Journal of Nursing Division - KM BoN · การพฒนาความเทั ี่ยงในการจําแนกประเภทผู้ป่วย งานบริการผู้ป่วยใน

วารสารกองการพยาบาล Journal of Nursing Division

ปท 37 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2553 Vol. 37 No. 2 May – August 2010 ISSN 0125-7242

วตถประสงค 1. เพอเผยแพรองคความรและนวตกรรมทางการพยาบาล 2. เพอเผยแพรผลงานวชาการ ผลงานวจยของบคลากรทางการพยาบาล ในหนวยงานสงกดกระทรวงสาธารณสข และหนวยงานอน ๆ 3. เพอเปนสอกลางในการแลกเปลยนเรยนรระหวางบคลากรทางการพยาบาลและผทสนใจหรอผทเกยวของ

ทปรกษา บรรณาธการบรหาร ADVISORS EXECUTIVE EDITORS รศ.ดร.ภษตา อนทรประสงค ดร. กาญจนา จนทรไทย Dr. Kanjana Chunthai Assoc. Prof. Dr.Bhusita Intaraprasong

นางสารา วงษเจรญ ดร.อญชล ศรพทยาคณกจ Dr.Unchalee Siripittayakunkit Ms.Sara Wongjaroen นางประภสสร พงษพนธพศาล นางสาวชตกาญจน หฤทย Ms.Prapatsorn Pongphanpisarn Ms.Chutikarn Haruthai

คณะบรรณาธการ ผ จดการ MANAGER นางภคจรา ผวอาพนธ ดร.กาญจนา จนทรไทย Dr. Kanjana Chunthai Ms.Pukjira Piwaumphun ผ ชวยผ จดการ ASSISTANT MANAGERS นางวาร วณชปญจพล Ms.Waree Wanichpunchaphol นางลลดา โกลาต นางสาวสมจตต วงศสวรรณสร Ms.Somchit Wongsuvansiri Ms.Lalada Kolatee ทะเบยนสมาชก นางเพยงใจ เจมววฒนกล Ms.Peangjai Jermviwatkul

นางสาวจารณ คะชาทอง Ms.Jarunee Kachatong การเงนและบญช นางสาวจารณ คะชาทอง Ms.Jarunee Kachatong รปเลม นางกนกอร บญมาก Ms.Kanokon Boonmark นางสาวจารณ คะชาทอง Ms.Jarunee Kachatong

เจาของ Copyright สานกการพยาบาล อาคาร 4 ชน 4 Bureau Of Nursing Building 4 Floor 4th กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข Department of Medical Services, ถนนตวานนท อาเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000 Ministry of Public Health โทรศพท 0-2590-6294 โทรสาร 0-2590-6295 Tiwanon Rd. Amphoe Muang Nonthaburi 11000 Website : http://www.dms.moph.go.th/nurse Tel. 0-2590-6294 Fax 0-2590-6295

กาหนดออก ปละ 3 ฉบบ คอ มกราคม – เมษายน, พฤษภาคม – สงหาคม, กนยายน - ธนวาคม อตราคาสมาชกประเภทบคคล (ฉบบละ 1 เลม) 150 บาท/ป, 420 บาท/3 ป และ 700 บาท/5 ป อตราคาสมาชกประเภทหนวยงาน (ฉบบละ 3 เลม) 450 บาท/ป, 1,300 บาท/3 ป

พมพท สานกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก

วารสารกองการพยาบาล

ISSN 0125 - 7242 ปท 37 ฉบบท 2 พฤษภาคม - สงหาคม 2553

สารบญ

คณะบรรณาธการ

การพฒนารปแบบการบนทกทางการพยาบาลของกลมการพยาบาล โรงพยาบาลนาน พวงเพชร สรยะพรหม, สขมาล ตอยแกว.................................................................................................………...………..1 การศกษาสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาลศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร สนต โชตกล………………………………..………………………………………..……………………….……………………….15 สมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจาการ โรงพยาบาลนครพงค ภคพร กอบพงตน, ชนกพร อตตะมะ................................................................................................................................27 ผลของโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกตอภาวะซมเศราของผ ตองขงวยรนชายในเรอนจาจงหวดพจตร จฑาทพย ประทนทอง, ดาราวรรณ ตะปนตา, ขวญพนมพร ธรรมไทย………………………..……..............................…..38 ผลของโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวมตอความรและการปฏบตตนในหญงตงครรภกอนไดรบยาระงบความรสก แบบทวไปเพอการผาตดคลอดในสถาบนบาราศนราดร วรารตน แยมโสภ..............................................................................................................................................................50 การสนบสนนทางสงคมและสงแวดลอมทมผลตอการดแลตนเองของผสงอายในจงหวดสมทรปราการ เสาวนจ นจอนนตชย, มาล สนตถรศกด…………...…………………………………………………………...........................64 ผลของการจดทาขนและลงจากเตยงกบความเจบปวดสาหรบผ ปวยผาตดกระดกสนหลง สวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง นลน พสคนธภค, วารณ ดวงเงน…..........................................................................................................................…....77 การพฒนาความเทยงในการจาแนกประเภทผ ปวย งานบรการผ ปวยใน กลมการพยาบาล โรงพยาบาลสกลนคร ทวชตยา มาลยกรอง, ทรงกลด เจรญศร, ประภสสร สมศร….................................................................................…....97

การรบรสมรรถนะในการปฏบตการพยาบาลขนสง (APN) ดานการใหยาระงบความรสกของวสญญพยาบาล สมพร คาพรรณ, พลาพรรณ คาพรรณ….................................................................................................................…....109

รายงานการศกษาวจย

สารจากบรรณาธการ


สารจากบรรณาธการ สวสดทานสมาชกวารสารกองการพยาบาลทกทาน พบกนในฉบบท 2 ของปท 37 ซงหลายทาน คงรอคอยเพอทจะใชขอมลอยางใจจดจอและทมบรรณาธการไดสนองตอบตอทานเพอใหวารสารออกได ทนเวลา ระยะเวลานเปนชวงทเรงพฒนางานดานสาธารณสขของเราเพอใหสนองตอบตอนโยบายกระทรวงสาธารณสข ในสวนของเราชาวพยาบาล ซงมภาระหนาททสาคญดแลสขภาพของประชาชนนนคงตองใชความสามารถและความอดทนสรางงานใหไดตวชวดของหนวยงานและตามบทบาทของเราไดอยางลลวงไปดวยดนะคะ เนอหาวชาการในฉบบน คณะบรรณาธการไดจดสรรรายงานศกษาวจยทนาสนใจมาใหจานวน 9 เรอง เปนความรและประสบการณอนมคณคาจากการปฏบตงานมาอยางตอเนองของผประพนธ ซงเปนประโยชน ตอสมาชกสามารถนาไปปรบใชในการปฏบตงานได และนาไปตอยอดสรางงานวชาการใหมตอไป เพอนสมาชกทานใดสนใจทจะรวมกนพฒนาวชาชพ มวชาการหรอวจยทมคณคา ยนดทจะแลกเปลยนใหเพอนสมาชกไดเรยนร ตองการใหวารสารกองการพยาบาลไดปรบปรงเนอหาสาระใด ๆ เพมเตม ขอใหสงคาแนะนามาไดท E-mail : [email protected] สดทายน ขอเชญชวนผ ทสนใจสมครเปนสมาชกวารสารกองการพยาบาล เพอรวมกนพฒนาวชาการและวชาชพพยาบาลของเราใหเจรญยงยนตลอดไป

คณะบรรณาธการ

ความรบผดชอบ บทความทลงพมพในวารสารกองการพยาบาล ถอวาเปนความเหนสวนตวของผเขยน

สานกการพยาบาล และคณะบรรณาธการไมจาเปนตองเหนดวย ผเขยนตองรบผดชอบตอบทความ

ของตนเอง คณะบรรณาธการมสทธจะแกไขขอความใหถกตองตามหลกภาษาและความเหมาะสมได



รายงานการศกษาวจย

การพฒนารปแบบการบนทกทางการพยาบาลของกลมการพยาบาล โรงพยาบาลนาน

พวงเพชร สรยะพรหม* ป.พ.ส., ส.บ., กศ.ม. สขมาล ตอยแกว** พย.ม ( อายรศาสตรและศลยศาสตร )

บทคดยอ การศกษาครงนเปนการวจยและพฒนา (research and development :PAR) มวตถประสงคเพอพฒนาและศกษาผลของรปแบบการบนทกทางการพยาบาลของกลมการพยาบาล โรงพยาบาลนาน ขนตอนการดาเนนงานประกอบดวย 3 ขนตอน ไดแก 1) ขนเตรยมการพฒนา 2) ขนตอนการดาเนนงาน 3) ขนตอนการประเมนผลการพฒนา ดาเนนการระหวางเดอนธนวาคม 2551 ถงเดอนมกราคม 2553 กลมตวอยางทใชในการทบทวน/วเคราะหสถานการณ คอ บนทกทางการพยาบาลในเวชระเบยนผ ปวย ทคดเลอกโดยวธการสมแบบงาย จานวน 335 เวชระเบยน และขนการพฒนารปแบบ กลมตวอยางคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจงเปนพยาบาลวชาชพผ รบผดชอบการใชกระบวนการพยาบาลและบนทกทางการพยาบาลในหนวยงาน/หอผ ปวย จานวน 49 คน ขนตอนประเมนผล กลมตวอยางคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจง คอ พยาบาลวชาชพผบนทก จานวน 343 คน และบนทกทางการพยาบาลในเวชระเบยน ผ ปวยตามจานวนพยาบาลวชาชพ จานวน 343 เวชระเบยน เครองมอทใช คอ แบบประเมนคณภาพบนทกทางการพยาบาลทผ วจยสรางขน ผานการตรวจสอบจากผทรงคณวฒ จานวน 5 ทาน และหาความเทยงโดยใชวธหาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค ไดคาสมประสทธความเทยงเทากบ .83 แบบประเมนความพงพอใจในรปแบบบนทกทางการพยาบาลหาความเทยงโดยใชวธหาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค ได คาสมประสทธความเทยงเทากบ .76 วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรปทางสถตดวยความถ รอยละ

ผลการศกษา พบวา หลงจากการใชรปแบบการบนทกทางการพยาบาล รปแบบ AIE (Assessment, Implementation, Evaluation ) ซงประกอบดวย การประเมนสภาพ การปฏบตการพยาบาล และการประเมนผล ซงไดกาหนดขน คณภาพการบนทกทางการพยาบาลเพมมากขนจากระดบไมดเลยมาอยในระดบปานกลาง ความพงพอใจภาพรวมของพยาบาลวชาชพตอรปแบบการบนทกทางการพยาบาลทเลอกใชอยในระดบพงพอใจมาก

ขอเสนอแนะ จากการศกษานมกระบวนการพฒนารปแบบการบนทกทางการพยาบาลทเปนระบบ เกดจากการมสวนรวมของผปฏบต และเกดผลลพธทเปนการพฒนาคณภาพของบนทกทางการพยาบาลเพมมากขน มนโยบาย คมอการบนทกทางการพยาบาล แสดงใหเหนวาการกาหนดรปแบบการบนทกทางการพยาบาลทชดเจนชวยเพมคณภาพการบนทกทางการพยาบาลได

คาสาคญ : รปแบบ บนทกทางการพยาบาล

* พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ (ดานการพยาบาลอบตเหตละฉกเฉน) โรงพยาบาลนาน ** พยาบาลวชาชพชานาญการ โรงพยาบาลนาน

ปท 37 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2553 1



บทนา การพยาบาลเปนการปฏบตหนาททตองม

การผลดเปลยนหมนเวยนตอเนองตลอด 24 ชวโมง เปนการปฏบตงานทตองใชศาสตรและศลปะ โดยคานงถงคณคาและความตองการของบคคลทงทางดานรางกาย จตใจ สงคมและจตวญญาณ การปฏบตตลอด 24 ชวโมง และการทางานเปนทมจาเปนตองมการสอสารทด เพอกอใหเกดประโยชนสงสดแกผ ปวย การสอสารทพยาบาลใชในการประสานงานระหวางทมสขภาพและแสดงถงวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภ คอ บนทกทางการพยาบาล ซงเปนการสอสารอยางเปนลายลกษณอกษร ระหวางพยาบาลและทมสขภาพ การสอสารทมประสทธภาพระหวางบคลากรในทมสขภาพนบเปนเ รองทจาเปนในการดแลรกษาผ ปวยในปจจบน เพราะจะเออตอการประสานทมการดแล ซงจะทาใหผ ปวยไดรบการดแลอยางเปนองครวมและตอเนอง บนทกทางการพยาบาลสวนใหญจะบนทกขอมลทไดจากการประเมนสภาพผ ปวยทงขอมลทไดจากผ ปวย ครอบครว และขอมลทไดจากการตรวจวนจฉย รวมถงอาการและอาการแสดงของผ ปวย นามาตงขอวนจฉยทางการพยาบาล วางแผนกจกรรมการพยาบาล การปฏบตกจกรรมการพยาบาล และผลลพธทางการพยาบาล โดยพยาบาลจะบนทกขอมลขาวสารและการตดสนใจทางคลนก ลงในแบบฟอรมตางๆ ตามทหนวยงานกาหนด นบตงแตผ ปวยเ ขา รบการ รกษาจนถง จาหนายออกจากโรงพยาบาล ซงการบนทกทดนนจะตองแสดงถงการ

ป ฏบ ต ก จกร รมการพยาบาลต อผ ป วย เฉพาะรายบคคล ประกอบดวยการใชกระบวนการพยาบาลในการจดการกบภาวะสขภาพและความเจบปวยทงกายและจต การเฝาระวงและตดตามเพอควบคมคณภาพตามมาตรฐานการพยาบาลและการผดงครรภ การประสานความรวมมอระหวางทมสขภาพในการดแลผ ปวย การชวยเหลอ การดแล การสอน และการจดการกบการเปลยนแปลงอยางรวดเรว รวมทงความถกตอง (Correct) ความครบถวน (Complete) ความชดเจน (Clear) และความตอเนอง (Continuous) ตามลกษณะของการบนทกทมคณภาพ1

โรงพยาบาลนานเปนโรงพยาบาลทวไประดบทตยภม เรมดาเนนการพฒนาระบบประกนคณภาพการพยาบาลตงแต ป 2532 เปนตนมา ใชการบนทกทางการพยาบาลเปนเครองมออยางหนงในการตรวจสอบคณภาพและประเมนผลการปฏบตงานของพยาบาลประจาการ โดยใชการบนทกตามรปแบบกระบวนการพยาบาล ในระยะเวลาทผานมาได มการพฒนา ปรบปรงระบบบนทกทางการพยาบาลมาโดยตลอด และพบการเปลยนแปลงเฉพาะการปรบปรงแบบฟอรมตางๆ อยางตอเนอง แตคณภาพในการบนทกยงไมพบการเปลยนแปลงทชดเจน โดยพบวาการบนทกไมครบถวน ไมสมบรณ และไมสอดคลองกบแผนการรกษา เกดการบนทกซาๆ ในแตละชวงเวลาการปฏบตงาน เนองจากผปฏบตไมสามารถแสดงใหเหนการเปลยนแปลงของ


ผ ปวยไดในการบนทก นอกจากนนจากการเขาเยยมสารวจของสถาบนพฒนาและ รบรองคณภาพโรงพยาบาล ในวนท 15-16 สงหาคม พ.ศ. 2549 ไดใหขอเสนอแนะเกยวกบการบนทกทางการพยาบาลแกกลมการพยาบาลไว คอ ควรสงเสรมใหมการนากระบวนการพยาบาลมาใชใหมประสทธภาพ ดวยการสรปประเดนปญหาสาคญเฉพาะราย เพอนามาวางแผนการดแลทงในระหวางอย โรงพยาบาลและวางแผนจาหนายเพอเตรยมความพรอมสาหรบการดแลตนเองทบาน รวมทงมการตดตามความกาวหนาและผลลพธของการปฏบตตามแผนดงกลาว ควรสงเสรมใหมการบนทกทางการพยาบาลทสามารถสะทอนกจกรรมการพยาบาลทปฏบตกบผ ปวยอยางตอเนอง และแสดงผลลพธของการดแลทางการพยาบาล เพอใหสามารถสอสารระหวางวชาชพและเปนหลกฐานทางกฎหมายได และเรงตดตามประเมนผลการบนทกทางการพยาบาล โดยทบทวนความเหมาะสมของแบบฟอรมการบนทก ท ไ ดออกแบบไวและเนนการบนทกทแสดงถงคณภาพและความรความสามารถในเชงคลนกของบรการพยาบาล

จากความสาคญและสภาพปญหาการบนทกทางการพยาบาลของกลมการพยาบาล โ รงพยาบาลน าน ท มอย ใน ปจจบน ตลอดจนขอเสนอแนะในการพฒนาคณภาพการบนทกทางการพยาบาล ผศกษาจงเหนความจาเปนทจะตองพฒนารปแบบการบนทกทางการพยาบาลของกลมการพยาบาล โรงพยาบาลนาน โดยการสนบสนนการมสวนรวมและจดใหมคมอเพอเปนแนวทางการบนทก

ทางการพยาบาล เพอกอใหเกดประโยชนสงสดตอการบรการพยาบาลผ ปวย นาไปสบรการพยาบาลทมคณภาพและไดมาตรฐานตอไป

วตถประสงคของการวจย 1. เพอพฒนารปแบบการบนทกทางการพยาบาลของกลมการพยาบาล โรงพยาบาลนาน 2. เพอศกษาผลลพธของการใชรปแบบการบนทกทางการพยาบาล

ขอบเขตการวจย เปนการวจยและพฒนารปแบบการบนทกทางการพยาบาลของกลมการพยาบาล โรงพยาบาลนาน ระหวางเดอนธนวาคม 2551 ถงเดอน มกราคม 2553

กรอบแนวคดของการวจย การศกษาครงน ผ ศกษาใชแนวคดทฤษฎ

ระบบของ Ludwing Von Bertalanffy2 เปนกรอบแนวคดในการศกษา ประกอบดวย ปจจยนาเขา (Input) กระบวนการ (Process ) ผลลพธ (Outcome ) ผลผลต (Output) และขอมลยอนกลบ (Feed Back) ทง 5 องคประกอบมความสมพนธกน ในการศกษาครงน นามาประยกตใช ดงน

1. ปจจยนาเขา ( Input ) ประกอบดวย - พ ย า บ า ล ว ช า ช พ ต ว แ ท น จ า กหนวยงาน/หอผ ปวย จานวน 49 คน



วธดาเนนการ - นโยบายการใชกระบวนการพยาบาลในการปฏบตงาน - คมอบนทกทางการพยาบาล 2. กระบวนการ (Process) ประกอบดวยการทบทวน/วเคราะหสถานการณการบนทกทางการพยาบาล การระดมสมองในการคนหาปญหา ขอบกพรอง สาเหต และหาขอตกลงรปแบบในการเขยนบนทกทางการพยาบาล ทง 3 แบบฟอรม ใหสะดวกและเหมาะสมกบองคกร นาขอตกลงไปทดลองปฏบตในการเขยนบนทกตามรปแบบทกาหนดเปนเวลา 1 เดอน มการนเทศ ตดตามคณภาพการบนทกทางการพยาบาลอยางสมาเสมอ 3 . ก า รป ร ะ เ ม น ผลลพ ธ ( Outcome) ประกอบดวยการประเมนคณภาพของการบนทก และการประเมนความพงพอใจในรปแบบการบนทกทางการพยาบาลของพยาบาลวชาชพในหนวยงาน/หอผ ปวย 4. ผลผลต (Output) เปนผลทเกดจากกระบวนการพฒนา คอ การบนทกทางการพยาบาลมคณภาพดขน 5. ตรวจสอบขอมลยอนกลบ (Feedback) เปนการประเมนบนทกทางการพยาบาลของพยาบาลวชาชพ โดยการตรวจสอบอยางตอเนอง เพอใหสอดคลองกบนโยบายของกลมการพยาบาลในการสงเสรมการบนทกทางการพยาบาลทมคณภาพ

การศกษาครงน เปนการวจยและพฒนา (research and development) รปแบบบนทกทางการพยาบาล ประกอบดวย 3 ขนตอน คอ 1. ขนเตรยมการพฒนา

1.1 ทบทวน/วเคราะหสถานการณเดมของการบนทกทางการพยาบาลของกลมการพยาบาล โรงพยาบาลนาน โดยทบทวนยอนหลงในบนทกทางการพยาบาลจากเวชระเบยนผ ปวยทรบไวในโรงพยาบาลในระหวางเดอนธนวาคม 2551

1.2 ศกษา คนควาเอกสารวชาการในเรอง นโยบายทสาคญของกลมการพยาบาล การใชกระบวนการพยาบาลในการปฏบตงาน การบนทกทางการพยาบาล นามาจดทานโยบายการบนทกทางการพยาบาลของกลมการพยาบาล โรงพยาบาลนาน

1.3 เสนอแตงตงคณะทางานผ รบผดชอบการใชกระบวนการพยาบาลและบนทกทางการพยาบาลในหนวยงาน/หอผ ปวย เพอเปนทมกลางในการสอสารนโยบาย คมอ และรปแบบบนทกทางการพยาบาลทพฒนาขน จานวน 49 คน 2. ขนตอนการดาเนนงาน มกระบวนการ พฒนา คอ

2.1 คดเลอกตวแทนจากคณะทางานผ รบผดชอบการใชกระบวนการพยาบาลในหอผ ปวยและหนวยงาน เขารวมประชมในการประชมวชาการหวขอ “บนทกทางการพยาบาล : สมรรถนะแหง



วชาชพ” ของสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทย ในเดอน มถนายน 2551 จานวน 10 คน

2.2 จดประชมคณะทางานผ รบผดชอบการใ ชกระบวนการพยาบาลในหอผ ป วยและหนวยงาน เพอทาความเขาใจการพฒนาระบบบนทกทางการพยาบาล แลกเปลยนเรยนรระหวางทมทเขารวมประชมวชาการกบคณะทางานทงหมด นาขอมลมาวเคราะหและรวมปรกษา วางแผนพฒนา เลอกรปแบบการบนทกทางการพยาบาลทเหมาะสมกบองคกร และปรบแบบฟอรมใหเหมาะสมกบรปแบบการบนทก 2.3 เ สนอ รปแบบการพฒนาบนทกทางการพยาบาลตอคณะกรรมการบรหารองคกรพยาบาล 2.4 จดทาคมอบนทกทางการพยาบาลครอบคลมแบบฟอรม 3 แบบฟอรม คอ แบบประเมนสมรรถนะผ ปวยแรกรบ แบบบนทกการพยาบาลตอเนอง และแบบสรปปญหาผ ปวยตงแตแรกรบจนถงจาหนาย 2.5

2.6 ประชมคณะทางานเพอนาผลทไดจากการทดลองใชใน 2 หอผ ปวย มาวเคราะหและปรบปรงรปแบบบนทกการพยาบาลใหมความชดเจนขน

2.7 ขยายผลเพอการพฒนาและปรบปรงโดยทดลองใชในทกหนวยงาน 2 เดอน (เดอนมนาคม– เมษายน 2552 )

2.8 ประชมระดมสมองคณะทางานและผ เ กยวของนาผลการนาไปใชในทกหนวยงาน/หอผ ปวย มาวเคราะห และปรบปรงรปแบบและการบ น ท ก จ น เ ป น ท ย อ ม ร บ แ จ ง ใ น ท ป ร ะ ช มคณะกรรมการบรหารองคกรพยาบาล

2.9 ช แจงและถายทอดใหความรแกพยาบาลวชาชพผบนทก 2.10 เ ร ม ใ ช ร ป แบบบน ท ก ท า ง ก า รพยาบาลทพฒนาขนอยางเปนทางการในเดอนมถนายน 2552 2.11 ผวจยมการตดตามและใหคาแนะนาการบนทกตามรปแบบบนทกทางการพยาบาล

น า ร ป แบบกา รบ น ท ก ท า ง ก า รพยาบาลและแบบฟอรมบนทกทปรบเปลยนไปทดลองใชในหอผ ปวย 2 หอผ ปวยทมการเคลอนยายผ ปวยเขาและออกจานวนมาก คอ หอผ ปวยพทกษไทยลาง ( อายรกรรม ) และหอผ ปวยศลยกรรมกระดกชาย เปนระยะเวลา 1 เดอน (กมภาพนธ 2552) และประเมนความคดเหนของพยาบาลวชาชพผ เขยนบนทกทางการพยาบาลใน 2 หอผ ปวย

3. ขนตอนการประเมนผลการพฒนา โดยประเมนจากคณภาพการบนทก

ทางการพยาบาลของเวชระเบยน และความพงพอใจของพยาบาลวชาชพในหนวยงานและหอผ ปวย จานวน 343 คน ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ บนทกทางการพยาบาลในเวชระเบยน และพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาลนาน กลมตวอยางในขนการทบทวน/วเคราะหสถานการณ ประกอบดวย บนทกทางการ



พยาบาลในเวชระเบยนผ ปวย คดเลอกโดยวธการสมแบบงาย จานวน 335 เวชระเบยน (คดจาก 10% ของจานวนผ ปวยจาหนายในเดอนธนวาคม 2551)3 ขนตอนการพฒนารปแบบ กลมตวอยางคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจง เปนพยาบาลวชาชพผ รบผดชอบการใชกระบวนการพยาบาลและบนทกการพยาบาลในหนวยงาน/หอผ ปวย จานวน 49 คน ขนตอนการประเมนผลรปแบบการบนทกทางการพยาบาล เลอกกล มตวอย า งแบบเฉพาะ เจาะจง ( purposive sampling) เปนพยาบาลวชาชพผ เขยนบนทกในหนวยงาน/หอผ ปวย จานวน 343 คน และบนทกทางการพยาบาลในเวชระเบยนผ ปวย ตามจานวนพยาบาลวชาชพผบนทก จานวน 343 เวชระเบยน เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการทาวจย ประกอบดวย ชดท 1 แบบประเมนคณภาพบนทกทางการพยาบาล ซงผวจยสรางขนโดยใชหลก 4 C และการใชกระบวนการพยาบาลเปนแนวทาง ใหผทรงคณวฒตรวจสอบความตรงของเนอหาของเครองมอและปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะของผ ทรงคณวฒ ตรวจสอบความเชอมนโดยนาไปทดลองประเมนบนทกการพยาบาลในเวชระเบยนผ ปวยใน จานวน 30 ชด นามาทดสอบความเทยงของเครองมอโดยใชวธหาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach alpha coefficient) ไดคาสมประสทธความเทยงเทากบ .83 ชดท 2 แบบประเมนความพงพอใจของพยาบาลวชาชพผ เขยนบนทก ทผ วจยสรางขนเปนแบบประเมน 4 คา คอ พงพอใจมาก พงพอใจปาน

กลาง พงพอใจนอย ไมพงพอใจ (ตองปรบปรง) และนามากาหนดระดบคณภาพการบนทก ทดสอบความเทยงของเครองมอโดยใชวธหาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค ไดคาสมประสทธความเทยงเทากบ .76 การวเคราะหขอมล 1. ขอมลเชงคณภาพ ไดแก ขอมลจากการทบทวน/วเคราะหสถานการณเดมของการบนทกทางการพยาบาล ขอเสนอแนะจากทม โดยผวจยไดทาการเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลทาไปพรอมกน 2. ขอมลเชงปรมาณ วเคราะหโดยใชโปรแกรมสาเรจรป คานวณหาคาสถตดงน 2.1 ขอมลทวไป วเคราะหโดยแจกแจงความถ และหาคารอยละ 2.2 การประเมนคณภาพการบนทกทางการพยาบาล วเคราะหโดยใชคาเฉลย รอยละ 2.3 การประเมนความพงพอใจของพยาบาลผบนทก วเคราะหโดยใชคาเฉลย รอยละ

ผลการวจย สวนท 1 การพฒนารปแบบการบนทก

ทางการพยาบาล

1. จากการทบทวน/วเคราะหสถานการณของบนทกทางการพยาบาล พบวา รอยละของคะแนนคณภาพการบนทกเทากบ 58.18 ซงตากวาเกณฑทกาหนด (กลมการพยาบาลกาหนดเกณฑท

รอยละ 80) รปแบบการบนทก การบนทกสวนให ญ ใ ช กา รบร รยาย ว ธ ก า รบนท ก มท ง AIE



(Assessment, Implementation, Evaluation),SOAP (Subjective data, Objective data, Action, Plan) และมการใชกระบวนการพยาบาลในการบนทกตามแบบบนทกเพอใหผานการประเมน แตสงทพบ คอ ขอมล ทบนทกไมครบถวนตามแบบบนทก ไมครบถวนตามสภาพอาการผ ปวย ขาดการนาขอมลทประเมนไดไปใชประโยชน มการตงวนจฉยทางการพยาบาลโดยไมมขอมลประกอบทชดเจน กจกรรมการพยาบาลทบนทกไมสอดคลองกบวนจฉยทางการพยาบาลหรอปญหาของผ ปวย และบนทกเฉพาะกจกรรมการพยาบาลทเปนงานประจา การบนทกบางสวนไมแสดงใหเหนถงการปฏบตกจกรรมการพยาบาลทเปนรปธรรม กจกรรมการพยาบาลทบนทกไมสอดคลองกบแผนการรกษา รวมถงขาดการประเมนผลกจกรรมการพยาบาลทไดปฏบต

สาหรบวนจฉยทางการพยาบาล พบวา ไมมนโยบายทชดเจนทระบรปแบบทตองการใหผปฏบตเ ขยน และพบวาผ ปฏบต ไมสามารถเขยนใหมคณภาพได เนองจากตองมการคดวเคราะหอยางลกซง มการใชองคความรและศาสตรตางๆ มาอางอง ใชเวลานานในการบนทกในผ ปวยแตละราย ทาใหไมสามารถเขยนบนทกไดครบถวนตามเกณฑทกาหนด (กลมการพยาบาลกาหนดความถในการบนทกตามประเภทผ ปวยของสานกการพยาบาล กระทรวงสาธารณสข) เนองจากมภาระงานหนกมาก

นอกจากนนผ ปฏบตยงขาดความเขาใจเกยวกบบนทกทางการพยาบาล ซงอาจมาจากการสอสารทไมชดเจนขาดความร ทกษะในหลกการ

บนทกทถกตอง รวมถงไมใหความสาคญ และขาดนโยบายการบนทกทางการพยาบาล ทระบรปแบบ วธการบนทกทชดเจน แบบบนทกมมากเกนไป ทาใหใชเวลาในการบนทกนาน ผปฏบตขาดองคความรเฉพาะโรค รวมถงความเรงรบในภาวะฉกเฉน ทาใหการบนทกบกพรอง ไมครบถวนตามกจกรรมและอาการทเกดขน 2. รปแบบการบนทกทางการพยาบาลทไดจากการพฒนารวมกน

รปแบบการบนทกทางการพยาบาล ทพฒนาขนเปนแบบ AIE (Assessment, Implementation, Evaluation) ซงประกอบดวย การประเมนสภาพ การปฏบตการพยาบาล และการประเมนผล โดยกาหนดใหบนทกการดแลตอเนอง สวนหนวยงานพเศษตาง ๆ เชน หองผาตด วสญญ หองคลอด ใชแบบบนทกสาเรจรปประกอบ โดยประเมนตามหวขอรายการและบนทกเพมเตมตามหวขอรายการและบนทกเพมเตมตามปญหาทเกดขนในแตละชวงเวลา เ รมการบนทกในผ ปวยทกรายจากแบบประเมนสมรรถนะแรกรบ แบบสรปปญหา / วนจฉยทางการพยาบาลตงแตแรกรบจนถงจาหนาย และบนทกการพยาบาลตอเนองแบบ AIE สาหรบหนวยงานพเศษใหมการปรบการบนทกใหเหมาะสมตามรปแบบทระบ และใหมการประเมนการบนทกตามระบบการประเมนของกลมการพยาบาล การบนทกรปแบบ AIE ในสวนของ Assessment เปนการประเมนสภาพ อาการ ของผ ป วยอาจเ ปน ปญหาหรอไม ก ไ ด สามารถอางถงสงทพยาบาลประเมนไดเลย โดยระบ




เปนปญหาหรอความตองการของผ ปวย หรอบนทกเปนขอวนจฉยทางการพยาบาลกได สวนแบบฟอรมในการบนทก คอ ใหปรบแบบประเมนสมรรถนะแรกรบโดยเพม 2 คาถามสาหรบการประเมนภาวะซมเศราของผ ปวยทกราย บนทกการพยาบาลตอเนองมการปรบชองการบนทกใหมชองบนทกปญหาหรอวนจฉยทางการพยาบาล เ พอใหผ ปฏบตไดเหนปญหาตอเนองในเอกสารหนาเดยวกน

ผลการทดลองใช พบวา รปแบบบนทกใหมสามารถลดภาระงาน มองเหนปญหาไดชดเจนมความตอเนองจนจาหนายผ ปวยออกจากโรงพยาบาล ไมซาซอน รวดเรว ประหยดเวลา ในกรณมผ ปวยเขา

รบบรการในปรมาณมาก สามารถใชประเมนผบนทกไดวาเขาใจหรอมความรในการดแลผ ปวยหรอไม

สวนท 2 ผลการพฒนารปแบบบนทกทางการพยาบาล

1. ผลการประเมนคณภาพบนทกทางการพยาบาล พบวา คณภาพการบนทกภายหลงการใชรปแบบการบนทกทางการพยาบาลทพฒนาแลวเพมมากขน โดยเพมจากรอยละ 56.34 อยในระดบเกณฑไมดเลย เปนรอยละ 72.08 อยในระดบเกณฑปานกลาง

ตารางท 1 ผลการประเมนคณภาพการบนทกทางการพยาบาล ( Nurse’ note ) กอนและหลงการพฒนา

รปแบบบนทกทางการพยาบาล

คณภาพการบนทกจากการทบทวนและวเคราะหสถานการณ ( n = 335 )

คณภาพการบนทกหลงจากมการใชรปแบบการบนทกทางการพยาบาลทพฒนาขน ( n = 343 )

รอยละ ระดบ รอยละ ระดบ ผลการประเมน

56.34 ไมดเลย 72.08 ปานกลาง

2. ความพงพอใจของพยาบาลผ เขยนบนทกในหนวยงาน/หอผ ปวย จากการวเคราะหแบบสอบถามความพงพอใจ พบวา พยาบาลผ เขยนบนทกทางการพยาบาลในหอผ ปวยมความพงพอใจตอรปแบบการบนทกทางการพยาบาลและแบบฟอรมการบนทกทปรบปรง ในภาพรวมอยในระดบพงพอใจมาก (X = 3.89 ) หากพจารณารายขอ พบวา

พยาบาลวชาชพผ เขยนบนทกมความพงพอใจมากในหวขอ รปแบบการบนทกทางการพยาบาลใหขอมลความกาวหนาเกยวกบอาการและอาการแสดงของผ ปวยอยางตอเนอง รปแบบบนทกทางการพยาบาลใหขอมลแสดงการปฏบตการอยางตอเนอง รปแบบบนทกทางการพยาบาลทาให เหนกจกรรมการพยาบาลทตอบสนองตอขอมลทไดจากการประเมน


สภาพผ ปวยชดเจน รปแบบการบนทกทางการพยาบาลลดความซาซอนในการบนทก สามารถใชประโยชนจากขอมลและแบบบนทกทกาหนดไว เวลาทใชในการบนทกแบบสรปปญหาตงแตแรกรบจนถง

จาหนาย และมความสะดวกในการบนทกแบบสรปปญหาตงแตแรกรบจนถงจาหนาย และแบบบนทกอาการตอเนอง

ตารางท 2 ผลการประเมนความพงพอใจของพยาบาลวชาชพผบนทกตอการใชรปแบบการบนทกทางการ

พยาบาลทพฒนาขน ( n = 343 )

พงพอใจมาก

พงพอใจปานกลาง

พงพอใจนอย

ไมพงพอใจ คาเฉลย

ขอ รายละเอยดขอคาถาม (คน , รอยละ)

(คน , รอยละ)

(

( (คน , รอยละ)

คน ,รอยละ) คน ,

รอยละ) 1 รปแบบบนทกทางการพยาบาลใหขอมล

ปญหาของผ ปวยอยางครบถวน 102

(29.74) 241

(70.26) 3.29

2 รปแบบบนทกทางการพยาบาลใหขอมลสนบสนนการวางแผนการพยาบาล

98 (28.57)

231 (67.35)

14 (4.08)

3.24

3 รปแบบการบนทกทางการพยาบาลใหขอมลความกาวหนาเกยวกบอาการและอาการแสดงของผ ปวยอยางตอเนอง

289 (82.26)

54 (15.74)

3.84

4 รปแบบการบนทกทางการพยาบาลสามารถบอกระยะ เ วลา ในการ ตดตามอาการเปลยนแปลงของผ ปวย

198 (57.73)

100 (29.15)

45 (13.12)

3.45

5 รปแบบบนทกทางการพยาบาลใหขอมลแสดงการปฏบตการอยางตอเนอง

289 (82.26)

54 (15.74)

3.84

6 รปแบบบนทกทางการพยาบาลทาใหเหนกจกรรมการพยาบาลทตอบสนองตอขอมลทไดจากการประเมนสภาพผ ปวยชดเจน

318 (92.71)

25 (7.29)

3.93

7 รปแบบการบนทกทางการพยาบาลลดความซาซอนในการบนทก

306 (89.21)

37 (10.79)

3.86

8 .ใชเปนเครองมอตดตอสอสารระหวางทมสขภาพได

145 (42.27)

178 (51.90)

20 (5.83)

3.36



ตารางท 2 (ตอ) พงพอใจมาก

พงพอใจปานกลาง

พงพอใจนอย

ไมพงพอใจ คาเฉลย ขอ รายละเอยดขอคาถาม



((คน , (

คน , รอยละ)

รอยละ)

คน ,รอยละ)

9 สามารถใชประโยชนจากขอมลและแบบบนทกทกาหนดไว

267 (77.84)

76 (22.16)

3.78

10 เวลาทใชในการบนทกแบบประเมนสมรรถนะแรกรบ

193 (52.27)

150 (47.73)

3.56

11 เวลาทใชในการบนทกแบบสรปปญหาตงแตแรกรบจนถงจาหนาย

165 (48.10)

96 (27.99)

82 (23.91)

3.24

12 เวลาทใชในการบนทกแบบบนทกอาการตอเนอง

207 (60.35)

136 (39.65)

3.60

13 ความสะดวกในการบนทกแบบประเมนสมรรถนะแรกรบ

149 (43.44)

104 (30.32)

90 (26.24)

3.17

14 ความสะดวกในการบนทกแบบสรปปญหาตงแตแรกรบจนถงจาหนาย

198 (57.73)

145 (42.27)

3.58

15 ความสะดวกในการบนทกแบบบนทกอาการตอเนอง

248 (72.30)

73 (21.29)

22 (6.41)

3.66

รวม 61.65 33.04 5.31 3.89

อภปรายผลการวจย 1. การพฒนารปแบบการบนทกทางการ

พยาบาล จากการประชมระดมสมองตวแทนพยาบาล

ไดรวมกนทบทวน/วเคราะหสถานการณ และสภาพปญหาการบนทกทางการพยาบาลของกลมการพยาบาล โรงพยาบาลนาน และไดพจารณาเลอกรปแบบการบนทก ท เหมาะสม คอ รปแบบ AIE

(Assessment, Implementation, Evaluation) เนองจากเปนรปแบบทใชงาย ผบนทกไมตองแปลความหมายหรอวเคราะหขอมลทไดมากนก โดยกาหนดใหบนทก

ในการดแลตอเนอง สวนหนวยงานพเศษตางๆ เชน หองผาตด วสญญ หองคลอด ใชแบบบนทกสาเรจรปประกอบโดยประเมนตามหวขอรายการและบนทกเพมเตมตามปญหาทเกดขนในแตละชวงเวลา ใหเรมการบนทกในผ ปวยทกรายจากแบบประเมนสมรรถนะแรกรบ แบบสรปปญหา / วนจฉยทางการพยาบาลตงแตแรกรบจนถงจาหนาย และบนทกการพยาบาลตอเนองแบบ AIE สาหรบหนวยงานพเศษใหมการปรบการบนทกใหเหมาะสมตามรปแบบทหนวยงานระบ และใหมการประเมนการบนทกตามระบบการประเมนของกลมการพยาบาล การบนทก



รปแบบ AIE ในสวนของ Assessment เปนการประเมนสภาพอาการ ของผ ปวยอาจเปนปญหาหรอไมกได สามารถอางถงสงทพยาบาลประเมนไดเลย โดยระบเปนปญหาหรอความตองการของผ ปวย หรอบนทกเปนขอวนจฉยทางการพยาบาลกได การเปดโอกาสใหระบไดทง ขอวนจฉยการพยาบาลและปญหาหรอขอมลทประเมนได จะชวยใหการคนหาปญหา ความตองการผ ปวยมความครอบคลม และชวยใหพยาบาลสามารถบนทกไดครบตามเกณฑทกาหนด และเลอกรปแบบการเขยนปญหาหรอวนจฉยได ไมตองใชเวลาในการคดวเคราะหมากเกนไป พรอมทงสามารถปรบเปลยนตามภาระงานได สวนแบบฟอรมในการบนทกใหปรบแบบประเมนสมรรถนะแรกรบโดยเพม 2 คาถามสาหรบการประเมนภาวะซมเศราของผ ปวยทกราย บนทกการพยาบาลตอเนองมการปรบชองการบนทกใหมชองบนทกปญหาหรอวนจฉยทางการพยาบาล เ พอใหผ ปฏบตไดเหนปญหาตอเนองในเอกสารหนาเดยวกน

การปรบเปลยนดงกลาวสอดคลองกบขอเสนอของจรญญาณ ภวสนต4 ในการศกษาการพฒนาการบนทกทางการพยาบาลของพยาบาลประ จาการแผนกผ ป วยในและงานหองคลอด โรงพยาบาลชมแพ จงหวดขอนแกน ทวาควรมการวเคราะหแบบฟอรมการบนทกทางการพยาบาลและสงเคราะหแบบฟอรมใหมทเหมาะสม เพอนารปแบบทไดมาปรบใช ซงจะชวยใหสามารถแกไขปญหาการบนทกทางการพยาบาลทเกดจากแบบฟอรมการบนทกได เชนเดยวกบวไลรตน จตสวรรณศร ท

ศกษาการตรวจสอบความครบถวนของการบนทกขอมลในเวชระเบยน ศนยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยบรพา มขอเสนอแนะวา ควรมการปรบปรงแบบฟอรมใหสะดวกตอการบนทก มการตรวจสอบคณภาพการบนทก บคลากรมสวนรวมในการกาหนดมาตรฐานการบนทกและการตดตามประเมนผลอยางตอเนอง

6เชนเดยวกบรตนา ยวงคามา ทศกษาการพฒนาแนวทางการบนทกทางการพยาบาลหอผ ปวยหนกศลยกรรม โรงพยาบาลกาฬสนธ ไดเสนอแนะวา ผ บรหารควรมการวเคราะหความตองการของพยาบาลประจาการเกยวกบการพฒนาความรเรองการบนทกการพยาบาล มการตดตามนเทศอยางสมาเสมอ ผ ปฏบตมสวนรวมในการกาหนดแนวทางการบนทก เพอผปฏบตเกดความรสกเปนเจาของ มความพงพอใจ และมทศนคตทดใหความรวมมอในการบนทกทางการพยาบาล

2. ผลการพฒนารปแบบการบนทกทางการพยาบาล 2.1 คณภาพการบนทกทางการพยาบาล จากการศกษา พบวา คณภาพการบนทกทางการพยาบาลภายหลงการพฒนาเพมมากขน และอยในระดบปานกลาง ( รอยละของคะแนน คอ 72.08 ) แตไมบรรลเปาหมายคาคะแนนทกลมการพยาบาลกาหนดไว คอ รอยละ 80.00 ซงตองพฒนาตอเนองตอไป เชนเดยวกบการศกษาของรตนา ยวงคามา6 ถงสภาพการณบนทกทางการพยาบาลของพยาบาลประจาการ หอผ ป วยหนกศลยกรรม โรงพยาบาลกาฬสนธ พบวา ความครอบคลมของ

5



การบนทกทางการพยาบาลตามกระบวนการพยาบาลอยในชวงรอยละ 50 – 65 และการศกษายงสรปวาพยาบาลประจาการและผบรหารทกระดบยงคงตองมการพฒนาการบนทกทางการพยาบาลตอไปอยางตอเนอง

การศกษาครงน สอดคลองกบคากลาวของพรชนก ขนชะร7 ทวา ปญหาการบนทกทางการพยาบาลทขาดคณภาพสวนใหญเกยวกบความร ทศนคต แรงจงใจ ทกษะการบนทก รวมถงการบรหารจดการ ผลการศกษาครงนสอดคลองกบกา รศ กษาของอา ร ย ว ร านน ท และกล ร ต น บรรกษวาณชย8 ซงศกษาคณภาพการบนทกทางการพยาบาลของกลมการพยาบาลในโรงพยาบาลเพชรบรณ จากเวชระเบยนผ ปวยใน พบวา มคณภาพอยในระดบด การบนทกคอนขางสมบรณ เ ชนเดยวกบจรญญาน ภวสนต 4 ทศกษาการพฒนาการบนทกทางการพยาบาลของพยาบาลประ จาการแผนกผ ป วยในและงานหองคลอด โรงพยาบาลชมแพ จงหวดขอนแกน พบวา พยาบาลมคะแนนความรเกยวกบบนทกทางการพยาบาลหลงการประชมปฏบตการสงกวากอนการประชมอยาง มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนพนดา เขตอรยกล9 ศกษาการพฒนาการบนทกทางการพยาบาลของพยาบาลประจาการ งานผ ปวยใน โรงพยาบาลขามสะแกแสง จงหวดนครราชสมา ผลการศกษาพบวา พยาบาลมความรเกยวกบการบนทกทางการพยาบาลหลงการพฒนาสงกวากอนการพฒนาคณภาพการบนทกทางการพยาบาลหลง

การพฒนามคณภาพสงกวาการพฒนาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และมขอเสนอแนะวา หวหนางานควรเพมบทบาทการสงเสรมคณภาพการบนทกทางการพยาบาลมากข น มการตดตาม ตรวจสอบประเมนผลอยางสมาเสมอ พฒนาแบบบนทกใหชดเจน เหมาะสม สะดวกตอการบนทกและสอดคลองกบการใชกระบวนการพยาบาล

2.2 ความพงพอใจในภาพรวมของพยาบาลวชาชพผ เขยนบนทกทางการพยาบาลในหนวยงาน/หอผ ปวย อยในระดบพงพอใจมาก สอดคลองกบขอเสนอแนะของรตนา ยวงคามา6 ทเสนอในงานวจยเรอง การพฒนาแนวทางการบนทกทางการพยาบาล หอผ ปวยหนกศลยกรรม โรงพยาบาลกาฬสนธ วา ผบรหารควรใหผปฏบตมสวนรวมในการกาหนดแนวทางการบนทก เพอใหผ ปฏบตรสกเปนเจาของ มความพงพอใจ และมทศนคตทด ใหความรวมมอในกา รบนท กท า ง กา รพยาบาล ด ง ท ว ร าภ ร ณ ประทมนนท10 กลาววา การมสวนรวมในการพฒนางานรวมกน ทาใหเกดความพงพอใจในระดบสง

ขอเสนอแนะ การนาผลการวจยไปใช 1. ระบบบรหารจดการทางการพยาบาลควรมความชดเจนทจะกาหนดนโยบาย รปแบบการบนทก การมอบหมายผ รบผดชอบ และมการประเมนผลอยางตอเนอง




2. การถายทอดองคความร และนโยบายของกลมการพยาบาล ควรดาเนนการในบคลากรพยาบาลทกระดบเปนระยะและตอเนอง 3 . สง เส รมการมสวน รวมของผ ป ฏบต โดยเฉพาะการแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะในการพฒนา 4. ควรมการพฒนาบคลากรพยาบาลในดานองคความรเฉพาะโรคในแตละสายการบรการ

พยาบาล เพอนาเขาสการพฒนาคณภาพบนทกทางการพยาบาลตอไป 5. ทบทวนนโยบาย รปแบบ ค มอการบนทก เกณฑการบนทกใหทนสมยและเหมาะสมกบสถานการณอยเสมอ

การวจยครงตอไป ควรศกษาพฒนารปแบบการนเทศตดตาม

คณภาพการบนทกทางการพยาบาลทมประสทธภาพ ของหวหนาหอผ ปวย โรงพยาบาลนาน

เอกสารอางอง 1. พวงรตน บญญานรกษ, กลยา ตนตผลาชวะ. การบนทกทางการพยาบาล. กรงเทพฯ : ภาควชาการศกษา

วจย และบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, 2524. 2. Bertalanffy LV. General System Theory: Foundations Development Application. New York: George

Braziller, 1968. 3. สจตรา บณยรตพนธ. ระเบยบวธวจยทางรฐประศาสนศาสตร. 2534 : 176-177. 4. จรญญาณ ภวสนต. การพฒนาการบนทกทางการพยาบาลประจาการแผนกผ ปวยในและงานหองคลอด

โรงพยาบาลชมแพจงหวดขอนแกน. รายงานการศกษาอสระปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, 2548.

