Izvješće o emisijama onečišćujućih tvari u zrak na

Microsoft Word - Izvješe o emisijama oneišujuih tvari u zrak na podruju RH za 2013.PODRUJU REPUBLIKE HRVATSKE
REPUBLIKE HRVATSKE 2015.
Naruitelj: Hrvatska agencija za okoliš i prirodu
Naslov:
REPUBLIKE HRVATSKE 2015. (1990. - 2013.)
podnesak prema Konvenciji o dalekosenom prekograninom oneišenju zraka
Koordinator izrade: Mr.sc. Mirela Poljanac, dipl. ing. kem. teh.
Autori: Mr.sc. Mirela Poljanac, dipl. ing. kem. teh.
Berislav Markovi, mag. ing. prosp. arch.
Univ. spec. oecoing Iva Švedek, dipl. ing. kem.
Dr. sc. Andrea Hublin, dipl. ing. kem. tehn.
Valentina Delija-Rui, dipl. ing. stroj.
Lin Hereni, dipl. ing. el., dipl. oec.
Suradnici: Dr. sc. Arijan Abrashi, dipl. ing. stroj.
Interni QA/QC menaer Dr. sc. Vladimir Jelavi, dipl. ing. stroj.
Vanjski QA/QC menaer: Nina Zovko, dipl. ing, Hrvatska agencija za
okoliš i prirodu
Koranska 5, Zagreb, Croatia
Izvješe o proraunu emisija Republike Hrvatske 2015. (1990. – 2013.) Zagreb, oujak 2015.
SADRAJ
S2 TRENDOVI EMISIJA 1990.-2013. I PROJEKCIJE ZA 2020. GODINU ..................... - 14 -
S3 SEKTORSKE EMISIJE U 2013. GODINI ..................................................................... - 15 -
S4 PONOVNI PRORAUNI (REKALKULACIJE) ......................................................... - 21 -
S5 PROVEDENA POBOLJŠANJA I DRUGE AKTIVNOSTI ......................................... - 29 -
S6 PLANIRANA POBOLJŠANJA .................................................................................... - 31 -
1.2. INSTITUCIONALNI I ORGANIZACIJSKI USTROJ IZRADE PRORAUNA EMISIJA
ONEIŠUJUIH TVARI......................................................................................................... - 37 -
1.4. KORIŠTENA METODOLOGIJA I IZVORI PODATAKA O AKTIVNOSTIMA ..... - 42 -
1.4.1. Izvori podataka ............................................................................................................. - 42 -
1.6. PRIMIJENJENI POSTUPCI OSIGURANJA I KONTROLE KVALITETE ................ - 50 -
1.6.1. Kontrola kvalilitete (QC).............................................................................................. - 50 -
1.7.1. Pregled metodologije ocjene nesigurnosti .................................................................. - 53 -
1.7.2. Dokumentiranje nesigurnosti ...................................................................................... - 55 -
- 2 -
1.8. OPA OCJENA POTPUNOSTI .................................................................................. - 60 -
1.8.1. Izvori emisije koji se prijavljuju kao “NE“ ................................................................. - 61 -
1.8.2. Izvori emisije koji se prijavljuju kao “IE“ ................................................................... - 62 -
1.8.3. Izvori emisije koji se prijavljuju kao “OSTALI” ......................................................... - 63 -
II ANALIZA KLJUNIH TRENDOVA EMISIJA PO ONEIŠUJUIM TVARIMA .......
.......................................................................................................................... - 67 -
2.2. ANALIZA KLJUNIH IZVORA ................................................................................ - 67 -
2.3. EMISIJE VELIKIH TOKASTIH IZVORA (VTI) U 2013. GODINI ......................... - 72 -
III TRENDOVI EMISIJA ONEIŠUJUIH TVARI ...................................................... - 74 -
3.1 SUMPOROV DIOKSID (SO2) ...................................................................................... - 74 -
3.2 DUŠIKOVI OKSIDI (NOX) ........................................................................................... - 76 -
3.3 AMONIJAK (NH3) ....................................................................................................... - 79 -
3.7 ESTICE (TSP, PM10 I PM2,5) I AA (BC) ................................................................ - 89 -
3.7.1 Ukupno suspendirane estice (TSP) ........................................................................... - 90 -
3.7.2 estice (PM10) ................................................................................................................ - 92 -
3.7.3 estice (PM2,5) ............................................................................................................... - 94 -
3.7.4 aa (BC) ...................................................................................................................... - 97 -
3.8.1 Olovo (Pb) ..................................................................................................................... - 99 -
3.8.2 Kadmij (Cd) ................................................................................................................. - 101 -
3.8.3 iva (Hg) ..................................................................................................................... - 103 -
3.9 OSTALI TEŠKI METALI (As, Cr, Cu, Ni, Se i Zn) ................................................... - 105 -
3.9.1 Arsen (As) ................................................................................................................... - 106 -
3.9.2 Krom (Cr) .................................................................................................................... - 108 -
3.9.3 Bakar (Cu) ................................................................................................................... - 110 -
3.9.4 Nikal (Ni) .................................................................................................................... - 111 -
3.9.5 Selen (Se) ..................................................................................................................... - 113 -
3.9.6 Cink (Zn) ..................................................................................................................... - 115 -
3.10.1 Dioksini i furani (PCDD/PCDF) ................................................................................ - 118 -
3.10.2 Policikliki aromatski ugljikovodici (PAU) .............................................................. - 120 -
3.10.3 Heksaklorbenzen (HCB) ............................................................................................ - 122 -
4.1 IZGARANJE GORIVA (NFR 1.A) ............................................................................. - 129 -
4.2 PROIZVODNJA ELEKTRINE ENERGIJE I TOPLINE (NFR 1.A.1) .................... - 132 -
4.3 INDUSTRIJA I GRADITELJSTVO (NFR 1.A.2) ....................................................... - 139 -
4.4 PROMET (NFR 1.A.3) ................................................................................................ - 142 -
4.5 MALA LOIŠTA (NFR 1.A.4.i) ................................................................................. - 154 -
4.6 NECESTOVNI POKRETNI IZVORI I STROJEVI (NFR 1.A.4.Ii, 1.A.2.g.vii) ........ - 159 -
4.7 NFR 1 B FUGITIVNE EMISIJE IZ GORIVA ............................................................. - 162 -
V PROIZVODNI PROCESI I UPORABA OTAPALA (NFR 2) ................................... - 167 -
5.1 MINERALNI PROIZVODI (NFR 2.A) ...................................................................... - 169 -
5.2 PROIZVODNJA KEMIKALIJA (NFR 2.B) ............................................................... - 175 -
5.3 PRPOIZVODNJA METALA (NFR 2.C) .................................................................... - 180 -
5.4 OSTALA UPORABA OTAPALA I PROIZVODA (NFR 2.D – 2.L) ........................ - 183 -
VI POLJOPRIVREDA (NFR 3)........................................................................................ - 201 -
6.2 PROIZVODNJA USJEVA I POLJOPRIVREDNIH TALA (NFR 3.D) ..................... - 210 -
VII OTPAD (NFR 5) .......................................................................................................... - 215 -
- 4 -
7.1 BIOLOŠKA OBRADA OTPADA – ODLAGANJE KOMUNALNOG OTPADA NA
TLO (NFR 5.A) ........................................................................................................................ - 217 -
7.3 UPRAVLJANJE OTPADNIM VODAMA (NFR 5.D) .............................................. - 223 -
7.4 OSTALI OTPAD (NFR 5.E) ....................................................................................... - 225 -
VIII PRIRODNI IZVORI (NFR 11) .................................................................................... - 228 -
8.1 ŠUMSKI POARI (NFR 11.B) .................................................................................... - 228 -
IX REKALKULACIJE I POBOLJŠANJA ........................................................................ - 230 -
9.1 REKALKULACIJE I OSTALE PROMJENE .............................................................. - 230 -
9.2 PLANIRANA POBOLJŠANJA .................................................................................. - 234 -
IIR LITERATURA .................................................................................................................... - 252 -
DODATAK 2. OPIS SNAP97 SEKTORA............................................................................. - 259 -
DODATAK 5. ENERGETSKA BILANCA REPUBLIKE HRVATSKE ZA 2013 ............... - 328 -
DODATAK 6. NFR 2013 ....................................................................................................... - 335 -
DODATAK 7. ANALIZA NESIGURNOSTI ....................................................................... - 345 -
DODATAK 8. UTJECAJ REKALKULACIJA 1990. – 2012. OBZIROM NA ONEIŠUJUU
TVAR I SNAP97 SEKTORE ..................................................................................................... - 367 -
- 5 -
TUMA KRATICA
prekograninom oneišenju zraka na velikim udaljenostima
CollectER - Collect Emission Register; Registar emisija - baza podataka za izradu nacionalnog
prorauna emisija oneišujuih tvari
COPERT - Computer Programme to Calculate Emissions from Road Transport; Programska
aplikacija za proraun emisija iz cestovnog prometa
