Har ímill-um vóru nakrar myndir avTummas Paula, sum egfortaldi teimum var ein avmínum vinum á Argjum.So rópar kona mín,at mat-urin stendur á borðinum,og vit settust við borðið.Vóru akkurát byrjaðir ateta, tá ið telefonin ringir.Tað var mamma mín, iðsegði at hon hevði einiring boð at bera mær.Honsegði at tað var TummasPauli, ið deyður var. Verð-in er løgin, tí myndabókinlá inni í stovuni við mynd-um av Tummas Paula.

Eg kom at halda samanvið Tummas Paula og Sæ-mund frá ungum aldri.Vittríggir hava havt mangaógloymandi løtu saman,og sum tað var hugnaligtat koma inn til Sverra ogkonuna, har var blíðskap-ur, tað skulu tey eiga.

Tummas Pauli og eg vórumangan túrin við bátinumhjá Sverra, og fingu vitofta nógvan lomviga.Vóruofta vestur úr Trøllhøvdaog onkuntíð so langt vest-uri, at vit høvdu Mykinesfjørð opnan, og so norð-

uri á Grunninum innanfyri Koltur. Har var altíðnógvur svartfuglur at fáa.

Onkuntíð vóru foreldrinihjá Tummas Paula banginum okkum.Eg minnist ser-liga tveir túrar vit høvdusaman. Høvdu verið vest-an fyri Trøllhøvda og skot-ið fugl og vóru á veg afturtil Argir. Ímillum Kirkju-bønes og Glyvursnes sig-ur Tummas Pauli, at okk-urt var aftan fyri bátin.Um tað var ein brugdaella ein hemari tori egikki at siga, men hetta eltiokkum líka til Glyvursnesgjógv. Ja, hjarta var líkauppi í hálsinum á okkumbáðum. Minnist ikki umvit vóru 16 ella 17 áragamlir, tá tað hendi. Taðringasta var, at vit høvdu

ikki fleiri skot eftir.Seinnu ferðina minnist

eg eisini sera væl.Vit vórueystan fyri Nólsoynna,høvdu fingið nakrar fugl-ar, tá róðursinan brotnaðiog vit stýrdu við ár inn atstøðni á Borðuni. Hargingu nakrir mans, og teirhjálptu okkum at bindaróðrið, so at tað sat niðurá tann stumpin, ið eftirvar. Teir hildu, at best varat vit fóru til hús bein-anvegin, og tá ið vit komuinn at støðni á Argjum,koma menn rennandi om-an, tí rópt varð grindaboðúti við Borðuna. Allir bát-arnir hildu út á Borðuna,men tað løgna var,at grind-in gekk ímóti streymi-num, og tá ið avtornaðikom grindin inn um

Stongina. Grindin, ið var70 hval, doyði í Sanda-gerði. Hevði róðursinanhildið, so kanska høvduvit funnið grindina, ístað-in fyri teir, ið hjálptu okk-um á Borðuni.

Eg endaði so í Grøn-landi, og long tíð hevurverið millum, at eg haviverið heima, men tá egvar heima,hittust vit altíð.Var heima á vári í 2003, távóru 14 ár síðani seinast.Tað var til jarðarferð hjákonu beiggja mín. Eg varheima í eina góða viku,ogvar tað sum hjá teimumkongaligu, tí har var hvørdagur upptikin við at vitjafamilju og vinir. TummasPauli og konan komu eftirmær við bili, har fingu viteitt prát um gamlar dagar.Vit ringdu eftir Sæmunditað kvøldið og vit høvdueitt hugnaligt kvøld sam-an. Var eisini inni á gólvi-num hjá Sverra.

Eg var heima í juli 2004,tá tosaði eg eisini viðTummas Paula.At tað skul-di verða seinasta ferðinvit hittust, hevði eg ikkivæntað, men vit eru ikkiharrar yvir okkara lívi.

