vii

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKASURAT

HALAMAN JUDUL i

HALAMAN PENGAKUAN ii

HALAMAN DEDIKASI iii

HALAMAN PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL xiv

SENARAI RAJAH xvi

SENARAI SINGKATAN xviii

SENARAI LAMPIRAN xix

1 PENDAHULUAN

1.0 Pengenalan 1

1.1 Latarbelakang Masalah 3

1.2 Pernyataan Masalah 5

1.3 Objektif Kajian Projek 6

1.4 Persoalan kajian 6

1.5 Kepentingan Kajian 7

viii

1.6 Definisi Istilah 8

1.6.1 Pendidikan Berbantu Komputer 8

1.6.2 Pembangunan Perisian 8

1.6.3 Pembelajaran 9

1.6.4 Multimedia 9

1.6.5 Interaktif 9

1.6.6 Grafik 9

1.6.7 Hiperteks 10

1.6.8 Animasi 10

1.7 Skop Projek 10

2 SOROTAN PENULISAN

2.0 Pengenalan 12

2.1 Komputer dalam Pendidikan 13

2.2 Pembelajaran Berbantu Komputer 14

2.3 Perkembangan Pendidikan Berbantu Komputer 15

2.4 Pendekatan yang digunakan Dalam PBK 17

2.5 Penggunaan PBK yang Berkesan 19

2.6 Pendidikan Melalui Multimedia 20

2.7 Kelebihan Multimedia Dalam Pembelajaran 22

2.8 Elemen-Elemen Multimedia 22

2.8.1 Teks 23

ix

2.8.2 Grafik 23

2.8.3 Animasi 24

2.8.4 Video 24

2.8.5 Audio 25

3 METODOLOGI KAJIAN

3.0 Pengenalan 26

3.1 Model Reka bentuk Instruksi Bersistem 26

3.1.1 Analisis 27

3.1.2 Rekabentuk 27

3.1.3 Pembangunan 28

3.1.4 Perlaksanaan 28

3.1.5 Penilaian 28

3.2 Penentuan Tajuk dan Skop Pembangunan 29

3.2.1 Objektif Pembelajaran 29

3.2.2 Pemilihan Perisian Pembangunan 30

3.2.3 Perkakasan 30

3.3 Pembangunan Perisian 31

3.3.1 Kawalan Kadar dan Turutan Pembelajaran 31

3.3.2 Struktur Perisian 32

3.3.3 Reka Letak Skrin 32

3.3.4 Teks 33

x

3.3.5 Warna 33

3.3.6 Kaedah Penyampaian 34

3.3.7 Menu Utama 34

3.4 Reka Bentuk Kajian 36

3.5 Populasi dan Sampel Kajian 37

3.6 Instrumen Kajian 38

3.7 Penilaian Formatif PBK 39

3.7.1 Penilaian Formatif Secara Individu 39

3.7.2 Penilaian Formatif Kumpulan Kecil 40

3.8 Penilaian Sumatif PBK 40

3.9 Analisis Data 41

4 REKABENTUK PERISIAN DAN DAPATAN KAJIAN

4.0 Bahagian A: Reka Bentuk Perisian 44

4.1 Pakej Perisian 45

4.2 Cara Pembangunan Perisian 46

4.3 Penggunaan Perisian 47

4.4 Struktur Asas dan Kandungan Perisian 48

4.4.1 Permulaan Perisian 48

4.4.2 Menu Utama 49

4.4.3 Pengenalan 50

4.4.4 Isi Pelajaran 51

xi

4.4.5 Latihan dan Kuiz 53

4.4.6 Tamat Pembelajaran 54

4.4.7 Penghargaan 54

4.5 Bahagian B : Dapatan Kajian 55

4.6 Analisis Data Bahagian A 56

4.6.1 Taburan Responden Mengikut jantina,

bangsa dan umur 56

4.6.2 Taburan Responden Mengikut

Penggunaan CD Interaktif 57

4.7 Analisis Data Bahagian B 58

4.7.1 Taburan Frekuensi, Peratus dan Min

dalam Pemahaman Tajuk Get Logik 58

4.7.2 Taburan Frekuensi, Peratus dan Min

dalam Aspek Motivasi 59

4.7.3 Taburan Frekuensi, Peratus dan Min

dalam Aspek Kesesuaian Reka Bentuk

Antaramuka (Ilustrasi) 61

4.7.4 Taburan Frekuensi, Peratus dan Min