CORINAIR - Core Inventory of Air Emissions in Europe; Osnove prorauna emisija u zrak u
Europi
CRF - Common Reporting Format (UNFCCC); Tablini prikaz izrauna emisija prema
UNFCCC
EEA - European Environmental Agency; Europska agencija za zaštitu okoliša
EMEP - Protocol on Long-term Financing of the Cooperative Programme for Monitoring
and Evaluation of the Long-range Transmission of Air Pollutants in Europe;
Protokol o dugoronom financiranju Programa za praenje i procjenu
prekograninog prijenosa oneišujuih tvari u zraku na velike udaljenosti u
Europi
ETC/ACC - European Topic Centre on Air and Climate Change; Europski centar za zrak i
klimatske promjene
IIR - Informative Inventory Report (uz LRTAP Konvenciju); Izvješe o proraunu emisija
oneišujuih tvari (uz LRTAP Konvenciju)
IPCC - Intergovernmental Panel on Climate Change; Meuvladino tijelo za klimatske
promjene
mnogostrukom uinku mnogostrukih oneišujuih tvari (Gothenburški Protokol)
NFR - Nomenclature for Reporting (uz LRTAP Konvenciju); format za izvještavanje
emisija oneišujuih tvari prema LRTAP Konvenciji
NN-MU - Narodne novine - Meunarodni ugovori
AE-DEM - Air Emission – Data Exchange Mode; Emisije u zrak – modul za razmjenu podataka
- 6 -
ReportER - modul AE-DEM programskog paketa za izradu izvješa
SNAP - Selected Nomenclature for Air Pollution; Odabrani format za izvještavanje o
emisijama u zrak
naroda za Europu
UNFCCC - United Nations Framework Convention on Climate Change; Okvirna konvencija
Ujedinjenih naroda o promjeni klime
ROO - Registar oneišenja okoliša
NEC Directive - National Emission Celing Directive; Direktiva o gornjim granicama emisije za
pojedine atmosferske oneišujue tvari
St.lj. - Statistiki ljetopis
MUP - Ministarstvo unutarnjih poslova
poduzetništva)
vodnog gospodarstva)
MZOP - Ministarstvo zaštite okoliša i prirode (ranije MZOPUG - Ministarstvo zaštite
okoliša prostornog ureenja i graditeljstva)
EIHP - Energetski Institut Hrvoje Poar
SO2 - Sumporovi oksidi (SO2 i SO3 izraeni kao SO2)
NOx - Dušikovi oksidi (NO2 i NO izraeni kao NO2)
NH3 - Amonijak
HOS-evi - Hlapivi organski spojevi
PM10 - estice aerodinaminog promjera manjeg od 10 μm
PM2,5 - estice aerodinaminog promjera manjeg od 2,5 μm
BC - Black carbon; aa – ugljine estice koje apsorbiraju svjetlost
- 7 -
Pb - Olovo
Cd - Kadmij
Hg - iva
As - Arsen
Cr - Krom
Cu - Bakar
Ni - Nikal
Se - Selen
Zn - Cink
HCH - Heksaklorcikloheksan
HCB - Heksaklorbenezen
PCB - Poliklorirani bifenili
Gg - Gigagram (1 Gigagram = 1 kilotona; 1 Gg = 1 kt)
Mg - Megagram (1 Megagram = 1 tona; 1 Mg = 1 t)
DE - Direktne emisije – emisije iz nepokretnih izvora prijavljene u ROO
BDP - Bruto domai proizvod
POPIS SLIKA
Slika S2-1 Relativni trendovi za ukupne emisije glavnih oneišujuih tvari u zrak u Republici Hrvatskoj za
razdoblje od 1990. do 2013. i projekcije „scenarija s mjerama“ i „scenarija s dodatnim mjerama“za 2020 ..... - 15 -
Slika 1.2-1 Nacionalni sustav za praenje emisija .................................................................................................. - 39 -
Slika 3.1-1 Emisija SO2 (kt/god), udio po sektoru i promjene u emisiji SO2 ....................................................... - 75 -
Slika 3.2-1 Emisija NOX (kt/god), udio po sektoru i promjene u emisiji NOx .................................................... - 78 -
Slika 3.3-1 Emisija NH3 (kt/god), udio po sektoru i promjene u emisiji NH3 ..................................................... - 80 -
Slika 3.4-1 Relativne emisije tvari (bez prirodnih izvora) koje pridonose zakiseljavanju i eutrofikaciji,
razdoblje od 1990. do 2013. godine (baza 100 u 1990.) ............................................................................................ - 83 -
Slika 3.5-1 Emisija CO (kt/god), udio po sektoru i promjene u emisiji CO ........................................................ - 85 -
Slika 3.6-1 Emisija NMHOS (kt/god), udio po sektoru i promjene u emisiji NMHOS ..................................... - 88 -
Slika 3.7.1-1 Emisije TSP (kt/god), udio po sektoru i promjene u emisiji TSP ................................................... - 91 -
Slika 3.7.2-1 Emisije PM10 (kt/god), udio po sektoru i promjene u emisiji PM10................................................. - 93 -
Slika 3.7.3-1 Emisije PM2,5 (kt/god), udio po sektoru i promjene u emisiji PM2,5 ............................................... - 95 -
Slika 3.7.4-1 Emisije BC (kt/god), udio po sektoru i promjene u emisiji BC ....................................................... - 97 -
Slika 3.8.1-1 Emisija Pb (t/god) i postotni udio po sektoru i promjene u emisiji Pb ........................................ - 100 -
Slika 3.8.2-1 Emisija Cd (t/god) i postotni udio po sektoru i promjene u emisiji Cd ....................................... - 102 -
Slika 3.8.3-1 Emisija Hg (t/god), udio po sektoru (%) i promjene u emisiji Hg ................................................ - 104 -
Slika 3.9.1-1 Emisija As (t/god), udio po sektoru (%) i promjene u emisiji As ................................................. - 106 -
Slika 3.9.2-1 Emisija Cr (t/god), udio po sektoru (%) i promjene u emisiji Cr .................................................. - 108 -
Slika 3.9.3-1 Emisija Cu (t/god), udio po sektoru (%) i promjene emisiji Cu .................................................... - 110 -
Slika 3.9.4-1 Emisija Ni (t/god), udio po sektoru (%) i promjene u emisiji Ni .................................................. - 112 -
Slika 3.9.5-1 Emisija Se (t/god), udio po sektoru (%) i promjene u emisiji Se .................................................. - 114 -
Slika 3.9.6-1 Emisija Zn (t/god), udio po sektoru (%) i promjene u emisiji Zn ................................................. - 116 -
Slika 3.10.1-1 Emisija PCDD/PCDF (g I-TEQ/god), udio po sektoru i promjene u emisiji PCDD/PCDF ...... - 119 -
Slika 3.10.2-1 Emisija PAU (kg/god), udio po sektoru i promjene u emisiji PAU ............................................ - 121 -
Slika 3.10.3-1 Emisija HCB (kg/god), udio po sektoru i promjene u emisiji HCB ............................................ - 123 -
Slika 3.10.4-1 Emisija PCB (kg/god), udio po sektoru i promjene u emisiji PCB ............................................. - 125 -
Slika 10.4-1 Trend i projekcije emisije NOx ......................................................................................................... - 247 -
Slika 10.4-2 Trend i projekcije emisije SO2 ........................................................................................................... - 248 -
Slika 10.4-3 Trend i projekcije emisije NMHOS .................................................................................................. - 249 -
Slika 10.4-4 Trend i projekcije emisije NH3 .......................................................................................................... - 250 -
- 9 -
POPIS TABLICA
oneišenje u Republici Hrvatskoj, 2013. godina ................................................................................................ - 17 -
Tablica S3-2 Emisija estica u Republici Hrvatskoj, 2013. godina ..................................................................... - 18 -
Tablica S3-3 Emisija teških metala u Republici Hrvatskoj, 2013. godina ......................................................... - 19 -
Tablica S3-4 Emisija postojanih organskih oneišujuih tvari u Republici Hrvatskoj, 2013. godina.......... - 20 -
Tablica S4-1 Rekalkulacije i objašnjenja za razlika izmeu podnesenih ukupnih emisija oneišujuih tvari
za 2012. u IIR 2012 i u IIR 2013 ............................................................................................................................... - 21 -
Tablica S5-1 Provedena poboljšanja i druge aktivnosti u Hrvatskom IIR 2015 ............................................... - 29 -
Tablica S6-1 Planirana poboljšanje prorauna za slijedei ili jedan od slijedeih Izvještaja ........................ - 31 -
Tablica 1.1-1 Status meunarodnih ugovora koji su doneseni u okviru LRTAP Konvencije ........................ - 33 -
Tablica 1.1-2 Emisijske kvote oneišujuih tvari za Republiku Hrvatsku s rokovima postizanja............... - 34 -
Tablica 1.1-3 Razina emisije u 2005. godini za SO2, NOx, NH3, HOS i PM2,5 i obveza smanjenja emisije za
2020. godinu i nakon nje prema reviziji Gothenburškog Protokola ................................................................. - 35 -
Tablica 1.1-4 Razine emisija POO sukladno Protokolu POO ............................................................................ - 35 -
Tablici 1.1-5 Trend ukupnih emisija Republike Hrvatske po oneišujuoj tvari .......................................... - 37 -
Tablica 1.4-2 Slubeni i ostali izvori podataka o aktivnostima za NFR sektore .............................................. - 42 -
Tablica 1.5-1 Kljuni izvori emisije za Republiku Hrvatsku u 2013. g.............................................................. - 48 -
Tablica 1.5-1 (nastavak) Kljuni izvori emisije za Republiku Hrvatsku u 2013. g. .......................................... - 49 -
Tablica 1.6-1 Plan za „Stage 3 in depth reviews“ (2013. – 2017.)......................................................................... - 52 -
Tablica 1.7.2-1 Primijenjene razine nesigurnosti za podatke o aktivnosti i izvori podataka o nesigurnosti
podataka o aktivnostima ........................................................................................................................................ - 56 -
Tablica 1.7.2-2 Primijenjena razina nesigurnosti faktora emisije za SO2, NO2, NMHOS, CO, TSP, PM10, PM2,5,
PAU, HCB, PCDD/PCDF ........................................................................................................................................ - 57 -
Tablica 1.7.2-4 Primijenjena razina nesigurnosti faktora emisije za PM2,5, PM10 i TSP u sektoru 1.A.4 ........ - 58 -
