IREKE ONIBUDO

IGBESI AIYE MI NI ILU ALUPAYIDA

1. Bawo ni ife ti o wa laarin Ireke Onibudo ati

Ifepade se bere?

b. Se alaye lekunrere ohun ti o ri ko nipa ise ati ise

ilu Alupayida?

c. Tani o so oro yii

“Alakori ejo naa fe se ijamba ni, ko mo pe ojo

iku ti o n papa tip e.

2. Ni oro soki, se apejuwe ejo ti Ireke Onibudo pa

b. Tani o ko leta yi ati wipe tani won ko si:

“Ojo Kewa osu Kejila ni Edegbewa odun o le

Merindiladota Lehin Iku Oluwa wa,

Nko gbodo sai je ki e mo bi e ti je lokan mi, arin okan

mi ni e wa, ohun ti e se fun mi ko le se gbagbe lailai,

nko sile san a fun yin rara, eniti o ti itori eni fie mi re

wewu ti pari ore. Bi ko ba si enyin Ode Orun ni

akuko iba ko ba mi lojo oni – E ku itoju mi, e jowo e

ba mi fi owo ba onje kekere yii be ki e si ma retie mi

papa ni agogo merin ola. Baba ki yin, Iya mi si ki yin

pelu.

d. Akuko iba ko ba mi lojo oni tunmo si?

3. Tani o so oro yii ati tani won so oro naa si!

“Mo ro pe o to akoko ki n wa soro fun o. O to

akoko o to ge, o wa gegebi bi alainitiju enia,

Olodumare si wa laarin temi tire. Kini enyin

obinrin mo nipa okunrin ju pe ki e duro bi apata

lehin re igbadun, ki e sa bi igbati omo eran bas a

fun yin, ki e ma lo ola kii e si ma yo ninu aso

olowo iyebiye, ki e ma pe pelu awon enia Pataki,

sugbon e dabi ejo oloro labe koriko, paramole ti

n bu enia lese je, eniti n da ija sile ti o n ta kete.

Bayii ni e je eyin obinrin. Sugbon iwo, kini

alakori re gbekele? Se baba re yii naa ni, kini ati

iwo ati baba re jamo? Kini eniyan nfe lara iwo

papa? Iwo jagbajagba, rederede, randanrandan,

galagala, jagajaga, yagbayagba, o wa o ko ni ero

lori rara, ko si ibi ti o ko le de, boya o tun ti ba

okunrin miran lo ni, ki iwo ati baba re ma se bi e

ba ti fe, bi iwo papa tile tun mi n ko fe o mo, mo

lo fun o ati fun oloriburuku re na o.

b. Se alaye awon oro wonyii

i. Ejo oloro labe koriko

ii. Paramole ti n bu enia lese je

c. Fi ami si ori awon oro wonyii:

i. Jagbajagba ii. Rederede iii. Randanrandan

vi. Galagala vii. Jagajaga viii. Yagbayagba

ALABAPADE IREKE-ONIBUDO

1a. Tani omo Akintunde ti ise omo Beyioku?

b. Awon Alaru meelo ni won tele alejo Ireke Onibudo?

c. Awon oro wo ni Ireke Onibudo ati alejo re jo so?

d. “A soro nipa irawo wonni, a ronu bi ogbon

Olodumare ti to, bi ojo ojo ro, ko ro ina ti olodumare tan

si oju orun ki iku, eleda kii iwa epo atupa kaakiri, ile

onile, atupa Olodumare ki ifo, epo atupa re kii itan, kii

isi danu, beni afefe ko lagbara loriina ti olodumare tan

si oju orun.

Oro wo lo fa awon oro wonyii?

e. Wo mi dada, wo mi ki o tun mi wo, wo mi ki o baa mo

eni ti emi n se. Moti rekoja omi okun ti o yii aiye po, mo

ti rekoja omi osa ti o wa ni opolopo orile ede, mo ti de

aginju nibiti igbo dudu minrinmirin, mo si ti de aarin

awon kiniun ati amotekun, ikoko ati imado, ekun ati

agbalangbo, oka ati ere, lekeleke ati adan, Iroko ati

Oganwo, ati ologo se ti iru re ri gboro.

Tani o so awon oro wonyii?

2a. Omo odo a maa gbon ju Oluwa re? Bakanna ni pelu,

awon elomiran a wa ni ibi ise, oga won a fi iya je won

sugbon dipo kin won roar ma ba ise won lo ni ti won

awon n wa orun ki nwon a ni awon n wa Ifarapa oga

awon, awon were, awon dangisola gbogbo dipo kin won

roju kin won fi ara da isoro titi awon naa a fi di oga fun

awon elomiran nwon a ma se ileri ohun ti awon o se.