dalam Aspek Kesesuaian Penguasaan

Pembelajaran 62

4.7.5 Taburan Frekuensi, Peratus dan Min

dalam Aspek Keselesaan dan Kesenangan

Pengguna 63

4.7.6 Perkaitan/hubungan antara konstruk

Pemahaman Tajuk Get Logik dan

xii

Kesesuaian Penguasaan Pembelajaran 64

4.7.7 Perkaitan/ hubungan antara

Motivasi dan Kesesuaian Reka bentuk

Antara muka (Ilustrasi) 65

4.7.8 Perkaitan/ hubungan aspek antara

Keselesaan dan Motivasi 65

5 PERBINCANGAN, RUMUSAN DAN CADANGAN

5.0 Pengenalan 67

5.1 Perbincangan Pembangunan Perisian 67

5.1.1 Masalah- masalah yang Dihadapi oleh

Pembangun 68

5.1.2 Kekangan Masa 69

5.1.3 Kekurangan Kepakaran dalam Bidang

Multimedia 69

5.1.4 Kelebihan Perisian 70

5.1.5 Kelemahan Perisian 70

5.2 Perbincangan Hasil Dapatan 71

5.2.1 Menilai penggunaan perisian secara

efektif dari aspek pemahaman isi pelajaran,

motivasi, rekabentuk antaramuka,

penguasaan pembelajran dan keselesaan

xiii

menggunakan perisian 71

5.2.2 Perkaitan/ hubungan antara konstruk 75

5.3 Rumusan 77

5.4 Cadangan 78

5.5 Penutup 79

RUJUKAN 80

LAMPIRAN 84

xiv

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK HALAMAN

3.1 Jumlah responden mengikut jantina 37

3.2 Skala likert 38

3.3 Taburan item soal selidik mengikut aspek kajian 39

3.4 Justifikasi tahap maklum balas responden terhadap

perisian PBK 42

3.5 Klasifikasi kekuatan korelasi 43

4.1 Taburan responden mengikut jantina, bangsa dan umur 57

4.2 Taburan responden mengikut pengggunaan CD interaktif 57

4.3 Taburan pemahaman tajuk Get Logik 59

4.4 Taburan motivasi 60

4.5 Taburan kesesuaian reka bentuk antara muka 61

4.6 Taburan kesesuaian penguasaan pembelajaran 62

4.7 Taburan keselesaan dan kesenangan pengguna 63

4.8 Hubungan antara pemahaman dan kesesuaian 64

4.9 Hubungan antara motivasi dan illustrasi 65

xv

4.10 Hubungan antara keselesaan dan motivasi 65

5.1 Peratus dan min bagi menilaian penggunaan perisian

multimedia 71

5.2 Perkaitan/ hubungan antara konstruk 75

xvi

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK HALAMAN

3.1 Aliran kerja model ADDIE 27

3.2 Carta alir menu utama 36

3.3 Rangka kerja penilaian 41

4.1 Penggunaan Timeline 46

4.2 Pembahagian adegan (scene) 47

4.3 Montaj Permulaan 49

4.4 Paparan bab 2, tajuk dan sub tajuk pelajaran 49

4.5 Paparan menu utama 50

4.6 Paparan pengenalan kepada tajuk pembelajaran 51

4.7 Paparan kepada isi pelajaran Get ATAU 51

4.8 Paparan kepada isi pelajaran Get ATAU bagi jadual

kebenaran 52

4.9 Paparan kepada isi pelajaran Get ATAU bagi rajah

masa 52

4.10 Paparan latihan dan kuiz 53

xvii

4.11 Paparan animasi bagi reaksi kepada jawapan

yang diberikan 53

4.12 Paparan apabila butang keluar dipilih 54

4.13 Paparan halaman penghargaan 55

xviii

SENARAI SINGKATAN

Bil. - Bilangan

CD-ROM - Compact Disk (Read Only Memory)

