SHTATOR 20151

Gazet Periodike, (Shtator 2015) Nr. 153

Shprnd

ahet

FALAS

NJERZIT DHENJERZIT DHENJERZIT DHENJERZIT DHENJERZIT DHEPYLLI N BPYLLI N BPYLLI N BPYLLI N BPYLLI N BASHKIASHKIASHKIASHKIASHKI

A JETOHE

MIDIS DYPRONARVE T

PYLLIT

GAZETARI I 'JETOGAZETARI I 'JETOGAZETARI I 'JETOGAZETARI I 'JETOGAZETARI I 'JETOGJELBR'GJELBR'GJELBR'GJELBR'GJELBR'

FAQE 7

"FEST"FEST"FEST"FEST"FESTA E A E A E A E A E T T T T T VJELAVJELAVJELAVJELAVJELAVE"VE"VE"VE"VE"

FAQE5

Plane tPlane tPlane tPlane tPlane tthjeshtzuarathjeshtzuarathjeshtzuarathjeshtzuarathjeshtzuara

menaxhimimenaxhimimenaxhimimenaxhimimenaxhimipr pronartpr pronartpr pronartpr pronartpr pronart

dhedhedhedhedheprdoruesitprdoruesitprdoruesitprdoruesitprdoruesite pe pe pe pe pyjeyjeyjeyjeyjevvvvve ne ne ne ne n

fshatinfshatinfshatinfshatinfshatinBokshiq,Bokshiq,Bokshiq,Bokshiq,Bokshiq,

KKKKKomomomomomuna Klinuna Klinuna Klinuna Klinuna KlinISUF ZEKAISUF ZEKAISUF ZEKAISUF ZEKAISUF ZEKA

FAQE 7

SOKOL GUSOKOL GUSOKOL GUSOKOL GUSOKOL GU

Federata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave KomunaleFederata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave KomunaleFederata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave KomunaleFederata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave KomunaleFederata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave Komunale

S I P R FS I P R FS I P R FS I P R FS I P R FAAAAAQ E T P RQ E T P RQ E T P RQ E T P RQ E T P R OOOOOVVVVV T P R H E R S H M ET P R H E R S H M ET P R H E R S H M ET P R H E R S H M ET P R H E R S H M E

FAQE 3

XHELAL SHUTIXHELAL SHUTIXHELAL SHUTIXHELAL SHUTIXHELAL SHUTIKoordinator, Federata e PrdoruesveKoordinator, Federata e PrdoruesveKoordinator, Federata e PrdoruesveKoordinator, Federata e PrdoruesveKoordinator, Federata e Prdoruesve

t Pyjeve dhe Kullotave - Kukst Pyjeve dhe Kullotave - Kukst Pyjeve dhe Kullotave - Kukst Pyjeve dhe Kullotave - Kukst Pyjeve dhe Kullotave - Kuks

Burra e gra t organizuar n shoqata apo edhesi individ interesohen t promovojn

Panairi i prodhimeve vendoresht edhe aktiviteti kryesor ifests s t vjelave. Kt vitpanairi u zhvillua me dat 11Tetor ku morrn pjes rreth 200fermer, 60 nga t cilt meprodukte t dyta pyjore si arra,gshtenja, lajthi, mjalt, bimmjeksore-eterovajore e fruta ttjera...

FAQE 6

Nga pyjet sigurohet lnda e drurit, drute zjarrit, baza ushqimore pr bleg-torin, frutat e pyllit dhe mjaft bim mjek-sore dhe eterovajore. Por pyjet jan trndsishm edhe pr shrbimet mjedis-ore q ofrojn pr mbrojtjen e toks ngaerozioni, ruajtjen e cilsis s ujit, prmir-simin e klims dhe biodiversitetit. Prshum njerz, veanrisht ata n zonat ru-rale, produktet drusore dhe jo drusore jannj burim i rndsishm t ardhurash dhepr sigurimin e jetess s familjeve.Filozofia e menaxhimit t ksaj pasurie dot thot t merresh n mnyr t barabar-t me njerzit dhe drurt pyjor.me njerzit dhe drurt pyjor.me njerzit dhe drurt pyjor.me njerzit dhe drurt pyjor.me njerzit dhe drurt pyjor.Pylltaria komunale n Shqipri bazohetn traditn e menaxhimit dhe prdorimitt pyjeve nga njerzit.

Politikat e decentralizimit ndr vite kansjell s bashku dy bot, traditn qidravjeare dhe integrimin n Bashkimin Eu-ropian, q e gjejn njra-tjetrn nmenaxhimin e qndrueshm t pyjeve.N kuadr t Projektit FLED - Pyjet przhvillimin ekonomik lokal zbatuar ngaFondacioni Bashkojm Vlerat e Natyrsme Njerzit- CNVP n bashkpunim meFederatn e Prdoruesve t Pyjeve nQarkun Kuks jan ngritur dhe monitor-ohen n mnyr t vazhdueshme disasiprfaqe prov t prhershme n 12 ishKomuna. Kto siprfaqe jan ngriturpyjet e transferuara n pronsi t NjQVdhe q prdoren tradicionalisht nga ko-munitet e zonave rurale.

T preokupuar pr mbarvajtjen e puns nsektorin e pyjeve dhe kullotave, si dhe pr tndihmuar n ecurin e reforms mjaft t rnd-sishme administrative territoriale, shoqatat eprdoruesve t pyjeve e kullotave komunale

dhe Federata Kombtare e PKK dshirojnt ndajn prvojn e tyre shumvjeare medrejtuesit e bashkive t reja t vendit.Duhet pasur parasysh se aktualisht n vendinton nga pyjet pritet nj vllim drusor prej rreth

2 milion m3 apo m shum se dy her mbirritjen vjetore (prve sasive t konsiderueshmeq priten n mnyr t jashtligjshme).

(vijon n faqe 2)

PYJET DHE NJERZIT:INVESTIM PR NJ T

ARDHME TQNDRUESHME

produktet e tyre q pr hir t s vrtets jant nj cilsie t lart. Festa e t vjelave shtkonceptuar si e till me qllim q fermert jovetm t promovojn produktet por edhe tigzohen bereqetit q me shum mund edjers e prodhojn. Kshtu mes tingujve tdaulles e valleve t grupit t fmijve, qyteta-r e shum turist q vizitojn Peshkopin nkt koh pasi sht edhe sezoni balnear kurativ i bashkohen fests.

2 SHTATOR 2015

NJERZIT DHE PYLLI N BASHKI

Federata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave KomunaleFederata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave KomunaleFederata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave KomunaleFederata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave KomunaleFederata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave KomunaleRr. Bulevardi Zogu I, Godina ZP Kati II-t, TiranRr. Bulevardi Zogu I, Godina ZP Kati II-t, TiranRr. Bulevardi Zogu I, Godina ZP Kati II-t, TiranRr. Bulevardi Zogu I, Godina ZP Kati II-t, TiranRr. Bulevardi Zogu I, Godina ZP Kati II-t, TiranTiran - ShqipriTiran - ShqipriTiran - ShqipriTiran - ShqipriTiran - ShqipriWebsite: www.fkpkk-shqiperi.orgWebsite: www.fkpkk-shqiperi.orgWebsite: www.fkpkk-shqiperi.orgWebsite: www.fkpkk-shqiperi.orgWebsite: www.fkpkk-shqiperi.org

Ndrkaq, pyjet zyrtarisht administrohen ngashrbimi pyjor, teksa prdoruesit tradiciona-l, fshati dhe familjet rurale, ende nuk kant drejta t ligjruara prdorimi dhe prfiti-mi nga pyjet e fshatit. Prvoja tregon se dm-timet m t mdha bhen n pyjet shtetroreku shfrytzojn firmat e licencuara, t cilatabuzojn me zonat q u jan dhn dhe mesasit e kontraktuara, mbshtetur dhe nga ko-rrupsioni n kt sektor. N ann tjetr, npyjet e zotruara tradicionalisht nga fshatratdhe familjet rurale, n shum zona t ven-dit, ka tradita pr ruajtjen dhe mirqeverisjene tyre; n to nuk ndodhin as prerje kontra-band, as zjarre.Me t drejt Qeveria synon q n ligjin e ripr pyjet t forcoj masat ndshkimore prfirmat shfrytzuese q abuzojn me prerjetn pyje, duke i ndshkuar jo m me gjoba,por me heqje lirie.Federata Kombtare e Pyjeve dhe KullotaveKomunale (FKPKK) mbshtet dhe vlersonzbatimin e reformave t nevojshme n sek-torin e pyjeve dhe kullotave, afrimin e tyresa m pran prdoruesve, me synim rritjene mirqenies sidomos n zonat e varfra ru-rale, si dhe mbrojtjen m t mir t mjedisitn vendin ton.N vijim t reforms administrative territo-riale, duke pasur dhe prvojn e mbshtetjenshumvjeare t organizmave ndrko-mbtare, mendojm t bjm disa sugjerimepr t ndihmuar drejtuesit e bashkive t rejan decentralizimin dhe administrimin m tmir t sektorit t pyjeve e kullotave.1.1.1.1.1. Krijimi i drejtorive t shrbimit pyjor(DSHP) n bashki me specialist me arsimprofesional pyjor. Propozojm q kto drej-tori t ken dy njsi: a) pr pyjet e kullotatshtetrore, dhe b) pr pyjet e kullotat e fs-hatit dhe ato private. DSHP-t n bashkite reja duhet t marrin nga njsit e m-parshme vendore t gjith dokumentacion-in e pyjeve dhe kullotave (hartat me kufijtprkats sipas ndarjes s re territoriale dheplanet e mbarshtrimit t hartuara), kalimine personelit, mjeteve, investimeve dhe fond-eve financiare, planet e aktiviteteve etj. Sipr-faqja e pyjeve dhe kullotave t bashkis duhett ndahet n sektor e zona pyjore t drejtuarnga specialist pyjesh me arsim profesional,pa dallime partiake, sipas ngarkess s nor-muar t siprfaqes. DSHP duhet t ket dhesektorin e kadastrs pyjore shumfunksion-ale q ti shrbej njohjes s gjendjes t sek-torit dhe rritjes s kapaciteteve menaxhueset pyjeve dhe kullotave.2.2.2.2.2. Planifikimi dhe kryerja e inventarizimit tri t pyjeve. Inventarizimi do t shrbej prt pasqyruar ndryshimet e mdha n sipr-faqet e pyjeve dhe pr t njohur gjendjenreale t tyre. Mbi kt baz do t prcakto-hen masat pr ruajtjen, shtimin dhe prmir-simin e pyjeve.3.3.3.3.3. Hartimi i strategjis pr zhvillimin pers-pektiv t pyjeve dhe kullotave t bashkis.Strategjia duhet t prfshij vlersimin emundsive t prodhimit drusor e jodrusor,t rolit ekologjik e shoqror, t rolit mbrojtst toks, klims e ujrave, prfshir pr-