Til tykkum, ið eftir sita,sum hava mist son,beiggja,pápa og mann, eg føli viðtykkum.Tárini renna með-an eg skrivi hesar reglur.

Harrin verið við tykkumøllum.

Æra verið minni umTummas Paula Morten-sen.

Vinur tín Kári við Stein,Sisimiut, Grønland.

1. februarStilli og 14,5 kuldastig

“Steffan C” kom inn ímorgun við næstan fullarilast. Teir hava verið úti íknappar tríggjar vikur. Vórunoyddir at koma inn atlanda nú, tí teir skulduskifta fólk um hálvan feb-ruar.

“Hanseraq” kom eisiniinn at landa gott 90 tons,og “Lómur” landar í Aasia-at gott 90 tons.Teir kunnuikki fara nýggjan túr fyrrenn hósdagin, tí skrivi-borðsskipararnir siga atteir klára ikki at taka ímótiso nógvum rækjum á virki-num har norðuri. Eisiniteir smærru bátarnir landahar.

7. februarStilli og 14,8 kuldastig.

“Lómur” kom til Aasiaatat landa gott 90 tons avgóðum rækjum og fórulongu nýggjan túr aftursama kvøld. “Sermisuut”,ið hevur fulla last, er íManitsoq og landar. Teirrokna við at fara nýggjantúr í morgin. Skeljabáturin“Louvise L” liggur í Manit-soq og bíðar eftir loyvi atsigla aftur.

Søgur siga, at í teirrisíðstu sending av skeljum,ið liggur í Danmark, havateir funnið ov nógv avtungmetallum í skelja-klumpinum. Ein nýggjurmátingarháttur er komin ígildi í EU, galdandi frá 1.

januar 2005, har minstamongd, ið altíð hevur ver-ið í skeljum, er nú hægrienn EU loyvir. Ein skelja-skipari fortaldi mær í dag,at teir hava funnið útav,attungmetallini sita í nýrun-um á skeljaklumpinum.Teir eru tískil byrjaðir attaka nýruni úr við tí úr-sliti, at teir framleiðahelvtina minni hvønn dagenn frammanundan, ogfólkið onga samsýning færfyri tað eyka arbeiðið. Umprísurin ikki fer upp fyritey, ið pilka jákupskeljar,kunnu teir rokna við atmissa fólkið teir hava.

“Hanseraq” kom inn ímorgun við gott 50 tons-um,og fara út aftur í kvøld.

“Lómur” kom brótandiígjøgnum seinnapartin, tíikki var roynandi fyri ísiuppi við 68 stig N og eini54 stig V.

Nú er knútur komin íher á virkinum.Teir koyravið helvt um helvt av ísað-um rækjum og posarækj-um, tí teir klára ikki attaka ímóti øllum. “Hanse-raq” fór út aftur at royna,og tá teir koma inn afturleygardagin, kann “Lóm-ur” loysa og royna í fimmsamdøgur. Ímeðan má“Hanseraq” liggja viðbryggju og bíða til “Lóm-ur” kemur inn aftur. So-leiðis koyrir virkið her íSisimiut fyri tíðina. Umteir smærru bátarnir mugu

liggja stillir í nakrar dagar,veit eg ikki at siga frá. Núer einki annað enn at vónaat ísviðurskiftini verðabetri, so “Lómur” og “Han-seraq”, um ikki annað,kunnu royna í frið og náð-um, uttan at verða stýrdirav landi.

12. februarEitt lot av landnyrðingi og15,7 kuldastig.

Sum veturin hevur skikk-að sær, so er heilt nógv avkava komin niður.Tað erunógv ár síðani vit havahavt so nógvan kava, mentað hevur nógv at siga,hvussu ættin hevur verið.Summa staðni liggurnógvur kavi, men so eru

nøkur støð, har so at sigaalt er blást burtur.

Kuldin er ikki hildinuppat enn, og bæði feb-ruar og mars kunnu verðaharðir við nógvum kulda.