IT - Information Technology

KBSM - Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah

KPM - Kementerian Pelajran Malaysia

LCD - Liquid Crystal Display

PBK - Pendidikan Berbantu Komputer

PKEE - Pengajian Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik

S - Setuju

SMT - Sekolah Menengah Teknik

SPM - Sijil Pelajran Malaysia

SPMV - Sijil Pelajaran Malaysia Vokasional

SPSS - Statiscal Package for Social Sceince

SS - Sangat Setuju

STS - Sangat Tidak Setuju

TS - Tidak Setuju

TSS - Telekom Smart School

xix

SENARAI LAMPIRAN

Soal selidik 84

Surat kebenaran EPRD 88

Surat Kebenaran Dari JPN 89

Surat Akuan Dari UTM 90

Keputusan Kajian Rintis ( Alpha ) 92

Keputusan Kajian Sebenar 93

Pengesahan Penilaian Secara Individu 97

Pengesahan Pakar Bidang 99

BAB 1

PENDAHULUAN

1.0 Pengenalan

Pendedahan kepada komputer dan teknologi maklumat (IT) mewujudkan

budaya celik komputer di kalangan masyarakat terutama kepada pelajar. Sektor

awam dan swasta telah memanfaatkan penggunaan komputer dan IT dalam

memantapkan operasi mereka. Penggunaan komputer dan rantaian yang diwujudkan

oleh koridor raya maklumat dan internet menerjah perdagangan bebas merentasi

sempadan negara. Pelaburan yang besar dalam IT terus mengembangkan kuasa

pasaran multinasional di seluruh dunia. Kemajuan dalam penggunaan internet kini

membolehkan ijazah diperolehi secara maya tanpa perlu meninggalkan rumah.

Juriah Long (1998), dalam konteks pendidikan, teknologi maklumat adalah

gabungan peralatan teknologi komunikasi dan sistem rangkaian elektronik.

Komputer boleh digunakan untuk mengumpul, menyimpan, memproses,

menyalurkan dan menyampaikan maklumat secara pantas, tepat dan boleh

dipercayai.

Pada abad ke 21 sekarang ini sumber pengetahuan utama dalam pendidikan

adalah merupakan maklumat yang diperolehi melalui teknologi maklumat. Carter

(Juriah Long, 1998), berpendapat maklumat boleh didapati dalam empat bentuk

iaitu data, teks, imej dan suara. Selain daripada itu terdapat tiga lagi bentuk

maklumat yang tidak boleh dipisahkan dengan teknologi maklumat iaitu bunyi,

animasi dan video.

2

Sehubungan dengan itu PBK yang dibangunkan adalah salah satu daripada

teknologi maklumat yang boleh digunakan sebagai alat bantu dalam pengajaran dan

pembelajaran. Pemahaman terhadap isi pembelajaran juga boleh dibuat secara

berulang-ulang tanpa perlu malu atau takut dimarahi oleh sesiapa pun.

Pembelajaran dengan bantuan perisian multimedia merupakan salah satu langkah

untuk mengintegrasikan teknologi pendidikan ke dalam strategi pengajaran dan

pembelajaran di institusi-institusi baik di peringkat rendah mahupun di peringkat

yang lebih tinggi.

