Embed Size (px)
Citation preview
နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
The Border Consortium (TBC)The Border Consortium (TBC)
ႏ၀ငဘာလ ၂၀၁၄ ခႏစ
jrefrmEkdifiH ta&SŒawmifykdif;a'owGif
umuG,fr+ay;a&;ESifh vkH_cHKa&;qkdif&m pkd;&drfylyefr+rsm;
ကြငးဆငး အကျဖတေလလာမႈက ေအာကပါအဖြ႕အစညးမားႏင ေဆာငရြကခပါသည။ ကရင ျပညတြငးဒကၡသညမားဆငရာ ေကာမတ (CIDKP)မြနေဒသ လ႔အခြငအေရး ေဖာငေဒးရငး (HURFOM)
ကရင သဘာဝ ပတဝနးကငႏင လမႈေရး လႈပရားမႈကြနရက အဖြ႔ (KESAN)ကရင လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ (KHRG)
ကရင ကယဆယေရးႏင ဖြ႔ၿဖးေရးရး (KORD)ကရငအမးသမး အစညးအရး (KWO)
ကရငနအျမစမးလနးစေျပေရးအဖြ႕ (KEG)ကရငန လမႈဖလေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးစငတာ (KSWDC)
ကရငန အမးသမးအစညးအရး (KNWO)မြနကယဆယေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရး ေကာမတ (MRDC)ရမးျပညနယ ဖြ႕ၿဖးေရးေဖာငေဒးရငး (SSDF)
နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕The Border Consortium (TBC)The Border Consortium (TBC)
12/5 Convent Road, Bangrak, Bangkok, Thailand. Email: [email protected] www.theborderconsortium.org
၃၀၇၊ ၉၉-ခ ေျမႏကြနဒ၊ ေျမႏလမး၊ စမးေခာငးၿမ႕နယ၊ ရနကနၿမ ႔၊ ျမနမာႏငငEmail: [email protected]
ေရ႕အဖးဓာတပ။ ။တရားရးျပငပ၌ လယသမားမား သတ႔ကယပငေျမေပၚတြင တရားမဝင ကးေကာမႈအတြက ျပစဒဏခမတခရစဥ၊ ဖရဆၿမ႕၊ စကတငဘာလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ (KSWDC)မရးဖလာ ေျမပငဆငမႈမားအတြက စစတမးေကာကယျခငး သငတနး၊ ကရငျပညနယ။ ၂၀၁၄ ခႏစ။ (KESAN)လမးေဖာကလပေရးအတြက တပမေတာစစသားမားႏင ေျမတးစက၊ ထားဝယ၊ ေအာကတဘာလ ၂၀၁၃ ခႏစ။ (CIDKP)
Printed by Wanida Press
မာတကာမာတကာ
အစရငခစာ အကဥးခပ အစရငခစာ အကဥးခပ ............................................................................................................. ၁
၁။ နဒါနး၁။ နဒါနး ................................................................................................................................. ၃ ၁။ ၁။ ေနာကခေၾကာငးရာ ...................................................................................................... ၄ ၁။ ၂။ သေတသနျပသည နညးနာ ............................................................................................ ၈
၂။ ႏငငေရး ပထဝ အေနအထား ၂။ ႏငငေရး ပထဝ အေနအထား ................................................................................................... ၁၀ ၂။ ၁။ စစတပတးခ႕ခထားျခငး ႏင အပခပမႈစနစ ........................................................................ ၁၁ ၂။ ၂။ သယဇာတ ထတလပျခငးႏင အေျခခ အေဆာကအဥးမား ေဆာကလပမႈ ................................... ၁၃ ၂။ ၃။ ျပညတြငး၌ ေရႊ႔ေျပာငးထြကေျပးရမႈ .................................................................................. ၁၅ ၂။ ၄။ အမျပနေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ........................................................................... ၁၇
၃။ လ႕အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ အသြငမား .၃။ လ႕အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ အသြငမား ....................................................................................... ၁၉ ၃။ ၁။ လမႈေရး ပဋပကၡမား ...................................................................................................... ၂၀ ၃။ ၂။ လကနကကငအဖြ႕မားမ ေဘးကငးမႈႏင လျခေရးအား ၿခမးေျခာကမႈ ....................................... ၂၁ ၃။ ၃။ လကနကကငအဖြ႕မားမ သကေမြးဝမးေကာငးအား ၿခမးေျခာကမႈ ........................................... ၂၂
၄။ ရပရြာ လထ လျခေရး ၄။ ရပရြာ လထ လျခေရး .............................................................................................. ၂၄ ၄။ ၁။ ပဋပကၡ ေျဖရငးေရး ...................................................................................................... ၂၅ ၄။ ၂။ အၾကမးဖကရာဇ၀တမႈမားက ကငတြယေျဖရငးျခငး ............................................................. ၂၆ ၄။ ၃။ ကာကြယေပးမႈဆငရာ လပငနးစဥမား .............................................................................. ၂၇
၅။ တရားမတမႈ ရရႏငျခငး ၅။ တရားမတမႈ ရရႏငျခငး .......................................................................................................... ၃၀ ၅။ ၁။ တရားဥပေဒ စးမးေရး ................................................................................................... ၃၁ ၅။ ၂။ ကးလြနသမား အျပစကငးလြတေနခြင အဆးသတေရး ....................................................... ၃၂ ၅။ ၃။ ျပနလညရငၾကားေစေရး အလားအလာ ............................................................................. ၃၄
ေနာကဆကတြမား ေနာကဆကတြမား .............................................................................................................. ၃၆ ၁။ ျပညတြငးဒကၡသည လဥးေရ ခန႔မနးခကမား .......................................................................... ၃၇ ၂။ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ စစတမးေကာကယမႈ အေျခခမေဘာင ................................................................. ၄၂ ၃။ အတေကာကေဝါဟာရမားႏင ေနရာအမညမား ...................................................................... ၄၆
ပမား ပမား ၁။ အမးသား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအတြက အဆျပထားသည အေျခခမေဘာင ..................................... ၅ ၂။ ေကးရြာအပစ စစတမးေကာကယမႈ ေရာကရႏငမႈ (၂၀၁၄ ခႏစ) ................................................ ၈ ၃။ စစတပႏင ဆကစပသညအဖြ႕မား၏ တပစခနးမား ................................................................... ၁၁ ၄။ ပဏာမ အပစရပသေဘာတညမႈမား ရရခနမစ၍ တပမား အငအားေျပာငးလမႈ (ထငျမငယဆခက) .. ၁၂ ၅။ စစတပႏင အပခပေရး အာဏာပငမား (သကဆငသည အဖြ႔အစညးမားႏင အတ) ......................... ၁၃ ၆။ သယဇာတ ထတလပေရးႏင ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမား ................................................................... ၁၄ ၇။ ျပညတြငးဒကၡသညမား ..................................................................................................... ၁၆ ၈။ အမျပနျခငးႏင ျပနလညအေျခချခငး (ၾသဂတ ၂၀၁၃- ဇလင ၂၀၁၄) ........................................... ၁၇ ၉။ လြနခသည ၁၂ - လ အတြငး အရပသားမားက ကးလြနခၾကသည အဓကရာဇဝတမႈမား ................. ၂၀ ၁၀။ ေဘးကငမႈႏင လျခေရးအား ၿခမးေျခာကမႈမား ....................................................... ၂၁ ၁၁။ သကေမြးဝမးေကာငးအား ၿခမးေျခာကမႈမား .................................................................... ၂၃ ၁၂။ အဓက ကာကြယမႈေပးေရး နညးလမးမား .......................................................................... ၂၅ ၁၃။ အဓက ကာကြယမႈေပးေရး ကြနရကမား .............................................................................. ၂၈ ၁၄။ ဆကသြယေရး ကြနရကမား ............................................................................................ ၂၉ ၁၅။ ထငျမငယဆၾကသည တရားေရးစနစရ အားနညးခကမား ...................................................... ၃၁ ၁၆။ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ရပဆငးေစရန ေဒသခမား၏ ဥးစားေပးလပငနးမား ...................... ၃၃ ၁၇။ အတတက လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏငပတသက၍ ေျဖရငးရနလလားၾကသည လပငနးစဥမား ...... ၃၅
အစရငခစာ အကဥးခပ အစရငခစာ အကဥးခပ ျမနမာႏငင1၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည အေရးပါသည လမးဆလမးခြသ႔ ေရာကရေနၿပ ျဖစသည။ ယငးမ တဆင အသြငကးေျပာငးေရးက တးတကျဖစေပၚေစမည တစႏငငလးဆငရာ ႏငငေရးေတြ႕ဆ ေဆြးေႏြးမႈမား ျဖစေပၚလာႏင သကသ႔၊ အတအေယာငအျဖစ ၿပကြပကစးသြားႏငသည အေျခအေနလညး ရေနသည။ တညရဖြ႕စညးထားသည မတရား မမတမႈမားႏင ပတသက၍ အငအားစ အားလးပါဝငႏငသည၊ အေရးပါေသာ ေဆြးေႏြးမႈမား ျဖစေပၚလာရန ေမာလငထားၾကသည အေျခအေန၌၊ ဆကလက၍ စစတပအငအား တးခ႕ေနရာခထားျခငးႏင အမးသားလကနကကင တပဖြ ႔2၏ ထးစစဆင တကခကမႈမားလညး ရေနေသးသည။ သ႔အတြကေၾကာင တငးရငးသားအငအားစမား၏ ယၾကညမႈက ေလာနညးကဆငးေစသည။ ယခ စစတမးေကာကယမႈတြင ပဋပကၡ စစပြမားေၾကာင ထခကနစနာေနၾက ရသည လထမား၏ ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမားက အေလးေပး ေဖာျပထားပါသည။
ယခစစတမးေကာကယမႈက ၁၁-ဖြ႕ေသာ အရပဖကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏငအတ နယစပတေလာက ကယဆယ ေစာငေရာကေရး ညႊန႔ေပါငးအသငးႀကး (TBC) က ဒဇငးေရးဆြ၊ ေကာကယစေဆာငးခၿပး၊ သးသပစစစခၾကပါသည။ အဆင အလႊာလကခြျခား နမနာထတ ေကာကယသညနညးနာ (stratifi ed sampling method) က အသးျပခၾကၿပး၊ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသရ ၿမ႕နယ ၂၃ ခမ၊ ေကးရြာ ၆၆၅ ခအနက ၂၂၂ ရြာက ေရြးခယ စစတမးေကာကယ ခပါသည။ စစတပတးခ႕ ေနရာခထားမႈ၊ အးအမေျပာငးေရႊ႕ထြကေျပးရမႈမား၊ လျခေရးႏင တရားမတမႈ စးရမခကမားက ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ေမလမ ဇလငလအတြငး ရပရြာလထ ကယစားလယမားႏင တငပငေမးျမနးခၾကပါသည။ သးသန႔ပစမတ ထား အပစေဆြးေႏြးပြမားတြင ေကးရြာလထ ၂,၆၀၀ ေကာ ပါဝငခၾကၿပး၊ ႀကတငျပငဆငထားသည ေရြးခယစရာ ေမးခြနးမား ေမးျမနးကာ၊ ေနာကပငးတြင လတစဥးခငး ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားျဖင ပပးျဖညဆညးခၾကပါသည။
၂၀၁၁ ခႏစ၊ ပဏာမ အပစအခတရပစေရး ေဆြးေႏြးမႈမား စတငခနမစ၍ စစတပအငအား တးခ႕ခထားမႈမား ရပဆငးခ သညဟ၍ မရပါ။ အမးသား လကနကကငတပမားႏင တငးရငးသား လကနကကငတပမား၏ အငအားမာ ေဒသခ လထမား၏ အျမငတြင မပလငေသာမ၊ ဆတရေနသညဟ ျမငၾကသည။ စစတမးေကာကယခသည ေကးရြာအပစ ၇၀% က ဤအတငး ေျဖဆခၾကပါသည။ တကခကမႈမား ေလာနညး ကဆငးသြားေသာလညး၊ စစတပအငအားတးခ႕ ခထားမႈမာမ သဘာဝ သယဇာတ ထတယမႈမား၊ စးပြားျဖစ ဖြ႕ၿဖးေရးစမခကမားႏင ပ၍ပတသကေနပါသည။
လထမားက လကနကႀကးမားျဖင ပစမတထား တကခကျခငးမား ျဖစပြားမႈ ေလာနညးသြားပါသည။ သ႔ေသာလညး ေျမျမပမငး ထေျပာမႈမာ ထငရားသညၿခမးေျခာကမႈအျဖစ ဆကလကရေနေၾကာငး စစတမးေကာကယ ခသည ေကးရြာ အပစ ၂၈% က ေဖာျပၾကသည။ အၾကမးဖကမညဟ ၿခမးေျခာကျခငးက အဓကအားျဖင တပမေတာႏင ဆကစပေနသည တပဖြ႔မားက ယခငအလားတပင ကယျပန႔စြာ ဆကလကကငသးေနဆ ရပါသည။ ေျမသမးယမႈမာ တပစခနး မားက အခငအမာ ျဖစေစရန ျပငဆငအားျဖညျခငး၊ လမးေဖာကလပျခငး၊ သတမငးတးေဖာမႈမား၊ သစထတလပမႈမား၊ စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးမား ခြငျပခထားေပးျခငးႏင ဆကစပျဖစေပၚေနပါသည။
၂၀၁၂ ခႏစတြင ျပညတြငးဒကၡသည (IDPs) ၄၀၀,၀၀၀ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသ ၿမ႕နယ ၃၆-ခတြင ရေနသည ဟ TBC အဖြ႕က ခန႔မနးပါသည။ ပ၍ ကဥးသည စစတမးေကာကယသည ဧရယာက အေျခခ၍ ပ၍တကေသာ ခန႔မနး မႈျဖင ယခႏစတြင ျပညတြငးဒကၡသည (IDPs) ၁၁၀,၀၀၀ ရမညဟ တြကခကပါသည။ ေတြ႕ရခကမားအရ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ျပညတြငးဒကၡသည စစေပါငးအေရအတြကသည ယခငအကျဖတ ခန႔မနးမႈမားထက သသသာသာ ေလာနညးကဆငးသြားျခငး မရပါ။
၂၀၁၃ ခႏစ၊ ၾသဂတလမ ၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလအၾကားတြင၊ ယခင ေနရာေျပာငးေရႊ႕ထြကေျပးေနရသ ၉,၉၀၀ ေကာ မာ သတ႔၏ ယခငေကးရြာမားသ႔ ျပနသြားၾကသည၊ သ႔မဟတ အျခားေနရာမားတြင အေျခခေနထင ေနၾကသညဟ ေတြ႕ရရပါသည။ သ႔ေသာလညး လ ၄,၂၀၀ ဥးမာ စစပြမားေၾကာငေသာလညးေကာငး၊ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား၊ သ႔မဟတ သဘာဝကပေဘးမားေၾကာငေသာလညးေကာငး ဤကာလမားအတြငး အးအမအေျခပကခၾကရပါသည။
1 ႏငင၏ အဂၤလပအမညက စစအမန႔ျဖင ၁၉၈၉ ခႏစတြင ‘Burma’ မ ‘Myanmar’ ဟ ေျပာငးလခသည။ ထသ႔ေျပာငးလမႈသည ထအခနမစ၍ ႏငင ေရးျပနာအျဖစ ရႈျမငခၾကသည။ ယခအစရငခစာတြင ‘Burma’ ႏင ‘Myanmar’ က သငသလ ေျပာငးလအသးျပပါသည။ အလားတ ျပညနယ၊ တငးေဒသႀကး၊ ၿမ႕နယတ႔၏ အမညမားကလညး အလားတ အသးျပပါသည။ မညသညဘကကမ ရပတညေထာကခ အသးျပျခငး မဟတပါ။
2 ယခအစရငခစာတြင အမးသားလကနကကငတပဖြ႔ဆသညမာ "တပမေတာ" က ရညညႊႊနးေဖာျပျခငး ျဖစပါသည။ အျခားေသာ လကနကကငတပဖြ႔ မားႏင ရႈပေထြးေဝဝါးျခငး မျဖစရေလေအာင ေယဘယသးျခငး ျဖစပါသည။
1နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
အထထငရားသသာသည စစပြမားေၾကာင ေနရာေျပာငးေရႊ႕ထြကေျပးရမႈ အသစမားက ရမးျပညနယအတြငး တကပြ မားေၾကာင ျဖစပြားခသညက မတတမးတငႏငခပါသည။