dorimin e kapaciteteve turistike q ofrojnpyjet dhe burimet natyrore, si nj burim ipashtershm dhe i rinovueshm tardhurash. Strategjia shoqrohet me nj planveprimi pr realizimin e aspiratave q krkonmenaxhimi i qndrueshm i ktij sektori.4.4.4.4.4. Caktimi i siprfaqeve t pyjeve t fshatitpr ti dhn n prdorim t prbashkt tfshatit dhe n prdorim t familjeve rurale.Tashm, bashkit e reja do t ken n pron-si t gjitha siprfaqet pyjore brenda kufijveterritoriale t tyre, prve parqeve dhezonave t mbrojtura. Kshtu q, me re-formn e re ndryshon dhe konceptimi ipyjeve komunale n pyje fshati. Prandaj,bashkit, n bashkpunim me DSHP-tdhe shoqatat e prdoruesve duhet t stu-diojn e rishikojn siprfaqet e pyjeve dhekullotave t caktuara pr tu kaluar n pr-dorim t fshatit (pr prdorim t prbash-kt fshate dhe n prdorim t familjeverurale) duke u mbshtetur n traditn ven-dase, medoemos n bashkpunim me fs-hatart prdorues tradicional, pr t kalu-ar edhe pyje t tjer q i nevojiten fshatit,prfshir gshtenjat, prve masiveve pyjoree kullosore me rndsi rajonale.5.5.5.5.5. Regjistrimi i pyjeve e kullotave t bash-kive n zyrat e regjistrimit t pasurive tpaluajtshme, si dhe regjistrimi i pyjeve ekullotave t dhna n prdorim t fshatitdhe familjeve rurale. Bashkit duhet tregjistrojn t gjitha siprfaqet e pyjeve dhekullotave q kan n pronsi t tyre. Mbibazn e studimit t br sipas piks 4,bashkit vendosin pr siprfaqet e pyjevedhe kullotave q do t kalojn n prdorimt fshatit dhe t familjeve rurale dhe lidhinkontrata dhnie n prdorim me kta pr-dorues.

N kontrata duhet t konfirmohen tdrejtat ekskluzive t prdoruesve, fshat efamilje, mbi pyjet dhe kullotat e dhna nprdorim, t drejtat pr t shfrytzuar eshitur prodhime drusore e jodrusore qrezultojn nga pylli e kullota e dhn nprdorim (sipas planit t mbarshtrimit tmiratuar), si dhe nga pyjet e kullotat sh-tetrore q bashkia u jep pr shfrytzim,sipas kritereve e rregullave t caktuara,kundrejt nj tarife t caktuar nga bashkiaose pa tarif pr familjet e varfra, przbutjen e varfris dhe shtimin e tardhurave, sidomos n zonat e varfra ru-rale.M tej, bashkit duhet t mbshtesinregjistrimin nga ana e prdoruesve t kty-re siprfaqeve t dhna n prdorim nZRPP; shpenzimet pr regjistrimin fille-star duhet t prballohen nga shteti.6.6.6.6.6. Bashkit duhet t mbshtesin shoqatate prdoruesve t pyjeve e kullotave dhefederatave rajonale dhe t bashkpunojnme to. Shoqatat e prdoruesve tashmkan prvoja t vlefshme n bashkpun-imin me njsit e qeverisjes vendore dhemund t jen partner t rndsishm tbashkive pr studimin e pyjeve dhe kullo-tave t fshatit, pr kualifikimin dhendrgjegjsimin e komunitetit, prhartimin dhe zbatimin e planeve tmbarshtrimit t qndrueshm t pyjevee kullotave n prdorim. Po ashtu, rezul-tate mjaft t mira ka dhn ngritja dhembshtetja e grupeve prodhuese t pro-dhimeve pyjore, duke i dhn mundsizhvillimit t zinxhirit t vlerave pr produk-tet drusore e jodrusore.7.7.7.7.7. Hartimi i projektligjit t ri pr pyjet nprputhje me riorganizimin territorial dhe

N kuadr t zbatimit t reforms territoriale, memiratimin e buxhetit t ri 2016, bashkive u kalojnshtat kompetenca t reja. Prezantimi i tyre shtbr nga ministri i shtjeve Vendore, Bledi ui.Reforma territoriale nuk prfundon me zgjedhjete 21 qershorit, por fillon pas tyre. Ne duhet tpunojm q bashkimi i komunave t mos jet njbashkim problemesh, por na duhet t bashkojmdhe shfrytzojm t gjitha burimet njerzore e naty-rore, pr ti kthyer ato n nj zhvillim t qn-drueshm, u shpreh ministri ui, gjat takimit mekryetart e bashkive t vendit, n selin e Kryeminis-tris.

Ja dhe 7 kompetencat q i kalojn bash-Ja dhe 7 kompetencat q i kalojn bash-Ja dhe 7 kompetencat q i kalojn bash-Ja dhe 7 kompetencat q i kalojn bash-Ja dhe 7 kompetencat q i kalojn bash-kive t reja, nj proces q do t shoqro-kive t reja, nj proces q do t shoqro-kive t reja, nj proces q do t shoqro-kive t reja, nj proces q do t shoqro-kive t reja, nj proces q do t shoqro-

het dhe me transferimin e plot dhe thet dhe me transferimin e plot dhe thet dhe me transferimin e plot dhe thet dhe me transferimin e plot dhe thet dhe me transferimin e plot dhe tburimeve financiare:burimeve financiare:burimeve financiare:burimeve financiare:burimeve financiare:

1. Arsimi parashkollor. I gjith personeli i1. Arsimi parashkollor. I gjith personeli i1. Arsimi parashkollor. I gjith personeli i1. Arsimi parashkollor. I gjith personeli i1. Arsimi parashkollor. I gjith personeli ikopshteve do t jet nn administrimin ekopshteve do t jet nn administrimin ekopshteve do t jet nn administrimin ekopshteve do t jet nn administrimin ekopshteve do t jet nn administrimin eplot t bashkis, nj proces q do t sho-plot t bashkis, nj proces q do t sho-plot t bashkis, nj proces q do t sho-plot t bashkis, nj proces q do t sho-plot t bashkis, nj proces q do t sho-qrohet me transferimin e plot t burimeveqrohet me transferimin e plot t burimeveqrohet me transferimin e plot t burimeveqrohet me transferimin e plot t burimeveqrohet me transferimin e plot t burimevefinanciare q mbulojn kt administrim.financiare q mbulojn kt administrim.financiare q mbulojn kt administrim.financiare q mbulojn kt administrim.financiare q mbulojn kt administrim.2. Mirmbajtja dhe pronsia e rrugve ru-2. Mirmbajtja dhe pronsia e rrugve ru-2. Mirmbajtja dhe pronsia e rrugve ru-2. Mirmbajtja dhe pronsia e rrugve ru-2. Mirmbajtja dhe pronsia e rrugve ru-rale dhe nj pjes t rrugve rajonale qrale dhe nj pjes t rrugve rajonale qrale dhe nj pjes t rrugve rajonale qrale dhe nj pjes t rrugve rajonale qrale dhe nj pjes t rrugve rajonale qjan pjes e bashkis. Edhe kjo do t sho-jan pjes e bashkis. Edhe kjo do t sho-jan pjes e bashkis. Edhe kjo do t sho-jan pjes e bashkis. Edhe kjo do t sho-jan pjes e bashkis. Edhe kjo do t sho-qrohet me fondin prkats t akorduar nqrohet me fondin prkats t akorduar nqrohet me fondin prkats t akorduar nqrohet me fondin prkats t akorduar nqrohet me fondin prkats t akorduar nbuxhetin e shtetit.buxhetin e shtetit.buxhetin e shtetit.buxhetin e shtetit.buxhetin e shtetit.3. Shrbimi zjarrfiks do t jet trsisht3. Shrbimi zjarrfiks do t jet trsisht3. Shrbimi zjarrfiks do t jet trsisht3. Shrbimi zjarrfiks do t jet trsisht3. Shrbimi zjarrfiks do t jet trsishtn funksion t bashkive t reja. I gjith rr-n funksion t bashkive t reja. I gjith rr-n funksion t bashkive t reja. I gjith rr-n funksion t bashkive t reja. I gjith rr-n funksion t bashkive t reja. I gjith rr-jeti bashk me kompetencat dhe detyrimet.jeti bashk me kompetencat dhe detyrimet.jeti bashk me kompetencat dhe detyrimet.jeti bashk me kompetencat dhe detyrimet.jeti bashk me kompetencat dhe detyrimet.4. Fondi i ndihms ekonomike do t decen-4. Fondi i ndihms ekonomike do t decen-4. Fondi i ndihms ekonomike do t decen-4. Fondi i ndihms ekonomike do t decen-4. Fondi i ndihms ekonomike do t decen-tralizohet, me kushtin q pjes e ktij fonditralizohet, me kushtin q pjes e ktij fonditralizohet, me kushtin q pjes e ktij fonditralizohet, me kushtin q pjes e ktij fonditralizohet, me kushtin q pjes e ktij fondiq nuk shfrytzohet si pjes e rishikimit tq nuk shfrytzohet si pjes e rishikimit tq nuk shfrytzohet si pjes e rishikimit tq nuk shfrytzohet si pjes e rishikimit tq nuk shfrytzohet si pjes e rishikimit tlistave dhe emrave fiktiv q ndodhet ktu,listave dhe emrave fiktiv q ndodhet ktu,listave dhe emrave fiktiv q ndodhet ktu,listave dhe emrave fiktiv q ndodhet ktu,listave dhe emrave fiktiv q ndodhet ktu,t shkoj pr qllime sociale brenda bash-t shkoj pr qllime sociale brenda bash-t shkoj pr qllime sociale brenda bash-t shkoj pr qllime sociale brenda bash-t shkoj pr qllime sociale brenda bash-kis prkatse.kis prkatse.kis prkatse.kis prkatse.kis prkatse.5. Pyjet dhe kullotat me natyr vendore.5. Pyjet dhe kullotat me natyr vendore.5. Pyjet dhe kullotat me natyr vendore.5. Pyjet dhe kullotat me natyr vendore.5. Pyjet dhe kullotat me natyr vendore.Parqet me karakter kombtar do t jen nnParqet me karakter kombtar do t jen nnParqet me karakter kombtar do t jen nnParqet me karakter kombtar do t jen nnParqet me karakter kombtar do t jen nnadministrim t qeverisadministrim t qeverisadministrim t qeverisadministrim t qeverisadministrim t qeveris6. Rrjeti i kanaleve vadits dhe kullimit. Jemi6. Rrjeti i kanaleve vadits dhe kullimit. Jemi6. Rrjeti i kanaleve vadits dhe kullimit. Jemi6. Rrjeti i kanaleve vadits dhe kullimit. Jemi6. Rrjeti i kanaleve vadits dhe kullimit. Jemin bisedimet e funditn bisedimet e funditn bisedimet e funditn bisedimet e funditn bisedimet e fundit7.Bashkkontrolli pr personelin mjeksor7.Bashkkontrolli pr personelin mjeksor7.Bashkkontrolli pr personelin mjeksor7.Bashkkontrolli pr personelin mjeksor7.Bashkkontrolli pr personelin mjeksorn qendrat shndetsoren qendrat shndetsoren qendrat shndetsoren qendrat shndetsoren qendrat shndetsore

ui:7 kompetencat

e bashkive t reja

(vijon n faqe 1)

krkesat pr zhvillim t pyjeve e kullotave.Ministria e Mjedisit po punon pr hartimine ligjit t ri pr pyjet dhe kullotat. Mendojmse prfshira aktive e bashkive t reja nhartimin e ktij ligji do t kontribuoj nprcaktimin m t plot t rolit e kompe-tencave t bashkive pr mbarshtrimin epyjeve dhe kullotave, posarisht pr pyjete fshatit - prdoruesit e tyre, pr bashkpun-imin me shoqatat e prdoruesve, me synimruajtjen dhe rritjen e efektivitetit t pasurivenatyrore, frenimin e degradimit t toks dheprmirsimin e kushteve ekonomike-socialet komuniteteve t varfra rurale.

Me respekt,Federata Kombtare e Pyjeve dheFederata Kombtare e Pyjeve dheFederata Kombtare e Pyjeve dheFederata Kombtare e Pyjeve dheFederata Kombtare e Pyjeve dhe

Kullotave KomunaleKullotave KomunaleKullotave KomunaleKullotave KomunaleKullotave Komunale

SHTATOR 20153

PYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITA

Plane t thjeshtzuara menaxhimi prpronart dhe prdoruesit e pyjeve n

fshatin Bokshiq, Komuna KlinISUF ZEKAISUF ZEKAISUF ZEKAISUF ZEKAISUF ZEKA

N zbatim t termave t referencs e metod-ologjis s hartuar nga Fondacioni BashkojmVlerat e Natyrs me Njerzit CNVP, Kosovn bashkpunim me kryetarin e Shoqats malete Rezistencs n Klin si dhe me eskpertt eCNVP-s Haki Kola, Miftar Lokaj, Ardita Dinaj,n vitin 2015 jan prgatitur 24 plane t thjesh-tezuara menaxhimi pr pronart dhe prdorues-it e pyjeve.Planet e thejshtzuara t menaxhimit jan hartu-ar pr pronart dhe prdoruesit e pyjeve n Fsha-tin Bokshiq, komuna Klin i cili gjendet bren-da Zons Kadastrale po me t njjtin emr.

Proesi i hartimit t t ktyre planeve qenpjesmarrs, ku krahas prfaqsuesve t Sho-qats kan marr pjes edhe komuniteti. Pr-faqsuesit e Shoqats kan kryer konsultime meprfaqsues t Drejtoris Komunale pr Bujqsi,Pylltari dhe Zhvillim Rural n Klin, me Pr-faqsuesit e Drejtoris Komunale pr Kadastr,Gjeodezi dhe Pronsi, me prfaqsuesit e APKPej n ndrveprim me CNVP zyra n Pej.sht studiuar dhe analizuar situata e pronsisdhe prdorimit t pyjeve n kt zon n t kalu-arn dhe situata aktuale. Po ashtu, jan identifikuarn terren ngastrat sipas pronsis apo prdorimit.N bashkpunim me pronart apo prdoruesitsht prcaktuar edhe strategjia e menaxhimit 10

vjear t ngastrave pyjore si dhe sistemi silvikultur-or i rekomanduar.N munges t kapaciteteve brenda Shoqats,Shoqata ka agazhuar pr hartimin e ktyre Plan-eve nj konsulent t jashtm.Hartimi i Planeve t thjeshta t menaxhimitpr pronar t pyjeve private apo prdorues tpyjeve duhet t prmbajn: T dhnat pr vendndodhjen e ngastrs, pr-onarin apo prdoruesin dhe koordinatat esiprfaqeve prov Prshkrimin gjeografik t ngastrs dhembulesn biologjike Skicn planimetrike t ngastres t gjeneruarnga Kopja e Planit dhe Lista poseduese aposipas harts (GIS) T dhnat Dendrometrike Objektivat dhe masat e propozuara prmenaxhimPlanet e menaxhimit t pyjeve n KlinHartimi i Planeve t thjeshtzuara menaxhuesepyjore pr pronar apo prdorues pyjesh i sh-t nnshtruar nj proesi t gjat me aktiv-itete t ndryshme duke filluar nga takimet meAgjencin Pyjore t Kosovs, me strukturat eqeverisjes vendore n komunn e Klins dheme banort e zons. Kto aktivitete jan kry-er nga CNVP dhe Shoqata e Pronarve tPyjeve Private Malet e Rezistencs n Klin.Pas arritjes s marrveshjes me strukturatqeverisse n sektorin e pyjeve, Shoqata nbashkpunim me konsulent t jashtm shtangazhuar n hartimin e rreth 20 Planeve tthjeshtzuara pr menaxhimin e pyjeve ngapronart apo prdoruesit e pyjeve. Pas taki-meve me komunitetin dhe n pamundsi q

t gjith pronart dhe prdoruesit e pyjeve tpajisen me Plane Menaxhimi jan przgjedhur20 pronar apo prdorues pyjesh pr tu pajisurme kto Plane. Duke par interesimin shumt lart t komunitetit Shoqata sht detyruarq t hartoj 24 Plane Menaxhimi. Shoqata kahartuar gjithashtu 2 projekte pyllzimi me llojet Bungs pr arsye se kto pyje paraqesin arealnatyror t Bungs dhe n Fidanishten e Insti-tutit t Pyjeve n Pej prodhohen fidan t till.Shoqata ka siguruar nj Ortofoto t Zons Ka-dastrale prmes Drejtoris Komunale pr Gjeo-dezi, Kadastr dhe Pronsi, kurse pronart kansiguruar Flett poseduese dhe kopjet e Planitpr ngastrat n pronsi Private. Pr ngastrat nprdorim konsulenti ka siguruar Ortofotot dheHartat topografike dhe me pjesmarjen dheprezencn e prfaqsuesit t Shoqats, t pr-doruesve dhe t fqinjve n kufi t ngastrave kabr matjet dhe identifikimin gjeografik t par-celave me an t GPS Garmin Map 60 .Nj vzhgim sht br rreth tradits s menax-himit t pyllit nga pronart privat t cilt sigurojnprodhime shumfunksionale nga pyjet e tyre.Krahas drurit pr ngrohje, ata prodhojn ashkladruri, gjeth pr gjn e gjall, vendstrehim przogjt e kafsht, fruta pyjore e shum produktet tjera. Duke mos prjashtuar ktu edhe lndt par pr gdhendje t drurit, gardhe, mbsh-tetse pr perimet e kopshtarin, tavolina, sh-tpiza verore e struktura pr strehim t blegtoris.Pr t vlersuar gjendjen aktuale jan br matjet prpikta sipas metodave bashkkohore.