Bátarnir sleppa ikkinorður fyri ísi, men veður-maðurin lovar, at blotkemur í um vikuskifti,men seinni verður afturkaldari um eini 20 kulda-stig.

Myndin á Guðrun ZoeguVit hava enn eina rætting til hesa mynd, sum vithava havt í blaðnum fleiri ferðir. Nr. 5 er ikkiKristian Johansen,Gammi,men Aleksander Christ-iansen, á Krónni á Skála. Nr. 2 er Poul MariusPoulsen, í Horni á Skála.

Annars er tað nokkso løgið, at eingin hevur ringtum myndina sum vit høvdu í seinasta blað á síðu2. Henda myndin var so sjáldsama góð og skillig, attað er heilt løgið at eingin skal hava kent nakranav monnunum.

Rætting um trolararVit søgdu í seinasta blað, at “Ran”ex “Sjúrðarberg”,var fyrsti hekkutrolari, sum varð bygdur til Før-oyar. Hetta var eitt mistak, sum ikki skuldi komiðfyri, tí sjálvsagt vóru “Stella Kristina”, “StellaKarina” og “Vesturvón” fyrri.

Fiskimenn:Kannið eftir um eftirlønar-gjaldið er inngoldið!Sum kunnugt skulu reiðarar sambært sáttmálanumgjalda eina ávísa upphædd pr. dag á túrinum fyrihvørja avrokning inn á eftirlønaruppsparing hjáfiskimonnum. Henda upphædd er kr. 30 pr dag, ogafturat hesum skal fiskimaður sjálvur gjalda kr. 22pr. dag. Henda upphædd skal eftirhaldast av reið-ara, sum so skal rinda samlaðu upphæddina inn.

Henda skipan er grundað á, at fiskimenn - eins ogvið sjálvari avrokningini - sjálvir mugu hava eftirlitvið, at upphæddin eisini er goldin inn.

Peningastovnarnir senda viðkomandi eina uppgerðyvir, hvussu nógv ið er goldið inn, eins og tað altíðber til at kanna hjá stovnunum, hvussu støðan er.

Vit fara at heita á fiskimenn um at kanna eftir, atteirra gjøld veruliga verða goldin sambært sáttmála-num og at siga okkum frá,um tað ikki verður gjørt.

Vit gera vart við hetta, tí vit eru komin fram ádømi, har ikki verður gjørt eftir skipaðu manna-gongdini, og hesum eru vit bert komin eftir, tífiskimenn hava gjørt vart við tað.

Fiskimenn hava alla grund til at vera varnir. Hettaer jú ein partur av tí, teir skulu liva av, tá tað kemurso langt.

Eina ferð enn: Kannið hetta!!!!

Síða 14 Nr. 336 - 17. februar 2005

Heimleysur í KeypmannahavnÍ flest øllum býum eruheimleys fólk. Vit kennatað eisini her í Havn. Ogav tí at Havnin er ein lítilbýur, so vita vit eisini,hvørji tey heimleysu eru.

Í stórbýum uttanlandser sjálvsagt talan um nógvstørri tal av heimleysum,og her síggja vit eisinifólk, sum beinleiðis sovaúti á gøtuni.Tað kenna vitneyvan í Føroyum.

Beint undan valinum vareg staddur í Keypmanna-

havn, og vóru tey heim-leysu sera sjónlig í gøtu-myndini. Hetta var orsak-að av, at blaðið Hus Forbi,júst var komið út. Hetta erblaðið hjá teimum heim-leysu í Danmark, sum so-statt hava sítt egna mál-gagn.

Umrødda blað verðurgivið út av felagnum HusForbi, sum hevur heim-stað í “De hjemløses hus”í Keypmannahavn. Blaðiðverður gjørt í samstarvi

millum heimleys, fyrrver-andi heimleys,blaðfólk ogmyndamenn, sum ynskjaat stuðla einari góðari sak.Líknandi bløð verða út-givin í øðrum londum,sum t.d. í Bretlandi, hartrupulleikin av at so mongeru heimleys er enn størrienn í Danmark.