စစတမးေကာကယခသည ေကးရြာအပစ ၇၄% တြင၊ ေကးရြာေခါငးေဆာငမား၊ သ႔မဟတ ဓေလထးတမး ဥပေဒမားက အသးျပ၍ အႀကးအကယ အျငငးပြားမႈမားႏင အၾကမးဖကမႈ ရာဇဝတမႈမားက ေျဖရငးရန အဓက အသးျပေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ ရပရြာလထ၏ တရားေရးစနစမားမာ ေတြ႕ဆညႇႏႈငး ေျဖရငးေစျခငး၊ ေလာေၾကးေပးေစျခငး၊ ျပနလညထ ေထာငေပးျခငးတ႔အေပၚ အႀကးအကယ မတညေနေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ပ၍ျပငးထနသည ျပစဒဏေပးမႈမားက အေရးယေဆာငရြကရန စြမးရည မရသညကလညး ေတြ႕ရရသည။ သ႔ေသာလညး၊ အမးသမးမား ပါဝငေဆာငရြကႏငမႈ ကငးမေနျခငးေၾကာင အျငငးပြားမႈ ေျဖရငးေပးျခငးမား၊ ပငဆငမႈ အေမြဆကခသည ထးတမးစဥလာမားတြင လငကြ ျပားမႈအေပၚ ဘကလကျခငးမား ရေနသညကလညး စးရမပပနမႈမား ရေနပါသည။
လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား ရပဆငးေရးႏင တရားမတမႈ တးတကရရေရးအတြက ေဒသချပညသမား၏ ဥးစားေပး လလားခကမာ စစတပအငအား ေလာချခငးႏင ေဒသခလထမား၏ ေအဂငစအဖြ႕အစညးမား အားေကာငးလာေစေရး ဟ ေဖာထတေတြ႕ရရပါသည။ အၾကမးဖကမႈမားႏင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား ရပဆငးေစေရးအတြက အေရးပါသည လပေဆာငခကမားမာ တပမေတာ တပဖြ႕မား ဆတခြာေပးျခငး၊ လကနကကငအပစမားက ခြျခားထားျခငး၊ အပစရပစ ေရး ေစာငၾကညေလလာေရး လပငနးစဥႏင လကနကကင စစသားမားအတြက လကနာရမညကငထးမားရေစျခငးဟ ထငျမငယဆၾကပါသည။ အသစေပၚထြကလာသည ကရငရတပဖြ႔မာ တငးရငးသားလကနကကင အငအားစမား၏ ႀကးပမးေဆာငရြကမႈတစခအျဖစ အေလးေပးေဖာျပၾကၿပး၊ ရပရြာအတြငး အျငငးပြားမႈမား ေျဖရငးေရးအတြက၊ ႀကးေလး သည ရာဇဝတျပစမႈမားက ျမနမာတရားစရငေရးစနစသ႔ လႊေျပာငးေပးပ႔ႏငရန ပပးကညေပးမည ေနရာတစခအျဖစ၊ ေကာငးစြာ ေနရာခ အသးခႏငမည ျဖစသည။
ျမနမာႏငင၏ တရားဝင လကရၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင ယေန႔ကာလအထ၊ အသြငကးေျပာငးမႈဆငရာ တရားမတမႈ အတြက အေၾကာငးအခကမားႏငပတသက၍ မားစြာ အာရစကခရမႈ မရေသးပါ။ သ႔ေသာလညး၊ အရပဖကလမႈအဖြ႔ အစညးမား၏ ကယစားလယမားက အတတကာလ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ကငတြယေျဖရငးေရး အတြက အသငေတာဆးနညးလမးႏင၊ ရငၾကားေျပလညသငျမတေရးက မညသ႔မညပ ျမႇငတငႏငမညက သေဘာထား အမးမး ေဖာျပခၾကပါသည။ တာဝနယ တာဝနခမႈက ျမႇငတငႏငေရးအတြက လအမားစက ရာဇဝတမႈဆငရာ တရားမတမႈက အသားေပး လလားၾကေသာလညး၊ ထငရားသသာသည လနညးစကမ အတတက ျပစမႈကးလြနခသမားက လြတၿငမး ခမးသာခြငေပးရန အဆျပၾကသည။ သ႔မသာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက လမးေၾကာငးမလြေစမည ျဖစသည။ ဤသ႔ ေဆြးေႏြးျငငးခမႈမားက ၿငမးခမးေရးႏင တရားမတေရးဆငရာ ကစၥမား ေရ႕ေနာက အစအစဥခေရး၌ အကယအျပန႔ ေသာ ျပနာစနေခၚမႈမား ရေနသညက ထငဟပေဖာျပေနပါသည။
ျမနမာႏငင၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား ၄-ႏစအတြငး ခငးနငးဝငေရာကခသညတင၊ အမးသားျပနလည ရငၾကားေစေရး အလားအလာမာ လျခေရးႏင တရားမတမႈဆငရာ စးရမပပနမႈမားအေပၚ ေျဖရငးေပးေရးႏင ပ၍ပ၍ သကဆငပတသက လာပါသည။ ဤအေရးက တစဖကတြင ရပရြာလထ၏ ကာကြယေပးမႈဆငရာ လပငနးစဥမားက ျမႇငတငေပးျခငးအားျဖင လညးေကာငး၊ ကနတစဖကတြင တငးရငးသားအငအားစမား၏ ရလပငနးမားတြင ရငးႏး ျမႇ ပႏ ျခငးအားျဖင လညးေကာငး ေဒသဆငရာအဆငတြင ေျဖရငးႏငၿခမမည ျဖစပါသည။ သ႔ေသာလညး အဆျပထားသည အမးသား အဆင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြသည မရမျဖစ အေရးပါေနဆပင ျဖစၿပး၊ သ႔မသာ အေရးပါသည ျပနာမား ျဖစၾကေသာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရး၊ လျခေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရး၊ ေျမယာ အခြငအေရးႏင ဒကၡသညမား ျပနလညေပါငးစညးေရးတ႔က ေျဖရငးႏငလမမည ျဖစပါသည။
2 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
ed'gef;
၁။ ၁။ ေနာကခေၾကာငးရာ
“ကၽြနေတာတ႔ ႏငငက ဂပနေတြသမးၿပးတအခါမာ၊ အစးရက ေလာေၾကးေပးဖ႔ေတာငးတယ။ အသလပ ျမနမာစစတပေတြကလညး ကၽြနေတာတ႔က ႏပစကတယ၊ အမေတြက မးရႈ႕တယ၊ လေတြက သတ တယ။ ကၽြနေတာ တ႔ ဆးရႈးခရသမအတြက အစးရက တစခချပနလပေပးေစခငတယ။”
ကရင အမးသားတစဥး၊ သေတာငၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ KORD ႏင KESAN ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ၊
စစအပခပေရး၊ လကနကကငစစပြမား၊ ႏငငတကာမ အထးကနဖယကဥထားခရျခငး ျဖစစဥမား ဆယစႏစမားစြာ အၾကာတြင၊ ျမနမာႏငင၏ လကရ ႏငငေရးအေနအထားမာ ျပညတြငး၌ ျပျပငေျပာငးလမႈမားႏင ႏငငျခားဆကဆေရး တြင ပမနျပနျဖစရန ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငလာျခငးတ႔ျဖင ေဖာျပႏငသည။ စစတပက အသာစးအခြငအေရး ရယထားေသာ ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒႏငအတ၊ ေယဘယအားျဖင လြတလပေသာလညး၊ တရားမမတဟ ယဆႏငသည ေရြးေကာကပြမားက ႏဝငဘာလ ၂၀၁၀ ခႏစတြင ကငးပခသည။ ျပညေထာငစအစးရ ႏင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕ အမားအျပားအၾကား၊ ႏစဖြ႕ခငး ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမား ျပၿပးေနာက အပစအခတရပစေရး သေဘာတ ညခကမားက ၂၀၁၁ ခႏစ ေႏာငးပငးတြင ရယႏငခသည။ ေစးကြကစးပြားေရး တခါးဖြငျခငးက ၂၀၁၂ ခႏစတြင တး၍ လပေဆာငခၿပး၊ အေနာကႏငငမားကလညး စးပြားေရးဒဏခတ အေရးယမႈမားက ဆငးငထားခၾကသည။
သ႔ေသာလညး ၂၀၁၄ ခႏစတြင၊ ျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးစဥမား ေနာကေၾကာငးျပနၿပေလာဟ စးရမဖြယရာ လကၡဏာ မား ေတြ႕ရလာရသည။3 လ႔အခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာကသမား၊ ႏငငေရး အတကအခပါတမားႏင သတငးေထာက မား၏ လပပငခြငနယပယမာ က႕လာသညသဖြယ ျမငရသည။ မစလငမားအေပၚ ပစမတထားသည အၾကမးဖကမႈမားက ျမနမာႏငငတြင စြကပေနသည တငးရငးသားႏင ဘာသာကးကြယမႈ ခြျခားဆကဆေရးက ထငဟပေဖာျပေနသည။ အေရးပါသည ျပနာမားက ေျဖရငးျခငး မျပမ၊ ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးစဥမားကလညး လပေဆာငၾကရဥးမည ျဖစသည။ အဆျပထားသည တစႏငငလး အပစရပစေရး သေဘာတညခကတြင၊ တပမား ေနရာခထားျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈအတြက အခနၾကာျမငစြာ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေနရျခငးေၾကာင၊ ၿငမးခမးေရး လပငနး စဥေနာကတြင ဆကလကေဆာငရြကရမည ႏငငေရးလပငနးစဥမားလညး ပတဆ႔ေႏာငေႏးေနရသည။
ႏငငသားႏင ႏငငေရး အခြငအေရးမားႏင ပတသက၍မ၊ မၾကာေသးမက သတငးေထာကမားက ဓာတလကနက စကရဟ စြပစြသတငးေဖာျပခသညအေပၚ၊ အလပၾကမးႏင ေထာငဒဏ ၁၀ ႏစ ခမတခ သကသ႔၊ သတငးေထာကမားက ၿခမးေျခာကေနမႈမားေၾကာင စးရမစတ ပမလာေစပါသည။ အလားတပင၊ တပမေတာစစသားက မဒမးျပကငသည အေပၚ ဆႏၵျပၾကသည တကကြလႈပရားသမားက ျပစဒဏခမတျခငးက၊ ၿငမးခမးစြာႏင လြတလပစြာ စရးခြင၊ ဆႏၵျပခြင မား မညမျပန၍ ဆတယတေနသညက နမနာျပ ေဖာျပေနပါသည။ ေရြးေကာကပြေကာမရငက ၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြ မဆြယလႈပရားမႈအတြက၊ ႏငငေရးပါတ ေခါငးေဆာငမားက ေရြးေကာကပြ မတငမ ရက ၃၀ သာ ခြငျပေတာမညဟ ဆးျဖတခပါသည။ ထ႔အျပင သတ႔၏မဆႏၵနယျပငပတြင မဆြယစညးရးမညဆပါက၊ ခြငျပခကယရန လအပသညဟ ေဖာျပပါသည။ ဤအေျခအေနမားမာ အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပ (NLD) အတြက ပမခကခေအာင ျပေနသညသဖြယ ျဖစေနပါသည။
မတလႏင ဧၿပလတြင ေဆာငရြကခသည၊ သနးေခါငစာရငး ေကာကယမႈေၾကာင ရခငျပညနယႏင အျခားေဒသမားတြင တငးမာမႈမား ျမငမားခပါသည။ တငးရငးသားျဖစမႈ၊ ဘာသာ ကးကြယယၾကညမႈ၊ ႏငငသားျဖစမႈ စသည အကဆတ ေသာ ေမးခြနးမား ပါဝငေနမႈေၾကာင ႏင အစးရက ရဟငဂာမားက သတ႔ဘာသာ လမးတစရပအျဖစ ေဖာျပမႈက ျငငး ပယေနေသာေၾကာင ရနလမႈႏင အၾကမးဖကမႈမား ျဖစေပၚေစခပါသည။ အမနးတရား ျပန႔ပြားေရးအတြက စဖြ႔လႈ႔ေဆာမႈ မား မႏေလးတြင ရခေၾကာငး သတငးေဖာျပခၾကၿပး၊ ယငးေနာကပငးျဖစလာသည လစလေဝးျဖင အၾကမးဖကမႈမားက ရမားက ဟန႔တားႏငျခငး မရခၾကေပ။ သ႔မဟတ မတားဆးလၾကျခငးလညး ျဖစႏငပါသည။ ဘာသာကြျပားသမား အၾကား လကထပထမးျမားျခငးဆငရာ ဥပေဒမၾကမး၊ ဘာသာကးေျပာငးျခငးဆငရာ ဥပေဒမၾကမး၊ အမေထာငအမားယ ျခငးႏင မသားစ စမကနးချခငး ဥပေဒမၾကမး တစစမာ၊ အေျခခလ႔အခြငအေရးမားႏင ကြလြေနၿပး၊ အကယ၍ လႊတ ေတာမသာ အတညျပခပါက လနညးစမားအေပၚ ဖႏပခြျခားမႈမား ပ၍ဆးရြားလာရန ရေနပါသည။4
3 ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရးအေျခအေနႏင ပတသက၍ အထးသတငးေပး ေဖာျပသ သတမာန၏ ေဖာျပခက။ ဇလငလ ၂၆ ရက၊ ၂၀၁၄ ခႏစ။
4 David Scott Mathieson, “Responding to Buddhist nationalists, Myanmar looks to restrict inter-faith marriage”, Global Post, 3 July 2014 (ေဒးဗစ စေကာ မသဆင၊ ဗဒၶဘာသာမးခစမား၏ ေတာငးဆမႈက တ႔ျပနသညအေနျဖင ဘာသာျခား လကထပထမးျမားျခငးက ကန႔သတ ခပခယရန ျမနမာႏငငက နညးလမးရာေနျခငး)
4 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
( -)
-
I
CEASEFIREPROCESS
/
ပ ၁။ အမးသား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအတြက အဆျပထားသည အေျခခမေဘာင5
5 Working Group for Ethnic Coordination, April 2013, as cited in Burma News International, 2014, “Deciphering Myanmar’s Peace Process: A Reference Guide”, Appendix 3.2, www.mmpeacemonitor.org (တငးရငးသားမား ပးေပါငးေဆာငရြကေရး အလပအဖြ႔ WGEC ၏ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ဧၿပလ တငျပခက၊ Burma News Internation ၏ ၂၀၁၄ ခႏစထတ- "ျမနမာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက ပေဖာျခငး၊ လမးညႊနအကး အကား" စာအပမ ျပနလည ကးကားရယသည)
5နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
လႊတေတာေကာမတ တစရပက ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒ ျပငဆငရနအတြက အၾကျပခကမားက တငသြငးခပါသည။ သ႔ေသာလညး စစတပက ႏငငေရးတြင ဆကလကပါဝငေနသည အခနးက႑က အာမခခက ေပးထား သည အေျခခမ ေဘာငကမ ေျဖရငးချခငး မရပါ။ သ႔ေသာလညး အမးသားဒမကေရစ အဖြ႔ခပ (NLD) ႏင ၈၈-မးဆက ၿငမးခမးေရးႏင ပြငလငး လ႔အဖြ႔အစညးတ႔က လကမတ ၅-သနး နးပါးမ စေဆာငးကာ၊ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ ပဒမ ၄၃၆ ျပငဆငေရး အတြက ေတာငးဆခကတစခ တငသြငးခပါသည။ ယငးမာ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရးက လႊမးမးထားသည ပဒမပင ျဖစပါသည။ ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒျပငဆငမညဆလင လကရအေျခအေနတြင လႊတေတာ၏ ၇၅% ေကာ ေထာကခမႈ လအပသညအတြကေၾကာင၊ တပမေတာက ဗတအာဏာ ထေရာကစြာေပးထားသညႏယ ျဖစေနသည။ (NLD) ႏင ၈၈ တ႔၏ လႈပရားမႈက ယငးအခးက ၆၀% အထ ေလာခေပးရန ေတာငးဆေနသည။
ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥမာ တစႏငငလးဆငရာ အပစရပစေရး သေဘာတညခကအေပၚ ေဆြးေႏြးရငး ေရ႕မဆကႏင ျဖစေနပါသည။ သ႔ျဖစရာ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ေနာကဆးပငး ၃-လတြင ကငးပရန လာထားသည အေထြေထြေရြးေကာကပြမား မတငမ အေရးပါသည ႏငငေရး ေဆြးေႏြးပြမား ကငးပရန အခနမလေလာက ေတာဘ ရေနပါသည။ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ဧၿပလတြင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕ ၁၇-ခက သေဘာတညထား သည လမးျပေျမပက ပ (၁) တြင ေဖာျပထားပါ သည။ သ႔ေသာ ဤလပငနးစဥမာ ဆကလက၍ အေရးပါဆ ျဖစေသာလညး၊ အခနဇယားမာ လကေတြ႕မကႏင ျဖစေနပါေတာသည။
အစးရ၏ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရး ေဖာေဆာငေရး လပငနးအဖြ႕ (UPWG)၊ တပမေတာႏင တငးရငးသား လကနကကင အငအားစမား၏ တစႏငငလး အပစရပစေရး ပးေပါငးေဆာငရြကေရး အဖြ႕ (NCCT) တ႔က ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ဧၿပလတြင တစႏငငလး အပစရပစေရး သေဘာတညခကမၾကမးအတြက တစခတညးေသာ စာသားက စတင၍ မၾကမးေရးဆြခ ၾကသည။ သသာထငရားသည တးတကမႈမားက ေဖာျပခၾကေသာလညး၊ အဓကကသည ျပနာမားျဖစေသာ တပမား ေနရာခထားေရး၊ လကနာရမည ကငဝတမား၊ အပစရပစေရး ေစာငၾကညေလလာေရး လပငနးစဥတ႔မာ သေဘာကြလြ အျငငးပြားေနဆ ရပါသည။ အမးသား ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈ လပငနးစဥတြင မညသမား ပါဝငတကေရာကမည၊ မညသ႔ ကယစားျပမညကလညး ေဆြးေႏြး ျငငးခေနဆ ရပါသည။ အေျခခအားျဖင တပမေတာက ၂၀၀၈ ခႏစ၊ ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒႏင လကရဥပေဒမေဘာငမားက ဆကလက ရပခေနၿပး၊ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမရ ျဖစေနပါသည။ သ႔ျဖစရာ တငးရငးသား လကနကကငအငအားစမား၏ ဘရပတညခကအေပၚ ဆန႔ကငသညအသြင ရေနပါသည။6
ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ တေလာကလးတြင ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယမားတြင လကနကကငတကပြမား ဆကလက ျဖစပြားေနပါသည။ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသမားတြင ႀကၾကားျဖစပြားေသာလညး၊ တကပြမား အကယအျပန႔ ျဖစပြားမႈ ရပါသည။ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင တပမေတာက သမးျပညတပမေတာ (ေျမာကပငး) (SSA-N) အေပၚ မငးရးႏင ေကးသး (ေကးဆး) ၿမ႕နယမားတြင တစစက မတမတ ထးစစဆငတကခကမႈမား ရေနခပါသည။ ႏစဖြ႕ခငး သေဘာတညထားသည အပစရပစေရးက ခးေဖာက၍၊ ရနသ-လထမခြျခားဘ လကနကႀကးမားျဖင ပစခတ တကခကကာ နယေျမမားက သမးယခပါသည။ လ ၃၀၀ ဥးခန႔ကလညး အးအမမ စြန႔ခြာထြကေျပးေစခရပါ သည။7
၂၀၁၄ ခႏစတြင၊ ပ၍ သးျခားျဖစသည ထေတြ႔တကပြမား ျမနမာႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသတြင ဆကလက ျဖစပြားေန ခပါသည။ ဤတကပြအမားက ထငဟပေဖာျပေနသညမာ၊ ထေတြ႔တကပြျဖစမႈဆငရာ ဥပေဒသမား ပ၍တကစြာျပဌာနး ထားရန လအပေနၿပး၊ သ႔မသာ ကငးလညတပဖြ႔မား မေရာငမလႊသာ တကခကရျခငးမ ေရာငရားႏငမည ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ျမဝတၿမ႕ (ကရငျပညနယ)၊ ေကာကႀကး (ပခးတငးေဒသႀကး)၊ ကကမေရာ (မြနျပညနယ) တ႔တြင စကတငဘာလ ေနာကဆးပတတြင တကပြမား အစဥလက ျဖစေပၚခပါသည။ အပစအခတရပစေရး ေနာကဆးနဂး မခပႏငဘ ရေနစဥ၊ တငးမာမႈမားမေန၍ မညမတင တးတက၍ျမငမားလာႏငသညက ေဖာျပေနပါသည။8
ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသရ ပဋပကၡစစပြမားထ ခစားနစနာခၾကရသည လထမားအတြက ၿခမးေျခာကမႈမာ မညသ႔ဆေစ ေျပာငးလသြားၿပ ျဖစသည။ ယခငက လကနကကငတကပြမားႏင ဆကစပျဖစေပၚေနခေသာလညး၊
6 Euro-Burma Offi ce, 20-26 September 2014, “Political Monitor No. 23”, page 4 and 6, http://www.euro-burma.eu/activities/research-policy/ebo-political-monitors/ (ဥေရာပ-ျမနမာရး၊ ႏငငေရး ေစာငၾကညအကျဖတမႈ အစရငခစာ အမတ-၂၃)
7 Shan Human Rights Foundation, 26 Aug 2014, “Shan IDPs petition President Thein Sein for Burma Army withdrawal from their homes” (ရမးလ႔အခြငအေရး ေဖာငေဒးရငး၊ ရမးျပညတြငးဒကၡသညတ႔က သတ႔၏ အမမားမ ျမနမာစစတပ ဆတခြာေပးရန သမၼတဥးသနးစနသ႔ ေမတာရပခ ေတာငးဆျခငး)
8 Karen News, 30 September 2014, “Karen soldier killed in latest fi ghting: KNU claims government troops attacked fi rst” http://karennews.org/2014/09/karen-soldier-killed-in-latest-fi ghting-knu-claims-government-troops-attacked-fi rst.html/ (ကရင သတငးဌာန၊ ေနာကဆးတကပြတြင ကရငစစသားတစဥး သတခရျခငး၊ အစးရတပဖြ႔မားက စတငတကခကသညဟ ေကအနယက စြပစြသည။)
6 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
ယခအခါ သယဇာတ ထတလပေရး လပငနးမားႏင ပ၍ သကဆငေနၾကသည။ အရပဖကလမႈ အဖြ ႔အစညး ကြနရကမားက မတခကျပရာတြင၊ နယစပျဖတေကာ စၾကၤနလမးမႀကးမားအတြက ဖြ႔ၿဖးေရး အစအစဥမား၊ စကမႈ ဇနမား၊ စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးမားေၾကာင ဗဟအစးရ ခပကငမႈစနစ တးလာေစျခငး၊ ေဒသခ လထမား ဖယကဥခရျခငးႏင တငးရငးသား ပဋပကၡမား ရနမးပြားျဖစေပၚေစရန အႏရာယ ရေနပါသည။9
အလရင အစးရမားႏင နယစပေရးရာ ဝနႀကးဌာနက ကရင၊ ကရငန/ကယား၊ မြနျပညနယႏင တနသၤာရ တငးေဒသ ႀကးတ႔တြင အးအမေနရာခ ေကးရြာမား အစဥလက ေဆာကလပရန ရနပေငြ ေထာကပေပးေနၾကပါသည။ ဤေဆာက လပေနေသာ အမယာအခ႕မာ တငးရငးသားလကနကကင တပဖြ႕မား ထနးခပရာေဒသမားတြင တညရေနၾကသည။ ဤအမယာမားတြင ေယဘယအားျဖင တစခလင အမအလး ၁၀၀ မ ပါဝငသည။ ဤသ႔အမယာမား ေဆာကလပရန ရနပေငြ ေထာကပေပးေနသညအခနတြင၊ ပ၍ ဘကစျဖစသည ျပနလညေနရာခထားေရး အစအစဥ ေရးဆြမႈမားလညး လအပေနပါသည။ ယငးတြင ေျမယာရရႏငေရး၊ သကေမြးဝမးေကာငးကစၥမား၊ ေရရရေရး၊ သန႔ရငးေရး၊ လမႈေရး ဝန ေဆာငေပးမႈမားႏင ကာကြယေပးမႈဆငရာ ကစၥမားလညး ပါဝငသငပါသည။
သ႔ပါေသာလညး၊ ထြကေျပး အးအမမေနရသည ဒကၡသညမား အမျပနေရးႏင ျပနလညအေျခခေရး ႀကးပမးမႈမားသည ဆကလက လပေဆာငေနသည စစတပတးခ႕ ခထားျခငး ႏင ကာကြယေပးမႈဆငရာ ႏင လျခေရး စးရမခကမားေၾကာင အဟန႔အတားျဖစေစပါသည။ ဥပမာအားျဖင၊ ဖာပြနၿမ႕နယတြင ကရငအမးသားအစညးအရး (ေကအနယ) က ျပနလည အေျခခမည ေနရာ ၅-ခက ေရြးခယသတမတေပးခၿပး၊ ယငးေဘးတြင ေျမလြတေျမရငးမားလညး ဝနးရေနပါသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ၊ ပဏာမ အပစခတရပစေရး သေဘာတညမႈ ရရၿပးသညေနာကတြင၊ ေကအနယက ယငးၿမ႕နယရ တပမေတာစခနး ၇၀-ခအနက ၇-ခက ရပသမးေပးရန ေတာငးဆခပါသည။ သ႔မသာ ဒကၡသညမား ျပနလညအေျခခႏင ေရးအတြက ပ၍ အဆငေခာေစမည ျဖစသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင ဤစခနးမား ဆကလကတညရေန ေသးသညအျပင၊ ၿမ႕နယတစခလးတြင ေနာကထပစခနး ၁၀-ခက ဤအပစအခတ ရပစေရးကာလအတြငး ထပမခထား ခပါသည။
9 Karen Peace Support Network, September 2014, “Critique of Japan International Cooperation Agency’s Blueprint for Development in Southeastern Burma/Myanmar” (ကရငၿငမးခမးေရး ပပးကညေရး ကြနရက၊ ျမနမာႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသတြင ဂပန ႏငငတကာ ပးေပါငး ေဆာငရြကေရး ေအဂငစ၏ ဖြ႔ၿဖးေရး မဟာအစအစဥမၾကမးက ေဝဖနကန႔ကြကျခငး)
7နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
၁။ ၂။ သေတသနျပသည နညးနာ၁။ ၂။ သေတသနျပသည နညးနာ
“ေကးရြာလထေတြက အမားအားျဖင အမနအတငး ေဖာျပဖ႔ လကတြန႔ေနၾကတယ။ ကၽြနေတာတ႔ထငတာက အကယ၍ ေျပာလကမယဆရင၊ ကၽြနေတာတ႔ ၿခမးေျခာကခရမယ၊ သတခရမယ။ ကၽြနေတာတ႔က လ႔အခြငအေရးက ပသရလာဖ႔လတယ။ ဒါမသာ တရားမတမႈရဖ႔ ေျပာရဆရ ရလာမယ။ ”
ကရငအမးသား တစဥး၊ ျမဝတၿမ႕၊ ဇြနလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ CIDKP ႏင KHRG ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ
TBC အဖြ႕က ၂၀၀၂ ခႏစမစတင၍ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသရ ပဋပကၡစစပြမားေၾကာင ထခကနစနာေနရေသာ လထမား၏ အေျခအေနမားက မတတမးတငႏငရန အရပဖကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကခပါသည။ ယခႏစ စစတမးေကာကယမႈက အရပဖက လမႈအဖြ႔အစညး ၁၁-ခႏင ပးေပါငးေဆာငရြက၍ ဒဇငးေရးဆြခပါသည။ ရညရြယခကမာ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသ၊ ပဋပကၡ စစပြမား ျဖစပြားေနရာေဒသမားတြင အရပသားမားအေပၚ ကာကြယမႈေပးေရး စးရမပပနခက အေထြေထြအေျခအေနက ေဖာျပေပးႏငရန ျဖစပါသည။ သးသန႔ ပစမတထား အပစ ေဆြးေႏြးပြမားအတြက ေမးခြနး ၃၁-ခပါ ေမးခြနးတစစက ျပစႏငခပါသည။ အရပသားကယစားလယမားႏင တငးရငး သား လကနကကငအဖြ႕မားမ ေဒသခ အာဏာပငမားက ဗဒယ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားျပၿပး၊ ေတြ႔ရခကမားက ထပမျဖည ဆညးခပါသည။
ပ-၂။ ေကးရြာအပစ စစတမးေကာကယမႈ ေရာကရႏငမႈ (၂၀၁၄ ခႏစ)ပ-၂။ ေကးရြာအပစ စစတမးေကာကယမႈ ေရာကရႏငမႈ (၂၀၁၄ ခႏစ)
8 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
TBC အဖြ႔၏ဝနထမးမားက ပါဝငေဆာငရြကသည အဖြ႔အစညးမားမ ကြငးဆငးဝနထမး ၇၅ ဥးႏင (၆၁% ကား၊ ၃၉% မ) အႀက ရငးျပေလကငမႈမား ေဆာငရြကခသည။ စစတမးေကာကယသည နညးနာမားႏင သေတသနျပမႈ နညးနာ မားက ဤသငတနးမားအတြငး မတဆကေပးခၿပး၊ ၿမ႔နယမား၊ ေကးရြာအပစမား ေရြးခယျခငးအတြက နမနာစကြက ေရြးခယျခငး သေတသနနညးနာလညး အပါအဝင ျဖစသည။ ထ႔အျပင ေတြ႔ရခကမားက ပဂၢ လေရးလျခမႈရစြာ၊ လ႔ဝက စြာ တငျပရမည လပထးလပနညးမားကလညး ရငးလငးျပခသည။ သငတနးတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမား ေဆာငရြကျခငး၊ အပစလကသးသန႔ ေဆြးေႏြးမႈျပျခငး၊ ဗဒယရကကးျခငး၊ ေနရာညႊနးကရယာစနစ (GPS) အသးျပျခငး တ႔ကလညး ေလကငသငျပေပးခသည။
အရပဖကလမႈ အဖြ႔အစညးမားက ျမနမာႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသတြင စစတမးေကာကယရန စြမးရညရသည ၿမ႕နယ ၂၃-ခက သတမတေဖာထတခသည။ ျပညေထာငစအစးရ စာရငးမားအရ ဤၿမ႕နယမားတြင ေကးရြာအပစ ၆၆၅ ခဟ သတမတထားသည။ အဆငအလႊာအလက နမနာေရြးခယထတယသည နညးနာအရ စစတမးေကာကယရန ေကးရြာ အပစ ၂၂၂ ခက ေရြးခယခသည။ ေရြးခယသည စသတမတမႈမားတြင တငးရငးသားလကနကကင အပစမား၏ၾသဇာ သကေရာကမႈ ထငျမငယဆခက၊ ပထဝ လႊမးျခမႈႏင လဥးေရပမာဏစသည အခကမား ပါဝငသည။
တငးရငးသားလကနကကင အပစမားက ေယဘယအားျဖင ေရ႔တနးစခနးမား ထားရၾကသည၊ သ႔မဟတ ပမနအခြန ေကာကယသညဂတရေသာ ေကးရြာမားသည စစတမးေကာကယသည ေကးရြာအပစမား၏ ၇၆% ျဖစသည။ တစခန တညးမာပင အစးရတပမေတာႏင ဆကႏြယသည ျပညသ႔စစ လကနကကငမားက ၅၅% ေသာ ေကးရြာအပစမားတြင တညရေနၾကသည။ သ႔ေသာလညး၊ တငးရငးသားလကနကကင အပစမားမာ အခငအမာ တပစခနးမား ထကစာလင၊ ေယဘယအားျဖင ေရြ႔ေျပာငးတညရ ေနၾကရာ ေလာေပါတြကခကထားသညႏယ ျဖစႏငပါသည။
ေမးခြနးမားအေပၚ တ႔ျပနအေျဖက ေကးရြာအပစတစခလင လ ၁၂ ဥးႏႈနး ပမးမ ေဆြးေႏြးခၾကၿပး၊ စစေပါငး ၂,၆၃၇ ဥး ပါဝငေဆြးေႏြးခသည။ ယငးတ႔အနက ၇၂% မာ ကား၊ ၂၈% မာ မ ျဖစသည။ ၃၅% ေသာ ေျဖၾကားသမားမာ ေကးရြာ ေခါငးေဆာငမား ျဖစၿပး၊ ၃၄% မာ သာမာနအရပသား လထမား ျဖစသည။ ၂၂% ေသာ ေျဖၾကားသမားမာ လမႈေရး သ႔ မဟတ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမား ျဖစသည။ ကန ၉% မာ ေကးရြာအပစ ေခါငးေဆာငမား ျဖစၾကသည။ ေျဖဆၾက သမားအနက လငပငးဆငရာအရ ကြျပားေနသညက ယခစစတမးေကာကယမႈတြင အားနညးခကအျဖစ အသအမတ ျပၿပး၊ အေၾကာငးတစခမာ စစတမးေမးျမနးသမား၏ အခးအရ ေယာကားမားျပားၿပး၊ ကနအေၾကာငးတစခကမာ ရပရြာ ေခါငးေဆာငမားတြင ေယာကားမားက လႊမးမးေနေသာေၾကာင ျဖစပါသည။
ေကးရြာေပါငး ၁,၃၀၄၊ စစေပါငး လဥးေရ ၅၅၀,၀၉၂ ဥးရရာ၊ ပမးမအားျဖင ေကးရြာတစခတြင လဥးေရ ၄၂၁ ဥးေနထင ေၾကာငး ယခစစတမးအရ ေကာကယခေသာ ရြာမားတြင ေတြ႔ရရသည။ ဤေကးရြာအပစမားတြင အဓကကသည တငး ရငးသားအပစ ၁၂ ခရသညက မတတမးတငႏငခၿပး၊ စေကာကရငက အမားဆးျဖစသည။ ထ႔ေနာကတြင ဗမာ၊ ရမး၊ ပးကရင၊ ကယား၊ မြနႏင ကယနးလမ းမား ပါဝငၾကသည။ ကရငအမားစေနထငရာ ေဒသက ဘကလကေမးျမနးသည သဖြယ ျဖစသညက အသအမတျပပါသည။ အေၾကာငးမာ ယခကြငးဆငးလပငနးမားတြင ကရင အရပဖကလမႈအဖြ႔ အစညးမား၏ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ပမရေနေသာေၾကာင ျဖစႏငပါသည။
ဤစစတမးေကာကယမႈက ေဒသခ ဘာသာစကားသ႔ ျပနဆခၿပး၊ တ႔ျပနေျဖဆမႈမားက ကြငးထတြင ယခေမးခြနးမားေပၚ တြင ေရးသား မတတမးတငခပါသည။ အေျဖတ႔ျပနမႈမားက Survey Monkey စနစက အသးျပ၍ ခကခငးဆသလပင အြနလငး ေဒတာေဘစ ထသ႔ ျဖညသြငးေစပါသည။ ေနာကပငးတြင TBC အဖြ႔က သတငးေဒတာမားက ေပါငးစညး၍ သးသပမႈ ျပပါသည။ စစတမးေကာကယသညေနရာအတြက တညေနရာျပ ေျမပစနစ (GPS) ျဖင မတတမးတငေစၿပး၊ ArcGIS 10.2 ေဆာဖဝယားက သး၍ ေကးရြာအပစ နယနမတမားက အစးရက သတမတထားသညအတငး ေျမပထတ ယေစပါသည။ စစတမး ေကာကယသမားႏင တ႔ျပနေျဖၾကားသမားသည အပခပေရး နယနမတမားႏင ပတသက၍ ပၿပး ကၽြမးဝငသရၾကေသာေၾကာင၊ တငးရငးသား လကနကကငအပစမားက သတမတထားသည နယနမတမား၊ ပထဝ အခကအလကမားက အလဥးသငသလ ထညသြငးအသးျပပါသည။
စစတမးမ ေတြ႔ရခကရလဒမားက ပါဝငေဆာငရြကသည အဖြ႔အစညးမားႏင အတတကြ ေဆြးေႏြးၾကၿပး၊ ၂-ရကၾကာ ေဆြးေႏြးပြတြင အတညျပျခငး၊ အဓပၸါယဖြငဆျခငးတ႔ ျပခၾကပါသည။ အစရငခစာ မၾကမးက အၾကျပခက တ႔ျပနေပး ႏငရန ပမကယျပန႔ေသာ အရပဖကလမႈ အဖြ႔အစညးမားထ ျဖန႔ေဝေပးခၿပး၊ ဤစစတမးေကာကယမႈအတြက သတ႔ ကယပင ပငဆငမႈ၊ သးသပမႈလညး ျဖစေစပါသည။ မညသ႔ပင ဆေစကာမ၊ အယဒတာ တညးျဖတမႈအပငး၊ အမား အယြငး အကအေပါကမားရပါက TBC အဖြ႔တြငသာ တာဝနရပါသည။
9နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
EkdifiHa&; yx0D taetxm;
၂။ ၁။ စစတပတးခ႕ခထားျခငးႏင အပခပမႈစနစ ၂။ ၁။ စစတပတးခ႕ခထားျခငးႏင အပခပမႈစနစ “အတတတနးက အမးသမးေတြန႔ ကေလးေတြအေပၚ အၾကမးဖကမႈန ႔ ပတသကလ႔ ကၽြနေတာတ႔က သပၿပးစးရမ စရာ မရခဘး။ ဒါေပမယ တပမေတာက ေလကငေရးသငတနးေကာငး ေဆာကၿပးတအခါကေတာ၊ အနားမာ ကၽြနေတာတ႔ လမးမေလာကရေတာဘး။”ကယား အမးသားတစဥး၊ ဖရဆၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ KSWDC ႏင KNWO ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ
အစးရႏင အေထြေထြေသာ တငးရငးသားလကနကကင အငအားစမားအၾကား ႏစဖြ႕ခငးအၾကား ၂၀၁၁ ႏင ၂၀၁၂ ခႏစမားတြင အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမား ရယႏငခၿပးေနာက၊ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင လကနကကငတကပြမား ေလာနညးကဆငးသြားပါသည။ ဤ ကာလအတြငး ျမနမာႏငင ေျမာကပငးေဒသမားတြငမ တကပြ မား၊ တငးမာမႈမား ျမငမားေနေသာလညး၊ ေတာငပငးတြင ျဖစပြားသည ႀကၾကားတကခကမႈမားမာမ အဓကအားျဖင တပမားေနရာခထားမ ႈအၾကား ဆကသြယေရး လြမ ား ခၽြတေခာမႈမားေၾကာင ျဖစပါသည။
သ႔ေသာလညး စစတပအငအားေလာခေရးႏင ပတသက၍မႈ တးတကမႈ အနညးငယမသာ ရပါသည။ တပမားေနရာခထား ေရး၊ လကနာရမည ကငထးမား၊ အပစရပစေရး ေစာငၾကည ေလလာမႈ လပငနးစဥမားႏင ပတသက၍ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈ မားမာမ ေရ႔မတးႏငဘ ရေနပါေသးသည။ တပဆတခြာေပးမႈမား သသာထငရားစြာ မရေသးသည အေျခအေနတြင သဝင ကယဝင ေဒသမားတြင တပမားထထစြာ ခထားလကပင ရေနေသးကာ၊ အရပသားလထမားအတြက ပငမ စးရမဖြယ လျခေရးအေၾကာငးအခကအျဖစ ဆကလကရေနပါသည။
ပ-၃ တြင ျမနမာႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသတြင အနညးဆး ၇၂% ေသာ ေကးရြာအပစမား၌ စစတပစခနးတစခစ ရေန ေသးသညက ေဖာျပေနပါသည။ တပမေတာ၊ ယငးႏင ဆကစပ ေနသည ျပညသ႔စစလကနကကင တပဖြ႕မား၊ နယျခားေစာငတပ မားသည ၄၉% ေသာ ေကးရြာအပစမား၌ စစစခနးမား ခထား ၿပး၊ အမးမးေသာ တငးရငးသားလကနကကင တပဖြ႕မားက ၅၁% ေသာ ေကးရြာအပစမားတြင စစသားတနးလားမား ေဆာကလပထားပါသည။ ၂၈% ေသာေကးရြာ အပစမားတြင ပဋပကၡ၏ ဖကႏစဖကရ စစတပဖြ႔မား၏ စခနးမား ေနရာခထား ၾကပါသည။ သ႔ေသာလညး ဤေဒတာ အခကအလကမားႏင အတညေနရာခ စခနးမား၏ ေျမပမာ အကယအျပန႔ တညရ ေနသည အေနအထား၊ ၾသဇာသက ေရာကမႈႏင တငးရငးသား လကနကကင တပမား၏ ေရႊ႔ေျပာငးေနမႈသေဘာ (အထးသျဖင ကယားျပညနယတြင) က ေလာေပါ တြကခကထားရာ ေရာက ပါသည။
၂၀၁၁ ခႏစအကနႏင ၂၀၁၂ ခႏစ ႏစဆနးပငးတြင ပဏာမ
ပ-၃။ စစတပႏင ဆကစပသညအဖြ႕မား၏ တပစခနးမား
11နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
အပစရပသေဘာတညမႈမား ၿပးေနာက၊ ဆကလက၍ စစ တပတးခ႕ ေနရာခထားမႈက ပ-၄ တြင ထငဟပေဖာျပထား ပါသည။ တပမေတာ၊ ယငးႏ င ဆပစပေနေသာ တပဖြ ႕မားႏ င တငးရငးသားလကနကကင တပဖြ ႔မ ား၏ သကဆငပတသကရာ အငအားအခ းအဆႏင ပတသက၍မ၊ စစတမးေကာက ယခသည ၇၀% ေကာ ေကးရြာအပစမားတြင မမားလငေသာမ၊ ဆတမ ျဖစမညဟ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ႏစလယပငးတြင ခန႔ မနးထားၾကပါသည။ တပမေတာ တပဖြ႕မား တး၍ေနရာခထားျခငးက နယစပျဖတေကာ စးပြားေရးေဆာငရြကမႈစၾကၤန မားျဖစသည၊ ထားဝယ၊ ျမဝတႏင မငးတၿမ႕မားတြင သသာစြာ ေတြ႔ရရသည။ သ႔ေသာလညး အငအားဖကၿပငေနေသာ ေနရာမားတြင တပမေတာတပဖြ႔မား မားျပားလာေၾကာငးလညး ေတြ႔ရရသည။ အထးသျဖင စးပြားေရးအရ ထငရား အေရးပါမႈ မရေသာ ေကအနယ ထနးခပထားရာ ဖာပြနၿမ႕နယတြင ျဖစသည။
