Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2012-imi ... · Figurit allattorsimaffiat: Figur 1: 2012-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip agguarsimanera..... 20 Figur

Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni

2012-imi alloriarfinni misilitsinnerit

misissorneri angusallu

Ilinniarnermik Ilisimatusarfik – Inerisaavik

Naliliisarfik

Marts 2014

2

Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerit misissorneri

angusallu

© Ilinniarnermik Ilisimatusarfik – Inerisaavik 2014

Allattut: Peter Allerup, Ellen J. Karlsen, Esekias Therkelsen aamma Carsten Petersen

Layout aamma grafik: Ilinniarnermik Ilisimatusarfik – Inerisaavik

Naqinneqarfia: Ilinniarnermik Ilisimatusarfik – Inerisaavik

Naqinneqartut: 450

Ilusaa siulleq, naqinnera siulleq

ISBN: 978–87–585–1171–7

ISSN: 2246 –1078

Inniminniinermi normu: 62.04.06

3

Imai

Figurit allattorsimaffiat: ...................................................................................................................................................... 4

Tabelit allattorsimaffiat: ..................................................................................................................................................... 5

Paasissutissiiffiit: ................................................................................................................................................................ 5

1. Siulequt ........................................................................................................................................................................... 6

2. Eqikkagaq atuarnissaanullu ilitsersuut ............................................................................................................................ 8

3. Aallaqqaasiut ................................................................................................................................................................ 12

4. Periutsit ......................................................................................................................................................................... 16

5. Angusat nassuiarneri ..................................................................................................................................................... 25

5.1 Inerniliillaqqissutsip nalingi.................................................................................................................................... 25

5.2 Atuarfiup angusaasa nalilernerinut inernernik atuineq ........................................................................................... 27

6. Angusat pingaarnerit ..................................................................................................................................................... 31

6.1 Misilitsinnerni atuartut amerlassusaat ..................................................................................................................... 31

6.2 Inerniliillaqqissuseq ................................................................................................................................................ 38

6.2.1 Atuartitsissutit .................................................................................................................................................. 38

6.2.2 Atuartitsissutit imminnut ataqatigiinneri ......................................................................................................... 46

6.3 Inernileeriaasinnaaneq ............................................................................................................................................ 49

6.4 Inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut ataqatigiinneri ............................................................. 50

6.5 Kommunit ............................................................................................................................................................... 52

6.6 Illoqarfiit nunaqarfiillu ........................................................................................................................................... 54

6.6.1 Piffissap ingerlanerani illoqarfinni nunaqarfinnilu angusat ............................................................................. 55

6.7 Niviarsiaqqat nukappiaqqallu ................................................................................................................................. 56

6.7.1 Piffissap ingerlanerani niviarsiaqqat nukappiaqqallu angusaat........................................................................ 57

6.8 Oqaatsit angusallu ................................................................................................................................................... 59

6.9 Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut sanngiitsullu ................................................................................................ 60

6.9.1 Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut .............................................................................................................. 61

6.9.2 Atuartut ilinniakkamikkut sanngiitsut .............................................................................................................. 62

7. Alloriarfinnit assigiinngitsunit ikaarsaariartarnerit ataqatigiinnerillu ........................................................................... 64

8. Kalaallit Nunaanni angusanut skalamik pilersitsiniarnermi isummersuutit .................................................................. 69

8.1 Aallaqqaataa ........................................................................................................................................................... 69

8.2. Naliliisaatsini atugassarititaasut ............................................................................................................................. 72

8.2.1 Naliliisaatsini tunngaviusumik atugassarititaasut ............................................................................................ 72

8.2.2 Ilikkagassatut anguniagassat ............................................................................................................................ 74

8.2.3 Qanoq naliliisoqartarpa? .................................................................................................................................. 77

8.2.4 Inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu uuttortarnerat ........................................................................ 79

8.3 Angusanut skala-mik pilersitsineq – misiliineq ...................................................................................................... 87

8.4 Angusanut skala-mut nunani tamalaani misiliisarnerit tunngaviliullugit ................................................................ 90

8.5 Naggasiineq ............................................................................................................................................................ 92

9. Naggasiussaq ................................................................................................................................................................ 93

10. Najoqqutat .................................................................................................................................................................. 95

11. Ilanngussat .................................................................................................................................................................. 97

4

Figurit allattorsimaffiat:

Figur 1: 2012-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip agguarsimanera. ............................ 20 Figur 2: 2012-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inernileeriaasinnaanerup agguarsimanera. .................... 21 Figur 3: Atuarfiup 7. kl. 2012-imi angusaasa kommunimi nunamilu tamarmi angusanut sanilliunneri. ....... 29 Figur 4: 3. klassimi piffissami 2008 - 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut amerlassusii. .............. 32 Figur 5: 7. klassimi piffissami 2008 - 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut amerlassusii. .............. 33 Figur 6: 3. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012. .................................................... 39 Figur 7: 7. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012. .................................................... 39 Figur 8: Box-plots - 3. klassimi kalaallit oqaasii. 2008 - 2012. ...................................................................... 40 Figur 9: Box-plots - 7. klassimi kalaallit oqaasii. 2008 - 2012. ...................................................................... 40 Figur 10: 3. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012. ................................................ 41 Figur 11: 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012. ................................................ 42 Figur 12: Box-plots - 3. klassimi qallunaat oqaasii. 2008 - 2012. .................................................................. 42 Figur 13: Box-plots - 7. klassimi qallunaat oqaasii. 2008 - 2012. .................................................................. 43 Figur 14: 7. klassimi tuluit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012........................................................ 43 Figur 15: Box-plots - 7. klassimi tuluit oqaasii. 2008 - 2012. ......................................................................... 44 Figur 16: 3. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012. ....................................................... 44 Figur 17: Box-plots - 3. klassimi matematikki. 2008 - 2012. .......................................................................... 45 Figur 18: 7. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012. ....................................................... 45 Figur 19: Box-plots - 7. klassimi matematikki. 2008 - 2012. .......................................................................... 46 Figur 20: 2012-imi 7. klassimi qallunaat tuluillu oqaasiini inerniliillaqqissutsit imminnut ataqatigiinnerat.47 Figur 21: 2012-imi 7. klassimi kalaallit oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit imminnut

ataqatigiinnerat. .............................................................................................................................................. 48 Figur 22: 2012-imi 3. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut

ataqatigiinnerat. .............................................................................................................................................. 50 Figur 23: 2012-imi 7. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut

ataqatigiinnerat. .............................................................................................................................................. 51 Figur 24: 2012-imi 7. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut

ataqatigiinnerat. .............................................................................................................................................. 51 Figur 25: 2012-imi 3. klassimi misilitsissutini tamani kommunikkuutaartumik inerniliillaqqissuseq. ........... 53 Figur 26: 2012-imi 7. klassimi misilitsissutini tamani kommunikkuutaartumik inerniliillaqqissuseq. ........... 53 Figur 27: 2012-imi 3. klassimi misilitsiffiusuni tamani inerniliillaqqissutsimi illoqarfiit nunaqarfiillu

angusaat. ......................................................................................................................................................... 54 Figur 28: 2012-imi 7. klassimi misilitsiffiusuni tamani inerniliillaqqissutsimi illoqarfiit nunaqarfiillu

angusaat. ......................................................................................................................................................... 54 Figur 29: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni illoqarfinni nunaqarfinnilu atuartut angusaasa

assigiinnginneri - 3. klasse. ............................................................................................................................. 55 Figur 30: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni illoqarfinni nunaqarfinnilu atuartut angusaasa

assigiinnginneri - 7. klasse. ............................................................................................................................. 56 Figur 31: 2012-imi 3. klassimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu inerniliillaqqissusaat. .................................... 57 Figur 32: 2012-imi 7. klassimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu inerniliillaqqissusaat. .................................... 57 Figur 33: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni niviarsiaqqat nukappiaqqallu angusaasa

assigiinnginneri - 3. klasse. ............................................................................................................................. 58 Figur 34: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni niviarsiaqqat nukappiaqqallu angusaasa

assigiinnginneri - 7. klasse. ............................................................................................................................. 59 Figur 35: 2012-imi 3. klassimi inerniliillaqqissuseq angerlarsimaffimmilu oqaatsit - 3. klasse. ................... 59 Figur 36: 2012-imi inerniliillaqqissuseq angerlarsimaffimmilu oqaatsit - 7. klasse. ..................................... 59 Figur 37: 2012-imi 3. klassimi atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut kommunini akulikissusii. .................... 61 Figur 38: 2012-imi 7. klassimi atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut kommunini akulikissusii. .................... 61 Figur 39: 2012-imi 3. klassimi atuartut sanngiitsut kommunini akulikissusii. ............................................... 62 Figur 40: 2012-imi 7. klassimi atuartut sanngiitsut kommunini akulikissusii. ............................................... 63 Figur 41: Alloriarfinniit alloriarfinnut misilitsittarnerit. ................................................................................ 65

5

Figur 42: 2012-imi 3. aamma 7. klassimi kalaallit oqaasiini atuartut angusaasa ataqatigiinnerat. .............. 66 Figur 43: 2012-imi 3. aamma 7. klassimi qallunaat oqaasiini atuartut angusaasa ataqatigiinnerat. ............ 66 Figur 44: 2012-imi 3. aamma 7. klassimi matematikkimi atuartut angusaasa ataqatigiinnerat. ................... 67 Figur 45: PISA 2012-imi suliassiissummut assersuut. .................................................................................... 74 Figur 46: 3.a-mi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut ataqatigiinnerat. .................... 83 Figur 47: Inernileeriaasinnaanerup agguarsimaneranut grafit marluk. ........................................................ 84 Figur 48: Inerniliillaqqissutsip agguarsimaneranut grafit marluk. ................................................................ 85 Figur 49: Atuarfiup ataatsip nunamut tamarmut sanilliullugu qallunaat oqaasiini inissisimanera. .............. 89

Tabelit allattorsimaffiat:

Tabel 1: Atuarfimmi ataatsimi akullerni alloriarfimmi misilitsinnermi angusanut assersuut .............. 28

Tabel 2: 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut peqataasut amerlassusii ................................ 34

Tabel 3: 2012-imi 3. klassimi atuartitsissutit akornanni ataqatigiinnermut kisitsisit. ..................... 4848

Tabel 4: 2012-imi 7. klassimi atuartitsissutit akornanni ataqatigiinnermut kisitsisit. .......................... 48

Tabel 5: Matematikkimi 7. aamma 10. klassip akornanni ikaarsaarnerit ............................................. 68

Tabel 6: Curriculum tunngavigalugu suliassiissutini ilikkagassatut anguniagassanik misissuineq ..... 75

Tabel 7: Atuartut angusaat inerniliillaqqissutsimut (Qularnaannermut) inernileeriaasinnaanermullu

(Sukkassutsimut) inissillugit .................................................................................................................. 81

Tabel 8: 3.a-mi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu krydstabelitut takutinnerat ............. 82

Tabel 9: 3.b-mi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu krydstabelitut takutinnerat ........... 84

Tabel 10: 3.a-p aamma 3.b-p angusaannik sanilliussineq .................................................................... 85

Tabel 11: Danmarkimi atuartut angusaannut tabel kisitseqqissutaasartoq .......................................... 88

Tabel 12: Box-plot-imi aamma 7-trinsskala-mi killiliussat assigiinngissutaat .................................. 90

Paasissutissiiffiit:

Paasissutissiiffik 1: Atuartup angusaanik naatsorsuineq. ......................................................................... 18

Paasissutissiiffik 2: Statistikkimi agguakkanut kisitsisit pingaartut. ......................................................... 22

Paasissutissiiffik 3: Statistikkimi agguakkani siaruarsimanermut uuttuutit. ............................................. 23

Paasissutissiiffik 4: Misilitsinnermi akissutit didaktikkimi atorneqarsinnaanerinut assersuutit. ............. 30

Paasissutissiiffik 5: Meeqqat atuarfianni atuartut amerlassusaannik nalunaarsuineq. ........................... 35

Paasissutissiiffik 6: Immikkut annertusisamik atuartut alloriarfinni misilitsinnerni peqataasut. ............. 36

6

Paasissutissiiffik 7: Atuartup inerniliillaqqissusaata naatsorsorneranut assersuutit. ............................ 80

Paasissutissiiffik 8: Inerniliillaqqissutsimik inernileeriaasinnaanermillu suliami atuineq. ..................... 87

7

1. Siulequt

Nalunaarusiami uani 2012-p upernaavani 3. aamma 7. klassimi alloriarfinni misilitsinnerni angusat

saqqummiunneqarput. Tamatumunnga peqatigitillugu atuartut angusaat ukiunut siuliinut sisama-

nut alloriarfinni misilitsiffiusunut, tassa piffissamut 2008 - 2011-mut sanilliunneqassapput. Takus-

sutissiat paasiuminarsarumallugit paasissutissat taamaallaat ukiunit kingullernit tallimaneersut

nalunaarusiami takussutissiani tabelinilu ilanngunneqarput. Taamaattorli paasissutissat tabelini

ilanngussaniittut, 2007-imit alloriarfinni siullermeersumik misilitsiffimmit aallartittut, takuneqarsin-

naapput. Tabelit ilanngussaniittut ilaat 2006-imi Main Studymi angusanik aallartipput.

Maannakkut paasissutissat ukiunit tulleriinnit arlalinneersut pigineqalermata, atuartitsissutini

assigiinngitsuni ilikkakkatigut siuariartorneq qularnaannerusumik nalilersorneqarsinnaalerpoq.

Paasissutissat ima qarasaasiamut nuunneqartarput, alloriarfinni misilitsinnerni angusat assigiinngit-

sutigut misissuiffigalugit nalilersorneqarsinnaallutik. Neriuutigineqarpoq naatsorsukkat sanilliussi-

nerillu allaatigineqartut, pineqartoq pillugu siunissami ilisimatusarnerni assigiinngissutsillu

itinerusumik paasiniarnerini aallaaviusinnaajumaartut, taamaaliornikkut ulluinnarni suliniutaasunut

assigiinngitsunut sammitinneqarsinnaassallutik, meeqqat atuarfiannut iluaqutaasumik. Periarfissat

tamakkua pigineqarmata nuannaarutigaarput, ilanngullugulu oqaatigiumallugu meeqqat atuarfiannik

misissuinissamut periarfissat tamakkua piummata.

Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiami matumani paasissutissat siamasissusii annertuneru-

sumik aamma sammineqarput, median-imik naliusumut qanoq katersuunnerat kisiat allaaserinagu.

Tamanna grafikkimik takussutissiaq Box-plot atorlugu ingerlanneqarpoq, Kapitali 6-imi angusanik

atuartitsissutikkuutaartumik allaaserinninnerni aamma atorneqartumik. Inerisaavik isumaqarpoq,

atuartut angusaasa siamasinnerinik allaaserisaqarnikkut atuartitsissutit didaktikkikkut ineriartornerat

ersarinnerusumik takuneqarsinnaalissasoq.

Inerisaaviup annertuumik pingaartippaa, alloriarfinni misilitsinnerni angusat Inerisaaviup nittar-

tagaatigut elektroniskiusumik pissarsiarineqarsinnaanissaat imatullu aaqqiisoqassasoq, nalunaa-

rusiani kisitsisit aammalu databasimit kisitsisit aaneqarsinnaasut assigiissaartuussallutik.

Maannamut alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiani kisitsisit databasimi kisitsisinit aane-

qarsinnaasunit tutsuiginarnerusutut isigineqarallarput. Taamaaliornikkut paasissutissat sorliit

atuuttuunersut nalornissutigineqalissanngilaq.

Tamatumunnga peqatigitillugu Inerisaaviup pingaartippaa, alloriarfinni misilitsinnernit nalunaaru-

siat ilisimatusarnermik tunngaveqassasut, amerlasuut iluaqutigisinnaasaannik. Taamaattumik nalu-

naarusiani kingullerni immikkut allaaseralugu eqqartukkamik ilanngutaqartarpugut. Nalunaarusiami

matumani eqqartorneqarpoq, qanoq iliornikkut pamersaanermi naleqqiussiffimmik, nuna tamak-

kerlugu atuuttumik, angusanut skala-tut taasamik, pilersitsisoqarsinnaanersoq, tassa skala-mik

atuartunik naliliiniarnermi atorneqarsinnaasumik. Soorlu Kapitali 8-mi atuarneqarsinnaasoq skala-

mik taamatut ittumik pilersitsiniarneq ajornaatsuinnaanngilaq, tamatumunnga peqatigitillugu skala

pineqartoq eqqortumik takutitsisuullunilu naapertuilluartuussappat. Inerisaaviup neriuutigaa,

immikkut eqqartukkap siunissami meeqqat atuarfianni naliliisarnermut kulturiumaartussap

ineriartortinneqarnissaa eqqartorneqalersikkumaaraa. Angusanut skala-mik eqqussiniarnikkut

nukarliit akulliillu alloriarfiini karakterilersuinissaq siunertarineqanngilaq, siunertarineqartorli

8

tassaavoq atuarfiit ilinniartitsisullu atuartut angusaannik nalilersuinerat sakkussamik taamaattumik

pilersitsinikkut ingerlakkuminarnerulerlunilu assigiissaarnerulissasoq.

Kapitali 6-imi angusanik misissuinerit takutippaat, meeqqat atuarfianni nukarliit alloriarfiini ukiut

ingerlanerini atuartitsissutini misilitsiffiusuni arlaqartuni ilinniakkatigut siuariartortoqartoq. Naak

atuartitsissutini arlaqartuni atuartut angusaasa naammaginartoq inoraluaraat, atuartut angusamikkut

ineriartornerat nuannaarutissaavoq, nalunaarsorneqarlunilu malinnaaffigineqartumik. Taamaalior-

nikkut angusat kisiisa isiginiarneqanngillat, kisianni aamma ukiut ingerlanerini ineriartorneq

malinnaaffigineqarluni.

Atuarluarina.

9

2. Eqikkagaq atuarnissaanullu ilitsersuut

2012-p upernaavani kingumut 3. aamma 7. klassimi alloriarfinni misilitsittoqarpoq. Atuarfimmi

naliliisarnermik nalunaarut malillugu ukiut tamaasa 3. klassimi kalaallit qallunaallu oqaasiini aam-

ma matematikkimi misilitsittoqartussaavoq, 7. klassimilu atuartitsissutit taakkua tuluit oqaasiinik

ilallugit misilitsiffiupput. Misilitsissutissat pingajussaannik kingulliusumillu 2006-imi misilerarne-

qareermata nuna tamakkerlugu ukiut arfinilissaat alloriarfinni misilitsittoqarpoq. Meeqqat atuar-

fianni alloriarfinni misilitsissutit ineriartortinneqarnerat siusinnerusukkut alloriarfinni misilitsin-

nernit nalunaarusiani allaaserineqarpoq.

Alloriarfinni misilitsissutit imatut ineriartortitaapput, taakkunani suliassat apeqqutillu – aamma

items’inik taaneqartartut – nunani tamalaani misilitsissutini assingusuni psykometrimi piuma-

saqaatinik nalinginnaasunik naammassisaqarfiullutik. Taamatut iliornikkut atuartut naammassisaat,

suliaasa eqqortut amerlassusaasa pisariitsumik naatsorsornerisigut, uuttortarneqarsinnaalerput sanil-

liunneqarsinnaalerlutillu. Angusat naatsorsornerini misissornerinilu siullermik akissutit eqqortut

isiginiarneqartarput, tassa inerniliillaqqissuseq naatsorsorneqartarpoq. Taamatuttaaq piffissaq

atuartut suliassiissutinut atorsimasaat naatsorsorneqartarpoq, tassa inernileeriaasinnaaneq aamma

naatsorsugaasarpoq. Naatsorsortakkat taakkua saniatigut inerniliillaqqissutsip siamasissusia ilan-

ngullugu aamma misissorneqarpoq. Inerniliillaqqissutsip siamasissusia taanna Box-plots atorlugit

takutinneqarpoq, inerniliillaqqissuseq pillugu paasissutissanik amerlasuunik ataatsikkut takutit-

siffiusuni. Taakkua pillugit Kapitali 4: Periutsit aamma Kapitali 5: Angusat nassuiarneri takukkit.

2012-imi alloriarfinni misilitsittoqareermat ukiuni ima amerlatigisuni paasissutissat katersorneqartut

pigineqalerput, ineriartornerit takussutissiallu qularnaannerusumik statistikkikkut naatsorsorlugit

saqqummiunneqarsinnaalerlutik, taamaalisoqarneranilu atuartut akissutaannik misissueriaatsit

nutaat pilerput. Alloriarfinni misilitsinnernut database-p pissusii suli misissugaapput tassanilu

nalornissutit pineqartut eqqaamallugit piffissamut 2008 - 2011-mut sanilliussiitigaluni ukiumut

2012-imut ukua inerniliunneqarput:

2012-imi atuartut alloriarfinni misilitsinnerni peqataanngitsut alloriarfinni taakkunani

marlunni atuartut tamakkerlutik 10%-iisa missigissagaat naatsorsuutigineqarpoq. 7. klassimi

peqataanngitsoornermut procentip annertuumik appariarnera malugisassaavoq, 3. klassimili

kingumut annertuserialaarluni. 2011-imi 3. klassimi peqataanngitsoortut 6,3%-iupput, 7.

klassimilu 18,8%-iullutik. Kalaallit Nunaanni peqataanngitsoornermut procenti TIMSS-imi

PISA-milu 5%-imik peqataanngitsoorfiusinnaasunit, qaffasinnerulaarpoq, ataatsimulli

isigalugu 2007-imi alloriarfinni misilitsinnermut siullermut sanilliullugu annertuumik

appariaateqarpoq, tamatumalu takutigunarpaa, alloriarfinni misilitsittarnerit atuarfiit sulias-

samittut nalinginnartut aammalu ulluinnarni atuartitsinermut sunniuteqartartutut

isigilersimagaat.

Atuartitsissutini nuna tamakkerlugu inerniliillaqqissuseq periutsit Kapitali 4-mi aamma

Kapitali 5-imi allaaserineqartut malillugit naatsorsorneqarpoq, piffissamullu 2008 - 2011-

imut sanilliussiitigaluni 2012-imut ukua oqaatigineqassapput:

10

1. 3. klassimi kalaallit oqaasii ilinniakkatigut naammaginartoq ataallugu angusa-

qarfiupput. Inerniliillaqqissuseq 2008-mi 40%-iuvoq 2012-imilu 47%-iulluni.

Ineriartornerulli taassuma takutippaa, 3. klassimi piffissami tassani inerni-

liillaqqissutsimi malunnavissumik siuariartortoqartoq. 7. klassimi angusat piffissap

annersaani naammaginartumik angusat pitsaanersaanniipput tassanngaluunniit

qaffasinnerullutik, inerniliillaqqissuseq 60%-ip aamma 64%-ip akornanniilluni. 7.

klassimi angusat piffissami 2008 - 2010-mi appariartorput, taarsiulluguli 2011-mi

2012-imilu siuariartortoqarpoq.

2. 3. klassimi qallunaat oqaasiini piffissami 2008 - 2011-mi ilinniakkatigut angusat

naammaginartoq ataassimavaat, inerniliillaqqissuseq 44%-ip aamma 50%-ip akor-

nanniilluni. Kalaallit oqaasiinisulli nukarliit alloriarfianni atuartitsissummi anner-

tuumik siuariartoqarpoq, inerniliillaqqissuseq 2008-mi 44%-imit 2012-imi 52%-

imut qaffariarmat. 7. klassimi inerniliillaqqissuseq naammaginartumik pitsaa-

suuvoq, piffissami tamarmi allannguuteqarani 60%-ip missaaniilluni, taamaattorli

2010-mi apparialaarpoq aammali 2011-imi 61%-imut 2012-imilu 59%-imut

siuariartoqarpoq. Alloriarfinni misilitsittarnerit 2007-imi aallartimmatali nuna-

qarfinni illoqarfinnilu atuartut atuartitsissummi tassani angusaasa assigiinnginnerat

ersarittuusarpoq, alloriarfinnili taakkunani marlunni assigiinngissut piffissap

ingerlanerani annikilliartorpoq 2012-imilu 3. klassimi nunaqarfinni atuartut

siullermeerlutik illoqarfinni atuartunit taamaaqqatiminnit atuartitsissummi tassani

pitsaanerusumik angusaqarput.

3. Tuluit oqaasiini piffissaq tamaat siuariartortoqarpoq. Ukiuni amerlanerni ilinni-

akkatigut angusat naammaginartoq ataassimavaat, inerniliillaqqissuseq piffissami

2008 – 2010-mi 49%-imiilluni, taamaattorli ilinniakkatigut angusat 2011-mi

aamma 2012-imi naammaginartoq anguaat, inerniliillaqqissuseq ukiuni taakkunani

marlunni 54%-iulluni.

4. 3. klassimi matematikkimi angusat naammaginartumik pitsaasuupput taanna-

luunniit qulaassimallugu, 2008-mi 62%-iulluni 2010-milu 60%-iulluni. 3. klassimi

angusat pitsaasumik 2011-imi 65%-imut 2012-imilu 64%-imut siuariarput.

7. klassimi angusat akerlianik piffissami 2008 - 2012-imi tamarmi naamma-

ginartoq ataassimavaat, 2008-mi 50%-iulluni aamma 2012-imi 47%-iulluni.

Taamaalilluni atuartitsissummi tassani 7. klassimi piffissami tamarmi pineqartumi

kinguariartortoqarpoq.

Inernileeriaasinnaaneq atuartitsissutini amerlanerni annertuumik qaffasippoq, tamatumalu

kingunerisaanik maannakkut atuartut tassuunakkut immikkoortinniarnerat ajornakusoorpoq.

Tamatuma takutigunarpaa misilitsissutini suliassat ikippallaartut. Inernileeriaasinnaaneq

piffissami tulliuttumi alaatsinaanneqartuassaaq.

Alloriarfinni misilitsinnerni inerniliillaqqissutsimi assigiinngissutsit annersaasa ilaat kom-

munit assigiinnginneranniippoq. Pingaartumik tamanna kalaallit qallunaallu oqaasiini atuup-

poq, matematikkimili tuluillu oqaasiini assigiinnginneq malunnarpallaarani.

11

Oqaatsit angerlarsimaffimmi atugaasut alloriarfinni misilitsinnerni angusanut annertuumik

aamma sunniuteqarput. Atuartut qallunaatut arlariinnilluunniit oqaasillit ataatsimut isigalugit

qallunaat tuluillu oqaasiini kiisalu matematikkimi angusarissaarnerupput, atuartulli amerla-

nerpaartaat 70%-it missaanniittut kalaallisut angerlarsimaffimminni oqaasillit atuartit-

sissutini taakkunani angusaat malunnavissumik appasinnerupput.

Illoqarfiit atuarfiini atuartut qallunaat oqaasiini nunaqarfiit atuarfiini atuartunit ukiut siuliini

angusarissaarnerusarput. Angusarissaarneruneq taanna 2012-imi allanngorpoq, nunaqarfinni

atuartut angusarissaarnerummata, ineriartornerli taanna nangissanersoq ukiuni tulliuttuni

nalunaarusiani takuneqarsinnaajumaarpoq. Nunaqarfinni atuartut suli kalaallit oqaasiini

illoqarfinni atuartunit angusarissaarnerusarput. Tuluit oqaasiini annertunerusumik assigiin-

ngittoqanngilaq, taamaattorli illoqarfiit atuarfiini atuartut pitsaanerulaarput. 3. klassimi

matematikkimi nunaqarfinni atuartut illoqarfinni atuartut taamaaqqatigivaat, 7. klassimili

pitsaanerusarlutik.

3. aamma 7. klassimi atuartitsissutini tamani niviarsiaqqat nukappiaqqanit angusarissaar-

nerupput, 3. klassimi matematikkimi nukappiaqqat pitsaanerulaartumik angusaqarnerat

eqqaassanngikkaanni.

Atuartut 2008-mi 3. klassimi alloriarfimmi misilitsittut amerlasuut 2012-imi 7. klassimi

alloriarfimmi misilitseqqipput, soorlulu atuartut amerlasuut 7. klassiullutik 2008-mi alloriar-

fimmi misilitsittut 2012-imi atuarnertik naammassillugu inaarutaasumik misilitsipput.

Taamaalisoqarneratigut atuartut imminnut sanilliullutik inissisimanerinik misissuisinnaaneq

periarfissaalerpoq. Nikeriarnernik taamaattunik misissuinerit 2010-mi alloriarfinni misilit-

sinnernit nalunaarusiami siullermeersumik immikkut sammineqarput siunissamilu ukiu-

moortunik nalunaarusiani ilanngunneqartassallutik, tassami piffissap ingerlanerani nikeriar-

nerit taakkua malinnaaviginissaat pingaartuuvoq. 2012-imi angusat ukioq kingulleq angusat

assigivaat: atuartitsissutini tamani atuartut 3. klassimit 7. klassimut nuunneranni nikeri-

arnerit annertupput. Taassuma akerlianik 7. klassimit 10. klassimut nuunnermi assiliaq

”qerisarpoq”, atuartut imminnut sanilliullutik inissisimaneri allanngussanatik, 7. klassimit

10. klassimut inaarutaasumik misilitsinnernut ”pikkorissut” pikkorissuuginnarlutik ”san-

ngiitsullu” sanngiitsuuinnarlutik. Tamanna pillugu Kapitali 7 takuuk.

Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiani siullertulli nalunaarusiaq una immikkut sammi-

samik imaqarpoq, itisuumik allaaserineqartumik. Nalunaarusiami matumani angusanut

skala-mik pilersitsiniarnermi taasariaqartut arlaqartut eqqartorneqarput, tassa skala atuarfiit

atuartut angusaannik nalilersuinerminni atorsinnaasat. Immikkut eqqartukkap takutippaa,

skala-mik taama ittumik pilersitsiniarneq ajornaatsuinnaanngitsoq, kisiannili qanoq

iliornikkut pilersinneqarsinnaaneranut siunnersuuteqartoqarpoq. Tamanna pillugu Kapitali 8

takuuk.

12

Kapitali 9 naggasiussamik imaqarpoq, Kapitali 10-mi nalunaarusiamik matuminnga suliaqarnermi

najoqqutat allassimapput. Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiani najoqqutat maannamut

taamaallaat Kapitalimi immikkut allattorneqartarput, najoqqutalli taakkua allatap iluani ersa-

rissumik suli taaneqarneq ajorput. Immikkut sammisat ilanngunneqartalermata eqqarsaatigine-

qarpoq, suut najoqqutarineqartut allatat iluini allanneqartalernissaat, nalunaarusiat taamaali-

ornikkut uppernassusaat annertusarneqassammat, nalunaarusianillu atuartut najoqqutanut toqqaan-

nartumik ingerlasinnaanngussapput, aamma periutsit allaaserinerini. Tabelit ilanngussat takus-

sutissiallu Kapitali 11-miipput, 2006/2007-imit 2012-mut alloriarfinni misilitsinnerni nunamut

tamarmut, kommuninut atuarfinnullu angusanik uppernarsaataasunik takussutissaqarfiusut

ilanngunneqarlutik.

13

3. Aallaqqaasiut

Naliliisarnermut kulturi ullumikkut taaguutaavoq, politikkimi, ingerlatsiffinni ilisimatusarnermilu

suliat qanoq ingerlanerinik kiisalu suliat aallartitat qanoq angusaqarfiutiginerinik allaaserinninner-

mi nalilersuinermilu pingaartorsiutitut atugaasoq. Pisoq tamanna 1970-ip missaanit pisortaqar-

nermi suliffeqarfiillu kulturiinik annertuumik sammisaqareernerup kingorna paradigmip allan-

ngornerivaa nikeriarnerullunilu, suliat allannguiniarnerillu aallartissimasat kingunerisaasa immikkut

sammineqarnissaat kissaatigineqalermat. Ilaatigut politikkimi, pisortat ingerlatsiviini namminer-

sortullu suliffeqarfiini angusaqarniarneq aalajangiisuutillugu ingerlatsinissaq ujartorneqalermat

naliliisarnernik pisariaqartitsineq annertunerusoq kissaatigineqalerpoq, anguniakkat ersarissakkat

qanoq angutigisimanerinik nalilersuisoqartillugu naliliisarnerit aqutsinermi sakkuusinnaammata

pingaarutillit, taamaalioreeraannilu ineriartortitsinermi aalajangiiniarnernilu atorneqartarlutik

(Sverdrup 2002:11).

Ineriartornermit tassannga meeqqat atuarfiat saneqqutiinnarneqanngilaq. Allanngorneq taanna

Kalaallit Nunaanni aamma piaartumik malunniuppoq. Meeqqat atuarfianni 1994-imi naliliisarnermi

nalunaarut nutaaq atugaalerpoq tamatumalu kingorna 2002-mi meeqqat atuarfiat pillugu peqqussut

nutarterneqarmat ingerlatanik naliliisarnerit1 angusanillu naliliisarnerit

2 atuutsinneqalerput, inger-

laavartumik naliliisarneq alloriarfinnilu misilitsissutit atugaalernerisigut. Anguniagaq siulleq

tassaavoq atuartut ilinniakkamikkut, inuttut inooqataasutullu ineriartornerannik naliliisarnissaq

aappaattullu atuartut atuartinneqarnerminnit pissarsiaannik uuttuisarnissaq.3 Nalileeriaatsit 2003-mi

naliliisarneq pillugu nalunaarummi eqqunneqartut ilaatigut atuartitsissutini ilikkagassatut angu-

niagassat nutaat pilersinneqartut aallaavigalugit ingerlanneqartassapput.4 Ilikkagassatut angunia-

gassat taakkua malitassaapput politikkikkullu aalajangersagaallutik. Taamatut iliornikkut ersaris-

sarneqarpoq erseqqissarneqarlunilu, qangaanerusumut sanilliullugu meeqqat atuarfianni atuar-

titsinermi, suliaanilumi allani, atuartitsinerup ingerlanneranut sanilliullugu siunniussat angu-

niakkallu annertunerungaartumik isiginiarneqassasut.

Ilikkagassatut anguniagassat taamaalillutik atuartitsinermut aalajangiisuunerulerput aqutsisuu-

nerulerlutillu, ilikkagassatullu pilersaarutini alloriarfiit siunertaasa, atuartitsissutit siunertaasa

ilikkagassatullu anguniagassat, atuartitsinikkut piviusunngortinniarneqartussaasut, piviusunngor-

tinniarnerini ilinniutaasinnaasut, atuartitseriaasiusinnaasut nalileeriaasiusinnaasullu allaaserine-

qarlutik. Tunngaviusumik atugassarititaasut atuartitsinermullu aallaaviusut aalajaatsuujunnaarput,

inuiaqatigiinnili allanngoriartorneq malillugu aamma allanngoriartorlutik. Atugassarititaasut allan-

ngoriartormata ilinniartitsisut ataasiakkaat pissutsit allanngorartuartut malillugit atuartitsinitik

naleqqussarsinnaasariaqarpaat. Tamatuma kingunerisaanik ilinniartitsisup ilikkagassatut angunia-

1 ingerlatanik naliliisarneq = formativ evaluering.

2 angusanik naliliisarneq = summativ evaluering.

3 Matumani eqqarsaatigineqarput ulluinnarni atuartitsinermi ingerlaavartumik naliliisarnerit, atuartut 3. klassimi

suliaminnik saqqummiisarnerat, 7. klassimi aalajangersimasumik sammisaqarluni suliaqartarneq kiisalu 3. aamma 7.

klassit naammassinerini nuna tamakkerlugu angusanik alloriarfinni naliliisarnerit. 4 Naliliineq taama ittoq Curriculum tunngavigalugu ingerlanneqartutut oqaatigineqartarpoq, atuartut ilikkagassatut

anguniagassat ersarissakkat tunngavigalugit nalilerneqartarmata. Akerlianik Litteracy tunngavigalugu naliliinermi

atuartut ilikkakkaminik suliassiissutini qanoq atuisinnaatiginerat nalilerneqartarpoq.

14

gassat pillugit qanoq iliuusissani eqqarsaatigalugit tulleriissaartariaqarpai pamersaanermilu aamma

didaktikkimi ilinniagaqarsimasuugami atuartitsinini pilersaarusiorlugu. Taamaattumik alloriarfiit

siunertaasa, atuartitsissutit siunertaasa ilikkagassatullu anguniagassat pilersinneqarnerisigut ersa-

rissaatigineqarpoq, ilinniartitsisup atuartitsinini ima ilusilerlugulu pilersaarusiussagaa nammineq,

minnerunngitsumillu atuartut ataasiakkaat, annerpaamik, aammalumi pitsaanerpaamik, anguniak-

kaminik angusaqarsinnaalerluni, tamannarpiarlu patsisigalugu atuartitsinerup ingerlanerani nalilii-

sarnissanik aaqqissuulluakkanik pisariaqartitsineq pilerpoq.

Meeqqat atuarfiat pillugu peqqussut 2002-imeersoq aqqutigalugu aamma meeqqanut inuusuttunullu

kiisalu ilinniagaqartarneq pillugu isiginnittaaseq nutaaq atugaalerpoq. Atuartut ilisimasassanik

taamaallaat tigooraasuinnaanngillat, inuuppulli namminneerlutik namminersorlutillu qanoq iliuu-

seqartartut, ilinniartitsisoq angerlarsimaffillu suleqatigalugit namminneq ilinniarnerminnut akisus-

saasuusut. Tamatumunnga aallaaviusut tassaaput atuartut ataasiakkaat nukittuffii, piginnaane-

reriigaat assigiinngissutaallu. Atuartut taama ittunik piginnaaneqarmata namminneq ilinniarnermin-

nut ilinniartitsisoq sullarissoq peqatigalugu akisussaaqataanermut ilikkartikkiartuaarneqassapput.

Atuartoq namminersorsinnaasoq atuartitsinermut namminerlu ilinniagaqarnermi nalilerneqar-

neranut akisussaaqataassaaq atuarnermilu ingerlaqqinnissaanut ilinniartitsisuni angajoqqaanilu

peqatigalugit iliuusissaminik pilersaarusiorluni.

Arajutsineqakkajuppoq, naliliisarneq atuartitsinermi sakkutut atuarfimmik 2002-mi nutarterineq

sioqqulluguli atugaalermat, nunat amerlasuut naliliisarnernik aaqqissuussanik atugaqalernerat

sioqqulluguli. Tassa ilinniartitsisut qangalili annertunerusumik annikinnerusumilluunniit nammin-

neq atuartitsinerminnik naliliisartussaareerput. 1990-imi meeqqat atuarfiat pillugu peqqussut

aamma 1994-imi naliliisarneq pillugu nalunaarut atugaalermata ullumikkut naliliisarnermik paasin-

nittaatsitta ilarujussua atortussanngortinneqarpoq, taaguutit, siunertat qanorlu iliuusissat ullumikkut

nalunngisagut eqqunneqarlutik, soorlu pamersaanermi ingerlaavartumik naliliisarnerit misilitsis-

sutillu. Naliliinerit taakkua ilinniartitsisoq atuartullu paasissutissittussaavaat, atuartitsineq siuner-

tarineqartunik angusaqarfiunersoq. Paasissutissat taakkua atuartitsinerup pilersaarusiorneranut

ingerlannissaanullu tunngaviusussaapput, soorlu ullumikkut nalunaarutini aamma eqqartorneqartut.

Alloriarfinni misilitsittarnerit 1994-imi naliliinermi nalunaarutikkut eqqunneqanngillat, taamaattorli

atuartut atuartinneqarnerminni ilikkagassanik pissarsiaannik naliliinermut ilagitillugu atuarfiup

iluani misilitsinnernik assigiinngitsunik ingerlatsisoqarsinnaavoq. 1. klassimi ilinniartitsisut atuartut

anguniakkaminnik qanoq angusaqartiginerat nalunaarusiornermikkut kiisalu ilassutaasunik oqaase-

qaateqarnermikkut allaaseralugulu nalilertussaavaat, 2. klassimiillu aallartittumik atuartitsissutini

tamani atuartup atuarnermini angusarisai, suliaqarnera kiisalu sulerusussuseqarnera angusanik

naliliineq tunngavigalugu nalunaarutigineqartassaaq naliliinermi skala una atorlugu: Pitsaalluin-

narpoq, pitsaalluinnartumik ajunngilluinnartumillu angusaqarnermi tunniunneqartartussaq, Ajun-

ngeqaaq, pitsaasumik nakimaatsumillu angusaqarnermi tunniunneqartartussaq, Ajunngilaq, naam-

maginartumik angusaqarnermi tunniunneqartartussaq, Naammaginarsinnaavoq, naammaginartumik

ajornerulaartumik angusaqarnermi tunniunneqartartussaq, Naammaginavinngilaq, angusani akueri-

neqarsinnaagaluarlutik pitsaanerunngitsunili tunniunneqartartussaq aamma Naammaginanngilaq,

akuerineqarsinnaanngitsumik angusaqarnermi tunniunneqartartussaq.

15

Meeqqat atuarfianni naliliisarnermut kulturip qanoq atugaatigilersimanera misissorneqarni-

kuunngilaq. Meeqqanut atuarfeqarnerup iluani suliffeqartut assigiinngitsut ataatsimeeqatigisar-

nerisigut seminarillu aqqutigalugit isumaqarnarsinnaavoq, naliliisarneq naliliisarnermullu kulturi

suli amerlasuunit atuarfiup atuartitsinerani sakkutut periutsitullu nutaatut isigineqartut, naak 1994-

imi naliliisarnermut nalunaarutip nutaaliaasup atuutilerneraniit ukiut 20-it qaangiutereeraluartut.

Tamatuma takutippaa, meeqqat atuarfiannut kulturimik nutaamik aamma naliliisarnermi periutsinik

atorluarsinnaasunik eqqortunillu eqqussiniarnermut piffissaq sivisooq atorneqartartoq aamma

eqqussiniarneq tamanna ajornakusoortuusoq. Naliliisarnermut kulturimik nutaamik atuulluarsin-

naasumillu eqqussiniarnermi sulisut peqataasussat imminnut tatigilluinnartuusariaqarput. Atuutsit-

siniarnerup sivisuup aamma takutippaa, atuarfik suliffeqarfiusoq sunik kikkunnillu katitigaasoq,

pissutsit allanngortillugit suliffeqarfittut piginnaanermik naleqqussarsinnaassusermillu nammineq

iluminit avatiminiillu pilersorneqartariaqartoq. Atuarfik suliffeqarfiuvoq ukiuni tamani amerlasuuni

politikerinit, pisortanit angajoqqaanillu annertuumik sammineqartoq aamma susassaqartut amerla-

suut katersuuffigisaat, soorlu kommunit, atuarfiit pisortaat ilinniartitsisullu, angajoqqaat, ilin-

niaqqiffiit il.il.. Taamaammat inuiaqatigiinni nutaaliaasuni pingaarutilimmik ingerlatseqataasutut

atuarfik tassaasariaqarpoq ilinniartitaanermi sivisuumik ineriartorfiusussami suliffeqarfiit siulliit

ilaat, atuartitsinermi angusatigullu pitsaassusermik pingaartitsisoq.

Tamannarpiaq patsisigalugu aperisoqarsinnaavoq, ukiuni kingullermi 20-ni, meeqqat atuarfiannut

naliliinermik nutaaliaasumik eqqussiniarfiusuni, kalaallit ilinniartitaaneq pillugu eqqarsartaasianni

ingerlatsinerannilu aqutsinermut isumaliutit suut atuussimanersut?

