KADergi-Sayı 4

http://antakced.org/kad 2

İÇİNDEKİLER

Sayfa 2- Düşündüren Hikâyeler {Sudan Sebeplerle}

Sayfa 3- Etkinlikler {Sıtkı Aslanhan Konferansı}

Sayfa 5- Etkinlikler {Helal ve Sağlıklı Gıda Paneli}

Sayfa 6- Kendinizi Test Edin {Kritik Düşünme: Bilgi, Beceri Ve Tutumlar}

Sayfa 8- Düşündüren Resimler

Sayfa 10- Gündem {Kürt Petrolü Türkiye Ulaştı Bölge Karıştı}

Sayfa 11- Gündem {Enerji Sektörü İsrail’in Eline Geçti} Sayfa 13- Özgün Makale {“Düşünme” Üzerine Düşünceler} Sayfa 15- Düşünmenin Sınıflandırılması Sayfa 16- Makale Analizi Dersleri Sayfa 20- Ayet ve Hadislerle KAD

Sayfa 22- Bilim ve Teknoloji

Sayfa 23- Zihin Oyunları

Sayfa 24- Düşündüren Hikâyeler { İhtisasa Saygı Şart }

Sayfa 25- KAD Bulmacası Sayfa 26- Cevap Anahtarı

İletişim Adreslerimiz

mail: [email protected]

web: http://antakced.org/kad twitter: @Akdeniz_KAD


Sudan Sebeplerle

ilim fuarında bir lise öğrencisi, yöre insanlarını hazırladığı projeyi imzalamaya davet etti. Delikanlı; “dihydrogen monokside” adlı maddenin kullanımının tümüyle yasaklanmasını, mümkün olmadığı takdirde çok sıkı kontrolünü istiyordu. Maddenin

zararlarını duvarlara astığı afişlerle açıklıyordu:

• Yoğun terlemelere ve kusmalara sebep olabilir. • Doğaya büyük zararlar veren asit yağmurlarının ana unsurudur. • Gaz haline geçmiş hali, çok ciddi yanıklara sebep olabilir. • Kazara solunması, ciğerlere dolması ölüme yol açar. • Erozyona yol açar. • Otomobil frenlerinin etkinliğini azaltır. • Ölümcül kanser türlerinin hepsinin içinde bulunmuştur. Bir saat içinde tam 50 bilim fuarı meraklısı insan, delikanlının kampanya açtığı standı ziyaret etti. 43 kişi yasaklama isteğini şiddetle desteklediler. 6 kişi kararsız kaldı. Sadece bir kişi yasaklanması istenen “dihydrogen monokside”in H2O yani hayatın can damarı “su” olduğunu söyledi. Lise öğrencisinin bu projesi “ne kadar kolay aldatılabiliyoruz” yarışmasının birincisi ilan edildi...! Delikanlı: “Amacım; kolayca saptırılmış, saçma bilimsel cümleciklerle insanların nasıl yanlış koşullandırılabileceklerini göstermekti” dedi.

-PratiKAD- Paylaşım: İbrahim İLHAN

DÜŞÜNDÜREN HİKÂYELER

B

2


Akdeniz Üniversitesinde Yeni Kurulan Kritik Ve Analitik Düşünme Öğrenci

Topluluğu, Kurulur Kurulmaz İlk Faaliyetini Gerçekleştirdi.

14 Mayıs 2014 Tarihi Çarşamba Günü Saat 14:00’ da Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Konferans Salonunda, kişisel gelişim uzmanı Sıtkı ASLANHAN tarafından gerçekleştirilen Konferans katılımcılar tarafından ilgi ile izlendi.

Hem güldüren, hem düşünmeye sevk eden Hayata

Gülümse adlı Stand-up tadındaki Konferansın açılış konuşmasını Topluluğun akademik danışmanı İlahiyat

Fakültesi Tefsir Ana Bilim Dalı Başkanı Yard. Doç. Dr. Eyüp YAKA gerçekleştirdi.

Akıcı ve Etkileyici üslubu katılımcıların beğenisini kazanan ASLANHAN katılımın yoğun olmasından ve program sonunda da ilginin devam etmesinden son derece memnun olduğunu belirtirken, Üniversite gençlerimizin bu tür organizasyonlara ihtiyacı olduğunu ve Kritik ve Analitik Düşünme Topluluğunun bu tür faaliyetlerinin takipçisi ve destekçisi olduğunu ekledi.

ETKİNLİKLER 3

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ KRİTİK VE ANALİTİK DÜŞÜNME TOPLULUĞU İLK FAALİYETİNİ GERÇEKLEŞTİRDİ.


ETKİNLİKLER 4

SITKI ASLANHAN KİMDİR?

1976 yılında Malatya’da doğdu. Üniversiteyi Isparta’da okudu. 4 yıl üniversite hayatından sonra Psikoloji alanında yüksek lisansa başladı. Yaklaşık 12 yıldır bireysel gelişimi gözlemleyen Aslanhan, bu alanda ciddi akademik çalışmalar yaptı.

Aile hayatı, toplum kültürü, örf adet ve geleneklerimize sahip çıkarak bugün geldiğimiz noktada yapılan yanlışları istatistiklerle ortaya koydu. Birçok televizyon kanalında söyleşiler gerçekleştirdi. Yaptığı ilginç tesbitlerle gazetelere manşet oldu. Yok olmaya başlamış kültürümüzün önüne geçerek ülkemizin 74 il ve ilçesinde hatta Avrupa’da ailelere, öğrencilere ve eğitimcilerimize seslendi.

Halen ülkemizi karış karış dolaşarak coşkulu konuşmasıyla bizleri bekleyen tehlikeleri gösteriyor ve çözüm önerileri sunuyor. Her Perşembe 19:00 da AKRA FM ‘de “Duyarlı Gençlik” programıyla gençlerimizi aydınlatıyor.

Başarı ve Mutluluk için Hayata Gülümse kitabı ülkemizde en çok satan kitaplar arasında.


ETKİNLİKLER 5

Antalya Ahlak Kültür ve Çevre Derneği ile Helal ve Sağlıklı Gıda (HESAG) Platformu Antalya İl Temsilciliğinin ortaklaşa düzenledikleri, “YİYORUZ! Ama Ne Yiyoruz?” adlı Gıda Paneli, 6 Haziran 2014 tarihi Cuma günü Saat: 20:45’de Yeni Emek Semt Evinde gerçekleştirildi. Süleyman Demirel Üniversitesi Biyokimya Ana Bilim Dalı, Helal ve Sağlıklı Gıda Platformu Dönem Koordinatörü Prof. Dr. Fatih GÜLTEKİN ve Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuku Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Orhan ÇEKER’in etkileyici sunumları ve program sonundaki soru-cevap bölümü katılımcılar tarafından yoğun ilgi gördü. Antalya Eğitim Araştırma Hastanesi Başhekim Yardımcısı Dr. Abdullah MEMİŞ’in moderatörlüğündeki Panelde, marketlerden satın aldığımız ambalajlı gıdalarda çeşitli amaçlar için kullanılan gıda katkı maddelerinin sağlığımıza etkileri biyokimyasal ve Fıkhi açıdan görsel ve yazılı materyaller ile sunularak irdelendi. Programın sonunda Prof. Dr. Orhan ÇEKER’in kitap imza töreni de katılımcılar tarafından beğeni ile karşılandı.

ANTALYA AHLAK KÜLTÜR VE ÇEVRE DERNEĞİ İLE HELAL VE SAĞLIKLI GIDA (HESAG) PLATFORMU ANTALYA İL TEMSİLCİLİĞİ ORTAKLAŞA, “YİYORUZ! AMA NE YİYORUZ?” ADLI GIDA PANELİ DÜZENLENDİ.


Kritik Düşünme: Bilgi, Beceri Ve Tutumlar Testi

Aşağıdaki ifadelerden her biri için, yanıtınızı aşağıda belirtildiği şekilde ölçeklendirin.

Tamamen Katılıyorum

Katılıyorum Kısmen Katılıyorum

Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum

4 3 2 1 0 1 Uzmanların çalışmalarındaki olası zayıf noktaları rahatça belirtebiliyorum.