စစတပအငအား တးခ႕ေနရာယေနျခငးက ေဖာျပရာတြင ယခေဖာျပမႈသည ေလာနညးတြကဆမႈ ျဖစေကာငးျဖစႏငပါ သည။ အေၾကာငးမာ တပမေတာ စစစခနမးာက အျမတမးသေဘာ ျဖစေအာင တညေဆာကျပျပငေနမႈမားက ဖယခန ေဖာျပထားေသာေၾကာင ျဖစပါသည။ အလားတပင စစတပလညကငးမား ေလာနညးသြားျခငးသညလညး၊ တပအင အား ေလာချခငးႏင တနးတထားတြက၍ မရႏငပါ။ သ႔ေသာလညး၊ တရားဝင စစတပ၏ သတငးအခကအလကမား မရရေသာေၾကာင ယခထငျမငယဆခကမားက အတညျပစစေဆးရန မျဖစႏငပါ။
ပ- ၄။ ပဏာမ အပစရပသေဘာတညမႈမား ရရခနမစ၍ တပမား အငအား ေျပာငးလမႈ (ထငျမငယဆခက)
မညသ႔ပငျဖစေစ၊ အသြငအမးမးျဖင စစတပအငအား တးခ႕ခထားေနမႈ သတငးမားဆကလက ရရေနသည အတြက ေၾကာင၊ ေယဘယ အလားအလာမားက အတညျပႏငပါသည။ ဥပမာအားျဖင၊ ဖရဆၿမ႕တြင ၂၀၁၃ ခႏစတြင စစ သငတနးေကာငး ေဆာကလပရနဟဆကာ တပမေတာက ဧက ၄၀၀ မရေသာ စကပးေျမမားက သမးဆညးခပါ သည။ ကယားျပညနယအတြငးရ တငးရငးသား လကနကကင တပဖြ႔မားႏင အရပဖကလမႈ အဖြ႔အစညးမားက အႀကမ ႀကမ ေတာငးဆခၾကေသာလညး၊ လစလရႈထားဆ ျဖစပါသည။ အနးရၿမ႕နယမားမ ခန႔မနး တပသားသစ ၂,၀၀၀ က စေဆာငးခၿပး၊ ယခအခါ သငတနးကစၥမားအတြက ေဆာငရြကလက ရသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ေမလတြင ေျမပငရင ေကးရြာလထမားက သတ႔လယမားသမးယျခငးက ၿငမးခမးစြာ ဆႏၵျပသညအေနျဖင၊ ထြနတးတကပြ ဆငႏႊခၿပးေနာက ႏငငေတာပငေျမမားက ပငနကကးလြနမႈျဖင ေကးရြာလထ ၁၉၀ က တရားစြဆထားပါသည။10
အပခပေရး အာဏာပငမႈ အပငးႏင ပတသက၍မ၊ စစတမးေကာကယခေသာ ေကးရြာအပစမား၏ ၅၉% တြင တငး ရငးသား လကနကကငအဖြ႔အစညးမားက ပမနအားျဖင၊ အခြနေကာကယဆ၊ စားနပရကၡာ ေထာကပမႈမား စေဆာငးေန ဆ ျဖစပါသည။ ႏႈငးယဥခကအရ အစးရႏင ဆကစပေနသည လကနကကငတပမားက ၂၃% ေသာ ေကးရြာအပစမား တြင အလားတ ေဆာငရြကေနပါသည။ ဤအခကက ေဖာျပေနသညမာ ခရးသြားလာခြင ကန႔သတခကမားက ေလာခ ခြငျပေပးလာခနမစ၍၊ ေကးရြာလထမားအေနျဖင အငအားဖကၿပင ေနေသာ တငးရငးသားလကနကကငအပစမား၏
10 http://landislife.org/news/2014/7/10/statement-by-political-and-community-based-organizations-in-kayah-state-condemning-the-planned-trespassing-charges-against-190-villagers-of-hso-lyah-ku-village-in-pruso-township-of-kayah-state
12 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
အမးစေသာ ေတာငးဆမႈမားက ရငဆငေျဖရငးေနရသည ဝနထပဝန ပးက မးေမာငးထး ျပသေနပါသည။ သ႔ေသာ ယခ စစတမးေကာကယမႈတြင အခြနေကာကယမႈ၏ သကဆငရာ တနဖး၊ သ ႔မဟတ အျပနအလနအားျဖင ေကာကယသည အခြနအေပၚ မညသ႔ဝနေဆာငမႈမား ျပနလညေပးေဆာငသညအထ ေမးျမနးေကာကယခမႈ မရပါ။
ပ- ၅။ စစတပႏင အပခပေရး အာဏာပငမား (သကဆငသည အဖြ႔အစညးမားႏင အတ)
သးျခားလြတလပသည သေတသနျပခကမားအရ အစးရ၏ အခြနေကာကခမႈႏင ျပညသ႔ဘ႑ာေငြမားက ခြေဝသးစြမႈ မာ ဗဟမ အလြနအကးခပကငေနဆ ျဖစေၾကာငး နဂးခပထားၾကပါသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားထ သ႔ ဘ႑ာေရးဆငရာ အာဏာမား ခြေဝေပးျခငး၌ အကန႔အသတႏငသာ ခြငျပခေပးထားသညဟ ေဖာျပပါသည။11 တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔အစညးမားအတြက အစရငခမႈ ကဒျပားတြငမ ပ၍ ေရာေထြးေဖာျပမႈမား ရပါသည။ အဖြ႕ အမားအျပားက ၾသဇာသကေရာကမႈႏင တရားဝငမႈ အကန႔အသတရေနသည အေျခအေနေအာကမာပင၊ အကယအျပန႔ေသာ လျခေရး၊ အပခပေရး၊ တရားေရးႏင လမႈေရး ဝနေဆာငမႈမား ေဆာငရြကေပးေနၾကပါသည။
၂။ ၂။ သယဇာတ ထတလပျခငးႏင အေျခခ အေဆာကအဥးမား ေဆာကလပမႈ ၂။ ၂။ သယဇာတ ထတလပျခငးႏင အေျခခ အေဆာကအဥးမား ေဆာကလပမႈ “အပစအခတ ရပစေရးၿပးေနာကမာ ဒနားမာ တကပြျဖစတာ လးဝ မရေတာဘး။ ဒါေပမယ စးပြားေရးသမားေတြ က ကၽြနေတာတ႔ေနရာက လာၾကၿပးေတာ၊ ကၽြနေတာတ႔ေျမေတြက သစထတဖ႔၊ မငးတးဖ႔ လာလယၾကတယ။ ကၽြနေတာတ႔ စကပးေျမေတြ၊ ေရေတြ ပကစးကနမာက စးရမမပါတယ။”
ကရင အမးသားတစဥး၊ ထားဝယၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ CIDKP ႏင KHRG ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ
ျမနမာႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသတြင တကပြမား ေလာနညး ကဆငးသြားေသာေၾကာင၊ သဘာဝ သယဇာတ ထတလပေရး လပငနးမားအတြကႏင စးပြားေရးလပငနးမားအတြက အခြငအလမးမား ျဖစေပၚလာပါသည။ သ႔ေသာလညး အရပဖက လမႈအဖြ႔အစညးမားက ေတာငးဆၾကရာတြင၊ အႀကးစား ဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမားက ယာယ အားျဖင ဆငးငထားရန၊ သ႔မသာ ျဖစလာႏငေျခရေသာ လမႈေရး ပဋပကၡျပနာမားႏင သဘာဝ ပတဝနးကင ပကစး ရမႈမားက ေလာနညး ေစႏငမညဟဆၾကပါသည။12
စစတမးေကာကယမႈမ ေတြ႕ရခကမားက ေဖာျပရာတြင၊ ေရရည ျဖစပြားေနသည ျပညတြငးစစေၾကာင ဖြ႕ၿဖးမႈ ေႏးေကြး ဆတယတ ေနသညက ေတြ႔ရရပါသည။ စစတမးေကာကယခသည ၄၂% ေသာ ေကးရြာအပစမားတြင လကရအေျခခ အေဆာကအဥး စမကနးမားက မေတြ႕ရရပါ။ ၃၆% ေသာ ေကးရြာအပစမားတြငသာ လမးေဖာကလပေရးကစၥမား ေၾကာင သြားလာႏငၾကၿပဟ ဆသည။
11 Centre for Economic and Social Development and The Asia Foundation, 2013 “State and Region Governments in Myanmar”, http://asiafoundation.org/publications/pdf/1249 (စးပြားေရးႏင လမႈေရးဖြ႔ၿဖးမႈ အဖြ႔ ႏင အာရ ေဖာငေဒးရငး၊ "ျမနမာႏငငရ တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယအစးရမား")
12 Karen Peace Support Network, September 2014, “Critique of Japan International Cooperation Agency’s Blueprint for Development in Southeastern Burma/Myanmar” (ကရငၿငမးခမးေရး ပပးကညေရး ကြနရက၊ ျမနမာႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသတြင ဂပန ႏငငတကာ ပးေပါငး ေဆာငရြကေရး ေအဂငစ၏ ဖြ႔ၿဖးေရး မဟာအစအစဥမၾကမးက ေဝဖနကန႔ကြကျခငး)
13နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
သ႔ေသာ၊ အပစအခတရပစေရး ေဒသမားတြင စးပြားေရး အခြငအလမးမားက အသးခရယရန လာေရာကၾကေသာ အျမနႏႈနးမာ သသာထငရားစြာ ေတြ႕ရရပါသည။ ၿပးခသည ၃-ႏစတာ ကာလတြင၊ စစတမးေကာကယခသည ေကးရြာ အပစမား၏ ၅၅%တြင အသစေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈ ၁၅၅ စမကနးက ေတြ႕ရၾကရပါသည။ အမားအားျဖင လမး ေဖာကလပေရး စမကနးမားက သသာထငရားၿပး၊ သတ တးေဖာ ေရးလပငနး (၁၀%)၊ သစထတလပေရး (၉%)၊ စးပြား ျဖစစကပးေရး (၅%) ႏင စကမႈဇန (၅%) စမကနး မားက ယငးကာလအတြငး အဆျပထားခ ၾကသည၊ သ႔မဟတ အတညျပခၾကသညက ေတြ႕ရရသည။
ဤသ႔ေသာ စးပြားေရးအခြငအလမး အသစမားက ၿပငဆင ႀကးပမးမႈမားေၾကာင လကနကကငအဖြ႕မား အခငးခငး ၾကား တငးမာမႈမား ျမငတကလာေစပါသည။ ျဖစရပ တစခ တြင၊ အစးရက ဝျပညေသြးစညးညညြတေရး တပမေတာ (UWSA) ႏ င ဆကႏြယေနသည ကမ ၸဏတစခက မငးပနတြင ေရႊတြငးတးခြင လပပငခြင ခေပးခပါသည။ သ႔ေသာ သမးျပည တပမေတာ (ေတာငပငး) (SSA-S)က၊ သလြငျမစႏင နးစပသည ဤေနရာတြင သတ႔ အာဏာပင သညဟ ဆပါသည။ (SSA-S) အဖြ႕၏ ကန႔ကြကမႈမားက လစလျပ လပေဆာငခၿပးေနာက၊ လကနက ကငတကပြ မား ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ဧၿပလတြင ျဖစပြားလာခပါသည။
ဤစစတမးေကာကယမႈ၏ ေလလာေတြ႔ရခကအရ စစတပ အငအားတးခ႕ခထားျခငး၊ သယဇာတ ထတလပမႈမားႏင အေျခခ အေဆာကအဦ ေဆာကလပေရး လပငနးမား အၾကား ဆကႏြယမႈရေၾကာငး ေဖာျပေနပါသည။ ၈၀% ေသာ လကရတညရေနသည စမခကမားမ ာ အနညးဆး လကနကကငအပစ တစခရေနသည ေကးရြာအပစ အတြငး တညရေနၾကပါသည။ ၆၁% မာ တပမေတာႏင ဆကစပပတသကေနသည တပဖြ႕မားႏင နးကပစြာ ရေန ၾကပါသည။ သ႔ေသာ သစထတလပေရး လပငနးမားမာ တပမေတာ တပစခနးမားထကစာလင၊ တငးရငးသား လကနကကင အပစမား၏ စခနးႏင ပ၍နးကပစြာ တညရ ေနတတၾက ပါသည။
အငအားဖကၿပငေနၾကေသာ ေဒသမားတြင ကမၸဏမား အေန ျဖင ပဋပကၡအတြငးရ အဖြ႕အစညးအားလးသ႔ လပပငခြင ရရေရးအတြက ညႇႏႈငးရမည ျဖစေသာလညး၊ အကယ၍ စမခက စတငၿပဆလင တငးရငးသား လကနက ကငအဖြ႕မားမာ ယငးကစၥအေပၚ တားဆးဟန႔တားထားရန ခကခပါသည။ ထားဝယၿမ႕နယ၊ တနသၤာရျမစေပၚရ ေကာကမးေသြး တးေဖာေရးလပငနးတစခမာ ျဖစရပ
ပ-၆။ သယဇာတ ထတလပေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမား
14 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
ေလလာမႈအတြက ေလလာသငခနးစာယဖြယေကာငးပါသည။ ဒကၡသညမား ျပနလညအေျခခရန စစဥထားသည ေနရာ၌၊ စညးမဥးမား လကနာမႈမရဘ လပေဆာငေန၍ ေကးရြာလထမားက ကန႔ကြကသညအခါ၊ ေကအနယက လပပငခြငက ျပနလည ရပသမးခပါသည။ သ႔ေသာ ကမၸဏက လပပငခြငက အစးရႏငေဆြးေႏြး၍ သကတမးတးခ႕ခၿပး၊ ယငးက လျခမႈ ေပးႏငရန တပမေတာက အငအားတးခ႕ခထား၍ လျခေရး ေပးခပါသည။ ဤသ႔ေသာ စးရမပပနမႈမား သည ထားဝယအထးစးပြားေရးဇန အေစာပငးကာလႏင နယစပျဖတေကာ စၾကၤနလမးမႀကးမား ေဆာကလပေရးစသည အေထြေထြ စးပြားေရးလပငနး လပေဆာငမႈမားအေပၚတြငလညး ထငဟပေဖာျပေန ၾကပါသည။ ေဒသခမားႏင ႀကတငညႇႏႈငးတငပငျခငး မရၾကသကသ႔၊ ေလာေၾကးေငြေပးျခငးမားလညး မရၾကပါ။13
စစအငအားအေျချပေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမားေၾကာင ေဒသချပညသမားမာ ဆယစႏစေပါငးမားစြာ မတသည ေဝစ အကးခစားခြငက မရရေသာလညး၊ သဘာဝသယဇာတ ထတလပမႈမား၏ ဆးကးက ခစားၾကရပါသည။ သာဓက ဆရလင၊ ေလာပတ ေရအားလပစစစမကနးက ၁၉၆၁ ခတြင တညေထာငခပါသည။ ၁၉၉၂ ခႏစတြင ဒတယေျမာက လပစစထတလပေရးစက တပဆငၿပးစးခၿပး၊ ယခအခါ တတယေျမာကစကက တညေဆာက တပဆငေနပါသည။ ျမနမာႏငင ျပညတြငးတြင အသးျပသညလပစစ စြမးအင၏ ၂၀% က ထတလပေပးေနေသာလညး၊ ကယားျပညနယ တြင လပစစခစားခြငမာ စးစဥးမသာ ရပါသည။14 ထ႔အျပင၊ လပစစဓာတႀကးတငမားက ဖကဆးမႈမားကာကြယရန ေျမျမပမငးမား အသးျပျခငးေၾကာင၊ ေဒသခလထမား၏ သကေမြးဝမးေကာငး စကပးေရးလပငနးမားအေပၚ တကရက ထခကသကေရာကမႈမား ျဖစေပၚေစပါသည။
မၾကာေသးမက၊ ေရႊကငၿမ႕နယ၌ ၂၀၁၀ ခႏစတြင တညေဆာကၿပးစးသည ေကာကနဂါးဆညေၾကာင လေပါငး ေထာငႏငခ၍ အးအမအေျခပကရကာ၊ စကပးေျမဧက ေထာငေပါငးမားစြာ ေရနစျမပခရပါသည။ ေဒသခလထမား သကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား ပကစးဆးရႈးရမႈအေပၚ ေလာေၾကးေငြ ေပးေဆာငျခငးမား အလဥးမရဘ၊ အနးဝနး ကငေဒသတြငလညး ေဒသခလထမားမာ သစထတလပ ျခငး၊ သတမငး တးေဖာျခငး လပငနးမားတြငလညး တး၍ ၿပငဆငမႈမားႏင ရငဆငေနၾကရပါသည။ အလားတပင ဖားေဆာငးၿမ႕နယတြင၊ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ႏစဆနးပငးမစ၍ သစထတလပငနးမားႏင သတမငးမား သသသာသာ တးတကလာခပါသည။ သျဖ (Tin)၊ အၿဖကနက (tungsten)၊ ခေနာကစမး (antimony) ႏင ေရႊတးေဖာေနၾကၿပး၊ ေမာခးသတတြငး ေဒသတစခတညးမပင အနးတဝက ဧက ၂၀,၀၀၀ ခန႔မ သစမား ထတယရငးလငးခၿပး ျဖစပါသည။
၂။ ၃။ ျပညတြငး၌ ေရႊ႕ေျပာငးထြကေျပးရမႈ ၂။ ၃။ ျပညတြငး၌ ေရႊ႕ေျပာငးထြကေျပးရမႈ
“ဆညတညေဆာကလ႔ ေရလႊမးသြားတ ေျမေတြက ေလာေၾကး ျပနေပးမယလ႔ အစးရက ေျပာတယ။ ဒါေပမယ ေလာေၾကးက တစခါမ မေတြ႕ရေသးဘး။”ကရငအမးသမး တစဥး၊ သေတာငၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ KORD ႏင KESAN ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ
ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသသ႔ မၾကာေသးမႏစမားတြင လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အကအညမား ပမတး၍ ေရာကရလာႏင ေသာလညး၊ ႏငငတကာ မသားစမာ ျပညတြငးဒကၡသညမားထသ႔ ကညျဖန႔ေဝႏငမႈႏင လပေဆာငႏငမႈ အတငးအဆ၌ နယစပအေျခစက အဖြ႔အစညး ေအဂငစမားအေပၚ အမားအားျဖင မခေနၾကရဆ ျဖစပါသည။ ေယဘယ လကခထားၾကသည ျပညတြငးဒကၡသည (IDPs) အေရအတြကမာ ၄၀၀,၀၀၀ မ ရပါသည။ ယငးကနးဂဏနး မာ ၂၀၁၂ ခႏစတြင အဓကကသည သတငးေပးသမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးရာမ စေဆာငးရရျခငး ျဖစပါသည။15
ဤခန႔မနးမႈမာ ႏငငတကာစႏႈနးမားအရ ျပညတြငးဒကၡသည (IDPs) ဟ ဆးျဖတသတမတႏငမႈအေပၚ အေျခခ၍ တြကခကထားျခငး ျဖစပါသည။ ယငးအရ လကနကကငတကပြမားေၾကာငေသာလညးေကာငး၊ ေယဘယ အၾကမးဖက
13 The Irrawaddy, 9 October 2014, “NGOs urge Burma, Thailand to resolve Dawei SEZ land rights complaints” http://www.irrawaddy.org/burma/ngos-urge-burma-thailand-resolve-dawei-sez-land-rights-complaints.html (ဧရာဝတဂာနယ၊ ထားဝယ အထးစးပြားဇနရ ေျမပငဆငခြင အျငငးပြားမႈမားက ျမနမာႏင ထငးတ႔က ေျဖရငးေပးရန အစးရမဟတသည အဖြ႔အစညးမားက တကတြနးျခငး)
14 UNHCR, June 2014, Kayah State Profi le, page 5 (ကလသမဂၢ ဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငးႀကးရး၊ ကယားျပညနယ အေၾကာငးအခကမား)
15 TBC, 2012, “Changing Realities, Poverty and Displacement in South East Burma/Myanmar”, p16-18 (TBC အဖြ႔၊ ျမနမာႏငင အေရ႔ ေတာငးပငးေဒသတြင ေျပာငးလေနေသာ အေျခအေနမနမား၊ ဆငးရမြေတမႈ ႏင အးအမအေျခပက ေျပာငးေရႊ႔ရမႈ)
15နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
မႈမားေၾကာငေသာလညးေကာငး၊ အႀကးစား ဖြ႕ၿဖးေရး စမခကမားေၾကာငေသာလညးေကာငး၊ သဘာဝေဘး အႏရာယမား ေၾကာငေသာလညးေကာငး၊ သတ႔၏ အမ ေနရာမားမ အတငးအကပ ေျပာငးေရႊ႕ထြကေျပးခၾက ရသမားက သတမတျခငး ျဖစပါသည။16 ႏငငတကာစႏႈနး မားအရ အးအမ အေျခပက ေရႊ႕ေျပာငးရသည ကာလက အေျခခ၍ ဆးျဖတစညးမဥး သတမတျခငး မဟတပါ။ ယငးအစား ျပညသမားအေနျဖင အျခားနညးျဖင တက သည အေထာကအပမား မရရသညအခါ၊ သ႔မဟတ ယခငအးအမအေျခပက ေျပာငးေရႊ႔ရမႈႏင ဆကႏြယသည၊ လအပေသာ ကာကြယေပးမႈမားအတြက အေျဖတစခ အျဖစသာ အသအမတျပျခငး ျဖစပါသည။17
အစအစဥမား ေရးဆြႏငမႈအတြက ပ၍တကသည၊ ပ၍ လမးညႊနမ ႈေပး ႏ ငသည ေဒတာအခကအလကမား ေတာငးခေနမႈက တ႔ျပနေသာအားျဖင၊ ျပညတြငး ဒကၡသည (IDPs) အေရအတြက စစစသည ယခစစတမးေကာက ယမႈတစရပက ၂၃ ၿမ႕နယရ၊ ေကးရြာအပစ ၂၂၂ ခတြင ေဆာငရြကခပါသည။ ယခငေကးရြာမား၊ သ ႔မဟတ အျခားေနရာ တစခခတြင ျပနလည အေျခခႏငျခငးမရသ ျပညတြငး ဒကၡသည ၁၁၀,၀၀၀ ဥးက ေကးရြာအပစ ၁၈၀ တြင ေဖာထတသတမတႏငခပါသည။ ယငးမာ စစတမး ေကာကယခ သည ဧရယာမား၏ ၂၀% ခန႔က ထငဟပ ကယစားျပေနပါသည။
