IPST Learning Space2

สารบญ

บทนำา

การเรยนรออนไลน: ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

IPST Learning Space เทคโนโลยเพอการศกษาไทยวนน

ปจจยสความสำาเรจและความทาทาย

กาวไปขางหนากบ IPST Learning Space

3

4

5

7

10

ศนยเรยนรดจทลระดบชาตดานวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลย สสวท. 3

รายงานสภาวการณการศกษาไทยในเวทโลก พ.ศ. 2556 ของส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ อางองขอมลจากสหภาพโทรคมนาคมระหวางประเทศ (International Telecommunication Union, 2013) ระบถงจ�านวนผใชอนเทอรเนตทวโลกทมแนวโนมเพมมากขนทกป ส�าหรบประเทศไทยผลการส�ารวจระบวา พ.ศ. 2547 มผใชอนเทอรเนตรอยละ 10.7 และเมอ พ.ศ. 2553 เพมเปนรอยละ 21.2ของประชากรทงหมด สอดคลองกบขอมลจากรายงานผลการส�ารวจเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในครวเรอนของส�านกงานสถตแหงชาต ซงพบวา ในป พ.ศ. 2547 มจ�านวนผใชอนเทอรเนต 6.9 ลานคน และในป พ.ศ. 2555 เพมขนเปน 16.6 ลานคน ชใหเหนแนวโนมทเพมขนของการเขาถงอนเทอรเนต ซงเปนผลมาจากปจจยหลายประการ ทงการขยายตวของบรการอนเทอรเนตความเรวสง ประกอบกบการพฒนาอปกรณสอสารเคลอนททสามารถเชอมตออนเทอรเนตไดสะดวกมากขน ท�าใหปจจบนผใชสามารถเขาถงขอมลไดจากทกท ทกเวลา

จากแนวโนมของการสอสารออนไลนทเพมขนดงกลาว สงผลใหผรบผดชอบดานการศกษาหนมาใหความส�าคญกบการปรบกระบวนการเรยนการสอนโดยใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ซงนอกจากจะสรางประสบการณการเรยนรทสอดคลองกบการใชชวตของนกเรยนทงในและนอกหองเรยนแลว ยงชวยลดชองวางของความไมเทาเทยมกนในคณภาพการศกษาระหวางสถานศกษาในเขตเมองและในชนบทหากนกเรยนทอยหางไกลในชนบท สามารถใชอนเทอรเนตในการเขาถงหลกสตร องคความร และทรพยากรในการศกษาทมคณภาพไดมาตรฐานทดเทยมกบนกเรยนในเขตเมอง รวมทงครกสามารถเขาถงการพฒนาวชาชพไดอยางสะดวกทวถง กยอมจะชวยลดความเหลอมล�าทางการศกษาไดอยางเปนรปธรรม

สสวท. ซงไดด�าเนนภารกจอยางตอเนองในการยกระดบคณภาพการศกษาวทยาศาสตร คณตศาสตร และเทคโนโลยของประเทศไทย จงไดพฒนาศนยเรยนรดจทลระดบชาตดานวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลย หรอ IPST Learning Space ขน เพอเปนเครองมอในการขยายโอกาสในการเขาถงการเรยนรวทยาศาสตร คณตศาสตร และเทคโนโลยทมคณภาพ อ�านวยความสะดวกแกนกเรยน คร และผเกยวของทกภาคสวน ใหมสวนรวมในการพฒนาคณภาพการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ

บทนำา

IPST Learning Space4

การเรยนรออนไลน: ทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21

การเรยนรออนไลน

เปน “วธการ” และ “เปาหมาย” ของการเรยนรในศตวรรษท 21

ถาเราเดนเขาไปในหองเรยนของโรงเรยนสวนใหญทวโลก สงทเรามกเหนกคอการสอนกลมใหญท มครเปนผ สอนยนอยหนาช นเรยน แตการเรยนร ทควรจะเปนส�าหรบศตวรรษท 21 สามารถพบไดทโรงเรยนมธยมนวเทคไฮ(http://newtechhigh.org) ในสหรฐอเมรกา ภาพทเหน คอนกเรยนทขะมกเขมนเรยนรดวยตนเอง เชน เขยนบนทกออนไลน คนควาขอมลบนอนเทอรเนต ประชมกลมเพอวางแผนและน�าเสนอผลงานผานสอดจทล รวมทงประเมนทกษะการท�างานรวมกน ในขณะทครกด�าเนนการสอนในรายวชาสหวทยาการทครจะตองสอนเปนทม