Atuarfiit pisortaasa quppersagaanni 2002-meersumi atuarfimmi kulturi ileqqulersuutillu eqqar-

torneqarput aammalu oqaatigineqarluni malittarisassat najoqqutarineqartullu allaqqasut allaqqan-

ngitsullu sumiiffimmit sumiiffimmut annertuumik assigiinngissuteqartartut. Pisortanut quppersak-

kami eqqartorneqarpoq, atuarfik ineriartornermit isigalugu suliffeqarfiusoq ilinniarfiusoq, atuartut

kisimik pinnatik aammali ilinniartitsisut ilinniarfigisassaat. Ilanngullugu aamma taaneqarpoq,

kulturi ”ineriartornermut tunngaviulluarsinnaasoq pitsaasoq imaluunniit ineriartornermut anner-

tuumik akimmisaartitsisinnaasoq.”5 Naliliisarnermut kulturi ukiut 20-it ingerlanerini eqqunniarne-

qarsimammat isumaqarnarsinnaavoq, atuarfimmi kulturimi atorneqartumi suliffeqarfimmi pissuse-

qartoqarsimasoq ineriartornermut akimmissaartitsisunik, aammalu atuarfiup siumut isigaluni

isumaliutersorlunilu ineriartornissaanut akerliusumik ingerlanneqartumik. Annertusisamik misis-

suiniarluni atuarfimmut isertoqartariaqarpoq, immaqalumi aamma klassimut atuartitsiviusumut,

suliffeqarfimmi pissutsit taama ittut misissorumallugit. Alloriarfinni misilitsinnerni angusat

tassaasinnaapput suliniutinut taama ittunut aallarniutaasinnaasut. Taamaattorli eqqaamaneqar-

tariaqarpoq, alloriarfinni misilitsinnerni siunertaanngimmat meeqqat atuarfiat pillugu ilumoortuu-

titamik oqaluttuarnissaq. Tamatumunnga alloriarfinni misilitsinnerni angusat annikippallaarput

taamaallaallu pisut tamakkerlutik ilaannannguinik oqaluttuarlutik. Akerlianik alloriarfinni misilit-

sinnerni angusat aammalu naliliisarnerni allani paasisat pamersaanermi, didaktikkimi suliffe-

5 Nammineq nutsigaq. Atuarfiit pisortaasa quppersagaanni oqaaseqatigiit qallunaatuut affaat siulliit kisimik

kalaallisuumut ima nutsigaapput ”…ineriartortitsinerup tungaanut tunngavissiilluarsinnaavoq

sakkussaalluarsinnaallunilu.”, tak. ’Atuartut pisortaasa quppersagaat’, imm. 7.3.3.

16

qarfimmilu pissutsinik paasinnissutaassapput, atuarfik atuartullu siunissaq pillugu aalajangii-

niarnerminni ilisimasanik tunngavilersorsimasunik tunngavissaqaqqullugit.

Nunap atuarfiini naliliinermut kulturi assigiinngitsumik sukkassuseqarluni eqqukkiartuaarneqarpoq.

Tamatumunnga patsisaasut ilagisinnaavaat, naliliinermut ataatsimoortumik kultureqalernissap ineri-

artortinnerani Inerisaaviup kommunillu akornanni akisussaaffiup avinneqarnissaa ersarlussi-

mammat. Piffissami tassani Inerisaaviup angusat pillugit alloriarfinni misilitsittarnerit ingerlappai,

kommunillu – tamaattumillu aamma atuarfiit – ingerlaavartumik naliliisarnerit ineriartortinnissaat

ingerlattarnissaallu akisussaaffigalugit. Patsisaasut aappaat pingaartoq tassaasinnaavoq 2009-mi

kommunit kattussuunneqarnerat, tassani kommunitoqqat suleriaasii ingerlatsisarnerilu allanngor-

titerneqarput nutarterneqarlutillu. Kattussuunnerup taassuma kingunerisaanik suleriaasissat

malitassallu nutaat suussanerinik eqqartuinermi pilersinniarnerinilu susoqarpiarsimasoqarani. Piffis-

sami tullermi ineriartorfiusussami Inerisaaviup kommunillu atuarfinni ilinniartitsisut atuarfiillu

pisortaat suleqatigalugit ingerlaavartumik naliliisarnerit siuarsartariaqarpaat, soorlulu alloriarfinni

misilitsittarnerit pamersaanermi didaktikkimilu sakkussanngorlugit ineriartorteqqittariaqartut.

Angusanik naliliisarnerit ingerlaavartumillu naliliisarnerit immikkuullarissutut ingerlattariaqan-

ngillat, imminnummi ataqatigiipput imminnullu ikorfartoqatigiillutik.

Inerisaaviup siumut isigisumik naliliisarnermik kulturip siaruarnissaa annertuumik pingaartippaa,

tatigeqatigiilluni, aammalu naliliisarneq pamersaanermi didaktikkimilu sakkutut naggataatigut

atuartunut iluaqutaasussatut isigineqartillugu. Tamanna ilaatigut alloriarfinni misilitsinnerni nalu-

naarutitigut pisinnaassasoq neriuutigaarput, taakkua maannakkut immikkut eqqartukkanik nalilii-

sarneq qitiutillugu eqqartuiffiusunik imaqarput, kissaatiginarporlu ilisimasanik ilisimatuussutsikkut

tunngavilinnik aammalu ilinniartitsisunit, pisortanit ilisimatuunillu ullumikkut atuarfiup iluani

silataanilu suliniuteqartunit atorneqarsinnaasunik pilersitsisoqarsinnaassasoq.

17

4. Periutsit

Suliassiissutit alloriarfinni misilitsinnerni atorneqartut psykometrimi assigiissuunissamik piumasa-

qaatit nutaaliaasut malillugit suliaasimanissaat pingaartuuvoq, soorlu taakkua nunani tamalaani

misissuinerni soorlu TIMSS-imi, PIRLS-imi6 aamma PISA-mi

7 atorneqartartut. Assigiiaartuu-

nissamik piumasaqaat Europami naliliisarnerni piumasaqaatit nutaajunerusut ilagaat, naak Georg

Raschip Danmarkimi 1960-imili tunngavii suliarereeraluarai. USA-mi nuna tamakkerlugu misilitsit-

tarnerni, NAEP-ini,8 1983-imiilli assigiiaartuunissamik piumasaqaatit atortuaannarneqarput. Dansk

Psykologisk Forlagip misilitsissutini ineriartortissimasaani tamani piumasaqaatit taakkua 1970-

imiilli aamma atorneqarput. Suliassiissutit pissusiinut tunngatillugu psykometrimi assigiissuu-

nissamik piumasaqaatit statistikkimi Rasch model9 atorlugu misissorneqartarput. Suliassat statistik-

kimi piumasaqaatit naammaginartumik qaangersinnaaleraangatigit, taamaattumillu aamma assigii-

aartuulerlutik, aatsaat misilitsinnerni ulluinnarni ingerlanneqartuni atorneqarsinnaalersarput.

Alloriarfinni misilitsinnerni angusanik saqqummiussinermi Nunani Avannarlerni periutsit nalingin-

naasut malinneqarput, tassa inerniliillaqqissuseq10 aamma inernileeriaasinnaaneq11 naatsorsugaa-

sarput. Misissukkat taakkua marluk nalilerneqarsinnaanissaat atuartullu misissukkani taakkunani

marlunni immikkoortiterneqarsinnaanissaat pingaartuuvoq. Ulluinnarni atuartitsinermi pamersaa-

tilluni naliliinermi periutsit atorneqartut amerlanerpaat atuartut nalilerneqartut immikkoor-

titersinnaasariaqarpaat. Alloriarfinni misilitsissutit ima aaqqinneqarsimasariaqarput, atuartut ilaan-

naannit suliassat tamakkerlugit naammassineqarsinnaasunngorlugit atuartullu amerlanngitsuinnaat

suliassanik tamanik kukkunatik suliarinnissinnaasunngorlugit; tamannalu alloriarfinni misilitsissutit

pitsaassusaannut takussutissaavoq.

Alloriarfinni misilitsissutini suliassat ilisarnaataasa ilagaat, atuartup suliassiissutinik akisinermini

suliarisimasai tamakkerlugit atuartup akissutaa12

atorlugu pisariitsumik naatsorsorneqarsinnaanis-

saat, tassa akissutit eqqortut tamakkerlugit. Taamaaliornikkut atuartut ataasiakkaat atuartitsissutini

ataasiakkaani ilinniakkamikkut piginnaasaat naatsorsorneqarsinnaalissapput, atuartut ataasiakkaat

akissutaasa eqqortut katiterlugit kisiinnarnerisigut.

6 IEA, International Association for the Evaluation of Educational Achievement-imit naalisagaasoq, attaviitsuuvoq

nunat tamalaat ilisimatusarfiisa suleqatigiiffiat, nunarpassuarni ilinniartitaanerup iluani sanilliussilluni misissuinernik

ingerlatsisartoq, soorlu TIMSS-imik (matematikkimi pinngortitalerinermilu) aamma PIRLS-imik (atuarneq pillugu) –

DK-mi ukiuni kingullerni 4. klassini. 7 OECD-p matematikkimi, pinngortitalerinermi atuarnermilu nunani tamalaani misissuinerit 15-nik ukiullit akornanni

ingerlattarpai. PISA 2012-imi nunat aningaasarsiorfiit 65-it peqataapput. PISA uanngaaniit naalisagaavoq ’Programme

for International Student Assessment’. 8 NAEP, National Assessment of Educational Progress-imit naalisagaavoq.

9 Rasch model psykometrimi piumasaqaatinut ilanngullugu Kapitel 4-mi tulliullugu annikikkaluamik eqqartorneqarpoq.

Atuakkat najoqqutarineqartut aamma innersuussutigineqarput. 10

Inerniliillaqqissuseq. Kalaallisut taaguut nutaaq taanna 2008-mi, 2009-mi 2010-milu nalunaarusiani

nassuiarneqarpoq. 11

Inernileeriaasinnaaneq. Kalaallisut taaguut nutaaq taanna 2008-mi, 2009-mi 2010-milu nalunaarusiani

nassuiarneqarpoq. 12

atuartup akissutaa = elevscore.

18

Suliassiissutit ataasiakkaarlugit aamma kisinneqarsinnaapput. Tassani atuartut suliassiissummik

ataatsimik eqqortumik akisisimasut amerlassusaat suliassiissutip taassuma qanoq nalorninar-

tigineranut – imaluunniit qanoq nalorninanngitsigineranut – takussutissaavoq. Atuartut piginnaa-

saannut suliassiissutillu qanoq nalorninartiginerannut uuttuutit taakkua marluk ’suallanneqan-

ngitsut’13

Rasch model atorlugu atuartut piginnaasaannut suliassiissutillu qanoq nalorninartigi-

nerannut uuttuutinngortinneqartarput ’ersinngitsut’.14

Tamatumunnga nalinginnaasumik pissu-

taavoq, angusat ’suallanneqanngitsut’ kisinniarnerat ajornakusoortarmat. Assersuutigalugu PISA-mi

nunani tamalaani misissuinerni angusanut 500 qiteritinneqartarpoq,15

100 point-imik nikingane-

qartillugu,16

angusat ’suallanneqanngitsut’ kiseqqitat, tassa PISA-mi angusat, aalajangerniarnerini

atorneqartarlutik. Pamersaanermi periutsini, ulluinnarni naliliinermi angusat suallanneqanngitsut

angusanut pointinngortitanut nuunneqartarnerini, aamma taamatut periuseqartoqartarpoq.

Angusat suallanneqanngitsut angusanut ersinngitsunut kiseqqinneqartarnerat17

arlalitsigut iluaqutis-

sartaqarpoq, kisitseqqiinerlu taanna teknikkiuneruvoq statistikkimi atugaasartoq. Ilaatigut atuartut

angusaat ersinngitsut kisinnissaat angusat suallanneqanngitsut kisinnissaannit ajornannginne-

rullunilu teknikkikkut eqqornerusarpoq, soorlu atuartup piginnaasaasa pissutsinut tunuliaqutaa-

sunut,18

soorlu suiaassutsimut, inuuniarnikkut aningaasarsiornikkullu tunuliaqutaasunut19

assigi-

saannullu sanilliullugit misissornerini.

Kisitseqqinnerup taassuma amigaatai takujuminartuupput, ilaatigut angusat suallanneqanngitsut

angusanut ersinngitsunut kisinniaraanni tabel kisitseqqissutaasoq20

atortariaqassammat. Angusat

ulluinnarni atorneqartussanngoraangata aammalu soorlu angusat kingunerisaannik ilinniartitsinikkut

allannguisoqassatillugu kikkut taamaaliortussaanerat ilisimaariniaraanni kisitseqqinneq taanna

pinngitsoorniagassaavoq.

Tamatumunnga soorlu atuarneq nalilerniarlugu PISA-mi misilitsissutaareersimasunik atuineq asser-

suutassaavoq. Nammineq angusat kisinniaraanni angusat ’suallanneqanngitsut’, tassa akissutit

eqqortut amerlassusaat, taamaallaat atortariaqarput – nammineq angusarisanik PISA-mi angusarine-

qartunut allanut, nunani tamalaani angusanut ’ersinngitsunut’ kisitsinermi 500-mik qiteqartinneqar-

13

uuttuutit suallanneqanngitsut = rå score-mål. 14

uuttuutit ersinngitsut = latente scores. 15

qiteritinneqartoq / qiteq = midtpunkt. 16

nikinganeq = standardafvigelse. Statistikkimi kisitsisit qanoq siamasitsiginerinut qallunaatut taaguutit

nalinginnaanerpaat marluk tassaapput standardafvigelse aamma varians. Taakkua saniatigut siamasissutsimut

qallunaatut oqaatsit allat atorneqartartut tassaapput fordeling aamma spredning. Kalaallisut oqaatsit allat

atorneqarsinnaasut tassaapput siaruarsimaneq imaluunniit siamasissuseq. Ukiut siuliini nalunaarusiani standardafvigelse

kalaallisuumut oqaaseq siamasissuseq atorlugu nutsigaavoq. Nalunaarusiami uani siuliinilu qallunaat oqaasii

assigiinngitsut tulleriillugit sinnerseraallugillu atorneqaqattaarmata immikkoortikkumallugit standardafvigelse

nikinganermik nutserneqarpoq. Qallunaatuuani oqaatsit standardafvigelse, varians, fordeling aamma spredning

(ilaatigut taputartuullugit) atorneqartut kalaallisuumut nutserneranni sorleq pineqarnersoq sapinngisamik

ersarissarneqartarumaarpoq, neriuutigalugu kalaallisut taaguutit aalajaannerusut nalunaarusiani tulliuttuni

atugaalerumaartut. 17

kisitseqqinneq = omregning. 18

pissutsit tunuliaqutaasut = baggrundvariable. 19

inuuniarnikkut aningaasarsiornikkullu tunuliaqutit = socioøkonomisk baggrund. 20

tabel kisitseqqissutaasoq = omregningstabel.

19

tunut skala-mik atuilluni kisinneqarsimasunut, sanilliussinissamut periarfissaqarani. Taamaattumik

alloriarfinni misilitsissutini angusat tunngaviusumik angusat suallanneqanngitsut atorlugit

kisitaapput, tassa angusat eqqortut amerlassusaat aallaavigalugit. Atuartut ataasiakkaat angusaasa

procentinut eqqortunut kisilinnginneranni eqqarsaatigisariaqarpoq, akissutit eqqortut suliassat

sorliit amerlassusaannut sanilliunneqassanersut: misilitsinnermi suliassat tamarmiusut amerlassu-

saannut imaluunniit suliassanut atuartup suliariniarlugit misilissimasaanut?

Nalunaarusiami matumani apeqqummut tassunga akissutigineqartoq Danmarkimi Nunanilu

Avannarlerni pædagogikkimik suliaqarnerni amerlanerpaani atugaasumut naleqquttuuvoq. Procentit

eqqortut suliassanut atuartup suliariniarsimasaanut sanilliullugit kisinneqarput – suliassat atuartup

suliariniarsimasai taakkua taaneqartarput suliassat aqqusaakkat amerlassusaat.21

Suliassap atuartup

suliariniarsimasaata kingulliup kingornaniittut taaneqartarput suliassat angumerinngisat.22

Suliassat

angumerinngisat amerlassusaat atuartup piginnaasaanik kisitsinermi atorneqarneq ajorput, atuartulli

qanoq sukkatigisumik sulisimanerata nalilerniarnerani atorneqartarlutik. Uani pineqartumi aamma

alloriarfinni misilitsinnerni angusat Nunani Avannarlerni periutsit nalinginnaasut atorneqartut

malillugit kisinneqarput – tassani inerniliillaqqissuseq aamma inernileeriaasinnaaneq isiginiarne-

qartussaapput procentinngorlugillu kisinneqartarlutik.

Paasissutissiiffik 1: Atuartup angusaanik naatsorsuineq.

Atuartoq misilitsinnermi suliassanik 10-nik tunineqarpoq, taakkualu imatut akissuteqarfigai:

Sul. nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Atuar. 1 1 0 0 1 1 - - - - -

tassani 1 = eqqortoq; 0 = eqqunngitsoq; - = akineqanngitsoq.

Kisitsisit taakkua aallaavigalugit angusat ukua naatsorsorneqarsinnaapput:

Suliassat aqqusaakkat amerlassusaat = 5, tassa suliassiissutit 6-10 akineqanngillat,

Suliassat angumerinngisat amerlassusaat = 5, tassa suliassiissutit 6 - 10,

Akisat eqqortut amerlassusii (elevscoren) = 3, tassa suliassiissutit 1, 4 aamma 5.

Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut) = (3/5)*100 = 60%, inerniliillaqqissuseq suliassat aqqusaakkat

amerlassusaannut naatsorsorneqarmat.

Inernileeriaasinnaaneq = (5/10)*100 = 50%, tassa nalunaaqutaq atornagu atuartup suliamini sumut killissimanera

aallaavigalugu naatsorsugaq.

Atuartup taassuma suliassiissutit affai angumerai (50%). Suliassat aqqusaakkami ilaat pingasut eqqortumik suliarai,

inerniliillaqqissuseq 60% angullugu. Angusaq taanna aallaavigalugu atuartup taassuma ilinniakkamigut

sanngisuujunera/pitsaasuunera/sanngiitsuunera ersarissumik oqaatigineqarsinnaanngilaq. Taamatut oqassagaanni

atuartunut tamanut sanilliussisinnaasoqartariaqarpoq aamma/imaluunniit nunamut tamarmut atuuttumik

politikkikkut/pamersaanermilluunniit suliallit oqaatigisariaqarpaat, suliaq qanoq ittoq pitsaasuunersoq

/naammaginarnersoq.

21

suliassat aqqusaakkat amerlassusaat = antal passerede opgaver. 22

suliassat angumerinngisat = ikke nåede opgaver.

20

Assersuutigalugu atuartut marluk sulianik 10-nik suliaqaraangata inerniliillaqqissuseq inernileeriaasinnaanerlu

takussutissiami imatut suliarineqartarput:

Sul. nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Atuar. 1 1 1 1 – – – – – – –

Atuar. 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Atuartut taakkua marluk tamarmik suliat aqqusaakkatik tamaasa eqqortumik suliaringamikkik 100%-imik

inerniliillaqqissuseqarput. Atuartut taakkua marluk assigiinngissutaat inernileeriaasinnaaneranniippoq, atuartoq nr. 1

30%-imik angusaqarami, atuartorlu nr. 2 100%-imik angusaqarluni.

Inerniliillaqqissuseq sulianut aqqusaakkanut inernileeriaasinnaanerlu suliassanut tamarmiusunut naatsorsoraanni

allanngorartut23

marluk, tassa inerniliillaqqissuseq inernileeriaasinnaanerlu, atorlugit atuartut nalilernissaat periar-

fissaalersarpoq, immaqalu pisariaqalerluni, allanngorartoq ataaseq kisiat atorlugu naliliinani. Soorlu atuartoq nr. 1 100

%-imik inerniliillaqqissuseqarpoq, kisiannili 30%-imik inernileeriaasinnaaneqarluni, tamatumalu pasinarsisippaa

atuartoq taanna suliassat inernilerniarnerinut sungiusarnerunissaminik amigaateqartoq. Atuartup nr. 2-p inerniliil-

laqqissutsimi inernileeriaasinnaanermilu 100% anguaa, taamaalillunilu atuartuuvoq sukkasuujullunilu qularnaatsunik

suliaqartoq. Atuartut allat angusaat naapertorlugit aamma taamatut allaaserineqarsinnaapput, soorlu titartakkap matuma

kingulianiittup takutikkaa. Assersuutigalugu atuartoq nalornillunilu arriitsoq sukkasuumik sulilersigani qularnaan-

nerusumik sulisinnaaleqqaartariaqarpoq.

Atuartut tamarmik qularnaatsumik sulisarlutillu sukkasuujunissaat kissaatiginaraluarpoq. Matuma kinguliani titartak-

kami qarsut atuartut qanoq ingerlasinnaaneri assersuutitut tikkuarpaat, arriitsumiit-nalornisumiit, arriillunilu qularnaat-

sumik suliaqartumut, kiisalu sukkasuumik qularnaatsumillu suliaqartumut.

Naliliinerni periutsit tulluartumik suliaasut amerlanerit atuartunik nalilerneqartunik immikkoor-

titerisinnaasussaapput. Tamatuma kingunerisaanik alloriarfinni misilitsissutit atuartut inerniliillaq-

qissuseq inernileeriaasinnaanerlu tunngavigalugit immikkoortitersinnaassavaat. Alloriarfinni misi-

23

allanngorartoq = variabel. Nalunaarusiani siullerni kalaallisut oqaaseq allanngoraat atorneqaraluarpoq,

eqqornerussaarli oqaaseq allanngorartoq atoraanni, allanngorartup (variabel-ip) nalingi allanngorartarmata,

allanngoraataagunili sumut allamut allanngorartitsisuussalluni, tamannalu matumani isumagineqanngilaq.

Allanngorartut marluk uani pineqartut tassaapput inerniliillaqqissuseq aamma inernileeriaasinnaaneq, taakkua nalingi

atuartumiit atuartumut allanngorartuartuummata.

Nalornisoq Qularnaat-

Sukkasooq soq

Sukkasooq

Atuartoq 2

Nalornisoq Qularnaat-

Arriitsoq soq

Arriitsoq

Atuartoq 1

21

litsissutissat suliarinerini suliassat ajornakusoortut ajornakusuunnginnerillu assigiinngissusaat

sapinngisamik annertutinniarneqartarpoq, tassa inerniliillaqqissutsip nalunaarsorneqarnerani assi-

giinnginneq annertuujusarpoq aammalu misilitsissutit ataatsimut isigalugit inernileeriaasinnaaneq

annertuumik assigiinngissuteqarfiussammat misilitsissutit takisuujutinniarneqartarput. Taamaat-

tumik atuartut ilaasa suliassat tamakkerlugit suliarineq ajorpaat. Atuartut tamarmik suliassat

tamakkerlugit suliarisimasuuppatigit inerniliillaqqissuseq aamma inernileeriaasinnaaneq atuartut

immikkoortiterniarnissaannut atorsinnaassanngikkaluarput.

Inerniliillaqqissutsip assigiinngiiaartuunerata 3. aamma 7. klassimi atuartut atuartitsissutini taakku-

nani sisamani misilitsiffiusuni angusaasa assigiinngitsuuneri ersarissumik takutippai, tassa atuartut

ajuvissunik imaluunniit pitsaavissunik angusaqartut amerlanngillat.24

2012-imi qallunaat oqaasiini

inerniliillaqqissutsimi 7. klassimi angusat agguarsimanerat25

figur 1-imi assersuutigineqarpoq.

Agguakkami inerniliillaqqissutsip nalingi amerlasuut takuneqarsinnaapput. Atuartut amerlasuut,

tassa 17%-ii, 40 aamma 50%-ip akornani eqqortumik suliaqarsimapput. Tassa apeqqutit ima

suliaapput, atuaqatigiiaat tamarmik misilitsissummi apeqqutinik akisisinnaallutik.

Figur 1: 2012-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip agguarsimanera.

Figur 1-imi takuneqarsinnaavoq, atuartut immikkoortunut angisuunut marlunnut avissimasut.

Atuartut immikkoortut siulliit angusaat 40% aamma 60%-ip akornanniipput. Atuartut immikkoortut

angisuut aappaasa misilitsissummi suliassat tamakkerpaat inerniliillaqqissuseq 100% angusaralugu.

2012-imi alloriarfinni misilitsinnerit pillugit nalunaarusiami atuartut taakkua angerlar-

simaffimminni sorlernik oqaaseqarnersut misissorneqanngilaq. Misilitsissutit atuartunut pikkorin-

nernut oqippallaartutut isikkoqarput, taamaattumillu misilitsissutip atuartunut taakkununnga

allanngortiternissaa eqqarsaatigisariaqarunarluni. Qallunaat oqaasiini 3. aamma 7. klassimi

misilitsissutit qallunaat oqaasiinik oqaatsit aappaattut oqaasilinnut misilitsissutitut suliaapput.

24

Inerniliillaqqissutsimi 15-20 % inorlugu angusaqartut ajuvissumik angusaqarput imaluunniit 80-85 % qaangerlugu

angusaqartut pitsaavissunik angusaqarput. 25

agguakkat = fordeling. Oqaaseq fordeling kisitsisit siamasissusaannut aamma oqaasiuvoq ukiunilu siullerni

nalunaarusiani siamasissuseq tassunga atorneqartarluni. Oqaaseq siamasissuseq qallunaat siamasissutsimut oqaasiinut

tamanut atuinnarumanagu matumani agguagaq / agguakkat oqaatsimut fordeling-imut atorneqarpoq, aamma tak. qup.

17-imi oqaasertaliussaq nr. 16.

0

5

10

15

20

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Atu

artu

t am

erla

ss.

- (%

)

Inerniliillaqqissuseq (%)

22

Isumaliornarsinnaavoq atuartut angerlarsimaffimminni qallunaatut oqaasillit atuartitsissummi

tassani qaffasissumik inerniliillaqqissutsimi angusaqartartut.

Figur 2-mi assersuummi takuneqarsinnaavoq, 2012-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini alloriarfimmi

misilitsittoqarmat atuartitsissummi tassani inernileeriaasinnaanermi atuartut akornanni annertuumik

assigiinngittoqanngitsoq, tassami atuartut 90%-iisa missaasa suliassat 90 - 100%-ii aqqusaar-

simavaat. Tamanna 3. aamma 7. klassimi atuartitsissutini amerlanerni misilitsiffiusuni atuuppoq.

Taamaammat misilitsissutit ataatsimut isigalugit takissusaat misissoqqittariaqarput. Qanoq

sukkatigineq naliliinerni nalunaatsumik aamma ilaatinneqarniarpat misilitsissutit takininngortit-

tariaqassapput. Tamatumunnga taarsiullugu atuartitsissutini ataasiakkaani alloriarfinni misilitsin-

nerit sivikillineqarsinnaagaluarput, soorlu 30 minutsimut. Taamaaliorneq maanna atugaareersumit

ajornerussaaq, piffissap atorneqartup naannerulersinneratigut atuartut piginnaassusiisa naatsorsor-

nerat aamma taamaaqqataanik pitsaannginnerulissammat.

Figur 2: 2012-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inernileeriaasinnaanerup agguarsimanera.

Inernileeriaasinnaanermi assigiinngissuseq annikimmat nalunaarusiami matumani atuarnermik

misissuinerni OS64-imi, 120-mi aamma SL40 aammalu 60-imi teknikki naluneqanngitsoq atorne-

qanngilaq. Taakkunani inernileeriaasinnaaneq aamma inerniliillaqqissuseq nalunaarsuiffimmi mar-

loqiusaasumi ataatsikkut atorneqaraluarput aammalu kalaallit atuarnermik misissuiffiini OAM1-imi

aamma OAM2-mi kiisalu ATUARIT5-imi iluatsittumik aamma atorneqarlutik.

Angusaq atuartunut arlaqartunut ataatsimoortillugu kisinniaraanni, soorlu klassimut ataatsimut,

inerniliillaqqissutsimi inernileeriaasinnaanermilu angusat klassimi ataatsimi atuartunut ataasiak-

kaanut kisinneqartut aallaaviusarput. Taamaalioreeraanni klassip ataatsip piginnaassutsikkut angu-

saa periutsit arlaqartut atorlugit kisinneqarsinnaalersarpoq, inerniliillaqqissutsimi inernileeriaa-

sinnaanermilu kisitsisit pissusiisa qanoq ittuuneri apeqqutaasarlutik. Amerlasuutigut agguaqatigiis-

sitsilluni kisitsineq tulluartanngilaq, siamasissutsit amerlasuutigut equngasuusarmata,26

soorlu figur

1-imi aamma 2-mi tamanna ersersinniarneqartoq, imaluunniit procentiliussat 0%-imik aamma

100%-imik killiffeqartut agguaqatigiissillugu kisitap nassuiarniarnerani akornusersuutaasin-

naasarmata.

26

siamasissuseq equngasoq = skæv fordeling. Tassani kisitsisit imatut siammarsimasarput kisitsisit siamasiffiup illua-

tungaanut, talerpimmut saamimmulluunniit, katersuussimasarlutik.

0

20

40

60

80

100

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Atu

artu

t am

erla

ss.

- (%

)

Inernileeriaasinnaaneq (%)

23

Taamaattumik nalunaarusiami matumani angusat klassimut, atuarfimmut, kommunimut imaluunniit

nunamut tamarmut kisinneqartussanngoraangasa median-imik naliusut atorneqartarput. Inerniliil-

laqqissutsimut aamma inernileeriaasinnaanermut tamanna ima isumaqarpoq, atuartut affaat, tassa

50%-ii kisitsimmit saqqummiunneqartumit angusarinnerusut affaasalu aappaat 50%-it kisitsimmit

tassannga angusalunnerusarlutik. Assersuutigalugu 3. klassi matematikkimi 62%-imik angusa-

qarpoq; kisitsisip taassuma isumagaa atuartut affaasa, tassa 50%-iisa matematikkimi suliassat 62%-

ii sinnerlugit eqqortumik suliarigaat, affaasalu allat 50%-it suliassat 62%-ii inorlugit eqqortumik

suliaralugit.

Paasissutissiiffik 2: Statistikkimi agguakkanut27

kisitsisit pingaartut.

Atuartut 11-it misilitsissutit immikkoorlutik suliarigamikkit procentit eqqortut ukua anguaat:

Atuartoq nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

% eqqortut 30 65 68 79 55 60 75 72 60 73 78

Inerniliillaqqissutsimi kisitsisit taamatut siamasissusillit grafik atorlugu imatut takussutissiarineqarsinnaapput

statistikkimilu kisitsisit pingaartut arlaqartut atorlugit kisinneqarsinnaallutik.

Statistikkimi kisitsit pingaartoq ajornaannerpaaq atorneqartartoq tassaavoq agguaqatigiissitsineq, imatut

kisinneqartartoq:

Agguaqatigiissillugu = (30 + 65 + 68 +…+ 78)/11 = 65

Agguaqatigiissitsineq statistikkimi kisitsisit illua-tungeriimmik agguarneqarsimasut28

kisinnissaannut

tulluarnerpaasarpoq, tassa siamasissutsimut saamimmut talerpimmulluunniit equnganngitsumut. Assersuut

qulaaniittoq equngasuuvoq, kisitsisit talerpimmut katersuussimammata. Siamasissutsini illua-tungeriinngitsuni

inissisimaffik kisinniaraanni taarsiullugu median kisitsinermi atorneqartarpoq. Kisitsisit annertusiartortillugit

tulleriillugit imatut inissikkaanni:

30 55 60 60 65 68 72 73 75 78 79

median kisitsisini qiterliulluni inissisimasarpoq. Assersuummi median 68-iuvoq. Imatut paasineqassaaq atuartut

affaasa, tassa 50%-iisa inerniliillaqqissutsimi procentit eqqortut 68 inorpaat, affaasalu allat 50%-it 68 qulaallugu.

27

statistikkimi agguagaq = statistisk fordeling. 28

illua-tungeriimmik agguakkat = symmetriske fordelinger. Oqaaseq fordeling siuliani agguakkamik nutserneqarmat

tulluartuussaaq symmetrisk fordeling kalaallisut illua-tungeriimmik agguakkamik taagaanni.

0

2

4

6

8

0%-24% 25%-49% 50%-74% 75%-100%

Aki

ssu

tit

amer

lass

usa

at

Inerniliillaqqissuseq %

24

Agguaqatigiissitsineq aamma median ’sumiiffimmut takutitsissutitut’29

taaneqartarput. Kisitsisit

siamasissut eqiterunnerpaaffiat sumiinnersoq takutittarpaat. Akerlianilli ’sumiiffimmut takutitsis-

sutip’ eqqaani kisitsisit qanoq siamasitsiginerat takutinneq ajorpaa. Paasissutissarli taanna

ilanngutissallugu pingaartuusarpoq. Agguaqatigiissitap atamaannartup30

siamasissuseq annertune-

rusoq, tassa atuartut sanngiinnerit pikkorinnerillu amerlanerulernerat, imaluunniit minnerusoq, tassa

atuartut assigiikannernerusumik angusaqarnerat takutissinnaavaa. Siamasissutsimut taaguutit assi-

giinngitsut paasissutissiiffimmi tulliuttumi sammineqarput.

Paasissutissiiffik 3: Statistikkimi agguakkani siaruarsimanermut uuttuutit.31

Atuartut pingasut atuartitsissutini 6-ini ukuninnga karakterinnapput. Assersuut ersarissarumallugu 13-skala

maanna atorunnaartoq atorlugu atuartut nalilerneqarput.

Atuartoq 1 Atuartoq 2 Atuartoq 3

Atuartitsissut 1 8 8 6






Agguaqatigiissinnera 8 8 8

Varians 0 0,33 3

Siaruarsimanera 0 0,58 1,7

Atuartut tamarmik assigiimmik agguaqatigiissinneqarput, tassa 8-mik. Angusaalli assigiinngitsorujussuupput.

Atuartup nr. 1-p atuartitsissutini tamani 8 karaktererivaa, taamaammallu agguaqatigiissinnerata eqqaani kisitsisit

siammarsimanngillat. Atuartup nr. 2-p aamma agguaqatigiissillugu 8 karaktererivaa, kisiannili agguaqa-

tigiissinnerata eqqaani kisitsisit siammarsimalaarput. Siamasissutsimut uuttuutit nalinginnaanerpaat marluk

tassaapput varians aamma siaruarsimaneq32

(spredning), taakkualu marluk IT-mi programmit nalinginnaasut,

soorlu EXCEL, atorlugu kisinneqarsinnaasarput. Malugiuk siamasissuseq varians-ip kvadratrod-ianik

kisitsinikkut pineqartarmat. Kingulliuvoq atuartoq nr. 3, agguaqatigiissillugu aamma 8-mik karakterinnattoq,

kisiannili taassumunnga varians aamma siamasissuseq kisinneqartoq atuartup nr. 2-p pissarsiaanit suli

annerupput. Aamma malugiuk atuartoq nr. 3, 8-mik karaktereqanngimmat, naak atuartumut agguaqatigiissillugu

karakteri 8 naatsorsuinikkut pissarsiarineqaraluartoq. Assersuutip takutippaa, kisitsisit agguaqatigiissitsinermi

kisinneqartut kisitsisit agguakkat pissusaat ataasiinnaq taamaallaat takutimmassuk, kisitsisilli pineqartut qanoq

siamasissuseqarnerat /siaruarsimanerat takutinnagu.

Siamasissuseq / siaruarsimaneq suli ersarinnerusumik takutinniaraanni kvartil-it kisinneqarsinnaapput. Soorlu

assersuutigalugu inerniliillaqqissutsimi 25% fraktil tassaavoq kisitsit atuartunik avitsisoq, taakkua ilaat 25%-ip

ataaniillutik ilaallu 75%-imi qulliusumiillutik. 50% fraktil-ip assigaa siusinnerusukkut median-ip nalinganik

taaneqartoq. Kisitsisini tulleriinni tulliuttuni fraktil-it nalingi soorlu EXCEL atorlugu imatut

kisinneqarsinnaapput:

29

sumiiffimmut takutitsissut = positionsmål. 30

agguaqatigiissitaq atamaannartoq = konstant gennemsnit. 2011-mut nalunaarusiami oqaaseq ‘ataasiinnaq’

atugaagaluarpoq. 31

siaruarsimanermut uttuut = mål for spredning. 32

siaruarsimaneq = spredning. Statistikkimut atuakkani allani oqaatsimut spredning-imut taarsiullugu / taputartuullugu

standardafvigelse aamma atorneqartarpoq. Aamma takuuk oqaaseqaat nr. 16, qupp. 17-imiittoq.

25

30 55 60 60 65 68 72 73 75 78 79

25% fraktil tassaavoq 62,5 (60-ip aamma 65-ip akornanniittoq), 50% fraktil (tassa median) tassaavoq 68 aamma

75% fraktil tassaalluni 74.

Amerlasuutigut fraktil-ip nalingi Box plot-imik taaneqartumi takutinneqartarput. Karsip saamia-tungaani

titarnerup qernertup karsimut killiliussap fraktil-ip nalinga appasinnerpaaq pissarsiarineqartoq takutittarpaa.

Karsit kinguliani takutinneqartut marluk saamia-tungiisa talerpia-tungiisalu 25% aamma 75% fraktil-it

takutippaat. Karsip iluata 25%-ip 75%-illu assigiinngissutaat - kisitsisit taakkua akornanniittut - takutippaat.

Kiisalu karsip talerpia-tungaani titarnerup qernertup karsimut killiliussap fraktil-ip nalinga qaffasinnerpaaq

pissarsiarineqartoq takutippaa.

Inerniliillaqqissuseq aallaavigalugu atuarfiit pitsaanersiorlugit tulleriinnilersorneqassanngillat.

Tamanna marlunnik patsiseqarpoq. Siullermik atuarfinni minnerni ineriartorneq ukiumiit ukiumut

nalaatsornerusinnaavoq, taamaammallu taakkunani ineriartorneq pillugu inerniliiniarneq tunngavi-

lersoruminaassinnaalluni. Paasissutissat atuarfikkuutaartut pigineqarput, atuarfiilli ataasiakkaat

agguaqatigiissitsineq median-iluunniit aallaavigalugit oqaaseqarfiginissaat nangaanartoqarsin-

naavoq, taakkunani atuartut amerlasanngimmata, atuarfiit arlaqartut allaat 8-t inorlugit atuartoqar-

tarlutik. Aappassaanik atuarfinni ataasiakkaani atuartut angusaat angajoqqaavisa inuuniarnikkut

aningaasarsiornikkullu atugaannit sunnerneqarsimasinnaapput. Naliliisarfik maannakkut inuuniar-

nikkut aningaasarsiornikkullu atukkat pissutsillu allat soorlu kulturikkut sunniutaasinnaasut aallaa-

vigalugit atuartut angusaannik iluarsiinissamut sakkunik peqanngilaq. Ilanngussani atuarfinni

inerniliillaqqissutsimi angusat ilanngunneqarput, taakkualu inuuniarnikkut aningaasarsiornikkullu

atukkat aallaavigalugit iluarsisaanngillat. Atuarfiit angusaannik nammineq sanilliusserusukkaanni

tamanna mianersortumik ingerlattariaqarpoq.

0 20 40 60 80 100 120

26

5. Angusat nassuiarneri

5.1 Inerniliillaqqissutsip nalingi

Inerisaavik alloriarfinni misilitsinnernut atatillugu pamersaanermi naleqqiiffimmik nuna tamak-

kerlugu33

atuuttumik, angusanut skala-tut34

atorneqarsinnaasumik, ineriartortitsiniarluni suliniute-

qarpoq. Tamatumunnga atatillugu inerniliillaqqissutsimi angusat nalingi saqqummiunneqartut

qanoq nassuiarneqarsinnaanersut isumaliutigineqarsinnaavoq. Alloriarfinnut misilitsissutini angu-

sanut skalamik ineriartortitsinermi ajornartorsiutaasinnaasut Kapitali 8-mi eqqartorneqarput.

Atuartut ataasiakkaat procentit eqqortut angusaat katillugit kisikkaanni atuartup ilinniakkamini

inerniliillaqqissuseqarnera eqqortumik nalunaarneqartarpoq aammalu suliarineqartut qanoq amer-

latigisut procentinngoraanni inernileeriaasinnaanera eqqortumik nalunaarneqartarluni. Apeqqu-

tinngorporli inerniliillaqqissutsimi assersuutigalugu 67% atuartup atuartitsinermi piumasaqaatinik

naammaginartumik angusaqarsimaneranik takutitsisuunersoq. Piumasaqaatit taakkua atuartitsis-

sutini ataasiakkaani ilikkagassatut anguniagassatigut oqaatigineqarput alloriarfinnilu tamani atuar-

titsissutini ataasiakkaani piumasaqaataapput atuartumut atuartitsineq aqqutigalugu angutin-

niarneqartussat.

Matumani oqartoqarsinnaanerluni agguaqatigiissillugu eqqortumik procentinngorlugu akissutip

soorlu 67%-iusup takutinnerlugu, piumasaqaatit suliassiissutiniittut ataatsimut isigalugit atuartup

naammaginartumik angusimanerai? Imaluunniit 75%-iussanerluni immaqaluunniit 50% naamma-

ginarnerluni? Apeqqutinut taakkununnga akissutissaq suusinnaavorluunniit, tassami suliassiissutit

suulluunniit atuartitsissutit didaktikkillu iluini annikitsumik allanngornerisigut ajornarneruler-

sillugillu oqinninngortinneqarsinnaammata, suliamilu tassani ajornarnerulersitsinermut ajornanngin-

nerulersitsinermullu ’qipisaat’ qummut ammullu qipisaqattaarneqarsinnaavoq, tamannalu suliassa-

nik suliaqartartup kialluunniit ulluinnarni sulinerminit nalunngilaa.

’Qipisaatip’ taassuma qipisaqattaarnissaanut pissutissaqarluarsinnaavoq. Ilaatigut suliassiissutit ima

ajornarsitinneqartigissanngillat atuartut sulinissaminnut kajumissuseerutsinneqarlutik imaluunniit

ima ajornanngitsigilissanngillat atuartut pikkorinnerpaat suliassiissutinik paatsuuillutik suliassani

siunertarineqaqqaarsimasumit allaanerusumik paasinnillutik.

Tamatuma assigisaanik inernileeriaasinnaanerup nalilersorniarnerani pisoqarsinnaavoq. Matumani

suliassiissutit ataatsimut isigalugit takissusaat ’qipisaataavoq’, suliassanik qanoq sukkatigisumik

naammassisaqarsimanerup nalinginik agguaqatigiissillugu ilimagineqartunik qummut ammullu

33

pamersaanermi naleqqiiffik nuna tamakkerlugu atuuttoq = national pædagogisk norm. Qallunaat oqaasiat norm

arlariinnik isumaqarsinnaavoq: ’anerkendt regel’ imalt. ’standard’. Uanilu ’standard’-imik isumaqarnerummat

isumaanut tulluarnerutillugu kalaallisut naleqqiiffimmik nutserneqarpoq, soorlu nalunaarusiani siullerni aamma taama

atugaasoq: landsnormer = nuna tamakkerlugu naleqqiussiffiit, naak kalaallisut oqaaseq taanna tulluarpallaarsorinan-

ngikkaluartoq. Dansk-Grønlandsk Ordbogimi Atuakkiorfiup 1991-imi saqqummersitaani ima nutsigaavoq: maligagssiaq

imalt. najorqutagssiaq. DAKA-mi oqaatsit ileqqoq / najoqqutaq atugaapput. Imaassinnaavoq najoqqutaq ’standard’-

imut atussallugu tulluarnerusoq. Nalunaarusiami uani naleqqiiffik oqaatsimut norm-imut atuinnarallarneqarpoq. 34

angusanut skala = præstationsskala.

27

qipisaqattaarutaasinnaasoq. Matumani suna akuerineqarsinnaanersoq sunalu ilikkagassatut angunia-

gassanut sanilliullugu naapertuunnersoq ersarissumik akiuminaattuuvoq.

Nalinginnaasumik naammassisat suut ilikkagassatut anguniagassanut sanilliullugit naammaginar-

nersut naammaginannginnersulluunniit kisinniaraanni naatsorsueqqinnermi tabel-it atorneqartarput.