ဤျပညတြငးဒကၡသည လဥးေရ ခန႔မနးမႈမာ၊ TBC အဖြ႔၏ ပ၍ကယျပန ႔ေသာ ေနရာမားတြင၊ ပ၍မား ျပားေသာ လထမားႏင ယခင အကျဖတမႈမား ေဆာငရြကခသညအေပၚ ကကညပါသည။ ယခငေဆာငရြကခသည စစတမးေကာက ယမႈမား အရ ၃၆ ၿမ႕နယတြင ျပညတြငးဒကၡသည လဥးေရ ၄၀၀,၀၀၀ ခန႔မနးထားရာ၊ ယခအႀကမတြင ၂၃ ၿမ႕နယ၌ ၃၁၁,၆၃၀ ဥးက ေတြ႔ရရပါသည။ ၿမ႕နယ ၂၃ ခတြင ေကးရြာ အပစေပါငး ၆၆၅ ခရေသာလညး၊ ၂၀၁၄ ခႏစ စစတမးေကာကယမႈတြင ေကးရြာအပစ ၂၂၂ ခ (၃၃%) ၌သာ ေဆာငရြကစေဆာငးႏငခပါသည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင ပ၍ တကေသာ သေတသန နညးနာက အသးျပႏငခသည၊ ၂၀၁၂ ခႏစကမ ပ၍ကယျပန႔ေသာ ခန႔မနးမႈမားျဖင ေဆာငရြကချခငးျဖစပါသည။ ယခ စစတမးေကာကယမႈ မေန၍ ျပညတြငးဒကၡသည (IDPs) သသသာသာ ကဆငး ေလာနညးသြားသညဟ ဆငျခင ထတယ၍ မျဖစႏငပါ။
16 UN Guiding Principles on Internal Displacement, 1998 (ျပညတြငးဒကၡသညမားအတြက ကလသမဂၢ၏ လမးညႊန အေျခခမမား)
17 UN Inter Agency Standing Committee, 2010, Framework for Durable Solutions for Internally Displaced Persons (ကလသမဂၢ အဖြ႔အစညးမားအတြငး အျမတမး ေကာမတ၊ ျပညတြငးဒကၡသညမားအတြက ေရရညအေျဖမားဆငရာ အေျခခမေဘာင)
ပ- ၇။ ျပညတြငးဒကၡသညမား
16 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
သသာထငရားသည ျပညတြငးဒကၡသည အမားစက ကရင ျပညနယရ ဖာပြန၊ သေတာငႀကး၊ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယ မားႏင ရမးျပညနယရ လခားၿမ႕နယတ႔တြင ေတြ႕ရရပါသည။ ဤၿမ႕နယမားတြင ျပညတြငးဒကၡသည အမားစေတြ႕ရရ ေၾကာငး တစစကမတမတ ေဖာျပေနသညမာ ဆယစႏစတစခ ေကာ ရေနခၿပျဖစသည။
တ႔ျပနေျဖၾကားသမားက ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ၾသဂတလမ ၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလအတြငး ၁၃ ၿ မ ႕နယ၌ ပဋပကၡမား၊ လ႔အခြင အေရးခ းေဖာကမ ႈမ ား ၊ သဘာဝ ကပေဘးမားေ ၾကာင အးအမအေျခပက ေျပာငးေရႊ႕ရသ ၄,၂၀၀ ဥးရေၾကာငး ေဖာျပခ ၾကပါသည။ ဤသ႔ အးအမအေျခပကမႈ အသစမား၏ တစဝကေကာမာ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယတြင ေရလႊမးမးမႈ ႏင သကဆငပါသည။ လကနကကငတကပြမားႏငပတသက၍ အမားဆးျဖစေသာ မၾကာေသးမက အးအမအေျခပကမႈ မားက လခားၿမ႕နယတြင မတတမးတငႏငခၿပး၊ တပမေတာ ႏင သကဆငပတသကသည တပဖြ႕မား၏ ႏပစကညႇဥးပမး မႈ၊ ေငြေကာကချခငးမားေၾကာင လထ ၆၀၀ ဥးခန႔ ေျပာငးေရႊ႕ ထြကေျပးခၾက ရပါသည။ဤသ႔ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ မားက ေကးသးၿမ႕နယအတြငး တပမေတာစစေၾကာငးမား က SSA (ေျမာကပငး) တပဖြ႕အေပၚ ထးစစဆငရာ၌၊ SSA-N တပဖြ ႕မားက ကငးလညရ ာေဖြရငး ကးလြနခ ၾကျခငး ျဖစပါသည။
၂။ ၄။ အမျပနေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး၂။ ၄။ အမျပနေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး
“ကၽြနမတ႔ ေျပးလႊားေနရာတာ၊ သမားႏငငမ ေနရတာေတြ ပငပနးလြနးေနပါၿပ။ အဒါေၾကာငပ ကၽြနမတ႔ရြာက အခ ျပနလာတာ။ ဒါေပမယ အစးရအာဏာပငေတြက လာၿပး ျ ပနာ ထပလပရ ငေတာ ကၽ ြ နမ တ ႔ ညည ြ တ ၿ ပး ျပနခခရမာပ။”
ကရငအမးသမး တစဥး၊ ျမဝတၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ။ CIDKP ႏင KHRG ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။
TBC အဖြ႔၏ ဒကၡသညစခနးမားအတြငး လဥးေရ ေစာငၾကည ေလလာေရး စနစအရ ၂၀၁၃ ခႏစအတြငး လဥးေရ ၄,၃၈၉ ဥးမာ ျမနမာႏငငသ႔ ျပနသြားၾကၿပး၊ ၂၀၁၄ ခႏစ ပထမႏစဝက ပငးတြင ေနာကထပ ၂၄၅ ဥး ျပနသြားၾကပါသည။ ကလသမဂၢ ဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငးႀကးရး (UNHCR) က သးျခား အတညျပရာ၌၊ ဒကၡသည ၄၉၂ ဥးႏင ျပညတြငးဒကၡသည (IDPs) ၄,၃၈၉ ဥးသည ျမနမာႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသ
ပ-၈။ အမျပနျခငးႏင ျပနလညအေျခချခငး (ၾသဂတ ၂၀၁၃ - ဇလင ၂၀၁၄)
17နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
တြင ၂၀၁၂ ခႏစ ဇနနဝါရလမ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ၾသဂတလ အတြငး အမျပနသြားၾကသည၊ သ႔မဟတ ေကးရြာ ၆၆ ခတြင ျပနလညအေျခခခသညဟ အတညျပ ေဖာျပပါသည။18 မညသည လပငနးစဥကမ အမျပနသြားသဥးေရက အတအက ေဖာျပႏငျခငး မရပါ။ သ႔ေသာ အနညးအကဥးမသာ ရေသးသည သေဘာသဘာဝႏင လကရကာလအထ အမျပနသြားမႈ အလားအလာက ေဖာျပႏငျခငးမသာ ျဖစပါသည။
ယခစစတမးေကာကယမႈက ယခငထြကေျပး ေရႊ႔ေျပာငးေနေသာ ျပညတြငးဒကၡသည ၉,၉၁၈ ဥးသည ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ၾသဂတလမ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ဇလငလအတြငး အမသ႔ျပနခသည၊ သ႔မဟတ ေကးရြာ ၁၀၆ ရြာရ လမႈအသကအဝနးမား အတြငးသ႔ ျပနလညအေျခခခၾကသညဟ သတမတေဖာထတႏငပါသည။ လေပါငး ၆,၀၀၀ ေကာမာ ၾကာအငးဆပႀကး၊ တနသၤာရ သ႔မဟတ ျမဝတၿမ႕နယမားတြင အးအမအေျခပကမႈအတြက အေျဖမား ရာေဖြေတြ႔ရခၾကပါသည။ ၿမ႕နယ တစခခငးစတြင အးအမအေျခပက ေျပာငးေရႊ႕ရျခငးမားသည ေရလႊမးမးျခငး၊ ေရရညျဖစပြားေနသည စစပြမားႏင ေရြးေကာကပြၿပးေနာကပငး ျဖစပြားေသာ အၾကမးဖကမႈမားႏင အသးသး သကဆငပတသကေနၾကပါသည။
အမျပနၾကသမား၏ ခန႔မနးတစဝကခန႔မာ အစးရစစတပႏင ဆကစပပတသကေနေသာ တပဖြ႔မား၊ တငးရငးသား လကနကကင တပဖြ႕မား စသည စစတပစခနး ႏစခလး ရေနေသာ ေကးရြာအပစမားတြင ျပနလညအေျခခၾကသည။ ႏႈငးယဥခကအရ ၂၄% ေသာ အမျပနသမားမာ စစတပစခနးမား မညသညတပဖြ႕မ ရမေနေသာ ေကးရြာအပစမားသ႔ ျပန၍ အေျခခၾကပါသည။ ဤအခကမာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ ယၾကညမႈရသညဟ အဓပၸါယ ျပနဆႏငပါသည။ သ႔မဟတ အျခားတစနညးဆရေသာ အမျပနအေျခခႏငဖြယ ဧရယာမားမာ စစတပမား တးခ႕ခထား အေျခစက ေနျခငးလညး ျဖစႏငပါသည။ မညသ႔ျဖစေစ လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမားက ေလာခႏငရန အေရးႀကးသကသ႔၊ သကေမြးဝမးေကာငး အခြငအလမးမား တးမားလာေစရနလညး လအပပါသည။ ယငးအခကမာ အးအမအေျခပက ေျပာငးေရႊ႕ရျခငးမား အဆးသတေစရန ေသာခကျဖစေၾကာငး ျပသေနပါသည။
ဤအခကမာ မြနျပညသစပါတ (NMSP) အပစရပစေရးနယေျမ၊ ေရးႏင ေရျဖၿမ႕နယမားရ လမႈအသကအဝနးမား အတြကမ ေရြးခယစရာ ခကခေသာ အကပအတညးႏင ၾကေတြ႕ေနရပါသည။ အေၾကာငးမာ သတ႔သည ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမားမ ၁၉၉၅ ခႏစတြင အတငးအကပ အမျပနခငးခခရသမား ျဖစေသာေၾကာင ျဖစပါသည။ မြနဒကၡ သညမား ျပနလညအေျခခရန သတမတေပးသည ေနရာမားမာ လျခေရးအရ အၾကမးဖကမႈမားႏင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားမ အမညခမသာ ကာကြယမႈေပးႏငၿပး၊ ေဝးလသည ေတာငေပၚေဒသျဖစေသာေၾကာင ေျမျပန႔လြငျပင တြင လယစကပးၾကသမားအတြက သကေမြးဝမးေကာငး အခြငအလမးမား နညးပါးလြနးလပါသည။ ၿပးခသညႏစမား အတြငး ေဒသတြင ျပနလညအေျခခရန၊ သ႔မဟတ အမျပနရနလညး အခကအခ ရေနပါသည။ အေၾကာငးမာ ေရး- ထားဝယကားလမး၏ အေရ႔ျခမး သစေတာမားဧက ေထာငေပါငးမားစြာက ဆအနးႏင ေရာဘာျခမား စကပးရန သမးယခေသာေၾကာင ျဖစပါသည။
၂၀၁၂ ခႏစမစတင၍ လမႈေရးဝနေဆာငမႈမား၊ ႏငငရပျခား အကအည လကခရရမႈမား တးတကမားျပားလာေသာ လညး၊ မြနဒကၡသညမား ျပနလညအေျခခရာ စခနးသည ယခငကတညးက ေဝးလေခာငကၿပး၊ ျပနလညေပါငးစညး ႏငေရးအတြက အခြငအလမး နညးပါးသည။ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသမားတြင ျပနလညအေျခခေကးရြာ ေနရာ အမားအျပားတြင ေဆာငလပေရးလပငနးမား လပေဆာငလကရသည။ သ႔ေသာလညး မြနဒကၡသညမား၏ အေတြ႔အၾကအရ အမျပနၾကေသာလညး၊ ေနာကဆး ျပညတြငးဒကၡသညအျဖစ ကနရစေနရသညမား ထပ၍ျဖစပြား ႏငပါေသးသည။
18 UNHCR, September 2014, :Return Monitoring Update”, pages 4-5 (ကလသမဂၢ ဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငးႀကးရး၊ အမျပနေရး အေျခအေန ေစာငၾကညေလလာမႈ ေနာကဆးအေျခအေန၊ ၂၀၁၄ ခႏစ စကတငဘာလ)
18 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
vlŒtcGifhta&;csKd;azmufr+ toGifrsm;
၃။ ၁။ လမႈေရး ပဋပကၡမား၃။ ၁။ လမႈေရး ပဋပကၡမား
“လငယေတြအၾကားမာ မးယစေဆးသးစြမႈ တးလာတာက ကၽြနေတာတ႔ စးရမေနၾကရတယ။”ကယား အမးသားတစဥး၊ ဒေမာဆးၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ KSWDC ႏင KNWO ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ
ပဋပကၡစစပြမား ထခကသကေရာကခစားခၾကရေသာ လမႈအသကအဝနးမားအေနျဖင၊ ေရရညႏင အကယအျပန႔ ျဖစပြားခေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ရငဆငရငသနေရးအတြက စြမးရညမာ၊ လမႈေရးအရ အေစးကပ ညညြတမႈႏင နးကပစြာ သကဆငပတသကေနပါသည။ ရပရြာကြနရကမားႏင ပမန မဟတေသာ လမႈဖလေရး ပကကြနမား သည ပဋပကၡစစပြမားအတြငးႏင ေရရည ၾကေတြ႕ခစားေနရသည ဆငးရမြေတမႈက ၾက႕ၾက႕ခ ရငဆငရပတညႏငရန အတြက မားစြာအားျဖည ကညေပးပါသည။ သ႔ေသာလညး ဆကလကျဖစပြားေနသည စစအငအား တးခ႕ခထားမႈမားႏင စနစဖြ႕စညးပအရ ျဖစေနေသာ အၾကမးဖကမႈမားသည ထးတမးစဥလာ ယၾကညမႈဆငရာ ကြနရကမား၏ အားေကာငး ခကက အားနညးခန႔ေအာင ျပသကသ႔ ျဖစေနပါသည။ မမဘာသာ ရငသနရပတညႏငေရး စးပြားေရးစနစမား ၿပကပကစး ခသညအတြက၊ အတငးအကပ အးအမအေျခပက ေျပာငးေရႊ႕ထြကေျပးၾကရသညအတြက လမႈေရးအရ၊ ကား-မ ကြျပားမႈအရ၊ မးဆကခငးအၾကား ပဋပကၡမားအတြက ပ၍ဆးလာေစေအာင ဖနတးသကသ႔ ျဖစေနပါသည။
အရပသားမား၏ ျပစမႈကးလြနမႈႏင ပတသက၍ ယခစစတမးေကာကယမႈ၏ ေတြ႔ရခကမားအရ၊ ျမနမာႏငင အေရ႔ ေတာငပငးေဒသရဗ ေကးလကေန လမႈအသကအဝနးမားသည မညသ႔မညပ ရနးကနရငဆငေနရသညက ထငဟပ ေဖာျပေနပါသည။ အလားတ လမႈအရငးအႏး အငအားကလညး ထငဟပ ေဖာျပေနပါသည။ ၿပးခသည ၁၂-လတာ ကာလအတြငး အႀကးေလးဆး ကးလြနခသည ရာဇဝတမႈမားက ေဖာျပခငးသညအခါ၊ ၄၇% ေသာ ေကးရြာအပစမား က မညသညအမႈအခငးမ မရခေၾကာငး ေဖာျပပါသည။ သ႔ေသာလညး ကန ၅၃% ေသာ ေကးရြာအပစမားတြင ႀကး ေလးေသာ ရာဇဝတမႈ ၁၆၈ မႈ ရေၾကာငး ေဖာျပပါသည။ အမတြငး အၾကမးဖကမႈမားႏင ေျမယာပဋပကၡမားက လမႈေရး ပဋပကၡမား၏ အဓကအေၾကာငးခငးရာမားဟ စစတမးေကာကယခသည ေကးရြာအပစ ၁၈% တြင အေလးေပး ေဖာျပ ၾကပါသည။ အမတြငးအၾကမးဖကမႈမားက ၿမ႕နယ ၁၅ ခတြင ေဖာျပခၾကၿပး၊ ေကာကရတၿမ႕နယတြင အထးစးရမဖြယ အေျခအေန ေတြ႔ရပါသည။
ပ- ၉။ ၿပးခသည ၁၂-လအတြငး အရပသားမားက ကးလြနခၾကသည အဓကရာဇဝတမႈမား
၄၈% ေသာ ေကးရြာအပစရ ေျဖၾကားသမားက လမႈ ထးတမးစဥလာမားက ခ းေဖာကေသာ ရငးစငးမႈမားက အေရးႀကးသည ျပနာအျဖစ မထငျမငၾကဘ၊ ေကးရြာအပစ ၃၉% ႏင ၁၂% တြကမ အရကႏင မးယစေဆးဝါးတ႔သည လမႈေရး ပဋပကၡမားက ေပၚေပါကဆးရြားေစသညဟ အသးသး ေျဖဆၾကပါသည။ အထးသျဖင နယစပစၾကၤနလမးမႀကးမား ႏင နးစပသည ေကးရြာအပစမားတြင ဤသ႔စးရမပပနမႈမားက အထးသျဖင ေတြ႕ရရပါသည။ ေကာကရတၿမ႕တြင အရကစြမႈ ျဖစရပအမားက ေဖာျပၾကၿပး၊ မးယစေဆး ျပနာက ေရးၿမ႕တြင အထးေဖာျပၾကသည။ သ႔ေသာလညး စတကြေဆး မသာအမဖတမငး ထတလပ၊ ေရာငးခေနျခငးက ေနရာတငးလလတြင တးတကလာေနေၾကာငး ေဖာျပၾကသည။19 အထးသျဖင နယျခားေစာငတပ ထေထာငမႈႏင သကဆငေနသညကလညး ေဖာျပၾကသည။ အလားတပင၊ ဘနးစကပး မႈမားလညး ကယားျပညနယႏင နယစပ၊ ရမးျပညနယတြင ကယျပန႔စြာ ကနရေနေသးေၾကာငး ေျဖဆၾကသည။
19 Karen Human Rights Group, May 2014, “Truce or Transition? Trends in human rights abuse and local response in Southeast Myanmar since the 2012 ceasefi re”, p 15. (ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၊ "အပစရပစေရးေလာ- အသြငကးေျပာငးမႈေလာ၊ ၂၀၁၂ ခႏစ အပစရပ စေရး အေျခအေနမစတင၍ ျမနမာႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈႏင ေဒသခမား၏ တ႔ျပနမႈ ျဖစစဥမား")
20 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
၃။ ၂။ လကနကကငအဖြ႕မားမ ေဘးကငးမႈႏင လျခေရးအား ၿခမးေျခာကမႈ ၃။ ၂။ လကနကကငအဖြ႕မားမ ေဘးကငးမႈႏင လျခေရးအား ၿခမးေျခာကမႈ
“ကၽြနေတာ အထးစးရမတာက ကၽြနေတာတ႔ရြာက စစစခနးန႔ နးတယ။ စစတပန႔ နးေလေလ၊ ပစးရမရ ေလေလပ။”
ကရငအမးသား တစဥး၊ ဖာပြနၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ KORD ႏင KWO ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ
ႏငငသား အခြငအေရးႏင လ႔အခြငအေရး အႀကမႀကမ ခးေဖာကမႈမားက ႏငငတကာ ကၽြမးကငသမားက ျပျပငေျပာငး လေရး လပငနးစဥမား ေနာကေၾကာငးျပနသြားႏငေၾကာငး ကးကား၍ သတေပး ေဖာျပၾကသည။20 သ႔ေသာလညးျမနမာ ႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသမားတြင၊ လ႔အခြငအေရး ကာကြယေပးရန ႀကးပမးေနၾကသမားက ေရရညပဋပကၡ စစပြမားမ ႏးထတးတကလာေနေသာ ဧရယာမားတြင၊ ဆကလက၍ စစတပအငအား တးခ႕ခထားေနမႈက အဓက စးရမပပနမႈအျဖစ ေဖာျပၾကပါသည။21
ယခစစတမးေကာကယမႈ၏ ေတြ႔ရခကအရ အရပသားျပညသမား၏ လျခေရးႏင အႏရာယကငးရငးေရးက လကနကကင ၿခမးေျခာကမႈမား သသသာသာႏင ကယျပန႔စြာ ရေနေသးေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ စစတမး ေကာကယခသည ေကးရြာအပစ ၂၈% က ေဖာျပရာတြင၊ အရပသား ျပညသမား၏ လျခေရး၊ သ႔မဟတ ပဂၢ လေရး လြတလပခြငအေပၚ ၿခမးေျခာကမႈ ၉၄ ခ ၿပးခသည ၁၂-လအတြငး ရခသညဟ ေဖာျပပါသည။ လ႔အခြငအေရးခ းေဖာကသညဟ စြပစ ြေဖာျပမႈမား ျပညနယႏ င တငးေဒသႀကး ၆-ခရ ၿမ႕နယ ၂၃-ခတြင ၁၉ ခ ရခသညဟ မတတမး တငႏငခပါသည။
စစတပအငအား တးခ႕ခထားမႈႏငအတ တြဖက၍ ၿခမးေျခာကျခငး သ႔ မဟတ ေငြညႇစေတာငးချခငး (၃၁%)၊ ေျမျမပမငးမား ရေနမႈ (၂၈%) တ႔ သည ပမနၿခမးေျခာကမႈမားအျဖစ ရေနၾကပါသည။ ညႇဥးပမးႏပစက ျခငးသ႔မဟတ လမဆနသည ျပစဒဏေပးမႈမား (၁၄%) ႏင အရပသားမား အေပၚ လကနကႀကးမား ပစခတတကခကမႈ (၉%) တ႔သညလညး ပဂၢ လ ေရးဆငရာ လျခမႈက သသာစြာ ၿခမးေျခာက ခးေဖာကမႈရေနသညဟ မတတမးတငႏငခပါသည။ တရားမဝင သတျဖတမႈ၊ လငမႈဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားႏင အဓမၼ ေပာကဆးေစမႈမားက လကနကကင တပမားက ကးလြနၾက သညဟ စြပစြေဖာျပၾကပါသည။ ဤေတြ႕ရခက မားသည သးျခားလြတလပသည လ႔အခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာက ေပးေနသမားက သတမတေဖာထတခၾကသည ဆကလကျဖစပြားေန ေသာ ျဖစစဥမားႏငလညး ကကညမႈရပါသည။22