Penggunaan komputer bertujuan untuk menimbulkan suasana pembelajaran yang

menyeronokkan dan lebih bermakna kepada pelajar. Di sini pelajar akan bertindak untuk

mendapatkan ilmu secara sendiri dan mempelajarinya sendiri ataupun lebih kepada

pembelajaran kendiri. Tugas guru hanya sebagai pembimbing dan menggalakkan pelajar

untuk mendapatkan ilmu seberapa banyak dengan cara tersendiri. Walaubagaimanapun

penggunaan komputer bukanlah bertujuan untuk menggantikan peranan guru. Adalah

menjadi harapan dengan terciptanya pelbagai bentuk pembelajaran yang menggunakan

perisian berbantu komputer, semangat dan minat pelajar terhadap pelajaran akan

bertambah sekali gus mengubah sikap dan gaya pembelajaran mereka, ke arah yang lebih

positif. Juriah Long (1998), dalam era ledakan maklumat dan timbunan ilmu,

penggunaan komputer akan menyemarakkan semanagat pelajar untuk menyusun

maklumat serta mencari sesuatu fakta yang spesifik serta efektif dan pantas.

Pembinaan makmal komputer disokong dengan penyediaan tenaga pengajar

mencukupi dan terlatih selain perisian diperlukan sedang dilaksanakan bagi menepati

keperluan pendidikan negara. Kini, sekolah di bandar atau luar bandar mempunyai

makmal komputer sebagai persediaan awal Kementerian Pelajaran yang mahukan

semua pelajar sekolah menguasai IT. Sekolah Bestari juga diwujudkan dengan

pengajaran dan pembelajaran dilakukan menerusi bantuan teknologi komputer.

Sekolah Bestari mampu memberi dimensi baru kepada sistem pendidikan terus

diperbanyakkan.

Sekolah Bestari adalah salah satu daripada tujuh aplikasi perdana (flagship

applications) Koridor Raya Multiedia (MSC). Sekolah Bestari bertujuan untuk

menyediakan pekerja ilmu (knowledge worker) yang akan memainkan peranan

3

dalam bidang sains dan teknologi maklumat ke arah mencapai matlamat Wawasan

2020 bagi menjadikan Malaysia sebuah negara maju dan pusat teknologi dan

telekomunikasi antarabangsa. Jika segala rancangan berjalan lancar, semua sekolah

di Malaysia menjadi sekolah bestari menjelang 2010.

Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) berhasrat untuk melihat semua

sekolah di Malaysia menjadi bestari. Penggunaan teknologi multimedia dalam

pendidikan amat penting untuk menjadi sekolah bestari apatah lagi apabila

berhadapan era teknologi maklumat seperti sekarang, dan sebagai persediaan untuk

menghadapi abad ke-21. Namun begitu, usaha membestarikan kira-kira 8000

sekolah di seluruh Malaysia secara serentak melibatkan kos yang tinggi dan di luar

kemampuan Kementerian Pelajaran Malaysia.

Justeru itu, sekolah digalak untuk mengadakan program pembestarian sendiri

dengan memanfaatkan sumber yang terdapat di persekitaran, iaitu daripada agensi

korporat dan swasta, ibu bapa dan ahli masyarakat setempat serta ahli politik, pendek

kata sesiapa sahaja yang memandang berat tentang pendidikan dan ingin

menyumbang terhadap pembangunan pendidikan bagi kawasan setempat khususnya,

dan negara amnya.

1.1 Latarbelakang Masalah

Bahang penggunaan komputer dalam pendidikan secara meluas di bilik-bilik

darjah semakin dirasakan. Dengan kepekaan dan keprihatinan pihak kerajaan dalam

memajukan tahap pendidikan, Pendidikan Berbantu Komputer (PBK) dipercayai

boleh memenuhi aspirasi kerajaan serta rakyat sekalian yang mahukan pendidikan

berkualiti. PBK ini merupakan sumber pembelajaran yang khusus dalam membentuk

pembelajaran kendiri yang membolehkan pelajar-pelajar mengikut kadar kebolehan

pembelajaran individu dan bahan dalam PBK merupakan bahan yang lengkap diri

(self contain).