Tassunga takussutissatut 2012-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsimi siuliani

takussutissiaq figur 1, qupp. 20-miittoq, atorneqarsinnaavoq. x-aksimi sanimoortumi inerniliillaq-

qissutsimi angusat immikkoortunut 10-nut immikkoortitigaapput – nalaatsornikkut immikkoortut

qulit siusinnerusukkut 13 karakterskalami atorneqartut amerlaqataat. Napaartoq saamerleq karakteri

00-iuppat atuartut 0,6%-iisa missaasa taanna karaktererissavaat. Taamaaliortoqareerpat karakterit

03-mit 13-imut napaartunut tulleriinnut tamanut agguaanneqassapput. Assersuutigalugu takune-

qarsinnaavoq, atuartut 0,9%-iisa missaasa 03 karaktererigaat, atuartullu 16%-iisa missaasa 13

karakterigalugu, amerlanerpaalli marluk35

7 aamma 8 karakterigalugu, tassa naatsorsueqqinnermi

tabel uani atorneqartoq najoqqutaralugu atuartut immikkoortut taakkua tamarmik immikkoorlutik

18%-iisa missaaniillutik.

Assersuutinnguaq taanna ulluinnarni atuartitsinermi 10. klassit inaarutaasumik misilitsillutik

karaktererisartagaannit allaanerungaanngilaq. Sulianik inerniliillaqqissutsip nalingi procentiusut 12-

karakterskalamut nuukkaanni peqatigitillugu aamma 12-skalami piginnaasanut nassuiaatit oqaasin-

ngortitikkat36

suliaareersut nuuffiusarput. Assersuutigalugu karakterit 2 inorlugu annertussu-

seqartut naammaginartuunngillat, karakterilli 10 aamma 12 naammassisamut nalinginnaasumit

annertunermut naatsorsuutigisarlu sinnerlugu annertussusilimmut takussutissaallutik.

Naatsorsueqqinnermi teknikki taanna karakterilersuisaatsimi, GGS-imi, kalaallini meeqqat atuar-

fianni ukiumit atuarfiusumit 2009-mit atuutilersumi, atorneqarsinnaavoq imaluunniit Danmarkimi

12-skalami atugaasumi imaluunniit skalami qanorluunniit ittumi tunngaviusumik procentit eqqortut

kisitsisaannik immikkoortiteriffiusimasumi atorneqarsinnaalluni, taakkunanimi karakterit tamarmik

immikkut tulleriillugit ’atsersorneqareersimapput’. Matumani pingaarnerunngilaq oqaatsit atorlugit

oqaatiginiakkamut karakterskala atorneqartoq taamaallaat naqinnerit atorlugit suliaanersoq

imaluunniit naqinnernik aammalu kisitsisinik suliaanersoq, taamaattorli agguaqatigiissitsilluni

kisitsisoqarsinnaassaaq.

Kalaallit Nunaanni alloriarfinni misilitsissutit suli ineriartortinneqarput. Matumani nalilersor-

neqassaaq, inerniliillaqqissutsimi angusaq assersuutigalugu 67%-usoq suliassiissutinilu piumasa-

qaatinik atuartumut atuartitsissutini ataasiakkaani unammisassaqarfiusoq oqaatsit atorlugit naliler-

suinermi ’ilikkagassatut anguniagassanik naammaginartumik angusiffiusutut’ nalilerneqassanersoq

imaluunniit naamik.

Suliaq taanna aatsaat aallartilaarpoq tulluartuussaarlu ilisimatuussutsikkut piumasaqaatit aallaa-

vigalugit misissuisoqarpat, kalaallit atuartut alloriarfinni misilitsissutini misilitsinnermik saniatigut

suliassani allani, misilitsissutitut atorneqareerlutillu agguaqatigiissillugu procentit eqqortut 67%-t

pitsaasuunerinik naammaginannginnerinilluunniit isummerfioreersuni, misilitsippata. Misileraa-

35

tassa figur 1-imi, qupp. 20-imi, napaartut portunerpaat marluk. 36

nassuiaatit oqaasinngortitikkat = kvalitative fortolkninger.

28

nerni taamaattuni misilitsissutini atorneqareersuni anguneqartuni procentit eqqortut nalinginik

nassuiaanerit alloriarfinni misilitsissutinut nutaanut nuunneqarsinnaapput.

2012-imi alloriarfinni misilitsinnernut atatillugu kisitseqqinnermi tabel-it imaluunniit karakter-

skalat atuutsinniarneqanngillat. Taamaaliornikkut inerniliillaqqissutsimi angusat ilikkagassatut

anguniagassanik misilitsissutaasunik naammaginartumik naammaginanngitsumilluunniit naammas-

sisaqarnermut takussutissaanerinik isummernissaq kinguartinneqarpoq. Inerniliillaqqissuseq inerni-

leeriaasinnaanerlu taamaallaat statistikkimi siamasissutsit atorlugit naleqqiussilluni nalilerneqarput,

tassa naliliinerni angusat imminnut sanilliullugit naliliisoqarluni.

5.2 Atuarfiup angusaasa nalilernerinut inernernik atuineq

Ilinniartitsisut nalunaarusioraangata aammalu alloriarfiit naammassinerini ataatsimoortumik

nalunaarusiornermi kiisalu atuartunik oqaloqateqarnermi angajoqqaanillu ataatsimeeqateqarnermi

nuna tamakkerlugu pamersaanermi naleqqiiffiit, angusanut skala-tut ilusilikkat, annertuumik

iluaqutaasinnaapput. Sammisaq taanna siullermeersumik Nuummi 2008-mi atuarfiit pisortaat

ataatsimiitinneqarmata eqqartorneqarpoq. Taamanikkut atuarfiit pisortaat isumaqarput, alloriarfinni

misilitsinnerni angusamut naammaginartumut 50% killigitinneqarsinnaasoq, naak piffissami

tassani nunani allani misilittakkat suli qissimigaarneqanngikkaluartut. Tamatuma kingorna

Naliliisarfiup iluani sammisaq taanna alloriarfinni misilitsissutit ineriartortinnerinut taputartuullugu

eqqartorneqallattaartuarpoq. Ajoraluartumik sammisaq taanna atuarfik pillugu sammisaqartuni

annertunerusumik oqallissutaanngilaq, taamatuttaaq Inerisaaviup iluani aamma taamaaliortoqarani.

Taamatut pisoqarsimasuuppat nuna tamakkerlugu angusanut skala-t alloriarfinni misilitsissutinut

atuuttut eqqunneqarnissaat isumaliutigineqarsimasinnaagaluarpoq, nuna tamakkerlugu naleqqius-

siffiit37

statistik atorlugu misilitsinnerit pillugit nalunaarusiani ukunani naatsorsugaasareersut

saniatigut.

Alloriarfinni misilitsissutit atuartunik nakkutilliissutaanngillat – atuartormi atuarnermini ingerlari-

aqqinnissaminut misilitsissutini ”angusisussaanngilaq”. Tamatuma akerlianik alloriarfinni misilit-

sissutit atuartup piginnaasaqarfiinik, minnerunngitsumillu sanngiiffiinik paasissutissiisariaqarput,

taamaaliornikkut atuartoq, ilinniartitsisoq angerlarsimaffillu suleqatigiillutik atuartup atuarnermini

ingerlariaqqinnissaa pilersaarusiorsinnaavaat atuartullu ilikkariartornera ikorfartorsinnaallugu.

Taamaakkaluartorli atuarfiit kommunillu alloriarfinni misilitsinnerni angusat atuarfinni ataasiak-

kaani kommunillu atuarfiini tamani naammaginartumik ilikkariartortoqarneranut nalilersuutitut

atussappatigit pissusissamisuuginnassaaq. Tamanna arlalitsigut pisinnaavoq, nalilersuinerullu taa-

maattup ingerlannissaanut periutsinik aalajangersimasunik peqanngilaq.

Siullermik inerniliillaqqissutsip qaffasissusia misissorneqarsinnaavoq, tassa soorlu median-imik

naliusup immikkoortunut arlaqartunut agguataarneratigut. Angusanut skala-p ilikkakkatigut

qaffasissutsit assigiinngitsut oqaasertalersortarpai angusallu naammaginartut naammaginanngitsullu

killingi nalunaarsortarlugit. Kisitsisit killiliussat kingusinnerusukkut nalunaarutigineqarumaartut

37

nuna tamakkerlugu naleqqiussiffiit = landsnormer.

29

suussagaluarpataluunniit median-imik naliusoq 60%38

taannaluunniit qaangerlugu angusamut

naammaginartumut takussutissaavoq; aamma Kapitali 6.9-mi atuartut sanngisuut sanngiinnerillu

pillugit allaatigisaq takuuk.

Aappassaanik median-imut naliusup piffissap ingerlanerani qanoq ineriartornera nalilersorne-

qarsinnaavoq, soorlu atuarfimmi median-imik angusat ukiut pingasut ingerlanerani qanoq ineriartor-

nersut, kommunilu ataatsimut isigalugit ukiut tallimat ingerlanerini angusat misissuiffiusin-

naallutik. Tassunga tunngatillugu maluginiarneqassaaq, siuariartoqarnersoq kinguariartoqarnersor-

luunniit oqaatigissagaanni median-imik naliusut qummut ammullu nikinneri aalajangersimakanner-

sumik annertussuseqartussaammata. Angusanut skala saqqummiunneqartussaq ersarinnerusunik

ilitsersuutitaqarumaarpoq, qaqugukkut malunnartumik ineriartortoqarnersoq. Tamatumunnga peqa-

tigitillugu oqaatigineqassaaq 1 procentpointimik siuariarneq kinguariarnerluunniit siuariarnermut

kinguariarnermulluunniit annertuumut takussutissaanngimmat.

Suut suliniuteqarfiusinnaanerinut takussutissatut atuarfimmi misilitsittoqarnerani median-imik

angusat assersuutitut atorneqarsinnaapput. Atuarfimmi ataatsimi 7. klassimi misilitsittoqarmat

median-imik kisitsisit ukua anguneqarput.

Tabel 1: Atuarfimmi ataatsimi akullerni alloriarfimmi misilitsinnermi angusanut assersuut.

2010 2011 2012

Kalaallit oqaasii 74 73 69

Qallunaat oqaasii 68 63 68

Tuluit oqaasii 49 54 56

Matematikki 44 48 46

Kalaallit oqaasiini median-imik angusaq naammaginarluartuuvoq, 60% qaangerluarsimallugu.

Taamaattorli piffissami pineqartumi 5 procentpointimik (= 74% - 69%) kinguariartoqarsimavoq,

naak tamanna statistikkikkut malunnavissutut taaneqarsinnaanngikkaluartoq. Atuartitsissummi

tassani kinguariartortoqaannannginnissaa anguniarlugu atuartitsissut taanna alaatsinaattariaqarpoq.

Qallunaat oqaasiini piffissami angusat pitsaallutik naammaginartuupput, 63%-ip aamma 68%-ip

akornanni nikerarlutik. 2011-mi kinguariarneq 2012-imi pitsanngoriarfiuvoq, 2010-mi angusatut

annertutigilerluni.

Tuluit oqaasiisa ukiuni pineqartuni tamani 60% ataassimavaat. Taamaattorli 2010-mit 2012-imut

median-imik naliusut 7 procentpointimik (= 56% - 49%) pitsaasumik siuariarfiupput. Atuartitsis-

summi tassani ukiuni pingasuni ajunngitsumik ineriartorneq attatiinnarumallugu immikkut

eqqumasoqartariaqarpoq.

Kiisalu matematikki ukiuni pingasuni tamani median-imik 50% ataallugu angusaqarfiuvoq.

Piffissamilu tassani median-imik kisitsisit allanngorsimanngillat. Atuartitsissut taanna pitsaasumik

ineriartorfiulissappat ineriartornerlu attatiinnarneqassappat immikkut eqqumaffigisariaqarpoq.

38

Kapitali 6-mi angusat eqqartornerini medianip nalinga 50 – 60% angusamut naammaginartumut atugaavoq.

30

Siuliani assersuutip takutippaa, alloriarfinni misilitsinnerni angusat qanoq atuarfimmi ilikkari-

artorneq pillugu paasissutissanik katersuinermi takussutissiiniarnermilu atorneqarsinnaasut.

Atuartut angusaat assigiinngiiaartorujussuit median-imik naliusut agguaqatigiissinnerisa tunuan-

niipput, atuartullu angussasa taama siamasitsiginerat soorunami angusat naammaginarnerinik naam-

maginannginnerinillu nalilersuinermi eqqarsaatigisariaqarpoq.

Pingajussaannik atuarfik kommunimi atuarfinnut tamanut, immaqaluunniimmi nunami angusanut

tamarmiusunut, sanillersuussinnaavoq. Taamaattunik naleqqiiffeqarluni sanilliussinerit qularnarto-

qarsinnaasarput, assigiinngissutsit annertuut median-imik naliusut ”toqqoqqasinnaasarmatigit”,

kisiannili soqutiginarsinnaapput isumaliulersitsisinnaallutillu. Taamatut pisoqartillugu ineriartor-

nerlu paasisaqarfigiumallugu grafik atorlugu takussutissiat pitsaanerpaasarput.

Figur 3-mi 2012-imi 7. klassimi misilitsittoqarmat atuarfiup angusai kommunimi nunalu tamak-

kerlugu angusanut sanilliunneqarput. Figurimi takuneqarsinnaavoq atuarfik oqaatsitigut atuartit-

siffiusuni angusarissaartuusoq, kommunimi atuarfinnut allanut nunalu tamakkerlugu atuarfinnut

tamanut sanilliukkaanni. Matematikkimi kommunimi nunalu tamakkerlugu angusat taamaaq-

qatigiinnarpaat.

Angusat taakkua pitsaasuugaluartut siuliani misissuinerup takutippaa, atuartitsissutit ilaat

sissuertariaqartut sulilu ineriartoqqinnissamut inissaqartitsisut.

Figur 3: Atuarfiup 7. klassimi 2012-imi angusaasa kommunimi nunamilu tamarmi angusanut

sanilliunneri.

Paasissutissat assigiinngitsut ataatsimut misissorniaraanni Box-plots aamma atussallugit

pisariitsunnguupput, soorlu ukiumi ataatsimi piffissamiluunniit sivisunerusumi atuartut sanngisuut

sanngiitsullu qanoq amerlatigineri takorusukkaanni. Paasissutissat taakkua paasissutissanik angu-

sanut skala-mit pissarsiarineqartunut ilanngullugit pissarsiffiusumik atorneqarsinnaapput - aamma

Kapitali 6-imi Box-plot-it qanoq atorneqarneri takukkit.

Nuna tamakkerlugu pamersaanermi naleqqiiffinnik peqalernikkut atuartut assigiiaarnerusumik

nalilerneqartalissapput. Atuarfiilli ataasiakkaat namminneerlutik naleqqiiffimmi killilersuisin-

naapput, tamannalu ippinnartortaqanngilaq, atuarfiimmi namminneerlutik atuartuutitik ilisarisi-

0

20

40

60

80

100

Kal. oqaasii Qall. oqaasii Tul. oqaasii Matematikki

Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

(%

)

Atuarfik

Kommuni

Nuna tamakkerlugu

31

mavaat, taamaattumillu pamersaanermi suliniutissat pisariaqartut suut ingerlatissanerlugit aalaja-

ngiussinnaallugit.

Soorlu paasissutissiiffimmi tulliuttumi takuneqarsinnaasoq, atuartut ataasiakkaat akissutaat

misissoreeraanni alloriarfinni misilitsinnerni angusat atuartitsilluni didaktikkimi atorneqar-

sinnaapput.39

Paasissutissiiffik 4: Misilitsinnermi akissutit didaktikkimi atorneqarsinnaanerinut assersuutit.

Tulliuttumi atuarfimmi ataatsimi 7. klassimi matematikkimi alloriarfimmi misilitsittoqarnerani akissutitut suliat

marluk assersuutigineqarput. Assersuutit taakkua takutippaat, atuartut akissutaasa misissorneri qanoq ililluni

didaktikkimi iluaqutigalugit atuartorlu siumut isigisumik suliniuteqarfigalugu atorneqarsinnaasut.

Atuarfimmi tassani atuartut item 17-imi misilitsissutiniittumi qinnuigineqarput ilaannakortaq 0,25

avitanngortissagaat. Akissutaasinnaasut sisamat akornanni atuartut akissutaat tabelimiittut takuneqarsinnaapput,

taakkunannga akissut eqqortoq 1/4-iuvoq, sinnerilu pingasut distraktoriullutik:

Akissutissat 1/2 1/3 1/4 1/5

Akissutit (%) 46% 8% 15% 31%

Isumaliutigineqarsinnaavoq sooq taamaallaat 15%-it akissut eqqortoq, 1/4, akissutigineraat. Distraktorimi 1/2-imi

kisitsit 2 kukkutitsinerluni – imaluunniit stimulus 0,25 kisitsimmik 5-imik kisitsisitaqarmat 1/5 kukkuffigineqar-

nerluni – imaluunnit alla suna patsisaava? Akissutit qanoq ittuuneri misissoraanni atuartut ”eqqoriaasimasinnaasut”

pasinanngilaq, atuartulli eqqarsarsimasut ilimanarneruvoq, kisiannili kukkusumik eqqarsarsimallutik. Matumani

naliliisartoq angummassinnaajunnaarpoq, matematikkillu didaktikkianik ilisimasallit nassuiaaqataasariaqarput. Asser-

suutigalugu ilinniartitsisup atuartut apersorsinnaavai sooq taamatut akisimanersut, paasisaqareerunilu atuartitse-

riaatsini iluarsisinnaallugu. Malugiuk, distraktorit isumaliutigilluarlugit toqqarneqarsimammata taamaattumillu

atuartup ilinniaqqinneranik ilisimasaqalernissamut aqqutissaasinnaallutik.

Atuarfimmit tassannga misilitsinnermilu tassani item 54 imaattumik suliassartaqarpoq:

5 +10*2 = ?

akissutissartaqarluni: 30, 25, 20 aamma 35.

Atuartut 16-it akissut toqqagassaq siulleq, tassa 30, akissutigaat. Imaassinnaavoq distraktorit ”nakusoortitsiniarluni”

tulleriinnilerneqarsimasut, atuartut 30-imik akissuteqarnissaannut ”pisarisussanngorlugit” – tassa

kukkussutaasartumik naliginnaasumik kukkutillugit, 5 aamma10 kateriarlugit naggataatigut 2-mik amerlisarlugit.

39

Suliami uani 3. aamma 7. klassimi Naatsorsuutit / Retteark, Inerisaaviup ukiut tamaasa alloriarfinni misilitsinnernut

suliarisartagai aamma atorneqarsinnaapput.

32

6. Angusat pingaarnerit

Immikkoortumi uani 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerni angusat allaaserineqarput ukiunilu

siuliini sisamani 2008 - 2011-mi angusanut sanilliunneqarlutik. Malugineqassaaq, takussutissiat

grafikkinngorlugit paasinarnerunissaat pillugu kapitalimi uani ukiut misissuiffiit ukiunut

kingullernut tallimanut killilerneqarmata, tassa ukiunut 2008-mit 2012-imut. Alloriarfinni

misilitsinnernit nalunaarusiani tulliuttuni ukiuni tulleriinni tallimani ineriartorneq nalilersorlugu

misissuiffiusassaaq. Nalunaarusiami uani tulliuttunilu saqqummertussani tabel-it ilanngussaniittut

paasissutissanik 2007-imit aallartittunik tabel-itaqarput nalunaarusiaq saqqummiunneqartoq

ilanngullugu, misissuiniartup nammineerluni ukiut misissuiffiginiakkami toqqarnissaat periarfis-

saqarfigissammagu. Kapitali 11-mi tabelit ilanngussat ilaanni 2006-imi Main Studymi angusat

aamma ilanngunneqarput. Alloriarfinni misilitsinnernut databasep tutsuiginarnera annertusiartor-

tillugu atuarfimmut, kommunimut nunamullu tamarmut paasissutissat tassanngaaniit pissarsia-

rineqarsinnaalissapput.

Maannakkut alloriarfinni misilitsinnernut databasemi paasissutissat piffissamit ima sivisutigisumit

pigineqalerput, atuartitsissutini ataasiakkaani ilikkariartorneq qularnaannerusumik oqaatigineqar-

sinnaalerluni. Kapitalimi uani taamaallaat nuna tamakkerlugu kommunikkuutaartumillu

ineriartorneq eqqartorneqassaaq. Atuarfikkuutaartumik angusat sanilliussuunnissaat ajornakusoor-

nerujussuuvoq. Tamatumunnga patsisaavoq atuarfinni amerlasuuni atuartut amerlanngit-

sunnguusarmata kisitsisillu taama annikitsut toqqammavigalugit atuarfinni ataasiakkaani ukiumit

ukiumut ineriartorneq pillugu nalilersuineq statistikkikkut naatsorsussallugu nalorninartoqartarpoq.

Kapitalimi uani angusat grafik atorlugu saqqummiunneqarput, ineriartorneq paasissutissaniittoq

ersarinnerutikkumallugu. Takussutissiat kisitsisitaat januar 2013-imi output-imit tigusaapput,

Kapitali 11-mi tabel-ini takuneqarsinnaasut. Siusinnerusukkut oqaatigineqareersutut atuartitsissutini

angusanut skala-mik suli suliaqartoqanngilaq. Angusanut skala-p taama ittup pilersinniarnerani

ajornartorsiutit assigiinngitsut nalunaarusiami uani immikkut Kapitali 8-imi eqqartorneqarput.

Angusat eqqartornerini nalilersuinerit atorneqartut Kapitali 5-imi imm. 5.2-mi eqqartorneqartut

malippaat.

6.1 Misilitsinnerni atuartut amerlassusaat

Atuartut misilitsinnerni peqataasut soorunami ukiumiit ukiumut aammalu atuartitsissummiit

atuartitsissummut nikerarput. Piffissami 2008 - 2012-imi 3. klassimi atuartut alloriarfinni

misilitsittut qanoq amerlatigineri figur 4-miipput.

2011-mut sanilliullugu atuartut alloriarfimmi misilitsittut tamakkerlutik ikileriarput. 2011-mi atuar-

tut katillugit 815-it 3. klassimi alloriarfimmi misilitsipput 2012-imilu katillugit 699-it 3. klassimi

atuartitsissummi ataatsimi arlalinniluunniit misilitsillutik. Taakkunannga atuartut 665-it atuartitsis-

sutini tamani misilitsipput, atuartut 22-it marlunni kiisalu atuartut 12-it atuartitsissummi ataatsimi.

Oqaatigineqassaaq, atuartut alloriarfimmi misilitsittut amerlanerpaat atuartitsissutini tamani

misilitsimmata.

33

Figur 4: 3. klassimi piffissami 2008 - 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut amerlassusii.

Soorlu figur 4-mi takuneqarsinnaasoq, 3. klassimi atuartut alloriarfimmi misilitsittut piffissami

2008 - 2011-mi amerliartorsimapput. Tamanna killormoortutut paasineqarsinnaagaluarpoq, tassami

ukiuni taakkunani atuartut ataatsimut isigalugit ikiliartormata. Naatsorsuinermili uani 3. klassimi

atuartut misilitsinnermi peqataanngitsut – tassa atuartut arlaannik patsiseqarlutik misilitsinngitsut –

piffissami tassani ikileriaataat kisitsinermi ilanngunneqarpoq, atuartullu ilanngunneqartut taakkua

atuartut tamakkerlutik ikileriaataannit amerlanerupput. Misilitsinngitsoortartut ikileriarnerat

nuannaajallaatissaavoq, ilaatigut atuarfiit alloriarfinni misilitsitsisarnerminnik nakkutiginninnerisa

pitsaanerulernerannut takussutissaammat.

2012-imi 3. klassimi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut peqataasut ikileriarnerat atuartut tamak-

kerlutik ikileriarnerannik patsiseqarnerpaavoq, taamaattorli aamma 2011-imit 2012-imut peqataan-

ngitsoorneq annertuserialaarpoq.

Atuarfiit 1. oktoberimi 2011-mi Inerisaavimmut nalunaarusiaat malillugit atuartut 2012-imi alloriar-

finni misilitsinnissaat ukiumik sioqqullugu 3. klassimi allatsissimasut katillutik 774-inik amerlas-

suseqarput. Tassa atuartut 75-it (= 774 – 699), imaluunniit 3. klassimi atuartut tamarmiullutik 9,7%-

ii, misilitsinnerni peqataanngillat.40

Kisitsimmi tassani atuartut ukiumi tassani annertusisamik atuar-

titaasut ilaapput, taakkuali ilaat alloriarfimmi misilitsinngillat,41

aamma takuuk Paasissutissiiffik 5,

qupp. 35 - 36-miittoq. Maannakkut ilimagineqarpoq, nuna tamakkerlugu klassini atuartut annertu-

sisamik atuartitaaffiini klassini taakkunani ataasiakkaani atuartut 45-it missingissagaat.

2012-imi 3. klassimi peqataannginnermut procent 9,7-iusoq 2011-mut sanilliullugu qaffariaa-

teqarpoq, 2011-mi 6%-ip missaaniimmat. Taamaattumik 2011-mut sanilliullugu qaffariarneq taanna

40

Nalunaarutit 1. oktoberimeersut naatsorsorneriniit ukiup tulliani upernaakkut alloriarfinni misilitsinnerit tungaannut

atuartut amerlassusii allanngorsimasinnaapput Kalaallit Nunaannit /-nut nunanut allanut /-nit nussorneq patsisigalugu.

Taamaattumik atuartut misilitsinnerni peqataanngitsut arlalitsigut taamungaannaanerusumik naatsorsugaapput. 41

2010-mit alloriarfinnut nalunaarusiami kukkusumik allassimavoq, atuartut amerlassusiisa ataatsimut katillugit

kisinnerini atuartut annertusisamik atuartitaasut ilanngunneqanngitsut. Kukkuneq taanna 2011-mi 2012-imilu

nalunaarusiani iluarsineqarpoq. Kukkunerli taanna inerniliillaqqinnerup inernileeriaasinnaanerullu kisinnerinut

annertunerusumik sunniuteqanngilaq, atuartulli alloriarfinni misilitsinnerni peqataanngitsut amerlassusiisa kisinnerinut

sunniuteqarnerulluni.

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2008 2009 2010 2011 2012

Atu

artu

t am

erla

ssu

sii

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Matematikki

34

maluginiagassaavoq, taamaattorli qaffariaat taanna statistikkimi kisitsinermi malunnganngilaq.

Alloriarfinni misilitsinnerni peqataanngitsut amerlassusaannik naatsorsuineq taanna annertuumik

mianersorfiusariaqarpoq, atuartut tamakkerlugit qularnaatsumik kisitsisaatigilernissaata tungaanut,

tamannalu 2014-p ingerlanerani pisussaasoq naatsorsuutigineqarpoq. Misilitsinngitsoortut qanoq

amerlatiginerinik nalornissuteqarnerup inerniliillaqqissutsimi inernileeriaasinnaanermilu, kapitalimi

uani naatsorsorneqartuni, median-imik naliusut tutsuiginassusaannut annertunerusumik sunniute-

qarnissaa ilimagineqanngilaq.

Piffissami 2008 - 2012-imi 7. klassimi atuartut alloriarfimmi misilitsittut amerlassusaat figur 5-imi

takuneqarsinnaavoq.

Figur 5: 7. klassimi piffissami 2008 - 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut amerlassusii.

3. klassimi takuneqartutuut atuartut alloriarfimmi tassani misilitsittut tamakkerlutik 2011-mit 2012-

imut ikileriarput. 2011-mi atuartut katillugit 789-it alloriarfimmi misilitsipput 2012-imilu 7.

klassimi atuartut katillugit 694-it atuartitsissummi ataatsimi arlalinniluunniit misilitsillutik. Taak-

kunannga atuartut 645-it misilitsinnerni sisamani tamani misilitsipput, atuartut 35-it misilitsiffinni

pingasuni misilitsipput atuartullu 6-it marlunni kiisalu atuartut 8-it ataatsimi misilitsillutik. Soorlu

3. klassimi peqataasut assigalugit, nuannaajallannarpoq 2012-imi 7. klassimi alloriarfimmi

misilitsittut amerlanersaat misilitsissutini tamani misilitsimmata.

Soorlu figur 5-imi takuneqarsinnaasoq, 7. klassimi atuartut alloriarfimmi misilitsittut 2010-p

tungaanut amerliartorsimapput, tamatumalu kingorna 7. klassimi misilitsittartut ikiliartulersi-

mallutik. Tamatumunnga ilaatigut atuartut ikiliartornerat aamma 7. klassimi peqataannginnerup suli

10%-ip missaaniinnera patsisaapput.

Atuarfiit 1. oktoberimi 2011-mi Inerisaavimmut nalunaarusiaat malillugit atuartut 2012-imi alloriar-

finni misilitsinnissat ukiumik sioqqullugu 7. klassimi allatsissimasut katillutik 770-inik amerlas-

suseqarput. Atuartut ukiumi tassani annertusisamik immikkut atuartitaasut kisitsimmi tassani

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2008 2009 2010 2011 2012

Atu

artu

t am

erla

ssu

sii

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Tuluit oqaasii

Matematikki

35

ilaapput.42

Tamanna isumaqarpoq, atuartut 76-it (770 - 694), imaluunniit 7. klassimi atuartut

tamakkerlutik 9,8%-ii, 2012-mi misilitsinnerni peqataasimanngitsut.

Nuannaarutigalugu oqaatigineqassaaq 2012-imi peqataannginnermut procent 2011-mut sanilliullugu

annertuumik appariaateqarmat, 2011-mi 19%-ip missaaniikkami.

Alloriarfinni misilitsinnerni peqataannginnermik kisitsineq taanna, 3. klassimi kisitsinertulli, 2014-p

ingerlanerani atuartut tamakkerlugit amerlassusiinik qularnaannerusumik kisitsisaateqalernissap

tungaanut annertuumik nalorninartortaqarpoq. Soorlu 3. klassimi peqataannginnerup naatsorsorne-

ranut ilagitillugu oqaatigineqartoq, kisitsisinik nalornineq taanna kapitalimi matumani median-inik

naliusut tutsuiginartumik naatsorsorneqarnerannut annertunerusumik sunniuteqanngilaq.

3. aamma 7. klassimi peqataasut peqataanngitsullu amerlassusii Tabel 2-imi takuneqarsinnaapput:

Tabel 2: 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut peqataasut amerlassusii.

3. klasse

Amerlassusii

3. klasse

Procenti

7. klasse

Amerlassusii

7. klasse

Procenti

4-nik misilitsittut – – 645 84%

3-nik misilitsittut 665 88% 35 5%

2-nnik misilitsittut 22 2% 6 1%

1-mik misilitsittut 12 1% 8 1%

Misilitsinngitsut 75 9% 76 10%

Atuartut amerl. 744 100% 770 100%

Atuartut klassini nalinginnaasuni atuartut tamarmik alloriarfinni misilitsinnerni peqataasussaapput.

Atuarfiit peqataanngitsoornissamik aalajangersakkat atuartunut, soorlu atuartunut annertusisamik

atuartinneqartunut il.il., atorsinnaavaat. Alloriarfinni misilitsinnerni peqataanngitsoorneq aamma

pissusiviusunik allanik patsiseqarsinnaavoq, soorlu napparsimanermik, ilimagineqarporlu atuartut

misilitsittoqarnissaa ilisimaarisimassagaat. Naliliisarfiup kajumissaarutigisarpaa, atuarfiit ukiup

atuarfiusup naannginnerani alloriarfinni misilitsinnernik ingerlatseqqeqqullugit, atuartut nalingin-

naasumik misilitsinnerni peqataanngitsut misilitsinnissaannut periarfissikkumallugit, periarfissarli

tamanna atorneqarpiarunanngilaq. 43

Piffissami 2006 - 2009-mi alloriarfinni misilitsinnerni peqataasanngitsut 10%-ip aamma 16%-ip

akornanniipput. 2007-imi qaffasinnerpaagami 3. klassimi 20%-imiippoq 7. klassimilu 27%-

imiilluni. Misilitsinnerni peqataasannginneq 2010-mi atuartut tamarmik 9 - 11%-iisa missaannut

annikilleriarpoq. Takuneqarsinnaavoq peqataannginnermut procent ukiunut siuliinut sanilliullugu

annertuumik appariaateqarmat maannakkullu 2012-imi 3. aamma 7. klassimi 10%-ip missaan-

nilluni. Kisitsisit taakkua qaffasissusiisa takutippaat, pissutsit allat, napparsimanermit aammalu

inatsisit malillugit peqataanngitsoornissamik aalajangersakkat saniatigut, peqataanngitsoornermut

42

aamma oqaaseqaat 41, qupp. 32-imiittoq takuuk. 43

Matumani aamma taaneqassaaq, Kalaallit Nunaanni atuartut misilitsinnerni peqataanngitsoornissaannut inatsisit

periarfissiimmata, tamannalu angajoqqaat peqatigalugit aalajangerneqartartussaalluni.

36

patsisaaqataasut. Misilitsinnerni peqataanngitsoortarneq atuarfimmit akuerineqarsimanersoq misis-

sugaasimanngilaq.

Peqataannginnermut procentit nalunaarsugaasut nunani allami takuneqartartunit suli annertuneru-

laarput. PISA-mi msissuinerni peqataanermut peqataannginnermullu periutsit atorneqartut

allaanerupput. Taamaattorli oqaatigineqassaaq, 2012-imi Danmarkimi peqataanngitsoorneq 6,2

procentiummat, akuerisaasumit 5%-imit 1,2 procentpointinik qaffasinnerulaarluni. Norgemi

peqataanngitsoornermut procenti 6,1-iuvoq, Sverigemi 5,4, Islandimi 3,8 aamma Finlandimi 1,9.

PISA-mi atuartut misilitsinnerni peqataannginnissaannut siumoortumik aalajangiinissami piumasa-

qaatit ersarissuunissaat pingaartinneqartarpoq: isumaliortaatsikkut timikkullu innarluutit kiisalu

(annertuutigut) oqaatsitigut piginnaasatigut amigaateqarneq, soorlu misilitsinnermi oqaatsit

atorneqartut atuartup oqaaserinngippagit.

Isumaqartoqarsinnaavoq pingaartumik atuartut ilinniakkamikkut sanngiitsut arlaannik

patsiseqarlutik misilitsinnerni peqataasanngitsut. Soorlu atuartut annertusisamik atuartinneqartut

qanoq annertutigisumik misilitsinnerni peqataatinneqartarnersut imaluunniit peqataatinneqartan-

nginnersut nassuitsumik ilisimaneqanngilaq. Atuartut taakkua misilitsinnerni peqataatinneqar-

tanngippata, naak tamanna maannakkut ersarissumik oqaaseqarfigissallugu nalorninaraluartoq,

atuartitsissutini assigiinngitsuni inerniliillaqqissutsimi angusat matuma kinguliini saqqummi-

unneqartut nunami atuartut tamarmiusut angusaannit piviusunit annertunaagaasimasinnaapput.

Erseqqissaatigineqassaarli, inatsisit atuuttut malillugit atuartut alloriarfinni misilitsinnernit

peqataatinngitsoorneqarsinnaammata, soorlu atuartut annertusisamik atuartitaasut ilikkagassatut

pilersaarutit taakkununnga tulluarsagaasut malillugit atuartinneqarsimappata, taamaammallu

ilikkagassatut anguniagassani nalinginnaasunik misilitsissinnaanatik.

Peqataanngitsoornermut procentit qaffasissut ajornartorsiutaanerat siunissami alloriarfinni

misilitsittoqaraangat eqqumaffiusassaaq maannakkullu atuartut sorliit sunalu patsisigalugu

peqataasannginnerannik misissuinernik ingerlatsisoqarluni.

Paasissutissiiffik 5: Meeqqat atuarfianni atuartut amerlassusaannik nalunaarsuineq.

Meeqqat atuarfianni atuartut amerlassusaannik nalunaarsuineq atuarfiit namminneq ataatsimut pisortatigoortumik

nalunaarsuiffianni TABULEX-imi pisarpoq, taanna immikut atuartunut nalunaarsuiffeqarpoq TEA-mik taaguutilimmik.

TABULEX/TEA pisortat nalunaarsuiffiattut qallunaat ineriartortitaraat, Danmarkimi meeqqat atuarfiini amerlanerni

atorneqartoq. Systemi taanna Kalaallit Nunaanni 2005-imi atugaalerpoq maannalu atuarfinnit amerlanerpaanit

atugaalluni, taamaattorli atugaanera ineriartortinneralu suli ingerlavoq. Nalunaarsuiffimmi atuarfiit atuartut atuarfimmi

aallartittut aqqi, inuup-normui kiisalu paasissutissat allat soorlu najugaat il.il. nalunaarsortarpaat. Nalunaarsuiffimmi

atuartut ataasiakkaat soorlu piffissami sumi atuarsimanerat nalunaarsorneqartarpoq, taamaaliornikkut atuartut soorlu

atuarfimmiit atuarfimmut sumut nuunneri malinnaavigineqarsinnaapput.

Inerisaaviup naliliisarfiata nalunaarsuiffimmi tassani atuarfiit tamaasa on-line-ikkut iserfigisinnaavai. Naliliisarfiup

taamaalilluni piffissami aalajangersumi meeqqat atuarfianni atuartut qanoq amerlatigineri kisissinnaagaluarpai,

maannakkulli taama ajornaatsiginngilaq. Siullermik atuarfiit soorunami TABULEX TEA pisut tamaasa pinerini

ingerlaavartumik atortussaavaat. Tamatigulli taamatut pisoqarneq ajorpoq, atuarfiillu arlaannik peqquteqarlutik

nalunaarsuiffimmi atuartuutiminnik nutarterinissartik kinguartoorfigisinnaavaat. Tamanna ukiup atuarfiusup nutaap

37

aallartinnerani immikkut ajornartorsiutaasinnaasarpoq. Taakkua saniatigut atuartut piffissap ilaannaani atuarfimmut

allamut nuuttut imaluunnit nuuittut ajornartorsiutaasinnaasarput, soorlu atuarfimmi qimataminni anisutut

nalunaarsorsimariarlutik atuarfimmi tikitaminni aatsaat kingusissukkut nalunaarsorneqarsinnaasarput piffissamilu

akunniliuttumi atuartoq TEA-mi takuneqarsinnaasanngilaq.

Meeqqat atuarfianni atuartut tamakkerlutik aammalu klassinut agguataarlutik amerlassusiisa pisortatigoortumik

nalunaarsugaanerat ”1. oktoberimi nalunaarsuinikkut” pisarpoq, nalunaarsuinerlu taanna atuarfiit Inerisaavimmut

ingerlatissallugu pisussaaffigaat. Nalunaarsukkami tassani atuarfiit tamarmik ukiumi atuarfiusumi pineqartumi ullormi

1. oktoberimi atuartuutimik amerlassusaat nalunaarsortussaavaat. Atuarfiit amerlasuut atuartut nalunaarutissatik TEA

atorlugu kisittarpaat. Atuarfiit ulloq 1. oktober nalunaarsuiffittut atussammassuk pingaaruteqartuuvoq. Atuarfiit ulloq 1.

oktober sioqqullugu kingoqqulluguluunniit nalunaarsuigaluarpata atuartut atuarfimmut allamut nuunnerisigut kisitanik

kipusoortoqarsinnaavoq.

Atuartut amerlassusaannik kisitsineq alloriarfinni misilitsinnerit misissornerinut sunniuteqarneq ajorpoq, atuartulli

misilitsinngitsut amerlassusaannik kisitsinermi taamaallaat sunniuteqartarluni. Ukiuni aggersuni Inerisaaviup TEA-mi

suliat pitsaassusaannik suliniutit pingaartillugit peqataaffiginiarpai.

Paasissutissiiffik 6: Immikkut annertusisamik atuartut alloriarfinni misilitsinnerni peqataasut.

Ukiumi atuarfiusumi 2011/2012-imi atuartut katillugit 443-it immikkut atuartitatut nalunaarsugaapput, tak. Kalaallit

Nunaanni meeqqat atuarfii 2011-2012. Statistikkimi tassani atuartut taakkua klassinut ataasiakkaanut

immikkoortitigaanngillat, missingersersoraannili 3. klassimi 7. klassimilu atuartut immikkut atuartitaasut klassinut 40-t

missaannut agguataarneqarsimasut ilimanarpoq. Malittarisassat malikkaanni atuartut tamarmik – tassa

nalinginnaasumik annertusisamillu immikkut atuartitaasut – alloriarfinni misilitsinnerni peqataasussaapput, kisiannili

atuartut taakkorpiaat alloriarfinni misilitsinnerni peqataatinnginnissaannut peqqutissaqarluarsinnaavoq, soorlu

atuartitsineq nalinginnaasoq malissimanngippassuk.

Namminersorlutik oqartussat 2012-ip ukiaani inuit immikkut pisariaqartitsisut pillugit misissuititsipput, taakkununnga

ilanngunneqarlutik atuartut immikkut annertusisamik atuartitaasut. Misissuinerup taassuma ilaattut apeqqusiat

illoqarfinni tamani atuarfiit pisortaasa akisassaat ilanngunneqarput. Pissutsit amerlasuut apeqqutigineqarput, apeqqutillu

ilaat alloriarfinni misilitsinnernut tunngavoq, ima oqaasertaqarluni:

Atuartut, immikkut annertusisamik atuartitaasut, alloriarfinni misilitsinnerni nalinginnaasumik peqataasarpat?

Apeqqummut tassunga atuarfiit pisortaasa akissutaasa, katillugit 26-iusut, agguataarsimanerat takussutissiami

tulliuttumi takuneqarsinnaavoq.

38

Atuarfiit pisortaasa akissutaannit takuneqarsinnaavoq, amerlanerit, tassat 12-it imalt. 46%-tit, oqartut atuartut taakkua

peqataasanngitsut. Takussutissiami akissutit assigiinngitsut takuneqarsinnaapput, tamatumalu takutippaa atuarfinni

alloriarfinni misilitsinnerni annertusisamik atuartut peqataatinneqartarnerat assigiinngitsupilussuarmik ileqqoqarfigine-

qartoq. Pissutsit assigiissaarneqarnissaasa pisariaqarnera tamatuma takutigunarpaa.

Atuarfiit pisortaat ilaatigut apeqqummut tassunga akissumminnik ersarissaaqquneqarput, sooq atuartut immikkut

annertusisamik atuartitaasut alloriarfinni misilitsinnerni peqataasannginnersut. Pissutigineqartut pingaarnerit tassaapput,

ilikkagaat ukiuinut naleqqutinngimmata, ajorsartutut misigisariaqanngimmata kiisalu atuartut immikkut annertusisamik

atuartitaasut ilikkagassatut anguniagassanik allaanerusunik atuartitaammata.

Immikkut nalunaarusiami, qallunaat misissuisarfiata EPINION-ip taamanikkut Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu

Naalakkersuisoqarfimmit aamma taamanikkut Ilaqutariinnermut, Kulturimut, Ilageeqarnermut Naligiissitaanermullu

Naalakkersuisoqarfimmit noqqaaffigineqarluni, suliarisaani atuartut immikkut annertusisamik atuartitaasut itinerusumik

misissuiffiupput, alloriarfinni misilitsinnerni peqataasarnerat immikkut misissuiffiulluni. Tamatumunnga ilagitillugu

atuartut taakkua immikkut pisariaqartitaat (innarluutaat) misissugaapput alloriarfinnilu misilitsinnerni

peqataasarnerannut sanilliunneqarlutik. Atuartut taakkua pineqartut PPR-imi nalunaarsugaanerat taamatut

pisariaqartuunerannut immikkoortiterinermi tunngaviuvoq. PPR-imi nalunaarsukkat taakkua katersorneqarput atuartullu

innarluutigisaa pingaarneq inuullu normua nalunaarsorneqarlutik. Atuartut taakkua inuup normui inuup normuinut

Naliliisarfiup alloriarfinni misilitsinnernut databasianiittunut sanilliunneqarput, taamaaliornikkut atuartut taakkua

alloriarfinni misilitsissimanersut aammalu peqataasimanngippata sumik innarluuteqarnerat takuneqarsinnaammat.

Misissuinerup inernerisa ilagaat, kommunit assigiinngiiaartumik atuartut alloriarfinni misilitsinnerni

peqataatitsisannginnerminnut peqquteqartartut. Qeqqata Kommunia atuartoqarnerpaavoq, innarluuteqarnertik

peqqutigalugu alloriarfinni misilitsinnerni peqataasanngitsunik. Misissuinerup aamma takutippaa –

tupaallaatissaanngitsumik – atuartut amerlanerpaat, alloriarfinni misilitsinnerni peqataasanngitsut tassaasut meeqqat

nalinginnaasumik ilikkagaqarniarnerminnik ajornartorsiuteqartut (taakkununnga ilaallutik ineriartornerminni

kinguarsimasut, qaratsamikkut innarluutillit il.il.).