บรรยากาศการเรยนรในชนเรยนเชนน แตกตางไปจากทเราคนเคย ไมวาจะเปนหองเรยนทใหญกวาปกตสองเทา ครสองคน และมการสอนสองคาบตดกนส�าหรบรายวชาสหวทยาการ มเพยงโตะสวนกลาง พรอมเกาอลอเลอน สามารถจดโตะเพอท�างานกลม นกเรยนสามารถใชคอมพวเตอร หรอแลปทอป ส�าหรบการฝกปฏบตหรอสมมนาท ม ครเปนผ น �ากจกรรม และเลอกหวขอตาม “สงทนกเรยนจ�าเปนตองร”

ในกระบวนการเรยนร เชนน ครเปล ยนบทบาทจากผถายทอดความร เปนผอ�านวยความสะดวก (Facilitator) หรอผจดการโครงการ (Project Manager) ท�าหนาทออกแบบและประเมนโครงการ ใหค�าแนะน�าแกนกเรยน

การปรบเปลยนกระบวนการเรยนรใหเหมาะสมกบศตวรรษท 21เชนทเกดขนในโรงเรยนมธยมนวเทคไฮดงทกลาวมาน จ�าเปนตองอาศยทรพยากร การบรหารจดการ และการเปลยนแปลงทศนคต รวมทงทกษะใหมๆ ของคร ซงความพรอมเพยงดานเดยวไมเพยงพอทจะท�าใหการเรยนรแบบออนไลนประสบความส�าเรจได แตตองการการเปลยนแปลงอยางเปนระบบทผเกยวของจะตองมสวนรวมในการผลกดนใหเกดขน

นอกจากน จากรายงานการวจยพบวา การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนรแบบออนไลน มแนวโนมความส�าคญทเพมขน ซงเทคโนโลยดงกลาวยงเปนเครองมอในการพฒนาวชาชพคร

อกดวย ดงเชน งานวจยเรอง Improving Teacher Quality Throughan On-line Professional Course : A Research Study ไดรายงานถงกรณตวอยางของครประจ�าการในสหรฐอเมรกาทผานการอบรมพฒนาวชาชพตามหลกสตรออนไลน ซ งกลาววา ตนเองไดเรยนร ส งใหมๆ ไดเปดรบแนวคดทเปลยนไป เพมพนความมนใจในตวเอง และไดพฒนาทกษะทจะชวยสอนนกเรยนไดดยงขน

การเรยนรแบบออนไลน จงเปนวธการหนงในการพฒนาคณภาพการเรยนการสอน ทงการศกษาในระบบโรงเรยน นอกระบบโรงเรยน และตามอธยาศย

ศนยเรยนรดจทลระดบชาตดานวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลย สสวท. 5

IPST Learning Spaceเทคโนโลยเพอการศกษาไทยวนน

IPST Learning Space ประกอบดวยระบบหลก 6 ระบบ

ระบบหลกทง 6 ระบบของ IPST Learning Space รองรบดวยคลงบทเรยน คลงขอสอบ และคลงสอ ซงบรรจสอการเรยนรทผลตขนอยางพถพถนและถกตองตามมาตรฐาน ตวชวดและหลกสตร โดยแสดงผลสผใชงานผานเวบไซตของ สสวท. ทมประสทธภาพ พรอมกนนน ยงมระบบเครอขายการเรยนรรวมกนระหวางผใชงาน เชอมโยงบคลากรในโรงเรยน นกการศกษา นกวชาการ รวมถงสาธารณชนทวไปใหสามารถสอสารแลกเปลยนความร และใชประโยชนจาก IPST Learning Space ไดอยางเหมาะสมตามความสนใจของผใชแตละกลม

IPST Learning Space เปนแหลงเรยนรออนไลนทรองรบการยกระดบคณภาพการศกษา ขยายโอกาสและเพมความเทาเทยมในการเรยนร โดยเปดโอกาสใหทกคนทใชอนเทอรเนตสามารถเขาถงส อท ไดมาตรฐาน คดกรองคณภาพและความถกตองโดยผเชยวชาญ สอดคลองกบหลกสตรในโรงเรยน สงเสรมการแลกเปลยนองคความร แบงปนประสบการณ และเรยนรรวมกนไดโดยไมมขอจ�ากดทงเวลา สถานท คาใชจาย