2 Bir aktivitenin tam olarak gerektirdiği şeyler konusunda odaklı kalabiliyorum.

3 'Argüman' sözcüğünün kritik düşünmede alabileceği farklı anlamları biliyorum.

4 Bir argümanın yapısını analiz edebiliyorum.

5 Bunun beni kötü bir insan yaptığını hissetmeksizin eleştiri sunabiliyorum.

6 Akıl yürütme zinciri ile ne kastedildiğini biliyorum.

7 Şu anki inançlarımın bir konuya adil yaklaşımımı olumsuz yönde nasıl etkileyebileceğinin farkındayım.

8 Bir argümandaki muhakeme zincirini tespit ederken sabırlıyım.

9 Bir argümanda aşamaları işaret eden sinyalleri fark etmekte başarılıyım.

10 Kilit noktaları diğer materyallerden kolayca ayırabilirim.

11 Tam olarak doğru bir görüşe ulaşmak için gerçeklerin üzerinden tekrar tekrar geçmek konusunda son derece sabırlıyım.

12 Okurları ikna etmek için kullanılan adaletsiz teknikleri tespit etmekte iyiyim.

13 Satır aralarını okumakta iyiyim.

14 Bir bakış açısını destekleyen kanıtları kolayca değerlendiririm.

15 Genelde küçük detaylara dikkat ederim.

16 Farklı bakış açılarını adil biçimde tartmak bana kolay gelir.

17 Bir şeyden emin değilsem, bu konuda daha fazla bilgi edinmek için araştırma yaparım.

18 Kendi argümanlarımı net bir biçimde sunabilirim.

19 Bir argümanın nasıl yapılandırılacağını anlarım.

20 Betimsel yazılarla analitik yazıları bir birinden ayırt edebilirim.

21 Bir argümandaki tutarsızlıkları kolayca fark edebilirim.

22 Paternleri tespit etmekte başarılıyım.

23 Kendi yetişme tarzımın bir konuya adil yaklaşmamı ne şekilde olumsuz etkileyebileceğinin farkındayım.

24 Kaynak materyalin nasıl değerlendirileceğini biliyorum.

25 Araştırma makalelerinde neden muğlâk dil kullanıldığını anlıyorum.

KENDİNİZİ TEST EDİN 6


100 üzerinden puan: … Puanınızın Yorumlanması

Kritik düşünme becerilerinin faydaları Başarılı kritik düşünme becerilerinin çok sayıda faydası bulunmaktadır.

Kaynak:

Kritik Düşünebilme Kabiliyeti Etkili Analiz ve Argüman Oluşturma

Stella Cottrell

Çeviri ve yayın hakları Kritik Analitik Düşünme Platformuna aittir (2013)

KENDİNİZİ TEST EDİN 7

Dikkat ve gözlemde gelişme, Okumada daha çok odaklanma, Bir metinde veya başka bir mesajda daha az önemli olan

kısımlara takılmak yerine, ana noktalara yanıt verme becerisinde gelişme,

Bir mesajdaki uygun noktalara yanıt verme becerisinde gelişme,

Kendi mesajınızı karşı tarafa daha kolay aktarmanın yollarını öğrenme,

Çok çeşitli durumlarda uygulamayı seçebileceğiniz analiz becerileri,

KRİTİK DÜŞÜNME BECERİLERİ GELİŞTİRMEK NEDEN

GEREKLİDİR?

Yardımcı Beceriler Kritik düşünme bir dizi yardımcı becerilerin geliştirilmesini içermektedir. Bu yardımcı beceriler arasında şunlar yer almaktadır:

• Gözlem • Akıl yürütme • Karar verme • Analiz • Muhakeme • İkna

Bu anketin üzerinden geçmek, kritik düşünme ile ilgili ne bilip ne bilmediğiniz hakkında bir takım sorular ortaya çıkarmış olabilir. Puanınız ne kadar azsa, kritik düşünce becerilerini o ölçüde geliştirmeniz gereklidir. 75 üzeri bir puan ise, kritik düşünme becerilerinizden çok emin olduğunuzu gösterir. Bunu eğitmenlerinizden veya meslektaşlarınızdan alacağınız nesnel geri bildirim ile kontrol etmenizde fayda vardır.

Puanınız 100’den az olduğu sürece, kendinizi her zaman daha fazla geliştirme imkânınız var demektir! Eğer puanınız 45’in altındaysa ve bu kitabı tamamladıktan sonra da hala böyle kalıyorsa, akademik rehberiniz, eğitmeniniz veya bir danışman ile zorluğun kökenine inmeniz faydalı olabilir.


DÜŞÜNDÜREN RESİMLER 8


DÜŞÜNDÜREN RESİMLER 9


KÜRT PETROLÜ TÜRKİYE'YE ULAŞTI BÖLGE KARIŞTI "Tam da Kürt petrolünün Türkiye üzerinden dünyaya ulaştığı zamanda, çözüm sürecine ve Ak Parti'ye yönelik ciddi siyasi hamleler yapılıyor. Lice oluyor. Bütün bu olanlar birbiriyle bağlıdır. "

Kaynaklar: www.kritik-analitik.com/News.aspx

http://www.iyibilgi.com/haber.php?haber_id=329888

GÜNDEM 10

A Haber'de Zeynep Bayramoğlu'nun sunduğu Kadraj'a konuk olan Star Gazetesi yazarı Orhan Miroğlu 'Dağa kaçırılan çocukları, barış sürecini olumsuz yönde etkilemek isteyen odakları, Lice'de yaşanan bayrak provokasyonunu ve çatı aday önerisini' değerlendirdi. Miroğlu, 'Sürecin artık halka emanet olduğunu ve yaşanması muhtemel provokasyonlarda soğukkanlı davranmak gerektiğini' ifade etti.

DAĞA ÇIKMAK ANLAMSIZ 'Çözüm sürecine icraat ve tutum olarak yakın ve meseleleri çözmek isteyen bir hükümet var ortada. Diyarbakır'da Beşir Atalay Çalıştay'da 'Devletten daha fazla devletçi olmakla bu sorunun çözülemeyeceğini' ifade etti. Bunlar olumlu gelişmeler. Türk halkının artık Kürt halkının kullanacağı haklar konusunda önemli oranda tedirginlikleri kalmadı. Dolayısıyla dağa çıkmanın, hele 15-16 yaşındaki çocukların dağa çıkmasının hiçbir anlamı yok. ' KÜRT PETROLÜ TÜRKİYE'YE ULAŞINCA AK PARTİ'YE YÖNELİK HAMLELER BAŞLADI Tam da Kürt petrolünün Türkiye üzerinden dünyaya ulaştığı zamanda, çözüm sürecine ve Ak Parti'ye yönelik ciddi siyasi hamleler yapılıyor. Lice oluyor. Bütün bu olanlar birbiriyle bağlıdır. Barzani'nin yaptığı konuşmayı hatırlayalım: 'Türkiye'yle 50 yıllık bir anlaşma yaptık ve geri dönemeyiz' dedi. Kürt petrolünün Türkiye üzerinden dünyaya ulaşmasını felaket olarak algılayanlar var. BAYRAĞA KÜRTLER DE ÇOK HASSAS Bayrak meselesi bu ülkenin en hassas konusudur. Bayrak sadece Türk hassasiyetiyle tanımlanacak bir şey değil. Aynı hassasiyet Kürtler'de de var. Çözüm sürecinin başarısızlığa uğraması için ellerinden gelenleri yapanlar, geriye dönüşleri açık bir biçimde sabote ettiler.' TÜRKİYE'NİN ARTIK KÜRT MESELESİ YOK 'Türkiye Kürt meselesi bakımından bugün İran'ın, Suriye'nin ve Irak'ın önündedir. Türkiye'nin artık Kürt meselesi yok. Tarihin biçtiği bir sorumluluk var. Türkiye bu sorumluluğu Erbil'de de Mahabad'da da yaşayan Kürt'e karşı duyuyor.'

