"SELEKCIJA I SEMENARS1VO"PlANT BREEDING AND SEED PRODUCTION, VOL.VII, No . 3-4 (2000), STR. 99-102, NOVI SAD

ISPITIVANjE VA ZNIjIH OSOBINA SEMENA KRMNE GALEGE(Galege orientalis Lam.) SORTE, l)U MARGARITA ll RB-MAG

1/97 U SRjUGOSLAVIjI

RADENOVrC, 13. J

IZVOD: Od 1992-1997 godine II SR jllgos/aviji izueli smo ispitiuanja na pet lokaliteta(agroekoloikib reona), mogucnost gajenja krmne galege, sorta "YUMARGARITA" RB-MAG 1/97za proizoodnju semena i njibou uticaj na : masu 1000 zrna, energiju lelijanja; procenat turdibzrna, klijauost i ukupnu klijauost (turda-rklijaoa zrna). S obzirom da se oue osobine semenakrmne galege II SRjugos/aviji do sada nisu izucauane, dobijeni rezultati imaju i prakticnuurednost. Masa 1000 zrna, energija k/ijanja, turda zrna, klijauost i ukupna klijaoost sugeneticke osobine oue urste i sorte, a uariranje izmedu godina bila su uslooljena agroekotoskimuslouima godine i reona gajenja.

Kljuene reci: krmnagalega, seme, turda zrna, energija klijanja, klijauost, ursta i sorta.

UVOD: Prerna navodima Radenovlca,1995., plod kod krmne galege (galcgcorientalis Lam.), sorte ''YlJ·MARGARITA''RB-MAG1/97 je mahuna sa ostrirn vrhom i licina noz sa dye ostrice. U mahuni ima 3-5semenki. Mahuna u fazi zrelosti ne puca iserne se ne osipa prilikom zerve, ali mogu daotpadnu cele rnahune, ako se kasni sa zervom.Mahune u fazi pune zrelosti su tamno mrkebo]e, a ostali delovi biljke su jos uvek zeleni ,Radonovlc, B. (1995) , navodl da jc sernekrmne galege vosrano zure bo]e, odrnahnakon zerve zlatno zute boje, ako nije padalakisa, u fazi pune zrelosti duze vreme, ako jepadala kisa serne ove krmne biljke i sorredobice tarnno zutu boju, Seme sa starcnjerntakade menja boju (iz zlamo 'l.ute prelazi utamno zutu baju). Masa 1000 zrna krece se ad6-9 gr . Duzina serncna 3,5 mm, a sirina 1,5mm. Prerna navodima Raig-a (1994) ,hektolitarska masa krece se od 80-90 kg .Povrslna semena je glatka a semenjaca cvrsia.Rarg , (1994), navodi da se masa zrna uagroekoloskim uslovima Estonije krece ad 6,7- 8,4 gr., kad vlaznosti semena od 13 %,zakljucu]e da [e skariflkaci]a semena veomavazna, je r 50·68% semena krrnne galcgc(Galege arientalis Lam.), sorte "Gale" imatvrdu semenjacu.

Materijal i metod rada

Godine 1991. u SR Jugoslaviji zasejallsmo novu krrnnu biljku, krmnu galegu(Galegu orientalis Lam.) liniju RBMA-l, koja je1997 godine priznata pod imenom "YUMARGARITA" RB-MAG 1/97 radi ispitivanjavaznljih svojstava u regionima : Sumadije iZapadne Srbije . Sve agrotehnlcke mereizvedenc su u optimalnim rokovima. lJ godiniserve krmna galega i ispitivana sorta ne cveta,cveranje nasrupa od drugc godine, I otkos, a IIi III ostaje za zclenu masu iii seno. Formiranjeuzoraka i ispitivanje vainijih osobina semenaobavili smo od 1992. do 1997. godine usernenskoj laboratoriji "Serne" Beograd premametodici ISTE, sest mesecl posle zetve svakegodinc , Ispitivanjem smo obuhvatili : rnasu1000 zrna u gramima, energiju klijanja,klijavost , rvrda zrna i ukupnu klijavost u %(ukupna klijavost = tvrda zrna + klijavost) .Obradu svih podataka i testiranje dobijenihrezultara obavili srno matematicko - statis-tickim metodama.

Rezuzltatl i diskusija

U Tabeli 1 izneli smo naSa ispitivanjaizvedena u pet agroekoloskih reona u SRJugoslaviji (SR Srbija) za period od 1992-1997godinc.

I Dr BATRIC RADENOVlC, SEMEEXPORT-IMPORT BEOGHAD, A. Geprata 10 , 11000 Beograd, YU,Tel.3617-204, fax 3811136117,202 .

99

Ta be la I . OSOHlNH SHMHNA KRMNH GALHGll (Galege orientalis Lam.) SORTH "YU-MAR GARiTA" RlJ-MAG1/9 7 U SRJUGOSIAVljlTable 1. THH SHED PROPERTIES OF FODDER GALEGA (Galoga orien tby l.am.) VARIE7Y "YlJ MAR (;ARITA"RB-MA G 1/97 IN FR YUGOSLAVIA.