ระบบโรงเรยน: School Module

เพออ�านวยความสะดวกตอการเรยนการสอนในโรงเรยน ส�าหรบผบรหาร คร และนกเรยน

ระบบอบรมคร: Teacher Training Module

เพอพฒนาศกยภาพคร รองรบการปรบเปลยนบทบาทของคร ในกระบวนการเรยนรยคใหม

ระบบคลงสอดจทล: Digital Media System

เพอเลอกสรรน�าไปใชในการเรยนการสอน รวมทงการคนควาหาความรดวยตนเอง

ระบบการสอบออนไลน: Online Testing System

เพอสรางชดขอสอบส�าหรบฝกฝนและวดระดบความร

ระบบการเรยนรรวมกน: Collaborative Learning

เพอสรางชมชนออนไลน เครอขายการเรยนร ชวยเหลอแบงปนและแลกเปลยนความรระหวางกน

ระบบส�านกพมพอเลกทรอนกส: e-Publishing

เพออ�านวยความสะดวกในการสรางหนงสออเลกทรอนกสทมมาตรฐาน เผยแพรแบงปนในเครอขายผใชงาน

IPST Learning Space6

IPST Learning Space

ผบรหารสถานศกษา- บรหารหลกสตรสถานศกษา- ตรวจสอบโครงสรางเวลาเรยน และแผนการจดการเรยนร- ตดตามผลการเรยนของนกเรยน

คร- จดท�าแผนการจดการเรยนร- สรางขอสอบ- สรางและแบงปนหนงสอ อเลกทรอนกส- ประเมนและพฒนาตนเอง

นกเรยน- คนหาความร- ทดสอบตนเอง- แลกเปลยนเรยนร

ผปกครองและประชาชนทวไป- ตดตามความกาวหนาการเรยน ของบตรหลาน- คนหาความร- แลกเปลยนเรยนร

ระบบอบรมครTeacher Training Module

ระบบคลงสอดจทลDigital Media System

ระบบการเรยนรรวมกนCollaborative Learning

6ระบบ

ระบบโรงเรยนSchool Module

ระบบการสอบออนไลนOnline Testing System

ระบบสำานกพมพอเลกทรอนกสe-Publishing

Infrastructure and Networks Learning Space Software Platform

Research and Development Public Awareness and Promotions

- นกวชาการ สสวท.- เครอขายคร- หนวยงานภาครฐ- ความรวมมอจาก ตางประเทศ- ผสนบสนน ภาคเอกชน

คลงขอสอบคลงสอคลงบทเรยนคลงขอมลคร

KeyStakeholders

Resources

ศนยเรยนรดจทลระดบชาตดานวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลย สสวท. 7

ปจจยสความส�าเรจและความทาทาย

IPST Learning Space พฒนาขนโดยสอดคลองกบนโยบาย ระดบประเทศและนโยบายระดบสถานศกษา อาท

1. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 หมวดท 9 เทคโนโลยเพอการศกษา มาตรา 63 รฐตองจดสรรคลนความถ สอตวน�าและโครงสรางพนฐานอนทจ�าเปน ... เพอใชประโยชนส�าหรบการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบและ การศกษาตามอธยาศย ...

2. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559 มขอเสนอใหด�าเนนการ เพ อใหคนไทยมการเรยนรตลอดชวต รจกคดวเคราะห สงเคราะห มความคดสรางสรรค ใฝเรยนร ใหความส�าคญตอการสรางองคความร การวจยและพฒนา การพฒนาทรพยากรมนษย การศกษาทงในและนอกระบบ เพอสรางสมรรถนะทจ�าเปนแกคนไทย ใหพรอมทจะกาวเขาสเศรษฐกจและสงคมโลกยคใหม

3. แผนแมบทเทคโนโลยสารสนเทศและการส อสารประเทศไทย ฉบบท 2 พ.ศ. 2552-2556 ยทธศาสตรท 1 การพฒนาก�าลงคนดานเทคโนโลยและการสอสารและบคลากรในทกวชาชพ ใหมความสามารถในการใชสารสนเทศอยางมวจารณญาณ และรเทาทน

