Crna Gora

__________________

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Broj: Podgorica, 18. 07.2012.godine Na osnovu člana 8 Uredbe o postupku i načinu sprovođenja javne rasprave u pripremi zakona (“Službeni list CG”, br.12/12) lice ovlašćeno za koordinaciju sa zainteresovanim subjektima, pripremilo je po Javnom pozivu za uključenje u postupak pripreme Nacrta Zakona o poljoprivrednim zadrugama,

I Z V J E Š T A J Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja uputilo je Javni poziv zainteresovanoj javnosti za uključenje u postupak pripreme Nacrta Zakona o poljoprivrednim zadrugama, 26.06.2012.godine kojim je utvrđeno da će konsultacije trajati 20 dana od dana objavljivanja poziva na sajtu Ministarstva. Po javnom pozivu pristigle su elektronskim putem sugestije pojedinaca i subjekata i to: - Blazo Vlaovic RBC Opstina B.Polje; - Ismeta Gjoka,dip.ing.polj Samostalni savjetnik za poljoprivrede u Upravi Gradske opštine Tuzi; - Nacionalno udruženje organskih proizvođača Crne Gore, Organic Montenegro Danilovgrad; - Suzana Miljević, Savjetnik u Sektoru za stambeni razvoj, Ministarstvo održivog razvoja i turizma; - Ljiljana Miljanić, Odbor za turizam, poljoprivredu, ekologiju i prostorno planiranje, Skupština Crne Gore; - Jelena Krivcevic, Regional Development Agency Bjelasica, Komovi & Prokletije; - Gorica Bojić, Business Enabling Environment Coordinator Economic Growth Project CHF International – Montenegro; - Milica Abramović, Ministarstvo vanjskih poslova I evropskih integracija; - Senka Vukčević, Ministarstvo rada i socijalnog staranja; - Marija Mijuskovic, Ministarstvo održivog razvoja i turizma ; - Zorica Blagojević, Project Manager, COSV Montenegro; - Udruženje paraplegičara Bijelo Polje i Mojkovac; Pristigle sugestije naprijed navedenih pojedinaca i subjekata su potpuno istovjetne, te ih u cjelosti prenosimo: 1. U procesu harmonizacije crnogorskog zakonodavstva na putu ka EU integracijama, biće neophodno da se implementira Zakon o zadrugama kompatibilan sa standardima Evropske

Unije i Međunarodnim zadružnim principima, koji je priznat i od strane Međunarodne radničke organizacije i Ujedinjenih Nacija. 2. Što se tiče budućeg Zakona o zadrugama, od fundamentalnog značaja za Vladu Crne Gore je da prepozna zadruge kao preduzeća, kao što je slučaj sa bilo kojom zemljom članicom Evropske Unije, i da obezbjedi ravnopravan položaj sa ostalim oblicima preduzeća, kao što su na primjer preduzeća sa ograničenom odgovornošću. 3. Iz ovog razloga aktuelni Zakon o privrednim društvima mora biti izmijenjen i dopunjen novim oblikom preduzeća – zadrugom. 4. Predloženi novi Zakon o poljoprivrednim zadrugama trebalo bi da se temelji na razvijenom nacrtu Zakona o poljoprivrednim zadrugama koji je odobren od strane Strateškog stola (decembar 2011) koji je objedinio različita ministarstva, evropske eksperte i zadružni pokret u Crnoj Gori. 5. Ovaj zakon bi trebalo da bude odobren u Parlamentu što prije, svakako do kraja decembra 2012. godine. Zakon onda može biti redovno revidiran, dopunjen ili poboljšan, gdje je to neophodno, u vremenskom okviru od 5 godina. 6. Opšti Zakon o zadrugama treba da obezbjedi referencu na tada novousvojeni Zakon o poljoprivrednim zadrugama. 7. Zadružni savez treba da razvije okvir pravila za zadruge i komentar na taj okvir, kako bi se obezbjedilo nesmetano sprovođenje zakona. 8. Zadružni savez bi trebalo da redovno informiše zainteresovane strane o značaju zadružnih preduzeća. 9. Zadružni savez bi trebalo da izgradi mrežu sa drugim zadružnim savezima na Balkanu i da bude usko povezan sa savezom evropskih zadruga ujedinjenih pod Cooperatives Europe. 10. Ovi zaključci se odmah moraju sprovesti u praksu. Svoje komentare i sugestije dali su i:

- mr Mirjana Markovic, Odbor za turizam, poljoprivredu, ekologiju i prostorno planiranje, Skupština Crne Gore,

1. Zadruge u osnovi razlikuje od preduzeća i ostalih oblika pravnih lica, poslovanje u skladu sa zadružnim principima i zadružnim vrijednostima.

2. Prema Međunarodnom Zadružnom Savezu (ICA), zadružne vrijednosti: predstavljaju osnovni sistem vrijednosti zadružnog pokreta na kojima počiva svaka zadruga, među kojima su samopomoć, demokratija, jednakost, pravednost, solidarnost i samoodgovornost. Zadrugari takođe uvažavaju etičke vrednosti kao što su poštenje, otvorenost, društvena odgovornost i briga za druge.

Zadružni principi: predstavljaju osnovno uputstvo (smernice) pomoću koga zadružne organizacije u praksi primenjuju zadružne vrijednosti.

3. Zadružni principi Međunarodnog Zadružnog Saveza (ICA) su:

Dobrovoljno i otvoreno članstvo;

Demokratska kontrola članova; Ekonomska participacija članova; Autonomija i nezavisnost; Obrazovanje, obuka i informisanje; Međuzadružna saradnja; Briga za zajednicu.

Navedeni zadružni principi su posljednji (treći) put redefinisani na Mančesterskom ICA kongresu 1995. godine, kao principi poslovanja za XXI vek.

4. Zemljoradničke zadruge imaju veliki značaj za male i srednje poljoprivredne proizvoĎače, koji bez njih ne bi mogli u većini slučajeva ni zasnivati proizvodnju, ni postići korektne uslove realizacije i naplate svojih proizvoda. Zadruge imaju veliki značaj i za preraĎivače, posrednike u prometu i krajnje potrošače, koji preko njih kupuju na jednom mestu količinu robe koju bi bez zadruga ugovarale ili kupovale sa ogromnim brojem poljoprivrednih proizvoĎača.

5. Teţnja strategije ruralnog razvoja je konkurentnost crnogorskog farmera na meĎunarodnom planu. To uveliko zavisi od dobrog povezivanja poljoprivrede i trgovine. Uloga i značaj maloprodavaca na globalno planu raste i javlja se tzv. trgovinska marka kao faktor konkurentske prednosti i diferencijacije. To postaje velika šansa za poljoprivrednog proizvoĎača, odnosno za bolju kooperaciju i integraciju ova dva učesnika na trţištu. Omogućava se uključivanje i drugih posrednika u smislu, transporta, prerade i pakovanja, finansijskih usluga, stvarajući se interesni lanci poznati u savremenom marketinskom pristupu poslovanju pod nazivom vertikalni marketing sistemi.(VMS)

6. Jednom riječju zadruge imaju veliki značaj za povezivanje poljoprivrede sa drugim kompatibilnim oblastima u Crnoj Gori kao što je turizam i trgovina.

7. O ovom vidu organizovanja, usavršavanja i modernizacije poljoprivrede je bilo riječi na seminaru, organizovanom u bugarskom Parlamentu u saradnji sa Regionalnim sekretariatom za parlamentarnu kooperaciju zapadnog Balkana, pod nazivom “Modernizacija poljoprivrede i implementacija zajedničke agrarne politike” 9. i 10. jula u Sofiji.

8. Na pomenutom seminaru je istaknuto da intenziviranje aktivnosti na ovom planu stoji na putu Crne Gore ka evropskoj integraciji.