'Kürtler arasındaki barışta Türkiye'nin ağabey rolünü oynamaması için hiçbir sebep yok. Hiç kimse Türk halkı kadar Kürt halkıyla ilgili değil…' BAYRAĞA KÜRTLER DE ÇOK HASSAS Bayrak meselesi bu ülkenin en hassas konusudur. Bayrak sadece Türk hassasiyetiyle tanımlanacak bir şey değil. Aynı hassasiyet Kürtler'de de var. Çözüm sürecinin başarısızlığa uğraması için ellerinden gelenleri yapanlar, geriye dönüşleri açık bir biçimde sabote ettiler.' TÜRKİYE'NİN ARTIK KÜRT MESELESİ YOK 'Türkiye Kürt meselesi bakımından bugün İran'ın, Suriye'nin ve Irak'ın önündedir. Türkiye'nin artık Kürt meselesi yok. Tarihin biçtiği bir sorumluluk var. Türkiye bu sorumluluğu Erbil'de de Mahabad'da da yaşayan Kürt'e karşı duyuyor.' 'Kürtler arasındaki barışta Türkiye'nin ağabey rolünü oynamaması için hiçbir sebep yok. Hiç kimse Türk halkı kadar Kürt halkıyla ilgili değil…' SÜREÇ HALKA EMANETTİR 'Çatı aday arayışı içerisinde olan CHP ve MHP nasıl olacak da BDP ve HDP'yle temas kuracaklar? Kuramıyorlar. Nasıl kursunlar? Kürtleri, milliyetçiliğe ve ulusalcılığa meyledenlerin, çözüm sürecine karşı olan iki partinin gösterdiği adaya oy vermelerini nasıl sağlayacaklar? Bu mümkün değil. 'Bundan sonraki provokasyonlarda soğukkanlı olmak gerekiyor. Çözüm süreci halka emanettir.'


ENERJİ SEKTÖRÜ İSRAİL'İN ELİNE GEÇTİ

Mustafa AKGÜL

GÜNDEM 11

Mısır-İsrail gizli anlaşmaları ortaya çıkıyor

Mısır ile İsrail arasında yapılan gizli enerji anlaşmalarını ortaya çıktı. Mübarek döneminde imzalanan anlaşmalarla İsrail yıllarca Mısır’ın enerji kaynaklarını sömürdü. Darbeyle işbaşına gelen yeni yönetim ise bu anlaşmaların devamı için çaba gösteriyor.

Mısır ile İsrail arasında yapılan gizli enerji anlaşmalarını ortaya çıktı. Mübarek döneminde imzalanan anlaşmalarla İsrail yıllarca Mısır’ın enerji kaynaklarını sömürdü. Darbeyle işbaşına gelen yeni yönetim ise bu anlaşmaların devamı için çaba gösteriyor.

Al Jazeera Araştırma Birimi, Mısır ile İsrail arasında Hüsnü Mübarek döneminde yapılan ve geçen yıl darbeyle işbaşına gelen Sisi yönetiminde devam ettirilmesi için çaba gösterilen gizli enerji anlaşmalarını ortaya çıkardı. ‘Mısır’ın Çalınan Enerjisi’ isimli programda Mısır’ın petrol ve doğalgaz endüstrisinin gizli kalmış hikâyesi gün yüzüne çıkıyor. Enerji sektörü İsrail’in eline geçti

Elde edilen bilgiler, zengin işadamlarının bu gizli anlaşmalardan nasıl kazanç sağladıklarını ve ülkenin kısa bir süre içerisinde gaz konusunda İsrail’e nasıl bağımlı hale gelebileceğini gösteriyor.

Belgesel, önemli bir gaz ihracatçısı konumunda olan Mısır’ın imzaladığı anlaşmaların ülkedeki enerji sektörünü nasıl harap ettiğini, daha önce Mısır’a ait olan rezervlerin İsrail’in eline nasıl geçtiğini de gözler önüne seriyor.

Yıllarca, normalde satılması gereken fiyatların çok altına satılan gaz, aracı Mısırlı işadamlarının ve İsrail’in ekmeğine yağ sürdü. Bu anlaşmalar, aslında Mısır’ın kaynaklarının sonunu getiriyordu.

Şimdi ülke, gerçek bir enerji sıkıntısıyla karşı karşıya ve İsrail de, Mısır’ın kendisine sunduğu fiyatların çok üzerinde bir fiyatla satıcı olmaya hazır. Sisi de tam da bu ortamda, Tel Aviv’le arayı iyi tutarak, kendi kariyerini güvence altına alma peşinde. 2014′ün başında Mısırlı şirketlerin yabancı tedarikçilerden gaz ithal etmesinin önünü açan bir düzenleme geldi. İsrail gazını Mısır’daki LNG tesislerine göndermek için İsrail’den yeni boru döşenebilir veya var olanların yönü değiştirilebilir. Olası senaryo ise bu. İsrail’in Mısır Hükümeti’ne 2000′de imzalanan anlaşmaya uymama sebebiyle açmış olduğu 8 milyar dolarlık dava da bunu sağlamak için elindeki en büyük koz. Tel Aviv’den itiraflar

Programda, Tel Aviv kaynakları, eski cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin darbeyle devrilmesinin ardından, İsrail’den Mısır’a gaz akışının devamını sağlamak için yeni yönetimin yürüttüğü gizli çabaları tek tek anlattı.


Kaynaklar: www.kritik-analitik.com/News.aspx

http://www.iyibilgi.com/haber.php?haber_id=329918 Not: Dergimizdeki alıntı haber ve yorumlara, kayda değer bilgi veya farklı bakış açıları içerdiği için yer verilmektedir. Alıntılanmış olması, tamamının doğru veya onaylanmış olduğu anlamına gelmemektedir.

İsrail’in eski enerji bakanı Josef Paritzky, “Mısır’ın gaza ihtiyacı var ve biz de satıyoruz. Bundan iyisi var mı?” diyor. Araştırma beş ay sürdü Beş ay süren araştırmalar kapsamında röportaj yapılan tek isim Paritzky değil. Ondan fazla endüstri uzmanı, eski ve yeni yetkililerin de görüşlerine yer verildi. Araştırmacı gazeteci Clayton Swisher, milyarder bir işadamı olan ve İspanya’ya kaçan Hüseyin Salim’in izini sürdü. 2008 ila 2012 yılları arasında İsrail’le doğalgaz ticareti yapan bu işadamı gizli anlaşmaların kilit noktasında bulunuyor. Mursi’yi koltuğundan etti Program ayrıca demokratik yollardan başa geçen Muhammed Mursi’nin nasıl bu gizli mekanizmanın etkisiyle koltuğundan olduğunu gözler önüne seriyor. Keza ABD‘nin Mısır ve İsrail Büyükelçisi Edward Walker darbe yönetiminin asıl gayesinin İsrail ile olan ilişkileri sıkı tutmak olması gerekçesiyle, Washington için nasıl cazip olduğunu dile getiriyor. İsrail’in eski büyükelçisi Oded Eran da benzer şekilde, yeni yönetimin, Mısır ve İsrail ilişkilerine enerji alanında yeni bir ilişki fırsatı sunduğunu söylüyor. Program daha önce ‘Filistin Bildirileri’ ve ‘Arafat’ı Öldürmek’ gibi programlara imza atan ekip tarafından hazırlandı.

GÜNDEM 12


‘DÜŞÜNME’ ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Platformu dergisinde yer alan Prof. Dr. Mehmet Yücel Ağargün'ün kaleme aldığı "‘DÜŞÜNME’ ÜZERİNE DÜŞÜNCELER" başlıklı yazı.

nalitik ve kritik düşünme; yaratılıştan bağışlanmış zihinsel yeteneklerle aktif bir

biçimde; gözlem, tecrübe, tefekkür, neden-sonuç ilişkisi kurma işlevleri ve/veya iletişim yoluyla

toplanmış ya da edinilmiş bilgilerin entelektüel-bilimsel seviyede ve belli bir disiplin içinde

tanımlanması, değerlendirilmesi, kavramsallaştırılması, analiz edilmesi, karşılaştırılması,

sentezlenmesi, yorumlanması ve uygulamaya geçilme aşamasına gelinmesi sürecidir. Analitik

ve kritik düşünme bir beceridir; bununla birlikte aynı zamanda bir tutumdur.