(vijon n faqe 4)Pamje e ngastrave pyjorePamje e ngastrave pyjorePamje e ngastrave pyjorePamje e ngastrave pyjorePamje e ngastrave pyjore

4 SHTATOR 2015

Pyjet dheNjerzit:

Investim pr njt ardhme t

qndrueshmeDEKLARATA EDEKLARATA EDEKLARATA EDEKLARATA EDEKLARATA E

KONGRESIT T XIVKONGRESIT T XIVKONGRESIT T XIVKONGRESIT T XIVKONGRESIT T XIVBOTROR T PYJEVEBOTROR T PYJEVEBOTROR T PYJEVEBOTROR T PYJEVEBOTROR T PYJEVE

VIZIONI PR PYJET DHEVIZIONI PR PYJET DHEVIZIONI PR PYJET DHEVIZIONI PR PYJET DHEVIZIONI PR PYJET DHEPYLLTARIN - 2050PYLLTARIN - 2050PYLLTARIN - 2050PYLLTARIN - 2050PYLLTARIN - 2050

Gati 4000 pjesmarrs nga 142vende morn pjes n Kongres-in e XIV Botror t Pyjeve q uzhvillua m 7-11 Shtator 2015 nDurban, Afrik e Jugut - pr hert par n kontinentin afrikan -n frymn e prfshirjes dhe menj vullnet pr t msuar nga njri-tjetri, pr t ndar pikpamje tndryshme dhe fituar perspektivat reja.Kongresi paraqet vizionin e m-poshtm pr pyjet dhe pylltarin,si nj mnyr pr t kontribuarn arritjen e Agjends pr Zhvil-lim t Qndrueshm 2030, dhenj t ardhme t qndrueshmepr 2050 dhe m tej:

" Pyjet jan m shum sesapemt dhe jan themelore pr sig-urin e ushqimit dhe prmir-simin e jetesn. Pyjet e sardhmes do t rrisin qndruesh-mris e komuniteteve, duke sig-uruar ushqim, energji nga druri,strehim, foragjere dhe fibra; dukegjeneruar t ardhura dhepunsim duke lejuar komunite-tet dhe shoqrit t prparojn ;strehimin e biodiversitetit; dhembshtetjen e bujqsis s qn-drueshme dhe mirqenien njer-zore duke stabilizuar tokn,klims dhe rregullimin errjedhjeve t lumenjve." Qasjet e integruara prprdorimin e toks ofrojn njrrug pr t ecur prpara prprmirsimin e politikave dhepraktikave; pr t adresuarshpyllzimet; adresuar konfliktetmbi prdorimin e toks; njohurdhe vlersuar prfitimetekonomike, sociale dhe mjedis-ore duke integruar pyjet mebujqsin; dhe pr t ruajturshrbimet e shumta t pyjeve nkontekstin e peisazhit dhe re-kreacionit." Pyjet jan nj zgjidhje edomosdoshme pr zbutjen e

(vijon nga faqja 3)

PLANI I MENAXHIMIT 2015 2034 PR PYLL PRIVAT PLANI I MENAXHIMIT 2015 2034 PR PYLL PRIVAT PLANI I MENAXHIMIT 2015 2034 PR PYLL PRIVAT PLANI I MENAXHIMIT 2015 2034 PR PYLL PRIVAT PLANI I MENAXHIMIT 2015 2034 PR PYLL PRIVAT

TE DHNAT DENDROMETRIKE PR SHTRESATTE DHNAT DENDROMETRIKE PR SHTRESATTE DHNAT DENDROMETRIKE PR SHTRESATTE DHNAT DENDROMETRIKE PR SHTRESATTE DHNAT DENDROMETRIKE PR SHTRESAT

Lartsia m.n.d:Lartsia m.n.d:Lartsia m.n.d:Lartsia m.n.d:Lartsia m.n.d: 400 mTipi toksTipi toksTipi toksTipi toksTipi toks::::: AluvionaleThellsia toksThellsia toksThellsia toksThellsia toksThellsia toks::::: e thellPjerrsia:Pjerrsia:Pjerrsia:Pjerrsia:Pjerrsia: e v o g l KundrejtimiKundrejtimiKundrejtimiKundrejtimiKundrejtimi::::: V e r i TopografiaTopografiaTopografiaTopografiaTopografia::::: R r a f s h HidrografiaHidrografiaHidrografiaHidrografiaHidrografia::::: jasht kufirit t parcels nj prrock Mbulesa barishtoreMbulesa barishtoreMbulesa barishtoreMbulesa barishtoreMbulesa barishtore::::: e rrallOrigjina:Origjina:Origjina:Origjina:Origjina: Natyral me llastar ProdhimtariaProdhimtariaProdhimtariaProdhimtariaProdhimtaria::::: e mir Cilsia e drurveCilsia e drurveCilsia e drurveCilsia e drurveCilsia e drurve::::: pr dru zjarri e lartGjendja shndetsoreGjendja shndetsoreGjendja shndetsoreGjendja shndetsoreGjendja shndetsore:::::e mir ErozioniErozioniErozioniErozioniErozioni: m u n g o n RreziqetRreziqetRreziqetRreziqetRreziqet::::: prezent nga zjarretProdhimet jo drusoreProdhimet jo drusoreProdhimet jo drusoreProdhimet jo drusoreProdhimet jo drusore::::: krpudhat dhe kaatTipi pyllitTipi pyllitTipi pyllitTipi pyllitTipi pyllit: : : : : GQCQ Quercetum cerris - Quercus sp. Biotopet e vecantBiotopet e vecantBiotopet e vecantBiotopet e vecantBiotopet e vecant::::: PNShoqerime pyjore afrsisht natyroreShnim:Shnim:Shnim:Shnim:Shnim: Parcela gjendet n kufi me tokat bujqsore dhe shtpi banimi.

OBJEKTIVAT

Funksioni aktual:Funksioni aktual:Funksioni aktual:Funksioni aktual:Funksioni aktual: Prodhues SynimiSynimiSynimiSynimiSynimi: ProdhuesForma menaxhimitForma menaxhimitForma menaxhimitForma menaxhimitForma menaxhimit: aktual : aktual : aktual : aktual : aktual Cungisht Synimi:Synimi:Synimi:Synimi:Synimi: CungishtQllimi menaxhimitQllimi menaxhimitQllimi menaxhimitQllimi menaxhimitQllimi menaxhimit: : : : : prodhim shumfunksional - dru, ashkla, material pr kop-shtariStrategjia menaxhimitStrategjia menaxhimitStrategjia menaxhimitStrategjia menaxhimitStrategjia menaxhimit::::: Ricungim/Rinovim pr do vit t trajtohet 1/20 pjes esiprfaqes apo siprfaqja prej: ____ m2

MASAT E PROPOZUARA PR MENAXHIM:MASAT E PROPOZUARA PR MENAXHIM:MASAT E PROPOZUARA PR MENAXHIM:MASAT E PROPOZUARA PR MENAXHIM:MASAT E PROPOZUARA PR MENAXHIM:

Rradhitja e potzave q do t priten do vit vendoset nga pronari. Qllimisht prodhim shumqllimsh dhe riprtritje e vitalizim i pyllit privat.N do hektar do t lihen t paprekur rreth 50-100 drur t s ardhmes.Ngastrs s pare do i vij rradhja e prerjes pas 20 vitesh.Dokumenti firmoset nga pronari dhe nga eksperti i pyjeve.