Nalunaarut Naalakkersuisoqarfinnut taakkununnga saaffiginninnikkut pissarsiarineqarsinnaavoq

Aap, tamarmik peqataasarpu t

3 (12%)

Aap, tamangajammik peqataasarput

5 (19%)

Aap, ilaat peqataasarput

4 (15%)

Aap, amerlanngitsut peqataasarput

2 (8%)

Naamik, peqataaneq

ajorput 12 (46%)

39

6.2 Inerniliillaqqissuseq

Kapitali 5-imi allaaserineqarpoq, atuartut angusaasa nalilersornerini alloriarfinni misilitsinnerni

angusat assigiinngitsutigut nassuiarneqarsinnaasut. Tassani oqaatigineqarpoq medianip nalinga,

tassa inerniliillaqqissuseq, 50 - 60%-ip missaaniittoq naammaginartumik angusaasoq. Kapitalimi

uani inerniliillaqqissutsip misissornerani killiliussaq taanna atuartut angusaasa naammaginartoq

ataassimaneraat, angumaneraat qaangersimaneraalluunniit nalilersuinermi atorneqassaaq.

Atuartitsissutini alloriarfinni misilitsiffiusuni tamani Rasch-model atorlugu suliassiissutit ataatsimut

tamaasa imaluunniit ataasiakkaat qanoq sapernartigineri aalajangersagaapput. Taamaakkaluartorli

misilitsissutini suliassiissutit klassimiit klassimut aammalu alloriarfimmiit alloriarfimmut qanoq

sapernarsiartortiginerinik skala-mik44

atugassamik peqanngilaq, tassa 3. aamma 7. klassimut

ataatsikkut atorneqarsinnaasumik. Taamaattumik 3. aamma 7. klassimi atuartut angusaat inger-

laannaq sanilliunneqarsinnaanngillat, klassini taakkunani marlunni ilikkagassatut anguniagassat

assigiinngitsut misilitsissutaammata. Atuartitsissutini ataasiakkaani ilikkagassatut anguniagassat

sananeqalermata 3. klassimit 7. klassimut ilinniagassat qanoq ajornarsiartortiginerannut skalamik

peqarsimasuuppat, nukarlernit akullernut ilikkagassatigut ineriartornerup nalilersornissaa ajornar-

simassanngikkaluarpoq. Tamannalumi aamma patsisigalugu Alloriarfimmi misilitsinnermit nalu-

naarut 2011 aallarnerfigalugu 3. aamma 7. klassimi atuartut alloriarfinni misilitsikkaangamik

atuartitsissutini ataasiakkaani angusaat figurimi ataatsimi nalunaarsorneqassaarput, naak tamanna

siusinnerusukkut pisarsimagaluartoq. Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarut 2011 aallarner-

figalugu 3. aamma 7. klasse immikkoortillugit takussutissiani allaaserineqartalerput.

Naak 3. aamma 7. klassimi alloriarfinni misilitsinnerni angusat toqqaannartumik sanilliunneqarsin-

naanngikkaluartut, taamaattoq naleqqiiffeqarluni45

sanilliussinikkut atuartut 3. aamma 7. klassimi

imminnut sanilliullutik inissisimanerat paasiniarneqarsinnaavoq. Tamannalu Kapitali 7-imi alloriar-

finnit assigiinngitsunit ikaarsaariartarnerit ataqatigiinnerillu qaqinneqarpata itinerusumik eqqartor-

neqarumaarpoq.

6.2.1 Atuartitsissutit

Atuartitsissutini ataasiakkaani angusat immikkoortuni tulliuttuni allaaserineqassapput.

3. aamma 7. klassimi kalaallit oqaasii

3. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissuseq naammaginartup ataaniippoq angusat piffissaq

tamakkerlugu 50%-ip ataaniikkamik. Akerlianilli ilinniakkatigut ineriartorneq malunnavissumik

pitsaasumik siuariartorfiuvoq, 2008-mi 40%-imiit 2012-imi 47%-imut pitsanngoriarami, aamma

44

Angusanut skala-p aamma sapernassutsimut skala-p assigiinngissutigaat, angusanut skala-p atuartut ilinniakkamikkut

angusaasa qanoq naammaginartigineri oqaatigimmagit, sapernassutsimullu skala-p items’it – suliassiissutit – ataasiak-

kaat qanoq sapernartigineri oqaatigalugit. 45

Oqaaseq ’naleqqiiffik’ pillugu tak. oqaaseqaat nr. 33 , qupp. 25.

40

tak. figur 6. Pitsaasumilli 2008-miit 2011-imut ineriartorneq taanna 2011-imi 50%-imiit 2012-imi

47%-imut kinguariaallannermik taarserneqarpoq.

Figur 6: 3. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012.

7. klassimi ilikkakkatigut angusat naammaginartup pitsaanersaaniipput, inerniliillaqqissuseq 60%-

imiit 64%-imut anguneqarmat, tak. figur 7. Taamaattorli 2008-mi 64%-imit 2010-mi 60%-imut

annikitsumik kinguariartoqarpoq. Ineriartorneq 2010-p kingorna pitsaasumut saappoq, tassami

ukiuni marlunni 2011-mi aamma 2012-imi ineriniliillaqqissutsimi 62% anguneqarmat.

Figur 7: 7. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012.

3. klassimi pitsaasumik ineriartorneq ingerlatiinnartariaqarpoq 7. klassimilu 2011-imi aamma 2012-

imi angusat pitsaasut attatiinnartariaqarlutik.

Kalaallit oqaasiini suna ineriartornermut ingerlatsisuusimanersoq misissussallugu soqutiginarpoq.

Tamanna paasisaqarfiulaarsinnaavoq Box-plots, 2008-imit 2012-mut ineriartornermik takutitsisut,

misissornerisigut. Figur 8 malillugu 3. klassimi ineriartorneq pisimavoq, atuartut sanngiinnerit46

46

qalipaammik aappaluaartumik nalunaaqutsikkat.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2008 2009 2010 2011 2012

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2008 2009 2010 2011 2012

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

41

aammalu atuartut pikkorissut47

piffissami tassani angusarinnerulermata, tassami Box-plots

ataatsimut isigalugit talerpia-tungaanut nikeriarsimapput. Aamma Box-plot-init taakkunannga

takuneqarsinnaavoq, kisitsisit medianiusut tunuini atuartut inerniliillaqqissutsimi angusaat assigiin-

ngitsorujussuit 0%-imit 100%-imut toqqoqqasut. Figur 8-mi takuneqarsinnaavoq, atuartut alliit

25%-iusut pitsaanerulersimasut, inerniliillaqqissusiat 25%-imit 33% qummut killigalugu qaffas-

simammat. Atuartut tulliusut aamma pitsanngoriarsimapput, qummut killingat 37,5-imit 47%-imut

qaffariarmat. Taamatuttaaq atuartut qummut tulliusut pingajui aamma siuariarsimasut takune-

qarsinnaavoq, 2008-mi 54%-imiikkaluariarlutik 64% angugamikku. Ataatsimut isigalugu Box-plot-

it takutippaat atuaqatigiikkuutaat tamarmik pitsanngoriartut. Tassa atuaqatigiikkuutaat tamarmik

ataatsimut isigalugit siuariaateqarput.

Figur 8: Box-plots - 3. klassimi kalaallit oqaasii. 2008 - 2012.

Tamatuma akerlianik 7. klassimi kalaallit oqaasiini piffissami 2008 - 2010-mi ineriartorneq inger-

lasimavoq, pingaartumik 2010-p tungaanut atuartut sanngiinnerit atuartullu pikkorinnerit kingua-

riarsimammata. 2011-mili 2012-imilu atuartut sanngiinnerit pikkorinnerillu 2010-mut sanilliullugit

siuariarsimapput. Piffissaq tamaat 2008 - 2012 figur 9-mi isigigaanni atuartitsissummi tassani

atuaqatigiikkuutaat assigiinngitsut akornanni annertunerusumik nikeriartoqanngilaq.

Figur 9: Box-plots - 7. klassimi kalaallit oqaasii. 2008 - 2012.

47

qalipaammik tungujortumik nalunaaqutsikkat.

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

42

Kalaallit oqaasiini soqutiginartut aamma ilagaat, 3. aamma 7. klassimi inerniliillaqqissutsimi qaffa-

sissutsit annertuumik assigiinngissuteqarnerat, tassani 7. klassit qaffasissusaat 3. klassit qaffasis-

susaannit malunnartumik annertunerulluni. Imm. 6.2-mi taaneqareersutuut 3. klassimi atuartut

angusaat 7. klassimi angusanut toqqaannartumik sanilliunneqarsinnaanngillat, sapernassutsimut

skala alloriarfinnut klassinullu akimuisumik atuuttoq pigineqanngimmat. Isumaqartoqarsinnaavorli,

7. klassimi suliassiissutit ilikkagassatut anguniagassanut sanilliullugit 3. klassimi suliassiissutinit

oqinnerunerannik tamanna patsiseqarsinnaasoq, kisianni aamma nukarlerni atuartut ilinniak-

kamikkut ilikkariartornerata annertunerusinnaanera assigiinnginnerannut patsisaasinnaavoq

atuartullu ilinniakkamikkut ilikkariartornerat akullerni alloriarfiup naammassiartulernerani aatsaat

inerillualertarluni. Taamatut naliliiniarnermi 3. aamma 7. klassimi skala-mik ataatsimoorussamik

naatsorsuinermi najoqqutarineqartussamik peqarnissaq pisariaqarpoq. Taamatut pisoqassappat 3.

klassimi 7. klassimilu suliassat ilaat assigiittuusariaqassapput, piffissamilu aggersumi taamatut

ataatsimoorussamik nalilersuuteqalernissaq sulissutigineqassaaq.

3. aamma 7. klassimi qallunaat oqaasii

3. klassimi qallunaat oqaasiini ilinniakkatigut angusat 2011-p tungaanut piffissap annersaani

naammaginartoq ataassimavaat, inerniliillaqqissuseq 44%-ip aamma 50%-ip akornanniilluni, tak.

figur 10. Taamaattorli 2010 annikinnerusumik kinguariarfiusoq eqqaassanngikkaanni piffissami

pineqartumi malunnavissumik siuariartortoqarpoq, inerniliillaqqissuseq 2008-mi 44%-imit 2012-

imi 52%-imut qaffariaateqarluni.

Atuartitsissut 2009-mi naammaginartumik angusaqarfiuvoq, inerniliillaqqissutsip 50% angummagu

2011-imiillu pitsaasumik siuariartorneq aallartittutut isikkoqarpoq angusat naammaginartup appa-

sinnerusortaaniilermata, inerniliillaqqissuseq 2011-mi 50%-iugami 2012-imilu 52%-iulluni.

Figur 10: 3. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012.

7. klassimi inerniliillaqqissuseq naammaginartumik angusap pitsaanerusortaaniippoq 2008-mi 60%-

imit 2011-mi 61%-imimut qaffarialaarluni, naak 2010-mi kinguarialaaraluartoq, tak. figur 11. 2012-

imi aamma annikitsumik kinguariartoqarpoq, inerniliillaqqissuseq 59%-imiikkami.

0

20

40

60

80

100

2008 2009 2010 2011 2012

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

43

Figur 11: 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012.

Qallunaat oqaasiini kalaallit oqaasiini pisut assigivaat, 7. klassimi angusat 3. klassimi angusanit

malunnartumik qaffasinnerummata. Kalaallit oqaasiini nassuiaatigineqartoq matumani aamma

nassuiaatigineqarsinnaagunarpoq.

3. klassimi qallunaat oqaasiini ineriartorneq Box-plots atorlugit takutinneqarsinnaavoq, soorlu figur

12-imi. Tassani pingaartumik atuartut qiterliit akornanni siuariartortoqartoq takuneqarsinnaavoq.

Atuartut 25%-ip aamma 50%-ip akornanniittut inerniliillaqqissutsimi 44%-imit 52%-imut siua-

riarput. Taamatuttaaq atuartut 50% - 75%-imiittut siuariarput, 67%-imit 75%-imut. Ataatsimut

tamaat isigalugu oqartoqarsinnaavoq, atuartitsissummi siuariarneq atuartut naammaginartumik

pitsaasumillu angusallit akornanni pisoq, atuartulli sanngiinnerit nikeriaratik.

Figur 12: Box-plots - 3. klassimi qallunaat oqaasii. 2008 - 2012.

7. klassimi qallunaat oqaasiini piffissami 2008 - 2010-mi atuaqatigiikkuutaat assigiinngitsut

akornanni annertunerusumik allannguuteqartoqanngilaq, taamaattorli 2010-p tungaanut atuartut

sanngiinnerit atuartullu pikkorinnerit sanngiinnerulersimapput. 2011-mili 2012-imilu atuartut

sanngiinnerit pikkorinnerillu 2010-mut sanilliullugit qaffariaateqarput.

0

20

40

60

80

100

2008 2009 2010 2011 2012

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

44

Figur 13: Box-plots - 7. klassimi qallunaat oqaasii. 2008 - 2012.

3. klassimi qallunaat oqaasiini siuariartorneq ingerlatiinnartariaqarpoq. 7. klassimi angusat

naammaginartumiipput. Nikikkiartunnginneq taanna isiginiarneqartariaqarpoq, aamma takuuk

Kapitali 7-imi alloriarfimmiit alloriarfimmut ikaarsaartarnerit pillugit allaatigisaq.

7. klassimi tuluit oqaasii

Tuluit oqaasiini inerniliillaqqissutsip qaffasissusaa suli angusaqarfiunerusinnaavoq. Taamaattoq

piffissaq pineqartoq eqqarsaatigalugu inerniliillaqqissuseq malunnartumik pitsaasumillu qaffari-

artorsimavoq 2008-mi 49%-imiit 2011-mi 2012-imilu 54%-imut. Soorlu 7. klassimi oqaatsinik

atuartitsiviusuni kalaallit qallunaallu oqaasiini 2010-mit 2011-imut siuariartoqarpoq 2012-imi

attatiinnarneqartumik, inerniliillaqqissuseq ukiuni taakkunani marlunni 54%-imiilluni.

Figur 14: 7. klassimi tuluit oqaasiini inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012.

Nuna tamakkerlugu atuartitsissummi angusat 2010-p tungaanut naammaginartoq ataassimavaat,

taavali 2011-imit 2012-imillu pitsaasumik siuariartortoqalerpoq attatiinnartariaqartumik.

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

0

20

40

60

80

100

2008 2009 2010 2011 2012

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

45

Figur 15: Box-plots - 7. klassimi tuluit oqaasii. 2008 - 2012.

Figur 15-imi Box-plots-ini takuneqarsinnaavoq atuartitsissummi atuaqatigiikkuutaat tamarmik

siuariartortut. Atuartut appasinnerpaamik angusaqartut inerniliillaqqissutsimi 37%-imit 41%-imut

siuariarput. Atuartut akulliit 46%-imiit 54%-imut siuariarput. Atuartut annerpaamik angusaqartut

tullii 63%-ip missaanit 72%-imut siuariarput. Ataatsimut tamaat isigalugu tuluit oqaasiini

ineriartornermi atuaqatigiikkuutaat tamaasa, atuartut sanngiinnerit atuartullu pikkorinnerit,

siuariartinneqarsimapput.

3. aamma 7. klassimi matematikki

3. klassimi angusat ukiuni tamani inerniliillaqqissutsip pitsaanerusortaaniipput, taamaattorli piffis-

sami 2008 - 2012-imi matematikkimi taasarialimmik siuariartortoqanngilaq, allaallumi 2008-mi

62%-imit 2010-mi 60%-imut kinguariartoqarluni. Tamatumali kingorna ineriartorneq pitsaasumut

ingerlalerpoq, angusat 2011-imi 65%-imiillutik 2012-imilu 64%-imiillutik.

Figur 16: 3. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012.

3. klassimi atuartitsissummi tassani Box-plots takugaanni malugisassaavoq atuaqatigiikkuutaat

assigiinngitsut akornini nikeriartoqartanngitsoq.

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

0

20

40

60

80

100

2008 2009 2010 2011 2012

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

46

Figur 17: Box-plots - 3. klassimi matematikki. 2008 - 2012.

Piffissami pineqartumi 7. klassimi annikitsumik kinguariartortoqarpoq angusallu naammaginartoq

ataassimallugu, taamaattorli 2010-mi 47%-imiit 2011-imi 49%-imut annikitsumik siuariartoqarpoq.

Ineriartornerli taanna 2012-imi inerniliillaqqissutsimi 47%-imik angusaqartoqarmat kinguariar-

fioqqippoq.

Figur 18: 7. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissuseq. 2008 - 2012.

Alloriarfinni taakkunani marlunni atuartitsissummi Box-plots takutippaat, pingaartumik atuartut

pikkorinnerit kinguariarfiusut.

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2008 2009 2010 2011 2012

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

47

Figur 19: Box-plots - 7. klassimi matematikki. 2008 - 2012.

3. klassimi angusat 7. klassimi angusanit qaffasinnerupput, kalaallit qallunaallu oqaasiini

angusaasunut paarlangalluinnartumik. Matumani nassuiaat aamma tassaasinnaavoq 3. klassimi

matematikkimi suliassiissutit ilikkagassatut anguniagassanut sanilliullugit 7. klassimit oqin-

nerunerat. Nassuiaat alla tassaasinnaavoq nukarlerni atuartut piumassuseqarnerat atuartitsis-

summullu tassunga soqutigisaqarnerat, soqutiginninnerli piumassuseqarnerlu akulliit alloriarfiata

ingerlanerani annaaneqartartut.48

Soorlu oqaatsini misilitsinnerni taaneqareersoq sanillius-

sisoqassappat 3. klassimi 7. klassimilu skala-t uuttuinermut atorneqartut ataatsimoortilerlugit skala-

mut ataatsimut nuuttariaqassapput.

6.2.2 Atuartitsissutit imminnut ataqatigiinneri

Nalunaarusiani siullerni allaatigineqarpoq, atuartitsissutini qallunaat tuluillu oqaasiini atuartut

angusaat ersarissumik imminnut ataqatigiittut atuartitsissutinilu allani imminut ataqatigiinneq

taanna ersarippallaanngitsoq. Ineriartornerit taakkua marluk 2012-imi alloriarfinni misilitsitto-

qarmat allanngorsimarpasinngillat.

Imminut ataqatigiinnernik taakkuninnga misissuisoqarpoq, meeqqat atuarfiat pillugu peqqussummi

2002-meersumi atuartitsissutinik akimuilluni suleqatigiinnissaq periarfissiuunneqarmat. Matumani

atuartut atuartitsissutini assigiinngitsuni naammassisaat imminnut malittariinnersut misissussallugu

tulluarpoq. Imaannerluni atuartitsissummi ataatsimi inerniliillaqqissuseq qaffasissoq atuartitsis-

summi allami inerniliillaqqissutsimik qaffasissumik malitseqartartoq? Taamatut imminnut ataqati-

48

Aamma takuuk Kapitali 7 alloriarfimmit alloriarfimmut ikaarsaartarnernik imaqartoq. Alloriarnerit taakkua pillugit

2010-mi alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiami aamma allaaseraarput, atuartut ilinniakkamikkut naleqqiiffiusut

ataatsimut isigalugit qanoq ilillutik ilikkariartortarnersut, kisianni aamma ingerlaavartumik ulluinnarni atuartitsinermi

ilikkariartortarnerat iserfigineqarpoq.

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

48

giittoqaraangat oqartoqartarpoq naammassisat imminnut ataqatigiilluartartut, tamannalu ataqatigiin-

nermut kisitsit49

atorlugu eqqornerusumik naatsorsorneqartarluni.

Figur 20-imi qallunaat tuluillu oqaasiini inerniliillaqqissutsit imminnut ataqatigiinnerannut asser-

suut suliaavoq. Tassani takuneqarsinnaavoq, atuartitsissutini taakkunani marlunni angusat imminnut

annertuumik ataqatigiittut: Qallunaat oqaasiini pikkorikkaanni tuluit oqaasiini aamma pikkoris-

suunissaq ilimanarluarpoq. Takusaq tamanna ataqatigiinnermut kisitsisip 0,80-iusup tunnga-

veqartilerpaa, ataqatigiinnermummi kisitsit taanna 2012-mi atuartitsissutini tamani misilitsinnerni

annerpaavoq, takuuk Tabel 4, qupp. 48-miittoq. Ataqatigiinnermut kisitsit taanna 2011-mut

sanilliullugu allanngunngilaq. Piffissami 2008 - 2012-imi 0,75-imiippoq.

Figur 20: 2012-imi 7. klassimi qallunaat tuluillu oqaasiini inerniliillaqqissutsit imminnut

ataqatigiinnerat.

Figur 21-imi 7. klassimi kalaallit oqaasiisa matematikkillu imminnut ataqatigiinnerat

saqqummiunneqarpoq.

49

Ataqatigiinnermut kisitsit, korrelationskoefficient, statistikkimi kisitsisaavoq -1-imit +1-imut kisitsisitaqarsinnaasoq.

Kisitsisit 0-imut qanittut ataqatigiittoqannginneranut takussutissaapput. Kisitsisit -1-imut imaluunniit +1-imut qanittut

ataqatigiinneq annertooq takutittarpaat, ataqatigiinneq ammut qummulluunniit sammiveqartarluni.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Tulu

it o

qaa

sii (

%)

Qallunaat oqaasii (%)

49

Figur 21: 2012-imi 7. klassimi kalaallit oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit imminnut

ataqatigiinnerat.

Atuartitsissutini taakkunani marlunni naammassisat imminnut ataqatigiilluanngillat, kipparissut

takussutissiami titarnermut narlusuumut sanilliullutik siamasinnerummata. Takusaq taanna aamma

ataqatigiinnermut kisitsisip, 0,49-p, tunngavilersorluarpaa, naak 2011-imut sanilliullugu qaffasin-

nerugaluartoq, 2011-mi 0,45-uugami.

Tabel 3-mi aamma Tabel 4-mi 2012-imi 3. aamma 7. klassimi atuartitsissutini tamani ataqatigiin-

nermut kisitsit kisitaavoq. Atuartitsissutini amerlanerni ataqatigiinnermut kisitsit annertunngilaq,

taamaattumik atuartitsissummi qaffasissumik naammassisaq atuartitsissutini allani aamma qaffasis-

sumik angusaqarnissamik malitseqarnissaanik ilimagisaq tunngavissaqarpallaanngilaq.

Tabel 3: 2012-imi 3. klassimi atuartitsissutit akornanni ataqatigiinnermut kisitsisit.

Kal. oqaasii Qall. oqaasii Matematikki

Kal. oqaasii - 0,43 0,41

Qall. oqaasii 0,43 - 0,44

Matematikki 0,41 0,44 -

Tabel 4: 2012-imi 7. klassimi atuartitsissutit akornanni ataqatigiinnermut kisitsisit.

Kal. oqaasii Qall. oqaasii

Tul. oqaasii Matematikki

Kal. oqaasii - 0,40 0,41 0,49

Qall. oqaasii 0,40 - 0,80 0,49

Tul. oqaasii 0,41 0,80 - 0,50

Matematikki 0,49 0,49 0,50 -

Piffissami 2008 - 2012-imi 3. klassimi atuartut angusaanni ataqatigiinnermut kisitsisit qaffasin-

nerpaat atuartitsissutini qallunaat oqaasiini matematikkimilu nassaassaapput, 2008-imi 0,51-iugami

2012-imilu 0,44-lluni, tassa piffissami pineqartumi imminut ataqatigiinneq ersarlunnerulerpoq. 3.

klassimi atuartut angusaanni imminut ataqatigiinnermut kisitsisit appasinnerpaat atuartitsissutini

0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Mat

emat

ikki

(%

)

Kalaallit oqaasii (%)

50

kalaallit oqaasiini matematikkimilu nassaassaapput, 2008-mi 0,37-iugami 2012-imilu 0,41-lluni.

Kalaallit qallunaallu oqaasiini atuartut angusaat imminnut ataqatigiittutut aamma oqaatigineqarsin-

naanngillat, 2008-mi 0,41-gami 2012-imilu 0,43-lluni. 3. klassimi imminnut ataqatigiinnerit

ataatsimut isigalugit appasipput tamatumalu takutigunarpaa, atuartitsissutit akornanni suleqati-

giinneq alloriarfinni misilitsinnerni angusat kisiisa aallaavigalugit qulaajaruminaattoq.

Siusinnerusukkut taaneqareersutut 7. klassimi imminut ataqatigiinnermut kisitsisit qaffasinnerpaat

qallunaat tuluillu oqaasiisa akornanniipput. Imminut ataqatigiinneq ersarissoq taanna piffissami

2008 - 2012-imi atuuttuarpoq. 7. klassimi imminut ataqatigiinnermut kisitsisit appasinnerpaat

atuartitsissutit kalaallit tuluillu oqaasiisa, kalaallit oqaasiisa matematikkillu, tuluit oqaasiisa

matematikkillu kiisalu kalaallit qallunaallu oqaasiisa akornanniipput, piffissami 2008 - 2012-imi

kisitsisit 0,39-ip aamma 0,50-ip akornanniillutik. 7. klassimi aamma atuartitsissutit akornanni

suleqatigiinneq alloriarfinni misilitsinnerni angusat kisiisa atorlugit isumalimmik oqaatigineqar-

sinnaanngilaq.

6.3 Inernileeriaasinnaaneq

Alloriarfinni misilitsinnerni inerniliillaqqissutsip saniatigut inernileeriaasinnaaneq aamma uuttor-

tarneqartarpoq, 2010-milu alloriarfinni misilitsinnermit nalunaarusiaq aallarnerfigalugu atuartut

angusaanni inerniliillaqqissuseq inernileeriaasinaanerlu imminnut sanilliunneqartalerput, taamaa-

lisoqarneratigullu alloriarfinni misilitsinnerni misissugassat soqutiginartut nutaat takkupput.

Atuartitsissutini amerlanerpaani inernileeriaasinnaaneq 100-mik medianeqarpoq. Tassa imaappoq,

atuartut 50%-iisa amerlanerilluunniit piffissap misilitsiffiusup ingerlanerani suliassat tamakkerlugit

takusaraat. Taamaallaat 3. klassimi atuartitsissutini kalaallit oqaasiini matematikkimilu median 100-

mit appasinneruvoq, tamannalu matumani isumaqarpoq atuartut 50%-ii inorlugit suliassat tamakker-

lugit suliaqartut.

Atuartut inernileeriaasinnaanermi immikkoortitersinnaanissaat aalajangiusimaannassagaanni, suli-

assiissutit amerlassusaat ataatsimut isigalugit naammanngillat. Inernileeriaasinnaaneq naliliissutitut

atuartunut sukkanerpaanut aamma atorumagaanni misilitsissutini suliassiissutit amerlisariaqarput,

taamaaliornikkut atuartut tamarmik inernileeriaasinnaanermi pitsaanerusumik immikkoortiterluar-

neqarsinnaassapput, atuartut sukkasuut arriitsullu misilitsikkaluarpataluunniit.

Taamaattorli isumaliutigilluartariaqarpoq, atuartitsissutini suliassat amerlinerisigut suliassat

alluinnartakkat aamma amerleriaateqassanersut. Atuartitsissutini ataasiakkaani suliassat

amerleriannginnerini tamanna eqqarsaatigilluaqqaartariaqarpoq, tassami atuartitsissutini assigiin-

ngitsuni suliassat alluinnakkat amerlassusaat suliassiissutit amerlassusaat sapernassusaallu

malillugit allanngorartuugunarmata.

51

6.4 Inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut ataqatigiinneri

Misilitsissutini assigiissakkani amerlasuuni ulluinnarni misilitsinnernut naleqqiussiffittut atorne-

qartartuni nalinginnaasuuvoq, inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu ataatsimut isigalugit

misissorneqartarnerat. 2010-mi alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiaq aallartiffigalugu immin-

nut ataqatigiinnerit taakkua takutinneqartalerput matumalu kinguliani tamatumunnga assersuutit

eqqartorneqarput.

Figur 22-imi 2012-imi 3. klassimi alloriarfimmi misilitsittoqarmat matematikkimi inerniliillaq-

qissuseq atuartitsissummi tassani inernileeriaasinnaanermut sanilliunneqarpoq. Atuartup ataatsip

misissuiffinni taakkunani marlunni angusai kipparissumi ataatsimi ataatsimoortinneqarput. Soorlu

takuneqarsinnaasoq, grafimi ataatsimoorfiusinnaasut tamangajammik ilaapput. Atuartut ”arriitsut”

aamma ”sukkasuut” alloriarfimmi misilitsinnerminni inerniliillaqqissutsimi appasissunik qaffasis-

sunillu angusaqarsinnaapput, tamatumalu takutippaa atuarfiit didaktikkimi suliaminni unammi-

nartunik suliassaqartut.

Oqaatigineqassaarli, atuartoq ataaseq amerlanerilluunniit kipparissup ataatsip iluaniissinnaammata,

taamaalilluni ataatsimoorfiusinnaasut allamiittut tamakkerlugit takussutissiami qaleriimmata taku-

neqarsinnaanatik. Taamatulli pisoqartarnera akulikitsuunngilaq, inerniliillaqqissutsimi inernileeriaa-

sinnaanermilu kisitsisit suliarineqarneri patsisaallutik. Ataatsimoortinneqartullu amerlasuujuppata

titartakkami kipparissut ataatsimoorfiit eqiternerujussuussagaluarput, atuartunit 700-it inulaarlugit

misilitsinnermi peqataasunit ilisimaneqartunit ikinneroqalutik.

Figur 22: 2012-imi 3. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu

imminnut ataqatigiinnerat.

Takussutissiami takuneqarsinnaavoq atuartut suliassat tamakkerlugit suliaqartut, tassa 100%-

imiittut, inerniliillaqqissutsimi angusaat siamaseqisut, atuartullu arriitsumik sulisut inerniliil-

laqqissutsimi qaffasissumik angusaqakkajuttartut. Taamaalilluni atuartoq arriitsoq, kisiannili

suliassiissutinik angumerisinnaasaminik – naak amerlanngikkaluartunik – eqqortumik sukumii-

sumillu suliaqartoq erserpoq.

0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


52

Figur 23-imi 7. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu ataqatigiin-

nerat takuneqarsinnaavoq. Takutitaq taanna siuliminit suli ersarinneruvoq, tassanimi atuartoq

arriitsoq qularnaatsumik suliaqarpoq atuartorli sukkusuumik suliaqartoq inerniliillaqqissutsimi

appasissunik qaffasissunillu tamaginnik angusaqarluni.

Figur 23: 2012-imi 7. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu


Kiisalu figur 24-imi 2012-imi 7. klassimi kalaallit oqasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasin-

naanerullu imminnut ataqatigiinnerat takuneqarsinnaavoq. Tassani pissuseq naluneqanngilluartoq

saqqummerpoq, tassa atuartoq arriitsoq inerniliillaqqissutsimi angusakippoq, atuartorli sukkasooq

inerniliillaqqissutsimi qaffasissumik angusaqarluni.

Figur 24: 2012-imi 7. klassimi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu


Pissutsit naluneqanngilluartut, atuartunik ’arriitsunik imminnullu tatiginngitsunik’ aamma

atuartunik ’sukkasuunik imminnullu tatigisunik’ takutitsisut, Kalaallit Nunaanni alloriarfinni

misilitsinnerni amerlanerni angusani takussaanngillat. Piffissami 2008 - 2012-imi misissuisarnerni

tamani pissuseq taanna atuutiinnarpoq. Inernileeriaasinnaanerup inerniliillaqqissutsillu imminnut

ataqatigiinnginnerisa imaluunniit allanngoraqisumik ataqatigiinnerisa kingunerisaanik atuartut

0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


0

20

40

60

80

100

0 20 40 60 80 100

Iner

nili

illaq

qis

sueq

(%

)


53

nalinginnaasumik ukununnga immikkoortunut allani takuneqartartunut inissitsiternissaat ajorna-

kusoortilerpaat: atuartunut ’arriillutillu imminnut tatiginngitsunut’ aammalu atuartunut

’sukkasuunut imminnullu tatigisunut’.

6.5 Kommunit

3. klassimi oqaatsinik atuartitsiffiusuni kalaallit aamma qallunaat oqaasiini atuartut angusaat ataat-

simut isigalugit naammaginartoq ataassimavaat, Kommuneqarfik Sermersuumi qallunaat oqaasii,

naammaginartumit qaffasinnerusumik angusaqarfiusut, eqqaassanngikkaanni. Kommunini tamani

matematikkimi angusat naammaginartumit pitsaanerupput.

7. klassimi kommunini tamani oqaatsini atuartitsiffiusuni kalaallit, qallunaat tuluillu oqaasiini

atuartut angusaat agguaqatigiissikkaanni naammaginartumiipput. Matematikkimi kommunini angu-

sat naammaginartoq ataassimavaat. Taamaattorli atuartitsissutit kommunillu akornanni assigiin-

ngiiaarneq ersarippoq.

Figur 25-imi 2012-imi kommunini sisamani 3. klassimi inerniliillaqqissuseq takuneqarsinnaavoq.

Siullertut oqaatigineqassaaq, matematikkimi oqaatsinillu atuartitsissutini ilinniakkatigut angusat

kommunit akornanni annertuumik assigiinngissuteqarmata. Atuarfiit oqaatsinillu atuartitsissutit

akornanni assigiinngissutsit saniatigut kommunit assigiinngissutaat alloriarfinni misilitsinnerni

atuartut angusaanni assigiinngissutaasuni annerpaapput.

3. klassimimi kalaallit oqaasiini Qeqqata Kommunia, qaffasinnerpaanik angusaqarfiusoq, aammalu

Kommuneqarfik Sermersooq, appasinnerpaanik angusaqarfiusoq, annertuumik assigiinngissute-

qarfiupput, Qaasuitsup Kommunia aamma Kommune Kujalleq taakkua akornanniillutik. Qallunaat

oqaasiini akerlerluinnaanik angusaqartoqarpoq, Kommuneqarfik Sermersooq inerniliillaqqissutsimi

qaffasinnerpaanik angusaqarfiummat, Qeqqatalu Kommunia appasinnerpaajulluni. Kommunini 3.

klassimi atuartut angusaat qaffasinnerpaat matematikkimi nassaassaapput, kommunini tamani

naammaginartumiillutik imaluunniit tassannga pitsaanerullutik. Atuartitsissummi tassani kommunit

akornanni atuartut angusaat assigiiaakannerput. Qeqqata Kommunea qaffasinnerpaanik angusaqar-

fiuvoq Kommuneqarfik Sermersoorlu atuartitsissummi tassani appasinnerpaamik inerniliil-

laqqissutsimi angusaqarfiulluni, Qaasuitsup Kommunia aamma Kommune Kujalleq taakkua

akornanniillutik.

54

Figur 25: 2012-imi 3. klassimi misilitsissutini tamani kommunikkuutaartumik inerniliillaqqissuseq.

Figur 26-imi 2012-imi 7. klassimi kommunini inerniliillaqqissuseq takuneqarsinnaavoq. 7. klassimi

assigiinngissut annerpaaq kalaallit qallunaallu oqaasiisa akornanniippoq, tassani Qeqqata

Kommunia aamma Qaasuitsup Kommunia kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissutsimi naammagi-

nartoq qaangerlugu angusaqarfiullutik, Kommuneqarfik Sermersooq qallunaat oqaasiini inerniliil-

laqqissutsimi naammaginartoq qaangerlugu angusaqarfiuvoq, kommunillu sinneri naammagi-

nartumik angusaqarfiullutik. Tuluit oqaasiini Kommuneqarfik Sermersuumi qaffasinnerpaamik

angusaqarfiusumi angusat naammaginartup pitsaanersaaniipput, Qeqqata Kommunia appasinneru-

laartunik angusaqarfiulluni tulliuvoq, Qaasuitsup Kommunia naammaginartup appasinnersaa-

niippoq Kommune Kujalliullu naammaginartoq ataatilarsimallugu. 7. klassimi inerniliillaq-

qissutsimi angusat appasinnerpaat matematikkimi nassaassaapput, tassani Qaasuitsup Kommunia

inerniliillaqqissutsimi qaffasinnerpaajugaluarluni, kommunit allat assigalugit naammaginartoq

ataassimallugu.

Figur 26: 2012-imi 7. klassimi misilitsissutini tamani kommunikkuutaartumik inerniliillaqqissuseq.

0

20

40

60

80

100

Kalaallit oqaasii Qallunaatoqaasii

Matematikki

Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Kommune Kujalleq

KommuneqarfikSermersooq

Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup Kommunia

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Kalaallitoqaasii

Qallunaatoqaasii

Tuluitoqaasii

Matematikki

Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Kommune Kujalleq


Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup Kommunia

55

6.6 Illoqarfiit nunaqarfiillu

Atuartut illoqarfinneersut nunaqarfinneersullu angusaasa uuttorneqartarneri immikkut soqutigine-

qartarput. Nunaqarfiit amerlasuut, nunami meeqqat katillugit 15%-iisa missaasa najugaqarfi-

gisaanni, inoqassutsikkut inuussutissarsiutitigullu kinguariartorneq malugisimavaat. Meeqqallu

atuarfianni angusat eqqartorneqartillugit tusarsaakkajuppoq, nunaqarfinni atuartut illoqarfinni

atuartunit ataatsimut isigalugu ilinniakkamikkut angusakinnerusartut. Taamatut isumaqarneq illo-

qarfinni nunaqarfinnilu atuartut angusaannik sanilliussinerit tulliuttut nutaanik ilassutissaqartippaat.

Figur 27-imi 3. klassimi aamma 28-imi 7. klassimi 2012-imi illoqarfinni nunaqarfinnilu inerniliil-

laqqissutsimi angusat takuneqarsinnaapput.

Figur 27: 2012-imi 3. klassimi misilitsiffiusuni tamani inerniliillaqqissutsimi illoqarfiit

nunaqarfiillu angusaat.

Figur 27-imi ersarippoq, nuna tamakkerlugu angusani nunaqarfinni 3. klassini atuartut 2012-imi

atuartitsissutini tamani illoqarfinni atuartunit angusarissaarnerusut, aamma qallunaat oqaasiini, naak

atuartitsissummi tassani alloriarfinni misilitsittarnerit 2007-imi aallartinnerinit 2011-p tungaanut

nunaqarfinni atuartut illoqarfinni atuartunit angusakinnerusaraluartut. Siuariarneq taama ittoq 3.

klassimi qallunaat oqaasiini aatsaat alloriarfinni misilitsinnerni siullermeersumik takuneqarpoq.

Figur 28: 2012-imi 7. klassimi misilitsiffiusuni tamani inerniliillaqqissutsimi illoqarfiit

nunaqarfiillu angusaat.

0

20

40

60

80

100

Kalaallit oqaasii Qallunaat oqaasii Matematikki

Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Illoqarfiit

Nunaqarfiit

0

20

40

60

80

Kalaallitoqaasii

Qallunaatoqaasii

Tuluit oqaasii Matematikki

Iner

nili

illaq

qis

sueq

- %

Illoqarfiit

Nunaqarfiit

56

Ataatsimut isigalugu 7. klassimi illoqarfinni atuartut nunaqarfinni atuartunit qallunaat tuluillu

oqaasiini angusarissaarnerupput. Pingaartumik qallunaat oqaasiini assigiinnginneq tamanna

ersarippoq. Kalaallit oqaasiini 3. aamma 7. klassimi atuartut nunaqarfinneersut illoqarfinneersunit

amerlanertigut angusarissaarnerupput. 7. klassimi matematikkimi inerniliillaqqissutsimi nunaqar-

finni angusat illoqarfinni angusanit qaffasinnerupput.

6.6.1 Piffissap ingerlanerani illoqarfinni nunaqarfinnilu angusat

Illoqarfinni nunaqarfinnilu atuartut piffissap ingerlanerani angusaat isummersuutigineqartartunut

sanilliullugit aamma soqutiginartunik nutaarsiassartaqarput. Meeqqat atuarfianni atuartitsinermi

atugassarititaasut illoqarfinni nunaqarfinnilu annertuumik assigiinngissuteqarput. Assigiinngissutit

annertuut marluupput. Ataatsimut isigalugu illoqarfinni atuarfiit nunaqarfinni atuarfinnit ilinni-

arsimasunik amerlanerusunik ilinniartitsisoqarput, nunaqarfinni atuartitsisut /timelærerit allatut

ajornartumik annertuumik ilinniartitsisorineqartarlutik. Assigiinngissut ersarissoq alla tassaavoq,

nunaqarfinnut sanilliullugu illoqarfinni atuartut klassimi ataatsimi amerlanerujussuusarnerat.

Figur 29: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni illoqarfinni nunaqarfinnilu atuartut

angusaasa assigiinnginneri - 3. klasse.

Figur 29-mi takuneqarsinnaavoq 3. klassimi illoqarfinni nunaqarfinnilu atuartut angusaasa median-

inngorlugu assigiinngissutaat.50

Assigiinngissutit ukiumit ukiumut allanngorarput, taamaattorli

ineriartornerit arlaqartut ersaripput.

Qallunaat oqaasiini illoqarfinni atuartut ataatsimut isigalugu nunaqarfinni atuartunit angusaris-

saarnerulluartarput, tamannalu tupigusuutissaanngilaq qallunaat oqaasii illoqarfinni atugaalluar-

nerummata. Ersaripporli 2012-imi ineriartorneq taanna killormut saammat, maannakkut suli

nassuiaatissaqartinneqanngikkallartumik. Illoqarfinni nunaqarfinnilu 3. klassimi qallunaat oqaasiini

50

Titarneq 0-ip qulaaniippat tamanna isumaqarpoq illoqarfinni atuartut nunaqarfinni atuartunit angusarissaarnerusut.

Tamatuma akerlianik pisoqassaaq titarneq 0-ip ataaniippat.

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Illo

qar

fiit

-Nu

naq

arfi

it

(%-p

oin

tit)

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Matematikki

57

atuartut angusamikkut assigiinngissutaat ukiut ingerlanerini annikilliartuinnavissimavoq, 2012-

imilu nunaqarfinni angusarissaartoqarnerulluni.

Kalaallit oqaasiini akerlianik pisoqarpoq, 3. klassimi nunaqarfinni atuartut illoqarfinni atuartunit

ataatsimut isigalugu piffissaq tamakkerlugu angusarissaarnerusarput. Tamatumanilu nassuiaatigine-

qarsinnaasoq tigoriaannaq tassaavoq, nunaqarfinni kalaallit oqaasii siaruarsimanerummata

atugaanerullutillu.

Naggataatigullu soqutiginarpoq takullugu, matematikkimi annertuumik assigiinngissuteqar-

toqanngimmat. Ukiut ilaanni nunaqarfinni atuartut illoqarfinni atuartunit angusarissaarnerusarput.

7. klassimi pisut qiviaraanni takusat aamma taamaapput, tak. figur 30.

Figur 30: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni illoqarfinni nunaqarfinnilu atuartut


3. klassimitulli 7. klassimi illoqarfinni atuartut qallunaat oqaasiini angusarissaarnerulluartarput.

Kisiannili aamma takuneqarsinnaavoq, 2007-imit assigiinngissut taanna ersarissumik annikil-

liartorsimasoq. 7. klassimi kalaallit oqaasiini nunaqarfinni atuartut illoqarfinni atuartunit angusaris-

saarnerupput assigiinngissullu taanna ukiut ingerlanerini allannguuteqarsimanngilaq. Tuluit

oqaasiini illoqarfinni atuartut nunaqarfinni atuartunit angusaarissaarnerupput piffissarlu tamak-

kerlugu allannguuteqarsimanani.

7. klassimi matematikkimi nunaqarfinni atuartut illoqarfini atuartunit ataatsimut isigalugu angusa-

rissaarnerupput assigiinngissullu taanna ukiuni 2007 - 2012-imi taamaattuarsimavoq.