Tablica 1.7.3-1 Saetak procjene nesigurnosti za Republiku Hrvatsku i ukupne emisije oneišujuih tvari u
2013 ........................................................................................................................................................................... - 59 -
- 10 -
Tablica 1.8-4 Pod-sektori objašnjeni pod kodom „Ostali“ ................................................................................. - 63 -
Tablica 2.2-1 Kljuni i glavni izvori emisija oneišujuih tvari, doprinos u ukupnoj emisiji u 2013. godini te
udio promjene emisije („-“ smanjenje i „+“ poveanje) od 1990. do 2013. godine ........................................... - 68 -
Tablica 2.3-1 Emisije oneišujuih tvari iz velikih tokastih izvora i udio VTI u ukupnim emisijama
Republike Hrvatske, 2013. godina ......................................................................................................................... - 73 -
Tablica 3.1-1: Emisija SO2 po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ............................. - 75 -
Tablica 3.2-1 Emisija NOx po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ............................. - 78 -
Tablica 3.3-1 Emisija NH3 po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine.............................. - 81 -
Tablica 3.4-1 Emisije tvari koje uzrokuju zakiseljavanje i eutrofikaciju izraene u ekvivalentima kiselosti (*)
................................................................................................................................................................................... - 83 -
Tablica 3.5-1 Emisija CO po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ............................... - 86 -
Tablica 3.6-1 Emisija NMHOS po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ..................... - 89 -
Tablica 3.7.1-1 Emisija TSP po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ........................... - 91 -
Tablica 3.7.2-1 Emisija PM10 po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine .......................... - 94 -
Tablica 3.7.3-1 Emisija PM2,5 po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ......................... - 96 -
Tablica 3.7.4-1 Emisija BC po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ............................. - 98 -
Tablica 3.8.1-1 Emisija Pb po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine............................ - 100 -
Tablica 3.8.2-1 Emisija Cd po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ........................... - 103 -
Tablica 3.8.3-1 Emisija Hg po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ........................... - 105 -
Tablica 3.9.1-1 Emisija As po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine............................ - 107 -
Tablica 3.9.2-1 Emisija Cr po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ............................ - 109 -
Tablica 3.9.3-1 Emisija Cu po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ........................... - 111 -
Tablica 3.9.4-1 Emisija Ni po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ............................ - 112 -
Tablica 3.9.5-1 Emisija Se po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ............................ - 114 -
Tablica 3.9.6-1 Emisija Zn po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ........................... - 116 -
Tablica 3.10-1 Postojane organske oneišujue tvari (POO) ........................................................................... - 118 -
Tablica 2.4.10-2 Emisija PCDD/PCDF po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine........ - 120 -
Tablica 3.10.2-1 Emisija PAU po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ...................... - 122 -
Tablica 3.10.3-1 Emisija HCB po SNAP nomenklaturi u razdoblju od 1990. do 2013. godine ...................... - 124 -
Tablica 3.10.4-1 Emisija PCB u RH u razdoblju od 1990. do 2013. godine (kg/god) ....................................... - 126 -
Tablica 4.4-2 Trend broja cestovnih vozila po tipu (´000) ................................................................................. - 150 -
Tablica 4.4-3 Tip i klasa vozila, njihova brzina i udio vonje na pojedinom tipu cesta ............................... - 150 -
- 11 -
Tablica 4.7-1 Podaci o aktivnosti za NFR šifre 1.B.1.a, 1.B.1.b, 1.B.1.c, 1.B.2.a.i, 1.B.2.a.v, 1.B.2.b, 1.B.2.c i 1.B.3 ..
................................................................................................................................................................................. - 164 -
Tablica 4.7-2 Podaci o aktivnosti za NFR šifru 1.B.2.a.iv, prikazani po relevantnim SNAP šiframa ........... - 165 -
Tablica 4.2-1 Podaci o aktivnosti za NFR kodove 2.B.1, 2.B.2 i 2.B.10.a, po SNAP kodovima ...................... - 178 -
Tablica 4.2-2 Podaci o aktivnosti za NFR kod 2.B.10.a, po SNAP kodovima .................................................. - 179 -
Tablici 4.3-1 Trendovi podataka o aktivnosti za NFR kodove 2.C.1, 2.C.2 i 2.C.3, po SNAP kodovima...... - 182 -
Tablica 6.1-2 Izvori podataka o aktivnostima za NFR šifru 3.B Stoarstvo i gospodarenje stajskim gnojivom ...
................................................................................................................................................................................. - 206 -
Tablica 6.1-3 Podatak o aktivnosti za NFR šifre 3.B.1.a, 3.B.1.b, 3.B.2, 3.B.3, 3.B.4.d, 3.B.4.e i 3.B.4.f ........... - 207 -
Tablica 6.1-4 Podatak o aktivnosti za NFR šifre 3.B.4.g.i, 3.B.4.g.ii, 3.B.4.g.iii, i 3.B.4.g.iv ............................ - 208 -
Tablica 9-1 Podatak o aktivnosti za sektor 11B – Šumski poari ..................................................................... - 228 -
Tablica 10.4-1 Saetak za NOx emisije i projekcije ........................................................................................... - 247 -
Tablica 10.4-2 Saetak za SO2 emisije i projekcije............................................................................................. - 248 -
Tablica 10.4-3 Saetak za NMHOS emisije i projekcije.................................................................................... - 249 -
Tablica Dodatak 1 QA/QC aktivnosti ................................................................................................................. - 257 -
- 12 -
SAETAK
Republika Hrvatska je stranka Konvencije o dalekosenom prekograninom oneišenju zraka
(LRTAP) iz 1979. godine i pripadajuih Protokola koji sadre obvezu smanjenja emisija
pojedinanih/odreenih oneišujuih tvari.
Zbog obveza prema LRTAP Konvenciji u Hrvatskoj se godišnje podnosi proraun emisija
oneišujuih tvari u zrak s podruja Republike Hrvatske kao i Izvješe o proraunu emisija
oneišujuih tvari u zrak (dalje u tekstu: IIR). Prvi proraun emisija oneišujuih tvari kao i prvi IIR
podnesen je 1998. godine za emisije u 1996. godini.
Hrvatski proraun emisija oneišujuih tvari je sustav u nadlenosti Ministarstva zaštite
okoliša i prirode (MZOP) i Agencije za zaštitu okoliša (AZO). Brigu o pripremi prorauna emisija,
odravanje baza podataka (CollectER i COPERT) i izradu ovog izvješa vodi izvršna institucija
EKONERG - institut za energetiku i zaštitu okoliša d.o.o. iz Zagreba u suradnji s AZO.
Proraun emisija obuhvaa oneišujue tvari definirane u LRTAP Konvenciji i njenih osam
protokola: glavne oneišujue tvari (SO2, NOx, CO, NMHOS, NH3), estice (TSP, PM10 i PM2,5), au
(BC), teški metali (Cd, Pb, Hg, As, Cr, Cu, Ni, Se i Zn) i postojane organske oneišujue tvari
(PCDD/PCDF, PAU, HCB i PCB).
Republika Hrvatska godišnje podnosi proraun emisija prikazan u NFR formatu i to za sve gore
navedene oneišujue tvari, te za sve godine u razdoblju od 1990. do 2013. godine.
Emisija oneišujuih tvari se izraunava na osnovu standardnih metoda i postupaka na temelju
1EMEP/EEA Air Pollutant Emission Inventory Guidebook “Technical Guidance To Prepare National Emission
1 EMEP/EEA Prirunik za proraun emisija oneišujuih tvari u zrak „ Tehnike smjernice za izradu nacionalnih izvješa o proraunu emisija oneišujuih tvari u zrak (2009)”
- 13 -
Inventories” (2009) i na 2EMEP/CORINAIR Good Practice Guidance, Good practice for CLRTAP emission
inventories.
Kljuni podaci o aktivnostima potrebni za izradu prorauna jesu nacionalna energetska bilanca,
Statistiki ljetopisi i statistika industrijska izvješa, nacionalna baza podataka za cestovna vozila,
Registar oneišenja okoliša (ROO) - zrak, baza podataka o emisijama hlapivih organskih spojeva i
podaci pojedinih velikih nepokretnih izvora oneišivaa okoliša.
Nacionalna energetska bilanca za 2013. godinu nije bila dostupna u vrijeme izrade prorauna i
izvješa. U svrhu usklaenja s obvezama izvještavanja o emisijama za cjelokupan sektor, koliina
energije za cjelokupan energetski sektor je preuzeta iz Nacionalne energetske bilance za 2013. godinu,
osim za velike tokaste izvore, za koje su emisije preuzete iz ROO u AZO-u.
U izvješu je provedena analiza kljunih kategorija, kojom su odreeni svi kljuni izvori emisija
pojedine oneišujue tvari u RH tijekom 2013. godine zajedno s prikazom emisija velikih tokastih
izvora u 2013. (Poglavlje 2).
U svrhu izrade prorauna izraen je raspored aktivnosti za kontrolu i osiguranje kvalitete
podataka, koji obuhvaa osnovne procedure i postupke pri izradi prorauna i izvješa (Prilog 1).
U izvještaju je provedena ocjena nesigurnost proraunatih emisija oneišujuih tvari koristei
Tier 1 EMEP/EEA metodologiju. Procijenjena je nesigurnost emisija oneišujuih tvari u 2013. godini
i nesigurnost trenda za razdoblje 1990.-2013. (Poglavlje 1.7 i Prilog 7).
U dijelu saetka S2 prikazani su trendovi svih oneišujuih tvari u obuhvatu za razdoblje
1990.-2013. zajedno s projekcijama emisija za 2020. godinu. Dio saetka S3 daje pregled sektorskih
emisija u 2013. Pregledi provedenih rekalkulacija i drugih promjena dani su u dijelu saetka S4 ,
provedena unapreenja u S5 i planirana unapreenja u S6.