4

PBK dalam pembelajaran adalah berasaskan kepada prinsip-prinsip

pembelajaran. Oleh itu penggunaan PBK sebagai satu strategi pembelajaran bagi

seseorang individu atau kumpulan kecil amatlah objektif dan sesuai.

Melalui analisis keperluan yang telah dijalankan oleh pengkaji di kalangan

guru-guru dan pelajar-pelajar di Sekolah Menengah Teknik Johor Bahru, mereka

rata-rata bersetuju jika kaedah pembelajaran kendiri menggunakan PBK di

praktikkan penggunaannya di sekolah, asrama mahupun di rumah. Mereka juga

mengakui bahawa PBK bagi mata pelajaran Pengajian Kejuruteraan Elektrik dan

Elektronik bagi Tingkatan 5 belum ada lagi di sekolah itu.

Melalui temubual dengan guru-guru Sekolah Menengah Teknik Johor Bahru

menunjukkan PBK masih belum dipraktikkan lagi di sekolah tersebut. Guru

berkenaan mengalu-alukan jika ada pihak yang sanggup menyediakannya bagi

membantu pelajar-pelajar dalam membentuk pembelajaran kendiri.

Selain daripada itu menurut sebuah akhbar (Utusan Malaysia 18 Feb 2005)

menyatakan dalam projek rintis perisian kursus sekolah bestari yang dibangunkan

oleh Telekom Smart School (TSS) dan Pendidikan Bestari Utusan Malaysia telah

menyediakan bahan P&P yang meliputi empat subjek utama iaitu Bahasa Melayu,

Bahasa Inggeris, Matematik dan Sains. Sebanyak 408 perisian kursus disediakan

untuk Bahasa Inggeris Sekolah Rendah dan Sekolah Menengah, selain panduan guru

(408), buku aktiviti murid (408) dan laman web berkenaan (400). Bagi mata

pelajaran sains, TSS menyediakan 408 item bagi perisian kursus, panduan guru dan

buku aktiviti murid. Walaubagaimanapun perisian kursus yang dibangunkan ini tidak

meliputi mata pelajaran Pengajian Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik bagi pelajar

di Sekolah Menengah Teknik. Malah di dalam ruangan Pendidikan Utusan akhbar

tempatan itu juga tidak menyediakan bahan pengajaran dan pembelajaran (P&P) bagi

mata pelajaran aliran teknikal.

Faktor lain yang mendorong pengkaji untuk menjadikan PBK sebagai Projek

Sarjana Muda adalah supaya PBK ini dijadikan sebagai perintis kepada pelajar untuk

menggunakannya dan mempelajarinya sendiri serta bersedia untuk mengambil mata

pelajaran aliran teknikal dalam peperiksaan SPM memandangkan sistem pendidikan

5

negara kita sekarang ini adalah ke arah pendidikan fleksibel, iaitu perlaksanaan sijil

terbuka menggantikan sistem pemberian gred bagi peperiksaan Sijil Pelajaran

Malaysia (SPM).

1.2 Pernyataan Masalah Kajian

Pelajar-pelajar masa kini memerlukan rangsangan yang pelbagai untuk

memotivasikan mereka untuk belajar. Pembelajaran berkesan dikatakan berlaku

apabila pelajar menunjukkan perubahan tingkah laku secara khusus melalui aktiviti-

aktiviti yang dicadangkan, (Shahrom, 1993). Ini bermakna pembelajaran berkesan itu

hanya berlaku jika objektif pembelajaran itu telah dapat dikuasai oleh pelajar di akhir

pembelajaran itu dijalankan.

Mata pelajaran Pengajian Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik merupakan

salah satu subjek yang sukar digambarkan oleh pelajar, ini adalah kerana isi

pelajarannya yang semakin abstrak dan perlu memahami konsep sesuatu litar tersebut.

Pemahaman tentang konsep get logik perlu diberi penekanan kepada pelajar. Hanya

pelajar yang mempunyai imaginasi yang tinggi sahaja yang mampu menghayati isi

pelajaran tersebut yang disampaikan oleh guru dengan kaedah tradisional manakala yang

lain akan merasa tersisih dan bosan.