6.7 Niviarsiaqqat nukappiaqqallu

Ilikkagaqarniarnernut atuartitseriaatsinullu tamanut sammitillugu niviarsiaqqat nukappiaqqallu assi-

giinngissutaat nunani tamalaani atuakkiarineqartartuni oqallisaasupilussuuvoq. Sammineqartartoq

taanna Kalaallit Nunaanni misissuinerni suli annertunerusumik qulaajarneqalinngilaq aammalu

ilinniartitaanermi suiaassutsit assigiinngissutaat killilimmik ilisimasaqarfiuvoq. Figur 31-imi 32-

-10

-5

0

5

10

15

20

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Illo

qar

fiit

-Nu

naq

arfi

it

(%-p

oin

tit)

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Tuluit oqaasii

Matematikki

58

milu 2012-imi 3. aamma 7. klassimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu inerniliillaqqissutsimi angusaat

takutinneqarput.

Figur 31: 2012-imi 3. klassimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu inerniliillaqqissusaat.

Figur 32: 2012-imi 7. klassimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu inerniliillaqqissusaat.

Graf-ini takuneqarsinnaavoq 3. aamma 7. klassimi niviarsiaqqat atuartitsissutini tamangajanni

nukappiaqqanit angusarissaarnerusut. Taamaallaat 3. klassimi matematikkimi nukappiaqqat angusa-

rissaarnerupput. Niviarsiaqqat 7. klassimi kalaallit, qallunaat tuluillu oqaasiini angusaat pitsaane-

roqaat. Aamma matematikkimi niviarsiaqqat angusarissaarnerupput, naak atuartitsissutinit allanit

ersarinnerunngikkaluartoq.

6.7.1 Piffissap ingerlanerani niviarsiaqqat nukappiaqqallu angusaat

Paasissutissat saqqummiussorneqartut tunngavigalugit amerlasuut oqarumasinnaapput atuarfiup

niviarsiaqqat ”salliutippai”. Isumali tamanna nunani tamalaani atuarfik pillugu misissuisarnerni

PISA-mi aamma TIMSS-imi tamatigut tunngavissaqanngilaq. Angusat assigiinngiiaarput piffissallu

ingerlanerani allanngorarlutik, ataatsimulli isigalugu oqartoqarsinnaavoq, niviarsiaqqat atuarnermut

nukappiaqqallu matematikkimut pinngortitalerinermullu pikkorinnerusut.

0

20

40

60

80

100


Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Niviarsiaqqat

Nukappiaqqat

0

20

40

60

80

100

Kalaallitoqaasii

Qallunaatoqaasii

Tuluit oqaasii Matematikki

Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Niviarsiaqqat

Nukappiaqqat

59

Soorlu oqaatigineqareersoq piffissami 2007 - 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuartut akis-

sutaat katersugaapput taamaattumillu apeqqutip taassuma Kalaallit Nunaanni qanoq isikkoqar-

sinnaaneranut siunnersuuteqarsinnaanermut periarfissaqarluarpoq.

Figur 33: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni niviarsiaqqat nukappiaqqallu


Figur 33-p niviarsiaqqat nukappiaqqallu atuartitsissutini pingasuni, tassa kalaallit qallunaallu oqaa-

siini matematikkimilu angusaasa medianinngorlugit assigiinnginnerat takutippaa.51

Ukiut ingerla-

nerini assigiinnginnerit allanngorarput, taamaattorli ineriartornernik ersarittoqarpoq.

Kalaallit oqaasiini niviarsiaqqat nukappiaqqanit ataatsimut isigalugu angusarissaarnerulluarput,

assigiinngissullu taanna ukiut ingerlanerini alliartorsimavoq. Assigiinngissut agguaqatigiissillugu

10 procentpointiuvoq, tamannalu annertuvoq. Qallunaat oqaasiini niviarsiaqqat aamma nukappiaq-

qanit angusarissaarnerupput, naak assigiinngissutaat allanngoraraluartoq.

Tamatuma akerlianik 3. klassimi matematikkimi niviarsiaqqat nukappiaqqallu assigiinngittarnerat

ersarissumik malunnanngilaq. Soqutigalugu maluginiagassaavoq, 2012-imi nukappiaqqat niviar-

siaqqanit angusaat medianinngorlugit qaffasinnerummata, soqutiginassaarlu ukiuni tulliuttuni

alloriarfinni misilitsittoqaraangat assigiinnginneq taanna ingerlaannassanersoq.

Qallunaat oqaasiini niviarsiaqqat nukappiaqqanit aamma angusarissaarnerupput, naak assigiin-

nginneq taanna piffissami 2007 - 2012-imi allanngorarsimagaluartoq.

51

Titarneq 0-ip qulaaniippat tamanna isumaqarpoq niviarsiaqqat nukappiaqqanit angusarissaarnerusut. Tamatuma

akerlianik pisoqassaaq titarneq 0-ip ataaniippat.

-5

0

5

10

15

20

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Niv

iars

.-N

uka

pp

. (%

-po

inti

t)

Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Matematikki

60

Figur 34: Piffissap ingerlanerani alloriarfinni misilitsinnerni niviarsiaqqat nukappiaqqallu


6.8 Oqaatsit angusallu

Atuartut kalaallisut, qallunaatut, arlariinnik allamiutulluunniit angerlarsimaffimminni oqaaseqar-

nerlutik suliassiissutit saqqaanni nalunaartussaavaat. Atuartut 71%-it nalunaarpaat kalaallit oqaasii

oqaaseralugit, 6%-iisa nalunaarpaat angerlarsimaffimminni qallunaat oqaasii oqaaseralugit, 16%-

illu arlariinnik oqaaseqarlutik nalunaarput. Immaqa nalunaaqutsiinerit ersarlummata immaqa-

luunniit apeqqut paasiuminaassimammat amigarluniluunniit atuartut ilaat akissuteqanngillat.

Figur 35: 2012-imi 3. klassimi inerniliillaqqissuseq angerlarsimaffimmilu oqaatsit - 3. klasse.

Figur 36: 2012-imi inerniliillaqqissuseq angerlarsimaffimmilu oqaatsit - 7. klasse.

0

2

4

6

8

10

12

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Niv

iars

.-N

uka

pp

. (%

-po

inti

t) Kalaallit oqaasii

Qallunaat oqaasii

Tuluit oqaasii

Matematikki

0

20

40

60

80

100


Matematikki

Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Kalaallisut oqaasillit

Qallunaatut oqaasillit

Akuleriinnik oqaasillit

0

20

40

60

80

100

Kalaallitoqaasii

Qallunaatoqaasii

Tuluitoqaasii

Matematikki

Iner

nili

illaq

qis

suse

q -

%

Kalaallisut oqaasillit

Qallunaatut oqaasillit

Akuleriinnik oqaasillit

61

Atuartut kalaallisut qallunaatullu angerlarsimaffimminni oqaasillit angusamikkut malunnavissumik

assigiinnginnerat arajutsisassaanngilaq. Kalaallisut atuartitsineq tupinnanngitsumik atuartut kalaal-

lisut oqaasillit qallunaatuinnaq oqaasilinnit angusarinneruffigisaat eqqaassanngikkaanni, assigiin-

nginneq tamanna atuartitsissutini tamani piffissallu misissuiffiusup iluani tamarmi erserpoq.

Tamatuma kingunerisinnaavaa, atuarfiit ilinniartitsisullu atuartut kalaallisut angerlarsimaffimminni

oqaasillit oqaatsitigut annertuumik suiarsartariaqassagaat, assigiinngiiaartumik atuartitsinermik

aammalu atuartut ataasiakkaat piginnaasaat aallaavigalugit atuartitsinermik atuinerusariaqassasut

kiisalu pamersaanermi ersarissumik anguniagaqarluni atuartitsineq suliniutigisariqassagaat, 3.

aamma 7. klassimi atuartut tamakkerlutik 71%-ii atuartitsissutini pingaaruteqartuni soorlu qallunaat

oqaasiini matematikkimilu alloriarfinni misilitsinnerni taama ersarissumik appasinnerusunik

angusaqartarmata.

Atuartut amerlanerpaat angerlarsimaffimminni kalaallisut oqaasillit, namminneq oqaatsiminni

misilitsinnerat eqqaassanngikkaanni, sooq misilitsinnerni appasinnerusunik angusaqartarneri

annertunerusumik misissugaasimanngilaq.

6.9 Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut sanngiitsullu

Piumasaqaatit kinaassusersiornertaqanngitsut52

atorlugit alloriarfinni misilitsinnerni aalajangerne-

qarsinnaanngilaq, qaqugukkut angusaq pitsaasoq pitsaannginnerusorluunniit takuneqarsinnaanersoq

imaluunniit atuartoq ilinniakkamigut sanngisuujunersoq sanngiitsuunersorluunniit.53

Tamatumun-

nga patsisaavoq suli isummerfigineqanngimmat, pitsaasumik pitsaanngitsumilluunniit angusaqas-

sagaanni suna didaktikkimit isigalugu piumasaqaataassanersoq.

Taamaattumik misilitsissutissanik sanaartortut namminneerlutik aalajangissavaat, misilitsissutit

suliassiissutinik ataasiakkaanik, aamma item’inik taaneqartartunik, imaqartut qanoq ’sapernartigis-

sanersut’. Item’it ataatsimut katillutik sapernarpata, akissutit procentinngorlugit eqqortut amerlas-

sanngillat. Misilitsissutissanik sanaartortut suliassat sapernassusaannik aqutsisinnaaneq misilittaga-

rigamikku, suliassanik 20%-imiit 80%-imut eqqortumik atuartunit akineqarsinnaasunik sanaartor-

sinnaasarput. Kisitsisit 20% aamma 80% taamungaannaq tigusaanngillat, tassami misilitsinnermi

isumaliutersorsinnaanerup killinginut54

avammut qaangertariaqanngitsunut kisitsisaammata. Nunani

tamalaani PISA-mi imaluunniit TIMSS-imi PIRLS-imilu misissuinerni misilittagaavoq, misilit-

sissummi ataatsimi inerniliillaqqissutsimi agguaqatigiissillugu medianimilluunniit 60% anguniar-

tariaqartoq.

52

piumasaqaatit kinaassusersiornertaqanngitsut = objektive kriterier. 53

”procentit eqqortut” pillugit immikkoortoq Kapitali 4 takujuk. 54

misilitsinnermi isumaliutersorsinnaanerup killinga = testpsykologisk grænse.

62

6.9.1 Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut

Figur 37-imi takuneqarsinnaavoq, atuartut procentinngorlugit qassit alloriarfimmi misilitsinnermi

inerniliillaqqissutsimi 80% sinnerlugu angusaqarsimanersut. Pisut tamaasa eqqarsaatigalugit naam-

massisaq taamaattoq maluginiartariaqassaaq, suliassiissutit oqitsunnguunngippata. Atuartut sulias-

siissutit 80%-ii sinnerlugit eqqortumik suliaqartut atuartutut ilinniakkamikkut sanngisuutut taane-

qarput. Figurimi takuneqarsinnaavoq, 2012-imi atuartut taakkua kommuninut immikkoortillugit

qanoq akulikitsiginersut.

Figur 37: 2012-imi 3. klassimi atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut kommunini akulikissusii.

Siulliullugu malugineqarsinnaavoq, kommunini tamani 3. klassimi kalaallit oqaasiini atuartut san-

ngisuut akuttunerpaajusut. Qallunaat oqaasiini Kommuneqarfik Sermersooq sanngisuunik atuartuu-

teqarnerpaavoq. Matematikkimi Kommune Kujalleq aamma Qeqqata Kommunia sanngisuunik

atuartuuteqarnerpaajupput Kommuneqarfik Sermersooq tulleralugu Qaasuitsullu Kommunia atuar-

titsissummi tassani sanngisuunik atuartuutikinnerpaajuvoq.

Figur 38-mi 7. klassimi atuartut sanngisuut akulikissusii takuneqarsinnaapput. Tassani Kommune-

qarfik Sermersooq qallunaat tuluillu oqaasiini sanngisuunik atuartuuteqarnerpaajuvoq. Taakkua

saniatigut erserpoq, kommunini tamani matematikkimi atuartut sanngisuut akuttusuujusut.

Figur 38: 2012-imi 7. klassimi atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut kommunini akulikissusii.

0

5

10

15

20

25

30


Matematikki

Aku

likis

susi

i - %

Kommune Kujalleq


Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup Kommunia

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Kalaallitoqaasii

Qallunaatoqaasii

Tuluitoqaasii

Matematikki

Aku

likis

susi

i - %

Kommune Kujalleq


Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup Kommunia

63

Atuartut sanngisuut akulikissusiinut patsisaasut amerlasuujusinnaapput. Kommuneqarfik Sermer-

suumi qallunaat tuluillu oqaasiini angusarissaaneq tupaallaatissaanngilaq, kommunilli allat

eqqarsaatigalugit maannakkut nassuiaataasinnaasut killeqarput.

6.9.2 Atuartut ilinniakkamikkut sanngiitsut

Figur 39-mi aamma figur 40-mi atuartut sanngiitsut akulikissusii takuneqarsinnaapput. Atuartut

taakkua inerniliillaqqissutsimi 20% ataallugu angusaqarput, taamaalillutik suliassiissutit suliari-

niarsimasamik tallimararterutaat inorlugit eqqortumik suliarisimavaat. Naak suliat suut pitsaa-

suunersut pitsaannginnerunersulluunniit tamanit oqallissutaasinnaagaluartut, killiliussaq taanna

suliamut sanngiiffiusumut takussutissaavoq.

3. klassimi kalaallit oqaasiini atuartut sanngiitsut amerlassusaasa kommunit akornanni

allanngorarnerat ersarippoq, tassani Kommune Kujallaq aamma Kommuneqarfik Sermersooq

sanngiitsunik atuartuuteqarnerpaallutik, tulliuvoq Qaasuitsup Kommunia Qeqqatalu Kommunia

sanngiitsunik kalaallit oqaasiini atuartuutikinnerpaajusut. Kommuneqarfik Sermersuumi qallunaat

oqaasiini atuartut sanngiitsut amerlannginnerat atuartitsissummi tassani atuartut sanngisuut

amerlasuujunerisa illua-tungerivaa. Kommunini tamani 3. klassimi matematikkimi atuartut

sanngiitsut ikinnerpaat nassaarineqarsinnaapput.

Figur 39: 2012-imi 3. klassimi atuartut sanngiitsut kommunini akulikissusii.

7. klassimi Kommune Kujalleq matematikkimi tuluillu oqaasiini amerlasuunik sanngiitsunik

atuartuuteqarmat maluginiagassaavoq, soorlulu kommunip taassuma Qeqqata Kommunia assiga-

lugu kalaallit qallunaallu oqaasiini sanngiitsunik atuartuuteqannginnini malunnaatigigaa.

Taamaallaat Kommuneqarfik Sermersooq aamma Qaasuitsup Kommunia atuartitsissutini

0

5

10

15

20


Aku

likis

susi

i - %

Kommune Kujalleq


Qeqqata Kommunia

QaasuitsupKommunia

64

taakkunani marlunni sanngiitsunik atuartuuteqarput. Taamaallaat Qaasuitsup Kommunia aamma

Kommuneqarfik Sermersooq atuartitsissutini tamani sanngiitsunik atuartuuteqarput.55

Atuartut sanngisuut amerlassusiinik nassuiaatissaaleqineq eqqaallugu, atuartut sanngiitsut

amerlassusii suli nassuiaatissaalatsiffiunerupput.

Figur 40: 2012-imi 7. klassimi atuartut sanngiitsut kommunini akulikissusii.

55

2010-mi alloriarfinni misilitsinnernik nalunaarusiami kommunit 7. klassimi sanngiitsunik atuartuutaat

amerlasuujupput. Kommunini atuartut sanngiitsut sanilliunnerini takuneqarsinnaavoq 2011-imi amerlassusii

annertuumik nikeriarsimasut, paasissutissat januaari 2013-imi naatsorsorneqartunut sanilliukkaanni.

0

2

4

6

8

10

Kalaallitoqaasii

Qallunaatoqaasii

Tuluitoqaasii

Matematikki

Aku

likis

susi

i - %

Kommune Kujalleq


Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup kommunia

65

7. Alloriarfinnit assigiinngitsunit ikaarsaariartarnerit ataqatigiinnerillu

2010-mi alloriarfimmi misilitsinnernik nalunaarusiaq immikkut qulequttamik sammisaqarfiuvoq,

alloriarfimmiit alloriarfimmut nikinnermi pisartut nalunaarusiami sammineqarlutik. Misissuinerni

taakkunani piffissaq isigalugu misissuisoqarpoq, atuartut soorlu 3. klassimiit 7. klassimut aammalu

7. klassimiit 10. klassimi inaarutaasumik misilitsikkamik angusaat qanoq nikeriartarnersut misis-

sorneqarlutik. Atuartulli ataasiakkaat 1. klassimi atualerneranniit 10. klassimi atuarnerminnik naam-

massinninnerannut malillugit misissuinerit aatsaat 2013-imi atuarfimmik nutarterineq tamaat

naammassereerpassuk misissorneqarsinnaalissaaq.

Misissuinerit taamaattut ingerlannissaat ajornanngilaq, atuartut ataasiakkaat inuup normuisigut

malinnaaffigalugit. Kalaallit Nunaanni taamatut misissuisinnaaneq pitsaalluinnartuuvoq, tassami

nunat allat, aamma Nunat Avannarliit, inunnik nalunaarsuiffiit pillugit sukannersunik inatsiseqar-

nertik pillugu misissuinernik taamaattunik ingerlatsinissaat killeqartarmat. Inuilli normuinik kater-

sat maleruaqqusat atuuttut malillugit paarinissaat pisussaavoq, atuartut ataasiakkaat ilisarine-

qarsinnaannginnissaat pillugu paasissutissat siaruarterneqartussaanngimmata tamanullu saqqum-

miunneqartussaanatik.

2010-mi immikkut sammisami eqqartukkat tupaallatsitsipput. Paasisat ilagaat, atuartut 3. klassimiit

7. klassimut nuunnerminni annertuumik nikeraramik, akerlianilli 7. klassimiit 10. klassimi inaaru-

taasumik misilitsinnermut ikaarsaariarnermi ”unittoortoqarpoq”. 2010-mi immikkut sammisami

sooq taamatut pisoqarnersoq ersarissumik akissutissarsineqanngilaq, naleqqiiffeqarluni misissuine-

rummat.56

Mississuinermi atuartut akissutaat eqqortuunersut kukkunersulluunniit nalunaarsorne-

qarput. Atuartut akissutaat eqqortut katiterlugit naatsorsorneqarput – taamatut kisitsinermi mali-

tassat siusinnerusukkut nalunaarutigineqartut57

malillugit procentinut eqqortunut kisinneqarlutik.

Alloriarfimmiit alloriarfimmut ikaarsaarnermi atuartut angusaasa qaffasissusaat nikinnersut misis-

sorneqarput imaluunniit atuartut atuaqatiminnut allanut sanilliullugit – imaluunniit naleqqiif-

fimmut meeqqat atuarfianni tamarmi atuuttumut sanilliullugit – ilinniakkamikkut piginnaasatik

allanngortinnagit pigiinnarneraat misissorneqarluni.

Pingaartuuvoq paasissallugu, misissuinerni matumani eqqartorneqartuni atuartut imminnut sanil-

liullutik inissisimanerat kisiat misissorneqartarmat. Piffissap ingerlanerani atuartut assersuutigalugu

pikkorissuunermiit pikkorissuunnginnermut nikinnerisa takutinngilaa, atuartoq ilinniakkamigut

ajornerulersimasoq imaluunniit piginnaasaminik annaasaqarsimasoq, naak aamma taamaattoqar-

sinnaagaluartoq. Taamatut nikinneq aamma isumaqarsinnaavoq, atuaqataasut pikkorinneruler-

simasut.

Nikeriartarnerit taamaattut paasissagaanni ukiuni tulliusuni sammisaq taanna ilisimatusarnermi

sammissallugu tulluartuussaaq. Taamaattumik alloriarfimmiit alloriarfimmut nikeriarnerni pisut siu-

nissami nalunaarusiani kisinneqarlutik mississuiffiusut ilaatinneqartualissapput, taamaaliornikkut

asseq 2010-mi immikkut sammisami saqqummertoq uteqqiattuarnersoq imaluunniit allanngoriar-

56

tassa pisut ataasiakkaat misissornagit. 57

soorlu takuuk Kapitali 4 periutsinik imaqartoq, tassani allaaserineqarpoq suliat eqqortut sulianut atuartup

angumerisimasaanut sanilliullugit qanoq procentinngorlugit naatsorsorneqartarneri.

66

tornersoq malinnaaffigineqarsinnaassammat. Soorlu takuneqarsinnaassasoq, 2012-imi takussutissiat

2010-mi misilitsinnermit nalunaarusiami takussutissianit siullernit 2011-milu takkuteqqittunit allaa-

nerungaanngillat, taamaattumik 2012-imi kingumut isigigaanni isigisaq allanngunngilaq.

Misissuiffiit aappaat tassaavoq didaktikkimi pisunik misissuineq, taannalu atuartup suliaata

imarisaanik misissuinikkut pisarpoq. Suliassiissutit multiple choice-itut58

aaqqitaagaangata, atuartup

akissutissamik sorlerpiamik akissuteqarsimanera misissugaasarpoq – eqqortuuppat eqqunngikka-

luarpalluunniit. Atuartup suliassiissutini arlariinni akissuterpiai tulleriillugit misissoraanni atuartup

ilikkagassatut anguniagassanut sanilliulluni pikkoriffii sanngiiffiilu didaktikkimit isigalugit

suunersut paasineqarsinnaapput. Misissuinerup taamaattup ilinniartitsisoq atuartup atuartit-

sissummik qanoq paasinnittaaseqarneranik paasisaqarluartissinnaavaa, taamaalillunilu atuartit-

sinerup allanngortinnissaanut tunngavissaqalerluni, atuartut ingerlaavartumik nalilersornerannut

naleqquttumik.

Misissuinermi tassani paasisat pingaartut ilagaat, atuartut ilaasa ilikkariikkatik – uani matematik

pineqarpoq – angajulliit alloriarfianni annaasaraat. Didaktikkimi misissuinerit taamaattut ajornaku-

soorsinnaasarput, tassami 7. klassimi 10. klassimilu suliassiissutit ilaat sanilliutissagaanni ajornas-

sutsimikut assigiikannertuusariaqarmata. Didaktikkimi misissukkat ukiuni tulliuttuni alloriarfinni

misilitsissutit nalunaarusiarinerini ilanngunneqallattaartarumaarput.

Figur 41-mi tulliuttumi takutinneqarpoq, ikaarsaariarnerit sorliit 2012-imi malittarineqarsin-

naanersut. Atuartut 3. klassimi 2008-imi alloriarfimmi misilitsittut ilarpassui ukiut sisamat

qaangiuttut 2012-imi 7. klassimi alloriarfinni misilitsipput. Taamatuttaaq atuartut 2008-mi 7. klassi-

mi alloriarfimmi misilitsittut amerlasuut 2012-imi 10. klassimi atuarfimmi inaarutaasumik

misilitsipput.

Figur 41: Alloriarfinniit alloriarfinnut misilitsittarnerit.

2012

Inaarutaasumik

misilitsinneq

10. kl.

2008

All. misi. 3. kl.

All. misi. 7. kl.

2008

All. misi. 3. kl.

All. misi. 7. kl.

2012

All. misi. 3. kl.

All. misi. 7. kl.

Amerlassusaasigut aamma/imalt. pitsaassusaasigut allanngoriarneq

58

Suliassiissutit aalajangersimasunik atuartup toqqarsinnaasaanik akissutissartaqartut, amerlanertigut akissutaasinnaasut

sisamaasarlutik.

67

Figurini 42 - 44-ni immikkoortut sisamat, nuna tamakkerlugu naleqqiiffiit malillugit suliaasut, titar-

nerit atorlugit grafini taakkunani pingasuni killiligaapput. Titarnerup ammukaartup 2008-imi 3.

klassimi nuna tamakkerlugu kalaallit oqaasiini agguaqatigiissillugu angusaq takutippaa, titarnerullu

sanimukaartup 2012-imi 7. klassimi atuartitsissummi tassani nuna tamakkerlugu agguaqatigiissil-

lugu angusaq takutillugu. Immikkoortut ”nuna tamakkerlugu naleqqiussiffiit ataallugit” aamma

”nuna tamakkerlugu naleqqiussiffiit qulaallugit” atuartut ataasiakkaarlugit qanoq angusaqarneri

eqqartorpaat:

1. tassaavoq 2008-imi nuna tamakkerlugu naleqqiussiffimmik ataassisoq aamma 2012-imi

nuna tamakkerlugu naleqqiussiffimmik ataassisoq (saamerleq alleq).

2. tassaavoq 2008-imi nuna tamakkerlugu naleqqiussiffimmik qulaassisoq 2012-imilu nuna

tamakkerlugu naleqqiussiffimmik ataassisoq (talerperleq alleq).

3. 2008-imi nuna tamakkerlugu naleqqiussiffimmik qulaassisoq 2012-imilu nuna tamakkerlugu

naleqqiussiffimmik qulaassisoq (talerperleq qulleq).

4. 2008-imi nuna tamakkerlugu naleqqiussiffimmik ataassisoq 2012-imilu nuna tamakkerlugu

naleqqiussiffimmik qulaassisoq (saamerleq qulleq).

Figur 42: 2012-imi 3. aamma 7. klassimi kalaallit oqaasiini atuartut angusaasa ataqatigiinnerat.

Figur 43: 2012-imi 3. aamma 7. klassimi qallunaat oqaasiini atuartut angusaasa ataqatigiinnerat.

0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Kal

. oq

aasi

i - 7

. kla

sse

(%)

Kal. oqaasii - 3. klasse (%)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Qal

l. o

qaa

sii -

7. k

lass

e (%

)

Qall. oqaasii - 3. klasse (%)

68

Figur 44: 2012-imi 3. aamma 7. klassimi matematikkimi atuartut angusaasa ataqatigiinnerat.

Oqartoqarsinnaavoq atuartut immikkoortoq 2-miittut aamma immikkoortoq 4-miittut soqutiginar-

tuusut, tassami atuartut taakkua arlaat 2008-imit 2012-imut angusaat appariarput arlaallu siuariar-

lutik.

Tassa atuartut imminnut sanilliullutik inissisimaneri 2008-imit 2012-imut annertuumik nikipput,

naak atuartut annertuumik sanngiiffillit imaluunniit atuartut pikkorivissut 2008-imit 2012-imut

inissisimaffii nikissimassanngikkaluartut. 3. klassimiilli 7. klassimut atuartut amerlasuut naleqqius-

siffiusumi inissisimaffii imminnut sanilliukkaanni nikerarput. Ukiumiit ukiumut ineriartornerup

siumut isiginnilluni ersarilluartuunera qallunaat oqaasiini takuneqarsinnaavoq, tassanimi atuartut

”pikkorereersut sulilu pikkorissut” aammalu atuartut ”sanngiitsut sulilu sanngiitsut” ersarimmata.

Ukiumiit ukiumut angusanik sanilliussilluni misissuinerit aamma 7. klassimi alloriarfimmi misilit-

sinnermi angusat atuartut taakkua 10. klassimi inaarutaasumik misilitsimmata angusaannik sanilli-

ussinikkut pisinnaavoq. Tassani alloriarfimmi matematikkimi misilitsinnerit 10. klassimilu inaaru-

taasumik piginnaasatigut misilitsinnerit 7-trins karakterskala atorlugu sanilliunneqarput. 10. klassip

naammassinerani matematikkimi misilitseriaatsini assigiinngitsuni59

angusat arlaat toqqarneqarsin-

naapput, allattariarsorlunili piginnaasatigut misilitsinnerit toqqarneqarput taakkua 7. klassimi allori-

arfimmi misilitsinnernut misilitsissutissat qanoq ittuuneri eqqarsaatigalugit assigunerummata.

3. aamma 7. klassimi matematikkimi ataqatigiinnermut kisitsit 0,39, 7. klassimi 10. klassimilu

atuartitsissummi tassani ataqatigiinnermut kisitsimmut qanoq naapertuutsiginersoq misissorneqar-

sinnaavoq. Atuartut ilisarnaqatigiit ”pikkorereersut sulilu pikkorissut” aamma ”sanngiitsut sulilu

sanngiitsut” 7. klassit 10. klassimut ikaarsaarneranni 3. klassimiit 7. klassimut ikaarsaarnerannik

sanilliussinermit ersarinnerupput. Ukiumiit ukiumut sanilliussinermi takusap taamaattup ersersippaa

3. klassimiit 7. klassimut nuunnermi ’arlaannik pisoqartartoq’, tassa atuartut angusarissaarneru-

lerlutillu angusakinnerulersartut, 7. klassimiilli 10. klassimut nuunnermi pisut aalajaannerupput.

Tassa 7. klassip kingorna atuartut angusamikkut inissisimaneri nikerarpallaarunnaartarput.

59

oqaluttariarsorluni/allattariarsorluni, piginnaasatigut misilitsinneq/ inerniliiniarluni misilitsinneq, ukiumut

karakteeri/ misilitsinnermi karakteeri.

0

20

40

60

80

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Mat

emat

ikki

- 7

. kla

sse

(%)

Matematikki - 3. klasse (%)

69

Tabel 5: Matematikkimi 7. aamma 10. klassip akornanni ikaarsaarnerit.

Inaarutaasu./Alloriarf.

misilitsinnerit

Pitsaasut Naammattut Sanngiitsut Katillugit

Pitsaasut 38 25 12 75

Naammattut 76 170 35 308

Sanngiitsut 8 115 116 224

Katillugit 154 310 163 627

Tabel 5-imi immikkoortut ’Pitsaasut’, ’Naammaginartut’ aamma ’Sanngiitsut’ killingi ima aaqqi-

taapput, inaarutaasumik misilitsinnerni immikkoortut pingasut karakterit 2 aamma 7 atorlugit

immikkoortinneqarsimallutik. Alloriarfimmi misilitsinnermi immikkoortut taakkua pingasut immik-

koortinniarneranni ’procentit eqqortut’ 40% aamma 70% atorlugit immikkoortinneqarput. Taamatut

immikkoortitsinermi erserpoq, atuartut 52%-iisa alloriarfimmi misilitsinnermi inissisimaffitsik

inaarutaasumik misilitsinnermi attatiinnaraat.60

Atuartut 115-it (18%) alloriarfimmi misilitsinnermi

’Naammaginartumik’ inissisimanerminnit inaarutaasumik misilitsinnermi ’Sanngiitsutut’ inissisi-

malerput, taamaallaallu atuartut 8-it ’Pitsaasunit’ ’Sanngiitsutut’ inissisimalerlutik.

60

Tassa ’Pitsaasoq – Pitsaasoq’, ’Naammaannartoq – Naammaannartoq’ aamma ’Sanngiitsoq – Sanngiitsoq:

((24+169+105)/539*100 = 55 %).

70

8. Kalaallit Nunaanni angusanut skalamik pilersitsiniarnermi isummersuutit

8.1 Aallaqqaataa

Nunarsuarmi ilinniartitaanerni assigiinngitsuni atuartut ilinniartullu ilinniarnermik nalaani sulias-

siissutitigut misilitsinnernilu nalilersorneqartuarput naliligaasarlutillu. Tamanna pissusissamisoor-

tuuvoq, atuartummi61

ilinniartulluunniit oqaluinnarluni saqqummiutami imaluunniit allattariarsor-

luni suliami nalilerneqarnissaa piumasarisinnaavaa.

Misilitsinnerit ilaanni naliliisaatsit saqqumilluartut atorneqartarput, taakkunani nalunaarneqartarluni

atuartup suliani ”angusiffigineraa” imaluunniit ”angusiffiginnginneraa”. Naliliineq taamaattoq

ilinniartitsisup imaluunniit soraarummeersitsisup oqaasiinnakkut, allalluni imaluunniit taakkua

marluk atorlugit annertunerusumik minnerusumilluunniit tunngavilersuutigisaanik ilaqartinne-

qartarpoq. Naliliisarneq taama ittoq iluaqutitaqarlunilu ajoqutitaqarpoq. Taama naliliisaatsip

saqqumisup saqqumisuunini atuartullu naammassisaanik pituttoqqavallaarani naliliisinnaanermut

periarfissiinini iluaqutitarivaa, siumullu sammisuusinnaavoq atuartoq karakterimut aalajangersima-

sumut ”pituttornagu”. Taassuma illua-tungaani nalileereernerup taamaattup kingorna skala

karakteriliissut ”ningartakittoq” atoraanni saqqummiussaq imaluunniit suliaq qanoq pitsaatiginersoq

imaluunniit qanoq pitsaanngitsiginersoq aalajangeruminaassinnaavoq, tamatumunngalu atuartumut

feed-back tunniunneqartoq apeqqutaalluinnartarpoq.

Amerlanertigut atuartoq skala ersarissumik aalajangersagaq atorlugu kisitsimmik imaluunniit

naqinnermik karakterilerneqartarpoq, atuartoq angusanut skalatut taaneqarsinnaasumut inissinne-

qartarluni. Nalileeriaaseq nalilersuinerlu taama toqqaannartigisoq inerniliinerusorlu tapersersorlugu

akerleraluguluunniit oqartoqarsinnaavoq. Naammassisap nalilerneranut isummernissaq ajornanngit-

suuvoq, tamatumunngalu peqatigitillugu atuartoq nammineq atuartunut allanut sanilliuteriaan-

naasarluni. Illua-tungaatigulli nalileeriaaseq taanna atorlugu naammassisaq sooq taama angusaqar-

fiunersoq ersarissumik oqaatigiuminaattarpoq ilinniaqqinnissarlu pillugu siumut sammisumik

paasissutissiisarani – suna eqqortuua sunalu kukkusuuva?

Kalaallit Nunaat piffissami 1. august 2008 - 1. august 2009-mi karakterskalamik nutaamik atuutsi-

lersitsivoq, siusinnerusukkut 13-skala atorneqartoq taarserlugu. Skala nutaaq GGS-skalamik62

taaneqartarpoq. Skala taanna Kalaallit Nunaanni ilinniartitaanermi skalatut pingaarnertut atugaa-

lerpoq, meeqqat atuarfianni 10. klassimi inaarutaasumik misilitsinnerni aammalu ilinniaqqiffinni.

GGS-skalap atugaalerneranut pingaarnertut peqqutaatinneqarpoq, kalaallit atuartut naammassisaat

nunani allanut sanilliunneqarsinnaassammata, taamatullu nunani allani ilinniaqqinnissamik piuma-

saqassappata eqqortumik nalilerneqarsimassammata. Danmark GGS-skalap Kalaallit Nunaanni

atugaalernera sioqqullugu 7-trins-skalamik atuilerpoq, tamannalu Kalaallit Nunaanni ilinniartitaa-

nermi karakteriliisarnerup allanngortinneqarneranut patsisaalluinnarunarpoq.63

61

Kapitalimi uani oqaaseq ”atuartoq” atorneqarpoq, meeqqat atuarfianni suliaqartunut allataammat. 62

GGS = Greenlandic Grading System, 7-trinsskalatut suliaasoq. 63

Namminersornerullutik Oqartussat (2008): Karakterskala nutaaq.

71

GGS-skalap atuartup naammassisaa skalami 7-inik immikkoortulimmi uuttortartarpaa. Skala naqin-

nermit A-mit aallartippoq, taannalu aamma taaneqartarpoq ”Naammassisaq pitsaalluinnartoq”,

kisitsisinngortikkaanni 12-imik naleqartoq, naqinnermillu F-imik naaneqarluni, aamma

”Naammassisamik pitsaanngitssumik” taaneqartartumik, kisitsisinngortikkaanni -3-usumik. GGS-

skalami taaguutit tamarmik, ”Pitsaalluinnartumit” ”Pitsaanngitsumut”, oqaaseqaatinik nassuiaataa-

sunik naatsunik ilaqartinneqarput, naliliinerup suuneranik oqaatiginnittunik.

Kalaallit Nunaanni atuartut meeqqat atuarfianni inaarutaasumik misilitsinnerni ”angusinngit-

soorsinnaanngillat”. Atuartut tamarmik misilitsinnermut uppernarsaammik ukiumut misilitsinner-

milu karakterinik imalimmik ajornanngikkaangat tunineqartarput.64

Taamaattorli meeqqat atuarfiata

kingorna ilinniaqqiffinnut inatsisini ersarissumik allaqqasoqarpoq, taaguutit ”angusineq”/-

”angusinnginneq” qanoq isumaqartinneqarnersut.

Kalaallit Nunaanni atuartut meeqqat atuarfiata qimareerneraniit ukiut marluk angullugit

ilinniarnertuunngorniarfinnut isernissaminnut inatsisitigut illersugaapput, 10. klassimi atuartit-

sissutini misilitsiffiusussani angusat tunngavigalugit aammalu inaarutaasumik misilitsinnerminni

karakteri E taannaluunniit qulaallugu karaktereqaraangamik. Taassuma saniatigut aalajangersima-

sumik qulequtsiilluni suliami E imaluunniit qulaallugu nalilerneqarsimassapput. Taamaattorli

rektori immikkut pisoqarnerani piumasaqaatinit taakkunannga immikkut ittumik akuersissuteqar-

sinnaavoq.65

Inuussutissarsiutigalugu tunngaviusumik ilinniarfinni ilinnialernissamut piumasaqaatit ilinniarti-

taanermit ilinniartitaanermut allanngorarput. Inuussutissarsiutigiligassanut ilinniarfinni amerla-

suuni ilinniagaqalertussanut E aallaqqaatigalugu piumasaqaataasarpoq.66

Inaarutaasumik misilitsinnerit assigalugit meeqqat atuarfianni alloriarfinni misilitsinerni angusanut

skala-mik pilersitsisoqarsimanngilaq. Ilinniartitsisup atuartoq ilisimatittarpaa suliassiissutini suliat

qassit eqqortumik suliarisimanerai, ilaatigut ilinniartitsisup atuartoq ilassutaasunik oqaaseqar-

figisarlugu, kisiannili atuartumut ilisimatitsiniaraanni qanoq ilisimatitsisoqarnissaanut malittarisas-

sanik aalajangersakkanik maannakkut peqanngilaq. Alloriarfinni misilitsinnerit pillugit inatsisini

allaqqasoqanngilaq, aalajangersakkat suut atorlugit atuartoq qanoq ilisimatinneqartassanersoq.

Tamatumani soorlu killormut pisoqartoq takuneqarsinnaavoq. 10. klassip naammassinerani

tamatumalu kingornani misilitsinnerni misilitsissutit assigiissakkat atorneqanngillat, tassa misilit-

sissutit imaat immaqalu sapernassusaat ukiumiit ukiumut allanngorarput. Misilitsissutit taakkua

psykometrimi piumasaqaatinik naammassinninnersut aamma itinerusumik misissorneqar-

simanngilaq. Taamaattorli taakkua 7-trins-skala atorlugu ersarissumik naliliiffigineqartarput.67

64

Atuartut annertusisamik atuartitaasimasut aamma misilitsinnermut uppernarsaammik tunineqartarput, taamaattoq

karakteritaqanngitsunik. 65

Ilinniarnertuunngorniartarneq pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. 13, 22. november 2011-meersoq. 66

Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoqarfimmi allagaatigisaq avammut saqqummiunneqanngitsoq. 67

Tamatumunnga oqaatigineqassaaq, 10. klassimi inaarutaasumik misilitsinnerni piginnaasatigut misilitsissutit

maannakkut assigiissarneqarmata (standardiseres). Taamaattorli ukiualuit qaangiuppata aatsaat misilitsissutit taakkua

assigiissakkat atugaalernissaat ilimanaateqarpoq.

72

Alloriarfinni misilitsinnerni pisut taassuma killormorluinnarai. Siullertut misilitsissutit taakkua

assigiissagaapput,68

misilitsissutini items69

– amerlanertigut – ukiumiit ukiumut allanngorneq

ajorput. Taassuma saniatigut misilitsissutit siullermeersumik atorneqalinnginnerini piffissami 2004

- 2006-imi nuna tamakkerlugu misilitsissutissanik misileraanermi periutsit aalajangersimasut

atorlugit misileraqqaarneqarput, misilitsissutit psykometrimi assigiissaartuunissamik piumasaqaa-

tinik atuuttunik naammassiffiunersut qulakkeerumallugu. Taamaattorli misilitsissutit taakkua, naak

allanit taamatut iliorfigissallugit tulluarnerpaagaluartut, angusanut skala atorlugu nalilerneqar-

tanngillat, immaqalu ilinniartitsisoq atuartorlu ima aperiumassapput: Atuartup inerniliillaqqis-

sutsimi angusaa soorlu 45%-iusoq suliamut naammaginartumut takussutissaava? Aammalu

politikkimit isigalugu naammaginarunanngilaq, alloriarfinni misilitsissutit imaaliallaannaq akin-

ngimmassuk, kalaallit misilitsissutaat ”naammaginartumik pitsaassuseqarnersut” aammalu nunanut

allanut arlaatigut unammilligassatsinnut nallersuussinnaanersut.

Alloriarfinnut misilitsinnernut angusanut skalamik suliaqartoqarsimannginneranut patsisaasinnaasut

arlaqarsinnaapput. Patsisaasinnaasoq ersarissoq ataaseq tassaavoq, soorlu 10. klassip naammas-

sinerani imaluunniit ilinniarnertuunngorniarnerup ingerlanerani misilitsissutit ilinniarneq tamak-

kerlugu kingumoortumik nalilertarmassuk, tamatumunngalu peqatigitillugu atuartup ilinniagaqar-

finnut ingerlaqqinnissaanut tunngatillugu atuartup ilinniakkamigut angusaa ersarissumik uuttorne-

qarusuttarmat.

Tamatuma akerlianik alloriarfinni misilitsinnerit 1. aamma 10. klassip akornanni ingerlanneqar-

tarput, tassa nukarliit alloriarfiata aammalu akulliit alloriarfiata naammassinerini. Alloriarfimmut

tullermut ingerlaqqinnissamut aalajangersimasumik angusaqarsimanissaq piumasaqaataanngilaq.

Taamaalillutik alloriarfinni misilitsittarnerit pissusissamisoortumik inaarutaasumik misilitsittar-

nernit allaanerusumik siunertaqarput, ilaatigut atuartup meeqqat atuarfianni ingerlaqqinnissaanut

atuarneranullu suli naammassineqanngitsumut pamersaanermi/didaktikkimi suliniutinut tunnga-

viullutik.

Taassuma saniatigut taamatut pisoqarneranut tunngatillugu ilinniartitaanikkut politikkimi

isummertoqarsimasinnaavoq, immaqalu isumaliutigereerlugu kissaatigineqarluni, meeqqat atuarfi-

anni atuartut atuarneranni piaarpallaamik karakteriliisoqartassanngitsoq. Taamatut isummertoqar-

simanera, aammalumi meeqqat atuarfianni misilitsittarnerit karakteriliisarnerillu isumaat pillugit

ilisimatuussutsimi misissuisarsimanerit immikkut eqqartukkami matumani iserfigineqassanngillat.

Immikkut eqqartugaqarluni kapitalimi uani siunertat siulliit ilagaat, meeqqat atuarfianni atuartunik

naliliisaatsini isummersuutaasartunik allaaserisaqarnissaq. Tamatumani kalaallit alloriarfinni misi-

litsissutaat naliliisaatsimi aalajangersimasumi ersarissumik inissisimapput.

Tamatuma saniatigut eqqartorneqassaaq, alloriarfinni misilitsissutini angusanut skalamik

ajornaatsumik sulerujussuaqqaarani pilersitsisoqarsinnaasoq, atuartumut karakteriliissutaanngik-

kaluarluni, taamaattoq atuartup angusaanut uuttuutitut atorneqarsinnaasumik. Kisianni soorlu

immikkut eqqartukkami matumani saqqummissasoq, Naliliisarfiup naliliissut annertusisaq

68

assigiissakkat = standardiserede. 69

Taaguutit items aamma suliassiissutit kapitalimi uani paarlakaallugit atorneqarput.