2 EMEP/CORINAIR smjernice dobre prakse, Dobra praksa za izradu prorauna emisija oneišujuih tvari u zrak prema CLRTAP.
- 14 -
S2 TRENDOVI EMISIJA 1990.-2013. I PROJEKCIJE ZA 2020. GODINU
Emisije svih relevantnih oneišujuih tvari pokazuju opi trend smanjenja u razdoblju od 1990.
do 2013. godine. Emisija NOx smanjena je za 47%, SO2 za 90,4%, NH3 za 40%, NMVOC za 90,4%, CO
za 66,9%, PM2,5 za 29,1%, PM10 za 25,3%, TSP za 11,3%, BC za 40,8%, teški metali: Pb za 98,8%, Cd za
51..%, Hg za 57,8%, As za 94,9%, Cr za 71,9%, Cu za 14,5%, Ni za 75%, Se za 29,7% i Zn za 28,3%.
Emisija PCDD/PCDF smanjena je za 32,4%, PCB za 11,0%, HCB za 11,9% i PAU za 31,1% (Tablica 1.1-
5).
Projekcije etiri glavnih oneišujuih tvari pokazuju da su emisije u 2013. za SO2, NOx i
NMHOS ispod vršnih vrijednosti emisija utvrene u Gothenburškom Protokolu (Tablica 1.1-2), a
emisija NH3 iznad gornje granice utvrene u Gothenburškom Protokolu. Scenarij bez mjera predvia
blagi porast emisija NOx do 2020., blagi pad emisija SO2 i postepeni porast emisija NMHOS i NH3.
Scenarij s dodatnim mjerama promatra emisije NOx, NMHOS i NH3. Predvia porast emisija NOx u
razdoblju do 2020., postepeni pad emisija NMHOS i postepeni porast emisija NH3, ali sporiji nego što
je to predvieno u scenariju s mjerama. Za emisije NH3, projekcija prikazuje da se ak niti u scenariju
s dodatnim mjerama, cilj postavljen za NH3 prema Gothenburškom Protokolu ne moe ispuniti. Kao
što je vidljivo, cjelokupan trend emisije NH3 je iznad gornje granice utvrene u Gothenburškom
Protokolu. U razdoblju kada je smanjenje emisije NH3 bilo postavljeno na 30 kt, ukupna nacionalna
emisija je iznosila 37 kt. Hrvatska je bila obvezna smanjiti emisiju NH3, relativno za oko 19% i
apsolutno za najmanje 7 kt do 2010. godine. Od tog vremena, hrvatski proraun emisija se konstantno
poboljšavao zbog ukljuivanja nove kategorije izvora emisije, auriranja emisijskih faktora, te
primjene pouzdanijih grupa podataka o aktivnostima za itavo razdoblje promatranja (promjena
obveznika dostave podataka). Uz sve te promjene, cjelokupan trend emisije NH3 se poveao za oko
57% (promatrajui 1990. godinu, te uzimajui u obzir trenutnu vrijednost emisije NH3, koja je iznosila
59 kt, te vrijednost emisije NH3 u vrijeme podešavanja smanjenja emisije NH3, koja je tada iznosila 37
kt). Promatrajui 2010. i sadašnju situaciju, Republika Hrvatska je smanjila emisiju NH3, relativno za
oko 40% i apsolutno za oko 22,5 kt. Uzimajui u obzir gore navedeno, Republika Hrvatska e
predloiti podešavanje prema obvezi smanjenja emisije amonijaka. Takoer, Republika Hrvatska
mora uloiti velike napore za primjenu metodologije Tier 2 za proraun emisija NH3 iz kljunih
izvora emisije NH3.
Emisija NOx i projekcije emisija NOx direktno su ovisne o koliinama budue potrošnje
fosilnog goriva. Emisija SO2 i projekcije emisija SO2 uglavnom je ovisna o sadraju sumpora u
fosilnim gorivima i obvezujuem zakonodavnom okviru (Uredba o kakvoi tekuih naftnih goriva NN
53/06, 154/08 na snazi u vrijeme izrade Strategije energetskog razvoja Republike Hrvatske) ali i o strukturi
potrošnji goriva u RH. Emisije NMHOS i NH3 i njihove projekcije ovise o projekcijama podataka o
aktivnosti u sektorima industrije i otapala za NMHOS, te u sektorima poljoprivrede i industrije za
NH3, a takoer i o mjerama koje su ili e biti implementirane. Nastavna slika prikazuje kretanje
relativnih emisija glavnih oneišujuih tvari i njihove projekcije za „scenarij s mjerama“ i za „scenarij
s dodatnim mjerama“ kao i odgovarajue ciljne vrijednosti utvrene prema Gothenburškom
Protokolu (slika S2-1 ).
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
110%
NOx (100% = 105 kt) SO2 (100% = 170 kt)
NMHOS (100% = 129 kt) NH3 (100% = 56 kt)
Vršna emisija NOx (87 kt = 99%) Vršna emisi ja SO2 (70 kt = 41%)
Vršna emisija NMHOS (90 kt = 75%) Vršna emisi ja NH3 (30 kt = 53%)
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
110%
NOx (100% = 105 kt) SO2 (100% = 170 kt)
NMHOS (100% = 129 kt) NH3 (100% = 56 kt)
Vršna emisi ja NOx (87 kt = 99%) Vršna emisija SO2 (70 kt = 41%)
Vršna emisi ja NMHOS (90 kt = 75%) Vršna emisija NH3 (30 kt = 53%)
Slika S2-1 Relativni trendovi za ukupne emisije glavnih oneišujuih tvari u zrak u Republici Hrvatskoj za
razdoblje od 1990. do 2013. i projekcije „scenarija s mjerama“ i „scenarija s dodatnim mjerama“za 2020
S3 SEKTORSKE EMISIJE U 2013. GODINI
• Energetika (izgaranja goriva i fugitivne emisije) je glavni izvor oneišenja zraka u RH.
Sektor energetike doprinosi ukupnim emisijama slijedeih oneišujuih tvari: emisije SO2
- 16 -
pridonosi s 99,9%, NOx s 92,4%, NMHOS s 54,6%, TSP s 55,2%, PM2,5 s 90,7%, PM10 s 73,4%,
BC s 92,2%, CO s 99,5%, Pb s 89,6%, Cd s 79,2%, Hg s 99,3%, As s 94,1%, Cr s 95,8%, Cu s
99,1%, Ni s 98,7%, Se s 40,5%, Zn s 99,4%, PCDD / PCDF s 83%, PAU s 97% i HCB s 93%.
• Proizvodni procesi i uporaba proizvoda: proizvodnja mineralnih proizvoda, proizvodnja
anorganskih kemikalija, industrija metala i ostala uporaba otapala i proizvoda su kljuni
izvori emisije NMHOS, PCB, Se, Cd, TSP, PM10 i PM2,5. U emisiji PCB-ova sudjeluje s 98,9%, u
emisiji NMHOS s 38.4%, Se s 59,5%, TSP s 37,9%, PM10 s 16,9%, Cd s 20,6%, Pb s 10,3%, PM2,5
s 7,9%, BC s 7,8% i NH3 s 5,4%.
• Poljoprivreda: je glavni izvor emisije NH3, gospodarenje stajskim gnojivom sudjeluje s
67,7%, a primjena mineralnih N-gnojiva s 18,8%.
• Otpad: je izvor emisije PCDD/PCDF.
• Prirodni izvori: obuhvaaju emisije od šumskih poara koje ne ulaze u ukupni nacionalni
total RH ve se samo informativno izvještavaju.
U Tablicama od S3-1 do S3-4 su prezentirane ukupne emisije po sektorima ispuštanja i ukupne
(specifine) emisije izraene u ovisnosti o broju stanovnika, površini kao i u ovisnosti o bruto
domaem proizvodu (BDP) Republike Hrvatske u 2013. godini. U Tablicama su takoer dani
doprinosi pojedinih SNAP sektora u ukupnoj emisiji pojedine oneišujue tvari.
Tablica S3-1 daje prikaz emisija oneišujuih tvari koje uzrokuju zakiseljavanje, eutrofikaciju i
fotokemijsko oneišenje (SO2, NOx, NMHOS, CO i NH3), Tablica S3-2 emisije estica (TSP, PM10 i
PM2,5), Tablica S3-3 emisije teških metala (Pb, Cd, Hg, As, Cr, Cu, Ni, Se i Zn) i Tablica S3-4 emisije
postojanih organskih oneišujuih tvari (PAU, PCDD/PCDF, PCB i HCB) za Republiku Hrvatsku u
2013. godini.