Matjet dendrometrike jan br memetodn e siprfaqeve prov nform rrethi me distanc prej 2,5 mnga qendra me koordinata plotsishtt identifikueshme. Po ashtu, shtmatur perimetri i trungut me metrshirit n lartsi prej 1,30 m dhe shtkonvertuar n diametr e lartsia meVertex IV. Mosha sht prcaktuarprmes kampionve t nxjerr meTurjeln Presler apo me krahasim mecungjet nga prerjet e m parme. dongastr ku jan br matjet ka qen eidentifikuar paraprakisht dhe n ter-

ren sht marr me vete nj Skic,Ortofoto apo Hart Topografike.Llogaritja e vllimit dhe e shtimit(rritjes) sht br sipas Tabelave tprodhimit t krahasuara me rezul-tatet nga studimi pr analizn e kr-cellit t bra nga CNVP n Klin(pikrisht n zonn n kufi meBokshiqin - n Grabanic) nvitin 2011.Objektivat, strategjia e menaxhimitdhe sistemet silvikulturore jan pr-caktuar nga vet pronart duke ubazuar n sistemet tradicionalemenaxhuese pr cungishte n ricun-gime n kuadrate me rotacion prej15- 30 vitesh, praktika kto t dsh-

muara dhe t suksesshme pr pyll-tari n shkall t vogl e cila shtkomponente e agropylltaris mendikim n zhvillimin rural. Kysistem menaxhimi sht kushtzuaredhe nga fragmentarizimi i parcelavepyjore qoft n pronsi juridike ,qoft n pronsi faktike.Arsyetimi i banorve pr prerje trregullta dhe t kontrolluara tpyjeve prmes ricungimet shpjego-

het edhe me rritjen e lart t druritn vitet e para, aftsin e lart trigjenerimit prmes llastarve, rua-jtjes s strukturs s grumbujve py-jor me lloje dhe mbulueshmri.Qllim sht sigurimi i drurit siburim energjie pr nevojat e vetadhe pr treg duke gjeneruar ksh-tu t mira materiale pr nevoja tfamljes dhe punsuar antart efamiljes.

Gur kufiri ndrmjet ngastrave me pronar apoGur kufiri ndrmjet ngastrave me pronar apoGur kufiri ndrmjet ngastrave me pronar apoGur kufiri ndrmjet ngastrave me pronar apoGur kufiri ndrmjet ngastrave me pronar apoprdorues t ndryshmprdorues t ndryshmprdorues t ndryshmprdorues t ndryshmprdorues t ndryshm

Ngastr pyjore duke u menaxhuar meNgastr pyjore duke u menaxhuar meNgastr pyjore duke u menaxhuar meNgastr pyjore duke u menaxhuar meNgastr pyjore duke u menaxhuar mericungime n kuadratericungime n kuadratericungime n kuadratericungime n kuadratericungime n kuadrate

Llastar nga ricungimiLlastar nga ricungimiLlastar nga ricungimiLlastar nga ricungimiLlastar nga ricungimi

SHTATOR 20155

"FESTA E T VJELAVE"SEZON I MBAR PR ARRORT!SEZON I MBAR PR ARRORT!SEZON I MBAR PR ARRORT!SEZON I MBAR PR ARRORT!SEZON I MBAR PR ARRORT!

FERMERT DIBRAN PUNTOR E KRENAR PROMOVOJN PRODUKTET E TYRE!FERMERT DIBRAN PUNTOR E KRENAR PROMOVOJN PRODUKTET E TYRE!FERMERT DIBRAN PUNTOR E KRENAR PROMOVOJN PRODUKTET E TYRE!FERMERT DIBRAN PUNTOR E KRENAR PROMOVOJN PRODUKTET E TYRE!FERMERT DIBRAN PUNTOR E KRENAR PROMOVOJN PRODUKTET E TYRE!

Tashm sht kthyer n tradit qdo muaj Tetor n qytetin e Pesh-kopis organizohet festa e t vjelave.Sapo hyn ky muaj fermert dibraninteresohen mbi datn e organizim-it t ktij aktiviteti. Burra e gra t or-ganizuar n shoqata apo edhe si in-divid interesohen t promovojnproduktet e tyre q pr hir t svrtets jan t nj cilsie t lart. Festae t vjelave sht konceptuar si e tillme qllim q fermert jo vetm tpromovojn produktet por edhe tigzohen bereqetit q me shummund e djers e prodhojn. Kshtumes tingujve t daulles e valleve tgrupit t fmijve, qytetar e shumturist q vizitojn Peshkopin n ktkoh pasi sht edhe sezoni balnear kurativ i bashkohen fests.Panairi i prodhimeve vendore shtedhe aktiviteti kryesor i fests s tvjelave. Kt vit panairi u zhvillua me

dat 11 Tetor ku morrn pjes rreth200 fermer, 60 nga t cilt meprodukte t dyta pyjore si arra, gsh-tenja, lajthi, mjalt, bim mjeksore-eterovajore e fruta t tjera, shumicaorganike. Pr prodhuesit e arrave ky

ndikimeve negative t ndryshi-meve klimatike dhe adaptiminndaj tyre. Pyjet e menaxhuara nmnyr t qndrueshme do t rri-sin aftsin riprtritse t eko-sistemeve e shoqrive dhe opti-mizoj rolin e pyjeve dhe pemven thithjen dhe ruajtjen e karbo-nit duke ofruar edhe shrbime ttjera t mjedisit.

Realizimi i ktij vizioni do tkrkoj partneritete t rejanprmjet sektorve t pyjeve,bujqsis, financave, energjis,ujit dhe sektor t tjer, si dheangazhimin e njerzve indigjendhe komuniteteve vendore. Suk-sesi do t krkoj investime tmtejshme n arsimimin pyjor;komunikimin; ngritjen e kapac-iteteve; krkimin shkencor dukeprfshir ndikimin e ndryshi-meve klimatike n shndetin epyjeve dhe smundjeve; dhe kr-ijimin e vendeve t puns, sido-mos pr t rinjt. Barazia gjinoresht thelbsore, me pjesmar-rjen e plot t gruas.Entuziazmi i t rinjve pr krijimine nj bote m t mir duhet tbhet nj burim i vazhdueshmfrymzimi dhe stimul pr risi.Thirrja e tyre pr veprim duhett mbshtetet prmes pjesmar-rjes s shum aktorve, angazhim-it dhe trheqjes s nj numri tmadh t rinjsh n sektorin epyjeve.N kuadrin e Vlersimit Botrort Burimeve Pyjore, Kongresianalizoi gjendjen aktuale t pyjevet bots.

MESAZH NGAMESAZH NGAMESAZH NGAMESAZH NGAMESAZH NGAKONGRESI XIVKONGRESI XIVKONGRESI XIVKONGRESI XIVKONGRESI XIV

BOTROR I PYJEVEBOTROR I PYJEVEBOTROR I PYJEVEBOTROR I PYJEVEBOTROR I PYJEVEPyjet mbulojn nj t tretn esiprfaqes s toks. Ruajtja emenaxhimi i qndrueshem i tyrejan thelbsore edhe pr arritjene objektivave t zhvillimit t qn-drueshm. Pyjet ofrojn nj gamt gjer produktesh dhe shr-bimesh q kontribuojn n zhvil-limin social, ekonomik dhembrojtjen e mjedisit. Pyjet janveanrisht t rndsishme prqindra miliona njerz n zonatrurale, duke prfshir edheshum prej njerzve m t varfrt bots, t cilt varen nga to prushqim, dru zjarri, strehim dhemjetet e jetess. Ato gjithashtundihmojn n zbutjen e ndryshi-meve klimatike, mbrojn tokndhe ujin si dhe mbajn 75% tbiodiversitetit n bot.Nevoja pr t menaxhuar nmnyr t qndrueshme pyjet

sezon ka qen i mbar. Prodhimi kaqen i lart dhe mimi ka variuar nga300-600 lek. N panair u shit pjesam e madhe e tyre afrsisht 12 kv.Koha jo shum e prshtashme solliq gshtenja t jet pak e vonuar pr

treg por fermert arritn t shesinrreth 8 kv me cmim nga 150-200 lek.Kt vit edhe pr gshtenjn duketq do jet nj sezon i mbar.Panairi nuk ka si qllim n vetveteshitjen por si u prmend m lart ob-jektivi kryesor sht promovimi i

produkteve vendore. Mungesa e ak-sesit n treg, organizimi i dobt mesfermerve dhe t qenurit larg ngagrumbulluesit e mdhenj i detyronata t hapin syt edhe nga shitjet mepakic. Ka paturshum prpjekje qgjat panairit t sillentregtar t mdhenj apoeksportues por t q-nurit larg dhe mungesae infrastrukturs i pe-nalizon fermert edhen kt pik. Nj tjetr sfid shtsasia e prodhimit, sepse duke ope-ruar si individ ata nuk plotesojn dotkriteret e sasis edhe t cilsis. Kanj munges t qendrave t grum-bullimit dhe mjeteve e paisjeve prruajtjen e trajtimin gjithvjetor tprodukteve. N Dibr ka shumfermer q t organizuar e kanzgjidhur problemin me tregun porka akoma shum t tjer q kannevoj t zhvillohen n kt drejtim.Panairi i ktij viti u organizua ngaDrejtoria e Bujqsis Dibr dhe Fon-dacioni Bashkojm Vlerat e Natyrsme Njerzit - CNVP Dibr nkuadr t projektit Pyjet pr Zhvil-

limin Ekonomik Lokal FLED.CNVP mbshteti pjesmarrjen efermerve t arorrve dhe frutave tpyllit. Panairi u vizitua nga zv. Minis-tri i Bujqsis z. Gjok Jaku, kryetarte bashkive Peshkopi dhe Bulqiz, z.Shukri Xhelili dhe z. Melaim Damzisi dhe prfaqsues nga organizata qoperojn n fushn e agro-biznesit.Gjithashtu panairi kt vit u vizituaedhe nga Federatat rajonale t pyjevet Tirans, Lezhs e Shkodrs.Produktet ishin t mrekullueshmeedhe pse ka akoma nevoj pr mar-ketim, grumbullim dhe organizimm t mir. Fermert kujdesen qn ditn e panairit t sjellin pro-dhimet m t mira edhe pr shkakt konkurencs.Me konsolidimin e Bashkive t rejan kuadr t Reforms Administra-tive ato mund t bhen promotore

pr organizimin e k-tyre aktiviteteve meobjektiv nxitjen dhepromovimin e prodhi-meve vendase. Ndrsapolitikbrsit n niv-el vendor e kombtarduhet t rrisin m

shum mbshtetjen financiare prfermert dibran t cilt shquhen prpunn e palodhur duke punuar docep t toks n shrbim t zhvillimit.Meq akoma sfida m e madhe prprodhuesit n Dibr sht tregu mposht keni disa numra kontakti nsejeni t interesuar pr Arra, Gshten-ja, Lajthi e Fidan.