Düşüncenin insan varoluşunun en önemli boyutlarından birisi olduğu gerçeğini

yadsıyamayız. Yalın haliyle düşünce nedir? Tefekkür etmek, bir sonuca varmak amacıyla

incelemek, karşılaştırmak ve aradaki ilgilerden yararlanarak düşünce üretmek, zihni yetiler

oluşturmak, muhakeme etmek, aklından geçirmek, göz önüne getirmek, zihniyle arayıp

bulmak, akıl etmek, ne olabileceğini önceden kestirmek, tasarlamak ve bunlara benzer diğer

ifadeler ya da kavramlar… Bu ifadelerin ya da kavramların tümü düşünmeyi tanımlayabilir

ancak soyut bir kavram olduğundan yine de tatmin edici bir izah bulabildiğimizi söylemek

zordur.

Düşünce ya da düşünmek doğuştan beri var olan bir yetenek midir? Duyum ve

izlenimlerden ayrı olarak aklın bağımsız ve kendine özgü durumu, karşılaştırmalar yapma,

ayırma, birleştirme, bağlantıları ve biçimleri kavrama yetisidir. Akıl, sahiplerine doğuştan

bağışlanmış zihinsel faaliyettir. İnsan zihninin yüksek işlevlerindendir.

Düşünme bir eylem ise düşünce bu eylemin bir sonucudur. Düşünce ve düşünmenin

birçok çeşidinden söz edebiliriz: İstem dışı düşünme, istemli düşünme, istenmeyen düşünce,

isteyerek düşünme, bilimsel düşünme, mantıklı düşünme, mantık dışı düşünce, kuşkucu ya

da paranoid düşünce, somut düşünce, majik düşünce, otistik düşünce, kalıplaşmış düşünce,

hezeyan, vb düşüncenin patolojik olan ve olmayan örnekleri arasında sayılabilir.

Muhakeme, irade, önsezi, sezgi, öngörü, yine kültürümüzde var olan feraset, basiret,

akıl, zihin, fehim gibi kavramlar da düşünme eylemi ve düşünceyle yakın ilişkisi olan

kavramlardır. Tahayyül etme, hayal etme, zihinsel kurgulama, zihinsel tasarım, zihinde

canlandırma da ilişkili kavramlardır. Daha da ötesi, gözlerimiz açıkken farkında olmadan

aklımızdan geçen olay ve nesneler ya da bunların değişik düzeydeki tasarımları; bilgisayar

başındayken zihnimizde canlanan olaylar; pencereden dışarı bakarken aklımızdan geçenler

ya da beklenmedik bir şekilde oraya buraya giden düşüncelerimiz düşünme ve düşüncenin

13 DÜŞÜNMEK - ÖZGÜN MAKALE

A


farklı şekillerini oluşturur. Gözlerimiz kapalıyken -istemesek bile- aklımıza gelenler ya da

aklımızdan geçenler… Bunlar uyanıkken gördüğümüz düşler’ şeklinde yorumlanabilir. Son

olarak, uykumuzda zihnimizden geçenler; yani rüyalarımız… Rüyalarda da bilinç var ve

rüyalarda da düşünüyoruz. Rüyalar, birden fazla düşünce zincirinin birbiri ardınca sıralanması

mı acaba? Rüyalardaki düşüncelerimiz bizim kontrolümüzde mi?

Düşünce süreci bir sorun ile karşılaşma, sorunun sınırlarını belirleme ve netleştirme,

muhtemel bir çözüm bulma, çözümü mantıksal olarak uygulama ve sonuçları elde etme gibi

aşamalardan oluşur.

Derinlemesine düşünme ise düşüncenin bir adım daha gelişmişidir. Önyargılardan

uzak olma, açık fikirli olma ve şüpheci olma aşamalarını içerir.

Analitik ve kritik düşünce ise derinlemesine düşünceden de ileri bir adımdır. Düşünceyi

tanımlamanın güçlüğü analitik ve kritik düşünme için de geçerlidir. Bu zorluğa rağmen şu

tanımlama yol gösterici olabilir: analitik ve kritik düşünme; yaratılıştan bağışlanmış zihinsel

yeteneklerle aktif bir biçimde; gözlem, tecrübe, tefekkür, neden-sonuç ilişkisi kurma işlevleri

ve/veya iletişim yoluyla toplanmış ya da edinilmiş bilgilerin entelektüel-bilimsel seviyede ve

belli bir disiplin içinde tanımlanması, değerlendirilmesi, kavramsallaştırılması, analiz edilmesi,

karşılaştırılması, sentezlenmesi, yorumlanması ve uygulamaya geçilme aşamasına gelinmesi

sürecidir. Analitik ve kritik düşünme bir beceridir; bununla birlikte aynı zamanda bir tutumdur.

Analitik ve kritik düşünme bireyin karar verirken akla uygun ve derinlemesine düşün(ebil)me

sürecidir. Zihnin bilişsel sorgulama etkinliği, derinlemesine düşünme ve yeniden yapılandırma

gibi bilişsel pratikleri içerdiği göz önünde tutulursa analitik ve kritik düşünme anlamlandırma

ve problem çözme gibi iki temel yeteneği gerektirir. Bir sorun ya da durumla karşılaşıldığında

önümüzde iki seçenek vardır: Birincisi, ne olursa olsun kabul etmek ve ikincisi de kişisel

kararımıza ulaşmak için biraz çaba sarf ederek sorular sormak. Analitik ve kritik düşünme

ikinci seçeneği hedefler. Buradan bakıldığında analitik ve kritik düşünme doğru soruları

sorabilmek demektir. Doğru sorular sormanın faydası nedir? Kritik sorular bir dürtü sağlar ve

kritik düşünce için yol gösterir. Daha iyi seçenekler, kararlar ve yargılar için bizi teşvik eder.

Bir makaleyi okurken, bir konferansın kalitesini sorgularken, bir tartışmayı şekillendirirken, bir

vatandaş olarak oy verirken, alışveriş yaparken doğru sorular sorabilmeli ve kritik ve analitik

düşünebilmeliyiz.

Analitik ve kritik düşünme bir bilişsel aktivitedir. Zihnin kullanımını gerektirir. Dikkat,

kategorizasyon, seçme ve muhakeme etme işlevlerinin eşgüdüm içinde kullanılmasına

bağlıdır. Bu tarafından bakıldığında analitik ve kritik düşünme psikoloji ve psikiyatrinin yakın

ilgi alanı içinde yer almalıdır. Prof. Dr. Mehmet Yücel Ağargün

14 DÜŞÜNMEK - ÖZGÜN MAKALE


DÜŞÜNMENİN SINIFLANDIRILMASI VE ÖZELLİKLERİ

İstemsiz (düşük seviyeli, otomatik) düşünme

İstemli (yüksek seviyeli, bilinçli) düşünme

1. Bilgi sahibi olma 1. Bilgiyi analiz etme

2. Öğrenme şeklinde anlama 2. Verilerden sentez oluşturma

3. Alışkanlık şeklinde uygulama 3. Değerlendirip sonuç çıkarma

İSTEMLİ VE İSTEMSİZ DÜŞÜNMENİN KARŞILAŞTIRILMASI

İstemsiz düşünme İstemli düşünme

1. Sorunun ne olduğunu tanımlarız 1. Sorunun ne olduğunu tanımlarız

2. Hemen bir cevap oluştururuz 2. Olabilecek bütün muhtemel cevapları düşünmeye başlarız

3. Cevabımızı destekleyecek gerekçeleri düşünürüz 3. Her bir cevabı destekleyecek gerekçeleri düşünmeye çalışırız

4. Başka cevapların niçin yanlış olduğu hakkında kararsızız

4. Zayıf gerekçeli olan cevapları atarız

5. Bizim cevabımızın kesin doğru olduğu, diğer cevabın desteklenemeyeceği duygusunu taşırız

5. En iyi gerekçeyle desteklenen cevabı seçeriz

6. Cevabımızın gerekçelerinde zayıf noktalar bulunursa bunun hakkında düşünmek yerine, onu savunmaya çalışırız

6. Bizim tercihimiz birisi tarafından sorgulanırsa tercihimizin gerekçelerini verir ve diğer cevapların neden yanlış olduğunu anlatırız

7. Birisi bize kendi cevabının niçin daha doğru olduğunu söylemeye çalışırsa onun gerekçelerini görmezden geliriz

7. Eğer birisi bizim gerekçemizde bir zayıflık gösterirse doğru olup olmadığı hakkında karar vermeden önce dikkatlice düşünürüz

8. Bütün diğer eksikliklerine rağmen, onun hakkında soru sorulması halinde bozuluruz

8. Eğer birisi farklı bir tercih için yeni bir gerekçe getirirse düşüncemizi değiştirip değiştirmeyeceğimize karar vermeden önce dikkatlice düşünürüz

DÜŞÜNMENİN SINIFLANDIRILMASI 15


ritik düşünme çalışma hayatınızın tüm alanlarında; okurken, dinlerken ve yazarken ihtiyaç duyacağınız bir yetenektir. Aşağıdaki listede kritik düşünme için kilit nitelikteki

soruların bir özeti verilmektedir. Bu özeti bir kontrol listesi olarak kullanabilirsiniz.