5. วไลรตน จตสวรรณศร.การตรวจสอบความครบถวนของการบนทกขอมลในเวชระเบยนศนยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยบรพา. วารสารคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา 2546 ; 11(1) : 20-30.

6. รตนา ยวงคามา. การพฒนาแนวทางการบนทกการพยาบาล ของหอผ ปวยหนกศลยกรรม โรงพยาบาล กาฬสนธ. (วทยานพนธ). ขอนแกน : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน ; 2548.

7. พรชนก ขนชะร. ความสมพนธระหวางความรเกยวกบการบนทกการพยาบาลกบคณภาพการบนทกการพยาบาลของพยาบาลประจาการ โรงพยาบาลศรนครนทร. (วทยานพนธ). ขอนแกน : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน ; 2545.


8. อารย วรานนท และกลรตน บรรกษวาณชย. การศกษาคณภาพการบนทกทางการพยาบาล ของกลมการพยาบาลในโรงพยาบาลเพชรบรณ. วารสารกองการพยาบาล 2542 ; 26(2) : 58-65.

9. พนดา เขตอรยกล. การพฒนาการบนทกทางการพยาบาล ของพยาบาลประจาการงานผ ปวยในโรงพยาบาลขามสะแกแสง จงหวดนครราชสมา. (วทยานพนธ). ขอนแกน : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน; 2549.

10. วราภรณ ประทมนนท. รปแบบการบรหารทมสขภาพแบบสหสาขาวชาชพในการพฒนาระบบบรการโดยมงเนนผ ปวยเปนศนยกลาง : ศกษากรณโรงพยาบาลขอนแกน. (การศกษาอสระ). ขอนแกน : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, 2545.



การศกษาสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาลศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร สนต โชตกล * วทบ.(พยาบาลสาธารณสข) .วทบ.(สขศกษา). รป.ม. บทคดยอ การวจยครงน เปนการวจยเชงพรรณนาหาความสมพนธ (descriptive correlation research) มวตถประสงค เพอศกษาระดบสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล และความสมพนธระหวาง ปจจยสวนบคคล แรงจงใจใฝสมฤทธและสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาลในศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร กรอบแนวคดในการวจยไดแกแรงจงใจใฝสมฤทธของแมคคลแลนดและสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล ศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร ประชากรทศกษาเปนหวหนาพยาบาลและผชวยหวหนาพยาบาล จานวน 130 คน เครองมอเปนแบบสอบถามประกอบดวย 3 สวน 1) ขอมลสวนบคคล 2) แรงจงใจใฝสมฤทธ 3) สมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล ตรวจสอบความตรงโดยผ เชยวชาญ 3 คน วเคราะหคาความเทยงดวยคาสมประสทธแอลฟาครอนบาค สวนท 2 และ 3 เทากบ 0.98, 0.97 ตามลาดบ วเคราะหขอมลโดยใชความถ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ผลการวจยพบวาพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาลมอายระหวาง 30 – 60 ป จบการศกษาระดบปรญญาตร รอยละ 76.9 ปฏบตงานในตาแหนงหวหนาพยาบาล 2 เดอน ถง 38 ป ปฏบตงานในตาแหนงหวหนากลมภารกจและผชวยหวหนากลม รอยละ 46.4 และ 53.6 ตามลาดบ สมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาลโดยรวมอยในระดบ 4 (เกง) และเมอแยกวเคราะห พบวา แตละดานอยในระดบ 4 (เกง) ยกเวนดานคณธรรมและจรยธรรม อยในระดบ 5 (เชยวชาญ) และดานทกษะการใชคอมพวเตอร และความสามารถดานสารสนเทศ ทมคาเฉลยอยในระดบท 3 (มประสบการณ) แรงจงใจใฝสมฤทธ อยในระดบสง ปจจยสวนบคคล แรงจงใจใฝสมฤทธมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล (r = .559 ) ขอเสนอแนะจากการวจยน คอ การเสรมสรางแรงจงใจในการทางานของบคลากรกลมน และพฒนาสมรรถนะทมคะแนนตา โดยเฉพาะทกษะการใชคอมพวเตอรและความสามารถดานสารสนเทศ

คาสาคญ : แรงจงใจใฝสมฤทธ สมรรถนะ หวหนาพยาบาล ภารกจหวหนาพยาบาล

* นกวชาการพยาบาล 8 ว ปฏบตหนาทหวหนากลมงานมาตรฐานและควบคมคณภาพการพยาบาล กองการพยาบาลสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร

ปท 37 ฉบบท 2 พฤษภาคม - สงหาคม 2553 15


16 ปท 37 ฉบบท 2 พฤษภาคม - สงหาคม 2553

บทนา ศนยบรการสาธารณสขเปนหนวยบรการระดบปฐมภม (Primary Care) ตงอยในเขตตาง ๆ ของกรงเทพมหานครมหนาทรบผดชอบในการดแลสขภาพอนามยของประชาชนในพนทกรงเทพมหานคร โดยใหบรการดานการบาบด รกษาพยาบาล การสรางเสรมสขภาพ การควบคมปองกนโรค และการฟนฟสขภาพ มการดาเนนงานทงเชงรกและเชงรบเพอใหครอบคลมกลมเปาหมายตาง ๆ ทงภายในศนยบรการสาธารณสขและในชมชน เพอใหสอดคลองกบแผน ปฏบตราชการสานกอนามย กรงเทพมหานคร รฐบาลมการปฏรประบบสขภาพจงสงผลใหศนยบรการสาธารณสขตองปรบเปลยนนโยบายการดาเนนงาน รวมถง พฒนาระบบบรการใหมคณภาพไดมาตรฐานตามทรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 25401 การดาเนนงานใหบรรลผลตามเปาหมายดงกลาว ผ มบทบาทสาคญ คอ ผบรหารองคการ ซงรวมถงองคการพยาบาล ผบรหารทรบผดชอบงานพยาบาลสาธารณสข ของศนยบรการสาธารณสข คอ หวหนาพยาบาล ซ ง ไดร บการมอบหมายและมคาสงแตงตงจากผบรหารระดบสงใหดารงตาแหนงหวหนากลมงานการพยาบาลและการบรหารทวไป2 โดยใหรบผดชอบงานบรหาร บรการ และวชาการ มภารกจและบทบาทสาคญในฐานะทตองทาหนาทบรหารจดการ บรการพยาบาล และการบรหารงานทวไป กาหนดนโยบาย พนธกจ และวางแผนทางการปฏบตการพยาบาล ใหสอดคลองกบยทธศาสตรและนโยบาย ของสานกอนามย โดยใหบรการดานรกษาพยาบาล สรางเสรมสขภาพ ควบคมปองกนโรค

และฟนฟสขภาพในสถานทและชมชน แกประชาชนในพนททรบผดชอบ เพอใหประชาชนไดรบความพงพอใจ รวมทงจดการระบบสงตอทมประสทธภาพ จดระบบสงแวดลอม อาคารสถานท จดสรรงบประมาณ เครองมออปกรณทางการแพทยตาง ๆ ใหพอเพยง บรหารการเงนและบญช การพสดและธรการ สรางทมงานพยาบาลทมประสทธภาพ ทางานรวมกบทมสหวชาชพ ควบคมกากบดแลบคลากรทาง การพยาบาล และพฒนาบคลากรใหเหมาะสมกบภารกจ อบรมสมมนา/ศกษาตอ การจดการความร และมสวนรวมในการวจยจดการศกษาใหแกนกศกษาพยาบาลและหนวยงานทเกยวของ ดงนน หวหนาพยาบาลของศนยบรการสาธารณสขแตละแหง จงมหนาทโดยตรงในการรบผดชอบงานบรการ พยาบาลของศนยฯซ งครอบคลมกลมประชากรทมสขภาพด กลมเสยงและกลมทมภาวะเบยงเบนทางสขภาพ รวมถงผ ปวยเรอรง และครอบครวในชมชนทรบผดชอบ พยาบาลททาหนาทในภารกจหวหนาพยาบาลจงเปนบคคลสาคญทมสวนในการนาองคการไปสความ สาเรจ หรอลมเหลว พยาบาลททาหนาทในภารกจดงกลาวจงจาเปนตองมสมรรถนะหลายดาน ท ง ด านการ เ ปน ข าราชการ ท ด ของกรงเทพมหานคร สมรรถนะรวมในวชาชพการพยาบาลในฐานะผ ประกอบวชาชพ และสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล กองกา รพยาบาลสาธา รณส ข ส าน กอนาม ย กรงเทพมหานคร เปนหนวยงานหลกในฐานะฝายวชาการพยาบาลทชวยกากบการดาเนนงานของ


บคลาก ร ในสายง านพยาบาล ส า นก อนามย กรงเทพมหานคร โดยกาหนดสมรรถนะพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาลพยาบาลหอง ปฏบตการพยาบาล นกวชาการพยาบาล สานกอนามย กรงเทพมหานคร และไดประกาศใชในป 2552 ประกอบกบปจจบนยงไมมขอมลพนฐานทแสดงถงสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล วามความสามารถในระดบใด จดใดบางทตองการการพฒนา ดงนนผวจยในฐานะหวหนากลมงานมาตรฐานและควบคมคณภาพการพยาบาล กองการพยาบาลสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร จงเปนการสมควรทจะศกษาสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล เพอใหไดขอมลเชงประจกษสาหรบการวางแผนพฒนาสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล เพอใหสามารถปฏบตภารกจไดอยางมประสทธภาพสอดคลองกบบทบาทและความรบผดชอบในตาแหนงตอไป สมรรถนะเปนผลรวมของความร คานยม ทศนคต ลกษณะสวนบคคล แรงจงใจทแสดงออกผานพฤตกรรม มความสาค ญตอความสาเรจในการปฏบตงานทมคณภาพและประสทธภาพ3 ของบคคลซงประกอบดวยสมรรถนะยอย ๆ หลายประการ สาหรบพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาล กองการพยาบาลสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร ไดกาหนดองคประกอบของสมรรถนะในกลมนไว 3 หมวด คอ สมรรถนะหลกของขาราชการกรงเทพมหานคร สมรรถนะรวมประจาวชาชพการพยาบาลและสมรรถนะ

ตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล โดยกาหนดสมรรถนะยอยในแตละหมวดตามบทบาทหนาทรวมเปนสมรรถนะยอย 11 ดานและกาหนด ระดบความ สามารถในการปฏบตงานตามความเชยวชาญ 5 ระดบตามแนวคดของเบนเนอร4 , 5 ระดบท 1 ระดบเบองตน (Novice) ระดบท 2 ระดบเรมตนกาวหนา (Advance) ระดบท 3 ระดบมความ สามารถ ระดบท 4 (ระดบชานาญการ) ระดบท 5 ระดบเชยวชาญ ซงกองการพยาบาลสาธารณสข2 ไดกาหนดสมรรถนะ 5 ระดบเชนเดยวกนโดยใชชอในแตระดบตางกนเลกนอย ระดบท 1 (เบองตน) ระดบท 2 (ไดรบการอบรม) ระดบท 3 (มประสบการณ) ระดบท 4 (เกง) ระดบท 5 (เชยวชาญ) สมรรถนะการปฏบตงานเปนสงแสดงถงความร ความสามารถอยางพยงพอในการปฏบตงานไดอยางถกตองและเหมาะสม มคณภาพตามขอบเขตวชาชพและในตาแหนงทรบผดชอบ และยงเปนสงทแสดงถงความสาเรจของงาน ทาใหเกดความสขความพงพอใจในการทางาน เปนแรงจงใจใหบคคลทางานใหองคการตอไป6 อยางไรกตามการทบคคลจะสามารถปฏบตภารกจในตาแหนงงานทรบผดชอบไดดเพยงใด ยงขนกบองคประกอบพนฐานภายในตวบคคลอกหลายประการ ดงผลการวจยทผานมาพบวา ปจจยสวนบคคล อาท อาย ประสบการณการทางานการไดรบการอบรม แรงจงใจใฝสมฤทธ7,8 และผ ทมระดบการศกษาสงกวาและไดรบการฝกอบรมเพมเตมจะมสมรรถนะการปฏบตงานในตาแหนงผบรหารระดบตนดกวากลมทมระดบการศกษาตากวาและไมไดรบการฝกอบรมทตรงกบบทบาทหนาท รวมทงพบวาแรงจงใจ




มความสมพนธกบสมรรถนะการปฏบต งานของผบรหารระดบตนดวยเชนกน

จากเหตผลและแนวคดดงกลาว ผวจยจงสนใจทจะศกษาสมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาล กลมภารกจหวหนาพยาบาลทปฏบตงานในศนยบรการสาธารณสข ของสานกอนามย กรงเทพมหานคร ตอไป

แรงจงใจเปนปจจยสาคญทสงผลพฤตกรรมการปฏบตงานของบคคล9 ทฤษฎแรงจงใจใฝสมฤทธของ แมคคลแลนด10 ไดกลาววา บคคลมความปรารถนาทจะกระทาสงหนงสงใดใหสาเรจลลวงไป

ดวยด โดยแขงขนดวยมาตรฐานอนดเยยมหรอทาให

ไ ดผลดกวาบคคลอนๆ

วตถประสงคของการวจย 1. ศกษาสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล ศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร

และกลาววา บคคลทมแรงจงใจใฝสมฤทธสงจะสามารถทางานไดสาเรจและผลการปฏ บต งานจะมประส ทธผลเ ปนไปตามเปาหมายทกาหนดไว

2. ศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ไดแก อาย ระดบการศกษา ประสบการณการทางาน ตาแหนง และแรงจงใจใฝสมฤทธและสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล ศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย

แรงจงใจใฝสมฤทธจงเปนปจจยหน ง ท มความสมพน ธกบการปฏบต งานพยาบาล11 และมความสมพนธทางบวกในระดบสงกบสมรรถนะของพยาบาล12

กรอบแนวคดในการวจย

ปจจยสวนบคคล 1. อาย 2. ระดบการศกษา 3. ระยะเวลาทปฏบตงาน 4. ระดบตาแหนง 5. การอบรมเพอเตรยมเขาสตาแหนง

4. 5.

1. 2. 3.

แรงจงใจใฝสมฤทธ ดานความกระตอรอรน ดานความรบผดชอบ ดานความทะเยอทะยาน ดานความกลาเสยง ดานการรจกวางแผน

สมรรถนะประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล

สมรรถนะรวมประจาวชาชพ

สมรรถนะหลกขาราชการกรงเทพมหานคร

สมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล


วสดและวธการ การเกบรวบรวมขอมล การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนาหาความสมพนธ (Descriptive Correlational Research)

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ประชากร ทใ ชในการวจยคร ง น ไ ดแ ก พยาบาลวชาชพทรบผดชอบในกลมงานการพยาบาลและการบรหารทวไป ซงเปนการปฏบตงานพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาลในศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร ทงหมด 68 แหง ประกอบดวยหวหนาพยาบาลและผ ชวยหวหนาพยาบาล ผ วจยไ ด ทาการสารวจขอมลประชากรจากกลมงานการพยาบาลและการบรหารทวไป ป 2552 (พฤศจกายน - ธนวาคม 2552) มประชากรทงหมด 136 คน

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถามประกอบดวย 3 สวนคอ สวนท 1 ขอมลสวนบคคล สวนท 2 แรงจงใจใฝสมฤทธ สวนท 3 สมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล เครองมอผานการตรวจสอบคณภาพเครองมอ โดยผทรงคณวฒจานวน 3 ทาน ตรวจสอบความเชอมน (Reliability) ของเครองมอ

ผ วจยไดดาเนนการขออนมตการทาวจย โดยเสนอโครงการวจยเรอง การศกษาสมรรถนะตนเองของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล ศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร ผานคณะอนกรรมการพจารณาและควบคมการวจยในคนของสานกอนามย, คณะกรรมการพจารณาและควบคมการวจยในคนของกรงเทพมหานคร ตามลาดบ หลงจากไดรบอนมตใหดาเนนการวจยไดแลว ตอมาผ วจยไดดาเนนการขออนญาตเกบรวบรวมขอมลพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล (หวหนาพยาบาลและผ ช วยหวหนาพยาบาล) จากผ อานวยการศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร เมอผานการอนญาตแลว ผวจยขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลจากพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล ดาเนนการตามหลกการพทกษสทธ โดยเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง ตงแตเดอน มกราคม – มนาคม 2553 ดวยการสงแบบสอบถามใหหวหนาพยาบาล และผ ชวยหวหนาพยาบาลศนยบรการสาธารณสขทงหมด 68 แหง จานวน 136 ชด แบบสอบถามไดรบกลบคน 130 ชด คดเปนรอยละ 95.59

การวเคราะหขอมล วเคราะหขอมลโดย วเคราะหคาสมประสทธแอลฟาครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ไดคาสมประสทธความเชอมนของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) ในแบบสอบถามสวนท 2 และ




สวนท 3 = .93, และ .97 ตามลาดบ และวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป แจกแจงความถ หาคารอยละของปจจยสวนบคคล คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน วเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรปจจยสวนบคคล แรงจงใจใฝสมฤทธ และสมรรถนะการปฏบต งานของพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาลดวยสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson΄s Product Moment Correlation Coefficient)

ผลการวจย 1. ขอมลสวนบคคลของพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาล 1.1 ลกษณะสวนบคคล ผลการวจยพบวา พยาบาลกลมตวอยาง มอายระหวาง 30 – 60 ป จานวนมากทสดมอายระหวาง 51 – 60 ป รอยละ 63.1 อายเฉลยเทากบ 52.23 ± 5.50 ป จบการ ศกษาระดบปรญญาตร รอยละ 76.9 สวนใหญ

ปฏบตงานในตาแหนงผ ชวยหวหนากลมภารกจ และหวหนาพยาบาล รอยละ 53.6 และรอยละ 46.4 ตามลาดบ ดารงตาแหนงหวหนากลมภารกจหวหนาพยาบาล ประสบการณการทางานดานการพยาบาล อยระหวางป 1 – 40 ป คาเฉลยเทากบ 27.8 ± 40 ป กลมตวอยางมากกวาครงหนงมประสบการณการทางานในตาแหนงปจจบนมากวา 5 ปขนไป รอยละ 53.1 และไมเคยผานการอบรมเพอเตรยมเขาสตาแหนง รอยละ 57.7 1.2 แรงจงใจใฝสมฤทธ ผลการวจยพบวา พยาบาลกลมทศกษามแรงจงใจใฝสมฤทธ

โดยรวมอยในระดบสง ( ± 2 = 4.30 ± .37) เมอจาแนกรายดาน พบวาคาเฉลยอยในระดบสง (อยระหวาง 4.15 - 4.47) ดานความรบผดชอบมคาเฉลย

สงสด ( ± 2 = 4.47 ± .45) ระดบสง ดานการ

รจกวางแผนเปนดานทมคาเฉลยตาสด ( ± 2 = 4.15 ± .44) (ตารางท 1)

ตารางท 1 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนของแรงจงใจใฝสมฤทธของพยาบาลกลมภารกจ

หวหนาพยาบาล จาแนกเปนรายดานและโดยรวม (N = 130) อนดบท แรงจงใจใฝสมฤทธ Mean SD ระดบ

1 ดานความกระตอรอรน 4.28 .47 สง 2 ดานความรบผดชอบ 4.47 .45 สงมาก 3 ดานความทะเยอทะยาน 4.27 .43 สง 4 ดานความกลาเสยง 4.34 .41 สง 5 ดานการรจกวางแผน 4.15 .44 สง รวม 4.30 .37 สง


2. สมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาล ผลการว จย พบว า สมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาลท

ศกษา โดยรวมอยในระดบสง ( ± 2 = 4.07 ± .48) เมอวเคราะหแยกรายหมวด พบวาสมรรถนะหลกของขาราชการกรงเทพมหานครเปนหมวดทมคาเฉลย สงสด

( ± = 4.29 ± .44) รองลงมา คอ หมวดสมรรถนะ

ประจากลมงานหวหนาพยาบาล ( ± 2 = 3.92 ± .62) และเมอแยกรายดาน พบวาดานทมคาเฉลยสงสดในระดบมาก ไดแก ดานคณธรรมและจรยธรรม โดยม

คาเฉลยสงสด ( ± 2 = 4.59 ± .48) ดานทมคาเฉลยตาสด ไดแก ทกษะการใชคอมพวเตอรและความ สามารถดานสารสนเทศ (ตารางท 2)

2

ตารางท 2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานของสมรรถนะของพยาบาลประจากลมภารกจหวหนาพยาบาล

ศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร (N=130)

สมรรถนะ ระดบ สมรรถนะหลกขาราชการกรงเทพมหานคร I. 4.29 .44 ระดบ 4 (เกง)

1. คณธรรมและจรยธรรม 4.59 .48 ระดบ 5 (เชยวชาญ) 2. การบรการทด 4.33 .52 ระดบ 4 (เกง)

การมงผลสมฤทธ 3. 4.03 .53 ระดบ 4 (เกง) 4. การทางานเปนทม 4.47 .56 ระดบ 4 (เกง) 5. การสงสมความเชยวชาญในงานอาชพ 4.03 .53 ระดบ 4 (เกง) II. สมรรถนะรวมประจาวชาชพพยาบาล 3.86 .59 ระดบ 4 (เกง) 6. ความรทางการพยาบาลและการพยาบาลสาธารณสข 4.22 .56 ระดบ 4 (เกง) 7. ความรเกยวกบกฎระเบยบขอบงคบทเกยวของกบวชาชพพยาบาล 4.09 .63 ระดบ 4 (เกง) 8. ทกษะการใชคอมพวเตอรและความสามารถดานสารสนเทศ 3.27 1.22 ระดบ 4 (เกง)

สมรรถนะประจากลมงานหวหนาพยาบาล III. 3.92 .62 ระดบ 4 (เกง) 9. สมรรถนะความสามารถในการบรหารทรพยากรบคคล 3.73 .82 ระดบ 4 (เกง) 10. ความสามารถในการบรหารจดการนโยบายและแผน 4.09 .62 ระดบ 4 (เกง) 11. ทกษะการใหคาปรกษา 3.92 .71 ระดบ 4 (เกง)

รวม 3 กลมสมรรถนะ 4.07 .48 ระดบ 4 (เกง)



3. ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล แรงจงใจใฝสมฤทธ และสมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาล ผลการวจยพบวา ปจจยสวนบคคล ไดแก อาย และระดบการศกษา มความสมพนธกบสมรรถนะรวมประจาวชาชพพยาบาลในระดบตา แตไมมความสมพนธกบสมรรถนะหลกของขาราชการกรงเทพมหานคร และสมรรถนะประจากลมงานหวหนาพยาบาล สวนปจจยสวนบคคลอน ไดแก

ตาแหนง ประสบการณการปฏบตงานและการอบรมเ พอเตรยมเ ขาส ตาแหนงไม มความสมพนธกบสมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาล ขณะทแรงจงใจใฝสมฤทธมความ สมพนธกบสมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาลทงในระดบหมวดยอยและโดยรวม โดยมคาความสมพนธในระดบปานกลาง (r = .447 - .669) (ตารางท 3)

ตารางท 3 ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล แรงจงใจใฝสมฤทธและสมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาล

กลมภารกจหวหนาพยาบาล (N=130)

สมรรถนะ สมรรถนะหลกขาราชการกทม.

สมรรถนะตนเองของ ตวแปร สมรรถนะรวม พยาบาลประจากลม

ประจาวชาชพ ภารกจหวหนาพยาบาล

รวม

ปจจยสวนบคคล

อาย .017 -224* .093 -.036 ประสบการณการทางานพยาบาล -.081 -.110 .091 -.039 ประสบการณทางานในตาแหนงปจจบน .104 -.024 .108 .074 ระดบตาแหนง -129 -.021 -.136 -.110 การศกษา .086 .230** .116 .156 การอบรมเพอเตรยมเขาสตาแหนง .086 .030 .127 .092 แรงจงใจใฝสมฤทธ .569** .447** .468** .559*** ดานความกระตอรอรน .429** .332** .323** .409*** ดานความรบผดชอบ .471** .360** .370** .453*** ดานความทะเยอทะยาน .495** .384** .399** .482***



ตารางท 3 ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล แรงจงใจใฝสมฤทธและสมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาล (N=130) (ตอ)

สมรรถนะ

สมรรถนะหลกขาราชการกทม.

สมรรถนะรวม สมรรถนะตนเองของ ตวแปร ประจาวชาชพ พยาบาลประจากลม

ภารกจหวหนาพยาบาล รวม

ดานความกลาเสยง .472** .395** .359** .462*** ดานการรจกวางแผน .535** .421** .524** .559*** * p < .05 , **p<.01, ***<.001

อภปรายผล ผลการศกษาครงน พบวาสมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาล ศนยบรการสาธารณสข สานกอนามย ซงไดจากการประเมนตนเองในภาพรวมจะอยในระดบสงทกดาน ผลการศกษานแตกตางจากการศกษาของละมตร ปกขาวและสล ทองวเชยร7,8 ทพบวาสมรรถนะของผ ตรวจการพยาบาลในโรงพยาบาลปทมธานทงโดยรวมและรายดานอยในระดบปานกลาง สงทนาสงเกตกคอ หากพจารณาภาพรวมของสมรรถนะตามกลมสมรรถนะหลกของขาราชการกรงเทพมหานคร สมรรถนะรวมประจาวชาชพพยาบาล และสมรถนะประจากลมงานหวหนาพยาบาล จะพบวาสมรรถนะหลกขาราชการกรงเทพมหานคร มคาเฉลยสงสด ขณะทสมรรถนะประจาวชาชพพยาบาล มคาเฉลยตากวาสมรรถนะประจากลมงานหวหนาพยาบาล ทงน เพราะบทบาทและหนาทหลกของผ ดารงตาแหนงหวหนางานจะมหนาทดานการบรหาร จดการมากกวา

การปฏบตงานในระดบปฏบตทตองการทกษะเฉพาะทางการพยาบาล ตามแนวคดทางการบรหาร ทาใหพยาบาลกลมทศกษาประเมนสมรรถนะตนเองดานน ตากวาสมรรถนะประจากลมงานหวหนาพยาบาล นอกจาก นนยงมผลสบเนองจากการปฏรประบบราชการททาใหหนวยงานตาง ๆ ตองปรบวธการทางาน การประเมนงาน รวมทงการพฒนาระบบราชการทงระบบ ทาใหเกดแรงขบเคลอนใหขาราชการตองพฒนาตนเองเพอเปนขาราชการทดตามเกณฑของสานกงานพฒนาระบบราชการ1 3 ดงนนสมรรถนะหลกของขาราชการกรงเทพมหานคร จงมคาเฉลยสงสดเกอบทกดาน โดยเฉพาะในดานคณธรรมและจรยธรรม ซงเปนสงทถกปลกฝงในกลมวชาชพการพยาบาล ดงทสภาการพยาบาลไดประกาศเปนสมรรถนะของพยาบาลในระดบปรญญาตร ขอแรก14 จงเปนเหตผลสาคญททาใหพยาบาลประเมนตนเองในหมวดนสงมากทกรายการ



อยางไรกตามสมรรถนะดานทพยาบาลประเมนตนเองในระดบท 3 (มประสบการณ) ไดแกดาน ทกษะการใชคอมพวเตอรและความสามารถดานสารสนเทศ ซงแสดงใหเหนวาพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาลบางทานยงรสกวาตนเองมสมรรถนะในดานนเพยงเลกนอย ประมาณรอยละ 10 และรอยละ 13 ทประเมนตนเองในระดบ 1 (เบองตน) และระดบ 2 (เคยอบรม) อยางไรกตามยงมผ ทประเมนตนเองในระดบท 4 ( เ กง ) และระดบ 5 ( เ ชยวชาญ ) ประมาณรอยละ 23.1 และ 21.5 ตามลาดบ ซงนบวาเปนระดบทนาพอใจ ดงนนการพฒนาสมรรถนะในพยาบาลกลมนจงเปนประเดน ท ตองพจารณาถงสมรรถนะพนฐานของแตละคนประกอบเพอใหเกดประโยชนสงสดสาหรบบคลากรและหนวยงานตอไป ในดานแรงจงใจใฝสมฤทธ พบวาพยาบาลกลมทศกษาประเมนแรงจงใจของตนเองในระดบสง ทกดาน นบวาเปนสงทด ทงนตามแนวคดของแมคคลแลนด10 ทศกษาพบวา บคคลทมแรงจงใจใฝสมฤทธสงจะเปนบคคลทตองการความสาเรจสง มลกษณะชอบการแขงขน ชอบงานททาทาย และตองการไดรบขอมลปอนกลบเพอประเมนผลงานของตนเอง มความชานาญในการวางแผน มความรบผดชอบสง และกลาทจะเผชญกบความลมเหลว ความปรารถนาทจะทาสงหนงสงใดใหสาเรจลลวงไปดวยด โดยแขงขนดวยมาตรฐานอนดเยยมหรอพยายามทาใหดกวาบคคลอน ๆ ความพยายามทจะเอาชนะอปสรรคตาง ๆ ความรสกสบายใจเมอประสบ

ความสาเรจ และมความกงวลใจเมอไมประสบความสาเรจหรอลมเหลว ขอคนพบนนาจะมประโยชนสาหรบการบรหารงานบคคลของสานกอนามย กรงเทพมหานครตอไป นอกจากนขอคนพบในดานความสมพนธระหวางแรงจงใจใฝสมฤทธและสมรรถนะการปฏบตงานทง 3 หมวดยอย นบเปนจดทนาสนใจเชนเดยวกน ทงนเปนสงยนยนวา ถาบคคลมแรงจงใจสงกมแนวโนมทจะมสมรรถนะในการปฏบตทสงตามไปดวย ซงเปนขอคนพบทสนบสนนแนวคดของแมคคลแลนดดงกลาวแลวดวยเชนกน ผลการวจยน สอดคลองกบ ผลการวจยของละมตร ปกขาว และ สล ทองวเชยร7 และผลการวจยของณฐพร ยศนรนดรกล8 แตไมสอดคลองกบผลการวจยของรชน บญกลา15 ทพบวา แรงจงใจของพยาบาลวชาชพไมมความ สมพนธบทบาทดานการสอนของพยาบาล ในจงหวดปทมธาน

ขอเสนอแนะ จากผลการวจย ผวจยมขอเสนอแนะเพอนาผลการวจยไปใช ดงน 1. ดานการบรหาร ผบรหารระดบสงควรพจารณาในดานการสรางเสรมแรงจงใจในการปฏบตงานของพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาลใหอยในระดบสงอยางตอเนอง ทงนเพราะเปนปจจยสาคญทมความสมพนธกบสมรรถนะการปฏบตงานของพยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาล 2. การดาเนนการพฒนาสมรรถนะดานทกษะคอมพวเตอรของพยาบาลกลมภารกจหวหนา




พยาบาลควรวางแผนพฒนาตามระดบความสามารถพนฐานของแตละบคคลทง น เพราะแตละคนมสมรรถนะเบองตนแตกตางกนคอนขางสง บางทานยงอยในระดบ 1 และระดบ 2 ซงอาจจาเปนตองพฒนาอยางรบดวน ขณะทกลมทมสมรรถนะในระดบสงอาจนามาใชประโยชนในการเปนพเลยงสาหรบกลมทยงตองการพฒนา ทงนเพอใหเกดประโยชนสงสดตอหนวยงาน

3. ดานการวจย เนองจากผลการวจยน พยาบาลกลมภารกจหวหนาพยาบาลสวนใหญประเมนสมรรถนะการปฏบตงานของตนเองในระดบ 4 และ 5 และการวจยนเปนการวจยเชงสารวจ การศกษาวจยตอไปควรศกษาองคประกอบอน อาทผลการปฏบตของหนวยงาน หรอผลตรวมดวย รวมทงควรใชวธการเกบขอมลเชงคณภาพเพอใหไดขอมลเชงประจกษทชดเจนมากขน

เอกสารอางอง 1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540. 2. มตกรรมการขาราชการกรงเทพมหานคร ครงท 3/2552 เมอวนท 19 มนาคม 2552 ระเบยบวาระท 3 เรองท 3 3. กองการพยาบาลสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร. สมรรถนะพยาบาลประจากลมภารกจหวหนา

พยาบาล พยาบาลหองปฏบตการพยาบาล นกวชาการ สานกอนามย กรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร: กองการพยาบาลสาธารณสข สานกอนามย กรงเทพมหานคร, 2552.

4. Benner P. From novice to expert. Excellence and power in clinical nursing Practice. Menlo Park, CA: Addison Wesley, pp. 13-34. http://www.sonoma.edu/users/n/nolan/n312/benner.htm, 1984.

5. มณฑรตน อโณวรรณพนธ ประนอม โอทกานนท และ จรรจา สตยากร. สมรรถนะของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหองคลอด โรงพยาบาลชมชนเขตภาคเหนอตอนสางตามการรบรของพยาบาลวชาชพและหวหนางานหองคลอด. วารสารพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 20 (1) : 150-164, 2551.

6. เพญผกา พมพวง และ ยพน องสโรจน. สมรรถนะเชงวชาชพ วฒนธรรมองคการ ลกษณะสรางสรรคคณภาพชวตการทางาน กบความยดมนผกพนในองคการของพยาบาลประจาการ โรงพยาบาลศนย. วารสารพยาบาล, 56 (3-4) : 1-12, 2550.

7. ละมตร ปกขาว และ สล ทองวเชยร. ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล แรงจงใจใฝสมฤทธและการรบรบทบาทการนเทศการพยาบาลกบสมรรถนะของ ผตรวจการพยาบาลในโรงพยาบาลปทมธาน. วทยานพนธหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย, 2552.


8. ณฐพร ยศนรนดรกล. ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล แรงจงใจ บรรยากาศองคการกบสมรรถนะทางการบรหารของผบรหารการพยาบาลระดบตน โรงพยาบาลสงกดกองทพบก. การประชมวชาการและนาเสนอผลงานวจย EAU ครงท 2 วนท 13 พฤษภาคม 2553 ณ หองประชมสทธามงคล อาคารเฉลมพระเกยรต 48 พรรษา มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย, 2553.

9. Huber DL. Leadership and nursing care management. 3rd Edition. Philadelphia : Saunders Elsevier, 2006.

10. McClelland, D., C. (1961). The Achievement Society. New York: The Free Press. พชมน อนโต. ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล แรงจงใจใฝสมฤทธในงานระดบการสราง นวตกรรมในองคกร กบการปฏบตงานพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลของรฐในเขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต,จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2546.

11.

เกษน เอกสาตรา. ความสมพนธระหวางแรงจงใจใฝสมฤทธ การรบรการพฒนาบคลากร กบสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ โรงพยาบาลสงกด กระทรวงกลาโหม.ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต (สาขาการบรหารการพยาบาล), มหาวทยาลยบรพา, 2551

12.

สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. (มปด.). นวตกรรมการบรหาร : การเปลยนแปลง วฒนธรรมในระบบราชการตามแนวคดการจดการภาครฐแนวใหม .สบคนวนท 8 เมษายน 2553 จาก

13.

http://www.gspa.ru.ac.th/downloads/doc/d024.doc 14. สภาการพยาบาล. สมรรถนพยาบาลวชาชพทวไปทสาเรจการศกษาในหลกสตรระดบปรญญาตร พ.ศ.

2552.Retrieved April 9,2009,from http://www.tnc.or.th/file_attach/09Apr200926-AttachFile 1239245186.pdf, 2552.