Danska blaðið er komiðút síðan 1996, og enda-málið er at geva teimum,sum annars ikki havanakran góðan í fjølmiðla-

heiminum, eitt málgagn. Íblaðnum her eisini til athava kjak um umstøður-nar hjá teimum heim-leysu. Blaðið kemur út 7ferðir um árið og kostarkr. 20 fyri hvørt blað.

Tey heimleysu seljasjálvi blaðið á gøtunum.Endamálið við hesum erfyri ein part at skapa sam-band millum tey heim-leysu og onnur fólk. Menhetta er eisini fyri at gevateimum heimleysu møgu-leika fyri at forvinna nak-að av peningi í staðin fyriat bidda, sum tað oftastsæst í stórbýum. Seljarinfær kr. 8 av hvørjum blaðihann selur, 8 kr. fara tilprenting,og 4 kr.eru MVG.

Dentur verður lagdur á,at tey, sum selja blaðið,ikki skulu taka móti pen-ingi, uttan at eitt blaðverður latið afturfyri.Hettaer fyri at styrkja sjálvs-virðingina hjá seljaranum.Hetta kann eisini vera einstuðul at koma burtur úrverandi støðu. Í Danmarkverður nevniliga gjørt fitt-ligt av arbeiði fyri athjálpa teimum heimleysuburtur úr teirra støðu. Ogtað eru eisini dømi um,har hetta eydnast, ogdømi um tey sum fáa einanýggja byrjan og skipaðatilveru við íbúð og fam-iljulívi.

Við at keypa eitt blaðfrá einum seljara ynskti egat stuðla hesi søk. Seljarinhevði hug at práta, oghann hoyrdi væl,at eg ikkivar keypmannahavnari.So hann fekk at vita, at egvar úr Føroyum.

Hann spurdi so: “Kend-er du min fætter?”Tá vístitað seg, at hann hevði ættí Føroyum, og eg kendivæl bæði systkinabørn og

eisini nógvar av hansaratrýmenningum. Ættin hjáhonum hevur eisini veriðumrødd her í blaðnum.Sum ungur hevði hannverið í Føroyum, menhann hevði einki sam-band havt hendan vegin ínógv ár. Nú fekk hann soat hoyra seinastu tíðindinifrá sínum føroysku skyld-fólkum. Hetta var eitthugnalig prát fyri okkumbáðar.

Og blaðið var heldurikki so galið. Her var eingrein um ein ungan mann,sum í 5 ár hevði roykthash og hevði búð úti ágøtuni.Men nú hevði hannfunnið sær eina gentu, vargivin at hashja og hevðivón um eina skipaða til-veru.

Ein onnur grein kallað-ist “Myten om den sociale

arv punkteret”. Og hervarð víst á, at ofta komabørn úr “belastede fam-ilier”, sum tað kallast, vælfyri. Ein bók er skrivaðum hetta evni. Í blaðnumvóru eisini lesarabrøv ogkrossorðagáta.

Um onkur hevur áhugafyri at vita meira, ber til atfara inn á heimasíðuna:www.husforbi.dk

Her ber eisini til at teknaseg sum haldara av blað-num. Kanska kundi hettaarbeiðið í Danmark giviðíblástur til ítøkilig stig fyritey heimleysu útyvir atútvega teimum gisting,sum eisini er alla æruvert. Men kanska kundiokkurt verið gjørt afturat,sum at útvega teimumokkurt pláss at vera tatíðina ikki slepst inn áherbergið.Við at selja síni egnu bløð er møguleiki hjá heimleysum at forvinna sær nakað

eyka.

Viðmerkingar til FabrikkinaHaldane Joensen hevur gjørt hesar viðmerkingar til greinina vit høvdu í seinasta blað um Fabrikkina:Húsini hjá Hugo Østereru umrødd. Upprunaligavóru hesi hús, sethúsinihjá Østrøm, sum ikkiHugo, men pápin MichelAdrian Øster, sparikassa-stjóri hevði keypt og sumHugo so arvaði.