Nwon ti gbagbe pe ki enia to le ri anfaani nla olwa re ni

lati jiya nla, ki enia to le de ipo nla Oluwa re ni lati mu

suru nla, omo odo ko le gbonju oluwa re lo.

Ni oro tire ni soki, se itupale oro imoran yii?

b. Mo si tun fe ki o mo pe elomiran wa tin won duro

gegebi egun osusu ati atelese si arin awon omo enia

awon ti eri okan won ti ku ti o je pe Olodumare ni o mo

ona ti won le fi ji eri okan won dide, bi iru awon mon nib

a se o ni ibi kan se ni ki o yara maa sa lo, nitori bi o ba

wipe o fe gbesan nwon o se o ni meji, bi o ba duro n won

o se o ju meji lo ati papa, awon wonii ti mo ona ibi tobe

ti o fi je wipe ati mu won soro gidigidi. Bi enia kan ba fe

oniwa lile, ti o nse ipanle kiri, mase fi ara we e lailai,

nitori bi iwa ipanle ko ba si ni eda re, ekansoso ti iwo ba

se tire ni owo awon alagbara yio te o tin won yi fi iya je

o dada.

i. Se afiwe imoran yii pelu eyi ti o wa loke?

ii. Awon eko wo ni imoran yii ko wa?

c. Se apejuwe ati iyato ti o wa laarin awon eranko wonyii

i. Kiniun ati amotekun

ii. Ikoko ati Imado

iii. Ekun ati Agbalangbo

vi. Oka ati Ere

vi. Lekeleke ati adan

vii. Iroko ati Oganwo

d. Ni ede tire, ni kukuru, so itan Olongbo Ijakadi ati

Ekun

e. Eko wo ni itan Olongbo Ijakadi ati Ekun ko wa.

2a. Daruko awon nkan eto ti Olongbo Ijakadi fe fi se

Ogun-ikola fun awon omo ekun

b. Ninu itan Olongbo Ijakadi ati Ekun, Eranko wo lo so

eyi “ Ore mi Pataki, ore mi o to, ore mi gan, ore mi

ododo, ore mi atata, ore mi pato, ore mi owuro, ore mi

osan, ore mi ale, ore mi aiye, ore mi orun, ore mi lati ori

de gongo imu, ore mi lati orun de atelese, ore ti o ju iya,

ore ti o ju irekan, ore ti o ju obirin eni lo-

c. Se apejuwe iru eranko ti Olongbo Ijakadi n se.

d. Se alaye lekunrere awon ibi ti o ja lu ekun

Awon eda itan meelo ni won wa ni inu itan Olongbo

Ijakadi ati ekun

3a. Orisirisi gbolohun meelo ni o suyo ninu itan Olongbo

Ijakadi ati ekun

b. Fi awon eka gbolohun wonyii se apeere

i. Gbolohun Alaye

ii. Gbolohun Ase

iii. Gbolohun Ibeere

vi. Gbolohun Apejuwe

vii. Gbolohun Akiyesi

c. Se Ogbufo awon oro wonyii

i. Se Ogbufo awon oro wonyii

i. Igbonwo

ii. Imado

iii. Agbalangbo

vi. Ogan wo

v. Olojose

vi. Alarekereke

vii. Otelelegbeje

viii. Rogbodiyan

ix. Arin Oganjo

x. Alailanu

d. Tani o so oro yii:

“Ore mi ti mbe loke odo, o ku rogbodiyan na, se ko si

nkan ti iyawo re fi n yi ni ile gbiri? Jowo lo si isale yio

yii bo si inu omi. Mo tile fe so kini kan fun o, eran awon

omo re ma tile dun o, akobi re ni o le die, sugbon

sibesibe na mo fo o de ile koko, eran abikehin re ni mo

gbadun ju, egungun re roar nrun si mi lenu ni, nko si ni

gbagbe agbari omo naa lailai, mo fi ehin fo o dada. O

digba die naa, lojo tie bi ba n pa mi ng o wa ye ile re wo,

bi o ko ba si ti ibi omo miran dajudaju n o ri paje ninu

awon ibatan re, o digba o.