15. รชน บญกลา. ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบสมรรถนะการสอนของพยาบาลวชาชพ จงหวดปทมธาน. การประชมวชาการและนาเสนอผลงานวจย EAU ครงท 2 วนท 13 พฤษภาคม 2553 ณ หองประชมสทธามงคล อาคารเฉลมพระเกยรต 48 พรรษา มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย, 2553.


http://www.gspa.ru.ac.th/downloads/doc/d024.doc

http://www.tnc.or.th/file_attach/09Apr200926-AttachFile


สมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจาการ โรงพยาบาลนครพงค ภคพร กอบพงตน * พย.ม. (บรหารการพยาบาล) ชนกพร อตตะมะ ** พย.ม. (บรหารการพยาบาล) บทคดยอ การวจยครงน เปนการวจยแบบพรรณาเชงเปรยบเทยบ (comparative descriptive study) มวตถประสงคเพอศกษาสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจาการ และเปรยบเทยบสมรรถนะของผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจาการ โรงพยาบาลนครพงค ประชากรและกลมตวอยางเปนผตรวจการพยาบาล จานวน 41 คน พยาบาลประจาการ 173 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการทผ วจยปรบปรงมาจาก พรกล สขสด ประกอบดวยแบบสอบถามขอมลสวนบคคล และแบบสอบถามสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจาการ ซงไดนาไปหาความเชอมนของเครองมอในพยาบาลตรวจการและพยาบาลประจาการทโรงพยาบาลลาปางไดคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคเทากบ .98 และ .97 ตามลาดบ การวเคราะหขอมลใชสถตแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ทดสอบสมตฐานดวยสถตทดสอบ independent t- test ผลการวจยพบวาสมรรถนะของผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองมคะแนนเฉลยใน

ระดบสง ( x = 3.57, SD = .43) และสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของพยาบาลประจาการ

อยในระดบปานกลาง ( x = 3.14, SD = .61) เมอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจาการมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p <.05) ผลการวจยครงนสามารถนาไปสการปรบปรงพฒนาสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตอไป

คาสาคญ : สมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ ผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ

* หวหนากลมการพยาบาล โรงพยาบาลนครพงค ** พยาบาลวชาชพชานาญการ โรงพยาบาลนครพงค




บทนา ปจจบนการใหบรการสขภาพมความเจรญ กาวหนาอยางรวดเรว ทงทางดานเทคโนโลยและวทยาศาสตรทางการแพทย รวมทงการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคม นโยบายรฐบาลตลอดจนนโยบายของกระทรวงสาธารณสข ประกอบกบมการแขงขนทางดานบรการสขภาพอยางสง จงทาใหพยาบาลตองทาการปรบปรงทงทางดานว ธการปฏบตงานและว ธการบรหารจดการเ พอใหเ กดคณภาพทางการพยาบาลอยางสงสด การบรหารจดการทางการพยาบาลเปนกระบวนการทสาคญตอการปฏบตงานของผ ประกอบวชาชพการพยาบาล ทกคน1 โดยเฉพาะอยางยงผบรหารทางการพยาบาลทจะตองทาหนาทผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ ผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการเปนผ บรหารระดบตนทไดรบการแตงตงมอบหมายการปฏบตงานจากหวหนาพยาบาล เปนผปฏบตหนาทแทนหวหนาพยาบาลนอกเวลาราชการ2,3 ผตรวจการนอกเวลาราชการจง ตองเขาใจงานของหวหนาพยาบาลทงหมด ใชการตดสนใจในการพจารณาเหตการณตาง ๆ ดวยตนเองทเกดขนนอกเวลาราชการรวมทง ตองเขาใจการบรหารจดการเปนอยางด พวงรตน บญญานรกษ ดคเคลแมน แบรดเวล และยอรจ4,5,6 ไดกลาวถงผตรวจการวา จะตองมการเรยนรดานการบรหารจดการ มการพฒนาทกษะ ตาง ๆ ทใชในการปฏบตงาน สามารถทจะเขาใจสงตาง ๆ สามารถประสานงานและทางานกบผ อนได

นอกจากนผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตองทาหนาทใหความร ชแนะใหผปฏบตงานมความรและทกษะในการปฏบตงานและเกดการเรยนรทาใหงานมประสทธภาพทาใหเกดความพงพอใจ7 จะเหนไดวาผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ เปนผ ท มความสาคญยงตอองคกรพยาบาลและโรงพยาบาล ผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการสวนใหญจะเปนผ อาวโสและมประสบการณสง แตไมมหลกฐานยนยนวาเปนผ มความรความสามารถในการบรหารงาน การนเทศงานทาใหพบปญหาในขณะปฏบตงาน คอขาดการยอมรบจากผปฏบตงาน ทาใหผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการขาดขวญ และกาลงใจ8 เชนเดยวกบการศกษาของจนทรา วชราภากร9 พบวา สาเหตสาคญททาใหผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ ไมสามารถปฏบตงานนอกเวลาราชการไดอยางมประสทธผลไดแกการไมไดกาหนดบทบาทหนาททชดเจนของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ และการไมมคมอแนวทางในการปฏบตงานทาใหการปฏบตงานขาดประสทธภาพ ไมสามารถปฏบตงานไดตามความคาดหวงของผ ป ฏบต งาน และจากการสมภาษณพยาบาลประจาการของโรงพยาบาลนครพงคถงการปฏบตงานของผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ พบวาพยาบาลระดบประจาการคาดหวงวาผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ มความรความสามารถ มทกษะทงทางดานการบรหารจดการ และการแกไขปญหาของผ ปวยและญาตได แสดงวาพยาบาล


ระดบประจาการมความคาดหวงตอสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการไวคอนขางสง สมรรถนะคอความสามารถของบคคลในการทจะปฏบตหนาททตนเองไดรบมอบหมาย มความร ทกษะ พฤตกรรม และลกษณะพเศษสวนบคคลทจาเปนตอการปฏบตหนาท10 และเปนเครองสะทอนถงคณคาการปฏบตงานของพยาบาลทาใหเกดการปฏบตงานทปลอดภยเปนทยอมรบ และเปนองคประกอบสาคญทแสดงถงความเปนวชาชพ11 โรงพยาบาลนครพงคเปนโรงพยาบาลระดบตตยภมของกระทรวงสาธารณสข มจานวนเตยงทงสน 687 เตยง มการบรหารจดการนอกเวลาราชการในโรงพยาบาล โดยมผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการเปนผ ดแลแทนหวหนาพยาบาล ผลดเปลยนหมนเวยนกนวนละ 1 คน โดยผ ตรวจการพยาบาลเหลานไดคดเลอกมาจากพยาบาลอาวโส และหวหนาหอผ ปวย ฝกทดลองงานกอนปฏบตหนาทผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ โดยมการปฐมนเทศ และมพยาบาลพเลยงฝกเปนเวลา 3 เดอน จงมอบหมายใหปฏบตหนาทผตรวจการดงกลาว แตทางกลมการพยาบาลยงไมเคยทาการประเมนถงสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการทปฏบตหนาทเลย ผ วจยในฐานะเปนผบรหารคนหนงของกลมการพยาบาล จงสนใจทจะทาวจยถงสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองและของพยาบาลประจาการ โดยไดศกษาสมรรถนะทพงประสงคของผปฏบตหนาทผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการโรงพยาบาลรฐ ของพรกล สขสด12 ซงประกอบ

ไปดวยสมรรถนะหลก 6 ดานคอ 1) ดานบรหารจดการ 2) ดานมนษยสมพนธ และการสอสาร 3) ดานการนเทศ 4) ดานการแกปญหาและการตดสนใจ 5) ดานความเปนนกวชาการเชงคลนก และ 6) ดานการควบคมรกษาคณภาพและจรยธรรมซงสอดคลองกบบทบาทหนาทของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการโรงพยาบาลนครพงค โดยตองการทราบถงสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการโรงพยาบาลนครพงคตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจาการวาเปนอยางไร จะไดนาเอาผลการวจยมาเปนขอมลในการวางแผนพฒนาผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตอไป

วตถประสงคของการวจย 1. ศกษาสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจาการกลมการพยาบาล โรงพยาบาลนครพงค 2. เปรยบเทยบสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจาการกลมการพยาบาล โรงพยาบาลนครพงค

สมมตฐานการวจย สมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบ รของตนเอง และพยาบาลประจาการ มสมรรถนะโดยรวมและรายดานไมแตกตางกน



กรอบแนวคดของการวจย การว จยค ร ง น เ ปนการศกษา เ กยวกบสมรรถนะของผ ตรวจการนอกเวลาราชการซ งประกอบดวยสมรรถนะดานตาง ๆ รวมดวยกนเปน 6 ดาน ไดแก 1) ดานบรหารจดการ 2) ดานมนษยสมพนธ และการสอสาร 3) ดานการนเทศ 4) ดานการแกปญหาและการตดสนใจ 5) ดานความเปนนกวชาการเชงคลนก และ 6) ดานการควบคมรกษาคณภาพและจรยธรรม

วธดาเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยแบบพรรณนาเชงเปรยบเทยบ (Comparative descriptive study) ประชากรเ ปนพยาบาลวชา ชพ ทปฏบ ตงานในโรงพยาบาลนครพงคตงแต 1 ปขนไป ผ วจยเลอกกลมตวอยางโดยคานวณหาขนาดกลมตวอยางโดยใชสตรของทาโร ยามาเน ทระดบความเชอมน 95% ไดกลมตวอยางจานวน 214 คน เปนผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการจานวน 41 คน พยาบาลประจาการ 173 คน หาขนาดของกลมตวอยางพยาบาลประจาการของแตละหนวยงานตามสดสวนประชากร และทาการสมแบบงายโดยการจบฉลากแบบไมแทนทใหไ ดกลมตวอยางตามท คานวณ เ ค ร อ ง ม อ ท ใ ช ใ นก า ร ว จ ย เ ป น แบบสอบถามประกอบดวยแบบสอบถามขอมลทว ไป และแบบสอบถามเกยวกบสมรรถนะของผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการทผ วจยดดแปลงมาจากแบบประเมนสมรรถนะทพงประสงคของผ ปฏบต

ห น า ทผ ต ร วจการพยาบาลนอก เวลาราชการโรงพยาบาลรฐของพรกล สขสด12 ทดสอบความเชอมนโดยใชสตรสมประสทธอลฟาของครอนบาคของผตรวจการพยาบาลและของพยาบาลประจาการไดเทากบ .98 และ .97 ตามลาดบ ผ วจยรวบรวมขอมลดวยตนเอง โดยแจงการพทกษสทธใหกลมตวอยางทราบ ขอมลทไดนามาวเคราะหขอมลโดยใชสถตแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ทดสอบสมตฐานดวยสถตทดสอบ independent t- test

ผลการวจย 1. ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง พบวา กลมผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ เปนเพศหญงทงหมด สวนใหญมอาย 41 – 50 ป รอยละ92.7 อายเฉลย 45.04 ป สถานภาพค รอยละ 65.9 ระยะเวลาการทางานมากกวา 20 ป รอยละ46.3 เฉลยทางานมา 18.53 ป ระยะเวลาในการปฏบตงานในหนาทผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการในชวง 1 – 5 ป รอยละ 70.7 เฉลย 5.24 ป วฒการศกษาระดบปรญญาตร รอยละ 75.6 สวนพยาบาลประจาการเพศหญงรอยละ 96.5 สวนใหญมอาย 31 – 40 ป รอยละ 49.1 อายเฉลย 34.39 ป สถานภาพโสด รอยละ 48.6 ระยะเวลาการทางานชวง 6- 10 ป รอยละ 30.6 เฉลย 11.49 ป วฒการศกษาระดบปรญญาตร รอยละ 93.1 2. คะแนนสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองโดยรวมอย




x xในระดบสง ( = 3.57, SD = .43) เมอพจารณาเปนรายดานพบวากลมตวอยางมคะแนนสมรรถนะ อยในระดบสง คอ ดานมนษยสมพนธและการ

สอสาร ( x = 3.88, SD = .44) ดานการแกปญหา

และการตดสนใจ ( x = 3.80, SD = .49) ดานการ

ควบคมรกษาคณภาพและจรยธรรม ( x = 3.58, SD = .59) และดานทอยในระดบปานกลางคอดาน

บรหารจดการ ( x = 3.22, SD = .61) ดานการ

นเทศ ( x = 3.25, SD = .57) และดานความเปน

นกวชาการเชงคลนก ( x = 3.49, SD = .53) ดงแสดงในตารางท 1 3. คะแนนสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของพยาบาลประจาการ

โดยรวมอยในระดบปานกลาง ( x = 3.14, SD = .61) เมอพจารณาเปนรายดานพบวากลมตวอยางมคะแนนสมรรถนะอยในระดบปานกลาง ทกดาน คอ

ดานมนษยสมพนธและการสอสาร ( = 3.23, SD

= .68) ดานการแกปญหาและการตดสนใจ ( x = 3.24, SD = .66) ดานการควบคมรกษาคณภาพและ

จรยธรรม ( x = 3.20, SD = .66) ดานบรหาร

จดการ ( x x = 2.96, SD = .75 ) ดานการนเทศ ( = 3.04, SD = .69) และดานความเปนนกวชาการ

เชงคลนก ( x = 3.12, SD = .70) ดงแสดงในตารางท 2 4. เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจาการ พบวามความแตกตางกนโดยสมรรถนะของผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองสงกวา การรบรของพยาบาลประจาการทงโดยรวมและ รายดานอยางมนยสาคญทางสถต (P<.05) ดงแสดงในตารางท 3

ตารางท 1 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการ

รบรของตนเอง

ผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ (N=41) สมรรถนะของผตรวจการพยาบาล นอกเวลาราชการ x SD ระดบการรบร

รายดาน 1. ดานบรหารจดการ 3.22 .61 ปานกลาง 2. ดานมนษยสมพนธและการสอสาร 3.88 .44 สง 3. ดานการนเทศ 3.25 .57 ปานกลาง 4. ดานการแกปญหาแกปญหาและการตดสนใจ 3.80 .49 สง


ตารางท 1 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเอง (ตอ)

ผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ (N=41) สมรรถนะของผตรวจการพยาบาล

นอกเวลาราชการ x SD ระดบการรบร รายดาน 5. ดานการเปนนกวชาการเชงคลนก 3.49 .53 ปานกลาง 6. ดานการควบคมรกษาคณภาพและจรยธรรม 3.58 .59 สง

ภาพรวม 3.57 .43 สง * P <.05 ตารางท 2 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการ

รบรของพยาบาลประจาการ

ผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ (N=41) สมรรถนะของผตรวจการพยาบาล นอกเวลาราชการ x SD ระดบการรบร

รายดาน 1. ดานบรหารจดการ 2.96 .75 ปานกลาง 2. ดานมนษยสมพนธและการสอสาร 3.23 .68 ปานกลาง 3. ดานการนเทศ 3.04 .69 ปานกลาง 4. ดานการแกปญหาแกปญหาและการตดสนใจ 3.24 .66 ปานกลาง 5. ดานการเปนนกวชาการเชงคลนก 3.12 .70 ปานกลาง 6. ดานการควบคมรกษาคณภาพและจรยธรรม 3.20 .66 ปานกลาง

ภาพรวม 3.14 .61 ปานกลาง * P <.05




ตารางท 3 การเปรยบเทยบสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองและพยาบาลประจาการ

ผตรวจการพยาบาล

พยาบาลประจาการ สมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ

นอกเวลาราชการ (N = 173)

(N = 41)

x SD x SD

t p-value

รายดาน 1. ดานบรหารจดการ 3.22 .61 2.96 .75 -2.358 .021* 2. ดานมนษยสมพนธและการ

สอสาร 3.88 .44 3.23 .68 -7.428 .000*

3. ดานการนเทศ 3.25 .57 3.04 .69 -2.021 .047* 4. ดานการแกปญหาแกปญหา

และการตดสนใจ 3.80 .49 3.24 .66 -6.099 .000*

5. ดานการเปนนกวชาการเชงคลนก

3.49 .53 3.12 .70 -3.708 .000*

6. ดานการควบคมรกษาคณภาพและจรยธรรม

3.58 .59 3.20 .66 -3.622 .001*

ภาพรวม 3.57 .43 3.14 .61 -5.223 .000* * P <.05

การอภปรายผล คะแนนสมรรถนะของผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของตนเองโดยรวมอยในระดบสง แสดงวาผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการไดมการแสดงออกถงความรความสามารถ ทกษะเจตคตของตนเองในการปฏบตตามบทบาทหนาททไดรบมอบหมายใหเกดประสทธภาพสงสดและเปนไปตามความคาดหวงของผ บรหาร อาจ

เนองมาจากผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการอยในวยผใหญระดบวฒภาวะเจรญตามวย เคยไดรบการอบรมเตรยมความพรอมกอนรบหนาทพยาบาลตรวจการ และสวนใหญจะเปนหวหนาหอผ ปวยหรอพยาบาลอาวโสซงผานการเรยนรดานการบรหาร และมประสบการณในการทางานบรหารจดการปญหาอปสรรคตางๆมาบางแลวจงรบรบทบาทหนาทของ


ตนเองไดในระดบสง เ มอมการรบ ร ท ด ทาให มสมรรถนะเปนไปตามการรบรของตนเอง จงทาใหการปฏบตตามสมรรถนะเปนไปในทางบวกซงสอดคลองกบแนวคดของเดคเคอร13 กลาววาการรบรคอการนาเอาลกษณะตางๆของสงเราและสงทอยภายในตวของบคคลคอความร การเรยนร ประสบการณในอดตของบคคลมารวมกนเปนการรบรของบคคลและนาไปสการปฏบต เมอพจารณารายดานทมการรบรในระดบสงคอดานมนษยสมพนธและการสอสาร เนองจากผ ตรวจการพยาบาลเปนผ ทมอายตงแต 41 ปขนไป และมการทางานมากกวา 20 ป ซงจะตองผานการประสานงานทงภายนอกและภายในตลอดจนถงทมสขภาพอน ๆ มาแลว และทราบถงหลกการบรหารทดตองมมนษยสมพนธ โดยผบรหารทปรารถนาความสาเรจตองมกลยทธสรางสมพนธภาพกบผ ใตบงคบบญชา โดยแสดงออกจรงใจ ชวยเหลอ มความเปนมตรงานจงประสบผลสาเรจได14 เพราะผบรหารทมความสามารถดานการสอสารจะชวยใหเกดการพฒนา มผลในการปฏบตงานและประสทธภาพของงาน12 ดานการแกปญหาและการตดสนใจผ ตรวจการนอกเวลามการรบรในระดบสงเนองจากกจกรรมดานนถอเปนกจกรรมทสาคญทสดของผ ตรวจการพยาบาลจะตองบรหารจดการเพราะผ รบการนเทศตองการการชวยเหลอแกไขปญหาใหตลอดเวลา ผ ตรวจการพยาบาลจะตองเขาใจในการแกไขปญหาเฉพาะหนา และพยายามใชกระบวนการขนตอนโดยเปนแนววทยาศาสตรเพอใหไดมาในขอปฏบตนน ๆ อยางเหมาะสม ซงผปฏบตการพยาบาลทอยเวรนอกเวลา

ราชการยงมประสบการณในการแกไขปญหานอยจาตองปรกษาผตรวจการพยาบาลนอกเวลา และในดานการควบคม รกษาคณภาพและจ รยธรรมผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการมการรบรในระดบสง เนองจากปจจบนกระแสของการพฒนาคณภาพและการรบรองคณภาพของโรงพยาบาลตาง ๆ เพมสงขนผตรวจการพยาบาลจาเปนตองมงเนนการบรการทมคณภาพ บรหารความเสยงตลอดเวลา ความเสยงตาง ๆ ทเกดจากการปฏบตงานจะตองถกคนพบโดยเรว ซงเปนบทบาทของผตรวจการพยาบาลทจะตองควบคม15 จงรบรสมรรถนะดานนไดในระดบสง คะแนนสมรรถนะของผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามการรบรของพยาบาลประจาการโดยรวมอยในระดบปานกลาง ทงนเนองจากพยาบาลประจาการมอายระหวาง 30 -40 ป มประสบการณในการทางานนอยกวาผตรวจการพยาบาลระยะเวลาในการทางานชวง 6- 10 ป ไมเคยรบการอบรมในเรองการบรหารจดการ หรอเปนผตรวจการพยาบาลมากอน จานวนหอผ ปวยหรอหนวยงานตาง ๆ มจานวนมากทาใหผ ตรวจการพยาบาลไปเยยมตรวจ ไมทวถงทาใหพยาบาลประจาการมองเหนสมรรถนะตาง ๆ ทผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาปฏบตนอย บางสมรรถนะพยาบาลประจาการไมสามารถรบรการปฏบตตามสมรรถนะนน ๆ ของผตรวจการพยาบาลได จงรบรในระดบปานกลาง เมอพจารณาในรายดานตงแตดานดานมนษยสมพนธและการสอสาร สวนใหญผตรวจการพยาบาลจะมการสอสารกบพยาบาล3




ประจาการนอย เนองจากตองรบนเทศใหครบทกหอผ ปวยจงไมมเวลาทจะสอสารกนในเชงลก ยกเวนเมอมเหตการณทสาคญทจะตองแกไขรวมกนจะทาการซกถามปรกษาเพอความเขาใจในการปรบปรงงานเทานน ทาใหการรบรดานนอยในระดบปานกลาง สวนดานการแกปญหา และการตดสนใจมการรบรในระดบปานกลาง เ นองจากพยาบาลประจาการคาดหวงในตวผตรวจการพยาบาลนอกเวลามากทจะสามารถแกไขปญหาตาง ๆ ใหไดตามตองการ แตถาไมสามารถจดการแกไขปญหาใหไดทงหมดกจะทาใหการรบรของพยาบาลประจาการลดลงหรอบางคนไมไดรบการนเทศดานนจงไมสามารถรบรได ดานความเปนนกวชาการเชงคลนก ผตรวจการพยาบาลนอกเวลาจะไดใชสมรรถนะดานนนอยมากเพราะการพยาบาลเชงคลนกเปนการพยาบาลเฉพาะทางหรอผตรวจการมเวลานอยจงนเทศไมทวถง จงมงเนนไปทางดานการตรวจตราอตรากาลง ไมมงเนนการสอนทางคลนก ซงสมรรถนะดานนพวงรตน บญญานรกษ16 ไดกลาววาระบบบรการพยาบาลเปนระบบทนาไปสการมคณภาพ มการพฒนาไปสรปแบบการใหเหตและผลอยางมหลกการทางวชากร ใหความสาคญกบการคดเพมขนเทากบเปนการสรางพยาบาลใหเกดการเรยนรและสรางความเปนผ ร ไมเพยงแตใชการสรางทกษะการทางานดวยมอเพยงอยางเดยว16 เมอผตรวจการปฏบตตามสมรรถนะดานนนอยจงทาใหการรบรของพยาบาลประจาการอยในระดบปานกลาง และดานการควบคมรกษาคณภาพและจรยธรรม

พยาบาลประจาการมกจะคดวาผตรวจการพยาบาลจะจองมาคอยจบผดเมอมการปฏบตไมเปนไปตามมาตรฐานตาง ๆ มความรสกไมพงพอใจการเยยมตรวจของผตรวจการพยาบาลจงรบรสมรรถนะดานน ในระดบปานกลาง

ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช 1. เปนขอมลพนฐานในการพฒนาสมรรถนะผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ 2. เปนขอมลในการเพอพจารณาในการสรรหาและคดเลอกผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ 3. เปนขอมลพนฐานในการปรบปรงการกาหนดบทบาทหนาทของผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ 4. เปนขอมลเบองตนใหแกผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการในการพฒนาตนเอง

ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป 1. เปรยบเทยบสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการตามความคาดหวงของพยาบาลประจาการกบการปฏบตจรง 2. ศกษาปจจยทสนบสนนให เ กดการพฒนาสมรรถนะของผ ตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ


เอกสารอางอง 1. พวงรตน บญญานรกษ. “การวจยตน: การปรบปรงพฤตกรรม” เอกสารประกอบการประชมวชาการเรอง

พยาบาลกบการเปนผ นาดานสขภาพอนามย ณ หองประชมตกศกรนทรภกด วทยาลยพยาบาล สภากาชาดไทย, 19-21 สงหาคม. (อดสาเนา); 2535. พวงรตน บญญานรกษ. 50 ป ชวต และงานอาจารยพวงรตน บญญานรกษ. กรงเทพฯ : กรงเทพการพมพ; 2536.

2.

3. Swanburg RC. Management and leadership for nurse managers. Boston: Jones Bartlett; 1990. 4. พวงรตน บญญานรกษ. คมอการนเทศการฝกประสบการณวชาชพการพยาบาล. ชลบร : ศรศลปะ

การพมพ; 2539. 5. Dickelmann NL. and Bradwell M M. The new hospital supervisor. Sydney: Addison-Wesley; 1977. 6. George CS. Supervision in action the art of managing other. 3rd ed. Virginia: Prentice-Hall; 1982. 7. Abels P. The new practice of supervision and staff development. New York : Association Press;

1977. 8. ทศนาลย หรญโรจน. การนเทศการพยาบาลของผ ตรวจการนอกเวลาราชการโรงพยาบาลคายสรนาร

จงหวดนครราชสมา. รายงานการศกษาอสระปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน; 2544.

9. จนทรา วชราภากร. การเสรมสรางการปฏบตงานของผ ตรวจการนอกเวลาราชการ ประจาแผนกการพยาบาลสต-นรเวชกรรม โรงพยาบาลศรนครนทร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน; 2543.

10. มฑตา รตนภาค. การวเคราะหตวประกอบสมรรถนะของพยาบาลผาตดโรงพยาบาลของรฐ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย; 2544.

11. Hamitton PM. Reality of contemporary nursing. 2nd ed. California: Addison-Wesley; 1996. 12. พรกล สขสด. สมรรถนะทพงประสงคของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการ โรงพยาบาลรฐ. วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย; 2546.




13. Decker PJ, & Sullivan EJ. Nursing administration a micro/macro approach for effective. New Jersey:Appleton & Lange; 1992.

14. กลยา ตนตผลาชวะ. การบรการหอผ ปวย. กรงเทพฯ:โรงพมพเจรญกจ; 2525. 15. จนทรเพญ พาหงส. ตวประกอบสมรรถนะของพยาบาลหวหนาหอผ ปวยโรงพยาบาลศนยและโรงพยาบาล

ทวไป สงกดกระทรวงสาธารณสข โรงพยาบาลศนยและโรงพยาบาลทวไป; 2538. 16. พวงรตน บญญานรกษ และกลยา ตนตผลาชวะ. การบนทกทางการพยาบาล การพฒนาคณภาพการ

บรการพยาบาลลาดบท 4. กรงเทพฯ : โรงพมพไทยเกษม; 2530.


ผลของโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกตอภาวะซมเศราของผตองขงวยรนชาย ในเรอนจาจงหวดพจตร จฑาทพย ประทนทอง * พย.ม.(การพยาบาลสขภาพจตและจตเวช) ดาราวรรณ ตะปนตา ** ค.บ. ขวญพนมพร ธรรมไทย *** วทม. บทคดยอ การศกษาในครงนเปนการวจยกงทดลอง (quasi experimental resesearch) มวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกตอภาวะซมเศราของผ ตองขงวยรนชายในเรอนจาจงหวดพจตร โดยศกษาในกลมตวอยาง 15 คน ใชวธการสมแบบงาย โดยการจบฉลากแบบไมใสคน เครองมอทใชในการศกษาประกอบดวย 1) แบบบนทกขอมลสวนบคคล 2) แบบประเมนภาวะซมเศราของเบค (Beck Depression Inventory IA [BDI-IA] แปลโดย มกดา ศรยงค และหาความเชอมนโดยสมประสทธแอลฟาของครอนบาคไดเทากบ .83 และ3) โปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกตอภาวะซมเศราของ

ผ ตองขงวยรนชายในเรอนจา ซงผศกษาดดแปลงจากโปรแกรมการฝ�กพดกบตวเองทางบวกของขวญจต มหากตตคณ ทไดพฒนาโปรแกรมตามแนวคดของนลสน-โจนส� รวมกบการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ การวเคราะหขอมลใชสถตเชงพรรณนา สถตทดสอบคาทชนด 2 กลมทสมพนธกน

ผลการศกษา พบวา ผ ตองขงวยรนชายในเรอนจาจงหวดพจตรทเขารวมการทดลอง มคะแนนภาวะซมเศราหลงไดรบโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกนอยกวากอนเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกตอภาวะซมเศรา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สรปไดวาโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกมประสทธภาพในการชวยลดภาวะซมเศราของผ ตองขงวยรนชายในเรอนจาได ดงนนพยาบาลทปฏบตงานทางการพยาบาลสขภาพจตและจตเวช สามารถเรยนรทกษะการใชโปรแกรมนและนาโปรแกรมนไปประยกตใชเพอลดภาวะซมเศราในผ ตองขงวยรนได

คาสาคญ : โปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก ภาวะซมเศรา ผ ตองขงวยรนชายในเรอนจา *พยาบาลวชาชพชานาญการ กลมงานสขภาพจตและจตเวช โรงพยาบาลพจตร จงหวดพจตร **รองศาสตราจารย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ***ผชวยศาสตราจารย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

38 ปท 37 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2553



บทนา ปจจบนอตราผ มปญหาสขภาพจตและจตเวชมแนวโนมเพมขนทกป จากการรายงานกรมสขภาพจต ปงบประมาณ 2546-2547 พบวาผ มปญหาทางสขภาพจตมจานวนเพมสงขน จากป พ.ศ. 2546 จานวน 1,371259 ราย เปน 2,139366 ราย ในป พ.ศ. 25471 นอกจากนองคการอนามยโลกไดทานายวาในป ค.ศ. 2020 โรคทางสขภาพจตและ จตเวช จะเปนปญหาสาคญของการสาธารณสข โดยภาวะซมเศราจะเปนปญหาทนาความสญเสย ดานสขภาพมาใหเปนอนดบสองรองจากโรคหวใจ ขาดเลอด2 ป จ จบนภาวะซม เ ศ ร า เ ปน ปญหา ท มความสาคญอยางยงในเยาวชน และกาลงไดรบ ความสนใจเพมขน3 ภาวะซมเศราทเกดขนในวยรน สงผลกระทบตอปญหาสมพนธภาพระหวางบคคล ทาใหวยรนขาดเรยน ขาดงาน นอกจากนยงอาจเกดภาวะเสยงตอการฆาตวตาย4 จากรายงานการวจยการสารวจสขภาพจตของวยรนพบวา กลมวยรนทมความเสยงตอภาวะซมเศรา คอ วยรนทกระทาผดกฎหมาย ซงเปนผลมาจากการมวธการปรบตวทผดปกตหรอขาดประสทธภาพ5 จากการสารวจภาวะสขภาพจตในเรอนจาบางขวางเมอป พ.ศ. 2545 พบความชกของโรคซมเศรารอยละ 106 นอกจากนการศกษาภาวะซมเศราของเยาวชนในสถานพนจและค มครองเดกและเยาวชนจงหวดสราษฎรธานของจนทนา เทศวฒนา7 พบวาความชกของภาวะซมเศราในกลมตวอยางมถง รอยละ 82.97

การบาบดทางปญญา (cognitive therapy) เปนวธการหนงทมประสทธภาพและไดรบการยอมรบอยางกวางขวางในการลดภาวะซมเศราและลดอตราการกลบเปนซาของภาวะซมเศรา ซงในการบาบดสามารถทาไดทงในแบบรายบคคลและรายกลม การบาบดทางปญญาเปนการบาบดอยางมโครงสราง มเปาหมายและทศทางชดเจน ใชระยะเวลาสน ซงมวตถประสงคเพอลดภาวะซมเศราโดยการปรบเปลยนวธการคดของผ รบการบาบด ดวยการปรบเปลยนความคดอตโนมตในทางลบตอตนเอง ตอเหตการณทเผชญ และตออนาคต เมอเกดการปรบเปลยนความคดอตโนมตในทางลบแลวจะสงผลใหโครงสรางทางความคดเกดการปรบเปลยนตามมา การพดกบตวเอง (self-talk) จดเปนรปแบบการ บาบดทาง ปญญาว ธหน ง ท ใ ช ในการป รบโครงสรางของความคด เปนการปรบแตงความคดและพฤตกรรม และเปนสวนหนงของการสอสารภายในตวเองของบคคล การพดกบตวเองเปนโปรแกรมทมประสทธภาพในการประยกตเพอใชเปนทางเลอกเมอเกดการรบรทบดเบอนหรอเพอปรบระบบความคด ซงลกษณะความคดและการพดกบตวเองนมพนฐานมาจากความเชอทบคคลมตอตวเอง ดงนนความเชอเหลานจงปรบแตงลกษณะการพดกบตวเองได8 นอกจากน ดานส9 ไดกลาววา การพดกบตนเองเปนยทธวธหนงทสามารถชวยเหลอผ ทมภาวะซมเศราได กลาวคอ ผ ทมภาวะซมเศราจะทาใหการมองชวตและมองอนาคตเกนความเปนจรง ทาให รสกสบสน


สมมตฐานการวจย ขอความทเกดขนในความคด จะเปนในแงลบและ สนหวง

สาหรบผ ตองขงวยรนชายในเรอนจา การทตองเขามาอยในสภาพแวดลอมทถกจากดสทธ เตมไปดวยกฎระเบยบทเครงครด ถกตดความสมพนธกบบคคลภายนอก และตองหางไกลจากครอบครว ถอเปนภาวะวกฤตในชวตซงอาจสงผลใหมการประเมนเหตการณตางๆ ทเกดขนในชวตบดเบอนไปจากความเปนจรง เกดความรสกทอแท สนหวง ดงนนการนาการพดกบตนเองทางบวกมาใชปรบเปลยนความคด ทสนหวงจะชวยใหมองเหนถงความคดทบดเบอนไปในทางลบ มการแทนทการพดกบตวเองในทางลบโดยใชการพดกบตวเองทางบวก ทาใหรสกมคณคาในตนเองมากขน และสงผลใหภาวะซมเศราลดลงได การศกษาผลของโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกตอภาวะซมเศราของผ ตองขงวยรนชายในเรอนจาจงหวดพจตรครงน จะเปนแนวทางสาหรบพยาบาลและผ ททางานเกยวของกบการดแลวยรนทมภาวะซมเศรา รวมทงเปนแนวทางในการปองกนการเกดปญหาสขภาพจตในสงคมไดตอไป

วตถประสงคการวจย เพอเปรยบเทยบภาวะซมเศราของวยรนชายในเรอนจาจงหวดพจตรกอนและหลงเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก

วยรนชายในเรอนจาจงหวดพจตรมคะแนนภาวะซมเศราหลงไดรบโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกนอยกวากอนเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกตอภาวะซมเศรา

กรอบแนวคดในการวจย ในการศกษาครงนผ วจยไดใชทฤษฎปญญานยม (cognitive theory) ซงไดรบการพฒนาโดย เบค10 และแปลโดยมกดา ศรยงค11 มาเปนกรอบแนวคด ซงทฤษฎนไดอธบายเกยวกบภาวะซมเศราไววา ภาวะซมเศราเปนความแปรปรวนทางดานอารมณ และมการเบยงเบนดานความคดและการรบร ซงเปนผลจากประสบการณในอดตททาใหบคคลมการประมวลเรองราวบดเบอนไปจากความเปนจรง และ/หรอทาใหบคคลเกดความคดอตโนมตดานลบตอตนเอง ตอสงแวดลอม และตออนาคต สาเหตหลกของการเกดภาวะซมเศราม 2 ประการ คอ การประสบกบภาวะวกฤตในชวตและการมความคดอตโนมตทางลบ ซงการเกดภาวะวกฤตในชวตเปนภาวะทปองกนและแกไขไดยาก การเขามาอยในเรอนจาผ ตองขงวยรนชาย นบเปนภาวะวกฤตในชวตทวยรนตองเผชญกบสภาพแวดลอมทไมคนเคย ถกจากดสถานท และตองแยกจากครอบครวซงไมสามารถแกไขได แตการแกไขความคดซงอยในกระบวนการปญญาสามารถทาได โดยการเรมตนจากการคนหาความคดอตโนมตทางลบของตนเอง พจารณาความคดทบดเบอนในทางลบ เขาใจถงความสมพนธระหวางความคด ความรสก



วสดและวธการ และพฤตกรรม เรยนรทจะแยกแยะและเปลยนแปลง หรอแทนทความคดทเปนลบใหเปนคดทางบวกทเหมาะสมแลวถายทอดออกมาในรปแบบของการพดกบตวเองทางบวก ซง นลสน-โจนส

12 กลาววา การพดกบตวเองสามารถทาใหเกดกาลงใจ หรอทาให รสกเปนทกขได การพดกบตวเองจะสามารถสอใหบคคลมองเหนถงความคดอตโนมตทางลบทซอนอยในประโยค ชวยใหบคคลเกดการตระหนก รถ งความคดอตโนมตทางลบของตน และเมอบคคลสามารถเลอกใชการพดกบตวเองทางบวกในการแทนทการพดกบตวเองในทางลบ หรอเพมการคดหรอทกษะในการแสดงออกในการเผชญกบปญหาสวนบคคล ในการศกษาครงน ผศกษาไดดดแปลงโปรแกรมการพดกบตวเองทางบวกของขวญจต มหากตตคณ13 ซงสรางตามแนวคดของนลสน-โจนส12 ประกอบดวย 6 ขนตอน คอ 1) การใชสรรพนาม “ฉน” ในการพดกบตวเอง 2) การพดกบตวเองทางบวก 3) คนหาการพดกบตวเองในทางลบ 4) กาหนดวธการพดกบตวเองทางบวก 5) ประยกตวธพดกบตวเองทางบวกใหเขากบปญหาสวนบคคล และ 6) นาวธการพดกบตวเองทางบวกมาใชการนาโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกมาใชกบผ ตองขงวยรนชายในเรอนจาจงหวดพจตรทมภาวะซมเศรา ใหสามารถปรบเปลยนความคดในแงลบใหเปนความคดตามความเปนจรงโดยการพดกบตนเองทางบวกได นาจะชวยใหภาวะซมเศราของวยรนในเรอนจาลดลงได

รปแบบการศกษาครงนเปนการศกษาวจย กงทดลอง (quasi experimental research) แบบวดกอนและหลงทดลอง (pre-post test design) เพอเปรยบเทยบภาวะซมเศราของวยรนชายในเรอนจาจงหวดพจตร ประชากรและกลมตวอยาง กลมตวอยางเปนผ ตองขงวย รนชายในเรอนจา ทมอายระหวาง 18-25 ป เพศชายทตองคดอยในเรอนจา จงหวดพจตร และหลงจากการประเมนภาวะซมเศราพบมภาวะซมเศราอยในระดบเลกนอยถงปานกลาง โดยขนาดของกลมตวอยางไดจากการกาหนดอานาจการทานาย (power analysis) ท .8 ขนาดอทธพล (effect side) เทากบ 1.2 ทระดบความเชอมนท .05 ไดกลมตวอยางจานวน 8 คน แตเพอเปนการปองกนกลมตวอยางขาดการบาบดระหวางดาเนนกจกรรมจงเพมกลมตวอยางเปน 15 คน การเลอกกลมตวอยางใชวธการสมกลมตวอยางแบบงาย (simple random sampling) โดยการจบฉลากแบบไมใสคน (sampling without replacement) ซงกลมตวอยางมคณสมบตดงนคอ เปนวยรนตอนปลาย ทมอายระหวาง 18-25 ป สามารถอานและเขยนหนงสอได ไมมปญหาดานการสอสาร ไมมความพการทางดานรางกาย และมคะแนนภาวะซมเศราตามแบบประเมนภาวะซมเศราของเบค (Beck Depression Inventory 1A [BDI-1A] อยในระดบเลกนอยถงปานกลาง ระยะเวลาทใชในการรวบรวมขอมลระหวางเดอนมถนายน ถง เดอนกรกฎาคม 2551



เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการศกษาครงน แบงเปน 2

ประเภท ไดแก 1) เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลประกอบดวยแบบสอบถามขอมลสวนบคคล และ แบบประเมนภาวะซมเศราของเบค

วธเกบรวบรวมขอมลและพทกษสทธของกลมตวอยาง หลงจากโครงรางการคนควาแบบอสระไดผานการอนมตจากคณะกรรมการวจย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ผ ศกษาไดตดตอหนวยงานทตองการศกษาพรอมทงชแจงวตถประสงคของการศกษาและการพทกษสทธกลมตวอยางดวยวาจาและการเขยน ไดแก การใหขอมลถงการเขารวมและการมสทธปฏเสธ การรกษาความลบของขอมล การนาเสนอขอมลในภาพรวม เปนตน เ มอกลมตวอยางยนดเขารวม จงไดดาเนนการจดการตามแผนทกาหนดไว โดยใหกลมตวอยางเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกตอภาวะซมเศรา จานวน 8 ครง ๆ ละ 60-90 นาท สปดาหละ 3 ครง หลงจากนนจงประเมนผลการบาบดจากขอมลทไดรบ ไดแก ขอมลจากการสงเกตและการบนทกของผ ศกษา ขอมลจากการประเมนผลในแตละขนตอนของโปรแกรมและขอมลจากการตอบแบบประเมนภาวะซมเศราหลงเขารวมโปรแกรมในครงสดทายของกลมตวอยางหลง จากนนนาขอมลทรวบรวมไดจากแบบประเมนภาวะซมเศรากอนเขารวมโปรแกรมและหลงเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกตอภาวะซมเศรา มาว เคราะหทางสถตและสรปผลการศกษา

10 (Beck Depression Inventory [BDI-IA]) แบบประเมนน สรางขนบนพนฐานของทฤษฏปญญานยม เนนการประเมน 4 ดาน คอ ดานความคด ดานอารมณ ดานแรงจงใจ ดานรางกายและพฤตกรรม เหมาะสาหรบผมอายระหวาง 13-80 ป ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบภาวะซมเศรา จานวน 21 ขอ โดยเปนคาถามเกยวกบอาการทางจตใจ 15 ขอคาถามเกยวกบอาการทางกาย 6 ขอ และ 2) เครองมอทใชดาเนน การศกษา คอโปรแกรมการฝ�กพดกบตว เอง

ทางบวก ซงผศกษาดดแปลงจากโปรแกรมการฝ�กพดกบตวเองทางบวกของขวญจต มหากตตคณ13 ท

ไดพฒนาโปรแกรมตามแนวคดของนลสน-โจนส12� ร�วมกบการทบทวนวรรณกรรมทเกยวข�องกบภาวะซมเศร�าและ การพดกบตวเอง โดยโปรแกรมเปนไปในลกษณะของการสนทนาภายในทบคคลพดในใจและ / ห ร อพ ดออก เ ส ย งก บต ว เ อ ง ในทา ง ท ด

ประกอบดวย 6 ขนตอนคอ 1) การใช�สรรพนาม “ฉน” ในการพดกบตวเอง 2) พดกบตวเองทางบวก 3)

ค�นหาการพดกบตวเองในทางลบ 4) กาหนดวธการพดกบตวเองทางบวก 5) ประยกต�วธการพดกบ

ตวเองทางบวกใหเข�า กบป�ญหาส�วนบคคล และ 6) นาวธการพดกบตวเองทางบวกไปใช�

การวเคราะหขอมล 1. วเคราะหขอมลโดยขอมลทวไปมการแจกแจงโดยแสดงคาความถ รอยละ




2. วเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของระดบคะแนนภาวะซมเศราของกลมตวอยาง กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก โดยใชสถตคาท ชนด 2 กลมทสมพนธกน (paired t-test) และกาหนดระดบนยสาคญท .01

ผลการวจย

1. ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง กลม

ตวอยางสวนใหญ มอาย 22 ป และ 23 ป รอยละ

26.7สวนใหญมระดบการศกษาอยในระดบมธยมศกษา

ตอนตน รอยละ 73.3 มอาชพรบจาง/ ผใชแรงงานรอยละ

46.7 กลมตวอยางกอนเขามาอยในเรอนจาสวนใหญ

มสถานภาพสมรสโสด รอยละ 60 สถานภาพสมรส

ของบดามารดากลมตวอยางสวนใหญอยดวยกน

อยางราบรนรอยละ 40 กลมตวอยางสวนใหญไมม

ประวตการเจบปวย (โรคประจาตว) รอยละ 86.7 ไมเคยม

ประวตการใชสารเสพตด รอยละ 73.3 สาเหตท

ตองโทษของกลมตวอยางเปนลกทรพย มสารเสพตด

ในครอบครอง และ พรากผ เยาวคดเปนรอยละ 20

ระยะเวลาตองโทษทงหมดของกลมตวอยางอยในชวง

1 เดอน ถง 3 ป คดเปนรอยละ 46.7 และระยะ

ปจจบนทกลมตวอยางอยในเรอนจาเพอใชโทษอย

ในชวง 1 เดอนถง 1 ป คดเปนรอยละ 66.7ดงแสดงใน

ตารางท 1 - 4

ตารางท 1 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตาม อาย ระดบการศกษาและอาชพ (n=15)

กลมตวอยาง (n = 15) ขอมลสวนบคคล

จานวน (คน) รอยละ อาย (ป)

19 ป 2 13.3 21 ป 2 13.3 22 ป 4 26.7 23 ป 4 26.7 24 ป 2 13.3 25 ป 1 6.7


ตารางท 1 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตาม อาย ระดบการศกษา และ อาชพ (n=15) (ตอ)


จานวน (คน) รอยละ

ระดบการศกษา

มธยมศกษาตอนตน 11 73.3

มธยมศกษาตอนปลาย/ ปวช. 3 20.0

อนปรญญา / ปวส. 1 6.7

อาชพ

เกษตรกรรม 1 6.7

รบจาง/ ผใชแรงงาน 7 46.6

คาขาย/กจการสวนบคคล 2 13.3

พนกงานบรษท 2 13.3

ขาราชการ/รฐวสาหกจ 1 6.7

นกศกษา/นกเรยน 1 6.7

ตกงาน 1 6.7 ตารางท 2 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามสถานภาพสมรสของตนเอง (กอนเขามาอยใน

เรอนจา) และสถานภาพสมรสของบดามารดา (n=15)


จานวน (คน) รอยละ สถานภาพสมรสของตนเอง (กอนเขามาอยในเรอนจา)

โสด 9 60.0 สมรสและอยดวยกนอยาง ราบรน 4 26.6 แยกกนอย 1 6.7 หยาราง 1 6.7



ตารางท 2 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามสถานภาพสมรสของตนเอง (กอนเขามาอยในเรอนจา) และสถานภาพสมรสของบดามารดา (n=15 (ตอ)

กลมตวอยาง (n = 15)

ขอมลสวนบคคล จานวน (คน) รอยละ

สถานภาพสมรสของบดามารดา

อยดวยกนอยางราบรน 6 40.0 แยกกนอย 4 26.7 หยาราง 3 20.0 หมาย 2 13.3

ตารางท 3 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามประวตการเจบปวย (โรคประจาตว) และประวต

การใชสารเสพตด (n=15)


จานวน (คน) รอยละ ประวตการเจบปวย (โรคประจาตว)

ม 2 13.3 ไมม 13 86.7

ประวตการใชสารเสพตด

เคย 4 26.7 ไมเคย 11 73.3




ตารางท 4 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามสาเหตทตองโทษระยะเวลาตองโทษทงหมดและระยะเวลาปจจบนทอยในเรอนจา) (n=15)


จานวน (คน) รอยละ สาเหตทตองโทษ

ลกทรพย 3 20.0 มสารเสพตดในครอบครอง 3 20.0 ขมขน/กระทาชาเรา 1 6.7 พรากผ เยาว 3 20.0 พรบ. ปน 2 13.3 คกคามเสรภาพ 1 6.7 พยายามฆา 2 13.3

ระยะเวลาตองโทษทงหมด 1 เดอน- 3 ป 7 46.7 3 ป ขนไป - 6 ป 4 26.7 6 ป ขนไป - 9 ป 2 13.3 9 ป ขนไป - 12 ป 2 13.3

ระยะเวลาปจจบนทอยในเรอนจา 1 เดอน – 1 ป 10 66.7 1 ป ขนไป -2 ป 2 13.3 2 ป ขนไป – 3 ป 1 6.7 3 ป ขนไป - 4 ป 1 6.7 4 ป ขนไป – 5 ป 1 6.7

กอนเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกจานวนกลมตวอยางมภาวะซมเศราระดบเลกนอยรอยละ 53.33 และมภาวะซมเศราระดบปานกลางรอยละ 46.67 หลงเขารวมโปรแกรมการฝกพด

กบตวเองทางบวกจานวนกลมตวอยางไมมภาวะซมเศรารอยละ 66.67 และมภาวะซมเศราระดบเลกนอยรอยละ 33.33 ดงแสดงในตารางท 5


ตารางท 5 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามระดบคะแนนภาวะซมเศรากอนและหลงเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก

กอนเขารวมโปรแกรม หลงเขารวมโปรแกรม การฝกพดกบตวเองทางบวก การฝกพดกบตวเองทางบวก คะแนนภาวะซมเศรา

จานวน (คน) รอยละ จานวน (คน) รอยละ

ภาวะซมเศราปกต - - 10 66.67

มภาวะซมเศราระดบเลกนอย 8 53.33 5 33.33

มภาวะซมเศราระดบปานกลาง 7 46.67 - -

2. ผลการเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยของคะแนนภาวะซมเศราของผ ตองขงวยรนชายในเรอนจากอนและหลงเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก พบวามความแตกตางกน โดยม

คา เฉ ลยของคะแนนภาวะซมเศราหลง เ ขา รวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกนอยกวากอนเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ดงแสดงในตารางท 6

ตารางท 6 เปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยของคะแนนภาวะซมเศราของผ ตองขงวยรนชายในเรอนจากอน

และหลงเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก

คะแนนภาวะซมเศราของกลมตวอยาง Mean S.D t p-value กอนเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก 17.40 5.08 8.55* .000 หลงเขารวมโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวก 8.27 5.17

*P < .01



อภปรายผล วยรนตอนปลายเปนชวงวยทมพฒนาการทางความค ดแบบมหลกการและ เหตผล ( formal operation stage) ซง เพยรเจย14 ไดอธบายวา วยรนจะสามารถเขาใจความหมายของสญลกษณ และเขาใจความหมายของสงทเปนนามธรรมไดมากขน ทาใหวยรนมความสามารถในการคดไตรตรองขอมล เลอกขอมลทมเหตผล นาเชอถอ รวมกบ การสามารถตรวจสอบขอมลเ พอยนยนความ ถกตองได

15 ดงนนการฝกพดกบตวเองทางบวกจะชวยใหวยรนพฒนาความสามารถในการคดแบบมหลกการ และเหตผลมากขน กลาวคอ ทาใหวยรน ไดฝกทจะตระหนกถงความคดทอยภายในใจของตนเอง และสามารถตดสนใจ แกไขปญหาตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม16 สาหรบผ ตองขงวยรนชายในเรอนจา การทตองเขามาอยในสภาพแวดลอมทถกจากดสทธ เตมไปดวยกฎระเบยบทเครงครด ถกตดความสมพนธกบบคคลภายนอก และตองหางไกลจากครอบครว ถอเปนภาวะวกฤตในชวต ซงอาจสงผลใหมการประเมนเหตการณตางๆ ทเกดขนในชวตบดเบอนไปจากความเปนจรง ซงการคดทบดเบอนสวนใหญจะเปนไปในทางลบ ดงนนการฝก

พดกบตวเองในทางบวกจะทาใหผ ตองขงวยรนชายในเรอนจาไดฝกทจะตระหนกถงความคดทอยภายในใจ สามารถมองเหนถงความคดทบดเบอนไปในทางลบ และสามารถเลอกใชการพดกบตวเองทางบวกในการแทนทการพดกบตวเองในทางลบ ซงสงผลทาใหภาวะซมเศราลดลงได

ขอเสนอแนะ 1. พ ย า บ า ล ผ ป ฏ บ ต ง า น ท า ง ด า นสขภาพจตและจตเวชสามารถนาโปรแกรมการพดกบตวเองทางบวกเพอลดภาวะซมเศราไปใชได และหากมการฝกปฏบตบอยๆ ภายใตองคความรทมอย ประกอบกบมการใชกระบวนการจดการสการเรยนร (knowledge management) ในการปฏบตงาน จะทาใหมการพฒนางานประจาททาอยอยางตอเนอง 2. การนาโปรแกรมการพดกบตว เองทางบวกมาจดเปนคมอ และขยายการฝกใหคลอบคลมผ ตองขงทมภาวะซมเศราในเรอนจาทกราย จะชวยใหผ ตองขงสามารถพฒนาตนเอง และมมมมองตอตนเอง ตอสงแวดลอม และตออนาคตในทางบวกมากขน

เอกสารอางอง

1. กองแผนงาน กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. จานวนและอตราผ ปวยทางสขภาพจตของประเทศไทย ป 2546-

2547. [online]. 2005 [Cited 2005 May] ; Available from http://www.dmh.go.th/ report/population.html.