• Yazar kim? Kaynak ne? Kaynak güvenilir mi? • Ana fikir ya da verilmek istenen genel mesaj ne? Neye inanmam, neyi kabul etmem isteniyor? • Yazar fikrini savunmada hangi kanıtları kullanıyor?

• Bu kanıt geçerli ve ikna edici mi? Değilse, çıkarılan sonucun beni tatmin etmesi için başka ne gibi kanıtlara ihtiyacım var?

• Sunulan kanıtın başka açıklamaları olabilir mi? • Bu kitaptan/makaleden öğrendiğim ana fikirler ne? • Bu fikirler/bulgular hali hazırda bildiklerimle uyuşuyor mu?

Aşağıdaki gazete haberlerine dikkatlice bakın. Size ne düşündürüyor, aklınıza ne gibi

sorular getiriyor? Konunun farklı boyutlarını değerlendirmek zor geliyor mu? Neye dikkat etmeniz gerektiğini biliyor musunuz?

MAKALE ANALİZİ 16

1- İngiltere'deki alkol tüketiminin nedenleri Bugün yayınlanan bir rapora göre, Avrupa'daki diğer ülkelere kıyasla, İngilizler rahatlamak için alkole daha çok para harcıyorlar. Geçen yıl strese bağlı içki alımlarının yaklaşık 21 milyar pound olduğu tahmin ediliyor, buna kıyasla Avrupa genelinde ise bu rakam 90 milyar pound'un biraz üstünde. Piyasa analizleri yapan Datamonitor şirketinin sunduğu rapor, kayda değer oranda daha fazla insanın, dinlenip sakinleşmek için başka bir üründense alkol satın almayı tercih ettiğini ortaya koyuyor. Çeşitli Avrupa ülkelerinden 500 tüketiciyle yapılan görüşmelere göre, tüketicilerin yüzde 47'si kendini stres altında hissediyor. Daily Express, 28 Haziran 2002, s. 36

2- Emekli maaşlarından alınan "gizli vergi" milyonları mağdur ediyor

Muhafazakârlar tarafından dün yapılan açıklamaya göre, İşçi Partisinin emekli maaşlarından almaya başladığı "gizli vergi" yüzünden milyonlarca insan daha fakir bir yaşlılığa doğru yol alıyor. Hükümetin emeklilik politikaları konusunda zehir zemberek bir açıklama yapan Iain Duncan Smith, 1997 yılından beri vergide yapılan değişiklikler emeklilik planından faydalanan 12 milyon tasarruf sahibini her sene 530 £ zarara sokuyor diye konuştu. Muhafazakârların lideri olan Smith sözlerine şöyle devam etti: "Pek çok insanın müreffeh bir emeklilik geçirme hayali suya düşüyor. Bu konuda bir şeyler yapılmazsa, emekli aylığı alan milyonlarca kişi daha, emekliliklerini sosyal yardımlara bağımlı olarak geçirecek." Muhafazakârlar, emekli aylıkları konusunu Hükümeti yenebilecekleri bir kilit alan olarak görüyor. Dört sene önce, İşçi Partisi büyük kurumların temettü ödemelerinden emekli fonlarının aldığı vergi indirimlerini kaldırmıştı. Bu da emeklilik fonlarına yıllık 5 milyar pound ya da başka bir deyişle, her bir emeklilik tasarrufu sahibi için 400 pound maliyet getirdi. Duncan Smith, Kazanca Bağlı Emeklilik Aylığı Planı (SERPS) sisteminden ayrılan tasarruf sahiplerine yapılan geri ödemelerdeki zayıf artışı da şiddetle eleştiriyor. Ulusal Sigorta fonlarında yapılan indirimler özel emeklilik fonlarından karşılanıyor. Fakat Muhafazakârlar Hükümetin bu “pintice” yaklaşımının emeklilik tasarrufu sahiplerine yılda 1,5 milyar pound, yani kişi başı 130 pound ek bir maliyet getireceğini iddia ediyor." Daily Mail, 28 Haziran 2002, s.10

K


Yukarıdaki gazete haberlerini okurken, kritik düşünmenin neleri içerdiğini -umarız- artık biliyordunuz. Peki bunu nasıl başaracağınızı biliyor muydunuz? Bireylere kritik düşünme tekniğini kazandırmak için Moran bir dizi soru sormayı öneriyor. Bu tür sorular sorarak, insanların sistematik olarak daha sorgulayıcı ve şüpheci hale geldiğini savunuyor. (1997:89-99)

- İnanmam istenen iddia ya da sonuç tam olarak ne?

- İddia ya da iddiaların kaynağı kim ya da ne?

- Temel argümanı ya da merkezdeki iddiaları desteklemek için kanıt olarak ne kullanılıyor? Moran (1997:93) argümanlarda kullanılan kanıtların genel kaynakları

olarak şunları sıralıyor: Sezgi (içgüdü) - Otoriteye başvurmak - Anekdot türünde kanıt kullanmak – Araştırmaya dayalı kanıt kullanmak

- Öne sürülen kanıt ne kadar geçerli? Size sunulan kanıtın türünü tanımladıktan sonra, argümanlardaki potansiyel kusurları

ve tutarsızlıkları tanımlamanız gerekecek. Moran'a göre (2000:94-96), dikkat edilmesi gereken beş nokta var: 1. Bir iddia doğru olmayan bir bilgiye dayandırılmış olabilir. Unutmayın ki, genellikle insanın hoşuna en çok giden düşünceler kritik incelemeye tabi tutulmadan kabul edilir. 2. Muhakeme süreci hatalı olabilir. 3. Argüman sağlam olmayan temeller ya da sorgulanabilir varsayımlar üzerine kurulmuş olabilir, özellikle simgesel bir dil (metafor) kullanıldığında buna dikkat etmek gerekir. 4. Bir ifade, gerçeklik değerine bakılmaksızın, argümanla bir bağa sahip değilse, yanıltıcı olabilir. Bu genellikle, dinleyicilerden duygusal bir tepki alabilmek amacıyla alakasız yorumların yapıldığı durumlarda geçerlidir. Ayrıca, konu üzerinde otorite sahibi olmayan uzmanların kullanıldığı örneklerde de bu görülür. 5. Beşinci kusur "hiçlik safsatası"dır. Argüman döngüsel bir nedenselleştirme (aynı ifade hem önerme hem de sonuç olarak kullanılıyorsa) ya da "kısır döngü" safsatası (Birinci önermenin ikinci bir önermeye atıfta bulunarak desteklenmesine rağmen ikinci önermenin de zaten söz konusu argümanı doğru kabul ediyor olması hali) ile desteklendiğinde ortaya çıkar.

- Kanıta dair alternatif açıklamalara yer verilmiş mi? Eğer verilmişse, bu karşıt teoriler ne kadar makul? Bir manzara, durduğunuz yere ve odaklandığınız şeye bağlı olarak pek çok farklı

şekilde tasvir edilebilir. Aynı şey veriler, olaylar ve teoriler için de geçerlidir. Farklı yorumlar getirmenin yolları her zaman mevcuttur. Sunulan kanıtı inceleyin ve bu kanıttan başka bir sonuç çıkarılabilir miydi diye düşünün.

- Aynı derecede önem taşıyan son adımımız ise sonuç çıkarmadan önce varsayımlarımızı kontrol etmektir. Hiçbir şeye kesin doğru gözüyle bakmayın ve en ufak bir bilgiyi bile etkin bir şekilde

sorgulamayı öğrenin. Buna kendi inana geldikleriniz ve beklentileriniz de dâhildir.