Sebdil Dauti:Sebdil Dauti:Sebdil Dauti:Sebdil Dauti:Sebdil Dauti: 068 41 36 961 Klubi i arorrveShpresa Tomcini:Shpresa Tomcini:Shpresa Tomcini:Shpresa Tomcini:Shpresa Tomcini: 068 58 99 610 -Shoqata Shija n frutat e pyllitFlorin Torba:Florin Torba:Florin Torba:Florin Torba:Florin Torba: 068 63 24 121 - Sho-qata e Burimeve Natyrore Shimcan

sht theksuar, pr shkak tshum funksioneve dhe shrbi-meve q ofrojn. Pyjet luajn njrol pr dhnien fund t varfris,arritjen e siguris s ushqimit, pro-movimin e integruar t bujqsiss qndrueshme me pyjet, dukesiguruar qasje t qndrueshme tenergjis pr t gjith dhe nzbutjen e ndikimeve negative tndryshimeve klimatike.

Shum sfida me t cilat prballennjerzimi duhet t adresohen nmnyr t integruar. Kjo krkonkoordinim sektorial dhe bash-kpunim pr t realizuar me suk-ses objektivat pr nj zhvillim tqndrueshm. Pyjet dhe pylltar-ia duhet t prfshihen nstrategjit pr zhvillim t qn-drueshm n nivelet ndrko-mbtare dhe nivelet kombtare.

Zbatimi do t krkoj mund-simin e politikave ndrsektorialedhe qeverisje t prmirsuar . Drejtuesit dhe specialistt epyjeve n mbar botn, duhet tjen t prgatitur t shtojn pr-pjekjet e tyre pr t menaxhuarpyjet, n mnyr q t ofrojnnj gam t plot t mallrave dheshrbimeve q kontribuojn nzhvillimin e qndrueshm.

Organizata e Kombeve t Bash-kuara pr Ushqim dhe Bujqsi(FAO) dhe organizatat e tjerandrkombtare, duhet t qn-drojn t gatshme pr t mbsh-tetur sektorin e pyjeve, duke of-ruar dhe shkmbyer informa-cion, duke ofruar mbshtetjeteknike dhe promovim t prak-tikave m t mira dhe dialogutn pylltari.

6 SHTATOR 2015

MIDIS DY PRONARVE T PYLLITGazetari i 'Jeto Gjelbr'Gazetari i 'Jeto Gjelbr'Gazetari i 'Jeto Gjelbr'Gazetari i 'Jeto Gjelbr'Gazetari i 'Jeto Gjelbr'

Vijon nga numri i kaluar

Sa koh pune i jep familja pr shrbime pyl-lit t saj?Un e pyes pak si pa takt lidhur me at se sadit pune i harxhon n vit pr nj hektarpyll, e Samiu kthehet nga un si i habitur,me nj pamje pyetse sikur s'kupton se 'dome thn me harxhimin e ditve t punsn pyll. Un, m thot ai, ktu m tepr vijse nuk m l zemra pa u par me pyllin evendin, si ta them, mua m duket se m teprktu vij si i thoni ju pr argtim, por duarts'm jan thar e ndonj shrbim edhe e bj,pasi kudo q t lvizsh si n bahe, pyllapo mezhd, grshrt e sakicn n brez ikam jo vetm un, por pothuaj do bujk epronar. Nuk e kam menduar ndonjher sesa koh harxhoj, drejt ta them sa her mun-dem vij se ja n an t shtpis e kam. Drejtme thn, pylli nuk "qan" , edhe nse unnuk e shoh fare. Por shpirti t lidhet me tokne drurin, e pastaj jan edhe filizat e drurtq un dua t'jua l trashgim ktyre, vijonSamiu tek vshtron dy djemt e vegjl. E prt garantuar kt, pylli, jo vetm ky q sho-him, pra pylli im por i do pronari ktu tekne, e do dorn e t zotit, q gardhi t rreg-ullohet edhe pylli t marr at drejtim q tduket m bukur e t shrbej sa m mir.Sa koh duhet, kthehet prsri n tem Sa-miu, nuk e kam menduar. Vij ktu q tshoh, puna m mson apo nganjher qn mbrmje n shtpi e kam menduar sefar do heq nesr e ku do t shtoj edhe pakdrit, dika m duhet t marr pr n shtpi,a t rregulloj ndonj pjes t gardhit, etj.Dika duhet mbjell e dika duhet hequr.Ktu n pyll puna nxjerr punn, unprgjithsisht kthehem n shtpi me nj krahapo bile edhe me nj barr dru. Nse e llog-arisim kohn , vij sa her mundem, nse ekthejm at n dit pune, q ju e hidhnifjaln, pra dit t kalkuluara q t punosh 8or, bhen n vit po bhen disa dit punet shpenzuara, edhe kur mbjell, por edhekur pret, do shkosh t shohsh, u lidh metokn, nse ka nevoj pr uj, mbiu apo jofilizi ri n cungun e prer, sa filiza kan dal,do i l t gjitha apo t'i rralloj pak, ka drit saduhet apo ia rrmbejn m t mdhenjt !Asnjher - vazhdon m tej Samiu ? nuk jami knaqur me at koh q e bj pr pyllintim, apo si i thoni juve i shrbej pyllit. Unvij n pyll sa her kam koh, m shum segjysmn e ditve t vitit, por ndoshta, kohaashtu si e llogarisni ju ditn e puns s pun-torit bhet rreth 20 dit pune pr hektar prgjith vitin. E kuptoni q marr e jap. S'duaq ato 15 apo 20 metr q un i marr n faktnga gjith pylli q i ka pak m shum s dyhektar, ti marr pa i kthyer . E kjo koh ikn,pak ktu e pak atje, duke ndrruar natyrn epunve sipas stinve. Ta krahasojm kohnq psh. ne merremi me bujqsin apo meblegtorin, rezulton se pyllit drejt me thn,m shum i marrim se sa i japim, pra pyllilihet thuajse pas dore. Edhe nse un mun-goj tek pylli - shton Samiu - ai sikur e di kt,

e do prpiqet q t'i bj shrbimet pr vetvet-en, ai gatuan ushqimin e tij, mjafton dielli tashoh e toka t ket lagshti, ai bn shumpun t tjera pa zhurm edhe n dobi t tgjithve, sigurisht do q un t jem roje i tij,se po i hoqi dikush drurt apo e dogji, mefar do i bj punt ai i gjor ???. Ndodh,kalon muaji pa br vizit n pyll, kjo varetnga rrethanat dhe koha e lir, q jo rrallsht e kufizuar. I zoti, shkon tek pylli, senuk rri dot pa t, pylli mua nuk m thrretpr t m lodhur, ai m thrret q t ndajme t lodhjen e mrzin, t m jap freski,e t m kthjelloj pr m tej.

Sa koh pun harxhohet e investohet prpyllin e shtetit?Shteti yn sht aktualisht pronari i t gjithapyjeve t Shqipris, diku qeveria qendrore,e diku shteti m i vogl i komunave. Shtetika administrat, ekspert t tij, bn rregulla,bn shkenc, flet e flet pr rndsin e pyl-lit. Por punt nuk i kan shkuar mir, pylli isht dmtuar. Tek e mendon e reflektonse sa rrokopuj po shkojn gjrat, unprpiqem t krahasoj pronarin Sami me pr-onarin shtet. A e ka shteti kt mekanizm,q familja e ka patur e prsri e gjen, q tshpenzoj pr do hektar q ka n pronsinjzet dit pun n vit????. A mundet qshteti ti lejoj njerzit, pra banort e tij t

futen n kt pun pa prgatitur prpara njtender? Nse kjo sht e mundur, athershteti shqiptar pr shembull pr nj milione gjysm hektar q i ka me dokumente sipronar i toks pyjore apo edhe pyll, duhej tharxhonte m tepr se 30 milion dit punen vit, pr t menaxhuar si ka nevoj dopllmb t pyllit t tij. Kjo do e bnte Sh-qiprin ton me siguri nj parajs t gjel-br. Por ata q e qeverisin vendin ton,duket se nuk e din, apo se akoma nuk kanarritur t binden pr kt. Nga ana tjetr prta realizuar vet shteti si pronar kt shr-bim, pra pr t harxhuar 30 milion dit pune,se aq i takon pr rreth nj milion hektar egjysm, pronarit shtet i duhet t prokurojrreth 600 milion euro, pasi ata q e fitojntenderin e punojn krkojn s paku me 20euro. Nse familjet shqiptare do t prano-heshin pr pronar t pyllit t tyre, pr t sot-men e pr t ardhmen e tyre, me siguri do iadhuronin kt shrbim toks s tyre. Do iadhuronin kt shrbim, pasi pylli kt shr-bim e kthen me shumfish, si pronarit ashtuedhe toks. Rritja e tij do ishte m e madhe,po ashtu edhe prodhimi do ishte n milionametra kub. Ndrsa i braktisur si sht, ai pritet,digjet, rrzohet, grryhet, ashtu si sht brak-tisur, e ashtu si t gjith e kemi par n ktodekadat e fundit.Kur prmendet pylli, sot nnkuptohet shum