20 Statement of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights in Myanmar, 26 July 2014, Yangon (ျမနမာႏငင လ႔အခြင အေရး အေျခအေနႏင ပတသက၍ လ႔အခြငအေရး သတငးေပးပ႔သ အထးသတမာန၏ ထတျပနခက၊ ၂၆ ဇလငလ၊ ၂၀၁၄ ခႏစ)
21 Karen Human Rights Group, May 2014, “Truce or Transition? Trends in human rights abuse and local response in Southeast Myanmar since the 2012 ceasefi re”, p 17. (ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၊ "အပစရပစေရးေလာ- အသြငကးေျပာငးမႈေလာ၊ ၂၀၁၂ ခႏစ အပစရပ စေရး အေျခအေနမစတင၍ ျမနမာႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈႏင ေဒသခမား၏ တ႔ျပနမႈ ျဖစစဥမား")
22 Network for Human Rights Documentation – Burma, Report on the Human Rights Situation in Burma: January – June 2014 (လ႔အခြငအေရး မတတမးတင ကြနရက၊ ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရး အေျခအေန၊ ဇြနလ ၂၀၁၄ ခႏစ။)
ပ- ၁၀။ ေဘးကငမႈႏင လျခေရးအား ၿခမးေျခာကမႈမား
21နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
ေျမျမပမငး ထေျပာမႈမာ အထးသျဖင တကပြမား ဆကလက ျဖစပြားေနေသာ ဖာပြနႏင သေတာငႀကးေဒသမား၊ လြ ငေကာရ ေရအားလပစစစမကနးက ဝနးရထားသည ေဒသမားတြင အထးေတြ႕ရရသည။ မၾကာေသးမက ေပးပ႔ခသည သတငး တစခအရ ဖာပြနေျမာကပငးတြင ျဖစပြားေသာ လကနကႀကး ပစခတတကခကမႈတြင တပမေတာတပဖြ႕မားက၊ ေဖေဖၚဝါရ ႏင မတလမားတြင ယြနးစလငးေခာငး အေနာကဖကရ ေတာငေပၚေဒသမားသ႔ ေမာတာလကနက ႀကးမားျဖင အႀကမႀကမ ပစခတတကခကခၾကသည။ သ႔အတြကေၾကာင ေကးရြာလထမားက သတ႔၏ေတာငယာမားက ကားလမးမ မားႏင နးရာ၊ တပမေတာစစစခနးမားႏင နးရာေဒသမားတြင စမးသပ၍ စကပးၾကညလာၾကသမားက၊ ေကအနယအဖြ႔ ထနးခပေဒသမားအတြငးသ႔ ျပန၍ ဆတလာခၾကသည။
ၿခမးေျခာကမႈမားႏင အၾကမးဖကမညဟ ေျခာကလန႔သည သတငးမား အကယအျပန႔ ရေနပါေသးသည။ ေရးၿမ႕တြငမ ေငြညႇစေတာငးခသည သတငးမား ထးျခားစြာ ေတြ႕ရရသည။ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကသညဟ ထငျမငယဆေသာေၾကာင ေကးရြာ လထမားက လကစားေခတ႔ျပနမႈမား ဆကလကျဖစေပၚေန ပါသည။ တပမေတာ တပဖြ႕မားက မငးတတြင ေကးရြာ လထမားက ေသနတျဖင ေထာက၍ ၿခမးေျခာကျခငး၊ အမရ ပစၥညးမားက လယကမႈမား မတလ SSA-S ႏင တကပြကာလအတြငး ကးလြနခၾကပါသည။ နယစပ၏ ေတာငဖက အဆးတြင တပမေတာ တပရငးမးမားက ဇလငလတြင ၿမတၿမ႕၌ အစညးအေဝးတစခ ေခၚယ၍ ေျမသမးမႈမားအေပၚ ေကအနယက တငၾကားပါက မညသမဆ သတျဖတပစမညဟ ၿခမးေျခာက ခၾကပါသည။
ညဥးပမးႏပစကမႈမားႏင လမဆနသည ျပစဒဏေပးမႈမား မာ တကပြမား ျဖစပြားေနဆျဖစေသာ ဖားေဆာငးႏင ဖာပြန ေဒသမားတြင အမားဆး ေတြ႔ရရသည။ မၾကာေသးမက ျဖစရပမားတြင နယျခားေစာငတပ တပမးတစဥးက ကမေမာငး - ဖာပြန လမး အေရ႕ဖကရ ေကးရြာလႀကးတစဥး က ၂၀၁၄ ခႏစ၊ မတလတြင ပစခတချခငးျဖစသည။ အေၾကာငးမာ ေကအနယ တပဖြ႕မား တညရရာေနရာ သတငးေပးရန ျငငးဆနျခငး၊ သ႔မဟတ သတငးမေပးျခငး ေၾကာင ျဖစသည။ အပစရပစေရး ကာလတြင အရပသား ျပညသမားအေပၚ အႏရာယ ေလာနညး ကဆငးသြားေသာလညး၊ ယခေတြ႕ရခကမားအရ ႏငငတကာ လသားခငး စာနာမႈ ဥပေဒမားက ဆကလက ခးေဖာကမႈမား အကယ အျပန႔ ရေနေသးေၾကာငး ေဖာျပေနပါသည။
၃။ ၃။ လကနကကငအဖြ႕မားမ သကေမြးဝမးေကာငးအား ၿခမးေျခာကမႈ ၃။ ၃။ လကနကကငအဖြ႕မားမ သကေမြးဝမးေကာငးအား ၿခမးေျခာကမႈ
“အကယ၍ စစတပက သတ႔တပပငေျမေတြ ခ႕လာမယဆရင၊ ကၽြနေတာတ႔ေတာ လပစားဖ႔ ေျမရေတာမာ မဟတဘး။ ဒကၡေတြ႔ၾကမာပ။ အခေတာင ေျမက မသားစ လပကငစားေလာကရပ ရတယ။ ကၽြနေတာရ႔ အဓက စးရမမႈကေတာ သတ႔လာၾကတအခါ ရြာက ထြကသြားရမာပ။”
မြနအမးသား တစဥး၊ ေရျဖၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ HURFOM ႏင MRDC ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ
ေျမျမပမငးမား ရေနျခငးႏင ေငြညႇစေတာငးချခငး စေသာ အရပသားမားအေပၚ လျခေရးၿခမးေျခာကမႈမားသည အမ ေထာငစ စးပြားေရး ဆငးရမြေတမႈအေၾကာငးႏင တကရက သကဆငပတသကေနပါသည။ သ႔ေသာ အပစရပစေရး ကာလတြငပင စစအငအားတးခ႕ေနရာခထားမႈသည၊ ေျမယာသမးပကမႈမား၊ သဘာဝ သယဇာတထတလပမႈမား၊ အႀကးစား ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားႏင တး၍ ပတသကဆကစပလာရာ၊ လတနးစား မညမမႈက ပ၍ဆးရြားလာေစပါသည။23
သးျခားလြတလပသည ကြငးဆငးသေတသန ျပမႈမားက ေဖာျပရာ၌၊ ေျမယာသမးပကမႈမားႏင အတငးအကပ လပ အားခငးေစမႈမားသည သကေမြးဝမးေကာငးကစၥအေပၚ ၿပးခသည ၂-ႏစအတြငး အသသာဆး ၿခမးေျခာကမႈ ျဖစေစပါ သည။ ခရးသြားလာမႈ ကန႔သတခပခယျခငးႏင အတငးအကပ လပအားခငးေစမႈမား ေလာနညးကဆငးသြားသည ဟ ေျပာဆၾကသည၊ သ႔ေသာလညး တပမေတာႏင အျခားလကနကကင တပဖြ႔မားက ခြငျပခေပးသည စကပးေရးစမ ခကမားႏင သတတြငး တးေဖာရနအတြက ေျမယာသမးပကမႈမား တး၍ မားျပားလာေနပါသည။24
23 Burma News International, September 2013, “Economics of Peace and Confl ict”, www.mmpeacemonitor.org (ၿငမးခမးေရးႏင ပဋပကၡစစပြမားဆငရာ ျမနမာ စးပြားေရးအေျခအေန)
24 Karen Human Rights Group, May 2014, “Truce or Transition? Trends in human rights abuse and local response in Southeast Myanmar since the 2012 ceasefi re”, p 17. (ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၊ "အပစရပစေရးေလာ- အသြငကးေျပာငးမႈေလာ၊ ၂၀၁၂ ခႏစ အပစရပ စေရး အေျခအေနမစတင၍ ျမနမာႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈႏင ေဒသခမား၏ တ႔ျပနမႈ ျဖစစဥမား")
22 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
ယခေတြ႔ရခကမားျဖင ယခငကာလ အကျဖတခကမားက အတညျပေပး ႏငပါသည။ စစတမးေကာကယခေသာ ေကးရြာ အပစမား၏ ၁၂% ႏင ၁၀% တြင ေျမယာသမးပကမႈမားႏင အတငးအကပ လပအားခငးေစမႈမားက အသးသးေဖာ ျပခၾကသည။ ေျမယာသမးပကမႈ အစရငခခကမားမာ အထးသျဖင စစတပအငအား တးခ႕ခထားမႈႏငအတ လြငေကာတြင လညးေကာငး၊ ဖာပြနတြင သစထတလပေရးႏင ေရႊႏင ခေနာကစမးမငး တးေဖာ မႈမားေၾကာင ပ၍သသာ ထငရားပါသည။ တပမေတာက လြငေကာ ၿမ႕ေျမာကပငးတြင စကပးေျမဧက ၂,၀၀၀ ေကာက သမးယ၍ ျခစညး ရးခတလကသညအခါ ေဒသခလယသမားမားႏင တငးမာမႈမား ျမငမား လာပါသည။ ျပညနယအစးရထသ႔ ေကးရြာလထမားႏင ေကးရြာအပစ ေခါငးေဆာငမားက ေမတာရပခစာ ေပးပ႔ေသာလညး၊ တပမေတာက လယသမားက လယယာထြနယက မစကပးၾကရန သတေပးေနဆ ရပါသည။
သဘာဝ သယဇာတမား ထတယမႈႏင ႀကးမားေသာ ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးမား အတြက "အမးသား အကးစးပြား" ဟ၍ မားေသာ အားျဖင ေဖာျပဆငေျခ ေပးေလ ရပါသည။ သ႔ေသာလညး၊ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယတြင လမးေဖာကလပရနအတြက ေကးရြာလထမားထမ ေျမမားသမးယသည အခါ ဤသ႔ေဖာျပ၍ ေလာေၾကးေပးေဆာငမႈလညး မရပါ။ ဤသ႔ေသာ ဆငေျခေပးမႈမ းက ေနာကဆး လကနကကငအဖြ ႔အစညးမားႏင ဆကစပေနၾကသည ပဂၢလက ကမၸဏမားက ေဆာငရြကေနၾကသည ေရာဘာ ျခမား၊ ခေနာကစမးသတတြငးမား တးေဖာရာအထပင၊ ဆငေျခ အေၾကာငးျပ၍ ေနၾကပါသည။
ေဒသတြင တပမားတးခ႕ခထားမႈႏင ရကၡာေထာကပေပးရမႈတ႔ေၾကာင ေဒသခလထတ႔၏ သကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားအေပၚ ထခက သကေရာကမႈ ရေစပါသည။ ဥပမာအားျဖင၊ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ မတလတြင တပမေတာ စစေၾကာငး တစခက တပ အေျပာငးအလလပစဥ၊ ေတာငင-ေမာခးကားလမးေပၚ၌ ေတာမး ေလာငေစခရာ၊ ေတာငယာမား၊ ေရရည သးပငမား ျဖစသည ဖာလာေစ၊ ကြမးရြက၊ ေကာဖျခမားက မးသငေစခ သည။ အလားတပင ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ဇလငလတြင စစတပရကၡာမား သယေဆာင ပ႔ေပးရန ေကးရြာလထမား၏ ေထာလာဂယာဥမားက လခားေကးရြာလထမားထမ ဆငေခၚခေၾကာငး သရရသည။ ဤသ႔ ေဆာငရြကေစမႈမားမာ အကယအျပန႔ႏင ပမနဆသလ ျဖစေပၚ ေနပါသည။
ေျမျမပမငးမား ရေနေသာေၾကာင သကေမြးဝမးေကာငးမႈ အခြငအလမး မားအေပၚ အကန႔အသတ ျဖစေပၚေစရာ၊ ေျမျမပမငးမား ရငးလငးျခငး ႏငအတ စးပြားျဖစ သယဇာတ တးေဖာမႈမားအတြက ေျမယာသမးပက ျခငးက ပးတြလက ပါလာရာ ပ၍ဆးရြားေစပါသည။ ဤသ႔ ျပနာ မားျဖစေပၚလာႏငေျခက သရအကျဖတႏငရန ျမနမာႏငငတြင ေျမျမပမငး လႈပရားမႈမားႏင အးအမ၊ ေျမယာႏင ပဂၢလက ပငဆငမႈမား ကာကြယေပးမႈဆငရာ ကစၥမားႏင ဆကစပ၍ မၾကာေသးမက ေလလာ သးသပမႈ ျပခပါသည။ ေတြ႕ရခသည စနေခၚမႈမားအရ ေျမျမပမငး ရငးလငးမႈမား မျပလပမတြင၊ ယငးေျမျမပမငး လႈပရားမႈႏငအတ၊ ေျမယာအခြငအေရးကပါ တစပါတညး ပးတြပါဝငေစရန အၾကေပးထားပါသည။25
25 Displacement Solutions, February 2014, “Land Rights and Mine Action in Myanmar”, page 2 (ျမနမာႏငငရ ေျမယာ အခြငအေရး ႏင ေျမျမပမငးဆငရာ လႈပရားမႈ)
ပ- ၁၁။ သကေမြးဝမးေကာငးအားၿခမးေျခာကမႈမား
23နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
&yf&Gmvlxk vkH_cHKa&;
၄။ ၁။ ပဋပကၡ ေျဖရငးေရး ၄။ ၁။ ပဋပကၡ ေျဖရငးေရး
“ကၽြနေတာတ႔က ျပစမႈႀကးေတြက အစးရတရားစရငေရး စနစက လႊေျပာငးမေပးပါဘး။ ပမနအားျဖင ေကးရြာ အပစ အဆငမာပ ထးတမးစဥလာ ဥပေဒေတြအတငး သးၿပး ကၽြနေတာတ႔ ေျဖရငးၾကတယ။ ကၽြနေတာတ႔က အစးရ တရားစရငေရးစနစက မသြားခငဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ေငြအမားအျပား လာဘေပးရတာမး မလ ခငဘး။”
ကရင အမးသားတစဥး၊ လႈငးဘြ႔ၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ KORD ႏင KWO ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ
ရပရြာလထ၏ လျခေရးဟသည သေဘာတရားက ေဖာျပၾကရာ၌၊ အၾကမးဖကမႈမား၊ ပဋပကၡမား၊ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား က ေျဖရငးႏငရန လထအေျချပ ခညးကပပဟ ဆၾကၿပး၊ ယငးတြင လသားဆငရာ လျခမႈ၊ ဖြ ႔ ၿဖးေရး၊ ၿငမးခမးေရး တညေဆာကေရးႏင ႏငငေတာ တညေဆာကေရး ရႈျမငခကမား လညး ပးတြပါဝငပါသည။26 တရားဝငႏင တရားမဝင ရေစာင ေရာကေရးလပငနးမား၊ တရားစးရငေရးကစၥမားက ဆကစပ ပးေပါငးေစရာ၌၊ လအမား ပါဝငေဆာင ရြကခြငရသည လပငနး စဥ ျဖစေစရန တကတြနးအပပါသည။ ထ႔အျပင တာဝနယ တာဝနခမႈႏင ေဒသခလထတ႔၏ စြမးရညကလညး ျမႇငတင ေပးရန လအပပါသည။ ရပရြာမား၊ အာဏာပငမား၊ အဖြ႕အစညး အငစတကးရ ငးမား၏ ဆကဆေရးက ျမ ႇ ငတငေပးျခငး အားျဖင၊ ေအာကေျခလထ အဆငႏင ႏငငေတာအဆင၌ ကာကြယမႈေပးေရးက တးတကျမငမား လာေစေၾကာငး သရ နားလညထားၾကပါသည။
ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသရ ေကးရြာေခါငးေဆာင မားက ေယဘယအားျဖင ေဒသခအမေထာငစမားအေပၚ တာဝနယ တာဝနခရ မညႏင ပဋပကၡမား ေျဖရငးရာတြင လကနာေဆာငရြကရမည ပငမ လပထးလပနညးမားက နားလညသေဘာေပါကၾကပါသည။27 ယခ စစတမးေကာကယမႈ က ေကးရြာေခါငးေဆာငမားႏင ပတသက၍ ယခင စးစမး ေတြ႕ရခကမားက အတညျပႏငခၿပး၊ ဓေလထးတမး ဥပေဒက ႀကးေလးသည အျငငးပြားမႈမား၊ အၾကမးဖကမႈမားက ေျဖရငးရာ၌ အဓက လပငနးစဥအျဖစ အသးျပၾကေၾကာငး ၇၄% ေသာ ေကးရြာ အပစမားတြင ေတြ႕ရရပါသည။ သကဆငရာ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား၏ တရားေရးစနစမားက ျပနာေျဖရငး ေကလညရန ေကးရြာအပစ ၃၂% တြင အသးျပၾကပါသည။ တပမေတာႏင အစးရ ရတပဖြ႕မားကမ ေကးရြာအပစ ၁၇% တြင အသးျပေၾကာငး မတတမးတငႏငခပါသည။
26 Saferworld, April 2014, “Community Security Handbook”, page 4, www.saferworld.org.uk (ရပရြာ လျခေရးဆငရာ လကစြ)
27 Susanne Kempel & Aung Thu Nyein, August 2014, “Local Governance Dynamics in South East Myanmar”, An Assessment for the Swiss Agency for Development and Cooperation (SDC) (ျမနမာႏငင အေရ႔ပငးေဒသရ ေဒသႏရအစးရစနစ) The Border Consortium, November 2013, “Poverty, Displacement and Local Governance in South East Burma/Myanmar”, pages 22-24 (TBC အဖြ႔၊ ျမနမာႏငင အေရ႔ ေတာငးပငးေဒသတြင ေျပာငးလေနေသာ အေျခအေနမနမား၊ ဆငးရမြေတမႈ ႏင အးအမအေျခပက ေျပာငးေရႊ႔ရမႈ)
ပ- ၁၂။ အဓက ကာကြယမႈေပးေရး နညးလမးမား
25နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
ေဝးလသည၊ စစပြမား ျဖစပြားေနေသးသည ရပရြာ လမႈအသကအဝနး မားတြင ေယဘယအားျဖင သတ႔ဘာသာ ရလပ ငနး ေဆာငရြကရျခငးႏင လမႈစနစ တညၿငမေရးက ထနးသမးေနၾကရေၾကာငး ဤေတြ႕ရခက မားက ေဖာျပေနပါသည။ ေကးရြာအဆငတြင ပဋပကၡအမႈက ေျဖရငး ႏငျခငးမရပါက၊ မားေသာအားျဖင ေကးရြာအပစ ေခါငးေဆာငထသ႔ လႊေျပာငးေပးၾကပါသည။ ေကအနယ၊ မြနျပည သစပါတ၊ ကရငန အမးသားတးတကေရးပါတ စသညကသ႔ေသာ ပမအေျခကသည တငးရငးသားလကနကကင အပစ အခ႕ေဒသတြငမ ဥပေဒျပဌာနးထား သည တရားစရငေရးစနစမား ရပါသည။ သ႔ေသာ ၿမ႕နယေအာကအဆင ေအာကေျခရ စြမးေဆာငရညႏင ၾသဇာလႊမးမးမႈမာ အကန႔အသတ ရေနပါသည။ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕မား၏ တရားစရငေရး စနစအေပၚ ေယဘယအားျဖင မခယၾကညရန မရေသာလညး၊ အထးသျဖင စစပြပဋပကၡမား ျဖစပြား ေနၾကေသာ ရပရြာလမႈ အသကအဝနးမား၌ ျမနမာႏငင တရားစရငေရးစနစသ႔ လကလမးမမျခငးႏင ယၾကညမႈ မရၾကျခငးက ထငရားစြာ ေတြ႔ရရပါသည။
စစတမးေကာကယခသည ေကးရြာအပစ တစဝကေကာ (၅၄%) တြင၊ သဘာဝ သယဇာတထတယမႈက စမခန႔ခြသည၊ စးပြားျဖစ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမား အဆျပလာသညက စမခန႔ခြသည ရပရြာလမႈ အဖြ႕အစညးမား၏ လပငနးစဥမား ရေန ၾကပါသည။ သ႔ေသာလညး စြမးေဆာငရညမရျခငး ႏင/သ႔မဟတ အာဏာမရျခငးတ႔ေၾကာင ဤရပရြာအဖြ႕အစညး မား၏ ထေရာကေအာငျမငမႈအေပၚ အကန႔အသတ ရေနပါသည။ စစတမးေကာကယခသည ေကးရြာအပစ ၂၃% တြင ဤအဖြ႕မားက ျပငပၾသဇာမားက ေကာလနႏငရန အကန႔အသတ ရေနၾကသညက ေတြ႕ရရသည။ မညသ႔ပငဆေစ၊ ဤ အခကသညပင ေျမယာႏင အရငးအျမစမားက အသးခပငဆငမႈဆငရာ ပဋပကၡမားက ေလာနညးကဆငးေစရန၊ သ႔ မဟတ ကာကြယတားဆးႏငရန သသာထငရားသည ရပရြာအေျချပ နညးလမးမား ရေနေသးေၾကာငး ေဖာျပ ေနပါသည။ ဤရပရြာ လမႈအဖြ႕အစညးမား၏ လပငနးစဥမားက အားျဖညေပးရန စနေခၚမႈမားရေနၿပး၊ ဥပေဒ ထနးသမးသည အဖြ႔အစညး အငစတကးရငးမားကလညး ျပျပငေျပာငးလရမည ျဖစသညအျပင၊ ယငးတ႔အၾကား ခတဆကမႈကလညး အားေကာငးလာေစရန ေဆာငရြကၾကရမည ျဖစပါသည။