Kona Adrian - mammaHugo - Wilhelmina Elisa-beth var ættað úr Gerðumí Klaksvík.Av tí, at hon varsystir Absalon Joensen,sum hevur tikið tær flestumanningarmyndir, ið vit

hava endurgivið frá Forn-minnissavninum, finnasteisini nógvar myndir úrRættará har Absalon oftakom.

Kona Karl á Lað var einonnur systir.Tí átti Jáki hjáKarl á Lað húsini har sumLampubúðin nú er, aftanáHugo.Hesi hús hevði Hugoeisini arvað aftaná foreld-ur síni og her búði hanneftir at vera fluttur úrRættará.Teir vóru systkina-børn.

Mamma Hugo var syst-kinabarn við abba mínJakki við Stein.

Abbi og omma giftust1898 og búðu til leigu hjáØster, í Rættará fram til1908, tá abbi bygdi ogflutti heim í Tórsgøtu (hjáDiabø), har sum nú Før-oya Banki stendur.

Smogan frá Ewald Arge,i J. C. Svabos gøtu og om-an í Rættará hevur fingiðnavnið Fosságøta, menhetta er ikki heilt beint.

Fosságøta gekk fram viðánni sunnanfyri hjá Østerog Lias í Rættará niðan tilEwald Arge.

Har er avbyrgt í dag,men farvegurin sæst enn.Tí hevur onkur í síni tíðskotið upp at kalla gøtunaheimanfyri Fosságøta sumso bleiv góðtikið í gøtu-navnanevndini.

Eisini verður nevndurRundingur ella “úti á Rund-ingi”, sum vanliga var kall-að úti á Gulakletti.

Navnið “Rundingur”komav ríðingarbreytini, sumteir hjá Østrøm gjørdu.

Ríðibreytin var sum einrundur sirkul og sæsthann t.d. teknaður á ein-um havnarkorti sum varðprentað á prentsmiðjunihjá Tingakrossi uml. 1930.

So fyrst tá Østrømmar-nir fingu sær ríðingarbreytkom navnið “Rundingur”.

Elsti sonur Jakki viðStein, Hans Sundstein, f.1899, pápabeiggi, fortelur

frá tíðini í Rættará, at taðvar fyrsta “træk og slip”WC, sum hann minnist íHavn. Soleiðis at skilja, atWC var bygt sum ein hillútyvir Rættará við einumslag av takrennu undir ogtá ein so hevði gjørt burt-urav sær varð ein kraniskrúvaður frá so alt rannút í ánna.

Síða 15Nr. 336 - 17. februar 2005

tikist við tað vælsignaðakuffert, og síðani málaðmær mítt. Í kvøld havi egarbeitt uppá bøkur. Altvæl.

Fríggjadagur,14. februar 1930Í dag er meira ilsligt atkalla. Hann er í dag høgurvið regni fyrrapartin. Íkvøld er tað kaldari, taðeru hvøss heglingsæl ogvindur eisini.Tað frystur íkvøld. Eg havi bundið inní dag.Alt væl.

Leygardagur,15. februar 1930Gott veður við kava, ættiner útnyrðingur vestan. Eghavi fingist við bøkur. Íkvøld er av fínasta veðri.Alt væl.

Sunnudagur,16. februar 1930Verið í kirkju og á møti.Veðrið er fínt. Eg havi ídag spákað fyri og eftirmøti við Onnu og Elsu. Íkvøld hevði eg ein fínantjans, men eg brúkti hannikki, sum eg skuldi. Eg varog gekk við henni einlangan túr, men segðieinki um tað, sum lá mærfremst á tunguni. Nærman eg fáa so góðan tjansaftur? Eg eri so upprørdurí kvøld, at eg sovni nokkikki brádliga. Hannus ogJohn vóru í Sørvági. Stillifyrrapartin, men nú eittfleyr av útsynningi.