MAKALE ANALİZİ 17


SORUNA KRİTİK VE ANALİTİK YAKLAŞIM (Hatırlatma)

Sorunu anlama Sorunu çözme

1. Bilgi topla 1. Amacını belirle

2. Mevcut durumu tanımla 2. Amaca yönelik bilgileri topla

3. Alt başlıklara ayrıştır 3. Önermeler oluştur

4. Sorunu tanımla 4. Yöntemi belirle

5. Sorunu çöz ve değerlendir

Şimdi gazete haberlerine geri dönerek önceki sayfada tartışılan soruları kullanarak tekrar bir göz atmak isteyebilirsiniz. Varabileceğiniz bazı sonuçlar aşağıda verilmiştir: 1. Makale Bu makalede, bir ankete göre İngiltere'de strese bağlı alkol tüketiminin arttığı öne sürülüyor. • Anketi yapan şirket ne kadar profesyonel ve güvenilir? • Anket hangi koşullarda gerçekleştirilmiş? Ne tip sorular sorulmuş? Bu rakamlara nasıl ulaşılmış? • 500 kişi tüm Avrupa'yı temsil etmek için yeterli bir rakam mı? Anket yapılan kişilerden kaçı İngiltereli? • Stres seviyesinin ölçülmesinde nasıl bir yol izlendi? "Strese bağlı içki satışları" nasıl tanımlandı? • Alkol tüketimi ile stres arasında nasıl bir bağ kuruldu? İnsanların alkol satın almasının başka nedenleri olabilir mi? (sosyal hayatta kabul görmek, içkili içeceklerin ucuzlaması... vb.) İçki içen insanların stresli olması stresli oldukları için içki içtiklerini göstermez. Altında yatan başka sebepler olabilir mi? Aslına bakarsanız önermeyi tam tersine de çevirebilirsiniz ve acaba insanlar içki içtikleri için mi stres altında diye de düşünebilirsiniz. • Metin, okurlar arasında popüler olan bazı varsayımları kullanıyor olabilir mi (mesela diğer Avrupa ülkelerine nazaran çalışma saatlerinin daha uzun olması nedeniyle çalışma hayatıyla ilgili stresin İngiltere'de daha baskın olduğu inancı)? 2. Makale Bu makalede öne sürülen fikir, İşçi partisi hükümetinin getirdiği bazı tedbirler nedeniyle emeklilerin durumunun daha kötüye gideceği yönünde. • Daily Mail gazetesi politik olarak tarafsız mı yoksa önyargılı mı? Muhafazakarların İşçi Partisinin eylemleri üzerinde tarafsız bir yargıda bulunabileceğine ne kadar güvenilebilir? • Verilen rakamlara nasıl ulaşılmış? Bunlar tahmin mi yoksa doğrulanmış veriler mi? Eğer tahminse, ne kadar güvenilir tahminler? Genel tablo üzerinde bu rakamların etkisi ne? • Rakamlar durum hakkında gerçek bir resim sunuyor mu? Uygulamaya konan tedbirler tüm emeklileri mi etkiliyor yoksa sadece küçük bir kısmını mı? Göz ardı edilen bazı hususlar (farklı rakamlar ya da tedbirler) var mı? Kullanılan dil nasıl bir duygusal tepki doğuruyor (milyonlarca, fakir, pintice...)? • İşçi Partisi bu tedbiri neden yürürlüğe koydu? Başka alanlarda bu tedbirin faydası oldu mu? Durum sadece vergi değişikliklerinden mi kaynaklanıyor? Muhafazakârların iktidarında tüm emekliler daha iyi bir durumda olur muydu? Nasıl?

MAKALE ANALİZİ 18


Cottrell'e göre (1999:188), kritik düşünme "lehe ve aleyhe olan argüman ve kanıtların zihinde tartılması” demektir. Temelinde şu unsurlar yer almaktadır: • Bir konu üzerinde dikkatlice ve bir defadan fazla düşünmek.

• Fikir ya da bakış açılarını desteklemek için ortaya konan kanıtları değerlendirmek.

• Fikir ya da bakış açısının vardığı noktayı değerlendirmek - bunlardan ne gibi bir sonuç çıkabilir, bu sonuçlar akla uygun ve mantıklı mıdır ve eğer değilse, bu inanç ve bakış açılarının yeniden değerlendirilmesi gerekir mi?

Kritik düşünme ile analitik düşünme bir bütünün ayrılmaz parçalarıdır. Cottrell'e göre analitik düşünme aşağıdaki ek süreçleri içerir: • Verilen bir bilgi karşısında temkinli davranmak.

• Söz konusu bilgiyi pek çok farklı açıdan incelemek.

• Tamamen doğru olup olmadığını yakından kontrol etmek.

• İfadenin mantıksal bir bütünlük taşıyıp taşımadığını kontrol etmek.

• Akıl yürütme, kanıt gösterme ya da sonuç çıkarma aşamalarında bir kusur olup

olmadığını kontrol etmek.

• Aynı konuyu diğer teorisyenlerin ya da yazarların bakış açısından ele almak.

• Farklı insanların niçin farklı sonuçlara vardığını görebilmek ve açıklayabilmek.

• Bir dizi fikir, sonuç ya da çıkarımın neden diğerine tercih edilebilir olduğunu

tartışabilmek.

• Okuyucuyu, sorgulanabilir ifadeleri göründükleri gibi kabul etmeye iten anlatım ve

istatistik oyunlarına karşı uyanık olabilmek.

• Gizli varsayımların olup olmadığını kontrol etmek.

• Okuyucuya bir şeyi

Kaynaklar: Moran, A. P. (1997) Managing your own learning at university: A practical guide, (Üniversitedeki öğrenme sürecinizi yönetme üzerine pratik bir kılavuz) Dublin: University College Dublin Press Cottrell, S. (1999) The Study Skills Handbook (Çalışma Yetenekleri El Kitabı), Londra: Macmillan Press Ltd.

Kritik Analitik Düşünme Platformu Tercüme Birimi tarafından çevirisi yapılmıştır. www.kritik-analitik.com

MAKALE ANALİZİ 19


AAAllllllaaahhh'''ııınnn iiizzznnniii ooolllmmmaaadddıııkkkçççaaa hhhiiiçççbbbiiirrr kkkiiimmmssseeennniiinnn iiimmmaaannn eeetttmmmeeesssiii mmmüüümmmkkküüünnn dddeeeğğğiiillldddiiirrr... (((AAAllllllaaahhh))),,, mmmuuurrrdddaaarrrlllııığğğııı

(((aaazzzaaabbbııı///rrreeezzziiilllllliiiğğğiii,,, AAAllllllaaahhh iiiçççiiinnn))) aaakkklllııınnnııı kkkuuullllllaaannnmmmaaayyyaaannnlllaaarrraaa vvveeerrriiirrr...

(((YYYUUUNNNUUUSSS SSSUUURRREEESSS İİİ /// 111000000)))

SSSiiizzzeee vvveeerrriiillleeennn hhheeerrr şşşeeeyyy,,, yyyaaalllnnnııızzzcccaaa dddüüünnnyyyaaa hhhaaayyyaaatttııınnnııınnn mmmeeetttaaaııı vvveee sssüüüsssüüüdddüüürrr... AAAllllllaaahhh kkkaaatttııınnndddaaa ooolllaaannn iiissseee,,, dddaaahhhaaa

hhhaaayyyııırrrlllııı vvveee dddaaahhhaaa sssüüürrreeekkkllliiidddiiirrr... YYYiiinnneee dddeee,,, aaakkkıııllllllaaannnmmmaaayyyaaacccaaakkk mmmııısssııınnnııızzz???

(((KKKAAASSSAAASSS SSSUUURRREEESSS İİİ /// 666000)))

AAAnnndddooolllsssuuunnn kkkiii bbbiiizzz,,, aaakkklllııınnnııı kkkuuullllllaaannnaaacccaaakkk bbbiiirrr tttooopppllluuummm iiiçççiiinnn ooonnndddaaannn (((ooo hhheeelllaaakkk eeettttttiiiğğğiiimmmiiizzz üüülllkkkeeedddeeennn iiibbbrrreeettt

aaalllııınnnaaacccaaakkk))) aaapppaaaçççıııkkk bbbiiirrr iiişşşaaarrreeettt bbbııırrraaakkkmmmııışşşııızzzdddııırrr...