- ZADRUŢNI SAVEZ CRNE GORE

Zadružni Savez Crne Gore kao krovna organizacija zadružnog preduzetništva i partner u

realizaciji prve komponente EU Projekta „Uvođenje socijalne ekonomije i rehabilitacija sistema

zadruga (kooperativa) kao podrška ruralnom razvoju Crne Gore“, na Javni poziv Ministarstva

poljoprivrede i ruralnog razvoja u postupku pripreme Nacrta Zakona o poljoprivrednim

zadrugama predlaže sledeće:

1. Dobijanje datuma za Pregovore o članstvu Crne Gore u EU pored ostalog obavezuje punu harmonizaciju crnogorskog zakonodavstva pa i Zakona o poljoprivrednim zadrugama sa standardima EU i najboljom evropskom praksom.

2. Novi Zakon o zadrugama mora da prepozna zadrugu kao privredno društvo, tj.oblik privredne djelatnosti u okviru Zakona o privrednim društvima, što podrazumjeva izmjenu i dopunu važećeg Zakona.

3. Zadružni Savez Crne Gore predlaže Nacrt Zakona o poljoprivrednim zadrugama koji je usaglašen na sjednici Strateškog stola, održanoj decembra 2011god. a u čijoj izradi su učestvovali domaći i strani eksperti kao i predstavnici Unije kooperativa iz Brisela.

4. Predlog Nacrta Zakona ( u prilogu ) podržan je od strane relevantnih predstavnika Unije Evropskih kooperativa i predstavnika Delegacije Evropske Unije u Crnoj Gori na Međunarodnoj konferenciji o kooperativama u Crnoj Gori i na Balkanu održanoj jula 2012god.

- Mujo Agović, ZZ Bisernica Rožaje; DOSTAVA PRIMJEDBI NA NACRT ZAKONA O

POLJOPRIVREDNIM ZADRUGAMA. Član 2.

Pojedini izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:

- Zadruga je preduzeće koje predstavlja poseban oblik dobrovoljnog organizovanja fizičkih i pravnih lica ( u daljem tekstu – zadrugari), koji poslovanjem na zadružnim načelima ostvaruju svoje ekonomske, socijalne i kulturne interese i na demokratski način upravljaju i kontrolišu poljoprivrednu zadrugu ( u daljem tekstu zadruga).

- Osnivačka skupština je skup lica zainteresovanih za osnivanje zadruge , na kojem se potpisuje Ugovor o osnivanju zadruge , usvajaju zadružna pravila i biraju organi zadruge.

- Zadrugar je fizičko i pravno lice koje je steklo status osnivača ili člana zadruge.

- Zadrugar osnivač je fizičko ili pravno lice koje je učestvovalo u osnivanju zadruge, potpisivanju Ugovora o osnivanju zadruge, usvajanju Zadružnih pravila i kao takvo je upisano kod nadležnog organa za registraciju.

- Zadrugar član je fizičko ili pravno lice koje je poslije registracije zadruge kod nadležnog organa steklo status zadrugara na osnovu Pravila zadruge.

- Kooperant je treće lice koje po osnovu Ugovora o kooperaciji povremeno, ili privremeno posluje posredstvm zadruge, odnosno, posredstvom zadruge prodaje svoje proizvode ili usluge, nabavlja proizvode, ili koristi usluge potrebne za obavljanje svoje djelatnosti, ili na drugi način učestvuje u obavljanju djelatnosti radi kojih je zadruga osnovana.

- Zadruţna imovina predstavlja vrijednost imovine zadruge i imovine zadrugara. ../.

- 2 –

- Imovina zadruge obuhvata članarine zadrugara i kooperanata; sredstva stečena radom i poslovanjem zadruge; donacije, subvencije ili sredstva koja je

zadruga stekla po drugim osnovama: i sva imovina evidentirana kao zadružna imovina

do dana donošenja ovog zakona.