Tablica S3-1 Emisija oneišujuih tvari koje uzrokuju zakiseljavanje, eutrofikaciju i fotokemijsko oneišenje
u Republici Hrvatskoj, 2013. godina
Emisije 2013. godine - t/god SO2 NOx NMHOS CO NH3
Izgaranje u termoenergetskim objektima i postrojenjima za pretvorbu energije 8.887,6 7.675,2 312,2 1.147,0 11,4 Izgaranje u ne-industrijskim loištima 1.116,0 4.300,9 9.116,2 67.293,2 1.168,0 Izgaranje u industriji 3.013,6 5.875,9 1.391,2 9.105,3 83,4 Proizvodni procesi 3.027,4 1.106,3 5.908,1 22.165,0 1.899,7 Pridobivanje i distribucija fosilnih goriva i geotermalne energije 0 0 4724,7366 0 0 Korištenje otapala i ostalih proizvoda 0,0 172,8 13.382,8 528,8 39,8 Cestovni promet 23,5 24.315,7 7.091,7 40.020,6 562,0 Ostali pokretni izvori i strojevi 308,7 9.190,4 1.286,4 12.386,1 2,8 Obrada i odlaganje otpada 0,8 10,4 2.204,6 1,2 611,5 Poljoprivreda 0,0 3.101,3 654,00882 0 29.350,3 UKUPNO 16.377,5 55.748,9 46.072,1 152.647,4 33.728,9 Ostali izvori (nisu ukljueni u ukupnu emisiju) 313,7 1.447,2 646,3 6.111,9 40,0 EMISIJA PO STANOVNIKU, kg/stanovniku 3,8 13,1 10,8 35,9 7,9
EMISIJA PO POVRŠINI, kg/km2 0,3 1,0 0,8 2,7 0,6 EMISIJA PO BDP, g/EUR 0,4 1,3 1,1 3,5 0,8
Udio, % SO2 NOx NMVOC CO NH3
Izgaranje u termoenergetskim objektima i postrojenjima za pretvorbu energije 54,3 13,8 0,7 0,8 3,4E-02 Izgaranje u ne-industrijskim loištima 6,8 7,7 19,8 44,1 3,5 Izgaranje u industriji 18,4 10,5 3,0 6,0 0,2 Proizvodni procesi 18,5 2,0 12,8 14,5 5,6 Pridobivanje i distribucija fosilnih goriva i 0,0 0,0 10,3 0,0 0,0 Korištenje otapala i ostalih proizvoda 0,0 3,1E-01 29,0 3,5E-01 0,1 Cestovni promet 0,1 43,6 15,4 26,2 1,7 Ostali pokretni izvori i strojevi 1,9 16,5 2,8 8,1 8,2E-03 Obrada i odlaganje otpada 5,0E-03 1,9E-02 4,8 8,0E-04 1,8 Poljoprivreda 0 5,6 1,4 0 87,0 UKUPNO 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Ostali izvori (nisu ukljueni u ukupnu emisiju) 1,9 2,6 1,4 4,0 0,1
- 18 -
Tablica S3-2 Emisija estica u Republici Hrvatskoj, 2013. godina
Emisije 2013. godine - t/god TSP PM2,5 PM10
Izgaranje u termoenergetskim objektima i postrojenjima za pretvorbu energije 317,6 113,7 194,8 Izgaranje u ne-industrijskim loištima 12.043,1 11.179,9 11.466,8 Izgaranje u industriji 578,2 530,3 551,3 Proizvodni procesi 11.265,6 1.107,3 3.532,7 Pridobivanje i distribucija fosilnih goriva i geotermalne energije 0 0 0 Korištenje otapala i ostalih proizvoda 296,6 279,6 289,8 Cestovni promet 2.045,3 1.494,4 1.838,6 Ostali pokretni izvori i strojevi 584,9 562,7 579,2 Obrada i odlaganje otpada 1,8 1,2 1,5 Poljoprivreda 1.987,2 208,4 1.987,2 UKUPNO 29.120,4 15.477,6 20.441,9 Ostali izvori (nisu ukljueni u ukupnu emisiju) 19,8 19,8 19,8 EMISIJA PO STANOVNIKU, kg/stanovniku 6,8 3,6 4,8
EMISIJA PO POVRŠINI, kg/km2 0,5 0,3 0,4 EMISIJA PO BDP, g/EUR 0,7 0,4 0,5
Udio, % TSP PM2,5 PM10
Izgaranje u termoenergetskim objektima i postrojenjima za pretvorbu energije 1,1 0,7 1,0 Izgaranje u ne-industrijskim loištima 41,4 72,2 56,1 Izgaranje u industriji 2,0 3,4 2,7 Proizvodni procesi 38,7 7,2 17,3 Pridobivanje i distribucija fosilnih goriva i 0 0 0 Korištenje otapala i ostalih proizvoda 1,0 1,8 1,4 Cestovni promet 7,0 9,7 9,0 Ostali pokretni izvori i strojevi 2,0 3,6 2,8 Obrada i odlaganje otpada 6,3E-03 7,9E-03 7,2E-03 Poljoprivreda 6,8 1,3 9,7 UKUPNO 100,0 100,0 100,0 Ostali izvori (nisu ukljueni u ukupnu emisiju) 0,068 0,128 0,097
- 19 -
Tablica S3-3 Emisija teških metala u Republici Hrvatskoj, 2013. godina
Emisije 2013. godine - t/god Pb Hg Cd As Cr Cu Ni Se Zn Izgaranje u termoenergetskim objektima i postrojenjima za pretvorbu energije 287,5 195,1 30,0 127,6 270,6 229,5 6.597,1 24,3 767,7 Izgaranje u ne-industrijskim loištima 471,8 30,5 227,1 7,3 381,9 104,2 35,8 9,6 8.550,0 Izgaranje u industriji 364,9 122,3 52,3 69,7 173,3 192,0 203,7 61,4 2.531,2 Proizvodni procesi 897,7 48,2 90,2 241,5 254,5 84,0 591,3 211,7 560,6 Pridobivanje i distribucija fosilnih goriva i geotermalne energije 0 4E-02 0 0 0 0 0 0 0 Korištenje otapala i ostalih proizvoda 0,0 66,4 51,8 0,0 0,0 51,8 25,9 0,0 25,9 Cestovni promet 4.309,3 11,2 20,0 0,3 322,5 6.159,2 61,8 5,9 5.571,3 Ostali pokretni izvori i strojevi 185,1 1,3 3,4 1,6 17,4 583,3 24,0 3,5 375,7 Obrada i odlaganje otpada 3,1 8,9 0,4 0,1 0,2 4,8 0,2 0,1 0,7 Poljoprivreda 0 0 0 0 0 0 0 0 0 UKUPNO 6.519,4 483,9 475,4 448,1 1.420,3 7.408,8 7.539,7 316,5 18.383,2 Ostali izvori (nisu ukljueni u ukupnu emisiju) 0,35 0,52 0,03 0,13 0,87 0,96 0,035 0,48 126,0 EMISIJA PO STANOVNIKU, kg/stanovniku 1,5 0,1 0,1 0,1 0,3 1,7 1,8 0,1 4,3
EMISIJA PO POVRŠINI, kg/km2 0,1 8,5E-03 8,4E-03 7,9E-03 2,5E-02 0,1 0,1 5,6E-03 0,3 EMISIJA PO BDP, g/EUR 0,2 1,1E-02 1,1E-02 1,0E-02 3,3E-02 0,2 0,2 0,01 0,4
Udio, % Pb Hg Cd As Cr Cu Ni Se Zn Izgaranje u termoenergetskim objektima i postrojenjima za pretvorbu energije 4,4 40,3 6,3 28,5 19,0 3,1 87,5 7,7 4,2 Izgaranje u ne-industrijskim loištima 7,2 6,3 47,8 1,6 26,9 1,4 0,5 3,0 46,5 Izgaranje u industriji 5,6 25,3 11,0 15,6 12,2 2,6 2,7 19,4 13,8 Proizvodni procesi 13,8 10,0 19,0 53,9 17,9 1,1 7,8 66,9 3,0 Pridobivanje i distribucija fosilnih goriva i 0 0,0085 0 0 0 0 0 0 0 Korištenje otapala i ostalih proizvoda 0 13,7 10,9 0 0 0,7 0,3 0 0,1 Cestovni promet 66,1 2,3 4,2 0,1 22,7 83,1 0,8 1,9 30,3 Ostali pokretni izvori i strojevi 2,8 0,3 0,7 0,4 1,2 7,9 0,3 1,1 2,0 Obrada i odlaganje otpada 0,048 1,844 0,086 0,017 0,011 0,064 0,002 0,029 0,004 Poljoprivreda 0 0 0 0 0 0 0 0 0 UKUPNO 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Ostali izvori (nisu ukljueni u ukupnu emisiju) 0,0053 0,108 0,005 0,029 0,061 0,013 0,000 0,151 0,685
- 20 -
Tablica S3-4 Emisija postojanih organskih oneišujuih tvari u Republici Hrvatskoj, 2013. godina
Emisije 2013. godine - kg/god za PAU, HCB i PCB; g I-TEQ/god za PCDD/ PCDF PAU
PCDD / PCDF HCB PCB
Izgaranje u termoenergetskim objektima i postrojenjima za pretvorbu energije 2,2 0,3 1,4E-02 4,0 Izgaranje u ne-industrijskim loištima 5834,1 12,2 8,2E-02 3,1E-02 Izgaranje u industriji 464,0 0,6 2,3E-02 0,6 Proizvodni procesi 54,7 0,34 0 2,8E-01 Pridobivanje i distribucija fosilnih goriva i geotermalne energije 0 0 0 0 Korištenje otapala i ostalih proizvoda 279,5 9,6E-04 0 4,3E+02 Cestovni promet 128,5 0,4 NA NE Ostali pokretni izvori i strojevi 49,5 5,00 3,1E-03 1,5E-02 Obrada i odlaganje otpada 1,6E-04 1,92 5,5E-03 2,8E-03 Poljoprivreda 0 0 0 0,0 UKUPNO 6.812,6 20,7 0,1 430,4
Ostali izvori (nisu ukljueni u ukupnu emisiju) 87,3 6,1E-03 0 0 EMISIJA PO STANOVNIKU, kg/stanovniku 1,6 4,9E-03 3,0E-05 0,1
EMISIJA PO POVRŠINI, kg/km2 0,1 3,7E-04 2,3E-06 7,6E-03 EMISIJA PO BDP, g/EUR 0,2 4,8E-04 3,0E-06 1,0E-02
Udio, % PAU PCDD / PCDF HCB PCB
Izgaranje u termoenergetskim objektima i postrojenjima za pretvorbu energije 3,3E-02 1,3 11,3 0,9 Izgaranje u ne-industrijskim loištima 85,6 58,9 64,4 7,2E-03 Izgaranje u industriji 6,8 3,0 17,7 0,13 Proizvodni procesi 0,8 1,6E+00 0 6,4E-02 Pridobivanje i distribucija fosilnih goriva i 0 0 0 0 Korištenje otapala i ostalih proizvoda 4,1E+00 4,6E-03 0 98,9 Cestovni promet 1,9 1,7 - - Ostali pokretni izvori i strojevi 0,7 24,1 2,4 3,4E-03 Obrada i odlaganje otpada 2,314E-06 9,3E+00 4,3 6,6E-04 Poljoprivreda 0 0 0 0 UKUPNO 100,0 100,0 100,0 100,0
Ostali izvori (nisu ukljueni u ukupnu emisiju) 1,3 2,9E-02 0 0
- 21 -
S4 PONOVNI PRORAUNI (REKALKULACIJE)
sektorskih poboljšanja, prelaska na višu razinu prorauna (npr. Tier 2), promjene metodologije,
nekonzistentnosti trendova emisije, vee tonosti prorauna i smanjenja nesigurnosti prorauna.