Abd. Ghafar (1993), kaedah grafik kerap dikaitkan dengan skema untuk

sesuatu konsep, sama ada konkrit atau abstrak. Sedangkan beberapa kajian

menunjukkan bahawa penggunaan grafik yang berkesan dan yang ditafsirkan dengan

tepat, akan membantu pemahaman, daya ingatan dan keseronokan membaca. Oleh

sebab itu pembelajaran yang berbentuk interaktif seperti grafik, audio, video teks dan

animasi dapat membantu meningkatkan keberkesanan pembelajaran murid.

Sehubungan dengan itu, adalah dirasakan perlu untuk membangunkan satu

perisian Pendidikan Berbantu Komputer (PBK) dalam mata pelajaran Pengajian

Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik bertajuk “Get Logik”.

6

Kajian ini juga adalah bertujuan untuk menilai sejauh mana PBK yang dibina

bagi mata pelajaran tersebut sesuai digunakan oleh pelajar Tingkatan 5 di Sekolah

Menengah Teknik Johor Bahru dalam meningkatkan prestasi pembelajaran kendiri

dan seterusnya mendatangkan minat serta kesan yang lebih positif kepada pelajar

terhadap mata pelajaran tersebut.

1.3 Objektif Kajian Projek

Objektif utama projek ini adalah untuk menghasilkan satu perisian

multimedia “Get Logik” yang diambil dari Unit 2 Elektronik Berdigit, dalam

matapelajaran Pengajian Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik, Tingkatan Lima di

Sekolah Menengah Teknik. Objektif lain projek ini adalah:

i. Menghasilkan satu perisian multimedia berdasarkan model ADDIE

yang merangkumi, analisis, rekabentuk, pembangunan, perlakasanaan

dan penilaian.

ii. Menilai penggunaan perisian secara efektif dalam pemahaman tajuk

get logik, motivasi, rekabentuk antaramuka, penguasaan pembelajaran

dan keselesaan menggunakan perisian tersebut.

iii. Untuk meninjau perhubungan di antara pemahaman tajuk get logik

dan penguasaan pembelajaran, antara motivasi dan reka bentuk serta

antara keselesaan dan motivasi.

1.4 Persoalan Kajian

i. Adakah pembangunan perisian PBK yang bertajuk Get Logik dibina

menepati model reka bentuk ADDIE.

7

ii. Adakah PBK ini dapat membantu pelajar secara efektif dalam

pemahaman tajuk get logik,motivasi, reka bentuk antara muka,

penguasaan dan keselesaan penggunaan.

iii. Adakah terdapat perhubungan di antara konstruk

H1 - Hubungan antara pemahaman tajuk get logik dan kesesuaian

penguasaan pembelajaran.

H2 - Hubungan antara motivasi dan kesesuaian Reka bentuk antara

muka.

H3 - Hubungan antara keselesaan pengguna dan motivasi”.

1.5 Kepentingan Kajian

Perisian Berbantu Komputer, bagi Pengajian Kejuruteraan Elektrik dan

Elektronik tingkatan 5 ini memberi manfaat kepada para pelajar dalam proses

pembelajaran kendiri.

i. Pelajar dapat meningkatkan penguasaan pembelajaran kerana ia boleh

diulang seberapa kerap yang dikehendaki oleh pelajar.

ii. Dapat menimbulkan minat pelajar untuk mengikuti pelajaran kerana

ia direka berdasarkan kepada keperluan mereka. Pembelajaran melalui

multimedia juga boleh dikawal mengikut keperluan sendiri tanpa

terikat dengan mana-mana pihak atau masa yang diperuntukkan.

iii. Pembelajaran dapat dijalankan dengan lebih fleksibel dengan

mengambil kira perbezaan intelektual yang wujud dikalanngan

individu pelajar.