- Imovina zadrugara predstavlja unijet ili uplaćen ulog zadrugara i njegovu revalorizovanu vrijednost.

- Ulog predstavlja novčanu ili ne novčanu vrijednost koju osnivač i član zadruge uplaćuju, odnosno unose prilikom osnivanja zadruge ili postajanjem člana zadruge.

- Udio predstavlja učešće revalorizovane vrijednosti uloga osnivača ili člana zadruge u vrijednosti ukupne imovine koja pripada članovima zadruge.

Član 12

Odnosi između zadrugara uređuju se na osnovu Ugovora o osnivanju zadruge i

na osnovu Pravila zadruge.

Član 14 Tač. 2

Minimalni početni ulog zadrugara za osnivanje zadruge je u vrijednosti deset

minimalnih cijena rada u Crnoj Gori.

Član 18

Alineja 9. (evidencija imovine u državnoj svojini ) se briše.

Poslije člana 21. Dodaje se član 21a. Koji glasi:

Posebna zaštita drţave

Poljoprivredno zadrugarstvo uživa posebnu zaštitu države u obavljanju njene

djelatnosti.

../.

- 3 - Posebna zaštita države ogleda se u podsticanju zadrugarstva mjerama

ekonomske politike u poljoprivredi i ruralnom razvoju, odnosno davanju odgovarajućih

pogodnosti i budžetskih subvencija, davanjem kredita pod povoljnijim uslovima, kao i

drugim pogodnostima u cilju razvoja i povećanja konkurentnosti zadruga , zadrugara i

kooperanata koje se utvrđuju posebnim propisima u oblasti agrarne i ruralne politike.

Član 25.

U članu 25. Dodaju se stav 2 i 3 koji glase:

Uz pristupnu izjavu, zainteresovano lice obavezno dostavlja : dokaz o izvršenoj

uplati odnosno unošenju uloga sa potvrdom nadležnog organa o procjeni istog , ili izjavu

podnosioca da će u određenom roku uplatiti , odnosno, unijeti ulog i izjavu podnosioca

da prihvata Ugovor o osnivanju, odnosno, zadružna pravila kao i izjavu sa prihvatanjem

obaveza zadruge nastalim prije potpisivanja pristupne izjave.

Dodatna pravila oko sticanja statusa zadrugara i njegovih prava i obaveza

utvrđuju se zadružnim pravilima.

Poslije člana 32 dodaje se novi član sa podnaslovom:

Prenos udjela

Zadrugar može prekinuti članstvo prenošenjem svog udjela drugom zadrugaru ili

novom zadrugaru koji ulazi u zadrugu po odobrenju nadležnog organa.

Poslije člana 33 dodaje se novi član koji glasi:

Zadrugar može obavljati stručne i druge poslove u zadruzi prema svojoj stručnoj

spremi i radnoj sposobnosti u skladu sa zadružnim pravilima.

../.

- 4 – Za obavljanje stručnih i drugih poslova u zadruzi, zadruga može zaposliti lica

koja nisu zadrugari, ili te poslove povjeriti drugim pravnim i fizičkim licima.

Lice zaposleno u zadruzi može postati zadrugar te zadruge u skladu sa ovim

zakonom i zadružnim pravilima.

Ukoliko zadrugar ispunjava zakonom i normativnim aktima propisane uslove isti

može biti primljen u radni odnos u zadruzi bez oglasa.

U članu 37 tačka 3. B r i š e s e

U članu 38 alineja 7 se mijenja, i dodaje se još jedna alineja :

- Odlučuje o raspolaganju zadružnom imovinom, shodno zadružnim pravilima kojim je predviđeno da odluku donosi Skupština;

- bira i razrješava direktora zadruge.

Član 40.tačka 1 i 3.

(1) Ako zadruga ima više od 50 zadrugara... (3) Predstavnici zadrugara biraju se tajnim glasanjem na vrijeme koje ne može biti

duže od pet godina, uz mogućnost ponovnog izbora.

Član 43.