73

inassutigaa, atuartup angusaanik kisitsisinngorlugu takutitsiinnanngitsoq, kisianni aamma, pingaar-

tumik oqaatsinik atuartitsiviusut iluini, atuartup inernileeriaasinnaaneranik ilanngussisoq taama-

tullu aamma atuartitsissutini ilikkagassatut anguniagassat, atuartup ilikkagassaanut qaffasissu-

siliisut, iluini atuartup naammassisaanik isiginniffiusoq. Naliliisaatsimik ersarissaalluarfiusumik

taamaallaat atuinikkut alloriarfinni misilitsissutit pitsaanerpaamik pissarsiffiginissaat anguneqar-

sinnaavoq. Kingumut erseqqissarneqassaaq inatsisit alloriarfinnik misilitsinnernut atuuttut, piuma-

saqaatinik angusanut skala-tut taaneqarsinnaasumik imaqanngimmata. Taamaattumik immik-

koortumi uani inassutaasut siunnersuutitullu saqqummiunneqartut siunnersuutaannaapput atuar-

fimmilu atorneqalersussatut isigineqassanatik.

Nunat, nunani tamalaani misilitsitsisarnerni soorlu PISA-mi peqataasartut, angusanut skala-mik

ingerlaannartumik ”tunineqartarput”, nunat peqataasut nunanut peqataasunut allanut sanilliullugit

inissinneqaraangata. Naluneqanngitsutut meeqqat atuarfiat pillugu nunani tamalaani misissuinerni

Kalaallit Nunaat peqataaneq ajorpoq, taamaattorli kapitalip naanerani siunissami nunani tamalaani

misissuinerni peqataasinnaaneq tikinneqarumaarpoq.

8.2. Naliliisaatsini atugassarititaasut

Naliliinissamut atugassarititaasut arlaqartut taakkartorneqarsinnaapput, soorlu meeqqat atuarfianni

atuartunik naliliisoqassatillugu. Naliliissutissanik pilersitsileraanni, soorlu alloriarfinni misilitsis-

sutinik, apeqqutit arlaqartut akeqqaartariaqarput:

Naliliinernik kikkut atuisuuppat? Ilinniartitsisut/atuartut/angajoqqaat imaluunniit pisortat

suliffeqarfii, ilinniartitaanikkut politikkimi aalajangigassanut paasissutissanik

katersinerminni atorsinnaajumallugit? Imaluunniit taakkua marluk tamarmik pineqarpat?

Naliliineq qanoq naammassiniarneqarpa?

Ilikkagassatut anguniagassat misilitsissutini qanoq atorneqarpat?

Atuartup inerniliillaqqissusia inernileeriaasinnaaneralu qanoq naatsorsugaasarpat?

8.2.1 Naliliisaatsini tunngaviusumik atugassarititaasut

Naliliisaatsimik pilersitsinialernermi eqqarsaatigisassaq siulleq taassaavoq, misilitsissutit suliarilik-

kat Curriculum imaluunniit Litteracy tunngavigalugu suliaassanersut.70

Curriculum tunngavigalugu naliliisarnerit aamma taaneqartarput ilinniutit malillugit naliliinerit.

Taakkunani atuartoq anguniagassat, ilikkagassatut anguniagassani ersarissarneqartut, qanoq

angusimatiginerlugit misilitsittarpoq. Alloriarfinni misilitsissutit taamatut suliaapput. Immikkoortoq

8.2.2-mi, qupp. 74-imi, suliassiissutinut ilikkagassatut anguniagassat tunngavigalugit suliaasunut

assersuutit takutinneqarput. Tamatumunnga ilanngullugu oqaasitineqassaaq IEA,71

misilitsissutinik

70

Nalileeriaatsit taakkua marluk itinerusumik eqqartorneqarnerat pillugu takuuk Allerup P., Jansen M. og Weng P.

(2011): Evaluering i skolen: Baggrund, praksis og teori. Dafolo. 71

International Association for the Evaluation of Educational Achievement.

74

TIMSS-imik aamma PIRLS-imik ingerlatsisartuusoq, aamma Curriculum tunngavigalugu

misilitsitsisarmat. Misilitsissutit taamatut ittut iluaqutigaat, misilitsissutit atuartup ilikkagaqarni-

arnerani didaktikkimut tunngasunik paasissutissiisaramik tamatumunngalu peqatigitillugu ilinniar-

titsisumut feedback utertitsissutigisarlugu. Tamatumani annertuumik pingaaruteqarpoq, alloriarfinni

misilitsissutini suliassiissutit ilikkagassatut anguniagassanut allassimasunut attuumassuteqarnissaat,

tassa Curriculum tunngavigissagaat, tassami kukkusumik akissutit, atuartut akissutaat nassuiaatitut

atorlugit, illua-tungaani ilikkagassatut anguniagassat illua-tungaanilu atuartut piginnaasaat

imminnut atassusertarmatigit.

Misilitsissutit allat taaneqartarput Litteracy tunngavigalugu misilitsissutit – imaluunnit piginnaasat

tunngavigalugu misilitsissutit. Misilitsissutit Litteracy tunngavigalugu suliaagaangata, atuartut

piginnaasaanni pissutsit allat salliutinneqartarput, pingaartumik atuartup ilikkakkaminik atuisinnaa-

nera sammineqartarluni. PISA-mi misissuisarnerit, suliassiissutit tamarmik Litteracy tunngavi-

galugu suliaasimasuni, ilikkagassatut anguniagassat sanilliussiffigineqarneq ajorput. Atuarsinnaa-

neq misilitsiffiugaangat soorlu atuartut allassimasut ’akorniniittunik’ imaluunniit ’tunuiniittunik’

atuartsinnaanerat misilitsissutaasarpoq. Akerlianik Curriculum malillugu misilitsittoqaraangat

allassimasut ’qaaviniittut’ misilitsissutaasarput. Assersuutigalugu atuartoq oqaluttuamik misilit-

sippoq, taava Litteracy malillugu misilitsikkuni oqaluttuap kimut allagaasimanera allaaserissavaa,72

kisiannili Curriculum malillugu misilitsippat oqaluttuami inuk aalajangersimasoq kamannersoq

apeqqutigineqarsinnaavoq.73

Siuliani ilikkagassatut anguniagassat suliassiissutillu imminnut qanittumik attuumassuteqartut

oqaatiginiarneqarpoq, tamannalu soorlu atuartup suliassiissut/-tit eqqortumik akisinnaassaguniuk/-

git ilikkagassatut anguniagassat sunik amigaateqarfiginerinik nassuiaasoqartussanngorneranik

kinguneqartussaavoq. Curriculum tunngavigalugu misilitsinnermi didaktikkimi sammisassat

qaqinneqarsinnaapput, taamaaliornikkullu atuartut ilikkagaqarniarnerminni sunik

ajornartorsiuteqarnersut nalilerneqarluni,74

tassanilu ilinniartitsisup atuartullu kukkunerit

nassuiarsinnaavaat immaqalu kukkunerit taakkua aaqqinniarlugit qanoq atuartitsisoqarnissaa

pilersaarusiorlugu.

Litteracy tunngavigalugu misilitsinnermi ingerlaavartumik naliliinissamut75

didaktikkimik tunnga-

viliinissaq periarfissaaneq ajorpoq – kukkunerillu nassuiarnissaat pingaartinneqarmat angusanik

nassuiaaneq naleqqiussinerit malinnerullugit ingerlanneqartarluni,76

atuartup atuarnermini ilikkak-

kaminik atuisinnaanngorsimanera matumani annertuumik salliutinneqartarmat. PISA nunani

tamalaani naliliinermut assersuutissaalluarpoq, pitsaanersiuilluni sanilliussinermik77

annertuumik

pingaartitsisoq, atuartullu ilikkagaqarniarnera aatsaat saqqummertarpoq, naleqqiiffeqarluni

naliliinerit arlariit ingerlanneqaraangata, tassa atuartut piginnaasaqarfii78

allaaserineqaraangata,

72

tassa allatarineqartup siunertaa pillugu akissuteqassaaq. 73

taannalu oqaluttuami ersarissumik allassimassaaq. 74

tassa ingerlaavartumik naliliinikkut. 75

ingerlaavartumik naliliineq = formativ evaluering. 76

naleqqiussinerit malillugit angusanik nassuiaaneq = normativ formidling af resultater. 77

pitsaanersiuilluni sanilliussineq = rangordning, taanna naleqqiussilluni naliliineruvoq / normativ evaluering. 78

atuartut piginnaasaqarfii = elevprofiler.

75

taakkunani atuartitsissutini assigiinngitsuni ilikkagassatigut piginnaasassat assigiinngitsut

ataatsikkut naatsorsugaasarput. Matuma kinguliani assersuut apeqqummut Litteracy tunnga-

vigalugu suliaasumut assersuutaavoq, PISA-mi 2012-imi kingullermik misissuisoqarmat atugaasoq.

Figur 45: PISA 2012-imi suliassiissummut assersuut.79

8.2.2 Ilikkagassatut anguniagassat

Soorlu oqaatigineqareersoq kalaallit alloriarfinni misilitsissutaat Curriculum tunngavigalugu

suliaapput ilikkagassatullu anguniagassat assigiinngitsut misilitsissutaasarlutik. Imm. 8.2.3-mi

kalaallit alloriarfinni misilitsissutaanni atuartut akissutaannik assigiinngitsunik nalilersuineq

ingerlanneqassaaq, angusallu ”pitsaasuunersut” ”pitsaannginnersulluunniit” isummerfiginiarne-

qassalluni.

Immikkoortumi uani siuliani taaneqartut ilaat assersuutit TIMSS-imi suliarineqarsimasut 6-it, qupp.

76-miittut, atorlugit ersarissaaffigineqassapput. Suliassat arfinillit tamarmik 4. - 5. klassimi

79

Assersuut una kalaallisuumut nutsigaanikuunngimmat qallunaatut atugaasoq taamaaliinnarlugu atorneqarpoq.

76

misilitsinnermi atugassatut eqqarsaataapput.80

Suliassat qanoq suliaanermikkut alloriarfinni

misilitsinnermi atugaasartunit allaanerunngillat. Soorlu takuneqarsinnaasoq apeqqutit ilaanni

suliassat imatut aaqqitaapput, akissutinit sisamanit akissutaasinnaasunit ataaseq akineqartussaalluni

imaluunniit kisitsimmik ataatsimik allataqarluni akisisoqarsinnaalluni, soorlu suliassami nr. 3 (40)-

mi. Suliassat tamarmik Multiple Choice-itut suliaapput, tassa akissut ataaseq eqqortuuvoq, sinnerilu

pingasut, distraktor-itut taaneqartartut, kukkusuupput. Suliassaq 3 (40) suliassiissutaavoq naatsumik

akisassatut taaneqartartoq, kisitsimmik ataatsimik imaluunniit oqaatsimik ataatsimik akineqar-

tussaammat.

Suliassat nalilersulinnginneranni suliassaq siulleq tassaavoq, ilikkagassatut anguniagassat suut

suliassiissutini ataasiakkaani misilitsissutaanerannik misissuineq.

Tabel 6: Curriculum tunngavigalugu suliassiissutini ilikkagassatut anguniagassanik misissuineq.

Suliassap normua Ilikkagassatut anguniagassaq Sammisaqarfik81

1 (35) Diagram napaartoq/ nigalik Matematikkip atuffii

2 (37) Avitaq Matematikkip atuffii

3 (40) Amerlisaaneq Algebra

4 (41) Katiterineq Matematikkip atuffii

5 (46) Naleqqiiffik Geometri

6 (12) ? ?

Suliassiissutit siulliit tallimat ilikkagassatut anguniagassanik aammalu sammisaqarfinni sorlerni

misilitsiffiunersut aalajangeruminarpoq, suliassiissutilli nr. 6-p matematikkimi suliassiissutaanera

aalajangeruminaappoq. Kisitseriaatsit nalinginnaasut sisamat taakkununngaluunniit assingusut iluini

misilitsissutaanersoq imaluunniit atuartup matematikkimik piginnaasaminik arlaannik

atuisussaaneranik misilitsissutaanersoq takujuminaappoq.

Suliassiissutit siulliit tallimat tamarmik immikkut matematikkimi ilikkagassatut anguniagassani

misilitsissutaasut ilisimalereerlugu, misissuinermi siullermi tassani suliassaq nr. 6 suliassat allat

tallimat avataaniittutut peertariaqarpoq. Misissuinermi siullermi taamaaliortoqariinngippat misis-

suinerit tulliuttut Rasch model atorlugu ingerlanneqartut takutissavaat, suliassaq taanna ilami

tallimat allat ’avataanniittoq’.

80

TIMSS-imi suliat nr. 35, 37, 40, 41, 46 aamma 12, qupperneq 79-miittut, 1-mit 6-imut tulleriinneri malillugit

normulersugaapput. PISA-mi siuliani assersuutigineqartutut TIMSS-imi suliat assersuutigineqartut kalaallisuumut

nutsigaanngillat, nunatsinni atorneqarsimanngimmata. 81

Sammisaqarfik = kognitiv domæne.

77

Suliassaq 1 Suliassaq 2



78

8.2.3 Qanoq naliliisoqartarpa?

Kalaallit alloriarfinni misilitsissutaanni atuartut nukarliit alloriarfiata naanerani 3. klassimi aamma

akulliit alloriarfiata naanerani 7. klassimi misilitsittarput. Matumani oqaatigissallugu pingaarute-

qarpoq, piffissat misilitsiffiusut taakkua eqqarsarluarluni toqqagaammata, tassami piffissami tassani

ilikkagassatut anguniagassat Kalaallit Nunaanni atuartut tamarmik ilikkarsimassagaat naatsor-

suutigineqarsinnaammat. Atuarnerup ingerlanerani piffissami allami naliliisoqassappat, atuartut

ilinniakkaminni killiffiinut naleqquttunik apeqqutinik sananissaq pisariaqarsimassagaluarpoq.82

Statistikkimi Rasch Model atorlugu suliassat taakkua tallimat misissornerat ima inerneqarpat, model

taanna atorlugu siamasissusiisa allaaserinissaat ersarissumik ajornartorsiutaalluni – tassa Rasch

model atorsinnaanngitsutut nalileraanni – atuartut akissutaat taamaaliinnarlugit83

nalilersor-

tariaqarput. Suliassiissutit pineqartut tallimat eqqarsaatigalugit akissutit tabelimi saamerlermi

ikkussukkat najoqqutaralugit misissuisoqassaaq:

Atuartoq nr. 1 suliassani siullerni marlunni ’A’-mik aamma ’B’-mik akisimavoq, suliassat pinga-

juanni ’7’ akissutingalugu kiisalu suliassat nr. 4-mi aamma 5-imi ’B’ aamma ’D’ akissutigalugu.

Tabelimi talerperlermi akissutit ataasiakkaat eqqortuunersut 1-imik kukkunersulluunniit 0-imik

nalunaarneqarput. Atuartup nr. 4-p aamma atuartup nr. 5-p suliassaq 3-mi aamma 4-mi atuartut

taakkua marluk kukkunerannut assigeequtip84

qanoq isumaqarneranik paasinnissimannginnerat

patsisaasinnaavoq – ilinniartitsisullu paasissutissaq taanna diagnostiskiusoq klassimi atuartitseqqi-

lernermini atorsinnaavaa imaluunniit atuartut taakkua marluk immikkut atuartinniarlugit

pilersaarusiorsinnaavoq. Taamatut iliornikkut aamma akissutit amerlasuut allat diagnostiskimik

naliliinermut tunngaviulluarsinnaapput, taamatullu iliorneq ingerlaavartumik naliliinerup ilagaa,

misilitsinnermi siunertat pingaarnerit ilagisaat. Imaassinnaanerluni atuartoq nr. 4 kisitsisinik atuar-

82

Meeqqat atuarfianni ilinniartitsisut taallattaartarpaat, misilitsinnerit akuttuallaartut. Atuarfinni ataasiakkaani

soorunani piffissani allani nammineq sulianik misilitsitsisoqarsinnaavoq. Alloriarfinni misilitsissutit iluaqutaasa ilagaat,

apeqqutit assigiit atuarfinni tamani piffissami ataatsimi misilitsissutigineqartarmata. 83

Atuartut akissutaat taamaaliinnakkat tabelimi takutinneqartumi taaneqarput ”Akissutit suallanneqanngitsut”, soorlu

oqaaseq taanna Kap. 4-mi periutsit allaaserineranni, aammalumi nalunaarusiap sinnerani, atorneqartoq. 84

assigeequt = lighedstegn.

Atu.

nr.

Suliap nr.-a

1 2 3 4 5

1 A B 7 B D

2 A A 7 D D

3 B A 7 B D

4 A B 11 D A

5 B C 2 A B

6 A A 7 D D

Atu.

nr.

Suliap nr.-a Akissutit

suallanneqanngitsut,

akissutit eqqortut 1 2 3 4 5

1 1 0 1 0 1 3

2 1 1 1 1 1 5

3 0 1 1 0 1 3

4 1 0 0 0 1 2

5 0 0 0 0 0 0

6 1 1 1 1 1 5

79

niarnerminik ajornartorsiuteqartoq, atuartummi taassuma suliassat nr. 1 aamma 5 iluatsilluarmagit,

kisiannili suliassani kisitsisitalinni kukkulluni?

Maluginiartariaqarpoq, diagnostiskimik misissuinerup nalaani sukkulluunniit akissutit arlaat

”pitsaasutut” ”ajortutulluunniit” nalilerniarneqanngimmat. ’Pitsaasoq’ ’Ajortoq’ naliliinermi

uani atuutinngillat aammalu akissutit eqqortut amerlassusaannit tunngaveqarsinnaanani – tassa

akissutinit suallanneqanngitsunit,85

tabelimi talerperlermi nalunaagaasunit. Rasch model asser-

suummi uani oqaatiginiakkamut atorsinnaanngitsutut nalilerneqarmat, tamatumunnga peqati-

gitillugu atuartut piginnaasaannik uuttuinermi akissutit eqqortut amerlassusaasa isumaqalersin-

naanerannut periarfissaq aamma atuukkunnaarpoq, soorlu Rasch’ip siuliani oqaatigisaani tamanna

paasinartoq.

Taavami qanoq iliortoqassava, akissutaasimasut tunngavigalugit akissutit ’pitsaasut’ aamma

’pitsaanngitsut’ suunersut isumaliutiginiaraanni? Akissutaasinnaasutut periarfissat matumani

killeqanngillat, karsinut marlunnut, tassa ’pitsaasunut’ aamma ’pitsaanngitsunut’, taasanut

iliorarneqartussat. Atuartup akissutai karsimut sorlermut iliorarneqarnersut apeqqutaalersarpoq,

atuartoq ’pikkorissutut’ imaluunniit ’sanngiitsutut’ taaneqassappat. Suliassat tallimat akisinissamut

sisamanik periarfissaqartut siulianilu assersuutigineqartut eqqarsaatigalugit akissutaasinnaasut

assigiinngitsut tassaapput 4●4●4●4●4 = 1024. Tassa amerlapput aammalu kialluunniit

matematikkimi diagnostikkimilu ilisimasaqarluaraluartup akissutaasinnaasut 1024-it tamaasa

misissussallugit naammassisinnaagunanngilai taamaalereerunilu ’pitsaasumut’ ’pitsaanngitsumullu’

inissinniarlugit.

Kisiannili taama iliornissaq pisariaqanngitsutut aamma paasinarsissaaq, tassami misilitsinnerni

pissutsit tunngaviusut marluk, tassa atuartup pikkorissusaa aamma suliassat ajornassusaat,

qitiulluinnartuummata. ’Pitsaasut’ ’pitsaanngitsut’ assigiinngissutaat eqqartorniaraanni – aamma

diagnostiskiusumik misissuinerni – atuartoq eqqortumik akissuteqarsinnaanersoq ilisimal-

luinnartariaqarpoq. Imaassinnaavoq akissutit ’pitsaasut’ sapernassusaat malillugu tulleriillugit

immikkoortiterneqarsinnaasut? Soorlu suliassami 2-mi avitanik suliassaq ajornakusoortoq,

suliassami 1-imi grafik atorlugu angissutsinik immikkoortiterinermit ajornakusoornerusoq.

Isumaliutersuutit tamakkua kingunerisaannik, akissutip ’pitsaasuuneranut’ imaluunniit ’pitsaanngit-

suuneranut’ akissutaasimasut 1024-it tunngaviginagit, taarsiullugu akissutit ataasiakkaat eqqor-

tuunerat eqqortuunnginneralluunniit tunngaviginiarneqarsinnaavoq. Taamatut ilioraanni periarfissat

assigiinngitsut tassaalissapput 2●2●2●2●2 = 32-it. Tassa siulianit 1024-nit ikinneralaarsuit. Tabeli

talerperleq akissutinut 6-inut taama ittunut assersuutaasinnaavoq, tassa atuartut 6-it akissutaasa

amerlaqataat. Akissutaasimasut assigiinngitsut 32-it atorlugit akissutinut ’pitsaasunut’ aamma

’pitsaanngitsunut’ ilioraanissaq ajornannginneralaarsuuvoq. Aamma misilittakkat tamarmik

takutippaat, akissutit eqqortut amerlassusaat atorneqarsinnaanngikkaluartoq,86

taamaattoq suliassat

misissorluaraanni amerlassusaat atorneqaannartartoq – immaqa didaktikkimi tunngaviusunik

naammaginartumik ilisimasaqannginneq patsisaalluni, matumani matematikkimi misilitsissummi.

85

akissutit suallanneqanngitsut = rå-scores. 86

tassami Rasch model akuerineqanngimmat.

80

Tamatuma akerlianik suliassanik taakkuninnga tallimanik Rasch model atorlugu statistikkimi misis-

suinerit takutippassuk, siamasissutsip allaaserinissaa ajornartorsiutaanngitsoq – tassa Rasch model

paasissutissanik allaaserinninnissamut naleqquttuusoq – taava atuartut ataasiakkaat piginnaas-

susaasa uuttornissaannut akissutit eqqortut amerlassusaasa atornissaat isumaqalissaaq, matumani

matematikkimi pikkorissusaannik uuttuinissamut.

8.2.4 Inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu uuttortarnerat

Alloriarfinni misilitsinnerit naammassigaangata apeqqutaalersarpoq, atuartup naammassisaa qanoq

nalilerneqassanersoq. Oqaatigineqassaaq, alloriarfinni misilitsissutini suliassani apeqqutit

tamakkingajallutik Multiple Choice-itut suliaammata imaluunniit naatsumik akisassatut suliaallutik,

taamaalillutillu suliat eqqortut kukkusullu kisikkuminarsinnaallutik.

Akissutit eqqortut amerlassusaat atorlugit atuartup piginnaasaanik naliliiniarluni ingerlaqqilin-

nginnermi oqaatigineqassaaq, akissutit eqqortut amerlassusaat nalinginnaasumik taamaaliinnarlugit

atorneqarneq ajormata, tassami kisitsit taanna suliassiissutit amerlassusaannut sanilliunneqar-

tussaammat. Taamaattumik nalinginnaasuuvoq akissutit eqqortut amerlassusaat procentinut eqqor-

tunut kiseqqinneqartarnerat. Tamatumali oqaatiginera kisinneraniit ajornannginneruvoq, tassami

ataaniittortaq,87

tassa suliassiissutit amerlassusaat, tassaasinnaammat misilitsinnermi suliassiissutit

tamakkerlutik imaluunniit suliat atuartup suliarisimasaasa amerlassusaat. Kisitsit taanna ajornar-

pallaanngitsumik kisinneqarsinnaavoq, atuartoq qinnuigingaanni suliassat aallaqqaataaniit

aallartillugit suliarilissagai, nalunaarlugulu suliassaq sorleq kingulliullugu suliarisimaneraa. Suliat

atuartup suliarisimasai taaneqakkajupput ’suliassat aqqusaakkat amerlassusaat’. Atuartup suliassat

tamakkerlugit suliarinngippagit, ’procentit eqqortut’ kisitat assigiinngitsuussapput, apeqqutaalluni

sulianut aqqusaakkanut imaluunniit misilitsinnermi suliassiissutinut tamanut sanilliussisoqarnersoq.

Atuartup misilitsinnermini qanoq sukkatigisumik sulinera kisitsimmut nassaarineqartumut

aalajangiisuusarpoq.

Ukiut siuliini alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiani atuartut inerniliillaqqissusaat inernileeri-

aasinnaanerallu allaatigineqartareerpoq. Matumani erseqqissaatigalugu oqaatigineqassaaq, paasis-

sutissat Rasch model atorlugu allaatigineqarsinnaanerat allamik aamma kinguneqarmat, tassalu

atuartup pikkorissusaa suliaasimasut suugaluartulluunniit ilaannaat atorlugit naatsorsorneqar-

sinnaammat. Taamatut naatsorsuisinnaaneq, aamma immikkut kinaassusersiunnginnermik88

taane-

qartartoq, Rasch modelimi tunngaviusutut oqaatigineqartut ilagaat. Tamanna ima isumaqarpoq,

Rasch model atoraanni taamaallaat atuartup suliariniarsimasaasa atornissaat ajornartorsiu-

taanngitsoq misilitsissummi suliassiissutit tamakkinngikkaluarlugit, tassa suliassiissutit atuartup

takusimanngisai ilanngunnagit.

87

ataaniittortaq = nævner. 88

immikkut kinaassusersiunnginneq = specifik objektivitet.

81

Paasissutissiiffik 7: Atuartup inerniliillaqqissusaata naatsorsorneranut assersuutit.

Kisitseriaaseq siulleq tassaavoq, akissutit eqqortut amerlassusaat kiseriarlugit suliassiissutini suliassanut tamanut

procentinngortitsineq. Kisitseriaaseq taanna soorlu 10. klassimi piginnaasatigut misilitsinnerni atugaasarpoq.

Kisitseriaaseq alla tassaavoq akissutit eqqortut amerlassusaat kiseriarlugit atuartup suliarisimasaasa amerlassusaannut

sanilliussineq. Atuartup suliarisimasaa kingulleq tassaavoq atuartup suliaralugu naammassisimasaa. Atuartup

naammassisaanit kingullermiit atuartup suliassat alluinnarsimasai kisinneqarsinnaapput, taakkualu ’kukkunertut’

naatsorsunngikkaanni akinngitsuugaatut isigiinnarneqarsinnaapput.

Atuartup misilitsinnermini inerniliillaqqissusaata naatsorsorneranut kisitseriaatsit assigiinngitsut assersuuteqarluni

takutinneqarsinnaapput. Kinguliani suliassiissutit – items’it – 10-t assersuutaapput.

Siullermik atuartup suliassiissutinik ima akissuteqarsimanera takuteqqaarneqassaaq:

Item 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Akissutit 1 0 1 0 1 - - - - -

Siuliani assersuummi atuartup apeqqutit siulliit tallimat suliarisimavai. Sinneri akineqarsimanngillat. Suliarisimasaanit

pingasut eqqortutut nalunaaqqapput (kode = 1), suliallu marluk kukkusutut (kode = 0).

Tassanngaaniit inerniliillaqqissutsimut kisitsisit marluk naatsorsorneqarsinnaapput:

1. 30% = 3 /10*100, misilitsissummi suliassiissutinut tamanut naatsorsugaq.

2. 60% = 3/5*100, misilitsissummi suliassiissutinut aqqusaakkanut naatsorsugaq.

Atuartup inerniliillaqqissusaa misilitsissummi suliassanut tamanut naatsorsoraanni, suliarisimappagit

suliarisimanngippagilluunniit, inerniliillaqqissuseq soorunami appasinnerussaaq, sulianut aqqusaarsimasaanut

sanilliullugit naatsorsuinermit.

Tabelimi assersuummi tulliuttumi atuartup suliassaq 2 allorsimavaa (kode = imaqanngitsoq).

Item 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Akissutit 1 1 0 1 - - - - -

Inerniliillaqqissutsip naatsorsornera taamaalilluni allanngorpoq:

1. 30% = 3/10*100, misilitsissummi suliassiissutinut tamanut naatsorsugaq.

2. 60% = 3/5*100, misilitsissummi suliassiissutinut aqqusaakkanut naatsorsugaq, qaangiinnagaq

ilanngullugu.

3. 75% = 3/4*100, misilitsissummi suliassiissutinut aqqusaakkanut naatsorsugaq, qaangiinnagaq

ilanngunnagu.

Alloriarfinni misilitsinnerit atuartut nalilernerannut uuttuutit marluk tunngavigaat: Procentit

eqqortut sulianut aqqusaakkanut sanilliullugit naatsorsukkat inerniliillaqqissutsimut naatsorsuu-

tigineqartut, aamma suliat aqqusaakkat inernileeriaasinnaanerup naatsorsornerani atorneqartartut.

Rasch model Field Trial-imi misileraaneq tunngavigalugu akuerineqarsimasoq naatsorsuutigi-

neqarpoq, Field Trial-imi suliassiissutissat, misilitsissutigiligassamut siunnersuutaasut, paasis-

sutissaapput atuartut amerlasuut akissutaannik ilaqartut, suliassiissutissanullu siunnersuutit

atorneqalersussatut naatsorsuutigisanit amerlanerupput. Taamaalinikkut modelip atorsinnaaneranut

82

nalilersuinermut ilagitillugu suliassat ilaat Rasch modelimut naleqqutinngitsut piiarneqarsin-

naapput.

Taamaattumik atuartunut ataasiakkaanut tamanut kisitsisit ukua marluk suliarineqartarput:

inerniliillaqqissuseq aamma inernileeriaasinnaaneq. 1970’ikkunni qallunaat misilitsissutaanni,

amerlanertigut Dansk Psykologisk Forlag-imit ineriartortitaasuni, ileqquulerpoq atuartup angusaa

marlunnik ’nioqartittarlugu’, tassa uuttuutit siuliani taaneqartut marluk matumani ataatsikkut

eqqarsaatigineqarlutik. Tamanna amerlasuutigut tabel-it atorlugit, soorlu matuma kinguliani

takutinneqartukkut, takutinniarneqartarpoq atuartup sukkassusaa, tassa inernileeriaasinnaanera,

ammukaartumik pingasunngorlugu immikkoortinneqartarluni: ’Arriitsoq’, ’Naammaannartoq’

aamma ’Sukkasooq’ taamatullu inerniliillaqqissusaa, tassa ilikkakkamini qanoq qularnaatsiginera,

aamma pingasunngorlugu immikkoortinneqartarpoq: ’Nalornisoq’, ’Naammaannartoq’ aamma

’Qularnaatsoq’. Immikkoortunut killiliunneqartut ilaatigut pissutsit pillugit ilisimasat aallaavi-

galugit suliaapput, kisiannili atuartut angusaat uuttuutini taakkunani marlunni immikkoortunut

angeqqatigiikannersunut aamma agguagaallutik.

Taamaattumik oqartoqarsinnaavoq killiliiniarnermi isumaliutersuutit pitsaanersiuilluni periuseqar-

tarnermik89

isummamit aallerfiusimasut, tassanimi x%-imik ’sukkanerpaat’ imaluunniit

’qularnaannerpaat’ isiginiarneqarnerusarput, itinerusumik eqqarsaatigeqqaarnagu sooq atuartup

angusaa soorlu 80%-iusoq sumerpiaq tunngaveqarnersoq, tassa atuartup suliassiissutinik suliaqar-

nermini inerniliillaqqissutsimik 80%-imik angusaqarnermini sunarpiaq tunngavigineraa naliler-

neqarani.

Tabel 7: Atuartut angusaat inerniliillaqqissutsimut (Qularnaannermut)

inernileeriaasinnaanermullu (Sukkassutsimut) inissillugit.

Sukkassuseq\Qularnaanneq Nalornisoq: 1 Naammaannartoq: 2 Qularnaatsoq: 3

Arriitsoq: 1 15% 10% 3%

Naammaannartoq: 2 12% 17% 11%

Sukkasooq: 3 2% 10% 20%

Atuartut tamakkerlutik uuttuutini taakkunani marlunni angusaat tabelimi kisitsisit takutippaat.

Kisitsisit tabelip diagonalianiittut 15%, 17% aamma 20% angissutsimikkut atuartukkuutaat assigiin-

ngitsut amerlassusaat takutippaat: atuartoqatigiit ’arriitsut nalornisullu’, atuartoqatigiit ’naammaan-

nartut’ aammalu atuartoqatigiit amerlasuut ’sukkasuut qularnaatsullu’.

Naliliinermi marlunnik ’niulimmi’ taama ittumi periusaasoq 2007-imi Alloriarfinni misilitsinnernit

nalunaarusiami atuartut angusaannik misissuinermi atugaavoq, tassa atuarfiit ataasiakkaat angusaat

kommuniminni atuarfinnut allanut sanilliullutik agguaqatigiissillugu sumi inissisimanerat graf-

inngorlugu takutinneqarmat.

89

pitsaanersiuilluni periuseqartarneq = normativ rangordningsprincip.

83

Atuartut ataasiakkaat alloriarfinni misilitsinnerminni angusaat misissorneqaraangata inerniliil-

laqqissusaat siulliutinneqartarpoq, inernileeriaasinnaanerallu annertunerusumik saqqummiussani

eqqartorneqartarani. Tamanna arlalinnik patsiseqarpoq. Patsisit tamakkua assersuut atorlugu nassui-

arneqarsinnaapput. Tabel 8-mi matuma kingulianiittumi 3.a-mi atuartut 11-it alloriarfimmi misilit-

sikkamik atuartitsissutit ilaanni angusaat assersuutigineqarput. Grafimi malitsigisaani erserpoq

inerniliillaqqissutsip aammalu inernileeriaasinnaanerup imminnut qanoq ataqatigiinnerat upper-

narsarneqartoq. Soorlu takuneqarsinnaasoq atuartut arfinillit suliassiissutit tamaasa suliarisima-

gaat,90

atuartullu sinneri arriinnerusut.

Tabel 8: 3.a-mi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu krydstabelitut takutinnerat.

Matuma kinguliani eqqartorneqassaaq, qanoq ililluni atuartut ataasiakkaat angusaat ’pitsaasutut’

imaluunniit ’pitsaanngitsutut’ nalilersorneqarsinnaanersut aammalu qanoq ililluni klassi

tamakkerlugu naliliiffigineqarsinnaanersoq.

Atuartut angusaat inissivillugit nalilinngikkaluarlugit,91

isumaliutigineqarsinnaavoq atuartut marluk

angusaasa sanilliuteqattaarnerisigut qanoq annertutigisumik naliliiniartoqarsinnaanersoq.

90

inernileeriaasinnaaneq = 100. 91

inissivillugit naliliineq = absolut vurdering.

3. a-mi atuartut Inerniliillaqqissuseq Inernileeriaasinnaaneq

1 45 30

2 51 48

3 60 100

4 30 25

5 46 36

6 67 100

7 43 50

8 70 100

9 81 100

10 75 100

11 90 100

84

Figur 46: 3.a-mi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut ataqatigiinnerat.

Tabel 8-mi aammalu figur 46-mi grafimi angusat ataasiakkaat misissoraanni nalorninanngilaq,

atuartoq nr. 11 atuartoq nr. 2-mit ’pitsaanerusoq’.92

Atuartoq nr. 11 atuartumit nr. 2-mit qularnaan-

nerullunilu sukkaneruvoq. Atuartorli nr. 2 aamma atuartoq nr. 7 sanilliukkaanni suut paasisas-

saappat? Soorlu grafimi takuneqarsinnaasoq, atuartoq nr. 2. atuartup nr. 7-p ’avannaa-kitaa tungaa-

niippoq’, tassa titarnerup ineriartornermik takutitsisup, inerniliillaqqissutsimi inernileeriaasinnaa-

nermilu kisitsisit angisuut atorlugit sanaajusup, illua-tungaaniippoq.

Ineriartornermut titarneq atorlugu naliliinerit amerlasuut, soorlu atuartup nr. 2-p atuartullu nr. 11-p

angusaannik naliliinerit, isumalimmik ingerlanneqarsinnaapput, tassami inerniliillaqqissutsimi

inernileeriaasinnaanermilu angusat assigiinnginneri ersarillutik inissisimammata. Taamaaliornikkut

angusat ’pitsaasut’ aammalu angusat ’pitsaanngitsut’ toqqarnissaat periarfissaalerpoq. Atuartulli nr.

2-p aamma atuartup nr. 7-p sanilliunniarnerani periarfissaq taanna atuutinngilaq. Pisumi taama

ittumi atuartut taakkua marluk arlaasa sorliup pitsaaneruneranik oqaatiginnissinnaaneq

atunngitsuuginnartariaqarpoq. Taamatut atuinnginnerup qanoq annertutiginera atuartut titarnerup

avataaniittut amerlassusaasa aalajangertarpaat, tassa grafimi toornerit qanoq amerlatigisut titarnerup

ataa-saamia-tungaanit aallartilluni qulaa-talerpia-tungaanut ingerlasup, avataaniinnersut.

Qujanarporli alloriarfinni misilitsinnerni angusat amerlasuut takutimmassuk atuartut amerlasuut

titarnerup taassuma avataaniinnginnerat, misilittakkammi takutippaat inerniliillaqqissuseq inernilee-

riaasinnaanerlu imminnut ataqatigiilluartut.93

Atuartut akornanni sanilliussisinnaanermut apeqqummut akissutitut ineriartornermut titarneq

pioreersoq, atuartut angusaannik ’pitsaasunik’ aamma ’pitsaanngitsunik’ takutitsisoq, atorneqaan-

92

Atuartup nr. 11-p inerniliillaqqissuseraa 90 inernileeriaasinnaaneraalu 100, atuartullu nr. 2-p inerniliillaqqissuseraa 51

inernileeriaasinnaaneraalu 48. Atuartup nr. 7-p inerniliillaqqissuseraa 43 inernileeriaasinnaaneraalu 50. 93

matumani eqqarsaatigineqarput soraarummeerutit misilitsissutillu Dansk Psykologisk Forlagip suliarisimasai, soorlu

OS64, OS120, SL40, SL60 il.il.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Atuartoq nr. 7

Atuartoq nr. 2

Atuartoq nr. 11

Atuartut

nalornisut

arriitsullu

Atuartut

qularnaatsut

sukkasuullu.

elever

85

narsinnaavoq, uuttuutit taakkua soorunami ataatsikkut atorlugit, aammalu uuttuutit taakkua marluk

atuartut angusaannik oqaatsit atorlugit naliliissutigalugit.94

Eqqarsaatigineqarsinnaavoq atuarfimmi tassani aamma 3.b atuartinneqartoq, 7-nik atuartulik

ukuninngalu angusaqartoq:

Tabel 9: 3.b-mi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu krydstabelitut takutinnerat.

3. b-mi atuartut Inerniliillaqqissuseq Inernileeriaasinnaaneq

1 29 10

2 45 24

3 36 21

4 89 60

5 23 15

6 52 28

7 60 70

Matumani aperisoqarsinnaavoq klassit taakkua marluk arlaat pitsaanerunersoq? Atuatut assigiin-

ngitsut akornanni sanilliussisoqaqqippoq – matumani atuartut arlaqartut ataatsikkut – naak klassit

ataasiakkaat angusaat imminni ’pitsaasuunersut’ imaluunniit ’pitsaasuunnginnersut’ isummerfigine-

qanngikkaluartoq. Taamatut sanilliussisoqassappat piumasaqaataavoq, kisitsisinik inerniliillaqqis-

sutsimeersunik inernileeriaasinnaanermeersunillu, klassinik taakkuninnga marlunnik immikkut

oqaatiginnissinnaasunik, pissarsisinnaanissaq. Kisitsisillu taakkua suusinnaanerinik isumaliuteqar-

nermi pisariaqarsinnaavoq uuttuutit taakkua marluk statistikkimi agguarsimanerannik misis-

suinissaq. Tamannalu 2012-imi alloriarfinni misilitsinnernit inerniliillaqqissuseq aammalu inerni-

leeriaasinnaaneq pillugit paasissutissanit grafiliat isiginnaarnerisigut pisinnaavoq:

Figur 47: Inernileeriaasinnaanerup agguarsimaneranut grafit marluk.

94

oqaatsit atorlugit naliliineq = kvalitativ vurdering.

86

Figur 48: Inerniliillaqqissutsip agguarsimaneranut grafit marluk.

Ersarilluarpoq inernileeriaasinnaanermi inerniliillaqqissutsimilu agguakkat annertuumik equngas-

suteqartut,95

naak equnganeri assigiiaartuunngikkaluartut. Takutitani taakkunani marlunni aggu-

arsimaneq imaappoq, nalinginnaasumik agguarsimaneq96

atorneqarsinnaanani. Inerniliillaqqissuseq

pillugu grafip kingulliup takutippaa, naak sianermut assingulaarsinnaagunaraluarluni, nalingin-

naasumik agguarsimanermut titarneq ataannartoq ikkunneqarsimasoq malinneqanngivissoq.

Taamaalilluni kisitsisit agguarsimanerinut kisitseriaatsit nalinginnaalluinnartut atorneqarluartullu,

’agguaqatigiissitsineq’ aamma ’nikinganeq’,97

atorneqarsinnaajunnaarput, taakkuami nalingin-

naasumik agguarsimanerup kisinneqarnerani taamaallaat atorneqarunik isumaqaramik.

Ilisimasaqarnerup taama ittup kinguneraa, 2007-imi Alloriarfinni misilitsinnernit nalunaarusiap

suliarineraniit median-ip nalingi atorneqalermata, agguaqatigiissitamik kisitat atorneqaratik.

Medianip kisitsisaa aamma 50% fraktil-imik taaneqartarpoq. Kisitsit taanna kisitsisit minnermiit

annermut imaluunniit annermiit minnermut tulleriissereernerisigut nassaarineqartarpoq – kisitsit

qiterleq 50%-fraktil-iuvoq imaluunniit median-iuvoq.98

Periuseq taanna malikkaanni klassit siuliani

eqqartukkatta 3.a-p aamma 3.b-p ukua angusarivaat:

Tabel 10: 3.a-p aamma 3.b-p angusaannik sanilliussineq.

Median-ip kisitsisai

50%-fraktiler

Inerniliillaqqissuseq Inernileeriaasinnaaneq

3.a 60 100

3.b 45 24

Takussutissiami tassani ersarissumik takuneqarsinnaavoq, klasse 3.a klassi 3.b-mit ’angusaris-

saarnerusoq’, 3.a-mi inerniliillaqqissutsimi inernileeriaasinnaanermilu medianip kisitsisai qaffasin-

nerusumiimmata. 3.a-mi kisitsit 100 maluginiagassaavoq, taassumami median-imi kisitsit qaffa-

sinnerpaaq 100% takutippaa, imalu isumaqarluni 3.a-mi atuartut affaat sinnerlugit 100 angusi-

magaat, tassa atuartut suliassat tamaasa takusimavaat. Kisitsisit medianimut naliusut amerlasuut

95

agguagaq equngasoq = skæv fordeling. 96

nalinginnaasumik agguarsimaneq = normalfordeling. 97

nikinganeq = standardafvigelse; oqaaseqaat nr. 16, qupp. 17-imiittoq aamma takuuk. 98

Kisitsisit misissorneqartut akunnaanngippata, kisitsisit qiterliit marluk agguaqatigiissinnerat atorneqartarpoq.

87

annikikkaluarpataluunniit, taava atuaqatigiit ataatsimut isigalugit 100 anguaat, atuartut affaat

sinnerlugit suliassanik tamanik takusaqarsimappata.

Klassit marluk, atuartut tamarmik affaat sinnerlugit suliassanik tamanik takunniffiusimasut, sanil-

liukkaanni paasinarpoq, klassit taakkua marluk inerniliillaqqissutsimi assigiissasut, naak immaqa

klassip aappaani klassimut aappaanut sanilliullugu median-imik naliusut appasissut amerlasuut

nassaarineqarsinnaagaluartut. Median-imik kisitsinerit ajornaatsut taama ittut pillugit oqartoqarsin-

naagunaraluarpoq, tamanna kisitsinerit taakkua sanngeequtigingaat, pingaartumik klassit, atuarfiit,

kommunit immaqaluunniimmi nuna tamakkerlugu naatsorsuisoqarnerani, kisitseriaatsip amigaa-

taatut imaluunniit naammaginannginneratut taaneqarsinnaasoq. Taamaattumik aperisoqarsinnaavoq,

piffissap misilitsiffissatut aalajangiussap iluani atuartut taama amerlatigisut suliassat tamakkerlugit

takusarmatigit ajornartorsiutaanersoq?