2. World Health Organization.Depression. [online]. 2007 [Cited 2007 January] ; Available from http://www.who.int/ mental_health/management/depression/definition/en/.html.

3. สมภพ เรองตระกล. ตาราจตเวชเดกและวยรน. กรงเทพมหานคร : เรอนแกวการพมพ, 2545. 4. Draucker C B. Interaction Patterns of adolescents with depression and the important adults in their

lives. Qualitative Health Research 2005; 15(7), 942-961. 5. กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. การทบทวนองคความรและงานวจยทเกยวของในเรอง ระบาดวทยา

ของปญหาสขภาพจตและโรคทางจตเวช. กรงเทพมหานคร : องคกรสงเคราะหทหารผานศก, 2547. ดวงตา ไกรภสสรพงษ. ความผดปกตทางจตเวชของผ ตองขง: การศกษาในเรอนจาเขต กรงเทพมหานครฯและเรอนจากลางบางขวาง. วารสารสขภาพจตแหงประเทศไทย 2545; 10(2) :123-132.

6.

7. จนทนา เทศวฒนา. ภาวะซมเศราของเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสราษฎรธาน. (วทยานพนธ).เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม ; 2546.

8. Grainger R D. The use and abuse of negative thinking. American Journal of Nursing 1991 ; 91(8), 13-14.

9. Danis C M. Manage your depression with a self-help kit. [online]. 2007 [Cited 2007 September] ; Available from http://www.helpstartshere.org

10. Beck A T. Depression: Clinical experimental and theoretical aspects. New York: Hoeber & Row, 1967.

11. มกดา ศรยงค. แบบประเมนภาวะซมเศราของเบค (Beck Depression Inventory IA [BDI-IA]). คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง, 2522.

12. Nelson-Jones, R. Thinking skill:Managing and preventing personal problems.New York:Pacific Grove: Brooks/Cole, 1990.

13. ขวญจต มหากตตคณ. ผลของโปรแกรมการฝกพดกบตวเองทางบวกตอภาวะซมเศราในเดกวยรน.(วทยานพนธ).เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม ; 2548.

14. Piaget J. The intellecture development of the adolescent: Psycho-social perspectives. New York: Bastic Books, 1969.

15. สชา จนทนเอม. จตวทยาเดกเกเร. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, 2544. 16. Franklin D J.Cognitive Therapy for Depression. [online]. 2006 [Cited 2006 September] ; Available from

http://psychologyinfo.com/depression/cognitive



ผลของโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวมตอความรและ การปฏบตตนในหญงตงครรภกอนไดรบยาระงบความรสกแบบทวไป เพอการผาตดคลอดในสถาบนบาราศนราดร

วรารตน แยมโสภ * พย.บ. บทคดยอ การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง มวตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนความรและการปฏบตตนของหญงตงครรภ หลงการเยยมดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม และเปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนความรและการปฏบตตนทถกตองของหญงตงครรภ กลมทไดรบโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม และกลมทไดรบการเยยมตามปกต โดยคดเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาเจาะจงเปนหญงตงครรภจานวน 30 ราย ทมอายครรภตงแต 32 สปดาหขนไป ฝากครรภทสถาบนบาราศนราดร เปนกลมเสยงทอาจตองเขารบการใหยาระงบความรสกแบบทวไปเพอผาตดคลอด เกบขอมลระหวางวนท 1 กนยายน –30 พฤศจกายน 2552 โดยแบงเปนกลมควบคม15 ราย และกลมทดลอง 15 รายโดยกลมควบคมจะไดรบการเยยมตามปกต กลมทดลองจะไดรบโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม เครองมอทใชในการวจย คอโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวมพรอมสอวดทศนทใชประกอบการเยยม เครองมอทใชเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถามขอมลสวนบคคล แบบทดสอบความร และแบบประเมนการปฏบตตน สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก การแจกแจงความถ หาคารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน สถต Paired Samples t-test และสถต Independent Samples t-test ผลการศกษา พบวา กลมหญงตงครรภทไดรบโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวมมคาเฉลยของคะแนนทดสอบความรสงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05 สวนคาเฉลยของคะแนนประเมนการปฏบตตนไดถกตองพบวาอยในเกณฑด และเมอเปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนความรของหญงตงครรภกลมทไดรบโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวมพบวาคาเฉลยคะแนนความรสงขนกวากลมทไดรบการเยยมแบบปกตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05 สวนคาเฉลยของคะแนนประเมนการปฏบตถกตอง พบวาทงสองกลมมคาเฉลยของคะแนนการปฏบตถกตองอยในเกณฑด ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากการศกษาครงน แสดงใหเหนวาโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม สามารถนามาใชในการเยยมหญงตงครรภ เพอใหหญงตงครรภมความรและสามารถปฏบตตนไดถกตองกอนมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไป จงเปนนวตกรรมหนงทสามารถใชเปนทางเลอกในการเตรยมความพรอมหญงตงครรภกอนมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไปได

คาสาคญ : โปรแกรม การเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม หญงตงครรภ ยาระงบความรสกแบบทวไป

การผาตดคลอด

* พยาบาลวชาชพชานาญการ สถาบนบาราศนราดร



บทนา

การผาตดคลอดเปนการผาตดทพบไดบอย และมอบตการณเพมมากขนในปจจบนพบไดถง รอยละ 25 ของการตงครรภ อตราตายของมารดาจากการผาตดคลอดทางหนาทอง พบประมาณ 0-105 ราย ตอ 100,000 ราย ของการผาตดคลอด แมวาจะนอยแตกสงกวาการคลอดปกต ดงนนการใหบรการใหยาระงบความรสก เพอการผาตดคลอดทางหนาทอง จงเปนสวนหนงทสาคญในการชวยใหมารดาและทารกมความปลอดภย และไมมภาวะแทรกซอน1 ในปจจบนการฝากครรภ เ ปนส ง ท จา เ ปนและมความสาคญอยางยง การฝากครรภทดสามารถลดอตราการเสยชวตและทพพลภาพของมารดาและบตรได 2 ซงในระยะกอนคลอดมหลายเรองทหญงตงครรภตองเรยนร เพอใหไดบตรทสมบรณและมารดามความปลอดภยสงสด การใหความรในระยะฝากครรภไดมการพฒนาอยางมาก หญงตงครรภควรมสวนรบรและรวมตดสนใจในแผนการรกษา ทเรยกวา “Shared care” 3 การตงครรภในประเทศทพฒนาแลวและประเทศทกาลงพฒนา ไดปรบเปลยนมามงเนนทการดแลฉกเฉน และการเขาถงบคลากรทางการแพทยม า ก ข น 4 ห ญ ง ต ง ค ร ร ภ ม โ อ ก า ส เ ส ย ง ต อภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนได การงดนางดอาหารสาหรบการผาตดคลอด จะลดความเสยงตอการสารอกและการสาลกอาหารซงมอตราการเสยชวตสง แมวาจะพบอบตการณตากตาม ดงนนการใหความรและคาแนะนาควรไดรบการบรรจในแนวทางปฏบตและเผยแพรใหหญงตงครรภรบทราบ พรอมทง

ประยกตใชกลวธตาง ๆ เพอชกจงใหมการปฏบตทถกตอง วสญญแพทย วสญญพยาบาลสามารถมบทบาทรวมตงแตระยะฝากครรภ เพอใหการดแลหญงตงครรภเปนแบบสหสาขาวชาชพ วางอยบนหลกการทางการแพทย (evidence-based) และเปนการควบคมคณภาพของงานบรการ 5 การเลอกวธใหยาระงบความรสกในการทาผาตดคลอดขนอยกบความรบดวนของการผาตด สภาพของมารดาและทารก ความพรอมหรอความชานาญของผใหยาระงบความรสก เชน วสญญแพทย วสญญพยาบาล และความตองการของมารดา6 สามารถเลอกใชไดทงการระงบความรสกแบบทวไป และการระงบความรสกเฉพาะสวนดวยยาชาเฉพาะท วสญญพยาบาลควรมการเตรยมตวหญงตงครรภใหมความพรอมในเรองของความรและการปฏบตตนใหถกตองกอนใหยาระงบความรสก ซงจะชวยใหหญงตงครรภมความพรอมทางดานรางกาย และยงเปนการชวยเตรยมจตใจหญงตงครรภใหคลายความวตกกงวล และมทศนคตทดตอการมารบบรการผาตด และการใหยาระงบความรสก การเตรยมผ ปวยทดจะทาใหปญหาแทรกซอนและการตายจากการดมยาสลบนอยลง ผดมยาสลบเกดความมนใจ มการตดสนใจในระหวางการดมยาสลบไดด ลดความกลวของผ ปวย และทาใหหญงตงครรภมความมนใจในตวผดมยาสลบ มากขน 7 จากสถตป 2551 พบวางานวสญญสถาบนบาราศนราดร มการใหยาระงบความรสกเพอการผาตดคลอดจานวน 541 ราย เปนการใหยาระงบ



ความรสกแบบทวไป จานวน 533 ราย และใหยาระงบความรสกเฉพาะสวนดวยยาชาเฉพาะท จานวน 8 ราย จะเหนไดวาสวนใหญเลอกใชวธใหยาระงบยาระงบความรสกแบบทวไป คดเปนรอยละ 98.52 ของกลมหญงตงครรภทมารบบรการใหยาระงบความรสกเ พอการผ าตดคลอด

ระยะเวลานาน 30 นาท ตอครง ขณะเดยวกนจานวนอตรากาลงวสญญพยาบาลทมจานวนจากด กบภาระงานทมากขน จงเปนสงททาทายความสามารถของวสญญพยาบาลทจะบรหารจดการอยางไร มกลวธอยางไรทจะทาใหระบบงานมคณภาพ เกดประโยชนสงสดตอผมารบบรการ ดวยเหตผลดงกลาวผวจยจงมความสนใจทจะปรบปรง และสรางรปแบบการเตรยมตวหญงต ง ครร ภ กอนมา รบบ รการใ หยาระงบความรสกแบบทวไป ใหมความเหมาะสมกบหญงตงครรภใหมากทสด เพอนาผลทไดจากการศกษาวจยมาพฒนารปแบบการเยยมหญงตงครรภกอนมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไป

8 ท ว สญญพยาบาลตองรบผดชอบในการใหยาระงบความรสกเพอใหเกดความปลอดภยทงแมและลก ปจจบนกจกรรมการเยยมหญงตงครรภกอนใหยาระงบความรสก วสญญพยาบาลมการใหบรการทหองตรวจผ ปวยนอก แผนกสต-นรเวช สถาบนบาราศนราดร โดยการบรการใหขอมล ความร และคาแนะนาการปฏบตตนแกหญงตงครรภ กอนมารบบ ร ก า ร ใ ห ย า ร ะ งบ ค ว าม ร ส ก เ ป น ร า ยบ ค คล นอกจากนนแลวยงตองประเมนหญงตงครรภโดยการต ร ว จ ร า ง ก าย ซ กป ร ะ ว ต และผลต ร วจทา งหองปฏบตการ เพอนามาวางแผนการใหยาระงบความรสก หากตรวจพบวาหญงตงครรภรายใดมความผดปกต วสญญพยาบาลสามารถปรกษาแพทยทเกยวของไดตลอดเวลา เชน สตแพทย วสญญแพทย เปนตน กจกรรมการเตรยมตวหญงตงครรภกอนมารบบรการใหยาระงบความรสก เปนสงทมประโยชนมาก แตคณภาพของการบรการพยาบาลทางดานงานวสญญเปนส ง สาคญ ควรมการวดผลลพ ธการใหบรการ เพอนาไปพฒนาและปรบปรงแกไขใหดขนและไดมาตรฐาน การเยยมตามปกตรายบคคลตองใช

วตถประสงคของการวจย เพอศกษาผลของโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวมตอความรและการปฏบตตนในหญงตงครรภกอนไดรบยาระงบความรสกแบบทวไป เพอนาผลทไดจากการศกษาวจยมาพฒนารปแบบการเยยมหญงตงครรภแบบทวไป โดยศกษา 1. เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนความรและการปฏบตตนของหญงตงครรภ หลงการเยยมดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม 2. เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนความรและการปฏบตตวทถกตองของหญงตงครรภ กลมทไดรบการเยยมดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม และกลมทไดรบการเยยมตามปกต




กรอบแนวคดในการวจยและวรรณกรรมทเกยวของ การศกษาครงนไดนาหลกการการเรยนรแบบมสวนรวมและความรจากการทบทวนวรรณกรรมมาประยกตใชกบกจกรรมการเยยมหญงตงครรภ เพอใหมความรและสามารถปฏบตตนไดถกตองกอนมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไปเพอการผาตดคลอด โดยเนนการมสวนรวมของผ เรยน จดใหผ เ รยนเปนศนยกลาง เ ปนกระบวนการเ รยน ร กระบวนการคดอยางมเหตผลโดยใชกระบวนการกลม เรยกวา การเรยนรแบบมสวนรวม9 เปนรปแบบการเรยนการสอนทมประสทธภาพในการพฒนาบคคลทงดานความร เจตนคตและทกษะไดดทสด โดยผานการสงเคราะห จากผลการศกษาวจยการเรยนรหลายรปแบบจนไดโครงสรางพนฐานของการเรยนรแบบมสวนรวม 10 สาหรบกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวม ประกอบดวยหลกการเรยนรพนฐาน 2 อยาง คอ การเรยนรเชงประสบการณ (Experiential Learning) มองคประกอบของการเรยนรอย 4 ประการ คอ ประสบการณ การสะทอนความคดและอภปราย เขาใจและเกดความคดรวบยอด และการทดลองหรอประยกตแนวคด เปนการเรยนรทผ สอนมงเนนใหผ เรยนสรางความรจากประสบการณเดม และการ

เรยนรดวยกระบวนการกลมเพอรวมกนคด วเคราะห ฝกปฏบต กอใหเกดการเรยนรระหวางกน และชวยเสรมใหการเรยนรมประสทธภาพมากขน1 1 เ มอน ามา ใ ช ร วมกบกา ร เ ร ยน ร เ ช งป ระสบการ ณ (Experience Learning) จะทาใหผ เรยนไดมสวนรวมสงสดและทาใหบรรลงานสงสด10 สาหรบการเลอกสอประกอบผวจยไดเลอกสอทสามารถสอสารเขาใจงายทมทงภาพเคลอนไหวและเสยงประกอบ คอ วดทศน ทผวจยจดทาขนเองเพอชวยใหหญงตงครรภไดเรยนรไดงายและเกดความเขาใจมากยงขน สาหรบการเตรยมความพรอมหญงตงครรภ ตองเตรยมความพรอมในเรองความรและการปฏบตตนทถกตองกอนมารบบรการใหยาระงบความรสก เพอใหหญงตงครรภมความพรอมทงทางรางกายและจตใจ ลดอตราการตายและภาวะแทรกซอนจากการใหยาระงบความรสกและการผาตด 12 นอกจากนนการเยยมหญงตงครรภกอนใหยาระงบความรสกเปนประโยชนมากสาหรบการวางแผน การเตรยมวธการใหยาระงบความรสกและการดแลภายหลงการผาตด นอกจากนนยงปองกนการเลอนผาตด การงดการผาตด ปองกนภาวะแทรกซอนหรออนตรายทอาจเกดขนได



ตวแปรตน

การเยยมหญงตงครรภดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม ตวแปรตาม

-

วสดและวธการ การวจยครงนเปนการวจยกงทดลองไดมการพทกษสทธของกลมตวอยางโดยผานการพจารณาคณะกรรมการจรยธรรมวจยของสถาบนบาราศนราดร กลมตวอยางคอหญงตงครรภทมอายครรภตงแต 32 สปดาห ขนไปทมาฝากครรภสถาบนบาราศนราดร โดยกลมตวอยางผ วจยเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) จานวน 30 ราย ทไดรบการพจารณาจากสตแพทยวาเปนกลมเสยงทอาจตองเขารบการผาตดคลอดโดยวธการใหยาระงบความรสกแบบทวไป สามารถสอสารเขาใจได และใหความยนยอมในการเขารวมวจย สมตวอยางดวยวธการอยางงายเขาเปนเขาเปนกลมทดลองและกลมควบคม

กลมละ15คน โดยหญงตงครรภทมาฝากครรภในวนจนทรและวนพธเปนกลมควบคมทจะไดรบการเยยมตามปกต สวนหญงตงครรภทมาฝากครรภในวนองคารและวนพฤหสบดเปนกลมทดลองทจะไดรบโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม ผ วจยควบคมตวแปรทอาจมผลตอการวดในทงสองกลมใหมความคลายคลงกนมากทสด โดยการจบคตามกลมอาย กลมระดบการศกษา กลมอาชพ กลมรายไดครอบครวตอเดอน กลมทมประสบการณการตงครรภ และกลมทมประสบการณการไดรบยาระงบความรสก

การเยยมหญงตงครรภตามปกต

ความร

-

การปฏบต



เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย 1. เค รองมอ ท ใ ช ในการรวบรวมขอมลประกอบดวย 1.1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคล ไดแกขอมลเกยวกบ อาย ระดบการศกษา อาชพรายไดของครอบครวตอเดอน ประวตการตงครรภ และประวตการไดรบยาระงบความรสก 1.2 แบบทดสอบความรเกยวกบการเตรยมตวเพอมารบบรการใหรบยาระงบความรสกแบบทวไปเพอการผาตดคลอด ผวจยไดสรางขนเอง มจานวน 15 ขอ 1.3 แบบประเมนการปฏบตตนทถกตองของหญงตงครรภ เ มอมารบบรการใหยาระงบความรสก แบบทวไป (สาหรบวสญญพยาบาล) ผวจยไดสรางขนเองมจานวน 7 ขอ 2. เครองมอทใชในการทดลอง ประกอบดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม ใชเวลา 30 นาท พรอมสอวดทศนเรอง “ความร และการปฏบตตน เพอมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบ

ทวไป” ทใชประกอบในโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม

การตรวจสอบคณภาพเครองมอ 1. นาแบบทดสอบความร แบบประเมนการปฏบตตน ผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาจากผทรงคณวฒจานวน 3 ทาน ไดคา CVI (Content Validity Index) เทากบ 1, 1 ตามลาดบ และนามาทดสอบวเคราะหหาความเทยง (Reliability) ดวยวธคเดอร รชารดสน (Kuder-Richardson) สตร KR-20 คาความเทยงของแบบทดสอบความร เทากบ .741 2. โปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม และ สอวดทศนเ รอง “ความร และการปฏบตตนเพอมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไป” ทใชประกอบการเยยม นาไปตรวจสอบความตรงตามเนอหา จากผ ทรงคณวฒจานวน 3 ทาน หลงจากนนผวจยนาขอเสนอแนะมาปรบปรงแกไขใหถกตองและครอบคลมมากยงขน แลวนาไปใชกบกลมตวอยางจรง



ขนตอนในการดาเนนการวจย


ชแจงวตถประสงคโครงการพรอมคดเลอกหญงตงครรภเขากลมตามคณสมบตทกาหนด

กลมทดลอง ชแจงวตถประสงคการดาเนนการทงหมด แลวทาการเกบรวบรวมขอมลกอนการทดลอง ขอมลประกอบดวย

- แบบสอบถามสวนบคคล - แบบทดสอบความรกอนการใชโปรแกรมการ

เยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม

กลมควบคม

ชแจงวตถประสงคการดาเนนการทงหมด แลวทาการเกบรวบรวมขอมลกอนการทดลอง ขอมลประกอบดวย

- แบบสอบถามสวนบคคล - แบบทดสอบความรกอนการเยยมแบบปกต

ดาเนนการดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม ประกอบดวยขนตอนดงน

1.การเรยนรเชงประสบการณ

- ประสบการณ

- การสะทอนความคดและอภปราย - ความคดรวบยอด - สอประกอบทใชเปนวดทศนเรอง “ความรและการปฏบตตนเพอมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไป” (เปนขอมลชดเดยวกนกบกลมควบคมแตเปลยนวธการถายทอดมาเปนวดทศนแทน) - การประยกตแนวคดเพอนาไปใช

2.การเรยนรดวยกระบวนการกลมหญงตงครรภ

ดาเนนการเยยมตามปกตดวยการใหขอมลเรอง “ความรและการปฏบตตนเพอมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไป”เปนรายบคคลโดยวสญญพยาบาล

ประเมนผลการเรยนรดวยแบบทดสอบความรภายหลงการใชโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม

ประเมนการปฏบตตนหญงตงครรภเมอมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไป

ประเมนโดยวสญญพยาบาล)

ประเมนผลการเรยนรดวยแบบทดสอบความรภายหลงการเยยมตามปกต

ประเมนการปฏบตตนหญงตงครรภเมอมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไป

ประเมนโดยวสญญพยาบาล) ((


หลงจากสนสดกจกรรมการเยยม กอนกลบบานหญงตงครรภทงกลมควบคมและกลมทดลอง จะไดรบเอกสารทเปนแผนพบขอมล เรอง “ความร และการปฏบตตว เพอมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไป” ททางงานวสญญไดจดทาไว สาหรบอานประกอบดวยทกคน

การวเคราะหขอมล ใชสถตวเคราะหดงน 1. ขอมลสวนบคคลวเคราะหโดย แจกแจงความถ หาคารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน 2. วเคราะหความแตกตางคาเฉลยของคะแนนความร กอนและหลงการเยยมในกลมทดลอง และกลมควบคมดวยสถต Paired Samples t-test 3. วเคราะหความแตกตางคาเฉลยของคะแนนความรหลงการเยยมระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ดวยสถต Independent Samples t-test 4. วเคราะหคะแนนการปฏบตตนหลงการเยยมในกลมทดลองและกลมควบคมโดยหาคาเฉลย แลวแบงเปนกลมคะแนนแบบองเกณฑ 13 ดงน - ระดบด คอมคะแนนตงแตรอยละ 80 ขนไป (มคะแนน ในชวง 6-7 คะแนน) - ระดบปานกลาง คอ มคะแนน ตงแตรอยละ 60-79 ขนไป (มคะแนน ในชวง 4-5 คะแนน) - ระดบตา คอมคะแนนตากวารอยละ 60 ( มคะแนนนอย กวา 4 คะแนน) 5. ว เคราะหความแตกตางคาเฉลยของคะแนนการปฎบตตนหลงการเยยมระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคม ดวยสถต Independent Samples t-test

ผลการวจย กลมตวอยาง สวนใหญมอายอยในชวงอาย 30-34 ป ( รอยละ 33.33) จบการศกษาระดบประกาศนยบตรอนปรญญา (รอยละ 33.33) ประกอบอาชพรบจางเปนสวนใหญ (รอยละ56.67) มรายไดครอบครวตอเดอนอยในชวง 15,000 - 20,000 บาท ( รอยละ 36.67) กลมตวอยางสวนใหญเปนการตงครรภ ครงท1 (รอยละ46.67) และเปนการตงครรภ ครงท2 (รอยละ46.67) เทากน สวนใหญไมเคยไดรบยาระงบความรสก (รอยละ60) สาหรบกลมทเคยไดรบยาระงบความรสก รอยละ 40 สวนใหญเคยมประสบการณการไดรบยาระงบความรสกจานวน คนละ 1 ครง (รอยละ 100) สวนใหญเปนการไดรบยาระงบความรสกแบบทวไป (รอยละ100) ผลการทดสอบความร พบวา คาเฉลยคะแนนทดสอบความรกอนการเยยม กลมควบคมมคาเฉลยคะแนนทดสอบความรเทากบ10.07 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 1.62 ในกลมทดลอง มคาเฉลยคะแนนทดสอบความรเทากบ 10.13 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 2.10 พบวาทงกลมควบคมและกลมทดลอง มคาเฉลยคะแนนทดสอบความรกอนการเยยมไมแตกตางกนทระดบนยสาคญ .05 ดงแสดงในตารางท 1



ตารางท 1 เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนทดสอบความรกอนการเยยมของกลมทดลองและกลมควบคม (N = 15) คะแนนทดสอบ X S.D. t df p - value กลมควบคม 10.0667 1.6242 -0.097 28 .923 กลมทดลอง 10.1333 2.0999

P < .05

ผลการเปรยบเทยบคะแนนความรในกลมควบคมและกลมทดลอง พบวา คาเฉลยคะแนนทดสอบความรหลงการเ ยยม ในกลมควบคมมคาเฉลยคะแนนทดสอบความรเทากบ 13.93 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ .96 ในกลมทดลอง มคาเฉลยคะแนนทดสอบความรเทากบ14.73 คะแนน

สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ .59 พบวา กลมควบคมและกลมทดลอง มคาเฉลยคะแนนทดสอบความรภายหลงการเยยมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยกลมทดลองมคาเฉลยคะแนนทดสอบความรภายหลงการเยยมสงกวากลมควบคม ดงแสดงในตารางท 2

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนทดสอบความรหลงการเยยมของกลมทดลองและกลมควบคม (N = 15) คะแนนทดสอบ X S.D. t df p - value กลมควบคม 13.9333 0.9612 -2.743 28 .011 * กลมทดลอง 14.7333 0.5936

P < .05

ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนทดสอบความรกอนและหลงการเยยมกลมควบคม พบวา คาเฉลยคะแนนทดสอบความรกอนการเยยมเทากบ 10.07 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 1.62 ภายหลงการเยยมในกลมควบคม พบวา คาเฉลย

คะแนนทดสอบความรเทากบ 13.93 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.96 แสดงวา ภายหลงการเยยมกลมควบคมมคาเฉลยคะแนนทดสอบความรสงกวากอนการเยยมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ดงแสดงในตารางท 3

ตารางท 3 เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนทดสอบความรกอนและหลงการเยยมของกลมควบคม (N = 15)

Y S d Sd t df p - value คะแนนทดสอบ กอนใหความร 10.0667 1.6242 -3.8667 1.0601 -14.127 14 .000 * หลงใหความร 13.9333 0.9612

P < .05



ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนทดสอบความรกอนและหลงการเยยมกลมทดลอง พบวา คาเฉลยคะแนนทดสอบความรกอนการเยยม เทากบ 10.13 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ 2.10 ภายหลงการเยยมในกลมทดลอง พบวา คาเฉลย

คะแนนทดสอบความรเทากบ 14.73 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ .59 แสดงวาภายหลงการเยยมกลมทดลองมคาเฉลยคะแนนทดสอบความรสงกวากอนการเยยมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ดงแสดงในตารางท 4

ตารางท 4 เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนทดสอบกอนและหลงการเยยมของกลมทดลอง

Y S d Sd t df p - value คะแนนทดสอบ กอนใหความร 10.1333 2.0999 -4.6000 1.8823 -9.465 14 .000 * หลงใหความร 14.7333 .59362

ตารางท 5 เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนประเมนการปฏบตตนถกตองหลงการเยยมของกลมทดลอง และกลมควบคม (N = 15)

คะแนนทดสอบ X S.D. t df p - value กลมควบคม 6.5333 .7432 -1.570 28 .128 กลมทดลอง 6.8667 .3519

14 จากตารางท 5 พบวา คาเฉลยคะแนน

ประเมนการปฏบตตนถกตองหลงการเยยมของกลมควบคม มคาเฉลยคะแนนประเมนการปฏบตตนถกตองเทากบ 6.53 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ .74 ในกลมทดลองมคาเฉลยคะแนนประเมนการปฏบตตนถกตอง เทากบ 6.87 คะแนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ .35 แสดงวา กลมควบคมและกลมทดลองมคาเฉลยคะแนนประเมนการปฏบตตนถกตองภายหลงการเยยมไมแตกตางกนทระดบนยสาคญ .05 โดยทงสองกลมมคาเฉลยคะแนนประเมนการปฏบตตนถกตองหลงการเยยมอยใน

ระดบด เมอเทยบกบกลมคะแนนแบบองเกณฑ ซงทงสองกลมมคะแนนในชวง 6-7 คะแนน คอมคะแนนการปฏบตตนตงแตรอยละ 80 ขนไป การอภปรายผล 1. เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนทดสอบความรของหญงตงครรภหลงการเยยมดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม พบวา มคาเฉลยคะแนนทดสอบความรสงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยพบวากอนการเยยมดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม หญงตงครรภมคาเฉลยคะแนนทดสอบความรอยในระดบ



ปานกลาง แตภายหลงใชการเยยมดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม หญงตงครรภมคาเฉลยคะแนนทดสอบความรอยในระดบด สาหรบคาเฉลยคะแนนประเมนการปฏบตตนถกตองภายหลงการเยยมดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม พบวามการปฏบตตนถกตองอยในระดบด สอดคลองกบการศกษาของภรมณ โสดาจนทร14 พบวาหลงการทดลองผ ปวยและครอบครวทมสมาชกเจบปวยดวยโรคความดนโลหตสงทไดรบกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมมความรและการปฏบตเกยวกบโรคความดนโลหตสง สงกวา กอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 2. เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยคะแนนทดสอบความรของหญงตงครรภระหวางกลมทดลองทไดรบการเยยมดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม กบกลมควบคมทไดรบการเยยมแบบปกต พบวา กลมทดลองมคาเฉลยคะแนนทดสอบความร สงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สอดคลองกบการศกษาของ พศสมย มาภกด 15 พบวากลมทดลองเปนหญงทเปนเบาหวานขณะตงครรภ ภายหลงการใชโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม และการตดตามเยยมทางโทรศพท พบวามคะแนนความรเ รองโรคเบาหวานในขณะตงครรภ สงกวากลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต อยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .001 ในการวจยคร งน ผ วจยไดใชโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม เปนกระบวนการเตรยมความพรอมหญงตงครรภ ใหม

ความรและสามารถปฏบตตนไดถกตอง เมอมารบบรการใหยาระงบใหยาระงบความรสกเปนการเรยนรทเกดจากการวเคราะหและสงเคราะห ตามหลกการเรยนรแบบมสวนรวม รวมถงการใชสอวดทศนทมภาพเคลอนไหวและเสยงประกอบจงทาใหหญงตงครรภเกดความรความเขาใจมากขน สอดคลองกบการศกษาของ Gaskey, L.K.16 รายงานการประเมนผลของการเยยมกอนการผาตดโดยวดโอเทป ผลพบวาผ ปวยทดวดโอเทปกอนการผาตดมความรและการปฏบตเกยวกบการไดรบยาระงบความรสกไดดกวาผ ทรบคาแนะนาจากวสญญพยาบาล สาหรบการเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยคะแนนประเมนการปฏบตตนถกตองของหญงตงครรภระหวางกลมทดลองทไดรบเยยมดวยโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม กบกลมควบคมทไดรบการเยยมแบบปกต พบวาทงสองกลม มคาเฉลยคะแนนประเมนการปฏบตตนถกตอง ไมแตกตางกนทระดบนยสาคญ .05 การปฏบตตนทไมแตกตางของทงสองกลมนนอาจมาจากการทหญงตงครรภทงสองกลมจะไดรบเอกสารคาแนะนากอนกลบบาน เปนแผนพบขอมล เรอง “ความร และการปฏบตตว เพอมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไป” ซงมเนอหาขอความเปนชดเดยวกนกบทไดรบการเยยมจากวสญญพยาบาล ททางงานวสญญไดจดทาไวสาหรบอานประกอบ เพอเปนประโยชนในการทบทวนกอนทจะมารบบรการใหยาระงบความรสกตอไป สรปไดวาการเยยมโดยใชโปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม มผลโดยตรงตอความร




ของหญงตงครรภและนาไปสการปฏบตทถกตองกอนมารบบรการใหยาระงบความรสกแบบทวไป ซงเปนการสนบสนนกรอบแนวคดของการวจยครงน ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยครงนไปใช 1. ดานปฏบตการพยาบาล การศกษาครงนพบวา โปรแกรมการเยยมโดยการเรยนรแบบมสวนรวม จดเปนนวตกรรมหนงทสามารถนามาใชเปน

ทางเลอกในการเตรยมความพรอมหญงตงครรภกอนมารบบรการใหยาระงบความรสก 2. ดานการวจย การศกษาคร ง น เ ปนการศกษาเฉพาะในกลมหญงตงครรภควรมการศกษาในกลมอนๆ เพอเปนแนวทางในการพฒนาการเตรยมผ ปวยกอนไดยาระงบความรสกตอไป



1. อบลรตน สนตวตร. การใหยาระงบความรสกสาหรบผาตดคลอด. ใน : ฐตมา ชนโชต, แสงโสม ปยวรา ภรณ, ธารทพย ประณทรพาล , นชสโรช เพชญไพศษฎ , พฒพรรณ วรกจโภคาทร, บรรณาธการ. วสญญวทยาระดบพนฐาน , พมพครงท1. กรงเทพ : บรษท พ.เอ.ลฟวง จากด , 2541 ; 313.

2. Magadi MA , Madise NJ , Rodrigues N. Frequency and timing of antenatal care in Kenya : explaining the variation between women of different communities. Soc Sci Med 2000 ; 59 : 551-61.

3. Nolan ML , Hicks C. Aims processes and problems of antenatal education as identified by three groups of childbirth teachers. Midwifery 1997 ; 13 : 179-88. 4. Gerein N. , Mayhew , Lubben M. A framework for a new approach to antenatal care. International

Journal of Gynecology and Obstetrics 2003 ; 80 : 175-82 . 5. Ego A. , Subtil D. , Pompeo CD. Patient satisfaction with management of ectopic pregnancy.

Eur J. Obstet Gynecol Reprod Biol 2001 ; 98 : 83-90. 6. นชสโรช เพชญไพศษฎ. การใหยาระงบความรสกเพอการผาตดคลอด. ใน : วชย อทธชยกลฑล, ปวณา

บญบรพงศ , อรวรรณ พงศรววรรณ , ธนต วรงคบตร , วรน เลกประเสรฐ, บรรณาธการ. ตาราฟนฟวชาการวสญญวทยา , พมพครงท1. กรงเทพ : ทองพลการพมพ , 2546 ; 155.

7. มยร วศนานกร, อมรา พานช , วจตร หมขจรพนธ , ปทมา อทสอน และวราภรณ ไวคกล. วสญญวทยา , พมพครงท 1. หาดใหญ : โรงพมพไทยนา , 2528. 8. สถตงานวสญญ สถาบนบาราศนราดร. รายงานประจาป 2550-2551, 2551.

9. ศรรตน บญตานนท. รายงานผลการประชมวชาการ เรองการสอนทกษะชวตโดยใช กระบวนการเรยนรใน

โรงเรยนตนแบบ โรงเรยนสขานาร จงหวดนครราชสมา. กรมสขภาพจต : กระทรวงสาธารณสข, 2541. 10. กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. คมอการฝกอบรมแบบมสวนรวม, 2540.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. รายงานผลการประชมวชาการ เรอง “ ทกษะชวต และการเรยนร แบบมสวนรวม ” ครงท 1. กรงเทพฯ : สานกพฒนาสขภาพจต , 2541.

11.

12. ศรพร ปตมานะอาร. การประเมนสภาพและการเตรยมผ ปวยกอนผาตด. ใน : ฐตมา ชนโชต, แสงโสม ปยวราภรณ , ธารทพย ประณทรพาล, นชสโรช เพชญไพศษฎ, พฒพรรณ วรกจโภคาทร, บรรณาธการ. วสญญวทยาระดบพนฐาน , พมพครงท 1. กรงเทพ : บรษท พ.เอ.ลฟวง จากด , 2541 ; 135- 42. 13. Bloom BS. LEARNING for Mastery. Evaluation comment center for the study of Evaluation of Instruction Program, University of California 1968 ; 1(2) : 60.




14. ภรมณ โสดาจนทร. ผลของกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมตอความรทศนคต และการปฏบตตนของ ผ ปวยและครอบครวผ ปวยความดนโลหตสง ณ ชมชนเอราวณ จงหวดเลย. (วทยานพนธ). เชยงใหม : บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเชยงใหม ; 2551. 15. พสมย มาภกด. ผลของการใชโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมและการตดตามเยยมทางโทรศพทตอ ความร พฤตกรรมการดแลตนเองและระดบนาตาลในเลอดของหญงทเปนเบาหวานขณะตงครรภ. (วทยานพนธ). เชยงใหม : บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเชยงใหม ; 2551. 16. Gaskey LK. Evaluation of the effect of preopertion anesthesia videotape. Journal of American of Nurse Anesthesia 1987 ; 55(4) : 314-345.