(((AAANNNKKKEEEBBBUUUTTT SSSUUURRREEESSS İİİ /// 333555)))

ŞŞŞiiimmmdddiii RRRaaabbbbbbiiinnndddeeennn sssaaannnaaa iiinnndddiiirrriiillleeennn (((vvvaaahhhyyy)))iiinnn gggeeerrrçççeeekkkttteeennn hhhaaakkk ooolllddduuuğğğuuunnnuuu bbbiiillleeennn kkkiiimmmssseee,,, bbbuuunnnuuu

gggööörrreeemmmeeeyyyeeennn (((kkkööörrr))) kkkiiimmmssseee gggiiibbbiii mmmiiidddiiirrr??? AAAnnncccaaakkk aaakkkııılll sssaaahhhiiipppllleeerrriii iiiyyyiiiccceee dddüüüşşşüüünnnüüüppp öööğğğüüüttt aaalllııırrrlllaaarrr...

(((RRRAAA’’’DDD SSSUUURRREEESSSİİİ /// 111999)))

SSSiiizzzeee bbbiiirrr kkkooorrrkkkuuu vvveee (((yyyaaağğğmmmuuurrr))) üüümmmiiidddiii vvveeerrrmmmeeekkk iiiçççiiinnn şşşiiimmmşşşeeeğğğiii gggööösssttteeerrrmmmeeesssiii GGGööökkkttteeennn yyyaaağğğmmmuuurrr iiinnndddiiirrriiippp

ooonnnuuunnnlllaaa ööölllüüümmmdddeeennn sssooonnnrrraaa yyyeeerrriii dddiiirrriiillltttmmmeeesssiii dddeee,,, OOO’’’nnnuuunnn (((kkkuuudddrrreeetttiiinnniiinnn))) dddeeellliiilllllleeerrriiinnndddeeennndddiiirrr... ŞŞŞüüüppphhheeesssiiizzz

bbbuuunnndddaaa aaakkkııılll eeerrrdddiiirrreeeccceeekkk bbbiiirrr tttooopppllluuummm iiiçççiiinnn eeelllbbbeeetttttteee iiibbbrrreeetttllleeerrr vvvaaarrrdddııırrr...

(((RRRUUUMMM SSSUUURRREEESSSİİİ /// 222444)))

AYETLERLE KAD 20


TÜBİTAK, İlk Yerli Buhar Türbini Kanadını Üretti

BİLİM VE TEKNOLOJİ 21

Paranız "Sıfırlanmasın" Milyonların sistemlerini ele geçiren bu zararlılar sizi de hedefe almış olabilir.

Şirketlerin sistemlerine ya da kişisel bilgisayarlara sızan bu sinsi botnet siz daha neler olduğunu anlamadan gizli verilerinizi ele geçiriyor. Amerikan Adalet Bakanlığı'nın (US DOJ) yayınladığı raporda binlerce şirketin online banka hesaplarından milyonlarca doların bu tarz Siber Suçlular tarafından çalınması FBI'ı da harekete geçirdi. Yine US DOJ'un yayınladığı raporda sadece Pennsylvania'da yer alan bir plastik firmasından $370,000 doların sadece Gameover Zeus kullanarak bankanın online hesabından çalındığı belirtildi.

Gameover Zeus botnetini milyonlara kabus haline getiren EVGENIY MIKHAILOVICH BOGACHEV şuan FBI'ın arananlar listesinde de (http: //www.fbi.gov/ wanted/ cyber/ evgeniy mikhailovich-bogachev) yer almaktadır. Dünyada Siber Suçlular'ın sürekli artması ve ekonomik dengeleri bu denli alt üst etmesi ister istemez Siber Suça karşı ülkelerin global birlikler oluşturması gerektiğine de dikkat çekiyor.

Bu Botnetler'in sadece şirketlere milyonlarca dolara mal olmadığını belirten Vizyon Arge Satış Müdürü Sinem TİRKEŞ yaptığı konuşmada, "Geçen yıllarda NSA ve Sony gibi büyük firmalarında APT atakları nedeniyle Siber Suça maruz kalarak müşteri bilgilerini çaldırması bu firmaların itibar kaybetmesine de neden olmuştur," dedi. Türkiye'de ise maalesef Siber Güvenlik bilincinin çok düşük olduğunu belirten Tirkeş; kamu ve özel kurumların bu alana daha fazla yatırım yapması gerektiğini belirtti.

Teknopark İstanbul'da yer alan Vizyon Arge bünyesinde bulunan Güvenlik Laboratuvarı alanında uzman ekipleri Inseptra Systems ve Surgate Labs tarafında özellikle yeni nesil Siber Suçla mücadele edebilecek düzeyde yeni teknolojiler geliştirmekte olduğundan da bahseden Tirkeş, Surgate Messaging Gateway ürününün Surgate Reputation Network (SRN) sayesinde Gameover Zeus and CryptoLocker benzeri Botnet'ler kullanıcıların e-mail sisteminden bilgisayarına gelmeden engellendiğini dile getirdi.


TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Yeniköy Elektrik Üretim AŞ'nin talebiyle Yeniköy ve Yatağan Termik Santrallerinde kullanılmak üzere 92 üçüncü kademe buhar türbin kanadı üretti.

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Yeniköy Elektrik Üretim AŞ'nin (YEAŞ) talebiyle Yeniköy ve Yatağan Termik Santrallerinde kullanılmak üzere 92 üçüncü kademe buhar türbin kanadı üretti. Kanatlar, Yeniköy Termik Santrali'nde düzenlenen törenle teslim edildi.

BİLİM VE TEKNOLOJİ 22

TÜBİTAK MAM Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Murat Makaracı, gazetecilere yaptığı açıklamada,

projenin Türkiye'de bir ilk olduğunu, TÜBİTAK ve

paydaşlarının, YEAŞ'ın talebiyle ciddi bir araştırma

sürecine girdiğini söyledi. İthal edilen buhar türbin

kanatlarını Türkiye'de üretmeyi başardıklarını

kaydeden Makaracı, çalışmanın yaklaşık 2 yıl

sürdüğünü belirterek, emeği geçenlere teşekkür etti.

TÜBİTAK MAM Malzeme Enstitüsü Kritik Metalik Malzemeler Grup Lideri Doç. Dr. Havva Kazdal Zeytin, proje sayesinde Türkiye'nin yakın gelecekte kendi motorlarını üretebileceğine otomobil motorlarının altyapısı sayılabilir" dedi.

Türbin kanatlarının malzeme ve altyapı yönünden

Türkiye'de yapılamayacağı yönünde algılar

bulunduğuna işaret eden Zeytin, projede TÜBİTAK'ın

bilgi birikimiyle Omtaş Çelik AŞ, CNK Havacılık ve

Termoindüksiyon firmalarının teknolojisinin

kullanıldığını belirterek, "Maliyeti de yurt dışının yarısı

oldu" diye konuştu.


Odaklandın mı? Kaç tane labut olduğunu say…

ZİHİN OYUNLARI 23

Aşağıdaki resimlerin hangisinde iki kırmızı çizgi aynı boyutta?

Resimde roma rakamı ile 9 yazıyor. Bunu tek bir kalem darbesi ile 6 yapabilir misin? 2

1

3


İhtisasa Saygı Şart. Eleştirel Yaklaşım Da...

izikçi, matematikçi, kimyacı, jeolog ve antropologdan oluşan bir heyet bir araştırma için arazide bulunmaktadır. Birden yağmur bastırır. Hemen yakındaki bir arazi evine sığınırlar. Ev sahibi bunlara bir şeyler ikram etmek için mutfağa geçer. Odada bulunan heyetteki herkesin dikkati, odanın ortasındaki soba üzerinde toplanır. Çünkü soba

yerden 1 m. kadar yukarıdadır ve altına büyük bir taş yerleştirilmiştir. Sobanın niçin böyle kurulmuş olabileceğine dair bir tartışma başlar. Kimyacı; “Adam sobayı yükselterek aktivasyon enerjisini düşürmüş, böylece daha kolay

yakmayı amaçlamış.”