m tepr se sa drurt q ka n brendsi, ai tsjell n mendje nj komunitet jetese; tbimve, kafshve, toks dhe ujit, q ndikojnjo vetm brenda pyllit por edhe n rrethinate tij. E thn me fjal pak si m shkencore, aikur sht n rregull, sht nj ekosistem, q ijep njerzimit, prve lnds s drurit, edheshum shrbime t tjera mjedisore, pr tsotmen e t ardhmen. I konsideruar n trs-in e tij, menaxhimi i qndrueshm i drurvedhe pyjeve, nse do e ket prkushtimin epronarit, mund t siguroj mijra vende pune,t shrbej si nj burim i riprtritshm ienergjis, ai ndikon duke zbutur dhe prsh-tatur ndryshimet klimatike. Ai e kthen tokne shkret, hap pas hapi n pjellore, e ndalgrryerjen, e ruan diellin e ujin, por t jepprfitime t tjera shoqrore; si ajr dhe uj tpastr, habitat pr kafsh t egra, mundsitrekreative dhe qindra produkte pyjore.

Kambanat pr reflektimKambana pr t krahasuar potencialin q eka pylli, dhe se sa humbet kombi yn ngamos menaxhimi, ka disa dekada q bie. Janmiliona q i humbasim pr do vit, nga pe-sha e pyjeve tona t menaxhuara n mnyrspontane si mall pa zot. Ekspertt e pyjevellogarisin q kontributi i tyre sht rreth 60miliard lek n vit, duke marr n konsider-at drurin pr ngrohje, kontributin n kullotjeapo prodhimet pyjore jo drusore. I gjith kykontribut i merret pyllit, pothuajse n mnyrspontane pra jasht sistemit t GDP ko-mbtare. Brenda sistemit thuhet se vilet mpak se 0.5%. Kjo e mrzit qeverin, dhemegjithse pronare, ajo heziton t jap atjeku nuk merr. do kush e di se sa t papunvazhdon t ket vendi yn, kur pylli ka nevojpr pun e pr puntor. Sa e sa banor iln zonat rurale, pasi nuk kan mundsipunimi, zbresin e shtojn problemet n zonaurbane. Mjaft direktiva jepen pr diversifikime ferms bujqsore. Puna e t ardhurat ngapylli privat, jan pikrisht piknisja e jets mbiglobin ton, jan ata q i hapn rrug njeriutprimitiv, t msonte kultivimin e bimve ekafshve shtpiake e t bnte hapat e pardrejt kultivimit t kulturs njerzore. Mode-let e menaxhimit t qndrueshm, punsim-it e sigurimit t t ardhurave, i kemi brendakombit ton. At problem q e kemi krijuar,nse reflektojn, sht mundsia, sht mo-menti q ta kthejm nga problem n zgjidhjet tij, kjo do shnonte zgjidhje t ktij prob-lemi kombtar mjaft serioz pr t sotmen et ardhmen. Shqipria nuk duhet q t hum-bas pr do vit nj pesh t ardhurash qekspertt e vlersojn 60 miliard dollar, mepasoja shkatrrimesh t prvitshme ekologjike.do vit q kalon na e pakson kt pasuri tbekuar. Ekosistemi sht i tronditur, dhe rrez-ikon t kaloj n pakthyeshmri t shrbi-meve q m par ka siguruar n shum pjest vendit. Ksaj kambane, krahas popullit,duhet t'i bjer, politika, legjislativi, inteligjen-ca shqiptare, sa akoma nuk sht shum von.Duke i mbajtur t fshehura kambanat, q zrii tyre t mos dgjohet n rrokopujn e hallevet tjera, ne e ofrojm shkretimin e mmd-heut.

SHTATOR 20157

XHELAL SHUTIXHELAL SHUTIXHELAL SHUTIXHELAL SHUTIXHELAL SHUTIKoordinator, Federata eKoordinator, Federata eKoordinator, Federata eKoordinator, Federata eKoordinator, Federata e

Prdoruesve t Pyjeve dhePrdoruesve t Pyjeve dhePrdoruesve t Pyjeve dhePrdoruesve t Pyjeve dhePrdoruesve t Pyjeve dheKullotave - KuksKullotave - KuksKullotave - KuksKullotave - KuksKullotave - Kuks

Rndsia e pyjeve sht gjithnj e n rritje,veanrisht n lidhje me adresimin e ndryshi-meve klimatike, sigurimin e energjis s rino-vueshme si dhe plotsimin e nevojave pr ban-ort e zonave rurale.Nga pyjet sigurohet lnda e drurit, drut e zjar-rit, baza ushqimore pr blegtorin, frutat e pyllitdhe mjaft bim mjeksore dhe eterovajore. Porpyjet jan t rndsishm edhe pr shrbimetmjedisore q ofrojn pr mbrojtjen e toks ngaerozioni, ruajtjen e cilsis s ujit, prmirsimine klims dhe biodiversitetit. Pr shum njerz,veanrisht ata n zonat rurale, produktetdrusore dhe jo drusore jan nj burim i rnd-sishm t ardhurash dhe pr sigurimin e jetesss familjeve.Filozofia e menaxhimit t ksaj pasurie do tthot t merresh n mnyr t barabart mememememenjerzit dhe drurt pyjor.njerzit dhe drurt pyjor.njerzit dhe drurt pyjor.njerzit dhe drurt pyjor.njerzit dhe drurt pyjor.Pylltaria komunale n Shqipri bazohet n tra-ditn e menaxhimit dhe prdorimit t pyjeve nganjerzit.Politikat e decentralizimit ndr vite kan sjell sbashku dy bot, traditn qidra vjeare dhe inte-grimin n Bashkimin Europian, q e gjejn njra-tjetrn n menaxhimin e qndrueshm t pyjeve.N kuadr t Projektit FLED - Pyjet pr zhvil-

SIPRFAQET PROVE TPRHERSHME

PIKA REFERIMI PR NJ MENAXHIM T QNDRUESHM T PYLLIT T FAMILJESPIKA REFERIMI PR NJ MENAXHIM T QNDRUESHM T PYLLIT T FAMILJESPIKA REFERIMI PR NJ MENAXHIM T QNDRUESHM T PYLLIT T FAMILJESPIKA REFERIMI PR NJ MENAXHIM T QNDRUESHM T PYLLIT T FAMILJESPIKA REFERIMI PR NJ MENAXHIM T QNDRUESHM T PYLLIT T FAMILJES

limin ekonomik lokal zbatuar nga FondacioniBashkojm Vlerat e Natyrs me Njerzit-CNVP n bashkpunim me Federatn e Pr-doruesve t Pyjeve n Qarkun Kuks jan ng-ritur dhe monitorohen n mnyr t vazh-dueshme disa siprfaqe prov t prhershmen 12 ish Komuna. Kto siprfaqe jan ngri-tur pyjet e transferuara n pronsi t NjQV dheq prdoren tradicionalisht nga komunitet ezonave rurale. Qllimi i ngritjes s kty-Qllimi i ngritjes s kty-Qllimi i ngritjes s kty-Qllimi i ngritjes s kty-Qllimi i ngritjes s kty-re siprfaqeve prov t prhershme shtre siprfaqeve prov t prhershme shtre siprfaqeve prov t prhershme shtre siprfaqeve prov t prhershme shtre siprfaqeve prov t prhershme shtt msojm nga pylli.t msojm nga pylli.t msojm nga pylli.t msojm nga pylli.t msojm nga pylli.