การสนบสนนทางสงคมและสงแวดลอมทมผลตอการดแลตนเองของผสงอาย ในจงหวดสมทรปราการ

เสาวนจ นจอนนตชย * ปรด. (ประชากรศาสตร) มาล สนตถรศกด ** สสม. (การบรหารโครงการสวสดการสงคม) บทคดยอ การวจยครงนเปนการวจยเชงสารวจ (survey research) ไดรบทนอดหนนการวจยบางสวนจากแผนกสตรองคกรคารตสไทยแลนด มวตถประสงคเพอศกษาการดแลตนเองดานสขภาพของผสงอายในจงหวดสมทรปราการ และศกษาอทธพลของการสนบสนนจากครอบครว ชมชน สงคม และสงแวดลอมทมตอการดแลตนเองของผสงอาย กลมตวอยาง 416 คนทมอายตงแต 60 ปขนไปไดถกคดเลอกมาโดยวธการสมตวอยางแบบมระบบ (Systematic Random Sampling) เครองมอทใชในการวจยประกอบดวยแบบสอบถามขอมลสวนบคคล การสนบสนนทางสงคม สงแวดลอม และการดแลตนเอง ตรวจสอบความตรงเชงเนอหาและหาคาความเทยงของแบบสอบถามในสวนการสนบสนนทางสงคมและการดแลตนเอง โดยสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาคได .82 และ .81 ตามลาดบ วเคราะหขอมลโดยใชการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรโดยการวเคราะหถดถอยพหคณ (Regression Analysis) ผลการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรอสระ 15 ตวแปร ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา รายได สขภาพ จานวนบตร การสนบสนนจากครอบครว การสนบสนนเพอนและเพอนบาน การสนบสนนจากสงคม ขนาดทอยอาศย ความหนาแนนของสมาชกในบาน ความสะอาดของบาน กลนสวม แสงสวางของหองสวม ตวแปรตามม 1 ตวแปร ไดแก การดแลตนเอง ตวแปรอสระทงหมดสามารถรวมกนอธบายความผนแปรของตวแปรตามคอการดแลตนเองของผสงอายไดรอยละ = 43.5 (R2 = .435) ตวแปรทมอทธพลการดแลตนเองของผสงอายอยางมนยสาคญทางสถต มจานวน 5 ตวแปร คอ เพศชายมการดแลตนเองดกวาเพศหญง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 อายยงมากขนการดแลตนเองยงนอยลงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 สขภาพทดทาใหผสงอายมการดแลตนเองดขนอยาง มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 การสนบสนนจากเพอนและเพอนบานยงมมากทาใหการดแลตนเองของผสงอายดขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 การสนบสนนทางสงคมจากชมชนและสงคมยงมมากทาใหการดแลตนเองของผสงอายดขน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001

คาสาคญ : การดแลตนเอง การสนบสนนทางสงคม สงแวดลอม ผสงอาย * ผชวยศาสตราจารย คณะสงคมสงเคราะหศาสตรและสวสดการสงคม มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต ** พยาบาลวชาชพ แผนกสงเสรมสขภาพ โรงพยาบาลเซนตหลยส



บทนา ปจจบนประเทศไทยกเปนประเทศสงอายเ ชนเ ดยวกบประเทศพฒนาแลวหลายประเทศ กลาวคอ ในป 2551 มประชากรสงอายทอายเกน 60 ป จานวน 7,042,000 คน คดเปนรอยละ 11.151 ผ สงอายทกคนมคณคาและมศกยภาพ ควรทจะสามารถดาเนนชวตอยในชมชนของตนไดอยางมคณภาพทสมเหตสมผลและสมวย ผสงอายเองตองมบทบาททสามารถดแลตนเองไดอยางถกตองเปนพฤ ต ก ร รม ท ผ ส ง อ ายท ว ๆ ไ ป พ งป ฏบ ต เ พ อประคบประคองกระบวนการชวต และสมควรไดรบการสนบสนนจากครอบครวและสงคมเพอใหมสขภาพรางกายทแขงแรง ผสงอายในเขตเมองนนอาจมปญหาในการถกทอดทงมากกวาผสงอายในเขตชมชนชนบททมกจะอยกนแบบใกลชดและมการชวยเหลอเกอกลกนมากกวา ผ สงอายทดแลตนเองไมไดในเมอง และขาดการสนบสนนทางสงคมจะยงเผชญปญหามากขน เพราะขาดปจจยพนฐานทจาเปนสาหรบการดารงชวตโดยเฉพาะสภาพทอยอาศย และสภาพแวดลอมทไมถกสขลกษณะ จงหวดสมทรปราการเปนจงหวดหนงทมประชากร จ านวนมาก เ ปนจงหวด ท ม โ ร งงานอตสาหกรรมขนาดใหญจานวนมาก เปนจงหวดปรมณฑลของกรงเทพมหานคร จงมความเปนเมองสง จากสภาพความเปนเมองจงมทงความเจรญควบคกบปญหาดานสภาพแวดลอมหลายประการ เชนปญหานาทวม ปญหามลพษทางอากาศ การจดการขยะ

ปญหาจราจร และปญหานาทะเลกดเซาะชายฝง ปาชายเลนเสอมโทรม เปนตน ผ สงอายมจานวนมาก เ ปนผ สงอาย ทอย ในสงคมเ มอง เพราะจงหวดส ม ท ร ป ร า ก า ร เ ป น จ ง ห ว ด ป ร ม ณ ฑ ล ข อ งกรงเทพมหานครทเปนแหลงความเจรญในหลายดาน แตดวยความเจรญปญหาทผสงอายตองเผชญอยในปจจบนอาจมมากขนตามมา เนองจากปญหาดงกลาวขางตน ร ฐ บ า ล ใ ห ก า ร ส ง เ ค ร า ะ ห ด า น ก า รรกษาพยาบาลแกผ สงอาย โดยไม คดมลคา ในสถานพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข และกรงเทพมหานครใหครอบคลมทกคน ซงรฐจะตองเสยคาใ ชจายในการดแลรกษาสขภาพอนามยของผสงอาย และเปนจานวนเงนงบประมาณทเพมขนทกป ดงนนรฐจงไดกาหนดนโยบายใหมการจดทาแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545 - พ.ศ. 2564) ทม แ นว คด พ น ฐ านประกอบ ไป ด วย กา รส ร า งหลกประกนในวยสงอาย จะตอง มการกระทาตามลาดบคอให ประชาชนชวยตนเอง ครอบครวเกอกล ชมชนชวยเหลอและสงคมรฐอปถมภ

การศกษาถงการสนบสนนทางสงคมและสภาพแวดลอมทมผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองของผ สงอายในเขตเมอง ในจงหวดสมทรปราการ เปนการศกษาทมความสาคญอยาง ยงตอประชากรผสงอายทจะเปนประชากรกลมใหญมากในอนาคต อนใกล ผลการวจยนจะนาประโยชนในการดแลผสงอายไทยทจะเพมทวจานวนมากขนตอไป




ปจจยสวนบคคล เพศ อาย การศกษา สถานภาพสมรส รายได

วตถประสงคของการวจย เพอศกษาการดแลตนเองดานสขภาพของผ สงอายและศกษาอทธพลของการสนบสนนจาก

ครอบครวชมชนสงคมและสงแวดลอมทมผลตอการดแลตนเองของผสงอายในจงหวดสมทรปราการ

จานวนบตร สขภาพ

การดแลตนเองของผสงอาย

ปจจยการสนบสนนทางสงคม การสนบสนนจากครอบครว การสนบสนนจากชมชน การสนบสนนจากรฐ/ เอกชน

ปจจยดานสงแวดลอม ขนาดบาน ความสะอาดของบาน กลนสวม แสงสวางหองสวม ความแออดของชมชน



วสดและวธการ สวนท 2 ขอมลสนบสนนทางสงคมของครอบครว ชมชนและสงคม สรางคาถามโดยยดแนวของ คอบบ จาคอบสน และแคบแพลน ประกอบดวยคาถาม 35 ขอ

การศกษาครงน เปนการวจยเชงสารวจ (Survey Research) เพอศกษาการดแลตนเองดานสขภาพของผ สงอายในจงหวดสมทรปราการ และศกษาอทธพลของการสนบสนนจากครอบครว ชมชน สงคม และสงแวดลอมทมตอการดแลตนเองของผสงอาย

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษาวจยในครงนเปน

ผสงอายทมอายตงแต 60 ปขนไป ทอาศยอย จงหวดสมทรปราการ ซงจานวนประชากรทมอายตงแต 60 ปขนไปทงจงหวดมจานวนทงหมด 102,812 คน กลมตวอยางผ สงอายในการศกษาครงน เลอกเกบตวอยางผสงอายทมอาย 60 ปขนไป ในเขตอาเภอเมองมจานวน 40,818 คน สมตวอยางคดเปนรอยละ 1 ไดกลมตวอยางผสงอายจานวน 416 คน ผศกษาจงไดกาหนดพนทเปาหมายในเขตอาเภอเมอง จงหวดสมทรปราการทเปนตวแทนของผสงอายในเขตเมอง เลอกเขตศกษาตามการแบงเขตของสานกงานสาธารณสขจงหวด โดยเลอกเขต แบบเจาะจงจากเขตทมผ สงอายมากทสดในอาเภอเมองสมทรปราการ

เครองมอทใชในการวจย เค รองมอทใชในการวจยคร ง น ปนแบบสมภาษณซงม 4 สวน ดงน

สวนท 3 ขอมลดานสงแวดลอม ประกอบ ดวยคาถาม 26 ขอ

สวนท 4 ขอมลเกยวกบการปฏบตกจกรรมการดแลตนเองประกอบดวยคาถาม 48 ขอ

การวเคราะหขอมล การวจยครงน วเคราะหขอมลดวยโปรแกรม

คอมพวเตอรสาเรจรปโดยใชสถตพรรณาเพอบรรยายขอมลสวนตว การสนบสนนทางสงคม สงแวดลอมและการดแลตนเองของกลมตวอยางโดยแสดงคา รอยละ และใชสถตการวเคราะหถดถอยพหคณ (Multiple Regression) เพอวเคราะหอทธพลของปจจยสวนบคคล การสนบสนนทางสงคมและสงแวดลอมทมผลตอการดแลตนเองของผสงอาย

ผลการวจย ผสงอายสวนใหญเปนเพศหญงรอยละ 57.4 คน เพศชายรอยละ 42.6 สวนใหญมอายระหวาง 60-69 ป คดเปนรอยละ 56.0 มสถานภาพสมรสอยกบคสมรสคดเปนรอยละ 48.7 มการศกษาอยในระดบชนประถมศกษาคดเปน รอยละ 54.9 มสขภาพทสมบรณแขงแรง คดเปนรอยละ 54.2 มรางกายไมคอยแขงแรงคดเปนรอยละ 45.8 สวนใหญไมมงานทา คดเปนรอยละ 70.1 มรายไดคดเปนรอยละ 62.7

สวนท 1 ขอมลทวไป เปนขอมลสวนบคคล ประกอบดวย เพศ อาย สถานภาพสมรสระดบการศกษา ภาวะสขภาพ จานวน 11 ขอ



ผ สงอายสวนใหญมรายไดจากบตรหลานคดเปน รอยละ 49.1 รองลงมามรายไดจากการประกอบอาชพคดเปนรอยละ 32.3

การสนบสนนทางสงคมจากครอบครว สวนใหญผ สงอายในจงหวดสมทรปราการ

ไดรบการสนบสนนจากบตรในครอบครวในระดบดเกยวกบปจจย 4 ไดแก อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม และยารกษาโรค ไดรบการสนบสนนใหทางานบานและใหพกผอน ใหมการปฏสมพนธกบผ อนในสงคม ไดรบขาวสารดานสขภาพ รวมทงใหคาแนะนาหรอใหขอมลเกยวกบการดแลตนเองเมอเจบปวย พรอมทงพาผสงอายไปพบแพทยเพอรบการรกษา

การสนบสนนทางสงคมจากชมชนและสงคม

จากการศกษาพบวาผ สงอายได รบการสนบสนนจากเพอนและเพอนบานทอาศยอยในชมชนเดยวกนเปนอยางด ผสงอายสวนใหญทอาศยอยในชมชนเดยวกนน มสมพนธภาพทดตอกน มการเยยมเยยนกนเปนประจา แมในภาวะปกต กลาวคอ แมวาเพอน เพอนบานจะมทกขหรอสข จะสขสบายหรอเจบปวย ผสงอายกจะไปเยยมเพอนบานตามปกต ซงความถในการไปเยยมมากทสดคอ 1-2 ครงตอเดอน การมความผกพนทดตอกนในสงคมอยางสมาเสมอน จงเปนการเชอมโยงสมพนธภาพทดใหเกดขนในบคคล ในชมชนและสงคมสบตอไป การมปฏสมพนธทดตอกน โดยแสดงความเอออาทรเปนการสนบสนนดานอารมณ ความรสก เปนความผกพน รกใคร หวงใย ทาใหผ สงอายมเพอน มสงคม และสามารถรบรขอมล

ขาวสาร แลกเปลยนความคดเหนใหกนและกน อนเปนประโยชนตอการดแลตนเองสวนใหญผสงอายไมมบทบาทในการบรหารหมบาน เชน การเปนกรรมการหมบาน เปนผ นาชมชน และไมไดเปนสมาชกในชมรมผสงอายดวย แตกจกรรมทผสงอายสวนใหญไปรวมมากทสด ไดแก ไปวด สวดมนต ฟงเทศน และทาบญ

สวนใหญผ สงอายไดรบขาวสารขอมลดานสขภาพและแสวงหาความรเกยวกบการดแลตนเองจากสอตางๆ เชน โทรทศน วทย หนงสอพมพ และจากชมชน สวนใหญผ สงอายไมไดรบการตรวจสขภาพฟนทก 1 ป แตไดรบการตรวจสขภาพรางกายประจาป อยางนอยปละ 1 ครงแตประมาณหนงในสามไมไดรบการตรวจสขภาพ สวนกรณทเจบปวย สามารถเขารบการรกษาโรคจากสถานพยาบาลของรฐ โดยใชสทธผ ถอบตร 30 บาทรกษาโรคในเขตทรบผดชอบ โดยไมตองเสยคาใชจาย และในระยะเวลา 1 ปทผานมาแตอกประมาณหนงในสของผสงอายไมไดใชบตรน ไดผสงอายสวนใหญ ไมมการเจบปวยถงขนาดชวยเหลอตนเองไมไดในชวง 5 ปทผานมา ผสงอายสวนใหญคอรอยละ 40.1 ไมไดรบเงนอดหนนหรอสงเคราะหจากหนวยงานทรบผดชอบ แตผสงอายอกสวนหนงไดรบเงนอดหนน แตไดรบไมตอเนองทกป จากการศกษาสรปไดวา ขอมลการดแลตนเองผานสอตางๆ เปนวธหนงทอานวยความสะดวกใหกบผ สงอายไ ด เปนอยางด โดยเฉพาะกรณ ทผสงอายทมสขภาพไมแขงแรงหรอมปญหาสขภาพ

สงแวดลอม ภายในชมชนของผสงอายไมมระบบกาจดนาเสย ผสงอายรสกวาชมชนมความหนาแนนขนใน



รอบปทผานมา ผ สงอายหนงในสามมบรเวณรอบบานไมสะอาดโดยพบวายงมขยะหรอมลสตวอย ครงหนงของผสงอายมสภาพภายในบานสะอาด สวนอกครงหนงมความสะอาดปานกลางถงไมสะอาด โดยเฉพาะเรองสวมทมคราบสกปรกถงสกปรกมาก ผสงอายประมาณหนงในสามอยในบานทสวมมกลน ผสงอายสวนใหญอาศยอยในบานหองแถวไม ขนาดเลกพนทประมาณ 15-25 ตารางเมตร มสมาชกครอบครวอาศยอยดวยกนประจาจานวน 1-6 คน แมวาผ สงอายจะมความรสกวาบานทอาศยอยไมแออด แตขนาดบานของผ สงอายนนขนาดเลกกวาเกณฑมาตรฐานของทอยอาศยทถกตองและจะชวยสงเสรมสขภาพ ซงควรมเนอทไมนอยกวา 14 ตารางเมตรตอผอาศย 1 คนแรก และไมนอยกวา 2.3 ตารางเมตร สาหรบผอาศยทเพมขนอก 1 คนตอไป สาหรบปญหาขยะผสงอายทาการทงในถงขยะเปนสวนใหญ กอนทจะมรถขยะมารบไปทาลาย การทงขยะคางเปนเวลาหลายวนกเปนสาเหตของการสะสมของจลนทรยและกลนเนาเหมน ทาใหมปญหาตอเนองคอพบวามหน แมลงสาบ และแมลงวน มารบกวนผสงอายทอยในชมชนน สตวเหลานเปนสตวทเปนพาหะนาโรคซงจะทาลายสขภาพโดยตรง

การดแลตนเอง ดานการไดรบอากาศ น า และอาหารท

เพยงพอ สวนใหญผ สงอายดมนาสะอาดและรบประทานอาหารเพยงพอกบความตองการของรางกาย เชนไข เนอสตว และรบประทานผกผลไมทกวน แตผ สงอายประมาณหนงในสามไมทานผลไม ผสงอายครงหนงไมดมนม หรอนมถวเหลอง ดานการ

ขบถายสวนใหญผสงอายขบถายอจจาระและปสสาวะปกตและผ สงอายสวนใหญไมมอาการทองผก แตประมาณหนงในสามทองผก ผสงอายสวนใหญไมดมเครองดมทมแอลกอฮอล และไมใชสารเสพตด

การคงไ วซ งความสมดลระหวางการมกจกรรมและการพกผอนสวนใหญผสงอายไดนอน 6-8 ชวโมงตอคน แตประมาณหนงในสามนอนไมพอในเวลากลางคน ผสงอายสวนใหญไดนอน 1 ชวโมงในเวลากลางวน และคดวาในแตละวนไดพกผอนอยางเพยงพอแลวงานอดเรกทผสงอายทา ไดแก งานบาน เลยงหลาน ปลกตนไม เยบผา และชวยบตรคาขาย ผสงอายครงหนงไดออกกาลงกายสปดาหละ 3 วนเปนอยางนอย การออกกาลงกายทานานครงละ 30 นาท ผสงอายสวนใหญไมไดทางานอดเรก ผสงอายหนงในสามเจบปวยหรอไดรบอบตเหตในระยะ 1 เดอนทผานมา สวนใหญไมสามารถทากจกรรมสาธารณประโยชน แตประมาณครงหนงไดรวมกจกรรมทองคกรตาง ๆ จดให กจกรรมทผสงอายเขารวมมากทสดคอกจกรรมทางศาสนา แตไม รวมกจกรรมชมชนดานการออกกาลงกาย ผ อนสวนใหญผ สงอายสองในสามไมมเวลาอยเงยบๆ ตามลาพง สวนใหญไมมญาตทตองไปเยยม เพราะญาตอยตางจงหวด ดานการปองกนอนตรายตอชวต หนาท และสวส ดการส วนใหญผ ส งอายมก เอาใจใส ระมดระวงตนเองเพอปองกนอบตเหตเสมอ เชน การขามถนน และการเ ขา หองน า รวมทง มการจดสงแวดลอมใหปลอดภยจากอบตเหต เชน การจดบานใหเรยบรอย และมแสงสวางอยางเพยงพอ ดานการ




สงเสรมและพฒนาการสวนใหญผ สงอายสามารถรกษาความสะอาดของรางกายสมาเสมอ

การอภปรายผล จากการดแลตนเองของผสงอาย พบประเดน

สาคญจากการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรตามทสามารถนามาอภปรายผลไดดงนคอ ตวแปรอสระ 15 ตวแปร ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา รายได สขภาพ จานวนบตร การสนบสนนจากครอบครว การสนบสนนเพอนและเพอนบาน การสนบสนนจากสงคม ขนาดทอยอาศย ความหนาแนนของสมาชกในบาน ความสะอาดของบาน กลนสวม แสงสวางของ

หองสวม ตามม 1 ตวแปร ไดแก การดแลตนเอง ผลการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรตนและ ตวแปรตามในการวเคราะหถดถอยพหคณแบบปกต (Multiple Regression) ตวแปรตามม 1 ตวแปร ไดแก การดแลตนเอง ตวแปรอสระทงหมดสามารถรวมกนอธบายความผนแปรของตวแปรตามคอการดแลตนเองของผสงอายไดรอยละ = 43.5 (R2 = .435) ตวแปรทมผลตอการดแลตนเองม 5 ตว ไดแก เพศ อาย สขภาพ การสนบสนนจากเพอนและเพอนบาน การสนบสนนจากชมชนและสงคมโดยมรายละเอยดดงตอไปน

ตารางแสดงการวเคราะหถดถอยพหคณเพอการศกษาปจจยทมอทธพลตอการดแลตนเองของผสงอาย

ตวแปร B Std Err Beta t Sig ปจจยสวนบคคล เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพสมรส รายได สขภาพ จานวนบตร ดานครอบครว ชมชนและสงคม การสนบสนนจากครอบครว การสนบสนนจากเพอน การสนบสนนจากชมชนและสงคม

1.419 -.136

-.467 -1.668

-3.7E-006 2.353 .055

.039 .529 .507

.418 .040 .522

1.377 .000 .527 .110

.049 .231 .168

.271 -.280 -.083 -.098 -.014 .381 .043

.070 .192 .241

3.399 -3.371 -.895

-1.212 -.144 4.461 .502

.790 2.293 3.024

.001*** .001***

.373

.228

.886 .000***

.617

.431 .024* .003**


ตารางแสดงการวเคราะหถดถอยพหคณเพอการศกษาปจจยทมอทธพลตอการดแลตนเองของผสงอาย (ตอ) ตวแปร B Std Err Beta t Sig

ดานสงแวดลอม ขนาดบาน ความแออดของสมาชกในบาน ความสะอาดบาน กลนสวม แสงสวางในหองสวม

.016

-1.103 .073 -.355 -.341

.009 .756 .469 .519 .942

.143 -.129 .013 -.062 -.032

1.752 -1.459 .156 -.684 -.362

.083 .148 .876 .496 .718

R =.659 R Square = .435 Adjust R Square =.355

*** P < 0.001 , ** P < 0.01 , P < 0.05

ผลการทดสอบความสมพนธของตวแปร ผลการทดสอบปจจยสวนบคคลพบวา เพศ

อาย และสขภาพมผลตอการดแลตนเองของผสงอาย กลาวคอ เพศชายและเพศหญงมการดแลตนเองทแตกตางกน โดยเพศชายมความสามารถในการดแลตนเองทดกวาเพศหญงอยาง มนยสาคญทางสถตทระดบ .001 สวนอายมความสมพนธเชงลบตอการดแลตนเองของผสงอาย อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 สอดคลองกบงานวจยของ สล ทองวเชยรและพมพพรรณ ศลปะสวรรณ2 พบวาเพศ และอาย มความสมพนธกบการดแลตนเองของผสงอาย

ในดานสขภาพสวนใหญผ สงอายรสกวาต น เ อ ง แ ข ง แ ร ง ด แ ล ะภ า ว ะ ส ข ภ าพพบ ว า มความสมพนธเชงบวกกบการดแลตนเองของผสงอาย มนยสาคญทางสถต ทระดบ .001 สอดคลองกบแนวคดท สนทด เสรมศร3 ไดเสนอปจจยทางสงคมทมอทธพลตอการรกษาตนเอง คณลกษณะของบคคล

(individual attributes) คณลกษณะของบคคลนบวาม อ ท ธ พ ล ก า หนดก า ร ร กษ า ตน เ อ ง ท ส า คญ โดยเฉพาะสงคมยคอตสาหกรรมหรอในสงคมทมความทนสมย สงคมทมความเปนเมอง คณสมบตหรอคณลกษณะของบคคลเปนเสมอนหนวยกรอง การมประสบการณและการศกษา การผสมผสานระหวางอทธพลทางสถาบนสงคมและทางเครอขายน สงผลใหบคคลมการรกษาตนเองพรอมทกดานของกจกรรมอนามย ทงการปองกนโรค การรกษา การฟนฟและการสงเสรมสขภาพ

การสนบสนนทางสงคมจากเพอนและเพอนบาน

ผลการทดสอบความสมพนธระหวางการสนบสนนทางสงคมจากเพอนและเพอนบาน โดยในการศกษาน การสนบสนนทางสงคมจากเพอนและเพอนบานเนนในดานการทผ สงอายมเพอนในวยเดยวกนทยงพบปะกนเปนประจาและอยในหมบาน



หรอชมชนเดยวกน มเพอนบานทสามารถจะพงพาหรอชวยเหลอในยามทตองการได และมเพอนบานทตนเองไดไปชวยเหลอหรอพรอมทจะเขาชวยเหลอจากการศกษาพบวา การสนบสนนจากเพอนและเพอนบานมความสมพนธทางบวกกบการดแลตนเองของผ สงอายอยาง มนย สาคญทางสถ ต ท ระดบ .05 กลาวคอจากการศกษานผสงอายเปนวยทเกษยณอายจากงาน มการเปลยนแปลงรปแบบพฤตกรรม ทาใหกจกรรมทเคยทาอยลดนอยลง แตมการเพมกจกรรมในเครอขายสงคมอนขนมาแทน พบวา ผสงอายมกมการพบปะพดคย รวมกลมกนในชมชน หรออยในหมบานเดยวกนเปนประจา กลมเพอนจานวน 1-5 คนทอาศยอยในหมบานและยงคงพบปะเปนประจา นอกจากนยงพบวา ผ สงอายมเพอนทสามารถจะพงพาอาศยกนไดในยามทมปญหาเดอดรอน ผสงอายมเพอนจานวน 1-5 คนทจะใหความชวยเหลอแกเขาเมอเดอดรอน ผลการวจยนสอดคลองกบการศกษาของ สรกล เจนอบรม4 เมอบคคลสญเสยกจกรรมทางสงคมไปอยางหนง เขาจะเพมกจกรรมในเครอขายสงคมอนมาแทน สอดคลองกบการศกษาของมณฑนา เจรญกศล5 ซงพบวา การสนบสนนทางสงคมสมพนธทางบวกกบความสามารถในการดแลตนเอง และสอดคลองกบ จราพร อภชาตบตร6 ทพบวา การมสวนรวมในชมชน มความสมพนธทางบวกในระดบตากบคณภาพชวตในชมชนแออดอยางมนยสาคญทระดบ .05 กลาวคอ ผสงอายทเขารวมกลมตางๆ ในชมชน เนองมาจากการมสวนรวมในชมชนนนจะเปนสงชดเชยการสญเสยทเกดจากขบวนการ สงอาย เชน

เกษยณอาย การหมดบทบาทหนาทการงาน ซงตรงกบแนวคดทฤษฎกจกรรม (Activity theory) ทเชอวา ผสงอายทสามารถเขารวมกลม รวมกจกรรมทางสงคมไดมากยอมมโอกาสพบปะเพอนฝงวยเดยวกน และมองเหนโลกกวางขน อษาพร ชวลตนธกล7 พบวา การชวยเหลอซงกนและกนโดยทผสงอายสามารถใหความชวยเหลอผ อน หรอผ อนใหความสาคญแกผสงอายในฐานะผ ใหคาปรกษา จะชวยใหผสงอายมการดแลตนเอง ดข น ผ สงอาย ตองไ ด รบความชวยเหลอจากผ อน เพอใหสามารถดแลตนเองใหมสขภาพดไดเพราะเมอมสขภาพด ยอมใหความชวยเหลอครอบครว และบคคลอนได และงานวจย ของ มนเคลอร, สาทารเอโน และแลงฮาเซน อางถงในเพนเดอรและแพนเดอร Minkler, Satariano and Langhuasen Cited in Pender & Pander8 พบวา ความผกพนในสงคมมความสมพนธกบภาวะสขภาพอยางมนยสาคญ กลาวคอ บคคลทมความผกพนทางสงคมมากจะมภาวะสขภาพทด

ผลการวจยแสดงใหเหนวา การสนบสนนทางสงคม จากเพอนและเพอนบานในชมชนทาใหผ สงอายไดรบความรกความเอาใจใส เหนคณคา ไดรบการยกยอง มความผกพนตอกน มความรสกเปนสวนรวมในสงคมเดยวกน มความเอออาทร และใหความชวยเหลอในดานตางๆ แกกนและกน เชน ใหเวลา ใหขอมลขาวสาร ใหความคดเหนเมอเกดภาวะวกฤตหรอมปญหาเดอดรอนหรอเมอมความเครยดกจะไดรบความบรรเทา ไดรบความชวยเหลอจากเพอนๆ ทคบกนเปนประจา เพอนและเพอนบานจง



เปนบคคลทใหกาลงใจสงเสรมใหมพฤตกรรมการดแลตนเองทถกตอง

ผลการสอบความสมพนธระหวางการมความผกพนกบเพอน โดยการศกษานเนนในดานการมเพอน การมความผกพนกนในกลม โดยการมความผกพนกบผ อนแมในภาวะปกต โดยทผ สงอายมความรสกผกพนกน ไปเยยมเยยนกนและกนเสมอในขณะทมสขภาพด จากการศกษาพบวา การมความผกพนทางบวกกบพฤตกรรมการดแลตนเอง อยางมนยสาคญทระดบ .01

ผลการวจยนพบวา ผ สงอายไปเยยมเพอนและเพอนบานแมในภาวะทมสขภาพแขงแรง (รอยละ 71.0) และเยยมเพอนๆ เหลาน เดอนละ 1 ครง (รอยละ 52.8) ผลการวจยนสอดคลองกบ มลนส, จอหนสน และแอนเดอสน Mullins, Johson,& Anderson9 พบวา สงอายจะมความรสกวาเหวลดลง เมอมการตดตอพบปะกบเพอนและเพอนบาน

การสนบสนนทางสงคมจากชมชนและสงคม

การสนบสนนทางสงคมจากชมชนและสงคม รวมถง การเปดโอกาสใหผสงอายมตาแหนงในชมชน การมเปนสมาชกกลมหรอชมรม การไดรบขาวสารและความรเ กยวกบสขภาพ การไดรบการตรวจสขภาพประจาปอยางนอยปละครง การสามารถใชบตรทอง 30 บาท และการไ ด รบ เ งนอดหนน /สงเคราะหผ สงอาย ทงหมดนมอทธพลตอการดแลตนเองของผสงอาย ผลการทดสอบสมมตฐานพบวา การสนบสนนทางชมชนและสงคมมความสมพนธเชง

บวกกบการดแลตนเองของผสงอาย มระดบนยสาคญทางสถตทระดบ .001

ดงนนผ สงอายจงตองมสมพนธภาพกบบคคลอนนอกเหนอไปจากสมาชกในครอบครวและญาตพนอง กจกรรมในสงคม งานพเศษ และงานอดเรกเปนหนทางสรางความสมพนธกบบคคล ดงท อาคอฟ Arkoff9 กลาววา ผสงอายนนเมอตองเผชญกบการสญเสย ถาไมมบทบาท หรอกจกรรมอนมาแทนอาจเกดปญหาดานจตใจและอารมณ มองโลกในแงราย สนหวง ซงเปนอนตรายตอสขภาพจตและสงผลถงสขภาพรางกาย และ เพนเดอร Pender8 กลาววาการมความผกพนกบบคคลอนทงในกลมผ ทอยในวยเดยวกนดแลผ ทอยตางวยจะทาใหผสงอายไดรบการชวยเหลอ และไดรบการสงเสรมใหแสดงบทบาทในสงคม การตดตอพดคยสมาเสมอ การเขารวมเปนสมาชกกลม เพมความผกพนใกลชดซงทาใหผสงอาย ไดรบการชวยเหลอจากเพอนๆ ตามโอกาสอนควร ดงท โอเรม Orem10 ไดกลาววา การมความผกพนทางสงคมจะทาใหบคคลไดรบการชวยเหลอทางวตถ มความรกใครผกพน มความเปนเพอน และมการแลกเปลยนความคดตางๆ การมความผกพนทดของผสงอายทมตอครอบครวและเพอนฝงทาใหไดรบแรงสนบสนนจากบคคลตางๆ ในสงคม ผสงอายกจะไดมความภมใจ สอดคลองกบงานวจยของ เพชรา อนทรพานช11 12 และของ รจนารถ รวงลอ พบวา ผสงอายมการตดตอพดคย เยยมญาต และผ อนเสมอ ซงสอดคลองกบการศกษาของสปค, คาวารท และเพล



เลทท13 พบวา กลมผสงอายทมความผกพนกบผ อน และสงคมดจะรบรภาวะสขภาพปจจบนด

ดงนนการมความผกพนในสงคมจงเปนการเชอมโยงผสงอายกบบคคลในสงคมเปนการทดแทนบทบาททไดสญเสยไป หรอทดแทนบคคลใกลชดอนเปนทรกและมความผกพนทจากไป ทงเปนความหวง กาลงใจ และสงผลตอสขภาพทดดวย การไดพบปะพดคยระหวางผสงอายชวยใหผสงอายตระหนกและยอมรบความจรงและการเปลยนแปลงตางๆของชวต ซงสอดคลองกบการศกษาของ ฟรานซส โธมส14 พบวาผ สงอายทมกจกรรมในสงคมจะมสขภาพจตดกวาผสงอายทไมมกจกรรมทางสงคม เพราะกจกรรมตางๆ นนจะชวยสงเสรมใหผสงอายมเพอนมากขน มโอกาสแลกเปลยนความคดเหน ขอมลขาวสารตางๆ ทาใหคลายความเหงา รสกวาชวตมคา มสขภาพจตดทสด ตามแนวคดของ โอเรม Orem10 ภาวะสขภาพจะตองประกอบดวย สขภาพดานรางกาย จตใจ ความสมพนธระหวางบคคล และดานสงคม ซงแยกจากกนไมได และคนทมสขภาพดคอ คนทมโครงสรางทสมบรณ จะสามารถทาหนาทของตนไดอยางเหมาะสมหรอมพฤตกรรมการดแลตนเองทด

1. สงเสรมใหสมาชกในครอบครวของผสงอายโดยเฉพาะผสงอายหญงรวมกจกรรมดานการออกกาลงกายใหมากขน เนองจากพบวาเพศชายดแลตนเองไดดกวา ทง น เ พอสงเสรมสขภาพและจะสามารถดแลตนเองไดดขนหรออาจจะสงเสรมใหมสวนรวมทากจกรรมในบานมากขนควบคกบการออกกาลงกายเชนทาความสะอาดภายในบาน โดยเฉพาะการทาความสะอาดหองนา เพอเปนการกาจดความสกปรกและกาจดกลน ซงจะสงผลตอสขภาพรางกายของผสงอาย

2. เจาหนาทของศนยสาธารณสขควรมบทบาทในการใหความรกบผสงอาย เรองมลพษจากนาเสยและกลนขยะทสงผลตอระบบทางเดนหายใจและสขภาพของผสงอาย เรองโรคทเกดจากยงและวธกาจดยง 3. หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน องคกรศาสนา และหนวยงานทเกยวของกบงานผสงอาย ทาหนาทเผยแพรความรผานสอตาง ๆ เกยวกบการปองกน การสงเสรมและการดแลสขภาพทถกตองเหมาะสมใหกบประชาชนทกเพศทกวยโดยเฉพาะผสงอาย 4. ภาครฐ ภาคเอกชน องคกรในสงคม และสถาบนครอบครวควรสงเสรมใหทกชมชนทมผ สงอายจดตงชมรมผสงอายและใหความชวยเหลอสนบสนนกจกรรมตางๆทเปนประโยชนแกผสงอายในชมรม พรอมทงประชาสมพนธใหทกฝายโดยเฉพาะผสงอายเพอใหตระหนกถงประโยชนจากการเขารวมชมรม เปดโอกาสใหผสงอายในชมชนเปนผบรหารงาน

ขอเสนอแนะ จากผลการวจยแสดงใหเหนวาการดแล

ตนเองของผสงอายยงตองมการสนบสนนจากบคคลในชมชนและสงคม เพอใหผ สงอายและประชาชนมสขภาพแขงแรง จงตองอาศยความรวมมอจากประชาชนและนโยบายจากภาครฐดงน




และกจกรรมตางๆ ของชมรมผ สงอายเนองจากผสงอายสวนใหญไมไดเขารวมเปนสมาชกในชมรมผสงอาย 5. รฐบาลควรจดสรรเงนอดหนนใหกบผสงอายในเมองใหทวถง เนองจากผสงอายสวนหนงไมไดรบเงนอดหนนหรอเงนสงเคราะหจากภาครฐ

6. รฐบาลควรจดบรการดานสาธารณปโภคในชมชน ไดแก ระบบระบายนาเสย เนองจากในชมชนไม มว ธการกาจดน า โสโครกบรเวณบาน ผสงอายจานวนหนงตองเผชญกบกลนรบกวนภายในบานและกลนจากหองสวมซงนาจะเปนเหตบนทอนสขภาพดานระบบการหายใจและโรคทางเดนหายใจ


1. สถาบนวจยประชากรและสงคม.สารประชากร : มหาวทยาลยมหดล, 2551. 2. สล ทองวเชยร และ พมพรรณ ศลปสวรรณ.การดแลตนเองของผสงอายในชมชนเขต กรงเทพมหานคร.

รายงานการวจยภาควชาการพยาบาลสาธารณสข คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล, 2532. 3. สนทด เสรมศร. ปจจยทมอทธพลตอการดแลสขภาพตนเอง เรองการพยาบาลกบการสนบสนนการดแล

ตนเอง. คณะพยาบาลมหาวทยาลยมหดล, 2532. 4. สรกล เจนอบรม. วทยาการผสงอาย. กรงเทพมหานคร : ภาควชาการศกษานอกโรงเรยน คณะครศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย , 2534. 5. มณฑนา เจรญกศล. แรงสนบสนนทางสงคม ความสามารถในการดแลตนเองและภาวะสขภาพของผสงอาย.

วทยานพนธ. วทม. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยมหดล, 2534. 6. จราพร อภชาตบตร. ความสมพนธระหวางปจจยบคคล การอปถมภจากครอบครวและการบรการสขภาพใน

ชมชนกบคณภาพชวตผสงอายในชมชนแออด เขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธ.ศษม. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540.

7. อษาพร ชวลตนธกล. พยาบาลอนามยชมชนในการดแลผสงอาย กรณเลอกสรรการพยาบาลอนามยชมชนหนวยท 8-15 เอกสารการสอนสาขาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. กรงเทพมหานคร : รงเรองการพมพ, 2528.

8. Pender NJ. Pender AC. Health Promotion in Hursing Practice. 2nd. Norwalk : Hppleton & Lange,1987.

9. Arkoff ABE. ADJUSTMENT AND MENTAL HEALTH. New York : McGraw-Hill Company,1968. 10. Orem D.ENursing Concept of Practice. 4th ed. St. louis : Mosby-Year book,1991.


11. เพชรา อนทรพานช. ความสมพนธระหวางการรบรภาวะสขภาพ การสนบสนนทางสงคมและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผสงอาย ในเขตชมชนแออด เขตเทศบาลเมอง อดรธาน. วทยานพนธ. วทม. : มหาวทยาลยขอนแกน, 2530. รจนารถ รวงลอ. การปฎบตกจกรรมการดแลตนเองของผสงอาย ในเขตเทศบาลเมองราชบร วทยานพนธ. สสม. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2536.

12.

13. Speake DL, C0wart ME. & Pellet,K. Health Perceptions and Life Styles of the Blderly, Research in Nursing and Health,1989: 93-100. 14. ดวงฤด ลาสขะ. ความสมพนธระหวางองคประกอบคดสรรกบการปรบตวของผสงอายในจงหวดเชยงใหม.

วทยานพนธ. ศษม. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2528.



ผลของการจดทาขนและลงจากเตยงกบความเจบปวดสาหรบผปวยผาตด กระดกสนหลง สวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง

นลน พสคนธภค* พย.ม. (วทยาการระบาด) วารณ ดวงเงน** พย.บ.

บทคดยอ การศกษาครงน เปนการวจยกงทดลองแบบ กลมเดยว มวตถประสงคเพอเปรยบเทยบผลของการจดทาขนและลงจากเตยงกบความเจบปวดสาหรบผ ปวยผาตดกระดกสนหลง สวนหลงและเอว หลงผาตดวนทสอง กลมตวอยางจานวน 68 ราย จาก 4 หอผ ปวยในสถาบนประสาทวทยาชวง มถนายน 2549- พฤษภาคม 2550 โดยสมใหฟนฟสภาพ ทงสองวธ หางกน 1 ชวโมง สอบถามความเจบปวดของผ ปวยผาตดกระดกสนหลงภายหลงการจดทา จากบาดแผลผาตด และ พยาธสภาพจากการผาตด แลววเคราะหจากคาเฉลยของแตละค one group : paired samples t-test ระหวาง ดานหนาลงเตยง (6 ทา) คกบ ดานหลงลงเตยง (6 ทา) และดานหนาขนเตยง (6 ทา) คกบ ดานหลงขนเตยง (6 ทา) ผลการศกษาคาเฉลยความปวดจากการจดทาผ ปวย ในทาท 5 ของดานหนาขนเตยงปวดมากกวา ดานหลงขนเตยง แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนคาเฉลยความปวดจากแผลผาตด ในคทาท 2 คทาท 4 คทาท 5 และ คทาท 6 ของดานหนาขนเตยงปวดมากกวา ดานหลงขนเตยง แตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และการใชดานหนาลงเตยง ในทาท 2, 3 จะปวดแผลผาตดมากกวาการใชดานหลงลงเตยงอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05 อนง ผลการศกษาครงน ทาใหทราบวาการฟนฟสภาพผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงของกลมตวอยางในสองวธ ดงกลาว มความปวดทเปนผลกระทบตอความสขสบายของกลมตวอยาง ในระดบเลกนอย เทานน(คาเฉลยความปวด 0.93-2.63) และไมมผลกระทบตอภาวะแทรกซอนจากพยาธสภาพของโรค สามารถนาผลลพธไปกาหนดแนวทางการพยาบาลผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงตอไป

คาสาคญ : การจดทาขนและลงเตยง ผ ปวยผาตดกระดกสนหลง * พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ หวหนากลมงานวชาการพยาบาล กลมภารกจบรการวชาการ สถาบนประสาทวทยา

พยาบาลวชาชพชานาญการ หวหนางานการพยาบาลประสาทศลยกรรม กลมภารกจบรการวชาการ **

สถาบนประสาทวทยา




บทนา ปจจบนความเจบปวยทเกยวของกบกระดก

สนหลง เปนโรคทพบไดบอยขน การรกษาดวยวธการผาตดยอมดกวาการรกษาแบบประคบประคอง1 จานวนผ ปวยทเขารบการผาตดมแนวโนมเพมมากขน ในสถาบนประสาทวทยาผ ปวยผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอว2 พบมากถงรอยละ 49.5 ของผ ปวยผาตดกระดกสนหลงทงหมดจานวนปละกวา 540 ราย ซงการผาตดกระดกสนหลงจดเปนการผาตดใหญทมความหมายและความสาคญตอการดารงชวต การประกอบอาชพ ภาพลกษณ และความพงพอใจของผ ปวยอยางยง นอกจากนนการผาตดยงทาใหเกดความปวดหลงผาตด ปจจยทมผลตอการปวด มหลายสาเหต คอ 1) มการดงรงของแผลผาตด เกดจากการยดตดกบกระดกสนหลงทาใหมการยดขยายของกลามเนอไดนอย มผลทาใหการเคลอนไหวของกระดกสนหลงบรเวณเอวลดลง เกดอาการหลงแขง เมอเปลยนทา นง นอน ยน จะทาใหปวดได 2) ความเจบปวดเนองจากการผาตดทมการตดในแนวตงจะทาใหมการ ดงรง อวยวะตาง ๆ ทเ กยวของ ทาลายเสนประสาทมากกวาแนวขวาง และ ทาใหเนอเยอบรเวณททาผาตดไดรบบาดแผล3 เปนผลใหกลามเนอบรเวณนนมการหดรดตว ถาความปวดรนแรงมากจะทาใหกลามเนอหดรดตวมากขน สงผลใหปรมาณการไหลเวยนของเลอดลดลง กลามเนอไดรบออกซเจนนอยลง ในขณะเดยวกนรางกายจะมการเผาผลาญมากขน ตอมาการเผาผลาญจะเปลยนไปเปนแบบไมใชออกซเจน ทาใหเกดกรดแลกตก มผลทาใหเกด

ความเจบปวดอยางตอเนอง และมากขนเ รอยๆ4 สงผลกระทบใหผ ปวยไมยอมเคลอนไหวจากดกจกรรม นอนอยบนเตยง 2-3 วน5 เปนผลสบเนองทาใหเกดภาวะแทรกซอนตาง ๆ เชน ทองอด ทองผก ปอดอกเสบ หลอดเลอดดาอกเสบ การตดเช อทางเดนปสสาวะ แผลตดเชอ ความดนโลหตตา เปนตน 3) เกดพยาธสภาพหลงการผาตด โดยมพงผดไปยดตดกดเบยดเนอเยอบรเวณขางเคยง เชน รากประสาทเอนขอตอ ทาใหผ ปวยเคลอนไหวกระดกสนหลงไดนอยลง เมอผ ปวยเคลอนไหวรางกายจะทาใหมอาการปวดแสบรอนหรอเสยว นาสภาวะเรอรงได ดงน น คณะกรรมการคณภาพบรการประสาทศลยกรรม (Quality Improvement Team) จงไดกาหนดตวชวดคณภาพ ระดบองคกรของผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงใหมการฟนฟสภาพผ ปวย ภายใน 48 ชวโมง ใหไดเปาหมายมากกวา 80% ของผ ปวยททาการผาตดกระดกสนหลงทงหมด6 พยาบาลซงเปนผดแลใกลชดผ ปวย ควรมความรความเขาใจในการฟนฟสภาพผ ปวยหลงผาตด7 โดยเฉพาะรปแบบการจดทาผ ปวยขนและลงจากเตยงในทาทเหมาะสม มความปวดนอย ทสด ผ ป วยสขสบาย ไม เ กดภาวะแทรกซอน หรอทพพลภาพตามมาภายหลง

จากกจกรรมการพยาบาลทปรากฏในแนวทางการพยาบาลผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลง6

ฉบบป พ.ศ.2548 8 ใชในหอผ ปวยประสาทศลยกรรม พบวา การฟนฟสภาพโดยการจดทาขนและลงจากเตยงผ ปวยทปฏบต มอยสองวธ วธแรกผ ปวยใช


8,9ดานหนาลงเตยง (6 ทา) สวนวธทสองผ ปวยใชดานหลงลงเตยง

สนหลงสวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง 8,10 (6 ทา) ทพยาบาลจดทาให ทง

สองรปแบบทาใหไมทราบถงความเจบปวดของผ ปวยทแทจรง ในแตละทานามาซงตนเหตของการขาดความรวมมอ ความเชอมน ในการดแลรกษาทาใหตวชวดคณภาพในการฟนฟสภาพผ ปวยไดไมตรงตามเปาหมาย ดงนน ผวจยจงไดจดทาการศกษาวจยเพอแกไขปญหาดงกลาวขน

วตถประสงคของการวจย

สมมตฐานการวจย ความเจบปวดของผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง ทง 2 วธ ไดแก ระหวางการใชดานหนาลงเตยง(6ทา) การใชดานหนาขนเตยง(6ทา) การใชดานหลงลงจากเตยง (6 ทา) และการใชดานหลงขนเตยง (6 ทา) มความปวดแตกตาง กนทงในแง หรอมต การจดทา จากแผลผาตด และจากพยาธสภาพหลงการผาตด

เพอเปรยบเทยบผลของการจดทาขนและลงจากเตยงกบความเจบปวดสาหรบผ ปวยผาตดกระดก

กรอบแนวคดของการวจย

การจดทาผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง ใน 4 หอผ ปวยใน

วสดและวธการ การศกษาครงน เปนการวจยกงทดลอง แบบ one group (paired samples t-test) ประกอบ

ดวยอาสาสมครทเปนผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลง สวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสองจานวน 68 ราย

สถาบนประสาทวทยา วธท 1 การใชดานหนาลงเตยง(6 ทา) การใช ดานหนาขนเตยง(6 ทา) และสลบวธหางกน 1 ชม. วธท 2 การใชดานหลงลงเตยง (6 ทา) และการใช ดานหลง ขนเตยง (6 ทา)

ผลของความเจบปวดจาก - การจดทา (pain 1) - บาดแผลผาตด (pain 2) - พยาธสภาพหลงการผาตด (pain 3)