Mánadagur,17. februar 1930Toluligt veður fyrrapartin,tað hevur tó ælað av og á.Nú í kvøld er verri veður.Nú er samregn og storm-ur av útsynningi. Eg havibundið inn.Alt væl.

Týsdagur,18. februar 1930Í dag hevur verið ilsligtveður. Dimligt og regn avog á fyrrapartin. Nú erstormur av suðri.Vit havakoyrt torv, og síðani havieg tikist við annað smá-vegis.Alt væl.

Mikudagur,19. februar 1930Óveður í dag. Stormur avsuðri og ógvuliga myrkt íveðrinum. Eg havi í dagbundið inn.Alt væl.

Hósdagur,20. februar 1930Toluligt veður, ælingur avútsynningi. Stakksáfossurvar her í dag. Eg havibundið inn.Alt væl.

Fríggjadagur,21. februar 1930Eg havi gjørt plikt í dag.Tað er ikki smávegis, eghavi 40 tímar at gera, ogikki var eg meira enn 8.Einkul æl vóru so av og á.Hann er lágur í ættini.Altvæl.

Leygardagur,22. februar 1930Veðrið hevur í dag veriðfínt. Eg havi aftur gjørtplikt, eg fekk í dag 10tímar. Eg slapp við pliktinií dag. Martin gjørdi viðmær og hinar tímarnarfekk eg. Ættin er útsynn-ingur og ælar við hvørt.Alt væl.

Sunnudagur,23. februar 1930Veðrið er gott í dag.Eg varí kirkjuni og til møti. Egvar eisini inni í Miðvágiog hugdi at fótboltskampimillum miðvingar ogsørvingar. Í kvøld havi egso spákað við Onnu ogElsu.Alt væl.

Mánadagur,24. februar 1930Gott veður. Gjørt kuffert-ið liðugt og annað so-vorðið smávegis. Tað varFiskimannafelagsfundur íkvøld. Fundurin var umkontraktina.Vit samtyktu íeini streyku. Hann ælar íkvøld av suðri.Alt væl.

Týsdagur,25. februar 1930Gott veður, ættin er land-synningur sunnan. Eg havilagað garðar í dag, ogsíðani fingist eitt sindurvið bøkur í kvøld. Lotið erkalt í kvøld.Alt væl.

SKIPSBOÐ

Mikudagur,26. februar 1930Verið inni í Miðvági hjádoktaranum fyri oyra. Egfekk til ráð at koyra Gly-serin í oyrini og nap(ull)fyri, tað er óhugnaligt athava. Eg eri nú so stakdeyvur. Vit fingu boð atkoma í gjár, so nú er taðliðugt fyri hesaferð. Egskal fara fríggjadagin.Veðrið er gott. Fyrrapartinvar ættin landsynningur,nú er útsynningur sunn-an. Eg havi bundið inn,sluttað.Alt væl.

Hósdagur,27. februar 1930Lagað garðar fyrrapartin,síðani havi eg gjørt ym-

iskt, riggað mær alt av oggoymt tað burtur. Veðriðvar toluligt, men nú erregn. Ættin er útsynning-ur sunnan.Alt væl.

Fríggjadagur,28. februar 1930 Eg havi nú verið hjá dokt-aranum aftur. Nú hoyri egsum fyrsta dagin. Tað erein lætti omaná hesar báð-ar dagarnar. Eg havi í dagpakkað niður. Eg skal av-stað í morgin við “Smyrli”.Eg havi sitið uppi til kl.4½ í nátt. Anna og Elsasótu eisini. Ikki eydnaðisttað, sum eg bíndi uppá.Nú fari eg í morgin, Jesusverið við mær. Nú faraallir. Janus og systur komuí dag við “Smyrli”.

Leygardagur,1. mars 1930Í morgun tá “Smyril” píp-aði mundi tað heila ligiðeftir. Tað var so gott sumeingin uppi tá hann kom.Hann hevði longu pípaðtriðju