Alineja 9 mijenja se i glasi:

- Odlučuje o raspolaganju zadružnom imovinom shodno odredbama zadruž nih pravila.

Poslije člana 50 dodaje se novi član koji glasi:

Za direktora zadruge može biti birano lice sa visokom stručnom spremom, koje

pored opštih uslova ispunjava uslove predviđene zadružnim pravilima.

Izbor se vrši na način i postupak predviđen zadružnim pravilima.

../ .

- 5 – Član 62 mijenja se i glasi:

Ukoliko dođe do stečaja, likvidacije ili na bilo koji drugi način gašenja zadruge, preostala

imovina zadruge , nakon podmirenja obaveza prema povjeriocima, zadrugarima i radnicima, a

ukoliko ne bude zainteresovanih zadrugara te zadruge da formirajku novu zadrugu sa

preostalom imovinom, ista će se ustupiti Zadružnom savezu Poljoprivrednih zadruga.

Zadružni savez je dužan da ustupljenu imovinu najkasnije u roku od 90 dana prenese

na novoformiranu ili već postojeću zadrugu iste namjene, te lokalne samouprave.

Odluku o prenošenju donosi Skupština Zadružnog saveza i to dvotrećinskom većinom

svih članova Zadružnog saveza.

Ukoliko Zadružni savez ne postupi u skladu sa odredbama ovog člana stav 2 i 3 dužan

je istu prenijeti na lokalnu upravu te zadruge, u roku od 30 dana.

Odredbe ovog člana odnose se na zadružnu imovinu zadruge koja je bila članica

Zadružnog saveza.

Ukoliko zadruga nije članica Zadružnog saveza sav ovaj postupak preuzima lokalna

zajednica.

U članu 66 dodaje se tačka 3 koja glasi:

U slučaju, da je zadruga pokrila gubitak iz udjela zadrugara, dužna je isti vratiti

zadrugarima kada bude ostvarila dobit.

U članu 68 alineja 3 mijenja se i glasi:

- Ako prestanu da postoje privredni i drugi uslovi za obavljanje djelatnosti uključujući i smanjenje vrijednosti minimalnog početnog uloga zadrugara ispod sume deset minimalnih cijena rada u Crnoj Gori, osim kada se radi o pokriću gubitka iz uloga.

../.

- 6 –

Član 70 tačka 3 mijenja se i glasi:

Zadruge nastale shodno odredbama člana 62 ovog zakona danom registracije postaju i

članice Zadružnog saveza.

Član 71 tačka 1 mijenja se i glasi:

Zadružni savez Poljoprivrednih zadruga osniva se na Osnivačkoj skupštinji ,

zaključivanjem Ugovora o osnivanju i donošenjem Pravila Zadružnog saveza.

U članu 72 alineja 1 b r i š e s e

Član 76 tačka 3 i 4 mijenjaju se i glase:

(3) Vanredna zadružna revizija obavlja se po Odluci organa Zadruge: Skupštine,Upravnog

odbora ili Nadzornog odbora.

- Određenog broja zadrugara; i

- Povjerilaca zadruge. (4) Ako se zadruga ne podvrgne redeovnoj zadružnoj reviziji u roku utvrđenom odlukom ili

zahztjevom, Skupština Zadružnog saveza može podnijeti zahztjev za prestanak rada

zadruge.

Ovu odluku Skupština donosi dvotrećinski od ukupnog broja.

Poslije člana 82 dodaju se :

dva nova člana

Član 82a

Zadružna revizija rada Zadružnog saveza je kontrola primjene ovog zakona, Ugovora o

osnivanju Zadružnog saveza, Pravila Zadružnog saveza, Odluka organa Zadružnog

saveza i dr. Pozitivnih propisa koji se odnose na rad Zadružnog saveza.

-7-

Ukoliko se utvrde nepravilnosti u radu Zadružnog saveza, to mogu biti razlozi za

razrješenje predsjednika Zadružnog saveza i drugih odgovornih u Zaderužnom savezu, o

čemu konačnu odluku donosi Skupština Zadružnog saveza.