၄။ ၂။ အၾကမးဖကရာဇ၀တမႈမားက ကယတြယေျဖရငးျခငး၄။ ၂။ အၾကမးဖကရာဇ၀တမႈမားက ကယတြယေျဖရငးျခငး
“တကယလ႔ တစေယာကေယာကက တစႀကမ ျပစမႈကးလြနခရင၊ ရြာလႀကးေတြက သ႔က သတေပးတယ။ တကယလ႔ ဒတယ၊ တတယအႀကမေတြ ျဖစလာၿပဆရင၊ ရပရြာေကာငးကးကစၥ တစခခ လပေစတယ။ ဒေနာကမ ဆကၿပးကးလြနေနမယဆရငေတာ ရြာကေန သတ႔က ႏငထတလကတာပ။”
ရမး အမးသားတစဥး၊ မငးပနၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ SSDF ႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ
ေရရည ထနးသမးေထာငခထားရန အရငးအျမစ၊ အဖြ႔အစညးစနစမား ရမေနသညအတြကေၾကာင၊ ရပရြာအေျချပ တရားစရငေရးစနစမားတြင အၾကမးဖက ရာဇဝတျပစမႈ ကးလြနၾကသညမားက အျပစေပးေရးအတြက စြမးေဆာငရည အကန႔အသတ ရေနပါသည။ သတျဖတျခငး၊ သ႔မဟတ ရကပတျခငးကသ႔ ရကစကၾကမးၾကတေသာ ျပစဒဏေပးမႈမး ေၾကာင ေဒသချပညသမား၏ နစနာမေကနပခကမားက ပ၍ ဆးရြားေစႏငၿပး၊ လျခေရးေပးေဆာငသမား၏ တရားဝငမႈ ကပါ လမႈေရးရႈေထာငအရေသာလညးေကာငး၊ လ႔အခြငအေရးအေျချပ ရႈေထာငမေသာလညးေကာငး ၾကညလင ထ ခက ေလာကေစႏငပါသည။ ထငးႏငငရ ဒကၡသညစခနးမား၌ ကငသးေနေသာ ထးတမးစဥလာ ကရင၊ ကရငန တရား ေရးစနစမားက ၾကညပါက၊ ျဖနေျဖေကလညေစျခငး၊ ေလာေၾကးေပးေဆာငေစျခငးတ႔ အေပၚတြငသာ အထးတညမ အသးျပေနေၾကာငး မတခကျပမပါသည။ ယငးက တရားမတမႈ ရရရန ျပနလညကစားေပးသည ခညးကပေဆာငရြက နညးဟ သတမတ ေဖာျပႏငၿပး၊ ရဖနရခါ ျပစဒဏေပးမႈမားျဖင ေပါငးစပေဆာငရြကပါသည။28
အၾကမးဖကမႈ ကးလြနသမားအေပၚ ေယဘယအားျဖင မညသ႔မညပ အျပစေပးၾကသညက ေမးျမနးၾကညေသာအခါ၊ စစတမးေကာကယခသည ေကးရြာအပစ ၄၂% ၌ ဒဏေငြေပးေစျခငး၊ သ႔မဟတ ေလာေၾကးေပးေစျခငးဟ ေဖာျပၾက ပါသည။ ၂၉% ေသာ ေကးရြာအပစမားတြင ရပရြာေကာငးကး တစခခ ေဆာငရြကေစျခငးဟ ေဖာျပသည။ ေကးရြာ အပစ ၃၀% တြင ႏစဖကေကလညေစသည သေဘာတညမႈဟ ေဖာျပပါသည။ ၆% ေသာ ေကးရြာအပစမားတြင ေယ
28 Kirsten McConnachie, 2014, “Governing Refugees: Justice, Order and Legal Pluralim”, Routledge, pages 114-122 (ဒကၡသညမားက စမအပခပျခငး- တရားမတမႈ၊ တညၿငမေအးခမးေရးႏင ဥပေဒေၾကာငးအရ ဗဟသေဘာ အမားဆငျဖစမႈ)
26 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
ဘယအားျဖင ျပစဒဏကငးရငးေၾကာငး ပြကငးပသညအေနျဖင၊ မေကာငးဆးရြားမား ဖယရားႏငရန နတစားျခငးမား ေဆာငရြကၾကသည။ ႏႈငးယဥခကအရဆလင၊ လြတလပခြငက ကန႔သတထနးခပျခငး၊ သ႔မဟတ ထပတးခတျခငး တ႔က ေကးရြာအပစ ၂၁% တြင ေတြ႔ရရၿပး၊ ေသဒဏေပး၊ သတျဖတမႈမး အမႈမား မေတြ႔ရရပါ။
ဤေတြ႔ရခကမားအရ ရပရြာအေျချပ တရားေရးစနစမားသည ေကေအးေစျခငးႏင ျပနလညထေထာငေပးျခငးအေပၚ မားစြာ တညမေနေၾကာငး ထငဟပေဖာျပေနပါသည။ အလားတပင ျပငးထနသည ျပစဒဏေပးမႈဆငရာ စြမးရညမား ကငးမေနေၾကာငး ေဖာျပေနသည။ တပမေတာ စစစခနးမားႏင နးစပရာေကးရြာမားတြင ေငြေၾကးအရ ေကလညေစ ျခငးက အထးအသးျပၿပး၊ တငးရငးသား လကနကကငအပစ စစစခနးမားႏင နးစပသည ေဒသမားတြင ျပစမႈရငးလငး ေရးဆငရာ အခမးအနားကငးပ နတစားျခငး၊ သ႔မဟတ နစနာမႈမားက မေျဖရငးႏငျခငးမား မတခကျပမပါသည။
အၾကမးဖကမႈေၾကာင နစနာရသည ကာယကရငက ပပးေပးသည ဝနေဆာငမႈမားက စစတမးေကာကယခသည ေကး ရြာအပစ တစဝကေကာတြင ေတြ႔ရရသည။ စြမးေဆာငႏငမႈမား အကန႔အသတ ရေနေသာလညး၊ ပပးကည ဝနေဆာင ေပးမႈမားေၾကာင ခငမာညညြတသည လမႈေရး ဆကဆမႈရရေၾကာငး ေဖာျပေနပါသည။ စတပငးဆငရာ ဒဏရာရရမႈမား က ႏစသမေဆြးေႏြး အၾကေပးျခငး (ေကးရြာအပစမား၏ ၂၉%)၊ ဥပေဒေၾကာငး ျပငပအကအည (၂၄%)၊ ကယခႏၶာ ဒဏရာ ရရမႈမားအတြက ကနးမာေရးေစာငေရာကေပးမႈ (၁၈%) ႏင အမးသမးမားႏင ကေလးမားအတြက ခလႈေနထင ရာအမမား (၄%) တ႔တြင ယခစစတမးအရ ဝနေဆာငမႈမားက မတတမးတငႏငခပါသည။
မညသ႔ပငျဖစေစ၊ လငမႈဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားက သတငးေပးပ႔ရန ယဥေကးမႈအရေသာလညးေကာငး၊ ဥပေဒ ေၾကာငး အရေသာလညးေကာငး သသာထငရားသည အဟန႔အတားမား ရေနဆျဖစေၾကာငး မတတမးတငထားခပါ သည။ အရကတရားႏင ရပရြာက ပစပယမညက စးရမမႈသည ယဥေကးမႈအရ အဓက အခကအချဖစကာ၊ လျခ လ႔ဝကမႈ မရျခငး၊ သတငးမားႏင စနစတက တရားစရငမႈမား မရျခငးတ႔သည ဥပေဒေၾကာငးဆငရာအရ ေယဘယ အားနညးခကမားျဖစေၾကာငး ေဖာထတေတြ႔ရရသည။ ျပစမႈကးလြနထားသက ျပန၍ အၾကမးဖကလကစားေခမညက ေၾကာကရြ႔ေနရျခငးေၾကာင သတငးေပးပ႔ရနလညး တားျမစထားသကသ႔ ျဖစေစသည။ သ႔ေသာလညး၊ အပစလက သးသန႔ေဆြးေႏြးပြမားတြင အမးသမးမား ပါဝငမႈနညးျခငးေၾကာင၊ ယခ အစရငခစာ ေရးသားရာတြင စစတမးေကာက ယမႈမားအေပၚ ေကးရြာအပစအလက သးျခားစာရငးမား ခြထတစစစျခငး မျပႏငပါ။
၄။ ၃။ ကာကြယေပးမႈဆငရာ နညးလမးမား၄။ ၃။ ကာကြယေပးမႈဆငရာ နညးလမးမား
“သတ႔က ကၽြနမတ႔က တငပငတာ မရဘ ရြာနားကလာၿပး ေရႊကငၾကတယ။ ကၽြနမေျပာတယ။ ကၽြနမက ရြာ လႀကးပ။ အနညးဆး ကၽြနမက ေလးစားၿပး ခြငေတာငးသငတယ ေျပာတယ။ ဒါေပမယ ကၽြနမက အသေပးတာ မရပါဘး။”
ကရငအမးသမး တစဥး၊ သေတာငၿမ႕နယ၊ KORD ႏင KESAN ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ
ေျမျမပမငးမားရေနျခငးက စစတမးေကာကယခသည ေကးရြာအပစ ၅၃% တြင ေတြ႔ရရၿပး၊ ၂၈% ေသာ ေကးရြာအပစ မားတြင လျခေရးအတြက အဓကၿခမးေျခာကမႈမား ျဖစေနေသးသညက ေဖာထတေတြ႔ရရပါသည။ သ႔ေသာလညး လကနကကင အဖြ႔အစညးမားက သတေပးသည အမတအသားမား ေဖာျပထားသညက ေကးရြာအပစ ၁၂% တြငသာ ေတြ႔ရရၿပး၊ နယေျမခြျခား သတမတမႈတြငလညး အကန႔အသတမား ရေနပါေသးသည။ေပါကကြၿပးေနာက ထခကဒဏ ရာ ရရမႈမားအျပင၊ ေျမျမပမငးမား တညရရာေနရာက သတငးအဓက ရရၾကသညမာ၊ ႏႈတျဖင အခငးခငး ေျပာဆ အသေပးရမသာ ျဖစပါသည။ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားက ဤသ႔ေျပာဆ သတေပးၾကသညက ေကး ရြာအပစ ၂၇% တြင ေတြရရၿပး၊ အျခားေသာ ရြာသားမား (၉%) ႏင တပမေတာက (၆%) ဤသ႔ ေဆာငရြကေျပာဆ သတေပးၾကသညက ေတြ႔ရရပါသည။
ဤအခကမာ ေဒသခ ရပရြာ လမႈအဖြ႔အစညးမားဆငရာ ကယျပန႔သည ေတြ႔ရခကမားႏင တစေျပးည ျဖစပါသည။ ယငးတ႔မာ လကနကကငအဖြ႔အစညးမား၏ အၾကမးဖကရနလမႈ၊ သ႔မဟတ စးပြားေရးရငးႏးျမႇပႏသမား၏ ကးေကာ လာမႈမားက အဓကအားျဖင ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငးျဖငသာ ေျဖရငးေနၾကရပါသည။ လကနကငအပစမားႏင ဆကဆေရး
27နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
ထားရျခငးျဖင အႏရာယက စမေရာငရားႏငရန ေကးရြာ အပစ ၄၅% တြင အသးျပ ၾကၿပး၊ လထရပရြာ၏ လႈပရားမႈမား စညးရးေဆာငရြကျခငးက (၂၇%) ႏင အျခားေသာ ရပရြာလမႈ အဖြ႔အစညးမားႏင ကြနရကျပ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး (၁၄%) တ႔က သသာထငရား ေသာ တကတြနးနားချခငးႏင ကာကြယမႈေပးျခငး နညးလမးမားအျဖစ ေဖာထတေတြ႔ရရ သည။
စစတမးေကာကယခေသာ ေကးရြာအပစ ၂၄% တြင၊ ေဒသခ လျခေရးအေစာငမား၊ သ႔မဟတ ေကးရြာျပညသ႕ စစ တပဖြ႕မားက သး၍၊ ျပငပမ ၿခမးေျခာကမႈမားက အဟန႔အတားျပ ကာကြယၾကေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ ယငး ျ ပညသ ႔ စ စလကနကက ငတပဖ ြ ႔ မ ားတ ြ င အစးရထနးခပရာ ေဒသမား၌ တပမေတာက ခန႔အပ ထားသညတပဖြ႔မားကပင အသးျပၾကသညက ေတြ႕ရ ရပါသည။ သ႔ေသာ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားအေပၚ မညမတာဝနခ ေျဖၾကားမႈရသညက သသယရဖြယ ျဖစပါသည။ မညသ႔ပင ဆေစကာမ၊ ရပရြာ၏ ကာကြယမႈ ေပးေရး မဟာဗဟာမားတြင သတမာနေရးဆကဆမႈမ သည၊ ရလပငနးမား လပကငရသညအထ ပါဝင ပတသကေနေၾကာငး ရလဒမားက ေဖာျပေနပါသည။
အပစအခတ ရပစေရးကာလတြင ေလာေပါတြကခက ထားမေသာ ေအာငျမငမ ႈတစခမ ာ ၊ ညညြတေသာ ကရငလကနက ကငတပမား ေကာမတက ဖြ႕စညးႏင ျ ခ ငးပ င ျ ဖ စသည။ ယငးေကာမတသည ကရင တငးရငးသား လကနကကငတပဖြ႔မား ျပနလညေပါငး စညးေရးအတြက ကနဥးအဆငက ကယစားျပပါသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ညညႊတေသာ အငအားစ အျဖစ ရပတညရန ႏငငေရးအရ၊ စစေရးအရ အေရးပါ သညအျပင၊ ယခႀကးပမးေဆာငရြကမႈသည စျပသတ မတထားေသာ အခြနေကာကချခငး၊ ရလပငနးမား ေဆာငရ ြက ျခငး ျဖ င အရပသား ျပညသမားအေပၚ ကာကြယမႈေပးႏင ေရးအတြက အလားအလာေကာငး မား ျဖစလာေစႏငပါသည။
ဤပးတြေကာမတက ကရငရအဖြ႔က ဖြ႔စညးခၿပး၊ ေဒသ အဆငတြင ေကးရြာ ျပညသ႔စစအဖြ႕မား ေလာနညးေစ ရန ေဆာငရြကချခငး ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင အစးရ၏ တရားစရငေရးစနစႏ င ပးေပါငးေဆာငရြကႏငရန အတြကလညး နညးလမး ရရေစပါသည။ အဓက ရညရြယခကမာ မးယစေဆး ကးသနးေရာငးဝယမႈက ကငတြယေျဖရငးရန ျဖစေသာလညး၊ ယခ ႀကးပမး
ပ-၁၃။ အဓက ကာကြယမႈေပးေရး ကြနရကမား
28 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
ေဆာငရြကခကသည ယခငက သးျခားစ ေဆာငရြက ေနၾကသည တရားစရငေရး လပငနးစဥမား ခတဆက ရာတြင အေထာကအပ ျဖစေစႏငပါသည။
အေျခခ အေဆာကအဦ အကန႔အသတ ရေနေသာ လညး၊ ေဝးလသည ေကးလကေနလထမားသည ဆကသြယေရးကြနရကမားက ခတဆကလကလမး မေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ စစတမးေကာကယခ သည ေကးရြာအပစ ၃၇% ရ ေကးရြာေခါငးေဆာင မားတြင အမားအားျဖင သတငးမားက လဆကသား ျဖင၊ ေျခလငျဖင ပ႔ေဆာငေနၾကရၿပး၊ ကရင ျပညနယ တြင အမားဆးေတြ႔ရရသည။ သ႔ေသာလညး စစတမး ေကာကယခသည ေကးရြာအပစ ၄၄% တြင ျမနမာ ႏငငမ မဘငးဆကသြယေရး ကြနရကက အသးျပႏင ၾကၿပး၊ ၂၃% တြင ႀကးလငးတယလဖနးက အသးျပ ႏငသညဟ ေဖာျပၾကပါသည။ ႏစဖကေျပာႏငသည ေရဒယမားႏ င ထငး ႏငင၏ မဘငးတယလဖနး ကြနရကက ေကးရြာအပစမား၏ ၂၅% ႏင ၁၇% တြင အသးသး အသးျပႏငသညဟ မတတမးတငခၿပး၊ အထးသျဖင တငးရငးသား လကနကကငအပစမား ထနးခ ပသည ေဒသမားတြင ပ၍သသသာသာ မားျပားပါသည။
ပ-၁၄။ ဆကသြယေရး ကြနရကမား
29နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
w&m;r#wr+ &&Sdjcif;
၅။ ၁။ တရားဥပေဒ စးမးေရး ၅။ ၁။ တရားဥပေဒ စးမးေရး
“သတ႔က နညးလမးတက မေဆာငရြကၾကဘး၊ ဥပေဒအတငး မဆးျဖတၾကဘးဆေတာ ဥပေဒစညးၾကပေရးက အားနညးတာေပါ။ ကၽြနမတ႔က ဥပေဒန႔ ပတသကၿပးေတာ ဗဟသတ မရပါဘး။ အမနမာေတာ အစးရကခညး တရားဥပေဒ စးမးေရးျပနာက ကငတြယ ေဆာငရြကရမာ မဟတဘး၊ ဥပေဒေရးဆြရာမာ အရပသားေတြေရာ၊ တငးရငးသား ေခါငးေဆာငေတြပါ ပါဝငသငတယ။"
ကရင အမးသမးတစဥး၊ သေတာငၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ KORD ႏင KESAN ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ၊
တရားဥပေဒ စးမးေရး မညသ႔ခငမာ ေကာငးမြနေအာင ေဆာငရြကရမညႏင ပတသက၍ ကယျပန႔စြာ ထငျမငခက အမးမး ရေနၾကပါသည။ အခ႕ေသာ အေရးပါသည အငအားစမားက ဥပေဒစညးမဥးမား၊ အဖြ႕အစညးစနစ အငစတ ကးရငးမား၊ လပငနးစဥမားက အမးသားလျခေရးႏင လမႈရပရြာ ေအးခမးတညၿငမေရးအတြက အားျဖည စညးၾကပ ျခငးဟ ထငျမငၾကပါသည။ အျခားသမားကမ လမႈေရးတရားမတမႈ၊ လ႔အခြငအေရး ႏင တနးတညမမႈတ႔က ျမႇငတင ေပးျခငး၊ ျမနမာတရားစရငေရးစနစတြင အကယအျပန႔ ျဖစေနသည အကငပကျခစားမႈတ႔က အသအမတျပ၍ ျပျပင ျခငးဟ ျမငၾကပါသည။29 အမနဆရလင ယေန႔အခနအထ ေဆာငရြကေနေသာ တရားေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလမႈမား ေခတေနာကကေနမႈ၊ အာဏာရငဆနသည ဥပေဒမား ဆကလကကနရေနမႈအေပၚ လအမားက ေဝဖနေနၾကၿပး၊ ဥပေဒမား အသစေရးဆြရာတြငလညး ပြငလငးျမငသာမႈ ကငးမေနျခငးႏင တငပငေဆြးေႏြး အၾကယမႈ မရၾကသည အေပၚ ေထာကျပေဝဖနေနၾကပါသည။30
ယခ စစတမးေကာကယမႈက ဓေလထးတမး ဥပေဒမား၊ တငးရငးသား လကနကကငအပစမား၏ တရားေရးစနစ ႏင တရားဝင ျမနမာႏငင တရားစရငေရးစနစမားတြင အားနညးခကဟ ရႈျမငေနၾကသည အဓကအခက ၂-ခက အကျဖတ ေတြ႔ရခပါသည။ ပ-၁၅ တြင ေဖာျပထားသညအတငး၊ ဓေလထးတမး ဥပေဒမားႏင ႏငငေတာအစးရ မဟတသည တရားစရငေရး စနစမားတြင အဓကစနေခၚခက ျပနာမာ၊ ရငးလငးေသခာမႈ မရျခငး၊ ဥပေဒမားႏင ပတသက၍ သတငးအခကအလကမား၊ ဥပေဒ လပထး လပနညးမား ကငးမေနျခငးပင ျဖစပါသည။ အစးရ၏စနစအေပၚ ဗဟသတမရ ၾကသညကလညး သသာထငရားစြာ ေတြ႔ရပါသည။ ထ႔အျပင ျမနမာႏငင တရားစရငေရးစနစတြင အကယအျပန႔ ျခစားေနမႈေၾကာင ဥပေဒေရ႕ေမာကတြင တနးတညမမႈအေပၚ အဓက အဟန႔အတားအျဖစ ရႈျမငေနၾကပါသည။ ႏငငေရး အရ ဝငေရာကစြကဖကမႈမား ရေနျခငးႏင ရေစာငေရာကေရးဆငရာ စြမးေဆာငရည အားနညးျခငးမားေၾကာင ဥပေဒက ေရ႕ေနာကမညညြတဘ၊ အသးခမႈမားရေနသညဟ ထငျမငေဖာျပၾကပါသည။
ပ- ၁၅။ ထငျမငယဆၾကသည တရားေရးစနစရ အားနညးခကမား
တရားစရငေရး စနစမား အားလးအေပၚတြင ယၾကညကးစားမႈ မရၾကသညမာ ထငရားပါသည။ သ႔ေသာ ဓေလထးတမး ဥပေဒမားႏင အစးရမဟတသည အဖြ႕မား၏ တရားေရးစနစမားအေပၚ အခကအခနညးေၾကာငး ေဖာျပၾကပါသည။ ေသခာ ပဒမမားျဖင ေရးဆြျပဌာနးထားသည ျဖစေစ၊ ဓေလထးတမး ဥပေဒပင ျဖစေစ၊ ယငးတ႔အၾကား အျငငးပြားစရာ အခကမာ တရားမႈ ႏင မတမႈတ႔အၾကား သေဘာတရားမားႏင ပတသက၍ျဖစေၾကာငး၊ ေကးရြာအပစအမားတြင
29 US Institute for Peace, June 2013, “Burma/Myanmar Rule of Law Trip Report: Working Paper for Discussion” (အေမရကနျပည ေထာငစ ၿငမးခမးေရးသပၸ၊ "ျမနမာႏငင တရားဥပေဒစးမးေရး ေလလာေရးခရးစဥ အစရငခစာ- ဆကလကေဆြးေႏြးရနအတြက လပေဆာငေနဆ စာတမး၊ ဇြနလ ၂၀၁၃ ခႏစ)
30 Statement of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights in Myanmar, 26 July 2014, Yangon (ျမနမာႏငင လ႔အခြင အေရး ေလလာတငျပသ အထးသတမာန၏ ေၾကညာခက၊ ၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလ ၂၆ ရက)
%
%%
%
31နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
သသာထငရားစြာ ေဖာျပခၾကပါသည။ အမးသမးမား ပါဝငေဆာငရြကမႈ ကငးမေနျခငးေၾကာင အျငငးပြားမႈ ပဋပကၡမား ေျဖရငးရာတြင၊ လငကြျပားမႈအေပၚ အေျခခ၍ တရားစရငေရးတြင ဘကလကမႈမား၊ အထးသျဖင ဓေလထးတမးဆငရာ ေျဖရငးမႈမား၊ အစးရမဟတသည တရားစရငေရးစနစမား၏ ေျဖရငးေပးမႈမားတြင စးရမပပနမႈမား ရႏငပါသည။ ဤသညမာ ဓေလထးတမးမားႏင ပတသက၍ စးရမပပနမႈမားအတငး တစေသြမတမး တညၾကၿပး၊ ဥပမာအားျဖင ပစၥညးဥစၥာ ပငဆငမႈခြေဝရာတြင အမးသမးမားအေပၚ ခြျခားဆကဆမႈမား ရတတၾကပါသည။