ประชากรและกลมตวอยาง ผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวโดยอาสาสมคร จาก 4 หอผ ปวยในสถาบนประสาทวทยาชวง มถนายน 2549 - พฤษภาคม 2550 ไดแก หอผ ปวยประสาทศลยกรรมชาย ประสาทศลยกรรมหญง พเศษศลย และ ศลยกรรมรวม แลวใหอาสาสมครสลบวธกนเวนชวง หางกน 1 ชวโมง โดยอาสาสมครจบฉลากไดวธท 1 ใหผชวยวจยชวยจดทาดานหนาลงเตยง(6 ทา) ใชดานหนาขนเตยง(6 ทา) หลงจากนนอก1 ชวโมง จงใหอาสมครคนเดยวกนใชดานหลงลงจากเตยง (6 ทา) และใช ดานหลง ขนเตยง(6 ทา) ใหอาสาสมคร บอกเลาความปวด (Pain score : Numberic rating scale)6 ทไดรบทงจากการจดทา(pain1) จากแผลผาตด (pain2) และพยาธสภาพของโรค(pain3) แลววเคราะหจากคาเฉลยความเจบปวดของแตละค ใชสถต (paired samples t-test) ระหวางดานหนาลงเตยง ( front down = 6 ทา) คกบ ดานหลงลงเตยง (back down = 6 ทา) ดานหนาขนเตยง (front up = 6 ทา) คกบ ดานหลงขนเตยง (back up= 6 ทา) ในผ ปวยคนเดยวกนจนครบตามกลมเปาหมายจานวน 68 ราย ทกครงทเกบขอมลหวหนาโครงการวจย (ผวจย) จะตองตรวจสอบทกครง วธดาเนนการวจย 1. ขนเตรยมการวจย เตรยมเครองมอประเมนความปวด เตรยมหวหนาหอผ ปวย ผ ชวยวจย เชญทปรกษา (แพทย) และนกกายภาพบาบด ใหความรในการฟนฟสภาพผ ปวย นาโครงการเสนอคณะกรรมการจรยธรรมของสถาบนประสาทวทยา

เ พอพจารณาและขออนม ตงบประมาณในการดาเนนการวจย 2. ขนดาเนนการวจย แบงเปน 2 ระยะ 2.1 ระยะกอนการทดลองรวบรวมผ ชวยนกวจยเพอเกบขอมลผ ปวยหลงผาตดกระดก สนหลงสวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง อธบายเครองมอทใชในการทดลอง เกณฑการรบอาสาสมคร เขาโครงการทดลองเกณฑการคดออกจากโครงการ วจย ตลอดจนการลงนามในใบขออนญาต (Census) พรอมของสมนาคณใหกบอาสาสมคร และเตรยม ผควบคม (หวหนาหอผ ปวยทง 4 แหง) เพอตรวจสอบความครบถวน ความถกตองการเกบขอมล 2.2 ระยะทดลอง ลงรหสเครองมอการวจย มอบใหกบหวหนาหอผ ปวยทง 4 แหง เพอทาการเกบขอมลจากอาสาสมครระหวางเดอนสงหาคม 2549 – เมษายน 2550 3. ขนตอนการปฏบตจรง ใหหวหนาหอผ ปวยควบคม และตรวจสอบความครบถวน ความถกตองของวธการเกบขอมล จากผ ชวยวจยแลวสงกลบ 4. ท า ก า ร ว เ ค ร า ะ ห ข อ ม ล ใ น เ ด อ นพฤษภาคม 2550 เครองมอทใชในการวจย 1. รปแบบการฟนฟสภาพผ ปวย ม 2 วธ ไดแก วธท 1 รปแบบใชดานหนาลงเตยงม 6 ทา ทาขนเตยงม 6 ทา เปนรปแบบทแพทยผ รกษานามาใชกบผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลง และสอนใหกบพยาบาล




วธท 2 รปแบบใชดานหลงลงเตยงม 6 ทา ทาขนเตยงม 6 ทา เปนรปแบบทนกกายภาพ บาบดนามาใชกบผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลง และสอนใหกบพยาบาลเพอฟนฟสภาพผ ปวยหลงผาตด 2. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก สวนท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคลของอาสาสมครมจานวนทงหมด 12 ขอ สวนท 2 แบบสอบถามระดบความปวดทเกดขนจากการจดทา (pain 1) ทาใหมการตรง การยดขยายของกลามเนอไดนอย เมอใชดานหนา ขน-ลงจากเตยง จานวน 12 ขอ ใชรปแบบดานหลงขน-ลงเตยง จานวน 12 ขอ จากแผลผาตด (pain 2) ททาใหเนอเยอบรเวณนนไดรบบาดแผล เมอใชดาน หนาขน-ลงจากเตยง จานวน 12 ขอ ใชรปแบบดาน หลงขน-ลงเตยง จานวน 12 ขอ และจากพยาธสภาพ (pain 3) มอาการปวดแสบ รอน เสยว ทพงผดไปยดตด หรอ กด เบยด เนอเยอบรเวณขางเคยง เชน ราก

ประสาท เอนขอตอ จะมความปวดเมอใชดานหนาข น-ลงจากเตยง จานวน 12 ขอ และใช รปแบบดานหลงขน-ลงเตยง จานวน 12 ขอ การเกบรวบรวมขอมล ผ วจยไดแจกและเกบแบบสอบถามทง 2 สวนจากหอผ ปวย 4 แหง ตามระยะเวลาทกาหนด การวเคราะหขอมล ผวจยวเคราะหขอมล ดงน 1. ขอมลสวนบคคลทวไป โดยแจกแจงความถและจานวนรอยละ 2. คานวณหาคา เฉ ลย คา เ บยง เบนมาตรฐานของคะแนนความเจบปวดในการจดทา จากแผลผาตด และจากพยาธสภาพจากการผาตด ทง 2 วธ 3. เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของคะแนนความปวดทง 2 วธ ทงในการจดทา จากบาดแผลผาตด และพยาธสภาพจากการผาตด โดยใชสถต paired samples t-test


รปแบบการฟนฟสภาพผปวย วธท 1 รปแบบการใชดานหนาลงเตยงม 6 ทา และ ทาขนเตยงม 6 ทา ภาพดานหนาลงเตยง (6 ทา)

ทาท 1 ทาท 2 ทาท 3 ทาท 4 ทาท 5 ทาท 6 ภาพดานหนาขนเตยง (6 ทา)

ทาท 1 ทาท 2 ทาท 3 ทาท 4 ทาท 5 ทาท 6

วธท 2 รปแบบการใชดานหลงลงเตยงม 6 ทา และทาขนเตยงม 6 ทา ภาพดานหลงลงเตยง (6 ทา)


ภาพดานหลงขนเตยง (6 ทา)


ภาพ รปแบบการจดทาผปวย



ผลการศกษา 1. ขอมลสวนบคคลทวไป ผ ปวย 68 ราย พบวา สดสวนเปนชายตอหญงเทากบ 1:1 อายเฉลยเทากบ 51.5 ป สถานภาพสมรสค รอยละ 73.3 ระดบการศกษาชนประถมปท 4-6 รอยละ 36.8 รองลงมาเปนระดบมธยมปลาย รอยละ 32.4 อาชพรบราชการและรฐวสาหกจ รอยละ36.8 รองลงมาเปนพอบาน แมบาน รอยละ 25 นบถอศาสนาพทธทงสน รอยละ 100 มรายไดตากวาหรอเทากบ 5,000 บาท/เดอน และ 10,001-20,000 บาท/เดอน รอยละ 50 ภมลาเนากรงเทพฯ รอยละ 17.6 และตางจงหวด รอยละ 80.9 การวนจฉยโรค Herniated disc Proposus (HNP) มความผดปกตของหมอนรองกระดกสนหลง รอยละ 75 ระดบทเกดพยาธสภาพ Lumbar Spine ; L4-L5 มากทสด รอยละ 58.83 1 ระดบ รอยละ 76.5 ใส Screw รอยละ .5 , 2 ระดบ รอยละ 22 ใส Screw รอยละ.5 และ 3 ระดบ รอยละ .5 2. ขอมลคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความเจบปวด ทง 2 วธ -

ความเจบปวดจากการจดทา(pain 1) พบวา การใชดานหนาลงเตยง ทาทปวดนอยทสด คอ ทาท 1 (X = 1.21 S.D. = 1.696) และทาทปวดมากทสดคอ ทาท 5 (X = 1.68 S.D. = 2.032) สวนการใชดานหนาขนเตยง ทาทปวดนอยทสดคอ ทาท 6 (X = 1.12 S.D. = 1.536) และทาทปวดมากทสดคอ ทาท 1 (X = 1.68 S.D. = 3.148) ดงแสดงในตารางท 1 ความเจบปวดจากบาดแผลผาตด (pain 2) พบวา การใชดานหนาลงเตยง ทาทปวดนอยทสดคอ ทาท 6 (X = 2.01 S.D. = 1.749) และทาทปวดมากทสดคอ ทาท 3 (X = 2.63 S.D. = 1.939) สวนการใชดานหนาขนเตยง ทาทปวดนอยทสดคอ ทาท 6 (X = 1.81 S.D. = 1.681) และทาทปวดมากทสดคอ ทาท 2 (X = 2.29 S.D. = 1.932) ดงแสดงในตารางท 2 ความเจบปวดพยาธสภาพจากการผาตด (pain 3) พบวา การใชดานหนาลงเตยง ทาทปวดนอยทสดคอ ทาท 1 (X = 1.08 S.D. = 1.554) และทาทปวดมากทสดคอ ทาท 6 (X = 1.41 S.D. = 1.897) สวนการใชดานหนาขนเตยง ทาทปวดนอยทสดคอ ทาท 5 (X = 1.08 S.D. = 1.611) และทาทปวดมากทสดคอ ทาท 2 (X = 1.58 S.D. = 1.976) ดงแสดงในตารางท 3

วธท 1 ใชรปแบบดานหนาลงจากเตยงและขนเตยง ของผ ปวยผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง จากคาบอกเลาของผ ปวย ดงน



ตารางท 1 คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความเจบปวดจากการจดทา (pain 1) ของการฟนฟสภาพผ ปวยในวธท 1 ใชดานหนาลงจากเตยง และขนเตยง ของผ ปวยผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง (n = 68)

วธท 1 ความเจบปวดจาก ใชดานหนาลงเตยง ใชดานหนาขนเตยง การจดทา (pain 1) X S.D. X S.D.

ทาท 1 1.21 1.696 1.68 3.148 ทาท 2 1.42 1.922 1.64 1.958 ทาท 3 1.62 2.074 1.56 1.882 ทาท 4 1.65 2.065 1.59 2.023 ทาท 5 1.68 2.032 1.27 1.594 ทาท 6 1.41 1.718 1.12 1.536

ตารางท 2 คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความเจบปวดจากบาดแผลผาตด (pain 2) ของ

การฟนฟสภาพผ ปวยใน วธท 1 ใชดานหนาลงจากเตยงและขนเตยง ของผ ปวยผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง (n = 68)

วธท 1 ความเจบปวดจาก ใชดานหนาลงเตยง ใชดานหนาขนเตยง บาดแผลผาตด (pain 2) X S.D. X S.D.





ตารางท 3 คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความเจบปวดพยาธสภาพจากการผาตด (pain 3) ในการฟนฟสภาพผ ปวยตาม วธท 1 ใชดานหนาลงและขนเตยง ของผ ปวยผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง (n = 68)

วธท 1 ความเจบปวดพยาธสภาพ ใชดานหนาลงเตยง ใชดานหนาขนเตยง จากการผาตด (pain 3) X S.D. X S.D.


- วธท 2 ใชรปแบบดานหลงลงจากเตยงและขนเตยง ของผ ปวยผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง มรายละเอยด ดงน

ความเจบปวดจากการจดทา(pain 1) พบวา การใชดานหลงลงเตยง ทาทปวดนอยทสดคอ ทาท 1 (X = 1.06 S.D. = 1.597) และทาทปวดมากทสดคอ ทาท 3 (X = 1.58 S.D. = 1.637) ซงใกลเคยงกบทาท 3 ของการใชดานหลงขนเตยง (X = 1.55 S.D. = 1.666) ซงปวดมากทสด และทาทปวดนอยทสดคอ ทาท 5 และ 6 (X = 98 S.D. = 1.409 และ X = .98 S.D. = 1.387) ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 4 ความเจบปวดจากบาดแผลผาตด (pain 2) พบวา การใชดานหลงลงเตยง ทาทปวดนอย

ทสดคอ ทาท 2 (X = 1.74 S.D. = 1.698) และทาทปวดมากทสดคอ ทาท 5 (X = 2.28 S.D. = 1.668) สวนการใชดานหลงขนเตยง ทาทปวดนอยทสดคอ ทาท 6 (X = 1.35 S.D. = 1.543) และทาทปวดมากทสดคอ ทาท 3 (X = 1.97 S.D. = 1.574) ดงแสดงในตารางท 5 ความเจบปวดพยาธสภาพจากการผาตด (pain 3) พบวา การใชดานหลงลงเตยง ทาทปวดนอยทสดคอ ทาท 1 (X = 1.03 S.D. = 1.581) และทาทปวดมากทสดคอ ทาท 3 (X = 1.34 S.D. = 1.661) สวนการใชดานหลงขนเตยง ทาทปวดนอยทสดคอ ทาท 6 (X =.93 S.D. = 1.439) และทาทปวดมากทสดคอ ทาท 3 (X = 1.26 S.D. = 1.582) ดงแสดงในตารางท 6


ตารางท 4 คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความเจบปวดจากการจดทา (pain 1) ของการฟนฟสภาพผ ปวยในรปแบบท 2 ใชดานหลงลงเตยง และ ขนเตยง ของผ ปวยผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง (n = 68)

ใชดานหลงลงเตยง วธท 2 ความเจบปวดจาก ใชดานหลงขนเตยง การจดทา (pain 1) X S.D. X S.D.

ทาท 1 1.06 1.597 1.18 1.424 ทาท 2 1.12 1.584 1.49 1.641 ทาท 3 1.58 1.637 1.55 1.666 ทาท 4 1.53 1.681 1.29 1.665 ทาท 5 1.56 1.749 .98 1.409 ทาท 6 1.20 1.523 .98 1.387

ตารางท 5 คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความเจบปวดจากบาดแผลผาตด (pain 2)

ของการฟนฟสภาพผ ปวยใน วธท 2 ใชดานหลงลงและขนเตยง ของผ ปวยผาตดกระดกสนหลง สวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง (n = 68)

วธท 2 ความเจบปวดจาก ใชดานหลงลงเตยง ใชดานหลงขนเตยง บาดแผลผาตด (pain 2) X S.D. X S.D.





ตารางท 6 คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความเจบปวดพยาธสภาพจากการผาตด (pain 3) ในการฟนฟสภาพผ ปวย ตามวธท 2 ใชดานหลงลงและขนเตยง ของผ ปวยผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวหลงผาตดวนทสอง (n = 68)

วธท 2 ความเจบปวดพยาธสภาพ ใชดานหลงลงเตยง ใชดานหลงขนเตยง

จากการผาตด (pain 3) X S.D. X S.D. ทาท 1 1.03 1.581 1.14 1.597 ทาท 2 1.06 1.685 1.24 1.587 ทาท 3 1.34 1.661 1.26 1.582 ทาท 4 1.20 1.644 1.18 1.607 ทาท 5 1.21 1.638 .94 1.466 ทาท 6 1.23 1.637 .93 1.439

ตารางท 7 เปรยบเทยบความแตกตางความปวดจากการจดทา จากบาดแผลผาตด และพยาธสภาพจากการผาตด ระหวาง 2 วธ ใชดานหนาลงเตยงกบดานหลงลงจากเตยง อยางละ 6 ทา ของผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวในวนทสอง (n = 68)

ความเจบปวด ความเจบปวด ความเจบปวดพยาธสภาพ ทาลงจากเตยง 2 วธ จากการจดทา จากบาดแผลผาตด จากการผาตด

X S.D. t df Sig. 2-tailed



ผ ปวยลงจากเตยงทาท 1

.15

.749

1.643

65

.105

.24

1.854

1.047

67

.299

.05

.598

.623

64

.536

ดานหนา ดานหลง ผ ปวยลงจากเตยงทาท 2

.30

1.509

1.632

65

.108

.49

1.321

3.029

67

.003**

.20

1.383

1.166

64

.248


.05

1.767

.209

65

.835

.54

1.661

2.701

67

.009**

.02

1.256

.099

64

.922

ดานหนา ดานหลง

ตารางท 7 (ตอ)

ความเจบปวด ความเจบปวด ความเจบปวดพยาธสภาพ ทาลงจากเตยง 2 วธ จากการจดทา จากบาดแผลผาตด จากการผาตด





-.06

1.366

-.369

62

.714

.24

1.596

1.225

66

.225

-.02

.864

-.145

63

.885


.11

1.557

.567

62

.573

.24

1.625

1.203

66

.233

.10

.856

.883

62

.10



.15

1.176

1.055

64

.295

.09

1.252

.585

66

.560

.12

1.256

.790

64

.433


p < .05

ตารางท 8 เปรยบเทยบความแตกตางของความปวดจากการจดทา จากบาดแผลผาตด และพยาธสภาพจากการผาตด ระหวาง 2 วธ ใชดานหนาขนเตยงกบดานหลงขนเตยง อยางละ 6 ทา ของผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวในวนทสอง (n = 68)

ความเจบปวด ความเจบปวด ความเจบปวดพยาธสภาพ ทาขนเตยง 2 วธ จากการจดทา จากบาดแผลผาตด จากการผาตด




ผ ปวยขนเตยงทาท 1

.45

2.716

1.324

64

.190

.27

1.175

1.871

66

.066

.22

1.253

1.369

63

.167

ดานหนา ดานหลง ผ ปวยขนเตยงทาท 2

.17

1.353

1.009

64

.317

.43

1.722

2.042

67

.045*

.31

1.610

1.541

64

.128

ดานหนา ดานหลง ผ ปวยขนเตยงทาท 3

.02

1.441

.085

65

.932

.29

1.593

1.522

67

.133

.21

1.376

1.253

65

.215


ตารางท 8 (ตอ)

ทาขนเตยง 2 วธ

ความเจบปวด จากการจดทา

ความเจบปวด จากบาดแผลผาตด

ความเจบปวดพยาธสภาพ จากการผาตด






.32

1.552

1.678

64

.098

.59

2.082

2.330

67

.023*

.28

1.663

1.342

64

.184



.29

1.078

2.170

65

.034*

.51

1.344

3.159

67

.002**

-.13

1.289

.782

62

.437

.12

.801

1.240

64

.220

.43

1.246

2.844

66

.006**

.17

1.140

1.197

64

.236



p < .05


3. ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของความปวดจากการจดทา จากบาดแผลผาตด และพยาธสภาพจากการผาตด 1) ผลการศกษาเปรยบเทยบความปวดจากการจดทา จากบาดแผลผาตด และพยาธสภาพจากการผาตด ระหวาง 2 วธ (ทาดานหนา-หลงลงเตยง ทงหมด 6 ทา) ของกลมตวอยาง จานวน 68 ราย หลงผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอว ในวนทสอง พบวา กลมผ ปวยลงจากเตยงในทาท 2 และท 3 มคาเฉลยความปวดเฉพาะจากแผลผาตดเทานนทแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) ดงแสดงในตารางท 7 2) ผลการศกษาเปรยบเทยบความปวดจากการจดทา จากบาดแผลผาตด และพยาธสภาพจากการผาตด ระหวาง 2 วธ (ทาดานหนา-หลงขนเตยงทงหมด 6 ทา) หลงผาตดกระดกสนหลงสวนหลงและเอวในวนทสอง พบวา ความปวดจากแผลผาตด ในผ ปวยขนเตยงทาท 2, 4, 5 และ 6 แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) สวนความปวดจากการจดทาผ ปวยขนเตยงทาดานหนาและดานหลง ทาท 5 มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) ดงแสดงในตารางท 8

อภปรายผล การวจยนพบวา ผ ปวยผาตดกระดกสนหลงระดบเอวทพบมากบรเวณระดบ L4-5 และ L5-S1 รอยละ 58.8 และ 14.7 ตามลาดบ ซงสอดคลองกบงานวจยของตางประเทศผ ปวยผาตดกระดกสนหลง

ระดบเอวทพบมาก เปนระดบ L4-5 รอยละ 62 รองลงมาคอ ระดบ L5-S1 รอยละ 32 ซงเปนบรเวณทกระดกสนหลงเคลอนไหวมากทสด1 1 อายอยระหวาง 35- 55 ป12 ซงอายของอาสาสมครทศกษาเทากบ 51 ป เชนเดยวกน สาเหตของการผาตดสวนใหญมาจากความผดปกตของหมอนรองกระดกมากเปนอนดบทหนง รอยละ 4613 เทยบกบผลการศกษาครงน เทากบรอยละ 75 การประเมนคณภาพและผลลพธจากการผาตดนน มกตดตามการรกษาผ ปวยหลงผาตดทนท ถง 1 เดอน โดยใช Visual Analogue Scale14,15,16 ผ ปวยผาตดกระดกสนหลงในสถาบนประสาทวทยา (เมษายน 2548-กนยายน 2548 จานวน 240 ราย) 17 พบวา กอนการผาตดม คาเฉลยความปวด เทากบ 5.59 อยในระดบมาก และเมอหลงผาตดในวนท 1 คาเฉลยความปวดกอนใหยาแกปวดเทากบ 4.38 ยงอยในระดบมาก แตหลงใหยาแกปวด 30 นาท คาเฉลยความปวดลดลงเหลอ 2.14 สวนงานวจยของตางประเทศกอนการผาตด มคาเฉลยความปวดเทากบ 8.3(6-10)16 หลงผาตดไดรบยาแกปวด มคาเฉลยความปวดหลงใหยาเทากบ 2.2 (6-10)16 และเมอตดตามเยยมบานภายใน 8 สปดาหหลงผาตด เฉลยความปวดลดลงเหลอ 1.5 (0-4)16 ในสถาบนประสาทวทยา ผ ปวยหลงผาตดในวนท 1 มทอระบายของสารคดหลงทตอจากบรเวณแผลผาตดทาใหพยาบาลผด แล และผ ปวยขาดความมนใจในการลกขนจากเตยง ตวชวดคณภาพในการฟนฟสภาพหลงผาตดในวนท 1 ไมบรรลเปาหมาย รอยละ 80 ดงนนทมคณภาพบรการจงไดกลยทธ



ฟนฟสภาพหลงผาตดในวนท 2 และเพมเปาหมายใหมากกวา รอยละ 80 ของผ ปวยผาตดกระดกสนหลงทงหมด ดวยเหตน การจดทาผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงในวนทสอง จงเปนเรองสาคญเพราะจะทาใหทงผ ปวยและผ ใหบรการมความมนใจทจะฟนฟสภาพหลงผาตดเพอไมใหเกดภาวะแทรกซอน18 จากผลงานวจยดงกลาวแสดงวาผ ปวยตองการใหพยาบาลดแลตลอดเวลาในขณะทจะลกจากเตยง แตบางครงอตรากาลงพยาบาลมจากด และตองดแลผ ปวยหลงผาตดทมภาวะวกฤตมากกวา ดงนน ผวจยและคณะไดทาการศกษาวจย โดยวดมต ของแตละทา (mobile) ตงแต มตท 1 ความปวดจากการจดทาของกลมตวอยาง มตท 2 ความปวดจากแผลผาตดในแตละทา มตท 3 ความปวดจากพยาธสภาพ แตละทามความสาคญทประยกตมาจากการ Learning to Roll and sit up ของ WHO ; Training package19 พบวาคาเฉลยความปวดการใชทาดานหนา หรอทาดานหลงขนเตยงและการใชทาดานหนาหรอทาดานหลงลงเตยง อยในระดบเลกนอยทงหมด (X = 0.93 S.D. = 1.439 และ (X = 2.63 S.D. = 1.939) ทาท 6 ของดานหลงขนเตยงโดยประเมนจากคาเฉลยความปวดจากพยาธสภาพเปนทามการยดหดตวของกลามเนอบรเวณดานหลงนอยทสด แรงดนกดลง บรเวณขอกระดกสนหลงนอยไมมผลกระทบตอพยาธสภาพ (X =.93 S.D. = 1.439) ตรงกบทา side lying on the unaffected side ของ WHO19 บนทกในการดแลผ ปวยทมปญหาทางระบบประสาท อยางไรกตามผลการวจยทพบความ

แตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) ททาใหผดแลผ ปวย หรอตวผ ปวยเองเลอกใชวธทความปวดนอย ดงรายละเอยดตอไปน 1) การใชดานหลงลงเตยงในทาท 2 เปนทาดานหลงทขาขางหนงวางบนเตยงชวยรบแรงกดจากกลามเนอหลงและอกขางหนง เตรยมพรอมจะหอยขาเลกนอย ความปวดจากบาดแผลผาตดนอย (X = 1.74 S.D. = 1.698) สวนการใชดานหนาลงจากเตยงตองใชขาทง 2 ขางเอยงทามมกบขอบเตยง 45˚ เพอเตรยมลง ทาใหมแรงกดบนกลามเนอสวนหลงบรเวณผาตดจงทาให รสกปวดแผลมากกวา (X = 2.22 S.D. = 1.852) 2) การใชดานหลงลงเตยงในทาท 3 เปนทาดานหลงทปลายเทาขาขางหนงวางแตะพน แตขาอกขางหนงยงวางอยบนเตยงทามมกน 80˚ - 90˚ ทาใหรสกปวดแผลผาตดนอยเนอง จากยงมสวนทรองรบแรงกดกลามเนอสวนหลงไว (X = 2.09 S.D.= 1.543) สวนการใชดานหนาลงเตยง กลมตวอยางเรมเอยงตวและยกตวทามมกบขอบเตยง 30˚ - 45˚ ถงแมจะมพยาบาลชวยพยง แตยงมแรงกดทกลามเนอสวนหลงทาใหแผลผาตดตง จงปวดแผลมากกวา (X = 2.63 S.D. = 1.939) 3) การใ ช ดานหลงข น เ ตยงในทา ท 2 ทาดานหลงทกม โนมตว ใชมอวางบนเตยง เปนการพยงหนาทอง และกลามเนอสวนหลง จงทาใหปวดแผลนอยกวาการใชดานหนาขนเตยง ซงเปนทานงหอยขาปลายเทายนพน หลงตรง ทาใหมการตงตวของกลามเนอสวนหลงบรเวณแผลผาตด ดงนนจงทา



ใหรสกปวดแผลผาตดมาก (X = 1.89 S.D. = 1.583 และ (X = 2.29 S.D. = 1.932) ตามลาดบ 4) การใชดานหลงขนเตยงในทาท 4 เปนทาดานหลงกงนอนควาหนาบนเตยง ทาใหมแรงโนมถวงเสรมกบนาหนกตวกดลงบนเตยง แรงเสรมจงมากกวาแรงตาน แรงกดลงบนกลามเนอสวนหลงจงนอยลง ความตงของแผลลดลง ความปวดแผลจากทานจงนอย (X = 1.88 S.D. = 1.724) ตางจากการใชดานหนาขนเตยง ตองออกแรงยกขาทงสองขางเพอวางบนเตยงและโนมเอยงตวเพอนอนขางเตยงโดยทามมกบขอบเตยง 10˚ - 15˚ ถงแมจะมพยาบาลชวยประคองกยงปวดแผลมาก (X = 2.28 S.D. = 1.819) 5) การใ ช ดานหลงข น เ ตยงในทา ท 5 ความปวดจากการจดทา (X =.98 S.D. = 1.409) และจากบาดแผลผาตด (X = 1.40 S.D. = 1.527) เปนดานหลงขนเตยงทสบายและทาใหปวดแผลนอยทสด เปนทานอนตะแคงทขาขางหนงงอเขาวางบนเตยงอขางเหยยดยาว ลดความตงตวของกลามเนอหลง ทอง ตนขาเปนทาทนยมใชมาก เนองจากเปนทาเดยวกบ side lying on the unaffected side ของ WHO19 6)

จากผลการวจยดงกลาวเปนการฟนฟสภาพผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงในวนทสองของกลมตวอยาง สวนใหญมความปวดจากแผลผาตดอยในระดบเลกนอยเทานน จากการศกษาทง 2 วธ ซงแตกตางจากการศกษาเปรยบเทยบทงสองกลมของเจรญศร เอออารพนธ ถงแมวาผลงานวจยนจะมคาเฉลยความปวดจากแผล ดานหนาลงเตยงในทาท 2, 3 ขนเตยงในทาท 2 ,4, 5 และ 6 อยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) สามารถอธบายไดตามหลก กลศาสตรการเคลอนไหวของกระดกสนหลงชวงบนเอว20 การใชทาดานหนาลงจากเตยงเปนการจดทาใหผ ปวยตะแคงหรอเอยงตวไปดานขาง(lateral flexion) ซงในสวนของ ระดบบนเอว (lumbar spine) รปรางผวหนาของขอตอ(facet joints) และตวกระดกสนหลง (vertebral body) จะหมนตวไปทางโคงออกพรอมกบการบดหมนของกระดกเชงกรานทเกดรวมดวย จะทาใหเกดความปวดขนได และเมอผ ปวยดนตวลกนงกระดกเชงกรานจะเอยงทางดานหลง ทาให กระดกสนหลงระดบบนเอวตรงขน แนวแรงของนาหนกตวจะตกลงมาทางดานหนาทาใหเกดลกษณะ คานงดขน มผลทาใหมแรงกดบนหมอนรองกระดก(disc) ทระดบกระดกสนหลงมากขน ทาใหผ ปวยเกดความปวด สวนคาอธบายของการใชทาดานหลงขน-ลงจากเตยงนน เปนทาทผ ปวยกมหลงลงนอนบนเตยงซงระดบกระดกสนหลงชวงเอวนสามารถหมนได เนองจากลกษณะ ผวหนาของขอตออยไปในแนวเอยงลาดและสวนป ม ท ยนของกระดกสนหลง(spinal process) ชลงเกอบในแนวตงตรง นอกจาก น ยงม

สวนการใชดานหลงขนเตยงในทาท 6 เปนทาทคลายคลงกบทาท 5 ตางกนททานจะเพมหมอนสอดระหวางขาสองขาง เพอชวยพยงกลามเนอตนขาและหลง จงเปนทา ทสขสบายและความเจบปวดจากบาดแผลนอยเชนเดยวกน (X = 1.35 S.D. = 1.543)




กลามเนอหนาทอง กลามเนอบรเวณบนเอว และกลามเนอตรงแนวกระดกสนหลงชวยบงคบหรอยดกระดกสนหลงไวระหวางทกมหลงลง ทาใหความปวด นอยลงเ ปนผลใหความปวดจากแผลก นอยลงเชนเดยวกน โดยสรป การฟนฟสภาพผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงสามารถเลอกรปแบบ เปนทาดานหลง

ขน-ลงเตยงททาใหปวดแผลผาตดเลกนอยไดเพยงรอยละ50 (6/12ทา ) ทง 2 วธ ไมมผลตอพยาธจากการผาตดทจะนาไปสสภาวการณปวดเร อ รงได เพราะมการฟนฟสภาพผ ปวย ซงเปนการปองกนภาวะแทรกซอนตามแนวทางการรกษาของแพทย 21 สมควรนาไปใชเปนแนวปฏบตทางการพยาบาลผ ปวยหลงผาตดกระดกสนหลงระดบเอวทดตอไป


1. Atlas,s., keller, R., Wu, y., Deyo, R., & Singer, D. Long – Term outcomes of surgical and nonsurgical management of sciatica secondary to a Lumbar disc herniation : 10 year results from the Maine Lumbar spine study. Spine, 2005 ; 30 , 927 – 935.

2. เวชสถต สถาบนประสาทวทยา กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2548. 3. สมร ทนวงศ. เปรยบเทยบความเจบปวดหลงผาตดในผ ปวยทใชและไมใชการกระตนปลายประสาทดวย

ไฟฟาผานผวหนง, วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาล อายรศาสตรและศลยศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม , 2533.

4. สมจตร ชยยะสมทร. ผลการเรมบรหารขอไหลในเวลาทตางกนตอปรมาณสงขบหลงจากแผลผาตด และความเจบแผลในผ ปวยหลงผาตดมะเรงเตานม. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑตสาขา พยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2536.

5. Footner, A . Orthopaedic Nursing. 2nd ed. London : Bailliere Lindall , 1992. 6. ศนยพฒนาคณภาพ สถาบนประสาทวทยา กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. ตวชวดคณภาพระดบ

องคกร เฉพาะทางคลนกประสาทศลยกรรม, 2549. 7. American Association Neuroscience Nursing. Lumbar Spine Surgery : A Guide to pre-Operative

and post-operative patient care, 2006 ; 12 – 17. 8. กลมภารกจบรการวชาการ สถาบนประสาทวทยา กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. แนวทางการ

พยาบาลผ ปวยผาตดกระดกสนหลงสาหรบพยาบาลสถาบนปราสาทวทยา. กรงเทพ ฯ , 2548. 9. Schoen,D.C. Adult Orthopaedic Nursing. New york : lippincott , 2001.


10. สมหมาย วนะนานต. ผลของการสงเสรมใหผ ปวยมสวนรวมในการดแลตนเองตอการฟนสภาพภายหลงผาตดกระดกสนหลง และความพงพอใจการพยาบาลทไดรบ . วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2540.

11. KuonsongtumV, Paiboonsirijit S, Kesornsak W, et al : Result of Full Endoscopic Uniportal Lumbar Discectomy : Preliminary Report . J Med Assoc Thai 2009 ; Vol. 92 No.6 : 777.

12. Benzel, E. Biomechamics of spine stabilization. Rolling Meadows, IL:American Association of Neurological surgeons , 2001.

13. Cohen, B.E, Hartman, M.B., Wade,J. T., Miller, J.S., Gilbert, R., & Chapman, T,M. Post operative pain control after lumbar spine fusion : Patient-controlled analgesia versus continuous epidural analgesia. Spine 1997 ; 22, 1892-1896.

14. Bonica, JJ. Post Operative Pain in the Management of Pain. Philadelphia: Lea & Febiger , 1990. 15. Thienthong S, Jirasattanaphochai K, Krisanaprakornkit W, et.al . Treatment of pain after Spinal

Surgery in the Recovery Room by Single Dose Larnoxicam:A Randomized, Double blind, Placebro– Controlled Trial . J Med Assoc Thai 2004 Vol. 87 No.6 :

16. Endoscopic Lateral Transpsoas Approach to the Lumbar Spine: Results , 01/02/2553 Medscape CME .

17. Pasukunthapuk N ; Outcome of Clinical Nursing Practice Guideline for Surgical Spine in Prasat Neurological Institute. Presentation 7 th ASEAN Neurosurgical Nursing Congress. 2006, Dec 7 th – 9 th Ho Chi Minh city, Vietnam , 2006.

18. เจรญศร เอออารพนธ. เปรยบเทยบผลการจดทาขน – ลงเตยงตอระดบความปวดและความพงพอใจในผ ปวย ผาตดกระดกสนหลงระดบเอวในกลมตวอยาง 2 กลม . วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑตการ พยาบาลผ ใหญ สาขาการพยาบาลอายรศาสตร และศลยศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน., 2549. 19. Disability and Rehabilitation WHO. Guide for Therapists and Professionals working in Primary Heath Care, 1999. P.16 ; Fig 4.2 . 20. อานวย อณนะนนทน. เรองของกระดกสนหลง กรงเทพฯ : หางหนสวนจากด ว. เจ . พรนตง , 2542.

หนวยโรคกระดก ภาควชาศลยศาสตรออรโธปดกสและกายภาพบาบด. เรองการผาตดหมอนรองกระดกทบเสนประสาทสวนเอวและการปองกนการปวดหลง โรงพยาบาลศรราช. [online]. 2553. Available from :

21.

URL : http://www.medlib.si.mahidol.ac.th

ปท 37 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 255396












การพฒนาความเทยงในการจาแนกประเภทผปวย งานบรการผปวยใน กลมการพยาบาล โรงพยาบาลสกลนคร

ทวชตยา มาลยกรอง * คม. ทรงกลด เจรญศร ** พย.ม. ประภสสร สมศร ** พย.ม.

บทคดยอ การวจยเชงพรรณนาน วตถประสงคเพอศกษาความเทยงการประเมนการจาแนกประเภทผ ปวยของพยาบาลวชาชพ งานบรการผ ปวยใน กลมการพยาบาล โรงพยาบาลสกลนคร กลมตวอยางทใชในการประเมนการจาแนกประเภท เปนพยาบาลวชาชพทกระดบ จาก 27 หอผ ปวย ทขนปฏบตงานเวรเชา ในหอผ ปวยนนๆ ระหวาง วนท 7 – 30 มถนายน 2553 รวม 391 คน และผ ปวยทนอนรกษาตวในหอผ ปวยเดยวกน รวม 495 ราย จานวนครงการประเมนจาแนก 1,485 ครง ขนตอนดาเนนการวจย ประยกตใชแนวคดการพฒนาคณภาพวงลอ Deming เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบประเมนจาแนกประเภทผ ปวย พรอมเกณฑการจาแนกประเภทผ ปวย 10 ประเภท ของ สานกการพยาบาล วเคราะหขอมลโดยหาคาความเทยงของการประเมน (Inter-rater reliability) ดวยโปรแกรมสาเรจรป กาหนดคาทยอมรบได คอ มากกวา .90 ผลการศกษา พบวา ภาพรวมคาความเทยงของการจาแนกประเภทผ ปวยใน เทากบ .94 อยในระดบทยอมรบได จาแนกตามเกณฑหลก สภาวะความรนแรงการเจบปวย การดแลขนตาทผ ใชบรการควรไดรบคาความเทยงเทากบ 0.91และ .93 ตามลาดบ จดอยในระดบทยอมรบได จาแนกรายตวบงช พบวา สภาวะสญญาณชพ การไดรบการตรวจรกษา ความสามารถทากจวตร และความตองการการดแลรกษาพยาบาล มคาความเทยง อยในระดบทยอมรบได ยกเวน รายตวบงช อาการ/อาการแสดงทางระบบประสาท พฤตกรรมผดปกตทอาจเปนอนตราย ความตองการบรรเทาอาการรบกวน และ ความตองการขอมล/การสอน/ตอบสนองดานจตใจอารมณ คาความเทยงตากวาเกณฑการยอมรบและควรทบทวน พจารณาตามสาขาโรค/การพยาบาล พบวา สาขาจกษ และกมารเวชกรรม คาความเทยงการประเมนการจาแนก ดานความตองการการดแลขนตา อยในระดบทยอมรบไมไดควรทบทวน และสาขาทคาความเทยงตาและควรทบทวนการจาแนก ดานสภาวะความรนแรงการเจบปวย ไดแก สาขา จกษ กมารเวชกรรม สตนรเวชกรรม ศลยกรรม และศลยกรรมกระดก ผบรหารการพยาบาลควรตดตามนเทศ และประเมนการจาแนกอกครงในระยะ 6 เดอน โดยจดอบรม ทบทวนและประเมนผลการจาแนกประเภทผ ปวยอยางตอเนองทกปใหไดตามมาตรฐานเพอประสทธภาพการบรหารอตรากาลง คณภาพการพยาบาล และพฒนาสมรรถนะพยาบาลตอไป

คาสาคญ : การจาแนกประเภทผ ปวย งานบรการผ ปวยใน

* พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ กลมการพยาบาล โรงพยาบาลสกลนคร ** พยาบาลวชาชพชานาญการ กลมการพยาบาล โรงพยาบาลสกลนคร



ความเปนมาและความสาคญของปญหา การจาแนกประเภทผ ปวย เปนการจดกลม

ผ ปวยในความดแลของพยาบาลในชวงเวลาใด เวลาหนง ใหเปนระดบ และกลมตาง ๆ ตามลกษณะการเจบปวยและความตองการการพยาบาลเพอคณภาพของการวางแผนดแลผ ปวยตงแตแรกรบจนจาหนาย ตอบสนองความตองการของผ ปวยเปนรายบคคลมากทสด 1, 2,3 เปนเครองมอในการบรหารทรพยากรบคคลทางการพยาบาล เพอคาดประมาณสดสวนพยาบาลวางแผนเพมหรอลดอตรากาลงพยาบาลแตละเวรในการดแลผ ปวยทสอดคลองใกลเคยงความเปนจรง ระบบการจาแนกประเภทผ ปวยในประเทศไทย ทผานมา จากการศกษาของสานกการพยาบาล 1 พบวา การใชระบบการจาแนกประเภทผ ปวยในมหลายรปแบบ บางแหงใชแนวคดการจาแนกของ Grasp’s model บางแหงกาหนดการจาแนกประเภทขนใชเองเพอความเฉพาะเจาะจงกบลกษณะของผ ปวย โดยสวนใหญ โรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข ใชระบบการจาแนกประเภทผ ปวยใน ทเสนอโดยกองการพยาบาล(สานกการพยาบาลในปจจบน)1 ซงปรบจากแนวคดการจาแนกของ Warstler แบงเปน 5 ประเภท คอ ผ ปวยวกฤต หนกมาก หนก ปานกลาง และเบา เ ม อ ใ ช ป ฏบ ต ง านมานาน ประกอบกบ กา รเปลยนแปลงลกษณะงานบรการพยาบาลในระบบสขภาพใหมความทนสมย กลบพบขอจากดของการนาไปใช ไดแก เกณฑกวาง ตความยาก ความขดแยงของการจาแนกผ ปวยทตองการการดแลตอเนองในระยะยาว และผ ปวยทมความเจบปวยเฉพาะอวยวะ

เชน ผ ปวยตา กระดก เปนตน ป 2547 สานกการพยาบาล ไดพฒนาระบบการจาแนกประเภทผ ปวย สาหรบงานผ ปวยใน ภายใตกรอบคดของการสะทอนภาระงานการพยาบาล ครอบคลมความตองการการดแลของผ ปวยใน ความสะดวกงายตอการใชงาน และความเทยง สรปเปนระบบจาแนกประเภทผ ปวย 10 ประเภท ประกอบดวย เกณฑหลก สภาวะความรนแรงการเจบปวย และความตองการการดแลขนตาของผ ใ ชบ รการ น าออก เผยแพ รและ เสนอใ หโรงพยาบาลตางๆนาเกณฑจาแนกใหมไปใช ตงแตป 2547 เปนตนมา

กลมการพยาบาล โรงพยาบาลสกลนคร จงไ ดพฒนาปรบใช รปแบบและเกณฑการจาแนกประเภทผ ปวยใน 10 ประเภท ของสานกการพยาบาล เนองจากเหนวาการจาแนกแบบใหม ไมไดเนนการพจารณาความตองการของผ ปวยดานกายภาพเทานน แตเนนการพจารณาทคานงถงความเปนองครวมของผ ปวย ผานการตรวจสอบความตรงความเทยงและทดลองใชจนในโรงพยาบาลหลายระดบและเปนทยอมรบ กลมการพยาบาลไดนาสการปฏบตในหอผ ปวยโดยทาการพฒนาอยาง เ ปนข นตอนตามขอแนะนาการนาไปใชของสานกการพยาบาล 1 ตรวจสอบความเทยงการจาแนกประเภทผ ปวยของบคลากรพยาบาล เปนครงแรกกอนทนามาใชเมอป 2548 พบวา คาความเทยงของการจาแนกประเภทผ ปวย ตามเกณฑบงชหลก คอ สญญาณชพ เทากบ .98 อาการ/อาการแสดงทางระบบประสาท เทากบ .97 การไดรบการรกษาดวยการผาตด /หตถการ



เทากบ .96 พฤตกรรมทผดปกต เทากบ .94 และ คาคะแนนรวมการดแลขนตาทผ ปวยควรไดรบเทากบ .97 อยในระดบทยอมรบไดทงหมด4 จงใชระบบการจาแนกดงกลาวเรอยมาจนปจจบนป 2553 ยงไมเคยตดตามประเมนความเทยงการจาแนกประเภทผ ปวยอยางเปนระบบตอเนอง ซงผบรหารระดบหวหนาหอผ ปวย ตองมบทบาทสาคญในการตดตามประเมน นเทศการปฏบตใหเปนไปตามเกณฑมาตรฐาน5 เมอทมนเทศ กลมการพยาบาล นเทศตดตามคณภาพการปฏบตดานการจาแนกประเภทผ ปวย พบวา แบบจาแนกประเภทผ ปวยจานวนมากมการระบประเภทไว แตไมมหลกฐานการประเมนตามแบบการจาแนกเปนรายขอ ไมมคะแนนการประเมนปรากฏ คลายกบปญหาเดมทพบเมอ ป 2548 กลาวคอ ผปฏบตงานใชความรสกของตนเองเปรยบเทยบกบงานทปฏบตประจาวน เปนตวจาแนกประเภทโดยไมไดนาเนอหาของพยาธสรรภาพของผ ปวยมาเปนขอมลประเมน4 สอดค ลองกบ ส านกการพยาบาล 1 ท พบว า ผปฏบตงาน มกใชความรสกในการจาแนก ไมทาการประเมนกอนตดสนประเภทผ ปวย และยงรวมถง จรยธรรมในการจาแนกประเภท ทสานกการพยาบาล พบวา รอยละ 34.41 มการจาแนกไมตรงตามความเปนจรง เนองจากตองการอตรากาลงเพม หรอคงอตรากาลงไว หากการจาแนกประเภทผ ปวยไมชดเจน ไมเทยงตรง อาจสงผลตอการใชประโยชนจากระบบจาแนกเปนไปไดนอย ไมบรรลวตถประสงคทแทจรงของการจาแนกประเภทผ ปวย ไมสะทอนภาระงานของพยาบาล นอกจากน อาจทาใหเกดความ