Za ovogodišnje podnošenje, emisije gotovo svih oneišujuih tvari su rekalkulirane u
promatranom razdoblju 1990.—2013. Promjene u emisiji svake oneišujue tvari detaljno su
prikazane u Prilogu 8 s obzirom na oneišujuu tvar i sektor SNAP97. Dodatno, pregled svih
provedenih rekalkulacija, razlika izmeu podnesenih ukupnih emisija oneišujuih tvari za 2012. u
Izvješu 2012 i u Izvješu 2013 kao i objašnjenja provedbe rekalkulacija dano je u Tablici S4-1.
Tablica S4-1 Rekalkulacije i objašnjenja za razlika izmeu podnesenih ukupnih emisija oneišujuih tvari za
2012. u IIR 2012 i u IIR 2013
Oneišu- jua tvar
2015 podnesak Jedi-
nica Objašnjenje razlika izmeu podneska u 2014. i 2015. godini IIR 2012 IIR 2013 2012 2012 2013
NOx 59,0 55,5 55,7 kt
Znaajne promjene su rezultat provedenih unapreenja prorauna u sektorima:
- van-cestovni promet (NFR 1.A.2.g.vii, 1.A.4.b.ii, 1.A.4.c.ii) prelazak na Tier 2 metodologiju,
- NFR 1.A.4.b.i Izgaranje u kuanstvu (nepokretni izvori), prelazak na Tier 2 metodologiju,
- nepokretne energetike usklae su koliine energenata s podacima u Hrvatskim NIR za niz od 1990. g.,
- izgaranje u industriji i graditeljstvu provedena je disagregacija emisija za razdoblje od 2001. naovamo,
- proizvodnja cementa prelazak na Tier 2 za razdoblje od 1990. – 2007. g. i sve emisije koje se tiu izgaranja goriva su alocirane u 1.A.2.f.i,
- zrani promet, raspodjela energenata na LTO i cruise za domai i meunarodni promet i unapreenje faktora emisije sukladno GB2013
NMHOS 44,7 48,6 46,1 kt
- NFR 3.D.2 Uporaba otapala u kuanstvu, prelazak na Tier 2 metodologiju,
- NFR 3.D.3 Ostala uporaba otapala i proizvoda, dopuna sektora s aktivnostima koje su nedostajale i prelazak za sve aktivnosti za Tier 2 metodologiju,
- van-cestovni promet (NFR 1.A.2.g.vii, 1.A.4.b.ii, 1.A.4.c.ii)
- 22 -
Oneišu- jua tvar
nica Objašnjenje razlika izmeu podneska u 2014. i 2015. godini
IIR 2012 IIR 2013 2012 2012 2013
prelazak na Tier 2 metodologiju, - NFR 1.A.4.b.i Izgaranje u kuanstvu (nepokretni izvori),
prelazak na Tier 2 metodologiju, - nepokretne energetike usklae su koliine energenata s
podacima u Hrvatskim NIR za niz od 1990. g., - izgaranje u industriji i graditeljstvu provedena je
disagregacija emisija za razdoblje od 2001. naovamo, - proizvodnja cementa prelazak na Tier 2 za razdoblje od
1990. – 2007. g. i sve emisije koje se tiu izgaranja goriva su alocirane u 1.A.2.f.i,
SO2 23,6 24,8 16,4 Gg
- cestovni promet revidirani su podaci o sadraju sumpora u dizelu i benzinu od 2005. g.,
- industrija i graditeljstvo i mala loišta, revidirani su podaci o sadraju sumpora u za tekua goriva od 2005. g.,
NH3 41,6 38,7 33,7 kt
- 23 -
Oneišu- jua tvar
IIR 2012 IIR 2013 2012 2012 2013
PM2,5 9,6 16,4 15,5 kt
PM10 14,7 22,2 20,4 kt
TSP 26,1 33,5 29,1 kt
- 24 -
Oneišu- jua tvar
IIR 2012 IIR 2013 2012 2012 2013
CO 279,0 171,5 152,6 kt
Pb 18,6 6,4 6,5 t
Cd 0,4 0,5 0,5 t
- 25 -
Oneišu- jua tvar
IIR 2012 IIR 2013 2012 2012 2013
Hg 0,7 0,5 0,5 t
As 0,6 0,6 0,4 t Nema promjena.
Cr 1,0 1,7 1,4 t
Cu 7,2 7,2 7,4 t Nema promjena.
Ni 6,7 10,8 7,5 t
- 26 -
Oneišu- jua tvar
IIR 2012 IIR 2013 2012 2012 2013
Se 0,2 0,3 0,3 t
Zn 10,5 18,8 18,4 t
- 27 -
Oneišu- jua tvar
IIR 2012 IIR 2013 2012 2012 2013
PCDD / PCDF
Ukupni 4 PAU
benzo (a) piren
- 28 -
Oneišu- jua tvar
IIR 2012 IIR 2013 2012 2012 2013
benzo(b) fluorante n
benzo (k) fluorante n
1,5 0,9 0,8 t
indeno (1, 2, 3-cd) piren
2,4 1,4 1,3 t
- 29 -
Oneišu- jua tvar
IIR 2012 IIR 2013 2012 2012 2013
HCB 0,1 0,1 0,1 kg Nema promjena.
PCB 59,0 55,5 55,7 kt
- proizvodnja cementa prelazak na Tier 2 za razdoblje od 1990. – 2007. g. i sve emisije koje se tiu izgaranja goriva su alocirane u 1.A.2.f.i.
S5 PROVEDENA POBOLJŠANJA I DRUGE AKTIVNOSTI
Hrvatski IIR 2015 sadri poboljšanja i druge aktivnosti koje e dovesti do buduih poboljšanja
inventara, prikazana u Tablici S5-1.
Tablica S5-1 Provedena poboljšanja i druge aktivnosti u Hrvatskom IIR 2015
NFR sektor, Naziv
NFR pod-sektor, Naziv
Opis provedenog poboljšanja
1 A Energetika – izgaranje goriva
Podatak o aktivnosti (prodana goriva) usklaen je s Hrvatskim NIR-om za cijeli sektor energetike.
1.A.1.c Prerada krutih goriva i ostala energetska postrojenja
Usklaenje svih relevantnih faktora emisije s Tier 1 u GB2013.
- 30 -
NFR sektor, Naziv
1.A.2 Izgaranje u industriji i graditeljstvu
Potrošnja energije za sektor 1.A.2 izvještena je na disagregiranoj razini umjesto da ih se izvještava sve u pod-sektoru 1.A.2.f.i Izgaranje u industriji i graditeljstvu. Poboljšanje je provedeno za razdoblje od 2001. g. naovamo, jer su podaci o aktivnosti na disagregiranoj razini raspoloivi samo od 2001. Svi faktori emisije su usklaeni s novo preporuenima prema EMEP/EEA 2013.
1.A.3.a Zrani promet
Emisije iz zranog prometa su proraunate Tier 1 metodologijom uz korištenje EUROCONTROL podataka, korištenje novo preporuenih faktora emisije prema EMEP/EEA 2013 i raspodjelu goriva na cruise i LTO ciklus i na domai i meunarodni promet.
1.A.3.b Cestovni promet
Proraunate su emisije Hg i As iz cestovnog prometa na agregiranoj razini koristei tier 1 metodologiju i faktore emisije preporuene u EMISIA SA Izvješu: Description of new elements in COPERT 4 v9.0.
1.A.4 Van-cestovna vozila i strojevi
Unaprijeen je proraun emisija prelaskom na alternativnu Tier 2 metodologiju prema EMEP/EEA 2013 priruniku. Poboljšanje je provedeno za slijedee šifre NFR: 1.A.2.g.vii, 1.A.4.b.ii i 1.A.4.c.ii.
2 Proizvodni procesi i uporaba proizvoda
2.A.1. Proizvodnja cementa
Provedena je Tier 2 metodologija za proraun emisija TSP, PM i BC u sklopu projekta: "Poboljšanje prorauna emisija oneišujuih tvari u zrak u skladu sa zahtjevima LRTAP Konvencije", ugovor br. 10-14-1636/79. U okviru projekta, emisije oneišujuih tvari tipine za proces izgaranja goriva alocirane su u sektor energetike 1.A.2.f za cijelo promatrano razdoblje od 1990..
2.A.2 Proizvodnja vapna
Podatak o aktivnosti je dopunjen s koliinama vapna proizvedenih u hrvatskim šeeranama za cijeli promatrani trend, zajedno s koliinama vapna proizvedenih u visokim peima tijekom 1990. i 1991. godine i faktori emisije su aurirani s novo preporuenima prema EMEP/EEA 2013.