OSOUIN E S EM EN A-SliEDPRO PER TlES

Ukupna klijavostGodine Masa lOOO Energija Klijavost % Tvrda zrna (tvrda+klijav;l)%

Year zrna/gr klijanja % Germination % Total1000 grains Sid viability% Hard . Germinationmass % grains % (hard-r gerrni-

nated)%

1992. 5.4 51.2 51.2 39.2 90.4

1993. 6.0 40.2 43.2 44.6 87.8

1994 . 6.0 33 .4 36 .4 46.4 82.8

1995. 5.6 41.4 43.4 44.8 88.2

1996. 7.0 362 38.2 37 .6 75.H

1997 . 9.2 44.4 47.4 42.4 89 .8

Prose k1992/97 6.5 41.3 433 42.5 85 .8Average

Varijaciona Sirina 5-9 33.4-51.2 33.4 -51.2 39 .2-46.4 75.8-90 .4Variation

width

Dlfer enci]a 4.0 14.8 17.8 7.2 14.6Difercnce

Koeficijen atVarijacije 19.84 11.54 13.66 4.705 5.425VariationCoeficient

Masa 1000 zrna: Prosccna masa 1000zrna (1992/97) je 6 ,5 gr. i zavisila je odagroeko loskih uslova uspevanja u ispitivanimgodinama. Visoka masa 1000 zrna kod ovcnove krmne biljke je geneticka osobina vrste isorre . Variranje ove o sobine po godinamazavisilo je od agroekoloskih uslova ugodinama ispitivanja i uno se kret alo od 5-9gr. (tab. 1) .

Energija klijanja. Ova oso bi na uispitivanim godinama zavisila je od sadrzajatvrdih zr na i agroekolosklh uslova uspcvanja.Pros ecn a energija k1ijanja za period 1992/97iznosila je 4 1,3% i bila je najniZa 1994 go dine(33,4%), st o znaci da su agroekoloskl usl ovi uJugoslaviji (SRJ Srbija) u fazi mlecne, vost ane ipune zre losti 1994 godini bil e vc ornanepovoljnc za formiranje sernena i klic e .Najvcca cncrgi]a klijanja ostvarena je 1992godine (51, 2%) . ave godine im al i s mo inajmanji procenat tvrdih se me n a (39 ,2%),tab. 1.

100

Tvrda una. Visoki proccn attvrdosernenost i je geneticka osobina krmnegalege (Galege orientalis Lnrn.), so rte"YU·MARGARITA" RB·MAG 1/97. Proseca nsadrzaj tvrdih zrna 1992/97 iznosio je 42,5%.Medutim, ras po n se kretao od 39 ,3 • 46,4% ibio je pod ut icajem agroekoloskih faktora ugodini ispitivanja . Najveci procenat tvrdihzrna dobili smo u 1994 godini (46,4 %), inajmanju energiju klijanja (33,4) sto ukazujena zakljucak da su agro cko loski uslovi u ovojgodini za proizvodnju seme na krmne galegebili veorna nepovoljni (Tab . 1) .

Ukupna klijavost. Posto su tvrda zrn apo pravilu i kli java, ali uz prethodnuskarifikaciju, mi smo njih zbrojili sa % k1ijavihzrna i na taj nac in utvrdili ukupnu klijavostsemena krmne galege, sorte "YU·MARGARITA"RD • MAG 1/97. Energija klijanja i ukupnaklijavost su dye vrlo vazne geneticke osobinesvake biljke, a time i krmne galege. Prosccnaukupna klijavost , prosek 1992/97, iznosila je85 ,8% i varirala je po godinama u granicama od

LlTERATURA

1. RADENOVIC, B. (1995) : Galega (Galegaorientalis Lam.), linija RBl'vlA-1, novalegurnlnozna, proreinska i visegodisnjakrmna biljka u )ugosiaviji , i njena uloga urazvoju agroindustrijske proizvodnje (cet-vorogodisnja ispitivanja) . Zbornik radova)ugoslovenskog Mcdunarodnog simpo-zijuma 0 krrnnom bilju "Semenarstvo",26-29 aprila, str. 1-8, Novi Sad .