Fizikçi; “Adam sobayı yükselterek konveksiyon yoluyla odanın daha kısa sürede ısınmasını

sağlamak istemiş.” der.

Jeolog; “Burası tektonik hareketlilik bölgesi olduğundan herhangi bir deprem anında sobanın

taşların üzerine yıkılmasını sağlayarak yangın olasılığını azaltmayı amaçlamış.” der.

Matematikçi; “Sobayı odanın geometrik merkezine kurmuş, böylece de odanın düzgün bir

şekilde ısınmasını sağlamış.” der.

Antropolog; “Adam ilkel topluluklarda görülen ateşe tapmanın daha hafif biçimi olan ateşe

saygı nedeniyle sobayı yukarıya kurmuş.” der.

Bu sırada ev sahibi içeri girer ve ona sobanın yukarı da olmasının nedenini sorarlar. Adam gayet sakin bir şekilde cevap verir: “Boru yetmedi de ondan...”

-PratiKAD- Paylaşım: Göksel ÖZTÜRK

DÜŞÜNDÜREN HİKÂYELER 24

F


KAD (Kritik ve Analitik Düşünme) Bulmacası –İlişkili Kavramlar

SOLDAN SAĞA

2. BENZETME, KIYASLAMA 3. BİR ŞEY HAKKINDA SAHİP OLUNAN

UMUMİ FİKİR, GENEL DÜŞÜNCE 5. KUSURU NOKSANI OLMAYAN, SAĞLAM,

DOĞRU 10. SEÇME, TERCİH ETME, HÜR İRADE 11. BİR FİKRİ BİR İNANCI YAYMAK, BİR ŞEYİ

BENİMSETMEK İÇİN ÇEŞİTLİ VASITALARLA YAPILAN FAALİYET

13. SEVME HİSSİ, MUHABBET

YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. İYİLİK ETME, BAĞIŞLAMA 3. TARİH İÇİNDE MEYDANA GELEN FİKİR

VE SANAT VERİMLERİ VE DEĞER HÜKÜMLERİNİN BÜTÜNÜ, İRFAN

4. KİTLE YAYIN ARAÇLARI 6. BİR ŞEY VEYA KONUDA BAŞKA BİR

ŞEYE BAKARAK HÜKÜM VERME, KARŞILAŞTIRMA

7. PEŞİN HÜKÜM 8. KURULUŞ, MÜESSESE

1

2

3

4

5 6 7 8

9 10

11 12

13 14 15 16

17 18

19 20

21 22 23

24

26

27 28 25

29

30 31

32

33 34

36

35

37 38

40 39

41 42 44

43

45 46

47

48 49

50

51

52

25


17. FARKINDA OLMA DURUMU 19. YÜKSEK BİLGİ 21. MAHARET, HÜNER, İLİM, BİLGİ 23. KUVVETLİ DELİL, K. KERİM'DEKİ 98.

SURE 24. İŞ YAPABİLME KABİLİYETİ, MAHARET 25. ARTI GÜÇ, BİR İŞİ YAPMAK VE

SONUÇLANDIRMAK İÇİN VARILAN ORTAK İSTEK

28. BİR BÜTÜNÜ KENDİNİ OLUŞTURAN PARÇALARA AYIRMA, TAHLİL

29. GENİŞ VE DERİN BİLGİ SAHİBİ 30. AYRINTILARDAN BÜTÜNE VARMA

USULÜ, BİRLEŞTİRME 32. MANTIKİ BÜTÜNLÜĞÜ VE TUTARLILIĞI

OLAN FİKİR VE PRENSİPLER TOPLULUĞU 33. TASARI 35. ALÇAK GÖNÜLLÜLÜK, BÜYÜKLENMEME 37. BELİRLİ BİR GAYEYE YÖNELİK SIKI

ÇALIŞMA VE FAALİYET DEVRESİ 39. ANLAYIŞ, FERASET, ZEKA 40. TEKLİF, İDDİAYI İSPAT ETMEK İÇİN İLERİ

SÜRÜLEN MESELE 41. HAYALİ OLMAYAN, GERÇEK 43. KAN DOLAŞIMININ HAREKET MERKEZİ

OLAN UZUV, YÜREK 45. ZİHNİ FAALİYET GÖSTERME, DÜŞÜNME 48. DOĞRU, GERÇEK, ADALET 50. YARATILIŞ, KARAKTER, TABİAT 51. GÜCÜNÜN İMKANLARI ÇERÇEVESİNDE

ÇALIŞMA, GAYRET GÖSTERME, ÇABALAMA

52. YALAN OLMAYAN, GERÇEK, ESASLI, SAĞLAM

9. SEZGİ, UZAĞI GÖRME, UYANIKLIK 12. TABİİ 14. AÇIK, BELLİ, AŞİKAR, SADE 15. SİYASET 16. DERGİ, KANUN KİTABI, RİSALE, 18. ZİHİNDEN GEÇİRMEK, HAYALİNDE

CANLANDIRMAK 20. DOĞRU OLDUĞU FARZ EDİLEN FİKİR,

FARAZİYE, HİPOTEZ 21. GEÇİCİ VE BELİRLİ VAZİFE, GÖREV 22. BOYUN EĞME, DİRENMEME 23. DOĞRUYU YANLIŞTAN AYIRAN DELİL 24. HERHANGİ BİR ŞEY KONUSUNDA

BİLİNEN, MALUMAT 26. OKUMA SURETİYLE ELDE EDİLEN BİLGİ 27. GÖRÜŞ, BAKIŞ, UFUK 31. EDA, USLÜP, YOL 34. BİR ALANDA İSTENİLEN SONUCA

ULAŞMAK İÇİN UYGULANABİLECEK TEMEL YÖNETİM USULLERİ

36. ANLAMA, ÖĞRENME, KAVRAMA VE ÇÖZME KABİLİYETİ

38. GAYE, MAKSAT 42. YAN, YÖN, CİHET 44. TEVHİD BİLGİ VE VE ŞUURUNA SAHİP

ÜSTÜN GÖRÜŞ SAHİBİ KİMSE 46. ELEŞTİRİ, BUHRAN 47. BİLGİ, HABER VB.NİN KARŞILIKLI

DEĞİŞİMİ, HABERLEŞME 49. İDRAK, FEHİM

CEVAP ANAHTARLARI

1 2 İ T E Ş B İ H 3 S K A V R A M 4 5 Ü N 6 M 7 8 S E L İ M K E Ö K

T 9 I D 10 N U 11 Ü B Y 12 Y İ H T İ Y A R P R O P A G A N D A A U 13 S S O 14 R M 15 16 S E V G İ 17 Ğ S G 18 P M 19 R F A R K I N D A L I K 20 D O E H İ K M E T L 21 R 22 V Ü 23 L C T 24 M A R İ F E T A Ş B E Y Y İ N E B E C E R İ H E R Ü Ü 26 T L 27 İ S 28 S 25 S İ N E R J İ İ L 29 V L Y A N A L İ Z A M H L K E B İ L G E 30 O 31 İ Y E A İ A Z İ S E N T E Z 32 M I K N M 33 Y 34 A S İ S T E M P R O J E S R Y 36 N 35 T E V A Z U E Z 37 R 38 T E K A M P A N Y A Ç K 40 T M 39 İ Z A N Ö N E R M E A L 41 J 42 Ç İ 44 H A K İ K A T 43 K A L B 45 46 A R T E F E K K Ü R İ R A F İ F T 47 48 49 İ İ H A K L 50 K E F I T R A T L 51 İ Ç T İ H A D 52 Ş S A H İ H M

26

1- İlk seçenek doğru. Farklı perspektifler beynini kandırabilir.

2- Tek bir kalem darbesi ile “S” yapabileceğini fark ettin mi?

3- Yedi mi saydın? Bu doğru. Ama sen sayarken soldaki akrobatın fazladan bir kulağı olduğunu fark ettin mi? Ya da sağdaki akrobatın fazla bir bacağı olduğunu? Bir daha bak…


Documents

KADergi-Sayı 4