Siprfaqet prov t prhershmeSiprfaqet prov t prhershmeSiprfaqet prov t prhershmeSiprfaqet prov t prhershmeSiprfaqet prov t prhershmendikojn n:ndikojn n:ndikojn n:ndikojn n:ndikojn n:

" Rritjen e rolit t prdoruesit/pronaritn menaxhimin tradicional t pyllit t tij kra-hasuar me pyjet e prbashkta." Kontrollon rritjen vijuese sipas llojevedhe stacionit n t ciln sht vendosur kjosiprfaqe prov." Planifikon prioritetet n zhvilliminrural, si mund t gjenerohen t ardhura n sasidhe cilsi pr njsi t siprfaqes me kosto sam t ult pr plotsimin e nevojave t famil-jes." Ndihmon stukturat vendimmarrsepr t ditur dhe matur potencialet prodhuesenga kto siprfaqe. Mbi bazn e rezultateve tnxjerra do t hartojn politika t qarta n zhvil-limin e burimeve natyrore t ktyre zonave." Jan pika referimi pr institucionetkrkimore e shkencore pr t grumbulluar in-formacione shkencore dhe sociale pr stafet etyre profesionale." Ndihmojn Federatn Rajonale tPyjeve pr ti prdorur si baz pr trajnimin

dhe rritjen e kapaciteteve t stafit t saj dhe tShoqatave t Prdoruesve t Pyjeve.Nga rezultatet e matjeve t deritanishme nsiprfaqet prov t prhershme rezulton se kurkto pyje kan prdorues tradicional, rritja vi-juese sht 4-6 m3/ha (kryesisht pr llojet fle-tor), ndrsa n rastet kur kto siprfaqe provndodhen n pyje t prbashkta (mera fshati)rritja vijuese arrin 2-4 m3/ha. Gjithashtu rezul-ton q n pyjet me prdorues tradicional nukka asnj rast t rnies s zjarreve apo prerjevepa kriter. E kundrta ndodh n pyjet e pr-bashkt.Riorganizimi i pushtetit vendor n njsi tmdha, si jan Bashkit, krkon ngritjen emenjhershme t strukturave t specializuarame ekspert t cilt duhet t ndjekin nga afrkto modele egzituese. Sugjorohet q ktostruktura t bashkrendojn punn me struk-turat e fshatit me qllim q kjo pasuri t marrdrejtimin e nj zhvillimi t integruar rural kun qendr t tij t jen njerzit q i prdorinkto pasuri.Kto modele mund t shrbejn pr t brnj bilanc tekniko-ekonomik mbi mundsitq kan pyjet e bashkis pr plotsimin e nevo-jave t komuniteteve rurale dhe n mungest tyre, propozime alternative pr sigurimin enevojave t tyre, me qllim zhvillimin e qn-drueshm t ksaj pasurie.Nj bashkpunim i ngusht dhe institucionalduhet t egzistoj mes aktorve shtetror ven-dor dhe Shoqatave t Prdorueve t Pyjeve.Organizimi i prdoruesve t pyjeve n shoqatapromovon ekzistencn, zhvillimin dhe avan-tazhet e pyllit t familjes apo grup/familjeve.Shoqata lobon pr politika n favor t zhvil-limit t pyjeve duke siguruar nj form organi-zimi vendor pr t shkmbyer eksperienca, idedhe informacione, si dhe duke rritur njohu-rit pr pyjet t cilat kan nj kontribut t rnd-sishm pr mjedisin dhe cilsin e jetss sbanorve n zonat rurale.

Riorganizimi i pushtetit vendor n njsi t mdha, si jan Bashkit, krkonngritjen e menjhershme tstrukturave t specializuara meekspert t cilt duhet t nd-jekin nga afr kto modele eg-zituese. Sugjorohet q ktostruktura t bashkrendojnpunn me strukturat e fshatitme qllim q kjo pasuri t mar-r drejtimin e nj zhvillimi tintegruar rural ku n qendr ttij t jen njerzit q i prdorinkto pasuri.

8 SHTATOR 2015

Small-scale coppice forestmanagement

Forest fruits forimproving livelihood levelPEOPLE AND MUNICIPALITYS FOREST

Concerned on the work progress in the forestryand pasture sector, as well as to aid the perfor-mance of the very important territorial-adminis-trative reform, the Communal Forest and Pas-tures User Associations and National Federationof Communal Forest and Pastures want to sharetheir multiyear experience with the mayors ofcountrys new municipalities. Should be takeninto account that currently in our country is beingcut around 2 million cubic meters timber vol-ume, or twice more than the annual growth (ex-cept considerable quantities cut illegally). Mean-while, officially forests are administered by forestservice, whereas the traditional users village andrural families yet have no legalized rights for useship and profit from villages forests. The so farexperience shows that the biggest damages arecaused in state forests, where licensed companiesoperate, which abuse with the given forest areasand contracted quantities, supported by corrup-tion in this sector. On the other side, in foreststraditionally possessed by villages and rural fami-lies, do exist traditions for forest preservation andgood governance in many countrys areas; wheredo not occur illegal cutting nor forest fires. Right-ly the Government aims to strengthen the puni-tive measures in the new forest law for the forestexploitation companies which abuse with loggingin forests, by punishing them already not by finesbut imprisonment.National Federation of Communal Forests andPastures (NFCFP) supports and appreciates im-plementation of the reforms needed in the for-estry and pasture sector, bringing those closer tousers, aiming at improving the welfare, especiallyin poor rural areas, as well as better protection ofenvironment in our country.Following the territorial-administrative reform,having the multiyear experience and support byinternational organizations, we think to make sev-eral suggestions coming to aid the leaders of thenew municipalities in decentralization and better

National Federation of Communal Forests and PasturesRr. Bulevardi Zogu I, Godina ZP, Kati II-tTirana AlbaniaWebsite: www.fkpkk-shqiperi.org

administration of the forestry and pastures sector.1. Establishment of the Directorate of For-est Service (DFS) in municipality with forestryvocational education staff. We do propose thesedirectorates to have two units: a) for state forestsand pastures; and b) for forests and pastures ofthe village and those private. DFSs of the newmunicipalities should take all the documentationrelated to forests and pastures (maps with respec-tive boundaries according to the new territorialdivision and management plans), staff, means, in-vestments and financial funds, action plans, etc.from the former LGUs. Municipalitys forest andpastures area should be divided into sectors andforest areas directed by forestry specialists withvocational education, regardless of party orienta-tion, in compliance to forest area size as regulatedby law. DFS should even have the sector of mul-tifunctional forest cadaster to serve in acknowl-edging the state of the sector and enhancing offorest and pastures management capacities.2. Planning and conduction of the newforest inventory. The inventory will serve toreflect the big changes in the forest areas andacquaint their real situation. On this basis willbe determined measures for preservation, aug-mentation and improvement of forests.3. Develop strategy for future develop-ment of forest and pastures of the municipali-ty. The strategy should include assessment ofthe needs for wood and non-wood forest prod-ucts, ecological and social role, assessment ofland, climate and water protection role, includ-

ing assessment of tourism capacities providedby forests and natural resources, as a bound-less and renewable income source. The strate-gy should be accompanied by an action planfor realization of aspirations that sustainablemanagement of this sector requires.4. Determination of the villages forestareas to be given in common use of the villageand individual use of rural families. Already,the new municipalities will own all forest areaswithin their territorial boundaries, except na-tional parks and protected areas. Thus, withthe new reform also changes the conceptionof communal forests into village forests. There-fore, the municipalities in cooperation withDFSs and forest user associations should studyand review the forest areas determined to bedevolved in villages use ship (for common useand rural family use) based on the local tradi-tion, necessarily in cooperation with tradition-al users, to be devolved even other forest areasthat the village needs, including chestnuts, ex-cept forest and pasture massifs with regional im-portance.5. Registration of municipalities forests andpastures at Immovable Property RegistrationOffice, as well as registration of forests and pas-tures given in use of village and rural families.Municipalities should register all the forest andpastures areas they own. Based on the study con-ducted according to the point 4, municipalitiesdecide for the forest and pasture areas which areto be devolved in use ship of the village and

rural families and sign use ship contracts withthese users. In contracts should be confirmedthe exclusive rights of users on forests and pas-tures given in use, the rights of exploiting andselling of wood and non-wood products deriv-ing from forest and pasture given in use (in com-pliance with the approved management plan),as well as from state forest and pastures that themunicipality gives them for exploitation, accord-ing to defined criteria and regulations against afee set by municipality or with no fee for thepoor families, for mitigation of poverty and in-creasing incomes, especially in poor rural areas.Further, municipalities should support registra-tion by users of these areas given in use at IPRO;costs for the initial registration should be afford-ed by the state.6. Municipalities should support Forestand Pastures User Associations and RegionalFederations and cooperate with those. UserAssociations already have valuable experiencesin cooperating with local government units andcan be important partners of municipalities instudying on villages forest and pastures, in qual-ification and awareness raising of community, indrafting and implementation of sustainable man-agement plans of forests and pastures given inuse. As well, quite good results has shown evenestablishment and support to producer groupsof forest products, providing the opportunity forincreasing the value chain of wood and non-wood products.7. Drawing up of the new draft law onforests in compliance with the territorial reorga-nization and requirements for development offorests and pastures. Ministry of Environment isworking on the new forest and pastures law. Wethink that the active involvement of the new mu-nicipalities in preparation of this law will con-tribute in more complete determination of therole and competences of the municipalities forthe management of forests and pastures, espe-cially for villages forests their users, for coop-eration with the user associations, aiming at pre-serving and increasing the effectiveness of natu-ral assets, inhibiting the land degradation andimproving the socio-economic conditions ofpoor rural communities.

Respectfully,Respectfully,Respectfully,Respectfully,Respectfully,National Federation of CommunalNational Federation of CommunalNational Federation of CommunalNational Federation of CommunalNational Federation of Communal

Forests and PasturesForests and PasturesForests and PasturesForests and PasturesForests and Pastures

Kshilli Botues: R. Ndreu, N. ollaku, V. Tabaku, J. Male, B. Gashi, I. Zeka, B. Hoxha, A.KacaniKryeredaktor: Prof.Dr Vezir Muharremi Zv.kryeredaktor: Nijazi Idrizi, Ferdin LiajRedaksia: H.Kola, A.Lila, M.Shehi, Prof. Sherif LushajAdresa: Bulevardi Zogu I, Godina e ZP, kati II, TiranMobile: 068 40 75 975; e-mail: kontakt@fkpkk-shqiperi.org