4. แผนพฒนาการศกษาของกระทรวงศกษาธการ ฉบบท 11พ.ศ. 2555 - 2559 มสาระส�าคญคอ ยกระดบคณภาพและมาตรฐาน ของท งผ เรยนและบคลากรทางการศกษา พฒนาคณภาพก�าลงคนรองรบการพฒนา และเสรมสรางศกยภาพ การแขงขนของประเทศ ขยายโอกาสการเขาถงบรการทางการศกษา และการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต

IPST Learning Space8

5. แผนแมบทเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา กระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2554-2556 บทท 4 กลาวถง ยทธศาสตรการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศและการส อสารเพอการศกษา ยทธศาสตรท 1 สรางก�าลงคนใหมศกยภาพในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางสรางสรรค มธรรมาภบาล จรยธรรม วจารณญาณ และรเทาทน รวมทงเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย และยทธศาสตรท 2 สนบสนนการเรยนการสอน ดวยการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เพอเพมประสทธภาพการศกษาของประเทศไทย

6. นโยบายของสถานศกษาตางๆ ทสงเสรม สนบสนนการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการเรยนการสอนสอดคลองกบนโยบายระดบประเทศ

จะเหนไดวานโยบายของหนวยงานในระดบตางๆ ขางตน สงเสรมและสนบสนนการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนรไปในทศทางเดยวกน แตการจดหาคอมพวเตอร ใหนกเรยนใชอยางเพยงพอนน ไมสามารถตอบสนองตอนโยบาย และท�าใหเกดการเปล ยนแปลงในกระบวนการเรยนการสอนไดอยางแทจรง

การใชเทคโนโลยสารสนเทศใหเกดประโยชนตอการพฒนาคณภาพการศกษาและการเรยนร ตลอดชวต มากกวาแครบสงจดหมายอเลกทรอนกส สบคนขอมล และใชงานสอสงคมออนไลนเชนท เปนอย ในปจจบนน น จ�าเปนตองอาศยปจจยสนบสนนอกหลายประการ

ศนยเรยนรดจทลระดบชาตดานวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลย สสวท. 9

การใช IPST Learning Space อยางมประสทธผล ตองอาศยปจจยความพรอมของกลมเปาหมาย นบตงแตทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศของคร นกเรยน และผเกยวของสามารถเลอกใชเครองมอในการเรยนการสอนไดอยางเหมาะสม รวมทงมทศนคตทดตอการน�าเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมาใชในการเรยนการสอนและการจดการในชนเรยน

นอกจากน ผบรหารสถานศกษาควรมการบรหารจดการทดสงเสรมการน�าเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมาใช จดสรรงบประมาณส�าหรบระบบโครงสรางพนฐานและอนเทอรเนต สนบสนนการสรางความรวมมอระหวางผ บรหารและบคลากรทกระดบ พรอมทงตดตามและประเมนผลสมฤทธการใชงานของทกกลมเปาหมาย

ผเกยวของทกภาคสวนจงจ�าเปนตองรวมมอกนเพอเอาชนะความทาทายในดานตางๆ ดงน

1. เงนทนและการสนบสนนท เพยงพออยางตอเน องจากภาครฐและภาคเอกชน

2. การกาวใหทนความเปลยนแปลงของเทคโนโลยทเปนไปอยางรวดเรว โดยเฉพาะการเขาถงอนเทอรเนตความเรวสง และ การมคอมพวเตอรหรออปกรณสอสารเคลอนททมประสทธภาพ

3. การบรหารจดการเน อหาของ IPST Learning Space ใหครอบคลม หลากหลาย มปรมาณมากเพยงพอและนาสนใจส�าหรบผเรยน ซงนอกจากจะตองมนกวชาการในการสรางสรรคองคความรท เหมาะสมแลว ยงตองอาศยความร ความสามารถในการออกแบบสอดจทล รวมมอกบหนวยงานอนในการพฒนา

เน อหาทมคณภาพ เพอขยายคลงความร ไดอยางรวดเรว และตอบสนองผเรยนไดดยงขน

4. ครยงคงเปนปจจยส�าคญในความส�าเรจของการศกษาไมวาจะเปนการเรยนแบบดงเดมหรอแบบออนไลน ซงการเรยนแบบออนไลนจ�าเปนตองมครและบคลากรทางการศกษาทผานการฝกอบรมใหมความรและสามารถใชประโยชนในการจดการเรยนการสอนจากระบบ IPST Learning Space ไดอยางเตมท