ขดแยงในบทบาทการพยาบาล คบของใจตอการวางแผนดแลผ ปวยรายนน การมอบหมายงานอาจไมไ ด รบความเสมอภาค ไม เหมาะสมกบความ สามารถหรอทกษะความชานาญเฉพาะทางของพยาบาลแตละคน และทสาคญการบรหารอตรากาลงพยาบาลอาจไมเหมาะสม เกดการรบภาระงานทหนกเกนไป โอกาสเกดความผดพลาดจากการปฏบตงาน ขาดขวญกาลงใจในการปฏบตงาน หรอไดผลผลตทางการพยาบาลนอยกวา ทควรจะเปนหากจดอตรากาลงใหมากเกน เทากบใชทรพยากรไมค มคา คมทน

กลมการพยาบาล โรงพยาบาล และทมผวจย มองเหนความสาคญดงกลาว ประกอบกบการเปลยนแปลงดานอตรากาลงพยาบาล การรบเขาใหม ยายสบเปลยน ยายสถานทปฏบตงานของพยาบาลทกป การปฐมนเทศในหนวยงานเรองการจาแนก การทาความเขาใจกบบคลากรพยาบาล เฉพาะในครงแรกกอนการนามาใชเพยงครงเดยว อาจไมเพยงพอตอความเชอมนคณภาพการจาแนกประเภทผ ปวยในระยะยาว สาหรบการปฏบตจาแนกประเภทผ ปวยแบบ 10 ประเภท ตงแตป 2548 -2553 เปนเวลานานกวา 5 ป จงตองการตดตามประเมนผลการปฏบตในระยะตอเนอง การจาแนกประเภทผ ปวยของพยาบาลวชาชพ งานผ ปวยใน ทงหมด 27 หอผ ปวยในภาพรวม และแยกตามรายสาขาโรค และตามคาแนะนาการดาเนนงานตอเนองของสานกการพยาบาล1 กลาววา ควรตรวจสอบคาความเทยงเปนระยะๆทกป และเมอมการเปลยนแปลงของระบบงาน ผ ใหบรการ เพอ



ความมนใจวาเกณฑจาแนกประเภทผ ปวยยงคงใชไดเหมาะสม เทยงตรง และประโยชนทางการบรหารอตรากาลง พฒนาคณภาพการพยาบาล และสมรรถนะของพยาบาล ตอไป

วตถประสงคการวจย ศกษาความเ ทยงการประ เมน จาแนก

ประเภทผ ปวย งานบรการผ ปวยใน กลมการพยาบาล รพ.สกลนคร

คาถามการวจย ความเทยงการประเมนจาแนกประเภท

ผ ปวย ของพยาบาลในงานบรการพยาบาลผ ปวยในเปนอยางไร

ขอบเขตการวจย ศกษาในพยาบาลวชาชพ ทใหการดแล

ผ ปวยทนอนรกษาตวในโรงพยาบาลสกลนคร จานวนรวม 27 หอผ ปวย ระหวาง วนท 7–30 มถนายน 2553

วธดาเนนการวจย รปแบบวจยเชงพรรณนา เพอ ประเมนผล

คณภาพการพยาบาล ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรเปนพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลสกลนคร ทขนปฏบตงานในหอผ ปวยและผ ปวยทนอนรกษาตวในโรงพยาบาลสกลนคร ระหวางวนท 7– 30 มถนายน 2553 การเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง

ประกอบดวย พยาบาลวชาชพ ใน 27 หอผ ปวย ทขนปฏบตงานเวรเชา ในหอผ ปวย และผ ปวยทนอนรกษาตวในหอผ ปวยเดยวกน แลวอยางนอย 1 วน จานวน 495 ราย

เครองมอท ใชในการวจย ทมวจยใช แบบบนทกการประเมนจาแนกประเภทผ ปวย พรอมเกณฑการจาแนกของสานกการพยาบาล ประกอบ ดวย เกณฑจาแนก 2 หวขอใหญ ไดแก 1. สภาวะความรนแรงการเจบปวย มตวบงช 4 ขอ คอ สญญาณชพ อาการ/อาการแสดงทาง ระบบ ประสาท การไดรบตรวจรกษาดวยการผาตด/หตถการ และพฤตกรรมผดปกตทอาจเปนอนตราย พจารณาระดบความรนแรง เปน 4 ระดบ คอ ความรนแรงมากทสด (หนกมาก) เทากบ 4

ความรนแรงมาก (หนก) เทากบ 3 ความรนแรงปานกลาง (ปานกลาง) เทากบ 2

ความรนแรงนอย (พกฟน) เทากบ 1 2. การดแลขน ตา ทผ ปวยควรได รบ ม

ตวบงช 4 ขอ คอ ความสามารถในการทากจวตรประจาวน ความตองการขอมล/การสอน/การตอบ สนองดานจตใจอารมณของผ ปวยและญาต ความตองการยา/การรกษา/หตถการ และ ความตองการบรรเทาอาการรบกวน พจารณาระดบความตองการ การชวยเหลอ 4 ระดบ คอ ความตองการการดแลชวยเหลอมากทสด เทากบ 4 ความตองการการชวยเหลอมาก เทากบ 3



ความตองการการชวยเหลอปานกลางเทากบ 2

ขนตอนท 2 D: Do ปฏบตตามระบบงาน

ความตองการการช วยเหลอ นอย ทสด เทากบ 1

ขนตอนดาเนนการวจย และเกบรวบรวมขอมล ทมผวจย พจารณาประยกตใชแนวคด การพฒนาคณภาพอยางตอเนอง ตามหลก วงลอเดมมง (Deming cycle: P-D-C-A)6 ประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 P: Plan การวางระบบงาน ภายหลงจากทมนเทศ และทมวจยทราบสวนขาดและปญหาของการปฏบตจาแนกประเภทผ ปวย เรมจากทมวจยเปนแกนนาดาเนนการประเมนและพฒนาดงน 1.1 ชแจงวตถประสงคการวจยพฒนา

1.2 วางแผน อบรมสรางความร ความเขาใจเรองการจาแนกประเภทผ ปวย ใหแกพยาบาล วชาชพทกคน ขอความรวมมอจากหวหนาหอผ ปวยในการจดสงพยาบาลเขารบการอบรมจนครบ 1.3 หวหนาหอผ ปวยเตรยมทมจาแนกโดยเนนใหครอบคลมพยาบาลทกคนในหนวยงานและเตรยมนเทศ สนบสนนการปฏบตจาแนกประเภทผ ปวย 1.4 จดทาคมอการจาแนกประเภทผ ปวยใน ไวประจาใหทกหนวยงาน

2.1 อบรม สรางความร ความเขาใจเรองการจาแนกประเภทผ ปวย แกพยาบาลวชาชพจบใหม และ ทบทวนความร ความเขาใจในพยาบาลวชาชพทกคน ทกหอผ ปวย โดยแบงเปน 4 รน ในวนท 8-9 พฤษภาคม 2553 พรอมมอบคมอการจาแนกประเภทผ ปวยใน ไวประจาใหทกหนวยงาน 2.2 พยาบาลวชาชพ ปฏบตการจาแนกประเภทผ ปวยในหอผ ปวยของตน โดยมหวหนาหอผ ปวย ตดตามนเทศ สนบสนนการปฏบต

ขนตอนท 3 C: Check การตรวจสอบผล /การว เคราะห ขอมล ใน ท น กาหนดการประเมนผลตามแนวทางการตรวจสอบความเทยงการจาแนกของสานกการพยาบาล1 ภายหลงการอบรมทบทวน 1 เดอน เรมตงแต วนท 7-30 มถนายน 2553 ดงน 3.1 กาหนดทมพยาบาล หอผ ปวยละ 3 คน ไดแก พยาบาล leader team/member team/Head Nurse และหรอ APN 3.2 ทมพยาบาล เ ข าประ เมน จ าแนกประเภทผ ปวยทกราย ทนอนรกษาตวในหอผ ปวยของตน ในชวงเวลาเดยวกน หรอใกลเคยงกน พรอมบนทกผลการประเมนในแบบฟอรมของตนเอง 3.3 รวบรวมแบบการจาแนกสง ทมผ วจยเพอตรวจสอบความครบถวน 3.4 วเคราะหขอมล คานวณคาความเทยง(Inter-rater reliability) ของการประเมนจาแนกประเภทผ ปวย ดวยโปรแกรมสาเรจรป กาหนดคาความเทยง อลฟา มากกวา .90 จงจะยอมรบได




ขนตอนท 4 A: Act การนาผลทได ไปปรบปรงระบบ เมอคานวณคาความเทยงของการประเมนจาแนกประเภทผ ปวย และแปลผลการยอมรบ จากนนเตรยมดาเนนการตอตามกาหนดของสานกการพยาบาล ดงน 4.1 หากคาความเทยงการประเมนจาแนกประเภทผ ปวย นอยกวา .80 หมายถง ยอมรบไมได และควรทบทวนกระบวนการดาเนนงานทงหมด ตงแตการอบรมความร ความเขาใจในระบบการจาแนกประเภทผ ปวย สรางความชดเจนในวตถประสงคและเปาหมายการจาแนก และวธการใชเกณฑการจาแนกประเภทผ ปวย 4.2 หากคาความเทยงการประเมนประเภทผ ปวย ระหวาง .80-.90 หมายถง ยอมรบไมได และควรทบทวนการใชเกณฑการจาแนกประเภทผ ปวย ความเขาใจเกณฑการจาแนกรวมกน โดยวธการประชมกลม หรอยกกรณตวอยาง

4.3 หากคาความเทยงการประเมนประเภทผ ปวย มากกวา .90 หมายถง ยอมรบไดและควรนเทศ สนบสนนตอเนองสมาเสมอ

การศกษาน ไ ด ดา เ นนการตามวงลอคณภาพ กาวเขาสขนตอนท 4 ซงจะไดนาเสนอและรายงานผบรหารการพยาบาลเพอดาเนนการจนครบกระบวนการเปนลาดบตอไป

การพทกษสทธของกลมตวอยาง เ นนการพทกษสท ธกลมตวอยาง ท เ ปน

พยาบาล โดยไมมการระบชอผ จาแนกประเภท การวเคราะหแปลผลทาในภาพรวมขององคกรพยาบาล และพจารณาเปนรายสาขาโรค/การพยาบาล ไมเจาะจงเปนหนวยงานหรอตวบคคล สาหรบกลมตวอยางทเปนผ ปวยยงคงไดรบการพยาบาลตามปกต

ผลการวจย กลมตวอยางพยาบาลวชาชพททาการประเมนจาแนกประเภทผ ปวย จานวน 391 คน จากทงหมด 27 หอผ ปวย

ตารางท 1 จานวน รอยละ ของผ ปวยทไดรบการประเมนจาแนกประเภผ ปวย ตามสาขาโรค สาขา จานวนผ ปวย (คน) รอยละ

สตนรเวชกรรม 57 11.51 ศลยกรรม 118 23.84 อายรกรรม 66 13.33 ศลยกรรมกระดกและขอ 111 22.42 กมารเวชกรรม 79 15.95 จกษกรรม 30 6.06 โสตศอนาสก 36 7.27 รวม 495 100.0


จากตารางท 1 พบวา กลมตวอยางผ ปวยทไดรบการประเมนจาแนกประเภท เทากบ 495 ราย คดเปนจานวนครงการจาแนกเทากบ 1,485 ครง นอนพกรกษาตวในหอผ ปวยจาแนกตามสาขาโรค

ทงหมด 7 สาขา สวนใหญเปนผ ปวยสาขาโรคทางศลยกรรม รอยละ 23.84 รองลงมาเปนผ ปวยสาขาโรคทางศลยกรรมกระดกและขอ สาขากมารเวชกรรม เทากบรอยละ 22.42 และ 15.95 ตามลาดบ

ตารางท 2 ความเทยงการประเมนจาแนกประเภทผ ปวยใน ของพยาบาลวชาชพ ตามตวบงชหลก

ตวบงชการจาแนกประเภทผปวยใน คาความเทยง การแปลผล เกณฑ สภาวะความเจบปวย .91 ยอมรบได สญญาณชพ .94 ยอมรบได อาการและอาการแสดงทางระบบประสาท .88 ควรทบทวนการใชเกณฑ การไดรบการรกษาดวยการผาตด หตถการ .92 ยอมรบได พฤตกรรมผดปกตเปนอนตรายตอตนเองและผ อน .82 ควรทบทวนการใชเกณฑ เกณฑ การดแลขนตาท ผใชบรการควรไดรบ .93 ยอมรบได

ความสามารถในการทากจวตรประจาวน .94 ยอมรบได ความตองการขอมล/การสอน/การตอบสนองดานจตใจอารมณของผ ปวยและญาต

.89 ควรทบทวนการใชเกณฑ

ความตองการยา/การรกษา/หตถการ .91 ยอมรบได ความตองการบรรเทาอาการรบกวน .88 ควรทบทวนการใชเกณฑ

ภาพรวมทงหมด .94 ยอมรบได จากตารางท 2 ผลการประเมนความเทยงการจาแนกประเภทผ ปวยของพยาบาลวชาชพในหอผ ปวย พบวา ภาพรวมคาความเทยง เทากบ .94 อยในระดบยอมรบได ประเมนจาแนกตามเกณฑสภาวะความรนแรงของเจบปวย คาความเทยงภาพรวมเทากบ .91 อยในระดบยอมรบได รายตวบงช การประเมนสภาวะสญญาณชพ การไดรบการตรวจรกษา คาความเทยงเทากบ .94, .92 ตามลาดบ อยในระดบยอมรบได ตวบงช อาการ/อาการแสดง

ทางระบบประสาท และพฤตกรรมผดปกตทอาจเปนอนตราย คาความเทยงเทากบ .88, .82 ตามลาดบ อยในระดบตากวาเกณฑการยอมรบและควรทบทวน การประเมนจาแนกตามเกณฑการดแลขน ตา ทผ ใชบรการควรไดรบ คาความเทยงเทากบ .93 อยในระดบยอมรบได พจารณารายตวบงช ไดแก ความสามารถในการทากจวตรประจาวน ความตองการยา/การรกษา/หตถการ มคาความเทยงเทากบ .94, .91 ตามลาดบ อยในระดบยอมรบได



ตวบงช ความตองการบรรเทาอาการรบกวน ความตองการขอมล การสอน/การตอบสนองดานจตใจอารมณของผ ปวยและญาต คาความเทยงเทากบ

.88, .89 ตามลาดบ คาความเทยงตากวาเกณฑทยอมรบไดและควรทบทวน

ตารางท 3 ความเทยงของการประเมนจาแนกประเภทผ ปวยตามสภาวะความรนแรงการเจบปวย เปนรายสาขา

และภาพรวม สภาวะความรนแรงของการเจบปวย ภาพรวม

สาขา สญญาณชพ อาการแสดงทางระบบประสาท

การรกษา พฤตกรรมทผดปกตฯ

สตนรเวชกรรม .92 .68 .93 .88 .85 ศลยกรรม .88 .75 .85 .64 .86 อายรกรรม .86 .84 .92 .79 .93 ศลยกรรมกระดกฯ .91 .89 .83 .77 .89 กมารเวชกรรม .95 .87 .83 .77 .76 จกษกรรม .77 .79 .70 .72 .53 โสตศอนาสก .98 .99 .99 .96 .93

ภาพรวม .94 .88 .92 .82 .91

จากตารางท 3 ความเทยงการจาแนกประเภทผ ปวย ตามรายสาขาโรค ทงหมด 7 สาขา พบวา สาขาการพยาบาลทมคาความเทยงการจาแนกตามเกณฑสภาวะความรนแรงการเจบปวย อยในระดบยอมรบไมไดและควรทบทวน ไดแก สาขาจกษ

กมารเวชกรรม นรเวชกรรม ศลยกรรม และ ศลยกรรมกระดก โดยตวบงช พฤตกรรมทผดปกต อาการ/อาการแสดงทางระบบประสาท มความเทยงตากวาเกณฑเปนจานวนมากถง 5 ใน 7 สาขาการพยาบาล



ตารางท 4 ความเทยงของการประเมนจาแนกประเภทผ ปวยตามการดแลขนตาทผใชบรการควรไดรบเปนราย สาขาและภาพรวม

การดแลขนตาท ผใชบรการควรไดรบ ภาพรวม สาขา การทากจวตร ตองการขอมล บรรเทาอาการ ตองการการรกษา

สตนรเวชกรรม .96 .94 .96 .95 .95 ศลยกรรม .87 .80 .81 .83 .91 อายรกรรม .89 .82 .78 .83 .94 ศลยกรรมกระดกและขอ

.86 .84 .81 .85 .91

กมารเวชกรรม .96 .83 .79 .92 .78 จกษกรรม .72 .81 .83 .73 .82 โสตศอนาสก .99 .97 1.00 .99 .95

ภาพรวม .94 .89 .88 .91 .93 จากตารางท 4 การประเมนจาแนกตามเกณฑการดแลขนตาทผ ใชบรการควรไดรบ พบวา สาขาการพยาบาลทคาความเทยงอยในระดบยอมรบไมไดและควรทบทวน คอ สาขากมารเวชกรรม และจกษ โดยตวบงช ความตองการบรรเทาอาการรบกวน มความเทยงตากวาเกณฑเปนจานวนมากกวาตวบงชอน

การอภปรายผล จากผลการศกษาครงน ในภาพรวมการประเมนจาแนกประเภทผ ปวย มความเทยงอยในระดบยอมรบได พจารณาตามเกณฑสภาวะความรนแรงการเจบปวย พบวา ตวบงชสภาวะสญญาณชพ การไดรบการตรวจรกษา คาความเทยงระดบยอมรบได ในขณะท ตวบงช อาการ/อาการแสดงทางระบบ

ประสาท และพฤตกรรมผดปกตทอาจเปนอนตราย มคาความเทยงระดบตากวาเกณฑและควรทบทวนซงเปนไปในทศทางเดยวกบการศกษาของ สวรรณา เมธพฒนาววฒน7 ทพบวา ความเทยงการประเมนตวบงช พฤตกรรมทผดปกต ตากวาเกณฑและควรปรบปรง และสอดคลองกบ Kelle Harper 8 กลาววา เครองมอจาแนกประเภทผ ปวยสวนใหญ มกพบปญหาดานความถกตองแมนยาของการประเมนในประเดนจตใจอารมณสงคม แตไมสอดคลองกบผลการศกษาของ วภา แกวเคน และคณะ 4 อาจอธบายไดวา ตวบงชสภาวะสญญาณชพ สามารถวดถงความรนแรงไดชดเจน เนองจากคาการวดออกมาเปนตวเลขทมระดบคาปกตไวใหเปรยบเทยบ และการรกษาการทาหตถการแตละอยางกบงบอกถงความรนแรงการเจบปวยไดชดเจนมากกวา ตวบงช อาการ/



อาการแสดงทางระบบประสาท ของผ ปวยทอาจแสดงออกมากนอยหรออาจไมมอาการแสดงใดใหเหน รวมถงความร ความเขาใจในโรค การขาดทกษะการประเมนของพยาบาล สงผลใหไดขอมลทไมเพยงพอตอการจาแนก 2 การจะระบใหชดเจนพยาบาลตองใชเวลาการสอสาร นอกจากน อายของผ ปวย เชน ผ ปวยเดก ผ สงอาย อาจประเมนตดสนใจลาบาก ระดบการรสกตว การรบรและตอบสนองของผ ปวยบางกลม อาจสงผลตอการแปลความหมาย ดงนนเกณฑจาแนกทไมเฉพาะเจาะจงกบกลมผ ปวย ความไมชดเจนหรอเกณฑใกลเคยงกนมาก อาจทาใหการตดสนใจจาแนกประเภทลาบาก 7 จากผลดงกลาว หากมการนามาทบทวนเปนรายกรณ ประชมกลมยอยภายในสาขา นาจะชวยใหเกดความเขาใจ นยาม การแปลความไดตรงกนมากขน เพราะเกณฑสภาวะความรนแรงการเจบปวย หากคลาดเคลอน ไมเปนจรง อาจสงผลตอการประสทธภาพการบรหารอตรากาลงในเวรนน พจารณาตามเกณฑ การดแลขนตาทผ ใชบรการควรไดรบ พบวา ตวบงช ความตองการขอมล/การสอน/การตอบสนองดานจตใจอารมณของผ ปวยและญาต และความตองการบรรเทาอาการรบกวน มคาความเทยงระดบยอมรบไมได ควรทบทวน สอดคลองกบ สวรรณา เมธพฒนาววฒน 7 อาจอธบายไดวา การประเมนเรองความตองการขอมล ตองการการตอบสนองปญหาทางจตอารมณนน เปนเรองคอนขางละเอยดออนและใชเวลา ในการประเมนพอสมควร ประกอบกบ การใหไดมาซงขอมล

เหลาน พยาบาลตองมทกษะการสอสาร ทเหมาะสม ในการสารวจปญหาความตองการ รวมกบผ ปวยและญาต 9 การจะเขาถงปญหาชดเจนแทจรงเพยงใด จงขนกบทกษะการสอสารของพยาบาล และทาใหการประ เ มนความตองการบรร เทาอาการรบกวนคลาดเคลอนไปดวย สดาพรรณ ธญจราและคณะ 10 ศกษาพบปจจยทมความสมพนธกบความแมนยาในการประเมนจาแนกผ ปวยอยางมนยสาคญ คอกลมอาการสาคญของการเจบปวย เพราะหากประเมนอาการสาคญไดชดเจนเทยงตรง ชวยการประเมนความตองการบรรเทาอาการรบกวนมความเทยงมากขน เมอประเมนความเทยงการจาแนกประเภทของพยาบาลวชาชพตามรายสาขาโรค พบวา คาความเทยงตากวาเกณฑ อยในระดบยอมรบไมไดและควรทบทวน จานวน 5 สาขา ไดแก จกษ กมารเวชกรรม ศลยกรรม ศลยกรรมกระดก และนร เวชกรรม สอดคลองกบปญหาและผลการศกษาของ สวรรณา เมธพฒนววฒน 7 วา สาเหตสวนหนงจากเกณฑจาแนกไมเฉพาะเจาะจงกบกลมผ ปวย ใชเวลามากในการประเมน อยางไรกตามอาจอธบายเพมเตมไดวา การขาดการทบทวน ความร ความเขาใจในวธการจาแนกประเภทผ ปวยเปนสวนหนงททาใหการจาแนกของพยาบาลแตละสาขาโรคมความคลาดเคลอนได ควรสนบสนนการทาความเขาใจวตถประสงค เกณฑการจาแนกภายในแตละสาขาโรคใหอยในแนวทางเดยวกน ตดตามนเทศสมาเสมอ เพอใหเหนปรมาณงานพยาบาล สามารถมอบหมายและกระจายอตรากาลงเหมาะสม 11




ทมบรหารการพยาบาลจงควรจดใหมการการทบทวนความรความเขาใจการจาแนกประเภทผ ปวย ตองมการดาเนนการทบทวนตอเนองเปนระยะอยางนอยทกป อาจใชการทบทวนกรณตวอยาง การประชมกลมยอย ทบทวนคมอการดแลในกลมโรคตางๆ กเปนสงสาคญ ใชประกอบการประเมนจาแนกประ เภทผ ป วย มความสอดค ลองกนมากข น 1 โดยเฉพาะ โรงพยาบาลสกลนครในระยะการพฒนาศกยภาพการใหบรการเฉพาะทาง และจานวนผ รบบรการทเพมมากขน กาวสโรงพยาบาลระดบ ตตยภมภายในเขต 11 แนนอนวาองคกรพยาบาลยงตองพฒนาคณภาพการพยาบาลใหไดตามมาตรฐานวชาชพและคงอยอยางตอเนอง แตการขาดแคลนอตรากาลง ทาใหภาระงานของพยาบาลมมากกวามาตรฐานวชาชพทตองปฏบต การสรางหลกฐานเชงประจกษเพอใหเหนบทบาทวชาชพ สารสนเทศทางบรหารการพยาบาลเชน ความเทยงการจาแนกประเภทผ ปวย จงตองมความชดเจนถกตอง เชอถอได เพราะจะเชอมโยงไปสการคานวณภาระงาน ความตองการการพยาบาลของผ ปวยในแตละสาขา คานวณอตรากาลงจรงทตองการ กาหนดเปนนโยบายขยายกรอบอตรากาลงเ พอองคกรคณภาพและ

จดบรการในทศทางทเหมาะสมสอดคลองกบความตองการของผ รบบรการ 12

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย/บรหาร จากผลการศกษา ทมผ บรหารทางการพยาบาลควรประเมนความเทยงการจาแนกซาอกในระยะ 6 เดอน และควรกาหนดเปนนโยบายการอบรมทบทวนและประเมนความเทยงการจาแนกประเภทผ ปวยอยางตอเนองปละ 1 ครง พรอมนาผลมาใชในการปรบปรงเปนระยะ 2. ข อ เ สนอแนะ ด านการป ฏบ ต ก า รพยาบาล เชอมโยงการนากระบวนการพยาบาลมาใชรวมกบการจาแนกประเภทผ ปวยเพอประสทธภาพของการพยาบาล โดยผ บรหารการพยาบาล นเทศการปฏบตสมาเสมอ 3. ขอเสนอแนะเพอการศกษาทางการพยาบาล และวจยตอเนอง 3.1 ควรศกษาวจยเกยวกบ การพฒนาแบบจาแนกประเภทผ ปวยเฉพาะสาขา 3.2 สถาบนการศกษาพยาบาล ควรพจารณานาหวขอ การจาแนกประเภทผ ปวย เขาบรรจในหลกสตรการเรยนการสอน เพอใหผ เรยนมพนฐานและไดรบการเตรยมพรอมกอนเขาสระบบการทางาน



1. สานกการพยาบาล. การจาแนกประเภทผ ปวย งานบรการผ ปวยใน. กรงเทพฯ: องคการรบสงสนคาและ พสดภณฑ; 2547. นดดา โชคบณยสทธ. การแยกประเภทผ ปวย และความสามารถในการผลตทางการพยาบาล. วารสารพยาบาลสวนดอก 2548; 11(1) : 41-3.

2.

3. Pagliarini FC, Perroca MG. Use of the patient classification instrument as a guide to plan nursing discharge. Acta Paul Enferm 2008; 213; 393-7. วภา แกวเคน, ไพลน นดสนเทยะ, ปยนช บญกอง. รายงานการวจยเรอง การพฒนาระบบการจาแนกประเภทผ ปวย: งานบรการพยาบาลผ ปวยใน. สกลนคร: โรงพยาบาลสกลนคร; 2548.

4.

5. De Groot, H.A. Patient classification system evaluation Part 1; Essential System Elements. JONA 1989; 19(b); 30-5.

6. อนวฒน ศภชตกล และคณะ. ขนตอนการทากจกรรมพฒนาคณภาพ รปแบบสาหรบบรการสขภาพ. กรงเทพฯ: ดไซร จากด; 2542.

7. สวรรณา เมธพฒนาววฒน. การบรหารจดการดแลผ ปวยโดยใชระบบการจาแนกประเภทผ ปวยดวยเทคนค A-I-C. ขอนแกนเวชสาร 2551; 12(4); 607-17.

8. Harper K, McCully C. Acuity systems dialogue and patient classification system essentials. Nurs Admin Q[online]. 2007 [cited 2010 August 29]; 31; 284-99. Available from

http://nursingcenter.com/library/journal article.asp 9. กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. คมอการดแลทางสงคมจตใจสาหรบพยาบาล. นนทบร: โรงพมพ

ร.ส.พ.; 2545. 10. สดาพรรณ ธญจรา และคณะ. ประสทธภาพการจาแนกผ ปวยโดยพยาบาลจาแนกในหนวยเวชศาสตร

ฉกเฉน โรงพยาบาลรามาธบด. รามาธบดสาร; 2541; 4(2); 133-43. 11. จนทมา ไตรทาน, ธนภรณ กลทพ. การพฒนาการจดอตรากาลง กลมการพยาบาล โรงพยาบาล เจาพระยายมราช. รายงานวจย. โรงพยาบาลเจาพระยายมราช สพรรณบร. 2545. 12. กลมการพยาบาล โรงพยาบาลอาวลก. การจาแนกประเภทผ ปวย. [computer program ppt.]. [สบคนเมอ 2553 สงหาคม 14]; อาวลก: โรงพยาบาลอาวลก; มปป.


http://nursingcenter.com/library/journal%20article.asp


การรบรสมรรถนะในการปฏบตการพยาบาลขนสง (APN) ดานการใหยาระงบ

ความรสกของวสญญพยาบาล

สมพร คาพรรณ * พบ.ม (รฐประศาสนศาสตร)

พลาพรรณ คาพรรณ ** พบ.ด (ประชากรและการพฒนา)

บทคดยอ การศกษาครงนเปนการวจยเชงสารวจ มวตถประสงคเพอศกษาความสามารถในการปฏบตการพยาบาลขนสงดานการใหยาระงบความรสกตามการรบรของวสญญพยาบาล และปจจยศกษาทมผลตอการรบรสมรรถนะในการปฏบตการพยาบาลขนสงดานการใหยาระงบความรสกโดยกลมตวอยางเปนวสญญพยาบาลในโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทวประเทศจานวน 510 คน เครองมอทใชคอ แบบสอบถามการรบรสมรรถนะของตนเองกบความสามารถในการปฏบตกจกรรมการพยาบาลขนสงดานการใหยาระงบความรสก ซงดดแปลงมาจากขอบเขตและสมรรถนะการปฏบตการพยาบาลขนสงสาขาการพยาบาลดานการใหยาระงบความรสก 14 สมรรถนะทสภาพยาบาลกาหนด โดยนาแบบสอบถามมาหาคาความเทยงของสมประสทธอลฟาครอนบาคเทากบ .9676 วเคราะหขอมลโดยใชสถตรอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน สถตทดสอบทและอโนวา

x ผลการศกษาพบวา การรบรความสามารถปฏบตกจกรรมพยาบาลขนสงของวสญญพยาบาลอยในระดบสง ( =

4.10 SD = .45) และมความสมพนธทางบวกกบอาย ประสบการณ ระดบการศกษา ระดบตาแหนง และขนาดของ

โรงพยาบาลทใหบรการซงสนบสนนทฤษฎการรบรของเบนดรา (Bandura) และแสดงใหเหนวาวสญญพยาบาลโดยรวมมสมรรถนะสงในการปฏบตกจกรรมการพยาบาลขนสง (APN)

คาสาคญ : การปฏบตการพยาบาลขนสง (APN), ผปฏบตการพยาบาลขนสง, สมรรถนะในตนเอง * พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ งานการพยาบาลวสญญ โรงพยาบาลราชวถ ** นกวจย ชานาญการ สานกวจย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร




บทนา

เนองจากสภาการพยาบาลไดมประกาศสภาการพยาบาลเรองเกณฑมาตรฐานหลกสตรฝกอบรมบคคลทจะขอสอบวดความร เพอรบวฒบตรแสดงความรความชานาญเฉพาะทางสาขาการพยาบาลดานการใหยาระงบความรสก โดยมปรชญาและวตถประสงคดงน หลกสตรฝกอบรมบคคลทจะขอสอบวดความร เพอรบวฒบตรแสดงความรความชานาญเฉพาะทางสาขาการพยาบาลดานการใหยาระงบความรสก มงฝกอบรมใหพยาบาลสามารถทาใหผ ปวยหมดความรสก โดยการใหยาระงบความรสกชนดทวตว (General Anesthesia) ภายใตขอบเขตการปฏบตงานและแนวทางปฏบตของผ ประกอบวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภชนหนงทไดรบวฒบตรแสดงความรความชานาญเฉพาะทางสาขาการพยาบาลดานการใหยาระงบความรสกและสามารถใหการพยาบาลผ ปวยกอนระหวางและหลงไดรบยาระงบความรสก โดยบรณาการความรทางดานการระงบความรสก ผลการวจย หลกฐานเชงประจกษ และประสบการณมาเปนแนวทางในการดแลแบบองครวมในบทบาทการปฏบตการพยาบาล การตดสนทางคลนกและจรยธรรมในการปฏบตเพอความปลอดภยของผ ปวย การใหความร การบรหารและการเปนทปรกษา เพอสงเสรมใหผ ปวยและครอบครวสามารถปรบตวตอภาวะเครยดจากการผาตด และจากการไดรบยาระงบความรสก เพอใหผ ปวยสามารถฟน

สภาพไดอยางรวดเรว1 ตลอดจนตดตามประเมนคณภาพและจดการผลลพธทางการพยาบาล โดยใชกระบวนการวจย เ ชงประเ มนผล จงไ ด กาหนดสมรรถนะการปฏบตการพยาบาลขนสง สาขาการพยาบาลดานการใ หยาระงบความ รสก ไ ว 14 สมรรถนะ2 สมรรถนะ หมายถง ความสามารถในการปฏบตการพยาบาลท งหมดของพยาบาล ซ ง มความหมายมากกวางานทปฏบตหรอทกษะ คานยม ความเชอ และเจตคต3 สมรรถนะ หมายถง ความสามารถของพยาบาลในการปฏบตงานตามหนาท นนคอ พยาบาลมความรทกษะ พฤตกรรมและคณลกษณะสวนบคคลทจาเปนตอการทาหนาททดทสดตามสถานการณ4 สมรรถนะของพยาบาลวชาชพดานการพยาบาลวสญญ หมายถง องคประกอบทจาเปนของตาแหนงพยาบาลวชาชพดานการพยาบาลวสญญ ซงประกอบดวยความรความสามารถ ทกษะและคณลกษณะ ซงครอบคลมถงเจตคต บคลกภาพ5 โดยสภาการพยาบาลไดกาหนดขอบเขตและสมรรถนะการปฏบตการพยาบาลขนสง สาขาการพยาบาลดานการใ หยาระงบความ รสก ไ ว 14 สมรรถนะ 41 ขอยอย ผ วจยจงมความสนใจทจะศกษาการรบรสมรรถนะของวสญญพยาบาลกบความสามารถปฏบตการพยาบาลขนสงดานการใหยาระงบความรสก


กรอบแนวคดของการวจย


การรบรสมรรถนะแหงตนจะมอทธพลตอ การเปลยนแปลงพฤตกรรม และการเลอกการกระทาในกจกรรมตาง ๆ โดยมความพยายามทจะกระทาในกจกรรมนนอยางตอเนอง ถาบคคลตดสนใจวาตนเองมความสามารถกจะกระทากจกรรมนน แตถามความเชอวาตนเองไมมความสามารถกจะหลกเลยงการกระทากจกรรมนน และการรบรสมรรถนะแหงตนจะมผลตอการกระทาหรอการปฏบตกจกรรมของบคคล กลาวคอ บคคลสองคนอาจมความสามารถไมแตกตางกน แตอาจแสดงพฤตกรรมออกมาแตกตางกนได ถาพบวาบคคลสองคนนมการรบรสมรรถนะแหงตนทแตกตางกนหรอแมแตในบคคลเดยวกน ถามการรบรสมรรถนะแหงตนในแตละสถานการณทแตกตางกนกอาจแสดงพฤตกรรมออกมาแตกตางกนไดเชนเดยวกน ทงน การรบรสมรรถนะแหงตนของบคคล จะสามารถยดหยนไดตามสถานการณ และจะไดรบอทธพลจากประสบการณหรอทกษะทประสบ

ความสาเรจในอดต ดงนน สงทจะเปนตวกาหนดประสทธภาพของการแสดงพฤตกรรมจงขนกบการรบรสมรรถนะแหงตนในสถานการณนน ๆ นนเอง กลาวคอ ถาบคคลมความมนใจและเชอวาตนเองมความสามารถ บคคลกจะแสดงถงความสามารถนนออกมา โดยจะมความอดทนอตสาหะไมทอถอยงาย และจะประสบความสาเรจในทสด ในขณะเดยวกน บคคลทไมมความเชอมนในความสามารถของตนท จะปฏบตพฤตกรรม จะพยายามหลกเลยงการปฏบตทเชอวาเกนขดความสามารถของตน6 การรบรสมรรถนะของบคคลจะเกดขนได โดย ม พ น ฐานมาจากแหล ง ข อมล 4 ประ เภท ดงตอไปน 1. การกระ ท า ทประสบความ สา เ ร จ (Performance accomplishment) ซงนบวาเปนว ธการทมประสทธภาพมากทสด เ นองจากเปนประสบการณโดยตรงทจะทาใหการรบรสมรรถนะแหง

วสญญพยาบาล พฤตกรรม ผลลพธ

การรบรสมรรถนะ ในการปฏบตการพยาบาลขนสง (APN)

ความคาดหวงผลลพธ



ตนเพมขน และในทางตรงกนขาม ความลมเหลวจะทาใหการรบรสมรรถนะแหงตนลดลง ซงความสาเรจหรอความลมเหลวทเกดขนหลายครงซา ๆ กนยอมมผลตอการรบรสมรรถนะแหงตน 2. การไดเหนประสบการณจากการกระทาของผ อน (Vicarious experience) หมายถง การไดเหนผลงานหรอการกระทาของคนอน ซงได รบความสาเรจในการกระทาพฤตกรรมทตองใชความพยายามหรอการเหนแบบอยางการแสดงพฤตกรรมทซบซอนแลวนามาเปรยบเทยบกบตนเองและทาใหเกดความคาดหวงวาตนกสามารถทางานนนอยางประสบผลสาเรจได 3. การชกจงดวยคาพด (Verbal persuasion) หมายถง การไดรบคาแนะนาหรอการชกจงโนมนาวของบคคล อนมา เ ปน ขอมล เ พ อ ใ ชพ จา รณาความสามารถของตน และทาใหเกดความเชอมนวาตนเองมความสามารถทจะกระทาพฤตกรรมนนไดสาเรจ ซงวธดงกลาวนคอนขางใชงายและใชกนทวไป 4. การกระตนเราทางอารมณ (Emotional arousal) หมายถง สภาวะทางรางกายทมผลตอการเปลยนแปลงทางอารมณมผลตอการรบรสมรรถนะแหงตน เชน ความเครยด ความวตกกงวล ความกลว และความเงยบ บคคลทมความกลวหรอความวตกกงวลสง จะรบรสมรรถนะของตนตา การลดความกลวและความกงวลจะชวยเพมการรบรสมรรถนะแหงตน7

ปจจยทมผลตอการรบรสมรรถนะแหงตน เบนดรา กลาววา ปจจยพนฐานทมความ สมพนธเกยวกบการรบรสมรรถนะแหงตน8 มดงน 1. อาย ซงเปนปจจยทแสดงถงวฒภาวะของบคคลหรอเปนความสามารถในการจดการเกยวกบเรองราวหรอปญหาตาง ๆ ของตนเอง และบคคลทมอายมากกวายอมมโอกาสมากกวาทจะเรยนรสงตาง ๆ ดวยตนเอง และการไดสงเกตเหนแบบอยางการกระทาจากบคคลอน ดงนน อายทแตกตางกนจง นาจะมผลตอการ รบ รสมรรนนะ แหงตนตามดวยเชนกน ซงสอดคลองกบการศกษาของโฟรแมน และโอเวน9 ทศกษาการรบรสมรรถนะของตนเองในการดแลทารก และทกษะการดแลทารกของมารดา จานวน 200 ราย ผลการศกษา พบวา อายของมารดามความสมพนธและมอานาจทานายกบการรบรสมรรถนะในการดแลทารกในระดบสง 2. ระดบการศกษา ซงเปนปจจยพนฐานของการรคด การตดสนใจหรอพจารณาเรองราวตาง ๆ พรอมทงมการเรยนรและเขาใจในสงตาง ๆ ไดงาย รจกแสวงหาแหลงเรยนร และไดรบขอมลขาวสารจากสอตาง ๆ ไดหลายประเภท อกทงยงชวยใหบคคลสามารถนาเอาความรและประสบการณทไดรบมาใชใหเกดประโยชนตอไป10 ซงสอดคลองกบหลายรายงานการศกษาทพบวา ระดบการศกษาหรอความรมอทธพลตอระดบการรบรสมรรถนะแหงตน11, 12, 13, 14, 15 3. รายไดหรอฐานะทางเศรษฐกจ ซงเปนองคประกอบสาคญอกประการหนงทจะสงผลตอระดบการรบรสมรรถนะของบคคล จะเหนไดจาก



การศกษาทงในประเทศและนอกประเทศทศกษาเ กยวกบปจจยดานเศรษฐกจ หรอระดบรายได ซงเพนเดอร16 กลาววาระดบฐานะทางเศรษฐกจสงคมมอทธพลตอการดาเนนชวต ในดานการตอบสนองความตองการขนพนฐานของบคคล และยงเปนองคประกอบทสาคญตอการมศกยภาพใน การดแลตนเอง ซงสอดคลองกบการศกษาของเกรมโบสกและคณะ15 ทศกษาการรบรสมรรถนะแหงตนและพฤตกรรมของผ สงอาย ผลการศกษา พบวา รายไดมความสมพนธทางบวกกบการรบรสมรรถนะแหงตนของผสงอาย ปจจบนมผลงานวจยทมงเนนเฉพาะความคาดหวงในสมรรถนะของบคคล (Efficacy expectation) เพอเปนการทานายผลลพธของพฤตกรรมทเกดขน ซงเปนความคาดหวงทเกยวของกบสมรรถนะแหงตนในลกษณะทเฉพาะพฤตกรรมและการประเมนการรบรสมรรถนะแหงตนทสรางขนตามแนวคดของ เบนดรา คอ 1. การวดระดบการรบรสมรรถนะทวไป 2. แบบวดระดบการรบรสมรรถนะแหงตนเฉพาะ ซงเปนการสรางจากขอเสนอแนะของเบนดรา8 วาการประเมนถงการรบรสมรรถนะแหงตนนน ควรวดใหเฉพาะเจาะจงกบสถานการณใดสถานการณหนง ทมความยงยากและเปนอปสรรคตอการปฏบตใหประสบผลสาเรจตามทคาดหวง การศกษาครงน ผ วจยไดใชแบบวดการรบรสมรรถนะแหงตนเฉพาะ โดยสรางแบบวดการรบรสมรรถนะการปฏบตการพยาบาลขนสง สาขาการพยาบาลดานการใหยาระงบ

ความรสก โดยดดแปลงมาจากมตคณะกรรมการฝกอบรมความรเฉพาะทาง2 วาดวย 14 สมรรถนะของวสญญพยาบาลตอการปฏบต กจกรรมการพยาบาลขนสง ท ง น ผ ว จย เ ชอว า บคคล ท มการ รบ รสมรรถนะแหงตนสง นาจะมการปฏบตกจกรรมการพยาบาลสงมากกวาบคคลทมการรบรสมรรถนะ แหงตนตา

วตถประสงคของการวจย 1. เ พ อศกษาการ รบ รสมรรถนะของวสญญพยาบาล 2. เพอศกษาถงปจจยทมความสมพนธ ตอการรบรสมรรถนะของวสญญพยาบาล

การพทกษสทธและจรยธรรมการวจย การวจยครงน ไดผานการพจารณาและไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการสทธมนษยชนเกยวกบการวจยในคนของโรงพยาบาลราชวถ

วสดและวธการ การวจยครงน เปนการวจยเชงสารวจ ศกษาความสามารถในการปฏบตกจกรรมการพยาบาลขนสง ดานการใ หยาระงบความ รสกตามการ รบ รสมรรถนะของวสญญพยาบาล



ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทศกษา คอ วสญญพยาบาล ทปฏบตงานในโรงพยาบาลของรฐและเอกชนท เขารวมการประชมวชาการชมรมวสญญพยาบาล แหงประเทศไทยครงท 7 จานวน 510 คน จากวสญญพยาบาลทเขารวมประชมวชาการจานวน 800 คน

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยคอแบบสอบถามทดดแปลงมาจากขอบเขตและสมรรถนะการปฏบตการพยาบาลขนสง สาขาการพยาบาลดานการใหยาระงบความรสก 14 สมรรถนะของสภาการพยาบาล นามาดดแปลงเปนกจกรรมการพยาบาลดานการใหยาระงบความรสก 41 ขอ