Tamanna imaaliallaannaq akineqarsinnaanngilaq, tassami illua-tungaani kissaatigineqarpoq

inernileeriaasinnaaneq atorlugu atuartut tamaasa immikkoortiterneqarsinnaassasut, illua-tungaanilu

kissaatigineqarluni atuartut misilitsinneq qimassanngikkaat misigisimallutik suliassiissutit ilaan-

naannik suliaqarsimallutik. Inernileeriaasinnaaneq inerniliillaqqissuserlu ataatsikkut uuttuutitut99

atorneqarsinnaapput imaluunniit kisimiitillugit atorneqarsinnaapput killigititap iluani naliliisoqar-

tillugu100

– taamatullu iliussagaanni misilitsissutit takisuujullutik amerlasuunik suliassartaqartaria-

qassapput, atuartut ilaasa suliassat tamakkerlugit takusaqarfiginngisaannik.101

99

ataatsikkut uuttuutitut = to dimensinalt. 100

killigititap iluani naliliissut = marginal vurdering. 101

Immaqa oqartoqarsinnaavoq, Danmarkimi nuna tamakkerlugu misilitsissutini, Adaptive Nationale Danske Tests,

ajornartorsiut tamanna kusanartumik qaangerneqarsimasoq, taakkunani atuartoq piginnaasani naapertorlugit

suliassiissutinik tuniorarneqartarami.

88

Paasissutissiiffik 8: Inerniliillaqqissutsimik inernileeriaasinnaanermillu suliami atuineq.

Ukiarmi Naliliisarfiup Ilinniarfissuaq sulissuppaa, taakkua matematikkimi atuarfimmi ataatsimi

seminareqartitsiniarlutik atugassaannik ukuninnga sanaakkamigit.

Misissorneqarsinnaasut amerlasuut akornanni 3. klassimi atuartut qulit matematikkimi inerniliillaqqissusaasa

inernileeriaasinnaanerisalu imminnut ataqatigiinnerat misissorneqarpoq. Misissuinermi paasisaq takussutissiami uani

takuneqarsinnaavoq.

Takussutissiami atuartoqatigiit assigiikannersumik piginnaasallit pingasut immikkoortinneqarput:

Aappaluttut: Atuartut arriikujukkaluarlutik pitsaasumik inerniliillaqqissuseqartut, tassa suliassiissutit 50%-ii

taannaluunniit ataallugu suliaqarsimasut. Atuartut taakkua siuarsarniarlugit suliassiissutit suliarinissaannik

”sungiussiseqqaartittariaqarput” taamaalioreeraannilu aatsaat suliniarneranni sukkatsisarlugit.

Sungaartut: Atuartut sukkasuut, kisiannili piginnaasamikkut qulakujuttut. Atuartut taakkua arriinnerulersittariaqarput,

ilikkagassatut anguniagassanik suliaqarnissaminnut piffissaqarnerulersillugit.

Qorsuit: Atuartut taakkua sukkallutillu piginnaasaqarluartuupput.

8.3 Angusanut skala-mik pilersitsineq – misiliineq

Soorlu immikkut kapitalimi eqqartuiffiusumi malugineqassasoq, Inerisaaviup annertunerusumik

isiginnilluni naliliineq inassutigilersaarpaa, atuartup angusaa kisitsimmut ataatsimut kisitsisiinnan-

ngortinnagu, kisianni aamma atuartup qanoq sukkatigisumik sulisinnaaneranik ilanngussaqar-

fiusumik aammalu atuartup atuartitsissutit ilikkagassatut anguniagassartaanni, atuartup ilinni-

arnerata pitsaassusissaanut oqaatiginnittut iluini, qanoq angusaqartigineranik ilanngussiffiusumik.

Naliliineq tamatigoortoq atoraanni, alloriarfinni misilitsissutit annertunerpaamik pissarsissutaanerat

annerpaaq aatsaat anguneqarsinnaavoq.

Immikkoortuni siullerni angusanut skala-mik pilersitsiniarnerup qanoq ajornartorsiornartiginera,

immaqaluunniimmi ajornarluinnarsinnaanera, allaaserineqarpoq. Alloriarfinni misilitsissutit ima

suliaapput atuartitsissutini ataasiakkaani suliassiissutit amerlasuutigut allanngortiterneqarsin-

naallutik, taamaaliornikkullu atuartut inerniliillaqqissusaat allanngortinneqarsinnaalluni: atuartit-

sissutini ataasiakkaani suliassiissutit takissutaat allanngorarput, suliassiissutit sapernassusaat

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nile

eria

asin

naa

neq

(%

)


89

allanngorartinneqarsinnaapput kiisalu distraktor-it allanngortinneqarsinnaallutik, taakkualu sulias-

siissutinut inerniliussaasut aamma allanngortissinnaavaat. Taamaattorli Rasch model-ip atorneqar-

nerata qularnaarpaa, ”atuartut pikkoreqatigiit eqqortumik akinissaminnut assigiimmik periarfis-

saqarnerat”, tamannalu tunngaviusumik piumasaqaataavoq.

Angusanut skala-mik pilersitseriaannaannginneq naammaginanngitsutut oqaatigineqarsinnaavoq,

tassami misilitsissut taama angitigisoq sunillu tamanik katitigaasoq suliarisimagaanni ingerlal-

lugulu, tupigusuutigineqarsinnaavoq, naliliissut eqquulluinnartoq imaaliallaannaq suliarineqarsin-

naanngimmat. Taamaallaat inerniliillaqqissuseq qiviaraanni taanna kisiat atorlugu, atuartunut

tamanut nalilerusutanut pikkorissusaasigut tulleriissaarlugit ajornanngitsumik naliliissutiliorto-

qarsinnaavoq. Periuseq taanna malillugu atuartut pikkorinnerpaat 10%-it inerniliillaqqissutsimi

ammut killingat najoqqutaralugu killilerneqarsinnaapput. Taanna tassaavoq killiliiffik siulleq.

Atuartuni tulliuttuni 35%-ini atuartoq inernilliillaqqissutsimik appasinnerpaamik angusalik killiffiu-

sinnaavoq. Taanna tassaavoq killiffik tulleq. Kisitsineq taanna malillugu 65% qulleq aamma 80%

qulleq uterfigineqassapput, taamaaliornikkullu inerniliillaqqissutsimi killiffiit pilersiortorlugit

atuartut 10% ’pitsaanerpaat’, 25% ’pitsaanerpaat tullii’, 30% ’pitsaanerpaat pingajui’, 25%

’pitsaanerpaat sisamaat’ aamma 10% ’pitsaanerpaat tallimaat’ – imaluunniit ’pitsaannginnerpaat’

pilersinneqarsinnaallutik.

Periuseq taanna nuna tamakkerlugu karakterit agguataarneranni 7-trinsskala-mi atugaavoq. Tassani

isumagineqartarpoq, atuartut 10%-ii 12-imik (A-mik) karaktereqassasut, 25% 10-mik (B-mik),

30%-ii 7-mik (C-mik), 25%-ii 4-mik (D-mik) aamma atuartut 10%-ii 2-mik (E-mik)

karaktereqassasut. 7-trinsskalap ilaaniittut karakterit 0 aamma -3 procentiliiffigineqarneq ajorput.

Periuseq taanna Danmarkimi Skolestyrelsimit atorneqarpoq, tak. tabel tulliusoq.

Tabel 11: Danmarkimi atuartut angusaannut tabel kisitseqqissutaasartoq.

Atuartup angusaa Allaaserinera Inernera (1-100)

1. Agguaqatigiissinnera ataatingaatsiarlugu 1-10

2. Agguaqatigiissinnera ataallugu 11-35

3. Agguaqatigiissillugu 36-65

4. Agguaqatigiissinnera qulaallugu 66-90

5. Agguaqatigiissinnera qulaatingaatsiarlugu 91-100

Najoqqutaq: Skolestyrelsen (2011)

Pisumi tassani Box-plot-imi inerniliillaqqissutsimik agguakkat tallimat 7-trinsskalamilu agguakkat

tallimat imminnut assigiikannersuupput. Assigiinngissutituaavoq Box-plot-ip killiliussai allaane-

rummata, tak. tabel 12. Box-plot-ip killiliussaasa aammalu 7-trinskalap killigititaasa assigiin-

nginnerat annertunngilaq imatullu inerniliisoqarsinnaagunarluni, Alloriarfinni misilitsinnernit

nalunaarusiani misissuinerit takussutissiallu paasissutissanik Box-plot-ineersunik atuisut, oqaatigi-

niakkanut tunngavissaqarluartunut ’atorneqarsinnaasut’ soorluli 7-trinsskalamit tiguinnagaasimasut.

90

Kinguliani assersuutit alloriarfinni databasemit tigusaapput 2012-imilu misilitsinnernit paasissu-

tissaneersuullutik. Assersuummi takutinniarneqassaaq, angusanut skala siumoortumik aalajangersa-

riigaq atuarfiup angusaanik naliliiniarnermi qanoq iluaqutaasinnaasoq, matumani nunamut tamar-

mut angusat assersuutigalugit, tamatumunngalu peqatigitillugu aamma tikkuarneqassalluni, taama-

tut pinermi ajornartorsiutit suut pilersinnaanersut.

Takussutissiami 3. klassimi qallunaat oqaasiini atuarfimmi klassip ataatsip angusaasa ukiumi tas-

sani nuna tamakkerlugu angusanut sanilliunneqarnerat assersuutaavoq. Figur 49-mi tulliuttumi

atuarfimmi nunalu tamakkerlugu atuartut amerlassusertik naapertorlugu agguarsimanerat taku-

tinneqarpoq:

Figur 49: Atuarfiup ataatsip nunamut tamarmut sanilliullugu qallunaat oqaasiini inissisimanera.

Atuarfimmi tassani takuneqarpoq atuartorpaaluit nunami tamarmi agguaqatigiissillugu angusat

qulaassimanngikkunikkit qulaatingaatsiarsimagaat. Illua-tungaanilu nuna tamakkerlugu agguaqati-

giissitamit annikinnermik angusaqartut ikinneroqisut. Taamaattorli atuartut agguaqatigiissitamik

ataassisut ataassingaatsiartulluunniit nuna tamakkerlugu agguaqatigiissitsinermi amerlassutsimikkut

allaanerungaanngillat.

’Assimut’ taamaattumut nassuiaataasinnaasut qularnanngitsumik arlaqarsinnaapput. Nassuiaataa-

sinnaasoq siulleq tassaavoq, atuarfimmi tassani atuartut qallunaat oqaasiinik ilitsoqqussaralugu

oqaaseqartuunerat. Nassuiaat alla tassaasinnaavoq, atuarfimmi tassani atuartut angajoqqaaqar-

tuummata nuna tamakkerlugu agguaqatigiissitsinermit pitsaanerusunik inooqatigiinnikkut aningaa-

sarsiornikkullu atugarissaarnerusunik. Maluginiaruk, atuartut oqaatsimikkut aammalu inooqataa-

nikkut aningaasarsiornikkullu angerlarsimaffimminni atugaat imminnut ataqatigiissinnaammata,

pisutsillu taama ittut ”kisitsisinngortikkuminaassinnaapput”.

0

10

20

30

40

50

60

Atu

artu

t am

erla

ssu

sii (

%)

Atuarfik

Nuna

91

Tabel 12: Box-plot-imi aamma 7-trinsskala-mi killiliussat assigiinngissutaat

Skala Qaffasinnerpaat Qaff. tullii Qaff.

pingajui

Qaff.

sisamaat

Appasinnerpaat

Box-plot 10% 25% 50% 75% 90%

7-trinskala 10% 25% 65% 80% 100%

Naggasiutigalugu oqartoqarsinnaavoq, nuna tamakkerlugu pikkorissusermik tulleriissaarinerit

tamakkiisut immikkoortiterlugit agguakkanut tunngaviliisuussasut aammalu kommunikkuu-

taartumik, atuarfikkuutaartumik klassikkuutaartumillu agguakkat periutsit siuliani taakkartorne-

qartut malissagaat. Taamatut periuseqarnerup tutsuiginassusaanut pingaarnertut apeqqutaavoq,

suliassiissutit ukiumiit ukiumut allanngortinnagit atoqqittuarnissaat (suliassiissutit annerpaamik

10%-ii ukiut tamaasa nakkutigisaasumik taarserneqarsinnaallutik). Iluaqutaasumik pissarsiassaq

tassaavoq, angusat ’pitsaasut’ aammalu ’pitsaanngitsut’ nalilerniarneranni patajaavissumik

tungavissaqalerneq.

8.4 Angusanut skala-mut nunani tamalaani misiliisarnerit tunngaviliullugit

Immikkoortoq 8.3-mi angusanut skala-p qanoq aalajangerneqarsinnaaneranut periusaasinnaasoq

allaaserineqarpoq. Kisianni aamma angusanut skala-mut tunngaviliiniarnermi nunani tamalaani

misiliisarnerit soorlu PISA, TIMSS aammalu PIRLS atorneqarsinnaapput. Naluneqanngikkaluarpoq

misiliisarnerni taama ittuni nunat angusaat ’pitsaasutut’ imaluunniit ’pitsaanngitsutut’

nalilerneqarneq ajortut, nunalli imminnut sanilliunneqartarput, taamaaliornikkummi angusanut

skala-tut ittumik pilersoqartarpoq. Angusat ataatsikkoortillugit nalilerneqarnerini amerlasuuni taama

ittuni nunat namminneerlutik tulleriissaarinermi nunanut qanitaminnut sanilliussinnaasarput.

PISA-mi misissuineq kingulleq 2012-imi ingerlanneqarpoq, december 2013-imi tamanut

saqqummiunneqarluni. Mississuinermi tassani matematikki, atuarsinnaaneq pinngortitalerinerlu

misissuiffiupput. Siusinnerusukkut taaneqareerpoq PISA Litteracy tunngavigalugu misilitsin-

nerusoq, nunat killiit aningaasarsiornikkut suleqatigiiffiata OECD-ip ingerlattagaa. OECD-p nunat

ilaasortai 34-t tamarmik 2012-imi peqataapput, taakkununnga nunat aningaasarsiorfiillu allat 31-it

ilaapput. Nunat katillugit 65-it peqataapput, taakkununngalu ilaallutik nunat ataasiakkaat iluini

nunap immikkoortui naliliiffiusut. PISA-mi naliliiffiusartut tassaapput Matematik, Pinngor-

titalerineq aammalu Atuarsinnaaneq.

Misissuinermi atuartut 510.000-it missaat 15 - 16-nik ukiullit misilitsipput. Ilassutigalugu oqaa-

tigineqassaaq atuartut taakkua misilitsittut taamatut ukiullit katillugit 28 millioninik amerlassusillit

akornanneersuummata. Tassa nunarsuaq tamakkerlugu atuartut taamatut ukiullit 18%-ii

misissuiffiupput.102

102

Misissuineq taanna nalunaarusiani arlaqartuni uppernarsagaavoq, PISA’p nittartagaanit www.oecd.org/pisa -mit

aaneqarsinnaasunik.

http://www.oecd.org/pisa

92

PISA-p nalunaarusiaani saqqummersinneqartuni pingaartinneqartuuvoq, nunat PISA-mi angusaat

najoqqutaralugit tulleriissaarneqartarnissaat, oqartoqarsinnaagunarporlu misilitsitsisarneq taanna

atuartitsinermi nunarsuarmi pissartanngunniuffiusartoq.103

Aamma maluginiarneqassaaq, 2012-imi

angusat saqqummiunneranni nunat tulleriissarnerinut statistikkimi killiliussat atorneqarmata, nunat

peqataasut immikkoortunut pingasunut immikkoortinneqarlutik:

1. OECD-p agguaqatigiissillugu angusaanit statistikkikkut malunnartumik qaffasinnerusut.

2. OECD-p agguaqatigiissillugu angusaanit statistikkikkut allaanerussuteqanngitsut.

3. OECD-p agguaqatigiissillugu angusaanit statistikkikkut appasinnerusut.

Immikkoortiterinerit taakkua atornerisigut PISA-p paasisimagunarpaa misissuinermi angusat –

soorunami – statistikkimi nalinginnaasumik nalornissutinit sunnersimaneqartut.

Inernernik saqqummiussinerni aamma ersarissarneqarpoq angusat politikkikkut/allaffissornikkut

suliaqartunut sammitinneqarnerusut, ulluinnarni atuarfinni suliaqartunut sammitinneqarnerunatik,

soorlu atuarfinni ilinniartitsisunut pisortanullu. Misilitsissutip Litteracy tunngavigimmagu tamatu-

munnga patsisaavoq. PISA-p politikkikkut suliassatut siunnersuutai tamatigoortuunerupput –

tamannalu tupigisassaanngilaq, nunammi nunarsuaq tamakkerlugu 65-it peqataapput – nunat

ataasiakkaat namminerminni ilinniartitaanikkut politikkiminnik ineriartortitsinerminni didak-

tikkimut atorsinnaarpianngisaat. Nalunaarusiat pineqartut saniatigut nunat peqataasut namminneq

imminerminnut aamma nalunaarusiorfigisartussaapput.

Atlantikup Avannaani nunat marltuk, Island aamma Savalimmiut, PISA-mi peqataasarput. Island

nammineq aningaasarsiortuugami nammineerluni peqataasarpoq nunallu taassuma angusai

misilitsittoqareeraangat PISA-p tamanut saqqummiussinermini ilannguttarpai. Savalimmiut

Qallunaat Kunngeqarfiata iluani nunatut peqataasarpoq. Savalimmiut angusaat PISA-p tamanut

saqqummiussinerani ilanngunneqarneq ajorput taamaammallu Savalimmiut ”bench-mark”-imik

taaneqarlutik nunatut peqataasarput.

TIMSS-ip siusinnerusukkut taaneqareersutut Curriculum tunngavigaa. Kingullermik 2011-mi

ingerlanneqarmat matematikki pinngortitalerinerlu misissuiffiupput, nunallu 52-it peqataallutik,104

Danmark 4. klassimi atuartunik peqataatitsilluni. PISA-mi pisarnertut nunat angusaasa pitsaassusii

tulleriillugit nalilersorneqartarput.

PISA-mi ileqqunit allaanerusumik TIMSS-imi pingaartinneqarpoq misissuinermi paasisat didak-

tikkimi atorneqarsinnaassasut taamaattumillu ilinniartitsisunut atuartunullu feed-back tunniun-

neqartarluni.

Kalaallit Nunaanni 2011-mi TIMSS-imi periutsit misilitsissutillu atorlugit misileraasoqarpoq,

TIMSS-imi matematikkimi suliassat kikkunnit tamanit atorneqarsinnaasunngorlugit saqqummersitat

103

Assersuutitut taaneqarsinnaavoq, Shanghai-Kina matematikkimi ukiumi tassani qaffasinnerpaamik angusimmat,

Peru nunani appasinnerpaajulluni. Danmark anguseqqalaarluni angusisunut pitsaanernut ilaavoq. 104

59-it nunat ”bench-mark”-itut peqataasut ilanngullugit.

93

atorlugit atuarfinni arfinilinni atuartut katillugit 202-t 5. klassimi atuartuusut misiliiffiullutik.105

Nunanut suliassanik taakkuninnga misileereersimasunut Kalaallit Nunaata angusai, nunani

tamalaani angusanut skala atorlugu, sanilliunneqarsinnaapput. Kalaallit Nunaata inerniliillaq-

qissutsimi angusaa agguaqatigiissillugu 44%-imiippoq, nunat tamat agguaqatigiissillugu angusaan-

nit 48%-imit appasinnerulaarluni. Kalaallit Nunaat taamaalilluni Norge aamma Ukraine

taamaaqatigai.106

Misileraanermili tassani soqutiginarnerpaat ilagaat didaktikkimi paasisat, tassani item’ini Kalaallit

Nunaata angusai ataasiakkaarlugit Danmarkimi angusanut sanilliunneqarmata.

8.5 Naggasiineq

Immikkut eqqartukkami uani alloriarfinni misilitsissutini angusanut skala-mik pilersitsiniarnermi

ajornartorsiutaasinnaasut allaaserineqarput.

Kapitalimi alloriarfinni misilitsissutit nalileeriaatsimut sorlermut atanerat ersarissumik oqaatigi-

niarneqarpoq. Misilitsissutit Curriculum tunngavigaat, atuartup atuarnerani piffissami aalajanger-

simasumi ilikkagassatut anguniagassat qanoq angusaqarfiutiginersut misilinneqartarluni. Atuar-

titsissutini ataasiakkaani misilitsissutini suliassiissutit ilikkagassatut anguniagassanut ataasiak-

kaanut ersarissumik atassuteqartarput. Suliassani amerlanerni apeqqutit Multiple Choice-imi suli-

akkiutaasartutut suliaapput, tamatumalu iluaqutigaa, misilitsittoqareeraangat didaktikkimi pis-

sutsinik paasinnittoqarsinnaasarmat, atuartut akissutaat taamaallaat ’eqqortutut’ imaluunniit

’eqqunngitsutut’ nalunaarsorneqaannarsimagaluarpata pissarsiarineqarsinnaanngitsunik. Atuartoq

taamaallaat akissutit eqqortut amerlassusaat najoqqutaralugit nalilerneqarneq ajorpoq, kisianni

aamma misilitsinnermi atuartup qanoq sukkatigisumik sulisimanera tunngaviusarluni. Tassa

alloriarfinni misilitsissutit misilitsissutaapput assigiinngitsorpassuarnik katitigaasut, atuartoq

sammivinnit assigiinngitsunit nalilerneqarsinnaasunngorlugu. Kingulliullugu aamma pingaartutut

taaneqassaaq, misilitsissutit tutsuviginassusaat Rasch model atorlugu 2007-imi atuutilinnginneranni

annertuumik misilerarneqarnikuummata.

Eqqartorneqartumi takutinneqarpoq, angusanut skalap pilersinniarnerani annertoorujussuarmik

iliuuseqartoqartariaqanngitsoq, soorlu Danmarkimi nuna tamaat misilitsissutaanni skala atorne-

qartoq atuinnarneqarsinnaavoq.

Isuma alla soqutiginarsinnaasoq tassaavoq, nunat tamalaat misissuineranni soorlu TIMSS-imi

siunissami peqataanikkut skalamik nunanut tamalaanut atuuttumik ingerlaannartumik pilersitsiso-

qarsinnaammat.

105

Inerisaavik misileraalluni misissuinermit tassannga nalunaarusiaagallartumik saqqummersitaqarpoq, kalaallit 5.

klassini atuartut, qallunaat 4. klassimi atuartut ukioqataasa, angusaannik imaqartumik. 106

Angusamut taama ittumut oqaaseqaatit assigiinngiiaarput, ilaasa oqaatigivaat Kalaallit Nunaata skalami tassani

inissisimanera kusanartuusoq, allalli oqaatigalugu nunat Kalaallit Nunaannit appasinnerusumik angusaqartut amerlasuut

tassaasut nunat ineriartorfiusutut taaneqarsinnaasut (soorlu Yemen aamma Mongoliet).

94

9. Naggasiussaq

”The school reform that is now beginning, cannot be evaluated in any way through these data”,

taamatut allappoq professor Roland Tharp 2007-imi alloriarfinnit misilitsinnernit nalunaarutip

siulliup, nuna tamakkerlugu siullermeersumik alloriarfinni misilitsinnerni angusat siulliit saqqum-

mersinneqarnerannut atatillugu. Aamma ilanngullugu allappoq, atuartut amerlasuut annertuutigut

curriculum tunngavigalugu atuartitsisaatsitoqqat malillugit pædagogikkilu qangalili atugaasoq

malillugu atuartitaasimasut. Aamma isumaqarpoq, alloriarfinni misilitsinnernit paasisat taamaallaat

tunngaviusumik ilisimasaqarnermik takutitsisut, aamma inernernik naliliisaatsitut taaneqarsinnaasut

(baseline), paasissutissat tunuini pisunik nassuiaaniarnermi atorneqarsinnaanngitsut. Misis-

suinernik annertunerusunik ingerlatsisoqartariaqarpoq, alloriarfinni misilitsinnernit paasissutissani

nassaat paasillugillu nassuiarniassagaanni. Kiisalu ilanngullugu oqaatigaa, misissuinerit anner-

tunerusut ingerlattariaqartut, soorlu klassip iluanut imaluunniit atuarfiup iluanut iserluni

isiginnaagaqarnikkut misissuinertigullu ingerlatsinikkut imaluunniit alloriarfinni misilitsinnernit

paasissutissat paasissutissanik atuartut ilinniagaqartarnerannut tunngassuteqartunik allanik

ilaartortariqarsorai.

Paasissutissat alloriarfinni misilitsinninneersut nukarliit akulliillu alloriarfiini ilinniagaqarnermi

killiffiit ineriartorfiusullu takutippaat, misilitsinnerit taakkua ingerlassimanngikkaanni pissarsiari-

neqarsinnaasimanngitsut. Nukarliunerusut alloriarfiini ineriartortoqarpoq, naammaginartutut oqaati-

gineqarsinnaasumik, pingaartumik oqaatsinik atuartitsiviusut iluini. Aamma nunap nunaqarfiini

ineriartortoqarpoq illoqarfinni angusanut nallersuussinnaasumik. Alloriarfinni misilitsittarnerit

akulliit alloriarfianni atuartitsinerup ’unittoortarnera’ aamma takutippaat, taamaaliornikkut akulliit

alloriarfiata naanerani takuneqarsinnaalereertarluni atuartut 10. klassip naammassinerani

inaarutaasumik misilitsinnerni pitsaasunik imaluunniit pitsaanngitsunik karaktereqarumaartut.

Alloriarfinni misilitsittarnerit aammalu naliliisarnermik kulturi pileriartortoq ilikkagassat

annertunerusumik pingaartinneqarnerulernerannut ilikkagassatigullu ineriartornerup qanoq

pingaaruteqarneranik ilisimaarisaqalernermut tunngavileeqataapput, atuartullu siusinnerusumut

naleqqiullugu pitsaassusilimmik atuartinneqarnerulerlutik ilikkagassatut anguniagassani

piumasaqaatit angummaffigisinnaanerannut periarfissaqarnerulerlutik. Aammattaaq alloriarfinni

misilitsissutit, pingaarnertigut multiple choice-imi periaatsit malillugit suliaasut, atuartut qanoq

ilikkariartortarnerinik ilinniagassanillu pigiliussiniarnerminni periutsinik sorlernik atuisarnerinik

takutitsisuupput. Ineriartornerup taassuma Ronald Tharpip paasissutissanik alloriarfinni

misilitsissutit ’tunuiniittunik’ pissarsiaqarnissamik kissaataa ersarissarpaa, didaktikkikkut ineriar-

torfissanut tikkuussisumik.

Ineriartorneq nikikkiartornerlu taanna ukiuni makkunani malugisimavarput, ukiuni tulliuttuni

sakkortusiartortussaq. Inerisaaviup piffissami aggersumi sakkussanik periutsinillu ineriartortitsineq

annertunerusumik suliniuteqarfiginiarpaa, alloriarfinni misilitsinnerni angusat pamersaanermi

misissuinernut atorneqarnerunissaat anguniarlugu, ilinniartitsisut atuartullu peqatigiillutik atuartut

ataasiakkaat iliuusissatut pilersaarusiornerat siusinnerusukkut pisinnaanngortillugu, atuartut

atuarnerminnik ingerlatseqqinnissaminni ilinniakkamikkut piginnaasaqarluaqqullugit. Piffissaq

95

aamma naliliisarnerup ilaanit allanit, soorlu ingerlaavartumik naliliisarnernit kiisalu 3. aamma 7.

klassimi atuartut saqqummiussisarnerinit paasissutissat alloriarfinnilu angusat katiternerinut

atorneqassaaq, angusat taakkua ataatsimoortillugit pamersaanermi didaktikkimilu sulinerup

ingerlateqqinnerani atorneqarsinnaasunngorlugit.

Naggataatigut atuarfiit klassillu iluini atuartitsinermik isiginnaagaqarluni misissuinernit

annertunerusunit missuilluarnerit naliliinerillu kissaatigaangut, taamaalilluta alloriarfinni

misilitsinnerni angusat qanoq paa-sinerunissaannut uppernarsakkamik ilisimasaqalerniassagatta.

Kissaat taanna isumaqarpoq alloriar-finni misilitsinnerni angusat taamaaliinnarlugit

ilisimassanngikkigut, aammali pamersaanermi suliniutinik allannguiniarlunilu ingerlatanik

ilisimasaqassasugut. Atuartut ilinniakkamikkut angu-saannik naliliiniarnitsinni paasissutissat

taakkua aamma ilannguttariaqarpagut.

96

10. Najoqqutat Allerup, P. (1986). Rash modeller - nogle principper og anvendelser. København: Danmarks Pædagogiske Institut.

Allerup, P. (1994). Theory of Rasch Measurement. International Encyclopedia of Education, Vol. 8, Pergamon.

Allerup, P. (2004). Den grønlandske læseundersøgelse 1994 - 2004. Nuuk: Inerisaavik.

Allerup, P. (2005). Den grønlandske læseundersøgelse- en forlængelse af Den Grønlandske Læseundersøgelse 1994 -

2004. Nuuk: Inerisaavik.

Allerup, P. (2005). PISA præstationer - målinger med skæve målestokke? Dansk Pædagogisk Tidsskrift, Vol. 1.

Allerup, P. (2012). Danske 4. klasseelever i TIMSS 2011 - en international og national undersøgelse af matematik og

natur/teknik kompetence i 4. klasse. Forlag1.dk/Aarhus Universitet.

Allerup, P., & M., J. &. P. W. (2011). Evaluering i skolen: Baggrund, praksis og teori. København: Dafolo.

Allerup, P., Jensen, E., & Lynge, S. (2008). De grønlandske læseprøver OAM1, OAM2, ATUARIT5. Nuuk: Inerisaavik

(i tryk).

Allerup, P., Karlsen, E. J., Therkelsen, E., & Petersen, C. (2013). Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2010-mi

alloriarfinni misilitsinnerit angusallu. Nuuk: Ilinniarnermik Ilisimatusarfik - Inerisaavik.

Allerup, P., Karlsen, E. J., Therkelsen, E., & Petersen, C. (2013). Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2011-mi


Allerup, P., Karlsen, E. J., Therkelsen, E., Mathiassen, I., & Petersen, C. (2011). Kalaallit Nunaanni meeqqat

atuarfianni 2009-mi alloriarfinni misilitsinnerit angusallu. Nuuk: Ilinniarnermik Ilisimatusarfik - Inerisaavik.

Allerup, P., Karlsen, E., Olsen, K., & Therkelsen, E. (2008). Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2007-mi

alloriarfinni misilitsinnerit angusallu. Nuuk: Inerisaavik - Ilinniaatsinut Instituti.

Allerup, P., Karlsen, E., Therkelsen, E., & Petersen, C. (2012). Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2008-mi


Allerup, P., Olsen, K., Therkelsen, E., & Karlsen, E. J. (2006). The Main Study 2006. Nuuk: Inerisaavik.

Egelund, N. (2007). PISA 2006 - Danske unge i international sammenligning. København: Danmarks Pædagogiske

Universitetsforlag.

Egelund, N. (red.) (2013). PISA 2012 - danske unge i en international sammenligning. København: KORA.

EPINION. (2013). Kortlægning af personer med specielle behov. Rapport om vidtgående specialundervisning. Nuuk:

IKINN & IIN.

Eugenius, N., & Consulting, T. (2004). om ATUARFITSIALAK pillugu - angajoqqaanut ujarlerfissiaq - håndbog til

forældre. Nuuk: Inerisaavik.

Hopfenbeck, T., Kjærnsli, M., & Olsen, R. (2012). Kvalitet i norsk skole. Internasjonale og nasjonale undersøkelser av

læringsutbytte og undervisning. Oslo: Universitetsforlaget.

Inerisaavik. (2002). Atuarfiit pisortaasa quppersagaat - Skolelederhåndbog. Nuuk: Inerisaavik.

Inerisaavik. (2012). Kalaallit Nunaanni atuarfik - Folkeskolen i Grønland 2011 - 2012. Nuuk: Ilinniarnermik

Ilisimatusarfik - Institut for Læring - Institute of Learning Processes /Inerisaavik.

Kjærnsli, M., & Roe, A. (2010). På rett spor. Norske elevers kompetanse i lesing, matematikk og naturfag i PISA 2009.

Oslo: Universitetsforlaget.

Kjærnsli, M., Lie, S., Olsen, R., & Roe, A. (2007). Tid for tunge løft. Norske elevers kompetanse i naturfag, lesing og

matematikk i PISA 2006. Oslo: Universitetsforlaget.

Kultureqaranermut, I., I., I. Pisortaqarfik (2002). Nukarliit atuarfianni ilikkagassatut pilersaarutit. Nuuk:

Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik / Inerisaavik.

Kultureqaranermut, I., I., I. Pisortaqarfik (2003). Akulliit atuarfianni ilikkagassatut pilersaarutit. Nuuk:

Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik / Inerisaavik.

Mejding, J. (2004). PISA 2003 - Danske unge i international sammenligning. København: Danmarks Pædagogiske

Universitetsforlag.

NAEP/IES. (u.d.). National Center for Education Statistics. Washington DC.

Namm. Oqartussat (1990). Meeqqat atuarfiat pillugu inatsisartut peqqussutaat nr. 10, 25. oktober 1990-imeersoq.

Nuuk: Namminersornerullutik Oqartussat.

Namm. Oqartussat. (1994). Meeqqat atuarfianni naliliisarneq il.il. pillugit Namminersornerullutik Oqartussat

nalunaarutaat nr. 24, 6. juni 1994-imeersoq. Nuuk: Namminersornerullutik Oqartussat.

Namm. Oqartussat (2008). Karakterskala nutaaq. Nuuk: Namminersornerullutik Oqartussat.

Namm. Oqartussat (2009). Atuarfimmi naliliisarneq uppernarsaasiortarnerlu pillugit Namminersornerullutik

Oqartussat nalunaarutaat nr. 2, 9. januar 2009-meersoq. Nuuk: Namminersornerullutik Oqartussat.

Namm. Oqartussat (2011). Ilinniarnertuunngorniartarneq pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. 13, 22. november 2011-

meersoq. Nuuk: Namminersorlutik Oqartussat.

Namm. Oqartussat (2012). Atuarfik pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. 15, 3. december 2012-imeersoq. Nuuk:

Namminersorlutik Oqartussat.

97

OECD (2000). School Factors Related to Quality and Equity. Results from PISA 2000.

OECD (2003). First Results from PISA 2003. Executive Summary.

OECD (2013). PISA 2012 Results in Focus. What 15 year-olds know what they can do with what they know. OECD.

Rasch, G. (1960/1980). Probabilistic models for some intelligence and attainment tests. Danmarks Pædagogiske Institut

/ The University of Chicago Press.

Skolestyrelsen (2011). Brug testresultaterne. Inspiration til pædagogisk brug af resultater fra de nationale test.

København: Styrelsen for Evaluering og Kvalitetsudvikling af Folkeskolen.

Sverdrup, S. (2002). Evaluering - Faser, Design og gjennomføring. Bergen: Fagbokforlaget.

Telhaug, A. O., & Mediås, O. A. (2003). Grunnskolen som nasjonsbygger - Fra statspietisme til nyliberalisme. Oslo:

Abstrakt Forlag.

98

11. Ilanngussat

Ilanngussani ukunani piffissami 2007 - 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerni angusat tabelini

takuneqarsinnaapput. Piffissamut 2007 - 2011-imut kisitsisit, 2011-imi alloriarfinni misilitsinnernit

nalunaarusiani saqqummiunneqareersut assigaat. Paasissutissat taakkua pineqartut 2012-imi allori-

arfimmi misilitsittoqarmat paasissutissanik nutaanik takkuttunik taamaallaat ilaqarput. Nalu-

naarusiami uani kisitsisit naammasseriikkatut isigisariaqarput, misissuinerni tulliuttuni allannguu-

taasinnaasut saqqummerumaarsinnaasut kisimik allannguutaasinnaallutik.

Kisitsisaatigineqartut piffissami 2006 - 2012-imeersuupput, taamaattorli ukioq 2006, Main Study-

mik ingerlatsiffiusoq atuarfiillu tamakkerlutik peqataaffiginngisaat aamma ukioq 2007,

nalunaarusiap takussutissartaani pingaarnerni ilanngunneqanngillat. Nalunaarusiami uani ukiut

takussutissiani ilanngunneqartut ukiunit kingullernit tallimanit, tassa 2008 - 2012-imit pisuupput.

Graf-ini takussutissiat paasinarsarumallugit taamaallaat ukiut kingulliit tallimat ilanngunneqarput.

Tabelit imatut tulleriissagaapput:

Tabel 1a: Atuartut misilitsittut amerlassusii. Nuna tamakkerlugu. Qupp. 98.

Tabel 1b: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Nuna tamakkerlugu. Qupp. 98.

Tabel 1c: Inernileeriaasinnaaneq. Nuna tamakkerlugu. Qupp. 98.

Tabel 1d: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Illoqarfiit nunaqarfiillu. Qupp. 99.

Tabel 1e: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Niviarsiaqqat nukappiaqqallu. Qupp. 99.

Tabel 2 a: Atuartut misilitsittut amerlassusii. Kommunit. Qupp. 100.

Tabel 2 b: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Kommunit. Qupp. 101.

Tabel 2 c: Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut akulikissusii. Kommunit. Qupp. 102.

Tabel 2 d: Atuartut ilinniakkamikkut sanngiitsut akulikissusii. Kommunit. Qupp. 103.

Tabel 3 a: Atuartut misilitsittut amerlassusii. Kommunit atuarfiillu. Qupp. 104 - 111.

Tabel 3 b: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Kommunit atuarfiillu. Qupp. 112 - 118.

Tabel 4: 2012-imi alloriarfinni misilitsinnerni atuarfiit normui aqqilu. Qupp. 119 - 120.

Figurit imatut tulleriissagaapput:

Figur 1a– 1g: Box-plots, atuartitsissutinut alloriarfinnullu takussutissiat. Qupp. 121 - 123.

Figur 2a–2g: Atuartitsissutini alloriarfinnilu inernileeriaasinnaanerup inerniliillaqqissutsillu

sanilliunneri. Qupp. 123-125.

Figur 3a–3i: Angusat sanilliunneri, alloriarfinni atuartitsissutinilu. Qupp. 126 - 128.

99

Tabel 1a: Atuartut misilitsittut amerlassusii. Nuna tamakkerlugu.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall. oqaasi

3. kl.

Qall. oqaasi

7. kl.

Tul. oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2006 535 511 537 496 498 541 513

2007 688 739 704 731 759 708 756

2008 642 648 672 677 729 654 660

2009 681 785 675 790 793 667 791

2010 714 830 738 816 804 717 823

2011 774 766 793 761 758 793 766

2012 684 673 680 668 676 683 681

Tabel 1b: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Nuna tamakkerlugu.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall. oqaasi

3. kl.

Qall. oqaasi

7. kl.

Tul. oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2006 42 56 43 57 48 63 50

2007 37 64 46 60 46 62 51

2008 40 64 44 60 49 62 50

2009 46 62 50 60 49 61 49

2010 45 60 46 56 49 60 47

2011 50 62 50 61 54 65 49

2012 47 62 52 59 54 64 47

Tabel 1c: Inernileeriaasinnaaneq. Nuna tamakkerlugu.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall. oqaasi

3. kl.

Qall. oqaasi

7. kl.

Tul. oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2006 94 100 100 100 100 85 100

2007 89 100 100 100 100 90 100

2008 89 100 100 100 100 94 100

2009 92 100 100 100 100 96 100

2010 90 100 100 100 100 91 100

2011 95 100 100 100 100 87 100

2012 95 100 100 100 100 89 100

100

Tabel 1d: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Illoqarfiit nunaqarfiillu.

Tabel 1e: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Niviarsiaqqat nukappiaqqallu.

Kal.

oqaasii 3.

kl.

Kal.

oqaasii 7.

kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2006 41 56 46 60 48 64 49

2007 36 64 46 66 49 63 51

Illoqar- 2008 39 64 46 64 49 60 49

fiit 2009 45 62 52 64 50 62 49

2010 45 60 48 59 51 60 46

2011 48 62 52 63 55 65 48

2012 45 61 50 61 54 63 47

Nuna-

qar-

2006 44 56 37 48 45 62 55

2007 40 66 40 48 43 60 51

2008 44 66 38 50 46 63 55

fiit 2009 46 63 38 48 43 59 49

2010 50 61 44 48 46 59 50

2011 50 63 44 53 51 64 49

2012 53 67 59 54 49 66 53

Kal.

oqaasii 3.

kl.

Kal.

oqaasii 7.

kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2006 41 53 43 55 48 64 49

2007 40 66 51 66 49 61 52

Niviar- 2008 45 68 45 64 49 62 51

siaqqat 2009 50 67 60 64 50 61 53

2010 52 63 50 59 51 59 49

2011 58 67 56 64 59 65 49

2012 49 67 43 61 54 66 47

Nukap-

piaqqat

2006 45 59 44 60 45 61 52

2007 33 62 38 60 46 61 49

2008 35 57 44 55 46 59 47

2009 42 57 44 57 46 62 45

2010 41 58 43 56 49 58 46

2011 44 58 46 58 51 64 47

2012 39 58 43 58 51 70 46

101

Tabel 2 a: Atuartut misilitsittut amerlassusii. Kommunit.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Kujalleq

2006 81 84 90 86 62 94 84

2007 111 110 113 107 107 113 113

2008 107 82 105 104 100 106 92

2009 88 98 90 101 98 87 99

2010 94 108 93 112 109 94 116

2011 93 93 92 96 91 94 94

2012 73 99 72 87 90 73 89

Sermer–

sooq

2006 182 121 184 106 131 184 128

2007 268 253 264 277 281 271 269

2008 223 195 228 222 239 228 200

2009 253 274 244 285 288 239 283

2010 281 323 308 305 297 290 313

2011 273 295 299 289 294 297 293

2012 277 234 278 230 229 279 241

Qeqqa

2006 81 63 83 62 84 83 76

2007 91 123 104 106 114 103 118

2008 117 91 113 92 101 106 86

2009 124 138 126 133 132 126 135

2010 122 130 122 130 128 122 130

2011 123 119 121 120 116 121 119

2012 106 117 105 116 119 106 115

Qaa–

suitsoq

2006 191 243 180 242 221 180 225

2007 218 253 223 241 257 221 256

2008 195 280 226 259 289 214 282

2009 216 275 215 271 275 215 274

2010 217 269 215 269 270 211 264

2011 285 259 281 256 257 281 260

2012 228 233 225 235 238 225 236

102

Tabel 2 b: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Kommunit.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Kujalleq

2006 50 53 48 57 42 68 51

2007 36 63 52 62 46 59 49

2008 39 59 40 56 43 62 47

2009 49 62 67 61 50 65 51

2010 45 60 43 51 46 56 46

2011 55 63 51 60 54 68 46

2012 47 55 47 52 49 63 41

Sermer–

sooq

2006 39 50 50 69 58 61 51

2007 32 60 52 69 49 63 51

2008 31 57 48 69 54 62 51

2009 40 57 56 69 49 60 49

2010 40 52 53 68 56 58 50

2011 43 56 63 73 58 67 47

2012 41 55 65 74 59 61 47

Qeqqa

2006 47 63 41 55 48 63 47

2007 39 70 40 62 46 62 50

2008 45 68 48 67 50 62 58

2009 48 67 46 62 53 59 51

2010 52 69 50 59 54 61 43

2011 56 69 44 56 54 63 54

2012 54 67 42 61 54 71 47

Qaa–

suitsoq

2006 38 56 39 52 45 62 50

2007 43 66 42 55 46 66 51

2008 50 66 40 53 46 60 49

2009 46 65 44 53 46 62 47

2010 48 63 41 52 49 64 46

2011 50 65 46 54 49 63 47

2012 50 67 47 56 51 64 50

103

Tabel 2 c: Atuartut ilinniakkamikkut sanngisuut akulikissusii. Kommunit.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Kujalleq

2006 5 0 7 12 2 18 4

2007 2 8 13 16 10 10 4

2008 2 2 5 6 7 10 2

2009 15 6 24 14 13 16 1

2010 4 7 5 14 7 7 3

2011 4 12 16 16 13 22 1

2012 7 6 15 7 10 18 0

Sermer–

sooq

2006 7 2 15 28 18 12 2

2007 2 5 15 28 16 12 4

2008 2 3 20 26 17 14 6

2009 4 5 23 26 18 12 4

2010 3 1 23 28 17 10 4

2011 3 4 27 33 22 19 5

2012 1 8 26 34 21 15 7

Qeqqa

2006 1 11 4 15 10 11 0

2007 14 12 8 15 8 12 1

2008 4 9 10 24 16 8 4

2009 2 8 6 16 12 11 2

2010 6 20 13 19 8 9 2

2011 7 11 16 12 11 10 6

2012 6 12 10 18 14 17 2

Qaa–

suitsoq

2006 4 4 4 8 6 10 3

2007 4 9 4 9 5 14 3

2008 9 9 3 8 6 13 2

2009 8 9 8 8 6 17 1

2010 3 6 5 9 6 12 2

2011 4 10 7 8 4 10 3

2012 9 14 9 12 11 12 3

104

Tabel 2 d: Atuartut ilinniakkamikkut sanngiitsut akulikissusii. Kommunit.