PIPADE AWON ABAMI EDA

i. So ni kukuru itumo ahere

b. Se apejuwe bi ahere aye atijo se maa n ri?

c. Daruko ohun meji ti o yepere ni oju awon agbe

d. Daruko nkan abami meje eyi ti Eledumare da sinu oko

lati le fi agbara re han.

e. Ki ni oruko obirin ti won bi tele Ireke Onibudo

2a. Ko ga ju ibadi mi lo je gbolohun

___________________________

b. Se alaye lori

i. Ara re dabi aseseyo eweko

ii. Ehin re funfun bi oju orun

iii. O wo ewu funfun nini

c. Se apejuwe awon oro wonyii

i. Eyin ni n di akuko

ii. Igba ewe ni n fi igba igba han

iii. Gongbo ni Pataki lara igi

iv. Orisun omi ni ise alakoso omi

d. Se alaye lessee awon imoran ti abami eda gba Ifepade

e. Se agbekale awon oro wonyii gegebi o ti ye o:

i. Ara awon ohun ogbin tutu nini

ii. Isu ti lo mo eya isu ti bo ruru

iii. Ewa ila ri gberegede gberegede

iv. Efo tete ri gbogagboga

v. Ogunmo ri gbegegbege

vi. Elegede yo owo sarasara

vii. Ewe osunri gbaragada Gbaragada

viii. Oyo dudu mirinmirin

ix. Akengbe fa bo ile

3a. Wa oro miran ti o ni itunmo oro wonyii

i. Ebiti

ii. Takute naa ti ru

b. Se alaye ni soki, bi Ifepade se sapejuwe Abami Eda

naa

c. Se Ogbufo awon oro yii si eda Oyinbo

i. Digi

ii. Kukute

iii. Yanrin

Iv. Rugudu

v. Apamowo

vi. Alakoso

vii. Digbose

viii. Apo Owo

ix. Awojiji

x. Bikita

xi. Ogunlogo

xii. Bulabula

xiii. Arekereke Okunrin

xi v. Rikisi

vx. Gboyisoyi

d.Kini ibeere ti Abami eda bi Ireke Onibudo

e. Se alaye ohun ti Ifepade ri leti odo ti Abami Eda naa

mu lo

4a. Ko itumo owe yii

I. Ori awuje ni awuje fi igbe ile jade, ori okiti ogan ni

okiti ogan njinle

b. Se alaye ni soki lori orisirisi asa Yoruba ti o ba pade

ninu apa kini yii

c. Awon igbadun wo lo ri fayo ninu awon itan inu eko

yii?

d. E meelo ni abami eda yii si Ireke Onibudo loju orun

e. Wa apeere awon owe merin ninu itan ti a ka tan yii ti o

je mo

a. Imoran b. Ikilo c. Alaye d. Ibawi

OJO KEJI ALABAPADE IREKE ONIBUDO

a. Tete parada, tete parada, ore mi, ojo nlo

i. Tani o soro yii

ii. Ta ni nwon soro sii

b. Tani oruko re n je Adeorun?

c. Tani o so oro yii

“ Iwo omo mi, Ireke-Onibudo, bi mo ti now oro mi yii,

nko ro pe mo le yo ninu aisan yii, beni nko ni nkankan

sile fun o. Mo fi o le Olodumare lowo, bi mo ba ti ku tan,

se ni ki o jade ni ilu ki o maa lo si ibikibi ti o ba ri. Baba

re tit a gbogbo nkan ti mo ni ki o to ku o si fi mi sile ni

ihoho ni ode aiye, bayii ni aiye mi ba je loju mi, nko se

enikeni ni ibi re, nko si hu iwa ika si omonikeji

2a. Pelu apeere to tona, se alaaye orisirisi osunwon ti a fi

n da silebu mo ninu ede Yoruba.

b. Pin awon oro wonyii se sileebu, ki o si salaye ihun

okookan won.

i. Omoluwabi

ii. Adeorun

iii. Ireke Onibudo

iv. Mejilelogbon

v. Olodumare

vi. Oluigbo

vii. Afowobafisile

viii. Nhanrun

c. Se ogbufo awon oro wonyii:

i. Nhanrun

ii. Aimoye

iii. Odunrun

vi. Afowobafisile

v. Tembelekun

3a. Tani o so oro yii

“Omokunrin se ni ki o wa ibis a pamo si nigbati o ba di

oju ale nitori nwon le bo sokoto idi re lo

b. Se apejuwe ilu ero-ehin ati ogbeni Rikisi-gori-ite

c. Koa won ofin ti awon ara ilu ero-ehin gbodo maa tele

lojojumo

ITANFORITI TI NGBE INU IHO ILE

1a. Se apejuwe iru eda ti Itanforiti ti ngbe inu iho ile je

b. Daruko mejo ninu awon imoran ti o gba Ireke

Onibudo

c. Tani oriki re n je Alagidi-okunrin

2a. Kini oruko oke ti Ireke onibudo ati ore re gun koja

b. Daruko ida maarun ninu itan yii

c. Fi ami si ori awon oro wonyii:

i. Hilahilo

ii.Anjonnu

iii. Itanforiti

iv. Kumofehinti

v. Ero-ehin

vi. Ihoho

vii. Gbaiyegborun

viii. Irewesi

ix. Ijangbon

x. Odomobinrin

3a. Tani o so oro yii ati wipe tani o n ba wi?