2.B.2 Kemijsko išenje
Podaci o koliinama tekstila oišenih u kemijskim istionama se ne prikupljaju u Hrvatskoj niti ne postoji namjera da e se ti podaci u budunosti prikupljati budui to nije u programu prikupljanja podataka DZS. Obzirom na navedeno, i nadalje e se koristiti tier 1 FE NMHOS (0,25 kg / stanovnik) koji je za ovo izvješe usklaen s novo preporuenim prema EMEP/EEA 2013 koji iznosi od 0,3 kg / stanovniku.
2.D.3.a Uporaba otapala u kuanstvu ukljuujui i fungicide
Poboljšana je metodologija prorauna emisija za pod-sektor 2.D.2 primjenom Tier 2 pristupa pri emu su podijeljeni podaci o aktivnosti i faktori emisije prema razliitim domaim proizvodima kao što je preporueno prema EMEP/EEA Priruniku 2013.
- 31 -
NFR sektor, Naziv
2.D.3.i, 2.G Ostala uporaba otapala i proizvoda
Poboljšana je metodologiju prorauna emisija za pod-sektor 2.D.3 primjenom Tier 2 pristupa pri emu su podijeljeni podaci o aktivnosti i faktori emisije prema razliitim domaim proizvodima kao što je preporueno prema EMEP/EEA Priruniku 2013. Dopuna inventara s novim aktivnostima koje su nedostajale u NFR 2.D.3 uz primjenu Tier 2 FE za sve relevantne oneišujue tvari.
3 Poljoprivreda 3.B Gospodarenje stajskim gnojivom
U svrhu poboljšanja podataka o aktivnostima potrebnih za Tier 2 izraun emisije NH3 u pod-sektorima NFR 3.B pokrenut je projekt. Naziv projekta je: "Unapreenje prorauna emisija NH3, CH4 i N2O iz gospodarenja gnojivom i izrada nacionalnih faktora emisije".Projekt financira Fond za zaštitu okoliša i energetsku uinkovitost, a vodi ga AZO. Izvršna institucija je Agronomski fakultet Sveuilišta u Zagrebu. Plan njegove realizacije je do kraja 2015. godine.
3 Poljoprivreda 3.D.1 Mineralna N- gnojiva
Tier 2 metodologija prema EMEP/EEA 2009 je primijenjena za proraun emisije NH3. Ujedno je po prvi put proraunata emisija za PM10, PM2.5, NMHOS i NO primjenom Tier 1 metodologije.
5 Otpad 5.C.d Kremiranje Harmonizirani su faktori emisije s novo preporuenim faktorima emisije sukladno EMEP/EEA Priruniku 2013..
S6 PLANIRANA POBOLJŠANJA
Planirana poboljšanje prorauna za slijedei ili jedan od slijedeih izvješa prezentirana su u
Tablici S6-1.
Tablica S6-1 Planirana poboljšanje prorauna za slijedei ili jedan od slijedeih Izvještaja
NFR sektor, Naziv
1.A.1.b Rafinerije
Poboljšati metodologiju prorauna emisija za pod-sektor 1.A.1.b primjenom Tier 2 EMEP/EEA metodologije za emisije iz rafinerija. U svrhu realizacije ovog unapreenja, potrebno je prikupiti podatke o aktivnosti koji se odnose na potrošnju pojedinih vrsta goriva specifinu za tehnologije u rafinerijama (procesne pei, ureaji za loenje, bojleri, plinske turbine, plinski motor, motori s unutarnjim izgaranjem). Poboljšanje se planira u jednom od slijedeih izvještaja.
1.B Fugitivne emisije
1.B.2.a.v Distribucija naftnih proizvoda
Plan je prikupiti podatke i primijeniti Tier 2 EMEP/EEA metodologiju u jednom od slijedeih izvještaja.
- 32 -
NFR sektor, Naziv
1.B.2.b Prirodni plin – pridobivanje, proizvodnja, transport
Plan je prikupiti podatke i primijeniti Tier 2 EMEP/EEA metodologiju u jednom od slijedeih izvještaja.
2.A.5.a Kamenolomi
Plan je usklaivanja faktora emisije s preporuenima u GB2013 i ukljuiti procjenu emisija BC za sljedeu prijavu izvješa.
2.A.5.b Graenje i rušenje objekata
Plan je usklaivanja faktora emisije s preporuenima u GB2013 i ukljuiti procjenu emisija BC za sljedeu prijavu izvješa.
2.C Proizvodnja kemikalija
Planira se uskladiti emisijske faktore za djelatnosti u sektoru 2.C pod SNAP šiframa: 060302 prepada polivinil klorida, 060303 Prerada poliuretana vrste pjene i poliuretana mekane pjene, 060305 prerada gume, 060306 proizvodnja farmaceutskih proizvoda, 060307 proizvodnja boje, 060308 proizvodnja tinte, 060309 proizvodnje ljepila s predloenim Tier 2 FE prema EMEP / EEA 2013. Navedeno poboljšanje e se provesti za slijedei izvještaj.
3 Poljoprivreda
3.B Gospodarenje stajskim gnojivom
U svrhu poboljšanja podataka o aktivnostima potrebnih za Tier 2 izraun emisije NH3 u pod-sektorima NFR 3.B pokrenut je projekt. Naziv projekta je: "Unapreenje prorauna emisija NH3, CH4 i N2O iz gospodarenja gnojivom i izrada nacionalnih faktora emisije".Projekt financira Fond za zaštitu okoliša i energetsku uinkovitost, a vodi ga AZO. Izvršna institucija je Agronomski fakultet Sveuilišta u Zagrebu. Plan njegove realizacije je do kraja 2015. godine.
3 Poljoprivreda
3.F Spaljivanje poljoprivrednih ostataka na polju
Iako je aktivnost spaljivanja poljoprivrednih ostataka na otvorenom polju u Hrvatskoj zabranjena, prema IIASA izjavama se te aktivnosti provode na podruju Hrvatske (u posjedu satelitskih snimki koje potvruju izjavu). Plan je da se izraunaju sve relevantne emisija iz ove NFR kategorije, kada podaci o aktivnosti budu raspoloivi.
5 Otpad 5.D Ostali otpad
Plan je prikupiti potrebne podatke o aktivnosti za proraun emisije u okviru slijedeih aktivnosti: širenje mulja i proizvodnja komposta iz otpada. S ciljem realizacije plana, uloiti e se napori za prikupljanje podataka o aktivnosti koliina proizvedenog organskog otpada iz kuanstva namijenjenog za proizvodnju komposta i koliina frakcije proizvedenog mulja iz postrojenja za obradu otpadnih voda za jedan od slijedeih izvještaja.
Svi relevantni Svi relevantni Plan je da se izraun emisija BC za sve relevantne NFR kategorije i to su u sljedeem izvješu.
- 33 -
I UVOD
1.1. POZADINA PRORAUNA EMISIJA ONEIŠUJUIH TVARI
Republika Hrvatska je na temelju notifikacije o sukcesiji, od 8. listopada 1992. godine, stranka
Konvencije o dalekosenom prekograninom oneišenju zraka iz 1979. godine (u daljnjem tekstu:
LRTAP Konvencija) (NN-MU 12/93) i Protokola u vezi sa zajednikim praenjem i procjenom
dalekosenog prekograninog prijenosa oneišujuih tvari u Europi (EMEP Protokol).
Pored ovih ugovora, Republika Hrvatska je stranka slijedeih protokola uz LRTAP Konvenciju:
Protokola u vezi s daljnjim smanjenjem emisija sumpora 1998. godine (NN-MU 17/98 i 3/99),
Protokola o teškim metalima (NN-MU 05/07), Protokola o postojanim organskim oneišujuim
tvarima (NN-MU 05/07), Protokola o nadzoru emisija dušikovih oksida ili njihovih prekograninih
strujanja (NN-MU 10/07), Protokola o nadzoru emisija hlapivih organskih spojeva ili njihovih
prekograninih strujanja uz konvenciju o dalekosenom prekograninom oneišenju zraka iz 1979.
godine (NN-MU 10/07) i Protokola o suzbijanju zakiseljavanja, eutrofikacije i prizemnog ozona
(„Gothenburški Protokol”) (NN-MU 07/08).
U Tablici 1.1-1 prikazan je status meunarodnih ugovora koji su doneseni u okviru LRTAP
Konvencije.
Tablica 1.1-1 Status meunarodnih ugovora koji su doneseni u okviru LRTAP Konvencije
Naziv meunarodnog ugovora Usvojen od strane
lanica
1979. 1983. 51 1992.
1984. 1988. 45 1992.
Protokol o smanjenju emisija sumpora ili njihovog prekograninog strujanja za najmanje 30% 1985. 1987. 25 -
Protokol o daljnjem smanjenju emisija sumpora 1994. 1998. 28 1998. Protokol o nadzoru emisija dušikovih oksida ili njihovih prekograninih strujanja 1988. 1991. 35 2007.
Protokol o nadzoru emisija hlapivih organskih spojeva ili njihovih prekograninih strujanja 1991. 1997. 24 2007.
- 34 -
Naziv meunarodnog ugovora Usvojen od strane
lanica
RH Protokol o postojanim organskim oneišujuim tvarima 1998. 2003. 33 2007. Protokol o teškim metalima 1998. 2003. 33 2007. Protokol o suzbijanju zakiseljavanja, eutrofikacije i prizemnog ozona („Gothenburški Protokol“) 1999. 2005. 25 2008.
Gothenburški Protokol prenesen je u europsko zakonodavstvo Direktivom 2001/81/EZ o
nacionalnim vršnim emisijama za pojedine oneišujue tvari (u daljnjem tekstu: NEC Direktiva).