2. RAIG, H. A. (1994) : Advances in the ResearchInstitut of agriculture Saku, Estonia.

75 , 8-90, 4% . Na varijabilnost ove osobineznatnog uticaja imali su i agrockoloski faktori ugodini ispitivanja. Da bi se ostvarila vclikakliiavost u polju, zbog velikog procenta tvrdihzrna (42,5%), pre serve seme krmne galegemora se skarifikovatl. Pored skarifikacije, prcdsetvu se mora izvestl istog dana i inokulacijasernena sa bakterijom Rhysobium galegeorientalls Larn., i zastititi usev od korova jerkrmna galega u godini serve sporo rasre(nadzemni deo) , brze raste koren ncgonadzemni deo, te korovi [e mogu u potpunostiugusiti, ako se ne obavi blagovrerneno zastitaod korova odgovarajucih herbicidima.Narednih godina brze raste nadzemni dco,krmna galega se razvija vegerarivno, tc se sarnastiti od korova . Krrnna galega je otporna nabolesti , sreroctnc i u vilinu kosicu (Cuscutassp .) , sto joj dale veliku prednost u odnosu nadruge visegodlsn]e legummoze. Krmna galcga,sorta 'W-MARGARITA" 1m-MAG 1/97 jednomse se]e a 15 godina n a zeruljistlma nizebonitctne klase. Ova nova krmna biljka i prvajugoslovenska sorta sadrzi oko 25 % sirovihprotcina u suvo] materiji, daje od 60·80tona/ha zelene rnase iii 10-20 t/ha sena kodkoga Iisce ne opada prilikom spremanja scna(suvo ratarcnje) , 80-120 t/ha zclenc rnasc iii15-25 t/ha sena godisnje (uslovinavodnjavanja) i na zemljistima I bonitetneklasc ,

Zakljucak

Na osnovu naslh ispitivanja izvedenih uvremenu 1992·1997 godine (sest godina),moze se zakljuciti:

Masa 1000 zrna krmne galege, sortc"YU.MARGARITA" je genetlcka osobinavrste i sorte i kretala se od 5-9 gr. ,prosek 1992/97 (6,5 gr.) variranje ove

•

•

•

•

osobinc zavisilo je od agroekoloskihuslova u godini ispitlvan]a.odnos energije klijanja i % tvrd ih zrna je1: I , min. sa smanjenjem sadrza]a tvrdihzrna povecava se % energt]e klijanja iobrnuto.visoki % tvrdih zrna 42,5 (prosek1992/97) je geneticka osobina vrste isorte. Varijabilnost ove osobine zavisilaje od agroekuloskih faktora reona igodine proizvodnje.najrnanju varijabilnost ispoljile suosobine scmcna: sadrzaj tvrdih zma, anajvecc variranje imali smo kodcnergije klijanja i klljavostl sernena. Ovedve zivorne osobine sernena bile su IIdirektnoj zavlsnosti od agrockoloskihuslova uspcvan]a u godinama is-pitivanja.Ispitivanjc trcba nastaviti kako bi seutvrdilo da Ii opada sadrzaj tvrdih zmasa godinama starosti semena i kolikodugo ova nova krmna biljka i sortamogu da sacu vaju energiju klijanja iklijavost semena za narednu setvu.DosadaSnjim nasirn ispitivanjima visokaenergija klijanja i klijavost zadrzala se iposle 6 godina, (Tab . I).

TESTING OF IMPORTANT PROPERTIES OF SEED OF FODDER GALEGA (Galegaorientalis lam.), Variety "YU-Margarita" RB.Mag· 1/97 IN FRJUGOSIAVIA

RADENOVIC, B

SUMMARY

In the 1992-1997 period, we tested the following in fodder galega (galega oriental is Lam.) variety"YU Margarita RB-Mag- 1/97": the 1000 grains mass in grams, seed viability,germinability, hard grains andtotal germinability in percentages. The testing ..vas conducted in the following fine agricul-UII".I1-eco!ogical areas in FRfugoslavia (RSerbia): Backa, Banat, eastern Serbia, Sumadija. western Serbia.

101

According to the testing conducted, it can be stated that the weight of the 1000 grains massranged from 5.4 (1992) to 9.2 (1997) grams, the average for 1992/97 being 6.5 grams.

Seed viability ranged from 33,4% (1994) to 51,2% (1992) , the average for 1992/97 being41,13% and depended on the perrcentage ofhard grains and agricultural-ecological conditions inthe years oftesting. Seed viability decreases with the increse in the percentage of hard grains. Thehard grain content was 42,5% at the average in 1992/97, and ranged from 39.2-46.4%. The grainhardness is the property of this variety and species, and variation by year of testing depended onagricultural-ecological conditions ofbattening. The ratio between seed viability and hard grains is1:1, namely, the reduction of hard grain contents increases thhe percentage of seed viability andvice versa.

Total germinability (hard + germinarcd grains) ranged from 75 .8 (1996) to 90.4 (1992),thhe average for 1992/97 being 8 1,8%. The variabiliryofthis propertywas considerably affected byagricultural-ecological conditions in the year of production and the agricultural-ecological areasin whichh the testing was conducted.

The testing should be continued in order to establish whether the hard grain conrentt di-minishes with the years ofage ofseed and how long this new fodder crop of the legume family andspecies can prreserve its seed viability and germinability for the following sowing. In our testingconducted so far, high seed viability and germinability were preserved even after 6 years, the per-centage of hard grain decreased, and germinability increased (rable 1).

102