“ Enyin omo enia, bakanna ni e je oniruru ni ode aiye,

eleda ko pin ebun ti o fun olukuluku dogba. Elomiran wa

o ni ebun oro siso, bi o ba soro bi enipe ki won maa pon

enu re la ni. Elo miran wa ti ko le soro pupo sugbon ti o

le ronu ju elomiran lo, le soro pupo sugbon ti o le ronu

ju elomiran lo, elomiran je arewa ti o n wu gbogbo eda

alaye; omiran je aburewa, ti ko fa enikeni mora;

elomiran ga fiofio, omiran kuru o dabi kukute; omiran si

mo ni iwontunwonsi, bi o ti wu eleda ni o pin ebun re

laarin awon omo araiye.

ii. Pin awon oro wonyii si silebu ki o si salaye ihun

okookan won?

i. Hilahilo

ii. Itanforiti

iii. Kumofehinti

iv. Ero-ehin

v. Ihoho

vi. Irewesi

vii. Ijangbon

viii. Odomobinrin

c. Ko awon owe inu itan naa jade.

4a. Pin awon oro wonyii si silebu ki o si salaye ihun

okookan won

i. Tagbaratagbara

ii. Itakun

iii. Lofurufu

iv. Apanirun

v. Iwontunwonsi

vi. Wundia

vii. Arogidigba

viii. Diamondi

ix. Winnikin

x. Pepeiye

AROGIDIGBA TI ISE OLORI EJA INU OMI

1a. Eyiti o ya mi lenu ju gbogbo re lo ni pe bi oko wa ti

da ojude ti mo n gbiyanju ati di igi re mu ni enikan nfa

mi ni ses ni isale. Nigbati o pe ti mo ti n ja o re mi mo si

fi ara mi sile fun iku. Sugbon nigbati mo de inu omi

lohun ni mo ri eniti nfa mi naa, o gbe apoti digi n la kan

lowo o si ti mi si inu apoti naa, on naa yo mo nmi dada

mo sir ii pe ki ise enia ni okunrin ti o mu mi si inu apoti

na, o san ibante, ko ni irun lori, ekan owore si gun

sobolo, o ni iru ni idi to bi ju ti enia lo o si ri roboto bi

osupa. O ni irun gigun sanransaran, ni inu ti o fi ara we

eja, ehin re dabbi ti kiniun, o tobi o si nipon.

Tani oro yii n se apejuwe?

b. Fi ami si ori awon oro wonyii

i. Sobolo

ii. Sanransanran

iii. Digi

iv. Deruba

v. Felefele

vi. Ikarawun

vii. Roboto

viii. Mirinmirin

ix. Winnikin

x. Rederede

c. Salaye soki lori orisirisi asa Yoruba ti o ba pade ninu

itan Arogidigba ti ise olori eja inu omi

2a. Tani o so oro yii

- Mu u duro, mu u duro lohun ni, omo enia ko

gbodo de sakani mi, kini omo enia je? O je akeke

ti o wa fun ipalara, paramole labe koriko, eni

ibanuje fun awon eda alaye, enia duro bi eniti o

fi oju ida re bo ile, o nlo ola ti Olodumare fi fun u

rederede. Tani to yin, enyin enia? Ki si ni ilo tin

si awon eja?

b. Se ogbufo awon oro wonyii:

i. Koriko

ii. Agbegbe

iii. Akeke

iv. Felefele

v. Perese

vi. Akengbe

vii. Ikoko

viii. Adahunse

ix. Tagbaratagbara

x. Pepeiye

c. Se apejuwe awon ise kanrinkanrin ti Arogidigba ti ise

Olori Eja inu omi gbe fun Ireke Onibudo

3a. Salaye lekunrere ohun ti o sele ninu oro yii “Bi o ti n

jab o ni orun mu, were o fi omobirin yii sile, o koju simi

o fi ori so mi nigba aiya mo si tit a gebe losiwaju,

lehinna ejo buruku yii lo mi ni idi o si ka we milara lati

idi mi de orun, lehin eyi o n fi iru re na mi, o na mi debi

ti mo fisubu tie mi ati oun nyi lo gbirigbiri.