Direktiva 2001/81/EC je izmijenjena Direktivom 2013/17/EU s najnovijim informacijama o emisijama i
projekcijama. NEC Direktiva definira vršne emisije za svaku od etiri oneišujue tvari odgovorne za
zakiseljavanje, eutrofikaciju i prizemni ozon (SO2, NO2, NMHOS i NH3) za svaku dravu lanicu EU
koja je pristupila do 2010. godine, te za Hrvatsku s danom pristupanja Europskoj Uniji, odnosno 1.
srpnja 2013. godine. Vršne emisije definirane NEC Direktivom su istovjetne onima iz Gothenburškog
Protokola ili pak ambicioznije (nešto stroe). NEC Direktivom su propisane samo vršne emisije za
drave lanice EU.
Gothenburški Protokol propisuje vršne emisije za Hrvatsku za ukupne emisije u 2010. godini, te
u godini nakon 2010. za svaku od etiri oneišujue tvari (Tablica 1.1-2). Obveze smanjenja su
jednake emisijskim kvotama propisanim NEC Direktivom.
Tablica 1.1-2 Emisijske kvote oneišujuih tvari za Republiku Hrvatsku s rokovima postizanja
Emisijska kvota oneišujue tvari Rok postizanja SO2 NOx NH3 HOS
Gothenburški Protokol 2010. g. 70 Gg 87 Gg 30 Gg 90 Gg Revizija Gothenburškog Protokola do. 2020. g.
NEC Direktiva 1. srpnja 2013. g. Napomena: Gg = kt
Revizija Gothenburškog Protokola (ECE/EB.AIR/2012/L.2) definira obveze smanjenja emisije za
SO2, NOx, NH3, HOS i PM2,5 za 2020. godinu i za godine nakon nje (Tablica 1.1-3). Te obveze su
definirane kao postotak smanjenja obzirom na razinu emisije u 2005. g.
- 35 -
Tablica 1.1-3 Razina emisije u 2005. godini za SO2, NOx, NH3, HOS i PM2,5 i obveza smanjenja emisije za 2020.
godinu i nakon nje prema reviziji Gothenburškog Protokola
Oneišujua tvar Razina emisije u 2005. Smanjenje obzirom na razinu emisije u 2005.
SO2 58 Gg 55% NOx 82 Gg 31% NH3 42 Gg 1% HOS 69 Gg 34% PM2,5 15 Gg 18%
Protokol o postojanim organskim oneišujuim tvarima (u daljnjem tekstu Protokol POO) je
stupio na snagu za RH 6. prosinca 2008. godine. Sukladno paragrafu 5(a) lanka 3 (osnovne obveze)
„[Each Party shall] tj. svaka potpisnica e smanjiti svoje ukupne emisije svake pojedine tvari
navedene u dodatku III Protokola POO do razine emisije u referentnoj godini, koja je odreena
sukladno istom dodatku, poduzimajui djelotvorne mjere, odgovarajue za svaku od navedenih
tvari.“ Referentna godina za RH po pitanju svih POO je 1990. godina. Sukladno navedenom u Tablici
1.1-4 je dan pregled razina emisije za pojedine POO, do kojih je potrebno smanjiti emisije ukoliko one
trenutno prelaze tu razinu.
Oneišujua tvar Razina emisije u 1990. godini* Policikliki aromatski ugljikovodici (PAU)** 15,7 t
Dioksini i furani (PCDD/PCDF) 35,1 g I-Teq
Heksaklorbenezen (HCB) 0,16 kg
Poliklorirani bifenili (PCB) 483,1 kg *definirana je dodatkom III Protokola POO **„za potrebe prorauna emisija PAU razmatraju se etiri spoja spojeva Benzo(a)piren, Benzo(b)fluoranten, Benzo(k)fluoranten i Indeno(1,2,3-cd)piren
Sukladno odluci Izvršnog tijela LRTAP Konvencije o izvještavanju podataka o emisijama3,
Hrvatska je obvezna godišnje izvještavati o emisijama oneišujuih tvari na nain propisan
3 Decision 2002/10 on emission data reporting under the Convention and the Protocols in force, ECE.EB.AIR/77/Add.1, 2002.
- 36 -
Smjernicama o izvješivanju o emisijama4 i metodologijama opisanim u EMEP/EEA priruniku – 2014
i prethodnim izdanjima5. Konkretno, prijava godišnjih emisija u LRTAP Konvenciju se sastoji od
pripreme NFR Tablica (inventar emisija) i Izvješa o proraunu emisija (IIR).
Zadana NFR nomenklatura (CLRTAP) je u potpunosti konzistentna sa CRF nomenklaturom uz
Okvirnu konvenciju UN-a o promjeni klime (UNFCCC), a sa ciljem usklaivanja standarda
izvještavanja.
S tim u svezi, ovo Izvješe o proraunu emisija Republike Hrvatske slijedi predloeni sadraj,
pri emu se u uvodnom dijelu opisuje pozadina pripreme prorauna, institucionalni i organizacijski
ustroj, proces pripreme prorauna, korištena metodologija i izvori podataka o aktivnostima. Takoer
se daje prikaz kljunih izvora emisija, primijenjeni postupci osiguranja i kontrole kvalitete te opa
ocjena sigurnosti i potpunosti. U drugom poglavlju daje se analiza kljunih trendova emisija po
oneišujuoj tvari slijedom NFR nomenklature. U treem poglavlju su prikazani trendovi emisija po
oneišujuoj tvari. U poglavljima od 4 do 8 daje se prikaz sektorski primijenjenih metodologija
(pojedinosti o metodologijama za proraun emisija, prikaz pripadajuih aktivnosti, prikaz podataka o
aktivnosti, primijenjeni faktori emisije i izvori preporuenih i specifinih faktora emisije, identifikacija
osnovnih rekalkulacija kao i planirana poboljšanja. U devetom poglavlju se daje saeti prikaz svih
provedenih rekalkulacija i planirana poboljšanja. U desetom poglavlju su prikazane projekcije emisija
glavnih oneišujuih tvari (NOx, SO2, NMHOS, NH3 i PM2,5).
Proraun emisija oneišujuih tvari Republike Hrvatske se aurira svake godine zbog
dostupnosti novim informacijama, uvedenih sektorskih poboljšanja, prelaska na višu razinu
prorauna (npr. Tier 2), promjene metodologije, nekonzistentnosti trendova emisije, vee tonosti i
smanjenje nesigurnosti prorauna. Ponovni izrauni (rekalkulacije) se provode za cijelo promatrano
razdoblje. Poradi navedenoga javljaju se i promjene u vrijednosti emisija ranije objavljenih podataka.
Provedeni ponovni prorauni detaljno su opisani u poglavljima od 4 do 8, te u poglavlju 9 sa saetim
prikazom svih rekalkulacija.
Ukupne emisije Republike Hrvatske za razdoblje od 1990. do 2013. godine po oneišujuoj
tvari prikazane su u Tablici 1.1-5.
4 Emission Reporting Guidelines, ECE/EB.AIR/80, 2003. 5 EMEP/EEA 2009 i EMEP/CORINAIR Emission Inventory Guidebooks.
- 37 -
Tablica takoer daje pregled udjela promjena u periodu od 1990. -2013 i 2012. – 2013. po
oneišujuoj tvari.
Tablici 1.1-5 Trend ukupnih emisija Republike Hrvatske po oneišujuoj tvari
Oneiš- ujua
tvar Jedinica 1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Udio promjene od 1990. do 2013.
Udio promjene od 2012. do 2013.
NOx Gg 105,3 73,7 83,6 81,9 80,7 83,1 80,3 72,7 64,4 60,3 55,5 55,7 -47,0% 0,4% NMHOS Gg 129,0 73,1 76,4 69,4 69,5 66,3 64,0 56,7 54,9 53,4 48,6 46,1 -64,3% -5,3% SO2 Gg 170,1 77,3 58,8 58,0 54,0 59,4 52,9 55,9 34,8 29,0 24,8 16,4 -90,4% -34,0% NH3 Gg 56,2 40,9 41,1 42,1 41,7 41,9 38,9 38,1 38,8 38,6 38,7 33,7 -40,0% -12,9% PM2,5 Gg 21,8 12,9 15,0 15,1 15,4 14,2 14,0 14,0 14,8 16,1 16,4 15,5 -29,1% -5,9% PM10 Gg 27,4 17,4 20,2 22,2 22,4 21,3 21,2 20,9 20,9 22,1 22,2 20,4 -25,3% -7,9% TSP Gg 32,8 22,7 27,4 37,6 36,5 35,8 37,8 35,1 33,2 34,5 33,5 29,1 -11,3% -13,2% BC Gg 2,9 1,5 1,8 1,7 1,7 1,6 1,6 1,5 1,6 1,8 1,8 1,7 -40,8% -6,2% CO Gg 461,3 311,0 345,1 266,3 263,0 251,8 206,9 200,2 185,4 179,0 171,5 152,6 -66,9% -11,0% Pb Mg 538,1 328,4 276,1 51,6 7,7 7,8 7,6 7,5 7,0 6,9 6,4 6,5 -98,8% 1,8% Cd Mg 1,0 0,8 0,6 0,6 0,6 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 -51,4% -6,5% Hg Mg 1,1 0,3 0,5 0,6 0,6 0,6 0,6 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 -57,8% 0,2% As Mg 8,7 1,6 1,1 1,1 1,3 1,2 1,0 1,0 0,8 0,6 0,6 0,4 -94,9% -22,2% Cr Mg 5,1 3,8 2,8 2,9 3,0 2,9 2,6 2,8 1,8 1,9 1,7 1,4 -71,9% -18,5% Cu Mg 8,7 5,6 6,8 7,5 8,0 8,4 8,4 8,2 7,6 7,4 7,2 7,4 -14,5% 2,8% Ni Mg 30,2 33,1 20,4 21,6 21,9 21,0 16,2 19,3 15,3 12,9

Documents

Izvješće o emisijama onečišćujućih tvari u zrak na