5. ปรบเปลยนกระบวนการคดและวธการจดการเรยนการสอนโดยใหมนกเรยนเปนศนยกลาง รวมทงออกแบบกระบวนการเรยนการสอนใหสอดคลองกบพฒนาการการเรยนรของนกเรยนแตละคนมากขน

6. ผปกครองตองมความเขาใจและเรยนรการใชงานระบบ IPST Learning Space เพอการมสวนรวมในการดแลการศกษาของบตรหลานไดดยงขน

การเรมใหบรการ IPST Learning Space ไมใชปลายทางแหงความสำาเรจ แตเปนเพยงการเร มตนของการขบเคลอน กระบวนการทตอเนองในการพฒนาคณภาพการเรยนการสอนในโลกยคใหม ความรวมมอและการสนบสนนจากทกภาคสวน จงเปนปจจยสำาคญทจะทำาให IPST Learning Space เปนแหลงเรยนรทมประสทธภาพสง ตอบสนองความตองการของผเรยนและผใชบรการไดอยางแทจรง

IPST Learning Space10

กาวไปขางหนากบ IPST Learning Spaceสสวท. ด�าเนนการพฒนาศนยเรยนรดจทลระดบชาตดานวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลย สสวท. หรอ IPST Learning

Space อยางตอเนอง โดยศกษาความเปนไปไดจากขอมลบรบทการศกษาไทย พฒนาสอโดยอางองมาตรฐาน ตวชวดและหลกสตร รวมทงศกษาตวอยางความส�าเรจจากนานาประเทศ

ป กจกรรม

2554 • ศกษาความเปนไปไดและจดท�ารายงานพมพเขยว “ศนยเรยนรดจทลฯ”• จดท�าโครงการน�ารองพฒนาหนงสอเรยนฉบบอเลกทรอนกส (e-Book) ของ สสวท. ส�าหรบใชงานบนเครองคอมพวเตอร

2555 • รางแผนพฒนาและวางแผนด�าเนนการจดตงศนยเรยนรดจทลฯ• จดท�าโครงการน�ารองพฒนาคลงสอดจทล• จดท�าโครงการพฒนาหนงสอเรยนฉบบอเลกทรอนกส (e-Book) ส�าหรบใชงานบนเครองคอมพวเตอร และแทบเลต• ก�าหนดนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาระบบหลกภายในศนยเรยนรดจทลฯ• ขยายผลรายงานพมพเขยว โดยพฒนาตนแบบ “ระบบโรงเรยน”

2556 • พฒนาระบบหลกของศนยเรยนรดจทลฯ - ระบบโรงเรยน (School Module) - ระบบอบรมคร (Teacher Training Module) - ระบบการสอบออนไลน (Online Testing System)• พฒนาระบบสนบสนนเพอสรางเครอขายชมชนการเรยนรออนไลน 2 ระบบ คอ ระบบการเรยนรรวมกน (Collaborative Learning) และระบบส�านกพมพอเลกทรอนกส (e-Publishing)

2557 • ทดลองใชงานทกระบบกบกลมเปาหมายและโรงเรยนตนแบบ• ศกษาวจยเพอพฒนาและปรบปรงระบบ• เผยแพรประชาสมพนธ• เรมจดตงศนยบรการครบวงจรเพอรองรบการท�างานของศนยเรยนรดจทลฯ ทงระบบ

2558 • ขยายผลการใชงานทวประเทศ• ปรบปรง พฒนาความสามารถและบ�ารงรกษาระบบ• ขยายการผลตองคความรและสอดจทล อยางเปนระบบและตอเนอง• พรอมเปดใหบรการ IPST Learning Space เตมรปแบบ

ศนยเรยนรดจทลระดบชาตดานวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลย สสวท. 11

IPST Learning Space

• รองรบการยกระดบคณภาพการศกษา

• ขยายโอกาสและเพมความเทาเทยมในการเรยนร

• แหลงรวบรวมสอมาตรฐาน คดกรองคณภาพโดยผเชยวชาญ

• แหลงรวบรวมขอสอบทมคณภาพ

• รองรบการแลกเปลยนความร แบงปนประสบการณ และเรยนรรวมกน

• ไมมขอจำากดทงเวลา สถานท คาใชจาย

IPST Learning Space12

924 ถนนสขมวท เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร 10110โทร. 02 335 5222 www.ipst.ac.th

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ด�าเนนการโดย รวมสนบสนนโดย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.)

สำานกงานสลากกนแบงรฐบาล