ผวจยนาแบบสอบถามไปทดลองกบวสญญพยาบาลจานวน 30 คน จากนนไดว เคราะหหาคณภาพของแบบสอบถามดานความเทยง (Reliability) ดวยวธสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha co-efficient) ไดคาความเทยงแบบสอบถามเทากบ .9676 แสดงวาแบบสอบถามมคณภาพ ดานความเทยงอยในเกณฑสง

การวเคราะหขอมล วเคราะหขอมลตามระเบยบวถทางสถต โดยใชคอมพวเตอรสาเรจรป โดยขอมลสวนบคคล ของกลมตวอยางทาการวเคราะหโดยใชสถตการหา คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน การใชสถตวเคราะห ไดแก T-test และ ANOVA ทดสอบนยสาคญทางสถตทระดบ .05

ผลการวจย ตารางท 1 ลกษณะของกลมตวอยางวสญญพยาบาล (N = 510)

ลกษณะของกลมตวอยาง จานวน รอยละ เพศ ชาย 6 1.2 หญง 504 98.8 อาย 25 - 37 ป 135 26.6 38 - 49 ป 268 52.4 50 - 60 ป 106 20.8 มากกวา 60 ป 1 0.2



ตารางท 1 ลกษณะของกลมตวอยางวสญญพยาบาล (N = 510) (ตอ)

ลกษณะของกลมตวอยาง จานวน รอยละ ระดบตาแหนง ระดบท 3 - 5 17 3.4 ระดบท 6 - 7 425 83.3 ระดบท 8 ขนไป 68 13.3 สถานภาพ สมรส 271 53.1 โสด 210 41.2 หยา 29 5.7 ระดบ ปฐมภม 28 5.5 ทตยภม 253 49.6 ตตยภม 229 44.9 ประสบการณ ไมเกนหรอเทยบเทา 5 ป 88 17.3 6 - 10 ป 93 18.2 11 ปขนไป 329 64.5 การรบรเกยวกบ APN ดานวสญญ ทราบวาม APN 443 86.9 ไมทราบวาม APN 67 13.1 ความตองการสอบ APN ดานวสญญ ตองการสอบ APN 372 72.9 ไมตองการสอบ APN 23 4.5 ไมแนใจ 115 22.5



จากตารางท 1 พบวา กลมตวอยางในการศกษาครงนเปนวสญญพยาบาล จานวนทงสน 510 คน สวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 98.8 มอายระหวาง 25 – 37 ป รอยละ 26.6 และอาย 38 - 49 ป รอยละ 52.4 ดารงตาแหนงระดบท 6 – 7

รอยละ 83.3 สถานภาพสมรส 53.1 สวนใหญปฏบตงานในโรงพยาบาลระดบทตยภม รอยละ 49.6 มประสบการณทางานมากกวา 11 ป รอยละ 64.5 รบรเกยวกบ APN ดานวสญญ รอยละ 86.9 และตองการสอบ APN รอยละ 72.9

ตารางท 2 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการรบรสมรรถนะของ

ตนเองกบความสามารถปฏบตกจกรรมพยาบาลขนสงดานการใหยาระงบความรสก

ความมนใจในความสามารถปฏบตกจกรรม

การพยาบาล คาเฉลย

คาเบยงเบนมาตรฐาน

ความหมาย

สมรรถนะท 1 1. วางแผนการเลอกใชวธการใหยาระงบความรสก 2. ประเมนความเสยงตามระดบสภาพรางกาย 3. ประเมนการทาหนาทของระบบตาง ๆ ในรางกาย 4. ประเมนความพรอมดานจตใจ 5. แยกแยะความผดปกตของเสยง การหายใจ และการ

เตนของหวใจ สมรรถนะท 2 6. บรหารยาระงบความรสกไดอยางเหมาะสมกบผ ปวย

แตละราย 7. วนจฉยสาเหตของความผดปรกต 8. ควบคมสญญาณชพทไมคงท 9. ควบคมปรมาณสารนาเลอดและสวนประกอบของ

เลอด 10. ควบคมอณหภมใหอยในระดบทไมเปนอนตราย

4.19 4.13 3.90 4.10 3.95

4.10

3.90 4.14 4.15

4.04

.57 .51 .63 .63 .59

.62

.64

.59

.66

.58

สง สง สง สง สง สง สง สง สง สง



ตารางท 2 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการรบรสมรรถนะของ ตนเองกบความสามารถปฏบตกจกรรมพยาบาลขนสงดานการใหยาระงบความรสก (ตอ)





สมรรถนะท 3 11. ประเมนภาวะผ ปวยในการจาหนายผ ปวย 12. ประเมนอาการของผ ปวย ปญหาทพบบอยและหาทาง

แกไข 13. วางแผนการใหการพยาบาลไดอยางถกตองภายหลง

การใหยาระงบความรสก 14. แกไขอาการหนาวสน (Shivering) ภายหลงออกจาก

หองผาตด สมรรถนะท 4 15. ตดสนใจแกไขปญหาเกยวกบการพยาบาลดานการ

ระงบความรสกในทกสถานการณ 16. รายงานปญหาวกฤตทเกดขนกบผ ปวยใหวสญญ

แพทยและ /หรอแพทยททาหตถการทราบ เพอหาทางแกไข

17. ตดสนใจแกไขปญหาฉกเฉนทเกดจากความขดของของเครองมอ อปกรณทางการแพทย

18. ตดสนใจแกไขปญหาอบตการณทอาจเพมอตราเสยงแกผ ปวยภายในขอบเขต หนาท

19. บอกความผดปกตของชพจรได สมรรถนะท 5 20. เปดทางเดนหายใจใหโลงในผ ปวยหมดสตไดทกวธ 21. ใสทอชวยหายใจไดอยางมประสทธภาพ 22. เปดหลอดเลอดดาไดอยางมประสทธภาพ

4.40 4.33

4.26

4.40

3.99

4.28

4.08

4.10

4.22

4.38 4.47 4.34

.59 .61

.61

.59

.68

.66

.71

.69

.66

.60

.57

.60

สงมาก สงมาก

สงมาก

สงมาก

สง

สงมาก สง สง

สงมาก

สงมาก สงมาก สงมาก




ความมนใจในความสามารถปฏบตกจกรรม การพยาบาล

คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน


23. ใหยาระงบความทวตว (GA) ไดถกตองตามหลกวชาการ 24. ท าการช วย ฟน คน ชพ เ บ อ ง ตน ( BLS) ไ ดอย า ง ม

ประสทธภาพ 25. รวมทมชวยฟนคนชพขนสงไดทงในเดกและผ ใหญ

(ACLS) สมรรถนะท 6 26. ประสานงานกบวสญญแพทยและ /หรอแพทยททา

หตถการ 27. ประสานงานกบเจาหนาทนอกหนวยงาน 28. มปฏสมพนธกบวสญญแพทย วสญญพยาบาลและ

เจาหนาทในหนวยงานเดยวกน สมรรถนะท 7 29. เอาใจใส รสกสานกร และคดสงทผ ปวยและญาตบอกเลา

ขอรอง พรอมกบตอบสนองความตองการ ความพงพอใจของผ ปวยและญาตในขอบเขตทสมควร

30. ประคบประคองสภาพจตของผ ปวยและญาต 31. ใหคาปรกษาและขอมลในการมารบยาระงบความรสก

และยาระงบปวดอยางมศลปะ 32. ประสานความรวมมอกบผ ปวย และญาตเพอใหงาน

บรการเปนไปอยางราบรน สมรรถนะท 8 33. เตรยมและรขนตอนการใชเครองกระตกหวใจ 34. ใชเค รองมอ อปกรณ ท นามาใชในการใหยาระงบ

4.38 4.18

4.07

4.30

4.15 4.38

4.24

4.16 4.13

4.15

3.88 4.37

.59

.65

.65

.61

.64 1.86

.59

.63

.61

.63

.75 1.91

สงมาก สง สง

สงมาก สง

สงมาก

สงมาก สง สง สง สง

สงมาก



ความรสก ทมในหนวยงานไดทกชนด






35. ใชอปกรณและเครองมอ ในการใหออกซเจนพนฐานได ทกชนดอยางมประสทธภาพ

สมรรถนะท 9 36. รวมพฒนาแนวปฏบตและ/หรอมาตรฐานการใหยา

ระงบความรสกตามหลกฐานเชงประจกษ ประเมนผลและปรบปรงแนวปฏบต/มาตรฐาน/ตวชวดใหเปนปจจบนอยเสมอ

สมรรถนะท 10 37. วางแผนและดาเนนการ เพอพฒนาและฟนฟความร

ทศนคตและทกษะในการใหยาระงบความรสกตามขอบเขต หรอขอตกลงกบแพทย

สมรรถนะท 11 38. สอนและรวมมอในการจดการเรยนการสอนภาค

ปฏบตผ เ ขาอบรมวสญญพยาบาล และนกศกษาวทยาศาสตรสขภาพอน ๆ

สมรรถนะท 12 39. เ ปนทปรกษา /ใ ห คาปรกษาแกบคลากรทางการ

พยาบาล และญาตในการใหยาระงบความรสก สมรรถนะท 13 40. ศกษาและวจยเพอพฒนาองคความรและพฒนา

คณภาพในการพยาบาลเกยวกบการใหยาระงบความรสก รวมทงประยกตผลงานวจยในการพฒนาคณภาพในการ

4.38

3.97

3.88

3.50

3.93

3.41

.58

.68

.69

.88

.69

.89

สงมา สง สง สง สง สง



ปฏบตงาน ตารางท 2 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการรบรสมรรถนะของ

ตนเองกบความสามารถปฏบตกจกรรมพยาบาลขนสงดานการใหยาระงบความรสก (ตอ)

ความมนใจในความสามารถปฏบตกจกรรม คาเบยงเบนมาตรฐาน

คาเฉลย การพยาบาล


สมรรถนะท 14 3.47

.92

41. เปนตวแทนผ ปฏบตการพยาบาลดานการระงบ

ความรสก เพอกาหนดนโยบายเสนอแนะมาตรการ/แนวทางทมประสทธภาพเพอความปลอดภยของผ ปวย แนวทางปฏบตในการใหบรการทางวสญญวทยาของวสญญพยาบาล

สง

รวม 4.10 .45 สง จากตารางท 2 พบวา กลมตวอยางททากา ร ส า ร วจกา ร ร บ ร สม ร รถนะของตน เอ งกบความสามารถปฏบตกจกรรมพยาบาลดานการใหยาระงบความรสก โดยรวมมความมนใจในความ สามารถปฏบตกจกรรม การพยาบาลขนสง ในระดบทสง ( x = 4.10 SD = .45) แตเมอพจารณาเปนประเดน โดยประเดนทมความมนใจสงทสด คอ การใสทอชวยหายใจไดอยางมประสทธภาพ (วนจฉยไดวาอยในหลอดลมคอ) ซงอยในระดบทสงมาก ( x = 4.47 SD = .57) รองลงมา ไดแก ประเดนการประเมนภาวะผ ปวยในการจาหนายผ ปวยกลบหอผ ปวยหรอกลบบานอยางปลอดภย อยในระดบทสงมาก ( = 4.39 SD = .57) และประเดนทสงเปน

อนดบท 3 มหลายประเดนดวยกน คอ เปดทางเดนหายใจใหโลงในผ ปวยหมดสตไดทกวธ Head tilt (ทาเงยศรษะ) Jaw thrust (ยกขากรรไกร) ใช Oral or nasal airway (ทอเปดทางเดนหายใจทางปากหรอทางจมก) การใหยาระงบความรสกทวตว (GA) ไดถกตองตามหลกวชาการ การมปฏสมพนธกบวสญญแพทย วสญญพยาบาลและเจาหนาทในหนวยงานเดยวกน และสดทายการใชอปกรณและเครองมอ ในการใหออกซเจนพนฐานไดทกชนดอยางมประสทธภาพ ซงอยในระดบทสงมากเชนกน ( x = 4.38 SD = .58) สวนประเดนทมความมนใจนอยทสด คอ การศกษาและวจยเพอพฒนาองคความรและพฒนาคณภาพในการพยาบาลเกยวกบการใหยาx


ระงบความรสก รวมทงประยกตผลงานวจยในการพฒนาคณภาพในการปฏบตงานอยในระดบทสงแตม

คาเฉลยทนอยทสด ( = 3.41 SD = .89) x

ตารางท 3 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของการรบรสมรรถนะตออาย

กลมอาย ไมเกน 35 ป


36-50 ป 51 ปขนไป เฉลย สมรรถนะ 3.86 3.95 4.16 3.98 *

* P < .05 จากตารางท 3 พบวา อายของวสญญพยาบาลในแตละกลมอาย สงผลตอคะแนนสมรรถนะของวสญญพยาบาลอยางมนยสาคญทางสถตในทก

ดาน กลมอายตงแต 51 ป ขนไป มคะแนนสมรรถนะโดยรวมสงกวากลมอายอน รองลงมา คอ กลมอาย 36 - 50 ป และกลมอายไมเกน 35 ป ตามลาดบ

ตารางท 4 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของการรบรสมรรถนะตอระดบการศกษา

สมรรถนะ สงกวา ป.ตร ป.ตร เฉลย

สมรรถนะท 2 4.19 4.05 4.07 * สมรรถนะท 9 4.13 3.95 3.98 * สมรรถนะท 13 3.71 3.37 3.41 * สมรรถนะท 14 3.71 3.44 3.48 *

4.10 3.96 3.98 รวมสมรรถนะท 1-14 * P < .05 จากตารางท 4 พบวา กลมพยาบาลวสญญทมระดบการศกษาสงกวาปรญญาตร มคะแนนสมรรถนะโดยรวมสงกวากลมพยาบาลวสญญทมการศกษาระดบป รญญาต ร แต เ ม อพ จารณา

สมรรถนะเปนดาน ๆ พบวา มความแตกตางของสมรรถนะของทงสองกลมเฉพาะสมรรถนะท 2 สมรรถนะท 9 สมรรถนะท 13 สมรรถนะท 14 สวนสมรรถนะ อน ๆ ไมพบนยสาคญทางสถต



ตารางท 5 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของการรบรสมรรถนะจาแนกตามระดบตาแหนง

สมรรถนะ ระดบ 3-6 ระดบ 7-8 เฉลย สมรรถนะท 4 3.99 4.16 4.14 * สมรรถนะท 5 4.13 4.34 4.31 * สมรรถนะท 7 4.05 4.19 4.17 * สมรรถนะท 9 3.81 4.00 3.98 * สมรรถนะท 12 3.75 3.96 3.93 * รวมสมรรถนะท 1-14 3.86 3.99 3.98 * P < .05 จากตารางท 5 พบวา คะแนนสมรรถนะของวสญญพยาบาลมความแตกตางกน ระหวางกลมทมระดบตาแหนง (ซ) แตกตางกน กลาวคอ กลมระดบ 7 - 8 มคะแนนสมรรถนะสงกวากลมระดบ

3 – 6 แตเมอพจารณารายดาน พบวา มความแตกตางทางสถตเฉพาะในสมรรถนะท 4 สมรรถนะท 5 สมรรถนะท 7 สมรรถนะท 9 และสมรรถนะท 12

ตารางท 6 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของการรบรสมรรถนะตอประสบการณดานการใหยาระงบ

ความรสก

สมรรถนะ ไมเกน 10 ป 11-19 ป 20 ป ขนไป เฉลย สมรรถนะท 1 3.94 4.11 4.14 4.06 * สมรรถนะท 2 3.97 4.11 4.14 4.07 * สมรรถนะท 4 4.00 4.20 4.23 4.14 * สมรรถนะท 5 4.18 4.37 4.39 4.31 * สมรรถนะท 9 3.86 4.00 4.09 3.98 * สมรรถนะท 12 3.78 4.06 3.97 3.93 *


สมรรถนะท 14 3.36 3.48 3.61 3.48 * รวมสมรรถนะท 1-14 3.87 4.01 4.05 3.98

* P < .05 จากตารางท 6 พบวา ผลการเปรยบเทยบการรบรสมรรถนะตอประสบการณดานการใหยาระงบความรสกในสวนของประสบการณในงานวสญญ คาคะแนนสมรรถนะโดยรวมมความแตกตางกนในระหวางกลมทมประสบการณตางกน ซงสมรรถนะทมความแตกตางกนของกลมทมประสบการณตางกน วสญญพยาบาลแตละกลมแตกตางกนอยาง ม

นยสาคญทางสถต ไดแก สมรรถนะท 1 สมรรถนะ ท 2 สมรรถนะท 4 สมรรถนะท 5 สมรรถนะท 9 สมรรถนะท 12 และสมรรถนะท 14 โดยทกลมทมประสบการณในงานวสญญมากกวามคะแนนเฉลยสมรรถนะสงกวากลมอน ยกเวนในสมรรถนะท 12 วสญญพยาบาลกลมทมประสบการณ 11 - 19 ป มคะแนนสมรรถนะดานนสงกวากลมอน

ตารางท 7 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของการรบรสมรรถนะตอขนาดของโรงพยาบาล สมรรถนะ primary second third เฉลย สมรรถนะท 1 3.74 4.04 4.13 4.06 * สมรรถนะท 2 3.83 4.03 4.15 4.07 * สมรรถนะท 3 4.16 4.33 4.40 4.35 * สมรรถนะท 5 4.06 4.30 4.35 4.31 * สมรรถนะท 11 3.29 3.36 3.68 3.50 * รวมสมรรถนะท 1-14 3.82 3.94 4.03 3.98

* P < .05 สมรรถนะโดยรวมของพยาบาลวสญญแตกตางกนไปตามระดบของโรงพยาบาล จากคาเฉลยของคะแนนสมรรถนะโดยรวม แสดงใหเหนวา วสญญพยาบาลทสงกดโรงพยาบาลระดบท 3 มคะแนนสมรรถนะสงทสด รองลงมา คอ โรงพยาบาลระดบท 2 และโรงพยาบาลระดบท 1 แตเ มอพจารณารายดาน พบวา มความแตกตางทางสถต

เฉพาะสมรรถนะท 1 สมรรถนะท 2 สมรรถนะท 3 สมรรถนะท 5 และสมรรถนะท 11

อภปรายผลการวจย จากผลการศกษาการรบรสมรรถนะของตนเองกบความสามารถปฏบตกจกรรมพยาบาลขนสงอยในระดบทสง ( = 4.10 SD = .45) ซงสะทอนx




ให เหนวา กลมตวอยางมความเ ชอมนในความ สามารถของตนเองในการปฏบตกจกรรมพยาบาลในระดบสง ทงน อาจเนองมาจากการรบรสมรรถนะแหงตนในแตละบคคลจะมพนฐานมาจากประสบการณตรงหรอผลงานทเคยประสบผลสาเรจ การไดเหนการกระทาของบคคลอนมากอน การถกชกจงใจหรอโนมนาวจากคาพดของบคคลอน8 ซงเพนเดอร16 ไดระบวาการรบรสมรรถนะแหงตนแตละบคคลจะไดรบอทธพลมาจากประสบการณหรอทกษะทเกดขนในอดต ซงกลมตวอยางรอยละ 64.5 มประสบการณทางานดานวสญญ 11 ป ขนไป และสอดคลองกบผลการวจยครงน พบวา ผ มประสบการณ 20 ป ขนไป จะมคาเฉลยในการรบรสมรรถนะสงถง 4.05 ซงสงกวาผ มประสบการณนอยกวา 10 ป ซงมการรบรสมรรถนะเฉลย 3.87 (ตารางท 3) เมอพจารณาการรบรสมรรถนะกบระดบตาแหนง พบวา ผ มระดบตาแหนงสง (ระดบ 7 - 8) จะมการรบรสมรรถนะโดยเฉลย 3.99 ในขณะทผ มระดบ 3 - 6 จะมการรบรเฉลย 3.86 โดยเฉพาะความสามารถตดสนใจ ความ สามารถกระทาหตถการ, สรางสมพนธภาพและพฒนาแนวปฏบตหรอมาตรฐานการใหยาระงบความ รสก ตลอดจนดานเ ปน ทป รกษาอย าง มนยสาคญทางสถต การรบรสมรรถนะกบอาย พบวา อายทสงขนสงผลตอการรบรสมรรถนะทสงขน อยางมนย สาคญทางสถตในทก ดาน (ตาราง ท 3 ) ซ งสอดคลองกบการศกษาของโฟรแมนและโอเวน9 พบวา อายของมารดามความสมพนธและมอานาจทานายกบการรบรสมรรถนะในระดบสง และจากผล

การศกษาการรบรสมรรถนะกบการศกษา พบวา การศกษาปรญญาตรขนไป มการรบรสมรรถนะโดยเฉ ลยสงกวาป รญญาตร เฉ ลย 4 .1 และ 3 .96 ตามลาดบ และพบวาสมรรถนะการพฒนาแนวปฏบตสมรรถนะดานการวจยและสมรรถนะดานการบรหารยาระงบความรสกและการกาหนดนโยบายมนยสาคญทางสถต ทงน เพราะการศกษาเปนสงสาคญตอการพฒนาความรทกษะทสาคญ การศกษายงชวยใหบคคลสามารถเขาใจขอมลขาวสารและสามารถใชเหตผลในการพจารณาเรองราว ทาใหเกดกระบวนการเรยนรสงตาง ๆ ไดดยงขน10 และสามารถแกไขปญหาและอปสรรคตาง ๆ ไดดกวาบคคลทมการศกษาตา ซงสอดคลองกบหลายการศกษาทพบวา บคคลท มวฒการศกษา ตา จะมระดบการ รบ รสมรรถนะแหงตนตาเชนกน11, 12, 13

โดยสรปในภาพรวมการศกษาครงน พบวา การรบรสมรรถนะตนเองกบความสามารถปฏบตกจกรรมพยาบาลของวสญญพยาบาลอยในระดบสง และมความสมพนธทางบวกกบอาย ประสบการณ ระดบการศกษา ระดบตาแหนง และขนาดของโรงพยาบาลทใหบรการ ซงสนบสนนทฤษฎการรบรของ เบนดรา7 ไดอธบายและทานายพฤตกรรมและสภาวะทางอารมณของบคคลโดยใชหลก 2 ประการ คอ 1. การรบรสมรรถนะแหงตน หมายถง ความเชอมนของบคคลวาตนมความสามารถทจะแสดงพฤตกรรมทตองการจะประสบความสาเรจไดผลลพธตามทตองการ เปนความคาดหวงกอนการกระทาพฤตกรรม 2. ความคาดหวงในผลลพธ หมายถง



ความเชอทบคคลประเมนวาพฤตกรรมทตนเองกระทานน จะนาไปสผลการกระทาทตนเองคาดหวงเปนการคาดหวงในผลทจะเกดขนทสบเนองมาจากพฤตกรรมทไดกระทา

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะครงน การวจยครงน ทาใหรบรวาวสญญพยาบาลทปฏบตงานอย ในโรงพยาบาลตางๆม

ความสามารถปฏบตกจกรรมพยาบาลขนสง (APN) ดานการใหยาระงบความรสก อยในระดบสง 2. ขอเสนอแนะครงตอไป การวจยครงตอไป ควรศกษาเกยวกบทกษะความสามารถในการปฏบ ตของวสญญพยาบาล โดยมการจาแนกความแตกตางดานอาย การศกษา ประสบการณ และขนาดโรงพยาบาลทปฏบตงาน เพอใชเปนขอมลสาหรบการพฒนาขดความสามารถของวสญญพยาบาลใหสงขน

เอกสารอางอง 1. วจตร ศรสพรรณ. ประกาศสภาการพยาบาล; 31 ม.ค. 2551. 2. .คณะกรรมการฝกอบรมและการสอบความรความชานาญเฉพาะทางการพยาบาลและการผดงครรภ สภาการ

พยาบาล. การประชมวชาการ การจดการศกษาเพอการปฏบตการพยาบาลขนสง; 2551: 133 – 135. 3. Percival Anderson and Lawson. The Joint Commission on Accreditation of Healthier

Organization (JCAHO); 1994: 139. 4. Gurvis and Grey. The development of clinical competencies for use on a pediatric oncology

nursing course using a nominal group technique; 1995: 248.

5. กานดา เลาหศลปสมจตร. การศกษาสมรรถนะของพยาบาลวชาชพดานการพยาบาลวสญญโรงพยาบาลรฐกระทรวงสาธารณสข. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลยจฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2547.23.

6. Evans, 1989 อางใน สมโภชน เอยมสภาษต. ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2536.

7. Bandura A Self - efficacy: Toward a unifying Theory of behavioral change. Psychological Review; 1977.



8. Bandura. Social foundation of though and action: A social cognitive theory. New Jersey: Prentice - Hall; 1986.

9. Froman and Owen อางใน เบญจวรรณ ละอองผล. ความสมพนธระหวางการรบรสมรรถนะของตนเองและความคาดหวงผลลพธทจะเกดขนกบการปฏบตดานสขภาพของผ ปวยกระดกขาหกแบบมแผลเปด ภายหลงไดรบการผาตดใสโลหะยดตรงภายนอก. ปรญญานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑตมหาวทยาลยสงขลา นครนทร; 2543.

10 Orem D E. Nursing: Concept of Practice. (3nd ed). Newyork: Mc Graw - Hill Book et; 1985. 11. รตนาภรณ ศรวฒนชยพร. ความสมพนธระหวางปจจยพนฐานบางประการ และการรบรสมรรถนะในการ

ดแลตนเองของผ ปวยโรคเบาหวานชนดไมพงอนสลน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยมหดล, 2536. 12. วนด แยมจนทรฉาย. ความสมพนธระหวางการรบร สมรรถนะของตนเอง การรบรภาวะสขภาพจตกบ

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผสงอาย. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2538.

13. กมลพรรณ หอมนาน. ความสมพนธระหวางความรสกมคณคาในตนเอง การรบรสมรรถนะในตนเองกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผสงอาย. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร; 2539.

14. Strecher et al Tailored interventions for multiple risk behaviors ;1986.

15. Grembowski Department of Health Services and Dental Public Health Sciences; 1993. 16. Pender Development of a health promotion model for facilitation of self – care of women in midlife

to support them in the attainment of wholeness; 1996.


คาแนะนาในการสงเรองเพอลงพมพ วารสารกองการพยาบาล ยนดรบบทความ วชาการหรอรายงานผลการวจยทางการพยาบาล ตลอดจนผลงานทเกยวของกบการพยาบาล โดยเรองท สงมาจะตองไมเคยตพมพ หรอกาลงตพมพในวารสารอนมากอน ทงนกองบรรณาธการขอสงวนสทธในการตรวจทาน แกไขเรองตนฉบบ และพจารณาตพมพตามลาดบกอนหลง

หลกเกณฑและคาแนะนาสาหรบสงเรองเพอลงพมพ

1. ประเภทของเรองทสงพมพ รายงานการศกษาวจย เปนรายงานผลการ ศกษาคนควาวจยของผ เขยน ซงไมเคยตพมพในวารสารอน ควรประกอบดวยหวขอเรองตามลาดบตอไปน ชอเรองและบทคดยอ คาสาคญ บทนา วสดและวธการ ผลการศกษา วจารณหรออภปรายผล และเอกสารอางอง ถามกตตกรรมประกาศหรอคาขอบคณใหระบไวตอจากเอกสารอางอง ความยาวของเรองไมควรเกน 8 หนาพมพ บทความวชาการ เปนบทความทเขยนจากการรวบรวมความรเรองใดเรองหนง จากวารสารตาง ๆ ทงในและตางประเทศ ประกอบดวยชอเรอง บทคดยอ คาสาคญ บทนา ความร หรอขอมล เกยวกบเรองทนามาเขยน บทวจารณ หรอวเคราะห สรป และเอกสารอางอง ความยาวของเรองไมควรเกน 8 หนาพมพ สาระนาร เปนบทความทนารทวไป หรอ ขอแนะนาสงทนาสนใจตางๆ เชน ผลการวจยใหมๆ

รายงานความกาวหนาของโครงการ ซงอาจเปนเรองราว ทเกดขนในประเทศหรอตางประเทศ ความยาวของเรอง ไมควรเกน 5 หนาพมพ

2. รปแบบการเขยนและการเตรยมตนฉบบ ควรใชภาษาไทยใหมากทสด และใชภาษาท เขาใจงาย สน กะทดรด แตชดเจน เพอประหยดเวลา ของผ อาน หากใชคายอตองเขยนคาเตมไวครงแรกกอน ประกอบดวย ชอเรอง ควรสนกะทดรดใหไดใจความท ครอบคลมและตรงกบวตถประสงคและเนอเรอง ความยาวไมควรเกน 15 คา พมพไวหนาแรก ชดขอบซายของหนา ชอผเขยน คณวฒและสถานททางาน ใหเขยนชอ นามสกล และคณวฒทางการศกษาของผ เขยน เรยงลาดบตามความมากนอยของการมสวนรวมในการทางาน ถาแบงเทากนใหเรยงลาดบตามตวอกษร และ ลงอกษรยอของวฒการศกษาสงสด สวนตาแหนงหรอยศ และสถานททางานพมพไวเปนเชงอรรถในหนาแรก บทคดยอ ใหยอเนอหาสาคญทจาเปนเทานน ระบตวเลขสถตทสาคญ ใชภาษารดกมเปนประโยคสมบรณ และเปนรอยแกว ไมแบงเปนขอ ๆ ความยาว ไมเกน 15 บรรทด และมสวนประกอบคอ วตถประสงค วสดและวธการ ผลและวจารณ หรอขอเสนอแนะ (อยางยอ) ไมตองมเชงอรรถอางองถงเอกสารอยในบทคดยอ คาสาคญ เปนคาทชวยใหผ อานไดเขาถงงานวจยหรอบทความไดงายซงจะใชประมาณ 2-5 คา



บทนา อธบายความเปนมาทเปนปญหาในการทาวจยเรองนอางทฤษฎและผลการวจยสนบสนน ชใหเหนความสาคญทตองทาเรองน และบอกใหรวาปญหาการวจยเรองนคออะไร วตถประสงคของการศกษาตองสอดคลองกบผลการวจยทจะเสนอในหวขอตอไป สมมตฐานของการวจย (ถาม) ใหระบขอสมมตทใชเปนมลฐานแหงการหาเหตผล เพอตอบปญหาการวจย กรอบแนวคดของการวจย ใหระบภาพรวมของงานวจยวามแนวคดทสาคญอะไรบาง มการเชอมโยง เกยวของกนอยางไร ซงอาจแสดงเปนแผนภม ขอจากดของการวจย (ถาม) ใหเขยนชแนะใหผอานทราบวาการวจยมขอจากดหรอความไมสมบรณในเรอง หรอประเดนอะไรบาง เหตใดจงไมสามารถทาใหสมบรณได วสดและวธการ อธบายวธการดาเนนการวจย โดยกลาวถงแหลงทมาของขอมล ประชากร กลมตวอยาง วธการเลอกกลมตวอยาง วธการ รวบรวมขอมล การใชเครองมอในการวจย และวธการวเคราะหขอมล หรอใชหลกสถตมาประยกต ผลการศกษา/วจย อธบายสงทไดพบจากการวจย โดยเสนอหลกฐานขอมลอยางเปนระเบยบพรอมแปลความหมายของผลทคนพบหรอวเคราะหได และสรปเปรยบเทยบกบสมมตฐานทวางไว

ขอเสนอแนะ เขยนบอกใหทราบวานาผลงานการวจยไปใชใหเปนประโยชนไดอยางไร หรอใหขอ เสนอแนะประเดนปญหาทเปนขอจากด หรอทสามารถปฏบตไดสาหรบการศกษา/วจยตอไป เอกสารอางอง 1. ผ เขยนตองรบผดชอบในความถกตองของเอกสารอางอง 2. การอางองเอกสารใชระบบ Vancouver โดยใสหมายเลขอารบค (arabic) เอกสารอางองบนไหลบรรทดดานขวา ไมตองใสวงเลบ เรยงตามลาดบและ ตรงกบทอางองไวในเนอเรอง ถาตองการอางองซาใหใชหมายเลขเดม การอางองผ เขยนใน บทความภาษาไทยใหเรยงลาดบจากชอตน ตามดวยนามสกล การอางองผ เขยนในบทความภาษาองกฤษใหเรยงลาดบจากนามสกลของ ผ เขยน ตามดวยอกษรยอของชอตนและชอกลาง 3. การอางองเอกสารใหใชชอเรองตามรปแบบของ U.S. National Library of Medicine ทตพมพใน Index Medicus ทกป หรอดจาก web site http://nlm.nih.gov หรอใชตามแบบทใชในเอกสารนน ๆ

3. รปแบบการเขยนเอกสารอางอง การอางองเอกสารตางๆ ใชระบบแวนคเวอร ซงเปนทนยมใชในวารสารทวไป ดงน 3.1 การอางองวารสาร (โปรดสงเกตเครอง หมายวรรคตอน) วจารณหรออภปรายผลการวจย ควร

เขยนอภปรายผลการวจยวาเปนไปตามสมมตฐานหรอ วตถประสงคทตงไวหรอไมเพยงใดสอดคลองกบผลการ วจยในอดตอยางไร ผลการวจยทไดมนย (implications) อยางไร ระมดระวงการเขยน รายละเอยดหรอแสดงความหมายของขอมลซากบสวนของผล

ก. ภาษาองกฤษ ลาดบท. ชอผแตง (สกล อกษรยอของชอ). ชอเรอง. ชอยอวารสาร ป ค.ศ. ; ปทพมพ (Volume) : หนาแรก - หนาสดทาย.



ในกรณทผแตงไมเกน 6 คน ใหใสชอผแตง ทกคนคนดวยเครองหมายจลภาค ( , ) แตถาเกน 6 คน ใหใสชอ 3 คนแรก แลวเตม et al. ตวอยาง 1. Kroenke K, Wood D, Mangelsdorff D, et al. Chronic fatigue in primary care : prevalence patient characteristics and outcome. JAMA 1988; 260 : 929 - 934.

ข. ภาษาไทย ใชเชนเดยวกบภาษาองกฤษแตชอผ แตงใหเขยนชอเตมตามดวยนามสกลและใชชอวารสารเปนตวเตม ตวอยาง 1. ดรณ ชณหะวต, ยวด ฤาชา, พทยภม ภทรนธาพร และจารวรรณ รศมเหลองออน. ผลของ การใชกลมชวยเหลอตนเองตอความรสกมคณคาและความสามารถในการดแลตนเองของผ ปวยมะเรงศรษะและคอทไดรบรงสรกษา. วารสารรามาธบดพยาบาลสาร 2539 ; 2 : 31 - 43.

3.2 การอางองหนงสอหรอตารา ก. การอางองหนงสอหรอตาราท มชอ ผแตง ลาดบท. ชอผแตง. ชอหนงสอ. พมพครงท. เมองทพมพ : สานกพมพ, ปทพมพ. ตวอยาง 1. Simms LM, Price SA, Ervin NE. The professional practice of nursing administration. 2nd

ed. NewYork:Delmar Publishers Inc, 1994. 2.

ข. การอางองหนงสอหรอตาราทมชอบรรณาธการ/ผรวบรวม ลาดบท. ชอบรรณาธการ/ผ รวบรวม. ชอหนงสอ. พมพครงท. เมองทพมพ : สานกพมพ, ปทพมพ: หนา แรก – หนาสดทาย ตวอยาง 1. Dausset J, Colombani J, eds. Histocompatibility testing 1972. Copenhagen: Munksgaard, 1973 : 12-18. ค. การอางองบทหนงในหนงสอหรอตารา ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง.ใน:ชอบรรณาธการ. ชอหนงสอ, ครงทพมพ. เมองทพมพ : สานกพมพ, ปทพมพ; หนาแรก - หนาสดทาย.

ตวอยาง 1. Haley RW, Aber RC, Bennett JV. Surveillance of nosocomial infection. In : Bennett JV, Brachman PS, eds. Hospitall infection. Boston : Little & Brown, 1986; 51 - 71. 2. สมจต หนเจรญกล. การดแลตนเอง : การวนจฉยทางการพยาบาล. ใน : สมจต หนเจรญกล,บรรณาธการ. การดแลตนเอง ศาสตรและศลปะทางการพยาบาล, พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจากด ว เจ พรนตง, 2536; 303 - 324. ง. หนงสอชมนมบทความการประชมหรอสมมนา ลาดบท. ชอบรรณาธการ. ชอเรอง. ชอการประชม/สมมนา; ป เดอน วนทประชม; เมองทประชม/

เพญจนท ส.โมไนยพงศ. คมอตรวจ ผ ปวยนอก. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : มตรเจรญการพมพ, 2528.



สมมนา, ประเทศทประชม/สมมนา. เมองทพมพ: สานกพมพ; ปทพมพ; หนาแรก–หนาสดทาย.

ตวอยาง 1. Kimura J, Shibasaki H, eds. Recent advances in clinical neurophysiology. Proceedings of the 10th International Congress of EMG and Clinical Neurophysiology; 1995 Oct 15-19; Kyoto, Japan. Amsterdam: Elsevier; 1996; 1-5. จ. วทยานพนธ/ปรญญานพนธ ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง. (ประเภทนพนธ). เมอง :สถาบน; ปทพมพ. ตวอยาง 1. Kaplan SJ. Post-hospital home health care : The elderly’s access and utilization (dissertation). St. Louis (MO) : Washington Univ.; 1995. 2. วรวรรณ ทองสง. การพฒนาภาวะผ นาทางการพยาบาลของรองศาสตราจารย ดร. สายหยด นยมวภาต. (วทยานพนธ). เชยงใหม : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม; 2539.

1. Blair T. I was wrong: PM’s U-turn on Junior doctors pay and conditions. The Times 1999: 15 Aug: 1-2.

ฉ. เอกสารทยงไมไดพมพหรอรอตพมพ ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง. ชอวารสาร. รอตพมพในป. ตวอยาง 1. Leshner AL. Molecular mechanisms of cocaine addiction. N Engl J Med. In press 1996. 3.3 การอางองจากหนงสอ/สงพมพ/สออนๆ

ก. บทความทเสนอในทประชม ลาดบท. ชอผแตง.ชอเรอง.ใน:ชอบรรณาธการ.ชอการประชม/สมมนา; ปเดอนวนทประชม; เมองท

ประชม/สมมนา, ประเทศทประชม/สมมนา. เมองทพมพ : สานกพมพ; ปทพมพ; หนาแรก – หนาสดทาย.

ตวอยาง 1. Bengtsson S, Solheim BG Emf or cement of data protection, privacy and security in medical informatics. In : Lun KC, Degoulet P, Piemme TE, Reinhoff O, eds. MEDINFO 92. Proceedings of the 7th World Congress on Medical Informatics; 1992 Sep 6-10; Geneva, Switzerland. Amsterdam: North-Holland; 1992; 1561-5. ข. หนงสอพมพ/นตยสาร ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง. ชอหนงสอพมพ/นตยสาร ปทพมพ : วนท เดอน : หนาแรก-หนาสดทาย. ตวอยาง

ค. สออน ๆ ลาดบท. ชอเรอง. [ประเภทสอ]. สถานทผลต : ผผลตสอ; ปทผลต. ตวอยาง 1. Gastrointestinal tract: Physical examination for medical students. [Videor ecording]. Leicester: Leicester University Audio Visual Services; 1995. 2. CDATA 98 with supermap: data for England. [Computer file]. Release2.1 rev. Hawthorne East, Vic.: Space-Time Research; 1995. 3.4 การอางองจากสออเลกทรอนกส

ก. CD-ROM



ตวอยาง 1. ลาดบท. ชอเรอง [ประเภทสอ]. ปทพมพ/ผลต [ป เดอน วนทอางอง]; สถานทผลต : แหลงทผลต. ตวอยาง 1. Clinical Pharmacology: an electronic drug reference and teaching guide [CD-ROM]. [cited 1998 Aug 7]; Gainesville, Fla. : Gold Standard Multimedia. 2. Paracetamol monograph. Martindale’s : the extra pharmacopoeia. In: International Healthcare Series [CD-ROM]. [cited 1998 Sept 3]; Englewood, Colo : Micromedex. 3. ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง [ประเภทสอ]. ครงทผลต. สถานทผลต: แหลงทผลต; ปทผลต. ตวอยาง 1. Perkin GD, Hochberg FH, Miller DC. Atlas of Clinical Neurology [monograph on CD-ROM]. 2nd ed. Version 1.1. London: Mosby; 1996. ข. เวบไซต 1. บทความ 1.1 ลาดบท. ชอเรอง. [online]. ป เดอน วนทเผยแพร [ป เดอน วนทอางอง]; แหลงทมา ตวอยาง 1. National Organization for Rare Diseases.[Online]. 1999 Aug 16 [cited 1999 Aug 21]; Available from: http://www.rarediseases.org/ 1.2

1. Royal College of General Practitioners. The primary health care team. [Online]. 1998 [cited 1999 Aug 22]; [10 screens]. Available from: URL:http://www.rcgp.org.uk/informat/publicat/rcf 0021.htm 2. วารสารทเผยแพรเปนอเลคโทรนกสไฟล ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง. ชอวารสาร [serial online] ป เดอนทเผยแพร [ป เดอน วนท อางอง]; ปทพมพ (ฉบบท) : หนาแรก – หนาสดทาย. ระบแหลงทมา ตวอยาง 1. Garfinkel PE, Lin E, Goering P. et al.Should amenorrhoea be necessary for the diagnosis of anorexia nervosa? Br.J. Psych [serial online] 1996 Apr. [cited 1999 Aug 17]; 168(4): 500-506 Available from: URL:http://biomed.niss.ac.uk 2. Parkin DM. Breast cancer in Europe: epidemiology and forecasts. Electronic Journal of Oncology [serial online] 1999 [cited 1999 Aug 21]; 2:45-64. Available from: URL:http://ejo.univ-lyon1.fr/

4. การสงตนฉบบ 4.1 ใหพมพดดหนาเดยวลงบนกระดาษสน ขนาด A4 (21.6x27.9 ซม.) ใช Font Cordia UPC ขนาดตวอกษร 14 และสงเอกสารมาพรอมกบแผน diskette

ลาดบท. ชอผ เผยแพร. ชอเรอง. [online]. ป เดอน วนท ทเผยแพร [ป เดอน วนทอางอง]; [จานวนหนาทอางถง]. แหลงทมา




ซงพมพตนฉบบเอกสาร พรอมกบสง E-mail ถง [email protected] 4.2 ภาพประกอบ ถาเปนภาพลายเสนตองเขยนดวยหมกดาบนกระดาษมนสขาว ถาเปนภาพถายควรเปนภาพสไลด หรออาจใชภาพขาวดาขนาดโปสการดแทนกได การเขยนคาอธบายใหเขยนแยกตางหาก หามเขยนลงในรป 4.3 การสงเรองพมพ ใหสงตนฉบบ 3 ชด พรอมระบสถานทอย และหมายเลขโทรศพททตดตอไดสะดวก ถงบรรณาธการวชาการวารสารกองการพยาบาล อาคาร 4 ชน 4 กรมการแพทย ถนนตวานนท อาเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000 4.4 การสงตนฉบบลงในวารสารกองการพยาบาล ฉบบท 1 ภายในวนท 10 ก.พ. ของทกป

ฉบบท 2 ภายในวนท 10 ม.ย. ของทกป ฉบบท 3 ภายในวนท 10 ต.ค. ของทกป หากพนกาหนดในระยะเวลาดงกลาว ตนฉบบจะเลอนการพจารณาลงในฉบบตอไป

5. การรบเรองตนฉบบ 5.1 เรองทรบไว กองบรรณาธการจะแจงตอบรบใหผ เขยนทราบ 5.2 เ ร อ ง ท ไ ม ไ ด ร บ พ จ า รณ า จ ด พ ม พ กองบรรณาธการจะแจงใหทราบ แตจะไมสงตนฉบบคน 5.3 เ ร อ ง ท ไ ด ร บ ก า ร พ จ า รณาล ง พ ม พ กองบรรณาธการจะสงวารสารใหผ เขยนเรองละ 1 เลม

ตวอยางชอยอวารสารมาตรฐาน American Journal of Nursing Am J Nurs Journal of the American Medical Association JAMA Journal of Nursing Administration J Nurs Adm Nursing Clinics of North America Nurs Clin North Am Nursing Forum Nurs Forum Nursing Outlook Nurs Outlook Nursing Research Nurs Res Nurse Practitioner Nurse Pract Nutrition and Cancer Nutr Cancer Journal of Nursing Education J Nurs Educ



อภนนทนาการจาก บรษทงามสยาม จากด จาหนายเครองสาอางค

“Gatemade” โดย คณพทธา ปนทโป

Tel./Fax. : 02-914 1042 Mobile : 089-444 8359 : 083-619 2236

Documents

Journal of Nursing Division - KM BoN · การพฒนาความเทั ี่ยงในการจําแนกประเภทผู้ป่วย งานบริการผู้ป่วยใน