Kal. oqaasii

3. kl.

Kal. oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Kujalleq

2006 12 1 7 3 2 1 2

2007 15 0 5 1 3 4 4

2008 11 4 5 4 7 5 7

2009 12 1 11 1 6 6 4

2010 4 1 3 2 4 0 13

2011 8 2 11 1 2 2 3

2012 13 0 11 0 6 3 9

Sermer–

sooq

2006 16 2 8 1 2 3 2

2007 25 0 14 1 2 1 1

2008 19 2 10 1 3 4 7

2009 14 1 7 1 2 5 5

2010 15 3 11 1 4 8 2

2011 9 2 7 2 3 3 5

2012 13 1 7 1 2 3 6

Qeqqa

2006 9 2 7 3 6 0 4

2007 13 0 8 1 2 1 4

2008 11 3 6 2 3 2 1

2009 8 1 8 0 1 4 3

2010 7 0 6 2 1 6 3

2011 9 0 13 0 0 2 3

2012 3 0 8 0 2 0 5

Qaa–

suitsoq

2006 12 1 12 3 5 2 1

2007 8 1 8 0 1 1 2

2008 11 1 8 1 3 3 1

2009 8 1 8 3 5 4 5

2010 10 1 11 2 3 3 5

2011 7 1 7 2 2 4 4

2012 8 1 9 2 2 4 3

105

Tabel 3 a: Atuartut misilitsittut amerlassusii. Kommunit atuarfiillu.

Kommune/At. normua/Ukioq

Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Kujalleq

101

2007 23 19 25 19 19 25 19

2008 32 28 32 25 25 32 28

2009 18 22 18 23 23 17 23

2010 22 24 23 24 24 23 23

2011 24 25 24 26 25 24 26

2012 12 23 12 24 25 12 23

102

2007 . . 1 . . . .

2008 3 . 3 . . 3 .

2009 2 2 2 2 2 2 2

2010 1 4 1 4 4 1 4

2011 2 . 2 . . 2 .

2012 . 1 . 1 1 . 1

103 2007 4 5 4 5 5 4 5

2008 3 5 3 5 5 3 5

2009 . 1 . 1 1 . 1

2010 3 1 2 1 1 3 1

2011 4 3 4 3 3 4 3

2012 3 3 3 3 3 3 3

104 2007 1 2 1 2 . 1 2

2008 2 . 2 . . 2 .

2009 1 2 1 2 2 1 2

2010 2 4 1 3 4 2 4

2011 1 . . . . 1 .

2012 2 3 2 3 3 3 3

105

(107)

2007 1 . . . . . .

2008 1 . 1 . . 1 .

2009

2010

2011

2012

108

2007 4 4 5 4 4 6 4

2008 8 5 8 5 5 8 5

2009 3 2 3 2 2 3 2

2010 3 7 3 7 7 3 7

2011

2012

201

2006 46 44 54 47 24 51 44

2007 38 51 38 52 52 39 53

2008 43 18 44 44 41 43 29

2009 37 33 38 35 33 39 34

2010 31 37 31 42 38 30 45

2011 40 37 40 38 36 40 37

2012

202 2007

2008

2009

2010

2011

2012 . 1 . 1 1 . 1

2007 5 5 5 5 5 5 5

2008 1 1 1 1 1 1 1

106


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2009 1 1 1 1 1 1 1

2010 . 2 . 2 2 . 2

2011 . 1 . 1 1 . 1

2012

204 2007 1 . 1 . . 1 .

2009 . 1 . 1 1 . 1

2011 . 1 . 1 . . 1

301

2006 25 27 27 27 27 29 27

2007 24 20 24 15 17 24 21

2008 22 28 20 27 26 22 28

2009 21 27 21 26 26 19 26

2010 27 22 27 22 22 27 23

2011 22 22 21 23 22 22 22

302 2007 3 3 3 3 3 3 3

2008 . 2 . 2 2 . 2

2009 1 2 1 2 2 3 2

2010 3 2 3 2 2 3 2

2011 . 3 . 3 3 . 3

303 2006 1 1 1 1 1 1 1

2007 . 1 . 1 1 . 1

2009 1 2 1 2 2 1 2

2010 . 1 . 1 1 . 1

304 2007 2 1 2 1 1 2 1

2009 2 2 2 2 2 2 2

2010 . 1 . 1 1 . 1


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Sermersooq 401

2007 1 2 1 2 . 1 2

2008 2 . 2 . . 2 .

2009 1 2 1 2 2 1 2

2010 2 4 1 3 4 2 4

2011 1 . . . . 1 .

501 2007 18 23 20 23 25 21 21

2008 . 21 . 20 24 . 19

2009 18 23 17 24 24 18 24

2010 22 30 22 15 17 1 30.

2011 27 26 26 25 23 25 24

502

2006 3 . 3 . . 3 .

2007 3 5 3 5 5 3 5

2008 2 3 2 3 3 2 3

2009 2 2 2 2 2 2 2

2010 2 2 2 2 2 2 2

2011 1 2 1 2 2 1 2

601 2007 35 35 38 34 34 37 33

2008 17 32 20 39 38 19 34

2009 37 31 37 31 31 37 30

2010 42 37 43 38 37 43 38

2011 36 35 36 36 35 34 35

107


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

602

2006 40 24 37 27 25 38 28

2007 33 42 33 45 42 31 43

2008 34 1 34 1 1 34 1

2009 19 44 20 44 44 20 45

2010 39 45 41 43 38 41 39

2011 23 39 46 38 39 47 39

603 2007 42 40 42 43 43 42 42

2008 28 37 28 37 38 29 30

2009 43 36 43 37 37 44 34

2010 35 42 38 41 40 39 42

2011 30 34 28 34 34 29 33

604 2007 7 7 7 7 8 7 7

2008 2 3 2 3 3 2 3

2009 6 . 6 4 4 6 4

2011 2 4 2 3 3 2 2

605

2006 36 36 34 34 33 38 34

2007 35 20 38 34 36 37 35

2008 32 35 33 41 41 31 43

2009 28 35 28 39 40 28 40

2010 37 37 38 36 39 35 39

2011 31 35 29 36 36 30 36

606

2006 37 17 41 . 32 34 19

2007 46 43 46 41 45 45 35

2008 40 12 41 28 46 40 20

2009 44 43 33 41 42 44 42

2010 44 36 45 36 38 44 37

2011 37 42 38 44 44 38 44

607 2011 1 1 1 1 1 1 1

1801

2006 32 26 36 26 28 36 29

2007 32 27 18 27 25 34 29

2008 37 35 36 34 29 38 32

2009 35 34 36 31 33 18 30

2010 18 38 39 38 31 38 38

2011 41 32 43 31 32 43 33

1802

2006 . 1 . 1 . . 1

2007 2 . 2 . . 1 .

2008 2 2 2 2 2 2 2

2009 2 4 2 4 4 2 4

2010 1 . 1 . . 1 .

2011 . 1 . 1 1 . 1

1803

2006 2 2 2 2 2 2 2

2007 1 4 1 4 4 1 4

2008 3 2 3 2 2 3 2

2010 1 . 1 . . 1 .

2011 3 . 3 . . 3 .

1804 2007 7 9 7 10 10 7 10

2008 3 3 3 3 3 3 3

1805

2006 7 6 7 6 . 7 5

2007 4 . 4 6 7 4 .

2008 5 . 5 . . 5 .

2009 . 2 . 4 4 . 4

2010 2 8 1 8 8 2 8

2011 1 4 1 4 4 1 4

108


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

1807

2006 11 5 10 5 5 11 5

2007 6 14 8 15 15 6 15

2008 6 4 5 4 4 6 4

2009 8 7 8 7 7 8 7

2010 11 8 6 8 8 11 .

2011 9 6 10 6 6 8 6

1901

2006 14 4 14 5 6 15 5

2007 8 6 9 8 6 9 8

2008 11 4 12 4 4 12 4

2009 8 8 8 10 9 8 10

2010 7 14 7 14 14 8 14

2011 6 6 6 1 6 6 6

5001 2010 18 20 19 19 20 19 19

2011 6 6 6 1 6 6 6

2012 18 16 18 19 14 18 19


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Qeqqa 707

2006 33 48 32 47 69 31 64

2007 16 22 16 12 5 16 21

2008 30 . 28 . 11 29 11

2009 46 46 46 46 46 46 46

2010 36 47 37 47 45 38 46

2011 39 41 38 41 38 39 40

708

2006 17 11 16 10 11 17 11

2007 32 11 32 11 11 32 11

2008 . 19 . 10 15 . 19

709

2006 3 . 3 . . 3 .

2007 3 . 3 . . 3 .

2008 1 1 1 1 1 1 1

2009 1 1 1 1 1 1 1

2010 . 1 . 1 1 . 1

2011 2 2 2 2 2 2 2

710 2006 2 5 2 5 5 2 2

2007 8 5 7 5 5 8 5

2011 2 8 2 5 6 2 8

711

2006 4 5 4 5 5 4 5

2007 6 9 6 8 8 6 8

2008 4 4 4 4 4 1 4

2009 6 7 8 7 7 8 6

2010 3 3 3 3 3 3 3

2011 5 5 5 5 5 5 5

801

2006 34 . 37 . . 38 .

2007 35 39 34 33 36 35 41

2008 36 41 36 40 40 36 39

2009 35 43 35 42 43 35 43

2010 42 42 42 41 40 42 41

2011 39 21 39 21 21 39 22

802 2007 18 29 33 28 40 30 33

2008 35 33 33 34 32 28 18

2009 30 35 30 31 29 30 33

109


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2010 37 35 36 35 35 35 35

2011 26 35 27 39 38 24 35

803

2006 2 2 2 2 2 2 2

2007 2 4 2 4 4 2 4

2008 3 3 3 3 3 3 3

2009 3 4 3 4 4 3 4

2010 2 1 2 2 2 2 2

2011 1 1 1 1 1 1 1

804

2006 3 3 3 3 3 3 3

2007 2 6 2 6 6 2 6

2008 2 2 2 2 2 2 2

2009 3 2 3 2 2 3 2

2010 2 1 2 1 2 2 2

806 2007 6 10 7 10 10 7 .

2008 6 7 6 8 8 6 8

2011 8 3 6 3 3 8 3

5002 2011 1 3 1 3 2 1 3


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Qaasuitsoq 901

2006 10 13 12 13 15 . 14

2008 16 10 18 10 10 18 10

2009 13 11 12 11 10 13 11

2010 7 10 7 10 10 7 10

2011 16 10 15 10 10 16 11

902 2007 2 6 2 7 7 2 7

2009 2 4 2 4 4 2 4

2010 5 4 4 4 4 2 4

903

2006 2 2 2 2 2 2 2

2007 3 2 3 2 2 3 2

2008 5 2 5 2 2 5 2

2009 3 . 3 . . 2 .

2010 1 2 1 2 2 1 2

2011 4 4 4 4 4 4 4

904

2006 . 4 . 4 4 . 4

2007 2 2 2 2 2 2 2

2008 1 2 1 2 2 1 2

2009 1 2 1 2 2 1 2

2010 3 1 4 1 1 4 1

2011 2 1 2 1 1 2 1

905

2006 9 9 8 9 9 9 9

2007 5 10 4 10 10 5 10

2008 11 4 11 4 4 10 4

2009 4 8 4 8 8 4 8

2010 6 11 6 11 11 6 11

2011 5 5 5 5 5 5 5

1001

2006 38 40 38 41 42 42 46

2007 38 41 36 42 43 38 43

2008 12 42 32 41 37 16 40

2009 28 48 25 48 48 27 48

2010 44 37 42 38 38 44 38

110


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2011 35 36 33 36 36 34 36

1002 2006 15 . . . . . .

2010 1 1 1 1 1 1 1

2011 2 1 2 1 1 2 1

1003 2007 4 1 3 1 1 4 1

2009 2 1 2 1 1 2 1

2010 . 2 . 2 2 . 2

2011 3 11 3 1 1 3 1

1101

2006 14 17 13 18 19 13 18

2007 16 18 17 18 18 17 18

2008 12 22 12 22 22 12 22

2009 18 16 18 15 16 18 16

2010 10 14 11 14 14 7 15

2011 18 18 17 17 18 17 18

1102 2007 3 . 3 . . 3 .

2008 4 . 4 . . 4 .

2009 . 3 . 3 3 . 3

2011 1 2 1 2 2 1 2

1201

2006 14 40 28 37 17 26 15

2007 17 40 18 22 41 16 40

2008 30 35 30 37 35 33 37

2009 28 35 27 35 35 26 34

2010 19 38 19 37 37 17 31

2011 36 42 36 42 40 36 40

1202 2007 35 33 38 34 32 36 32

2008 31 37 28 16 32 29 35

2009 31 17 30 17 18 33 18

2010 29 26 29 26 26 29 25

2011 35 38 36 37 38 35 38

1203 2007 1 1 1 1 1 1 1

2008 . 2 . 2 2 . 2

2010 . 2 . 2 2 . 2

2011 1 1 1 1 1 1 1

1204 2009 1 . 1 . . 1 .

2010 . 2 . 2 2 . 2

2011 2 . 2 . . 2 .

1205 2010 . 1 . 1 1 . 1

2011 1 1 1 1 1 1 1

1206

2006 1 3 1 2 2 1 3

2007 4 5 4 5 5 4 5

2008 1 4 1 4 4 1 4

2009 2 3 2 3 3 2 2

2010 6 2 6 2 2 6 2

2011 2 . 2 . . 2 .

1401

2006 19 24 15 23 20 20 23

2007 . 17 . 18 17 . 18

2008 13 14 13 14 14 13 14

2009 9 12 9 11 12 9 12

2010 14 19 14 19 19 14 19

2011 19 8 18 9 9 19 9

1402 2007 . . . . . 1 .

2009 1 2 1 2 2 1 2

2010 . 1 . 1 1 . 1

111


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

1501

2006 19 22 18 23 21 21 21

2007 20 22 22 23 22 20 22

2008 14 19 14 19 19 14 19

2009 15 24 15 24 24 15 24

2010 19 21 19 21 21 19 21

2011 16 20 16 20 20 16 20

1502

2006 1 1 2 1 1 1 1

2007 2 1 2 1 1 2 1

2008 1 . 1 . . 1 .

2009 1 . . . . . .

2010 . 2 . 2 2 . 2

2011 1 1 1 1 1 1 1

1503

2006 . 5 . 5 5 . 5

2007 4 3 4 3 3 4 3

2008 3 5 2 . 6 3 6

2009 . 4 1 4 4 . 4

2010 3 . 3 . . 3 .

2011 3 6 3 6 6 3 6

1504

2006 5 7 5 7 7 5 7

2007 4 7 5 7 7 4 7

2008 2 3 2 3 3 2 3

2009 2 6 2 6 6 2 6

2011 2 4 2 4 4 2 4

1505 2007 4 7 4 7 7 4 7

2009 . 6 2 6 5 . 6

2010 2 6 2 6 6 2 6

1506

2006 2 2 2 2 2 2 2

2007 1 4 1 4 4 1 4

2008 4 5 4 5 5 4 5

2009 2 4 2 4 4 2 4

2010 1 1 1 1 1 1 1

2011 . 2 . 2 2 . 2

1507 2007 3 1 3 1 1 3 1

2008 . 2 . 2 2 . 2

2009 . 3 . 3 3 . 3

2010 . 2 . 2 3 . 3

2011 1 4 1 4 4 1 4

1508 2007 3 2 3 2 2 3 2

2008 3 1 3 1 1 3 1

2011 1 1 1 1 1 1 1

1601

2006 9 21 9 . 13 8 22

2007 8 17 11 17 17 9 6

2008 . 14 . 14 28 . 14

2009 17 20 17 21 21 18 19

2010 17 13 16 14 13 17 14

2011 17 10 17 9 10 16 11

1602

2006 4 5 4 5 5 4 5

2007 5 4 5 4 4 5 4

2008 2 7 2 7 7 2 7

2009 . 4 3 4 4 4 4

2010 2 6 2 6 6 2 6

2011 6 5 6 5 5 6 5

1603 2007 4 4 4 4 4 4 4

112


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2008 5 4 5 4 4 5 4

2009 3 5 3 5 5 3 5

2010 2 2 2 2 2 2 2

2011 3 4 3 4 4 3 4

1604 2008 5 5 5 4 5 5 5

2009 1. 4 1 4 4 1 4

2010 3 5 3 5 5 3 5

2011 5 4 5 3 3 5 4

1605

2006 . . . 22 9 . .

2007 3 1 3 1 1 3 1

2008 1 2 1 2 2 1 2

2009 1 3 1 2 3 1 3

2010 1 1 1 1 1 1 1

2011 5 2 5 2 2 5 2

1607

2006 6 6 6 6 6 6 6

2007 6 2 6 2 2 6 2

2008 4 4 4 4 4 4 4

2009 2 3 2 3 3 2 3

2010 2 7 2 7 7 2 7

2011 9 6 9 6 6 8 6

1609 2007 4 4 4 4 4 4 4

2008 5 5 5 5 5 5 5

2009 5 4 5 4 4 5 4

2010 . 5 . 4 5 . 5

2011 6 3 6 3 3 6 3

1610

2006 8 7 7 9 9 8 7

2007 9 8 8 9 9 9 8

2008 . 13 13 13 13 13 13

2009 10 12 10 11 13 8 13

2010 9 9 9 9 9 10 9

2011 19 10 19 10 10 19 10

1701

2006 13 14 10 12 12 10 14

2007 9 14 10 15 15 10 14

2008 7 12 7 16 15 7 15

2009 12 7 13 7 6 12 7

2010 10 12 10 12 12 10 11

2011 8 9 8 9 9 8 9

1702 2008 2 4 2 5 5 2 4

2009 1 1 1 1 1 1 1

2010 . 2 . 2 2 . 2

1705

2006 2 1 . 1 1 2 1

2007 . 3 . 3 2 . 3

2008 1 1 1 1 1 1 1

2009 . 3 . 2 3 . 3

2010 1 . 1 . . 1 .

2011 1 . 1 . . 1 .

113

Tabel 3 b: Inerniliillaqqissuseq (procentit eqqortut). Kommunit atuarfiillu.


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Kujalleq

101

2007 49 62 71 62 49 59 47

2008 35 59 37 46 43 51 43

2009 38 64 58 52 46 57 57

2010 39 64 35 47 44 46 46

2011 53 62 49 53 54 63 53

102

2007 . . . . . . .

2008 27 . 31 . . 55 .

2009 51 47 43 55 46 69 34

2010 89 63 56 53 45 91 55

2011 49 . 27 . . 58 .

103 2007 46 68 36 40 37 51 36

2008 51 49 37 40 37 70 46

2009 . 46 . 30 40 . 31

2010 28 47 50 28 50 50 100

2011 35 53 22 46 54 65 42

104 2006 22 59 . 36 43 69 62

108

2006 49 38 44 51 39 42 37

2007 31 81 72 43 34 58 51

2009 50 64 75 76 68 79 44

2010 33 41 56 61 41 53 27

201

2006 57 50 48 62 45 75 51

2007 34 55 55 62 46 64 43

2008 39 64 40 58 46 63 49

2009 68 58 79 70 54 77 45

2010 47 55 48 46 43 59 41

2011 61 67 74 64 67 79 47

202 2007 61 . 67 . . 60 .

2010 . 57 . 55 69 . 68

2011 . 52 . 53 36 . 60

203

2006 32 72 33 61 29 66 49

2007 18 66 29 68 54 47 62

2008 21 68 31 59 57 19 .

2009 14 60 10 34 17 45 57

2010 . 78 . 35 36 . 33

2011 . 58 . 81 72 . 29

204 2007 32 . 56 . . 97 .

2009 . 54 . 38 34 . 53

2011 . 50 . 66 . . 73

301

2006 44 63 50 55 42 66 47

2007 29 67 33 76 46 46 53

2008 52 55 45 59 46 62 47

2009 35 65 45 63 48 53 52

2010 57 60 59 64 56 58 59

2011 39 53 40 51 45 48 37

302 2007 32 51 31 50 37 60 26

2008 . 58 . 62 52 . 31

2009 13 78 0 65 63 24 40

2010 58 57 24 65 73 58 45

2011 . 50 . 60 49 . 34

303 2006 75 64 70 86 90 94 89

2007 . 96 . 95 80 . 85

114


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2009 89 69 90 65 63 99 82

2010 . 85 . 85 82 . 75

304 2007 29 55 41 83 60 38 77

2009 65 62 95 64 53 83 35

2010 . 52 . 93 97 . 34


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Sermersooq 401

2007 32 37 37 51 . 39 53

2008 72 . 57 . . 78 .

2009 51 87 31 57 49 57 70

2010 . 52 . 37 38 55 50

2011 94 . . . . 96 .

501 2007 25 60 30 50 42 50 38

2008 . 51 . 46 37 . 38

2009 48 56 48 48 39 63 40

2010 54 58 41 49 44 36 48

2011 40 58 42 47 46 61 40

502

2006 50 . 54 . . 77 .

2007 30 51 21 40 34 25 47

2008 31 47 18 31 53 62 28

2009 25 52 25 43 36 24 41

2010 68 55 58 54 56 64 38

2011 11 56 56 56 60 65 39

601 2007 33 62 33 68 49 61 45

2008 35 68 59 74 56 57 58

2009 57 60 67 64 49 70 48

2010 42 52 57 75 62 56 51

2011 53 47 71 53 41 69 37

602

2006 59 61 67 67 55 61 42

2007 35 60 44 83 54 43

2008 34 79 42 72 69 60 30

2009 65 57 50 80 63 55 51

2010 39 59 50 69 55 56 44

2011 59 65 71 80 62 78 39

603 2007 30

54 69 84 69 70 51

2008 45 57 50 74 49 66 58

2009 36 56 60 60 46 52 45

2010 44 59 64 75 59 60 55

2011 55 54 68 77 58 66 50

604 2007 38 43 46 40 39 55 42

2008 32 51 42 34 26 50 53

2009 49 . 14 57 39 38 62

2011 32 60 69 44 38 57 51

605

2006 26 44 56 87 81 65 61

2007 30 69 64 79 71 57 51

2008 33 68 54 84 63 60 58

2009 39 58 60 83 70 60 56

115


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2010 38 60 55 82 66 49 52

2011 41 63 70 78 62 68 45

606

2006 39 50 69 . 63 70 58

2007 36 74 81 90 83 72 62

2008 33 65 87 88 81 75 49

2009 36 63 87 90 83 68 57

2010 46 58 74 89 79 54 51

2011 40 59 81 90 85 58 60

607 2011 50 34 50 38 49 73 29

1801

2006 41 52 37 64 54 60 42

2007 33 60 67 67 46 73 49

2008 27 48 30 48 43 58 40

2009 32 51 52 53 40 65 44

2010 39 38 48 47 44 64 32

2011 41 42 37 61 39 62 42

1802

2006 . 59 . 33 . . 68

2007 91 . 67 . . 85 .

2008 48 58 66 42 34 94 57

2009 50 38 27 31 32 75 33

2010 48 . 65 . . 62 .

2011 . 46 . 13 21 . 33

1803

2006 36 47 37 42 34 31 48

2007 54 49 58 44 43 57 73

2008 45 42 31 46 25 67 33

2010 65 . 94 . . 73 .

2011 40 . 76 . . 36 .

1804 2007 . . . . . . .

2008 . . . . . . .

1805

2006 47 37 30 33 . 56 58

2007 25 . 37 39 31 78 .

2008 22 . 38 . . 62 .

2009 . 37 . 47 59 . 39

2010 71 48 48 37 37 38 53

2011 38 63 56 77 79 62 82

1807

2006 38 34 28 45 55 54 60

2007 45 50 25 45 36 41 46

2008 29 43 37 52 39 40 46

2009 20 46 31 38 31 43 37

2010 19 40 30 37 40 15 .

2011 26 45 28 44 54 48 41

1901

2006 30 42 29 86 63 49 63

2007 17 30 17 49 39 33 46

2008 24 50 28 59 39 29 56

2009 19 48 52 59 37 50 49

2010 33 40 23 45 37 63 43

2011 35 39 33 54 48 66 61

5001 2010 30 33 92 93 86 77 71

2011 39 41 94 92 88 84 69

2012 33 53 98 97 97 72 86

116


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Qeqqa 707

2006 47 63 42 60 48 60 47

2007 34 70 40 66 43 66 45

2008 45 . 45 . 49 62 60

2009 47 70 50 64 63 60 59

2010 56 67 65 52 44 67 39

2011 63 71 39 53 54 56 57

708

2006 . . . . . . .

2007 . . . . . . .

2008 . . . . . . .

709

2006 28 . 24 . . 61 .

2007 32 . 40 . . 58 .

2008 46 55 60 41 31 84 33

2009 32 54 62 53 51 29 32

2010 . 62 . 54 54 . 46

2011 86 81 83 55 69 75 59

710 2006 48 56 52 43 32 62 33

2007 29 47 28 34 25 49 55

2011 37 42 25 39 49 76 22

711

2006 43 56 42 45 48 65 55

2007 32 85 32 54 47 62 61

2008 43 65 44 59 43 52 60

2009 53 83 44 59 43 79 47

2010 312 75 41 88 85 74 53

2011 68 73 57 71 54 77 56

801

2006 49 . 42 . . 66 .

2007 65 71 44 64 46 66 51

2008 38 66 47 65 49 62 64

2009 57 69 48 64 57 59 58

2010 45 74 38 68 49 52 44

2011 55 73 54 63 54 64 48

802 2007 32 62 35 72 46 63 48

2008 43 70 46 71 51 57 48

2009 34 58 35 48 40 58 42

2010 50 67 51 66 56 61 49

2011 40 67 36 53 53 63 55

803

2006 47 58 42 55 50 61 54

2007 49 76 74 76 55 63 62

2008 68 81 85 76 66 62 66

2009 42 68 46 61 45 58 55

2010 66 88 51 71 68 34 51

2011 80 83 85 81 82 92 61

804

2006 47 56 30 55 39 79 47

2007 65 77 56 43 43 64 50

2008 45 92 38 61 54 74 51

2009 59 81 26 67 47 46 39

2010 60 71 60 47 60 67 36

806 2007 23 71 15 66 48 58 .

2008 92 68 94 67 50 86 39

2011 65 75 90 95 92 61 59

5002 2011 38 71 96 93 100 89 86

117


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

Qaasuitsoq 901

2006 43 52 35 33 38 . 42

2008 44 65 27 39 46 59 40

2009 32 58 28 38 31 47 60

2010 53 56 44 46 49 48 51

2011 41 68 87 39 49 60 44

902 2007 46 58 28 33 50 43 43

2009 18 61 31 46 39 52 53

2010 35 86 25 65 57 41 51

903

2006 47 66 32 55 54 87 57

2007 43 45 29 31 30 31 37

2008 13 77 29 47 37 44 69

2009 50 . 35 . . 40 .

2010 73 62 41 50 45 77 64

2011 44 68 40 42 32 48 56

904

2006 . 1 . 94 1 . 86

2007 38 89 25 83 78 29 76

2008 29 64 48 74 79 26 54

2009 43 81 52 81 86 65 65

2010 70 47 37 41 41 84 42

2011 93 81 60 66 49 72 69

905

2006 29 63 36 57 48 66 53

2007 37 72 43 54 49 54 40

2008 68 67 48 53 41 60 51

2009 60 78 43 50 43 45 48

2010 62 71 49 46 51 82 42

2011 65 85 54 68 51 71 46

1001

2006 34 58 41 57 44 53 49

2007 51 70 50 59 43 69 57

2008 35 70 35 60 46 37 50

2009 48 58 56 54 46 68 44

2010 50 60 54 48 49 64 42

2011 50 67 43 64 65 63 51

1002 2006 38 . . . . . .

2010 70 46 59 56 46 64 39

2011 90 73 88 97 92 85 42

1003 2007 58 85 65 . . 85 68

2009 83 88 32 55 49 63 62

2010 . 73 . 55 45 . 55

2011 46 73 50 54 44 48 61

1101

2006 32 56 25 54 45 50 43

2007 35 69 31 57 43 59 42

2008 57 69 50 58 40 62 44

2009 50 71 52 62 46 64 45

2010 49 68 34 56 52 56 47

2011 56 60 48 61 53 55 50

1102 2007 33 . 33 . . 64 .

2008 33 . 24 . . 70 .

2009 . 52 . 48 46 . 58

2011 57 63 37 54 45 70 44

1201

2006 32 53 65 52 35 60 44

2007 70 70 55 57 48 81 51

2008 25 55 33 72 53 51 51

2009 40 64 51 67 49 50 50

118


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2010 28 60 29 56 56 53 50

2011 51 72 51 57 54 59 51

1202 2007 44 69 38 60 51 66 55

2008 76 64 52 51 43 67 40

2009 57 76 46 67 62 69 54

2010 58 62 39 56 48 75 44

1203 2007 80 89 79 95 97 88 45

2008 . 83 . 79 80 . 60

2010 . 81 . 66 62 . 62

1204 2009 68 . 92 . . 91 .

2010 . 60 . 69 63 . 50

1205 .2010 . 65 . 40 46 . 52

1206

2006 72 84 83 73 60 82 58

2007 62 57 49 66 40 77 51

2008 76 64 71 54 76 87 75

2009 77 71 38 32 41 72 40

2010 76 63 45 49 46 78 39

1401

2006 70 59 58 45 48 82 50

2007 . 51 . 53 45 . 42

2008 65 78 63 65 46 87 46

2009 57 68 52 47 50 87 50

2010 45 71 33 49 46 72 49

1402 2007 . . . . . 38 .

2009 31 76 . 59 56 43 51

2010 . 75 . 71 64 . 63

1501

2006 41 53 42 55 42 61 51

2007 31 68 29 67 48 41 51

2008 69 53 71 53 40 71 42

2009 43 77 49 58 53 81 56

2010 48 63 39 59 49 58 43

1502

2006 88 56 64 62 42 68 53

2007 38 66 39 45 29 62 46

2008 68 . 46 . . 90 .

2009 54 . . . . . .

2010 . 77 . 65 67 . 82

1503

2006 . 59 . 71 87 . 58

2007 48 74 54 95 91 71 66

2008 31 83 28 . 49 15 74

2009 . 57 85 62 58 . 59

2010 43 . 35 . . 59 .

1504

2006 34 59 37 55 48 58 64

2007 48 63 63 60 37 72 69

2008 36 68 61 53 26 59 83

2009 80 69 47 53 54 45 57

1505 2007 77 66 57 51 43 78 46

2009 . 68 67 44 40 . 33

2010 45 54 34 35 39 58 53

1506

2006 47 65 100 35 34 58 53

2007 43 71 40 55 46 62 44

2008 50 74 35 53 43 67 60

2009 81 73 76 45 60 74 51

2010 66 85 46 54 54 89 43

1507 2007 14 49 33 50 37 53 24

119


Kal.

oqaasii

3. kl.

Kal.

oqaasii

7. kl.

Qall.

oqaasi

3. kl.

Qall.

oqaasi

7. kl.

Tul.

oqaasi

7. kl.

Matematikki

3. kl.

Matematikki

7.kl.

2008 . 58 . 39 35 . 52

2009 . 62 . 25 26 . 42

2010 . 47 . 39 51 . 41

1508 2007 59 57 63 51 50 55 43

2008 68 64 52 66 29 78 28

1601

2006 31 66 31 . 42 49 44

2007 32 83 36 66 63 63 70

2008 . 77 . 69 51 . 46

2009 35 63 50 50 29 62 38

2010 45 62 36 57 51 59 37

1602

2006 85 56 72 43 42 79 49

2007 51 56 45 44 34 57 68

2008 66 66 71 50 37 67 66

2009 . 54 21 51 43 36 57

2010 45 61 29 41 34 47 48

1603 2007 46 87 34 65 49 61 81

2008 59 80 35 43 40 54 79

2009 68 69 75 47 37 90 53

2010 53 78 41 78 94 62 92

1604 2008 43 45 29 37 31 59 25

2009 41 32 31 33 29 38 26

2010 34 49 35 32 23 65 42

2007 84 70 62 48 34 78 60

2008 64 63 40 54 56 58 60

2009 41 48 27 54 49 66 58

2010 63 39 56 41 41 76 46

1607

2006 43 63 35 34 42 68 55

2007 59 78 57 67 51 82 65

2008 52 71 49 44 37 48 63

2009 63 73 53 59 51 75 48

2010 67 71 42 51 46 62 67

1609 2007 33 57 59 45 34 45 58

2008 30 55 71 36 37 54 34

2009 27 56 30 45 39 55 48

2010 . 65 . 49 31 . 63

1610

2006 49 66 37 60 39 73 57

2007 37 75 40 53 40 49 40

2008 . 68 38 50 60 67 54

2009 89 67 42 48 43 61 55

2010 48 69 61 49 54 62 53

1701

2006 31 34 25 47 42 52 46

2007 51 47 31 40 37 71 53

2008 71 46 31 44 43 47 43

2009 33 46 31 39 36 42 36

2010 42 50 46 47 43 82 30

1702 2008 52 66 59 46 86 90 60

2009 78 50 71 93 46 82 36

2010 . 44 . 48 43 . 42

1705

2006 39 34 . 48 35 13 36

2007 . 40 . 36 37 . 26

2008 26 50 56 8 25 68 40

2009 0 5 17 14 17 48 39

2010 25 . 20 . . 29 .

120

Tabel 4: 2012-mi alloriarfinni misilitsinnerni atuarfiit normui aqqilu.

Kommune Skolenr.: Skolens navn: Bygd: By:

Kujalleq

101 Nanortallip Atuarfia Nanortalik

102 Atuarfik Erinaq Narsamijit Nanortalik

103 Jaajap Atuarfia Aappilattoq Nanortalik

104 Malakip Atuarfia Tasiusaq Nanortalik

105 Isak Lundip Atuarfia Ammassivik Qaqortoq

108 Atuarfik "Anders Nielsen" Alluitsup Paa Alluitsup Paa

201 Tasersuup Atuarfia Qaqortoq

202 Atuarfik Saarloq Saarloq Qaqortoq

203 Daanialiup Atuarfia Eqalugaarsuit Qaqortoq

204 Atuarfik Qassimiut Qassimiut Qaqortoq

301 Narsap Atuarfia Narsaq

302 Qassiarsuup Atuarfia Qassiarsuk Narsaq

303 Igalikup Atuarfia Igaliku Narsaq

304 Atuarfik Napaartoq Narsarsuaq Narsarsuaq

Sermersooq

401 Grønnedal skole Kangilinnguit

501 Atuarfik Tuiisaq Paamiut

502 Arsuup Atuarfia Arsuk Arsuk

601 Atuarfik Samuel Kleinschmidt Nuuk

602 Ukaliusaq Nuuk

603 Qorsussuaq Nuuk

604 Qeqertarsuatsiaat Atuarfiat Qeqertarsuatsiaat Nuuk

605 Nuussuup Atuarfia Nuussuaq

606 Kangillinnguit Atuarfiat Nuussuaq

607 Kapisillit Atuarfiat Kapisillit Nuuk

1801 Tasiilami Alivarpik Tasiilaq

1802 Isortup Alivarpia Isortoq Tasiilaq

1803 Tiniteqilaap Alivarpia Tiniteqilaaq Tasiilaq

1804 Kulusumi Alivarpik Kulusuk Kulusuk

1805 Sermiligaami Alivarpik Sermiligaaq Tasiilaq

1807 Kuummiini Alivarpik Kuummiut Tasiilaq

1901 Ejnar Mikkelsenila Aluarpia Ittoqqortoormiit

5001 Nuuk Internationale Friskole Nuuk

Qeqqa

707 Atuarfik Kilaaseeraq Maniitsoq

709 Napasup Atuarfia Napasoq Maniitsoq

710 Atammiup Atuarfia Atammik Maniitsoq

711 Kangaamiut Atuarfiat Kangaamiut Maniitsoq

801 Minngortuunnguup Atuarfia Sisimiut

802 Nalunnguarfiup Atuarfia Sisimiut

803 Itillip Atuarfia Itilleq Sisimiut

804 Sarfannguup Atuarfia Sarfannguaq Sisimiut

806 Qinnguata Atuarfia Kangerlussuaq Kangerlussuaq

5002 Ilimmarfiaraq – Sisimiut Friskole Sisimiut

Qaasuitsoq 901 Nikolaj Rosingip Atuarfia Kangaatsiaq

902 Attup Atuarfia Attu Aasiaat

121

Kommune Skolenr.: Skolens navn: Bygd: By:

903 Iginniarfiup Atuarfia Iginniarfik Aasiaat

904 Qaqqannguup Atuarfia Ikerasaarsuk Aasiaat

905 Atuarfik Kristian Lundblad Niaqornaarsuk Aasiaat

1001 Gammeqarfik Aasiaat

1002 Aadap Atuarfia Akunnaaq Aasiaat

1003 Ole Reimerip Atuarfia Kitsissuarsuit Aasiaat

1101 Juunarsip Atuarfia Qasigiannguit

1102 Ivilikasiup Atuarfia Ikamiut Aasiaat

1201 Atuarfik Mathias Storch Ilulissat

1202 Atuarfik Jørgen Brønlund Ilulissat

1203 Lars Hansenip Atuarfia Ilimanaq Ilulissat

1204 Atuarfik Oqaatsut Oqaatsut Ilulissat

1205 Iisaap Atuarfia Qeqertaq Ilulissat

1206 Naatap Atuarfia Saqqaq Ilulissat

1401 Qeqertarsuup Atuarfia Qeqertarsuaq

1402 Aalunnguup Atuarfia Kangerluk Qeqertarsuaq

1501 Edvard Kruse–p Atuarfia Uummannaq

1502 Neriunnerup Atuarfia Niaqornat Uummannaq

1503 Kaalip Atuarfia Qaarsut Uummannaq

1504 Ole Løvstrøm–ip Atuarfia Ikerasak Uummannaq

1505 Muusap Atuarfia Saattut Uummannaq

1506 Atuarfik Pilerfik Ukkusissat Uummannaq

1507 Aaraliup Atuarfia Illorsuit Uummannaq

1508 Saamup Atuarfia Nuugaatsiaq Uummannaq

1601 Prinsesse Margrethe Skolen Upernavik

1602 Mathiarsip Atuarfia Upv. Kujalleq Upernavik

1603 Juaap Atuarfia Kangersuatsiaq Upernavik

1604 Paaviap Atuarfia Aappilattoq Upernavik

1605 Fiilimuup Atuarfia Innaarsuit Upernavik

1606 Niisip Atuarfia Naajaat Upernavik

1607 Tasiusap Atuarfia Tasiusaq Upernavik

1608 Nutaarmiut Atuarfiat Nutaarmiut Upernavik

1609 Nuussuup Atuarfia Nuussuaq Upernavik

1610 Matiarseeqqap Atuarfia Kullorsuaq Upernavik

1701 Avanersuup Atuarfia Qaanaaq

1702 Piitaaqqap Atuarfia Savissivik Pituffik

1703 Moriusap Atuarfia Moriusaq Pituffik

1704 Qeqertat Atuarfiat Qeqertat Qaanaaq

1705 Siorapaluup Atuarfia Siorapaluk Qaanaaq

122

Figur 1a: Box-plots - kalaallit oqaasiini - 3. klasse.

Figur 1b: Box-plots - qallunaat oqaasiini - 3. klasse.

Figur 1c: Box-plots - matematikkimi - 3. klasse.

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

123

Figur 1d: Box-plots - kalaallit oqaasiini - 7. klasse.

Figur 1e: Box-plots - qallunaat oqaasiini - 7. klasse.

Figur 1f: Box-plots - tuluit oqaasiini - 7. klasse.

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

2008

2009

2010

2011

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

124

Figur 1g: Box-plots - matematikkimi - 7. klasse.

Figur 2a: 2012-mi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu

imminnut ataqatigiinneri - 3. klasse.

2008

2009

2010

2011

2012

0 20 40 60 80 100 120

0102030405060708090

100

0 20 40 60 80 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


125

Figur 2b: 2012-mi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu


Figur 2c: 2012-mi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut

ataqatigiinneri - 3. klasse.

Figur 2d: 2012-mi kalaallit oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu


0102030405060708090

100

0 20 40 60 80 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


0102030405060708090

100

0 20 40 60 80 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


126

Figur 2e: 2012-mi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu


Figur 2f: 2012-mi tuluit oqaasiini inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut


Figur 2g: 2012-mi matematikkimi inerniliillaqqissutsip inernileeriaasinnaanerullu imminnut


0102030405060708090

100

0 20 40 60 80 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


0102030405060708090

100

0 20 40 60 80 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)


0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Iner

nili

illaq

qis

suse

q (

%)

Inernileeriaasinnaaneq(%)

127

Figur 3a: 2012-imi kalaallit qallunaallu oqaasiini inerniliillaqqissutsit sanilliunneri - 3. klasse.

Figur 3b: 2012-imi kalaallit oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit sanilliunneri

- 3. klasse.

Figur 3c: 2012-imi qallunaat oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit sanilliunneri

- 3. klasse.

0102030405060708090

100

0 20 40 60 80 100

Qal

lun

aat

oq

aasi

i(%

)


0102030405060708090

100

0 20 40 60 80 100

Mat

emat

ikki

(%

)


0102030405060708090

100

0 20 40 60 80 100

Mat

emat

ikki

(%

)


128

Figur 3d: 2012-imi kalaallit qallunaallu oqaasiini inerniliillaqqissutsit sanilliunneri - 7. klasse.

Figur 3e: 2012-imi kalaallit tuluillu oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit

sanilliunneri - 7. klasse.

Figur 3f: 2012-imi kalaallit oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit sanilliunneri

- 7. klasse.

0102030405060708090

100

0 20 40 60 80 100

Qal

lun

aat

oq

aasi

i (%

)


0102030405060708090

100

0 20 40 60 80 100

Tulu

it o

qaa

sii (

%)


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Mat

emat

ikki

(%

)


129

Figur 3g: 2012-imi qallunaat tuluillu oqaasiini inerniliillaqqissutsit sanilliunneri - 7. klasse.

Figur 3h: 2012-imi qallunaat oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit sanilliunneri

- 7. klasse.

Figur 3i: 2012-imi tuluit oqaasiini matematikkimilu inerniliillaqqissutsit sanilliunneri

- 7. klasse.

0102030405060708090

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Tulu

it o

qaa

sii (

%)


85; 56

0102030405060708090

100

0 20 40 60 80 100

Mat

emat

ikki

(%

)


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 20 40 60 80 100

Mat

emat

ikki

(%

)

Tuluit oqaasii (%)

Documents

Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni 2012-imi ... · Figurit allattorsimaffiat: Figur 1: 2012-imi 7. klassimi qallunaat oqaasiini inerniliillaqqissutsip agguarsimanera..... 20 Figur