Postupak za obavljanje revizije mogu pokrenuti :

- organi Zadružnog saveza ( Skupština, Upravnji odbor i Nadzorni odbor),

- zadruga članica Zadružnog saveza. Član 82b

Ukoliko zadruga nije članica Zadružnog saveza, zadružna revizija se prenosi na

nadležnost poljoprivrednog inspektora.

Na kraju smatram da su kaznene odredbe previsoke , obzirom da znamo u kakvoj su

nam finansijskoj situaciji zadruge, pa predlažem da iznose u članu 86 od 2.000,00€ i

5.000,00 €. treba zamijeniti sa 500,00 € i 1.500,00€., a iznose od 300,00 €. i 700.00 €.

sa 100,00 €. I 300,00 €

U članu 87 iznose od 2.000,00 €. i 5.000,00 €. sa iznosom od 1.000,00€. i 3.000,00 €., a

iznose od 300,00 €. i 700,00 €. sa iznosom 150,00 €. i 300,00 €.

- Prof. dr Miladin M. Sevarlic, Sustinska dilema koja se tice kategorizacije ZADRUGE kao PRIVREDNOG DRUSTVA moze se regulisati tako sto ce se u Predlogu ZoPZ i u Izmenama i dopunama vaseg zakona o privrednim drustvima DODATI i ZADRUGA kao jedna od vrsta privrednih drustava, sa OBAVEZNOM naznakom da je ZADRUGA PRIVREDNO DRUSTVO koje se osniva u skladu sa: 1. elementima CO-OPERATIVE IDENTITY STATEMENT (Definition, Values and Principles; ICA, 1995; Vidi link http://www.ica.coop/coop/index.html), sto obavezno treba uneti u konacnu verziju ZoPZ i eventualnih Izmena i dopuna Zakona o privrednim drustvima !!! 2. odredbama Statuta o evropskom zadruznom drustvu (SCE - The Statute for a European Co-operative Society or The European Cooperative Society ili - Latin - Societas Cooperativa Europaea) - koji ce se primenjivati od momenta prijema Crne Gore u clanstvo EU, sto moze sacekati i period kada prijem CG u EU bude vremenski blizi - zbog relativno visokog osnivackog uloga od minimaslno 30.000 evra !!! U vezi PREPORUKA sa Konferencije o kooperativama odrzane 3. Jula u Podgorici SAGLASAN sam sa prvih 8 tacaka - uz eventualno preciziranje pojedinih tacaka sto prepustam potrebama i shvatanjima pozvanijih ucesnika Strateskog stola o zadrugarstvu u Crnoj Gori - posebno ZS CG i COSV, sa mogucnoscu eventualnog koriscena mojih napomena i sugestija u prethodnom delu Poruke, kao i u NAPOMENAMA na marginama e-verzije Predloga ZoPZ koje sam dostavio predsedniku ZS CG g. Stamatovicu. 5. Tanja Radonjić, Direkcija za razvoj MSP

Direkcija za razvoj MSP je uključena u proces ponovnog aktiviranja

kooperativnog poslovanja od inicijalne faze do danas, tako da nas raduje ulazak u finalnu fazu

donošenja Zakona o poljoprivrednim zadrugama u Crnoj Gori. Nacrt zakona je usaglašen sa

standardima Evropske Unije i Međunarodnim zadružnim principima u smislu harmonizacije i

smatramo da je dobar okvir za formiranje novog sistema zadružnog poslovanja. Posebnih

sugestija nemamo i smatramo ga dobrim, posebno što se ovaj vid poslovanja pokazao kao

uspješan u zemljama EU. Kao institucija za podršku i razvoj MSP, spremni smo da pružimo svu

neophodnu pomoć u razvoju zadružnog poslovanja i implementaciji samog zakona u Crnoj

Gori.

6. Opština Tivat