ပဋပကၡစစပြမား ဆယစႏစေပါငးမားစြာ ခစားခၾကရ၍ ျပနလညႏးထလာေသာ ဧရယာမား၌ တရားမတမႈ ခစားရရႏင ေရးအတြက အဟန႔အတားမာ၊ တရားစရငေရး စနစအမးမးအၾကား ကယျပန႔စြာ ၿပငဆငအားၿပငေနၾကျခငး ျဖစပါ သည။ ႏငငေတာအဆငတြင ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒ၊ ဥပေဒဆငရာႏင အဖြ႔အစညးစနစ အငစတကးရငးဆငရာ ျပျပင ေျပာငးလမႈမားသည တရားဥပေဒ စးမးေရးျဖစေပၚလာေစေရးအတြက မရမျဖစ လအပသကသ႔၊ တရားဝငႏင တရား ဥပေဒျပငပ ပဋပကၡေျဖရငးေပးေရး လပငနးစဥ ဆကစပမႈမားကလညး အားေပးျမႇငတငေပးၾကရမညမာလညး ရပရြာ လမႈအသကအဝနးအဆငတြင အထးအေရးႀကး ပါသည။
အသစေပၚထြကလာေသာ ကရငရတပဖြ႔မားမာ အရပသားျပညသမား တရားမတမႈ ခစားရရႏငေရးအတြက ပမအား ေကာငးလာေစမည ျဖစသည။ သငေတာသည ပပးမႈမားျပလင၊ ယငးမတဆင ရပရြာ ပဋပကၡ ေျဖရငးေပးေရး လပငနး စဥမား တးျမႇငေဆာငရြကေပးႏငၿပး၊ ႀကးေလးသည ရာဇဝတျပစမႈမားအတြက ျမနမာႏငင တရားစရငေရးစနစသ႔ လႊ ေျပာငးေပးေရးက ၾကားဝငကည ေဆာငရြကေပးႏငမည ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အရပဖကလမႈ အဖြ႔အစညးမား၏ အေတြ႕အၾကအရ လႊတေတာေကာမတမား ဖြ႔စညးျခငးျဖင၊ တပမေတာက တာဝနယ ေျဖၾကားလာေစရန ေဆာငရြက ေရးမာ ယခတင စနေခၚမႈ ျပနာအျဖစ ရေနဆ ျဖစပါသည။ ၂၀၁၃ ခႏစတြင ဖြ႔စညးေဆာငရြကသည ျပညေထာငစ လႊတေတာ၏ လယယာေျမမားႏင အျခားေျမမား သမးဆညး ခရမႈမားေၾကာင ျပညသမား နစနာမႈ မရေစေရး စစမးေရး ေကာမရင၏ မတတမးမားအရ တပမေတာက သမးပကခသည ေျမယာမား ရခၿပး၊ အသးမျပသည ေျမမားက ျပနေပးရန၊ သ႔မဟတ သးသညေျမမားအတြက ေလာေၾကးျပနေပးရန အၾကျပခပါသည။31 သ႔ေသာလညး ေရးၿမ႕နယရ တပမေတာ တပမးမားက ဤအၾကျပခကမားက လစလရႈေနႏငသည၊ အနညးဆး အစရငခ တငျပျခငးမျပဘ လစလရႈ ေနႏငပါ ေသးသည။
၅။ ၂။ ကးလြနသမား အျပစကငးလြတေနခြင အဆးသတေရး ၅။ ၂။ ကးလြနသမား အျပစကငးလြတေနခြင အဆးသတေရး
“ကၽြနမတ႔က အတတကာလ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈေတြလညး ခစားခၾကရတယ။ အနာဂတမာ ေနာက တစ ႀကမထပၿပး ဒလမခစားခငေတာဘး။ သတ႔က ဥပေဒေတြက လကနာတာ မဟတဘး။ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈေတြ ေနာကတစႀကမ ထပမျဖစေစဖ႔ ကၽြနမတ႔ဆက လာေနတာကလညး ကာကြယတားဆးႏငတာ မဟတဘး။”
ကရငအမးသမး တစဥး၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ CIDKP ႏင KHRG ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ၊
ကလသမဂၢ၏ အထးသကယစားလယက ၿပးခသည ႏစ ၂၀ က ျမနမာႏငငတြင၊ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား အကယအျပန႔ႏင စနစတက ရေနျခငးအေပၚ ျပစတငရႈ႕ခခပါသည။32 ပဋပကၡစစပြမားအတြငး ပါဝငပတသကေနသည အငအားစမားက အရပသားျပညသမားက ကာကြယေပးရန တာဝနဝတရားရသညက လစလရႈထားခၾကပါသည။ အထးသျဖင တပမေတာ၏ ေသာငးကနးသ ႏမနငးေရး မဟာဗဟာအရ စစပြျဖစပြားေနေသာ ေဒသမားတြင လထမား က ပစမတထားတကခကခရာ၊ ေယဘယ ဆရလင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ ပ၍ႀကးမားသည အစတအပငးအတြက တာဝနရသညဟ ယဆႏငပါသည။ ၂၀၁၀ ခႏစ၊ အေထြေထြ ေရြးေကာကပြၿပးေနာက ၃-ႏစအၾကာတြင၊ အျပစရေနသ မားက အျပစမေပးဘ ကငးလြတထားေစသည ယဥေကးမႈက အဆးသတေစရန၊ လ႔အခြငအေရး ကာကြယေပးရန ႀကးပမးလႈပရားေနသမားက အသစတဖန ထပ၍ ေတာငးဆခၾကပါသည။ ႏငငေတာက ကမကထျပထားသည
31 The Irrawaddy, 5 March 2013, “Military involved in massive land grabs: Parliamentary Report”, (ဧရာဝတဂာနယ၊ "စစတပက ေျမ အေျမာကမား သမးပကမႈတြင ပါဝငပတသကေနျခငး - လႊတေတာအစရငခစာ) http://www.irrawaddy.org/human-rights/military-involved-in-massive-land-grabs-parliamentary-report.html
32 Yozo Yokota, 1993, “Report on the Situation of Human Rights in Myanmar”, E/CN.4/1933/37 (ယဇ ယကတာ၊ ျမနမာႏငင လ႔အခြင အေရး အေျခအေန၊ ၁၉၉၃ ခႏစ)
32 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
လငမႈဆငရာ အၾကမးဖကမႈမား တငးရငးသ အမးသမးမားအေပၚ ဆကလကကးလြန ျဖစပြားေနဆ ရပါသည။33 လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ရပစေစျခငး၊ ထပမမျဖစပြားေစရန ကာကြယေရး၊ ျပစမႈကးလြနသမားက တာဝနယ တာဝနခမႈ ရေစေရး စသညအခကတ႔မာ၊ ျမနမာႏငင၏ တရားမတေရးက အေလးေပးသည လျခေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရး ေဆာငရြကရာတြင ေသာခကကသည စနေခၚမႈ ျပနာမား ျဖစပါသည။
ပ- ၁၆။ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ရပဆငးေစရန ေဒသခမား၏ ဥးစားေပးလပငနးမား
လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား ရပတန႔ေစရန ဥးစားေပးေဆာငရြကရမည လပငနး ၂-ခ သတမတေဖာျပေပးရန ေတာငးဆသညအခါ၊ ရပရြာကယစားလယမားက လ႔အခြငအေရး ပညာေပးမႈက အေလးေပး ေဖာျပၾကပါသည။ သ႔မသာ ေကးရြာလထမား အေနျဖင၊ အခြငအေရးမား ေတာငးဆရာတြင ပ၍ ယၾကညမႈရၾကမညဟ ဆပါသည။ လျခေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရး ျပနာအမားက ေဖာျပၾကၿပး၊ ယငးတ႔တြင တပမေတာစခနးမား ရပသမးေပးေရး၊ ဆတေပးေရး၊ လကနကကင တပဖြ႕မား ခြျခားေနရာခထားေရး၊ အပစရပစေရး ေစာငၾကညေလလာမႈ လပငနးစဥ ထေထာငျခငး၊ စစသားမား လကနာရမည ကငထးမားက ႏစဥးသေဘာတ ခမတေရးဆြျခငး စသညကစၥမား အပါအဝင ျဖစပါသည။ ဥပေဒျပေရး ျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးစဥမားအျဖစ (ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရး၊ ရမားႏင တရား ဥပေဒ အာဏာပငမားက သငတနးမားေပးေရး၊ တရားစရငေရး စနစမားအၾကား တစေျပးည ျဖစေစေရး) စသည ကစၥမားကလညး မရမျဖစ အေရးႀကးေၾကာငး အသအမတျပ ေဖာျပၾကပါသည။ တစနညးဆရေသာ ေအာကေျခအဆင ရပရြာ လမႈအသကအဝနးမားႏင တကရကပတသကမႈ နညးသညဟ ဆႏငပါသည။
ဤေတြ႕ရခကမားမာ ကရငျပညနယအတြငး မၾကာေသးမက ေဆာငရြကခသည အရညအေသြးသေဘာ သေတသန (qualitative research) မားက အတညျပေပးႏငပါသည။ ယငးေတြ႔ရခကအရ ဆကလက၍ စစတပအငအားတးခ႕ ခထားမႈမား ရေနျခငးႏင အငအားဖကၿပငေနသည အပစမားအၾကား၊ နယျခားသတမတထားမႈ ကငးမေနျခငးတ႔မာ ရပရြာလထမားအတြက လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈ အဓကအေၾကာငး ျဖစေနေစပါသည။34 လျခေရးက႑ ျပျပင ေျပာငးလမႈက တရားမတမႈ အေလးေပး ေဆာငရြကႏငေရး၊ တပမေတာရ စစသားမား တာဝနယ တာဝနခမႈ ရေစေရး တ႔မာ ျပနာ အခကအခမားအျဖစ ရေနဆ ျဖစသည။
33 Womens League of Burma, January 2014, “Same Impunity, Same Patterns” (ျမနမာႏငင အမးသမးအဖြ႔ခပ၊ "ျပစမႈကးလြနသမားက ျပစဒဏေပးမႈ မရျခငး တညသညအေျခအေန၊ တညသည ေရ႔လားရာျဖစစဥမား"၊ ၂၀၁၄ ခႏစ ဇနနဝါရလ)
34 Center for Peace and Confl ict Studies, September 2014, “Listening to Communities of Karen State” (ၿငမးခမးေရးႏင ပဋပကၡမား ေလလာေရးစငတာ၊ "ကရငျပညနယတြင ရပရြာလမႈအသကအဝနးမားထမ နားေထာငျခငး၊ စကတငဘာလ ၂၀၁၄ ခႏစ)
% %
%%
%
%
33နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
၅။ ၃။ ျပနလညရငၾကားေစေရး အလားအလာ၅။ ၃။ ျပနလညရငၾကားေစေရး အလားအလာ
“အတတမာ လကနကကငတပဖြ႔ေတြက ကးလြနခတ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈေတြက လြယလြယေမပစဖ႔ ေတာ မျဖစႏငဘး။ သတ႔က ျပနအျပစေပးဖ႔ လတယ။ အကယ၍ ျမနမာႏငင တရားရးေတြက သငေလာတ အတငး မေဆာငရြကႏငဘးဆရင၊ ကၽြနမတ႔ကေတာ ႏငငတကာ မသားစက အသေပးေျပာျပရမာပ။”
ရမးအမးသမး တစဥး၊ မငးတၿမ ႔နယ၊ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ SSDF ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ
အသြငကးေျပာငးေရးဆငရာ တရားမတမႈ အယအဆ ဆသညမာ လကနကကင ပဋပကၡမားအတြငး၊ ယခငအာဏာ ရင အစးရမားလကေအာကအတြငး၊ အကယအျပန႔ ကးလြနျဖစပြားခၾကသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအေပၚ၊ ျပန လညရငၾကားေစေရး အလားအလာမားက ျမႇငတငႏငေစရန ေျဖရငးေပးေရးကစၥက ရညညႊနးေျပာဆၾကျခငး ျဖစပါ သည။ ယငးလပငနးစဥမားတြင အထးတာဝနရေသာ ကးလြနခးေဖာကမႈမားအတြက ရာဇဝတျပစမႈေၾကာငးအရ အေရးယ အျပစေပးျခငး၊ ေလာေၾကး၊ သ႔မဟတ ေတာငးပနမႈမားျဖင ျပနလညကစားေစျခငး၊ အမယာမား၊ ေျမမား၊ ပငဆငမႈ ပစၥညးဥစၥာမား သမးပကခမႈမားက ေလာေၾကးေပးျခငး၊ အမနတရားေပၚေပါကေရး ေကာမရငျဖင လ႔အခြင အေရးခးေဖာကမႈ ျဖစစဥမားက တရားဝင အသအမတျပေပးျခငး ႏင စစတပ၊ ရမား၊ တရားေရး အာဏာပငမား၏ ခယခကႏင အမအကငမားက ျပျပင ေျပာငးလႏငေစရန လျခေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရး … စသညလပငနးမား ပါဝငပါသည။ ဤလပငနးေဆာငတာမားက အခငးခငး အားျဖည လပေဆာငသညအခါ၊ ႏငငေရး၊ စးပြားေရး၊ လမႈေရး ျပျပငေျပာငးလမႈ လပငနးစဥမားက အသေပးရငးျပႏငသညအခါ အမးသား ျပနလညသငျမတေရး အလားအလာမား ပ၍ အားေကာငးလာေစပါသည။35
သ႔ေသာလညး ျမနမာႏငင အေရ႔ေတာငပငးေဒသတြင တရားဝငၿငမးခမးေရး လပငနးစဥမား စတငေဆာငရြက၍ ၃-ႏစ ေကာလာခၿပ ျဖစေသာလညး၊ အသြငကးေျပာငးေရးကာလ တရားမတမႈႏင ပတသက၍ ယခတင မားစြာ အေလးေပးမႈ မခရေသးပါ။ ျမနမာႏငင အမးသား လ႔အခြငအေရးေကာမရငအေပၚ အစးရႏင သးျခားလြတလပမႈ မရျခငး၊ ယငး၏ ေပး အပထားသညတာဝနအေပၚ ေကႁပြနထေရာကစြာ မေဆာငရြကႏငျခငးတ႔အတြက ေဝဖနေနၾကပါသည။ ထမမက ယငး အဖြ႔၏ ဥက႒က ပဋပကၡစစပြမား ျဖစပြားေနရာ ေဒသမားတြင စစမးစစေဆးမႈမား မျပလပဟ ခနလပထားေၾကာငး လ သရငၾကား ေျပာဆျငငးပယထားခပါသည။ ပ၍အေရးႀကးသညမာ တပမေတာအေနျဖင၊ အရပသားမား၏ ႀကးၾကပ စမ မႈက ယခတင တာဝနခေျဖၾကားျခငး မရေသးဘ၊ ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒအရေသာလညးေကာငး၊ လကေတြ႔တြငေသာ လညးေကာငး ဤအေျခအေန မရေသးပါ။36
ယေန႔တင အေလးေပး အာရထားမႈ မရေသးေသာလညး၊ ပ-၁၇ တြင ေဖာျပထားသညအတငး ယခငအတတကာလ ဖႏပခးေဖာကမႈမားႏင ပတသက၍ အေကာငးဆး အသအမတျပရန ေရြးခယစရာ နညးလမးမား အမားအျပား ရေနပါ သည။ တ႔ျပနမႈ အမားဆး ၂-ခက ဥးစားေပးအျဖစ ေရြးခယႏငရန ေမးျမနးသညအခါ၊ အပစလက သးသန႔ေဆြးေႏြးပြ တြင ပါဝငတကေရာကသ အမားစက တာဝနယ တာဝနခမႈ ျမႇငတငႏငေရးအတြက ရာဇဝတေၾကာငးအရ တရားစရငရန သာ ဥးစားေပး ေရြးခယခၾကသည။ သ႔ေသာလညး သသာထငရားသည လနညးစကမ ဥပေဒေၾကာငးအရ လြတၿငမးခမး သာခြင ေပးရန ကမးလမးခၾကသည။ သ႔မသာ ယခၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ လမးေၾကာငး မလြသြားေစရနဟ ဆၾက သည။ ရာဇဝတေၾကာငးအရ တရားစရင အျပစေပးမႈ ေရြးခယစရာနညးလမးတြငမ အယအဆမား ကြလြေနၾကပါေသး သည။ အခ႔က ႏငငအဆင စစမးေရးေကာမရငက ဥးေဆာငသငသညဟ ဆၾကၿပး၊ အခ႔ကမ ႏငငတကာ ရာဇဝတမႈ ဆငရာ ခရး၊ သ႔မဟတ အလားတ အဖြ႔အစညးတစခ ထသ႔ လႊေျပာငးေပးပ႔သငသညဟ ဆၾကပါသည။ ရကစကဖႏပမႈ မားက လသရငၾကား အသအမတျပေရး အေရးႀကးၿပး၊ အနညးဆး တာဝနရသမားက ဥပေဒေၾကာငးအရ လြတၿငမးခမး သာခြင ေပးခသညဆလငေသာမ၊ညႇဥးပမးႏပစကခရ၍ အသကရငကနရစရသမားအတြက စတပငးဆငရာအရ အသ အမတျပမႈ ပပးေပးမႈမား ေဆာငရြကေပးသငပါသည။
35 Roger Duthie, 2012, “Transitional Justice and Displacement”, International Center for Transitional Justice and Brookings-LSE Project on Internal Displacement, pages 12-22. ေရာဂာ ဒသ၊ "အသြငကးေျပာငးေရးကာလ တရားမတေရး ႏင အးအမအေျခပက ေျပာငးေရႊ႔ရ မႈ")
36 Equality Myanmar and Burma Partnership, “Burma: All the President’s Men”, in Asian NGO Network on National Human Rights Institutions, September 2014, “Report on the Performance and Establishment of National Human Rights Institutions in Asia”, pages 12-24 (Equality Myanmar ႏင ျမနမာအေရး ပးေပါငးေဆာငရြကသမား၊ ျမနမာႏငင- အားလးက သမၼတ၏လမားသာ ျဖစၾကသည" အစရငခစာ၊ စကတငဘာလ ၂၀၁၄ ခႏစ)
34 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
ပ - ၁၇။ အတတက လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင ပတသက၍ ေျဖရငးရန လလားၾကသည လပငနးစဥမား
တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားက ေျပာဆေဖာျပရာတြင ဖြ႕စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒ ျပျပငေျပာငး လေရး၊ လျခေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရး၊ ေျမယာ အခြငအေရးႏင ဒကၡသညမား ျပနလညအေျခခ ေပါငးစညးေရးတ႔မာ၊ တစႏငငလးဆငရာ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကၿပးေနာက၊ ႏငငေရး ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြတြင ဆကလက ေဆြးေႏြးၾကရမည ဥးစားေပးကစၥမားအျဖစ ေဖာထတေျပာဆခၾကပါသည။ အမးသား ျပနလညသငျမတေရး အလား အလာမာ၊ ဤေဆြးေႏြးမႈမားအတြငး တရားမတေရး စးရမပပနမႈမားက ထညသြငးစဥးစားျခငး ရ-မရအေပၚ မားစြာတည မေနပါသည။ အရပဖက လမႈအဖြ႔အစညး ကယစားလယမားက ေဖာျပေျပာဆၾကရာတြင ဤေဆြးေႏြးျငငးခပြမားတြင ပါဝငတကေရာကလလၿပး၊ သတ႔၏ ပါဝငမႈေၾကာင ၿငမးခမးေရး အသးအပြငမားက ေရရညခစားႏငေအာင ထနးသမးႏင ေရး အေထာကအကျဖစမညဟ ယဆၾကပါသည။
% % % %
%%
35နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
aemufqufwGJrsm;
ေနာကဆကတြ ၁။ ေနာကဆကတြ ၁။ ျပညတြငး ဒကၡသည လဥးေရ ခန႕မနးေျချပညတြငး ဒကၡသည လဥးေရ ခန႕မနးေျခ
ျပညနယ/တငးေဒသႀကးၿမ႕နယ၊ ေကးရြာအပစ
ေကးရြာအပစ၏ အျခားအမညMIMU
P-codesျပညတြငး ဒကၡသည
အမျပနျခငးႏင ျပနလည အေချခေနထငျခငး
(ၾသဂတ ၂၀၁၃ - ဇလင ၂၀၁၄)
ရမးျပညနယရမးျပညနယ ၉,၅၀၅၉,၅၀၅ ၄၀၅၄၀၅
လခားလခား ၇,၇၈၀၇,၇၈၀ ၂၄၈၂၄၈
ဟဆင MMR014012003 ၃၀၀ ၃
ကတေမာက Nam Ler MMR014012013 ၂,၀၀၀ ၂၀
နားမနး MMR014012009 ၃၀၀ ၀
ေနာငေကာ Nawng Kaw MMR014012002 ၁,၂၀၀ ၃၀
ပနဆနး Nar Poi MMR014012004 ၁,၀၀၀ ၅၀
ပတက Hart Lee MMR014012008 ၁,၀၀၀ ၅၀
၀မထ MMR014012010 ၁၈၀ ၃၀
၀မေလ MMR014012012 800 ၅၀
၀မဆနး MMR014012014 ၁,၀၀၀ ၁၅
မငးပနမငးပန ၈၂၅၈၂၅ ၁၀၅၁၀၅
ဆား၀ါး MMR014021009 ၂၇ ၂၇
ကနးကငး MMR014021002 ၅၀ ၁၇
နမးတနး MMR014021003 3 ၆
နားေလာ MMR014021008 ၀ ၀
ေနာငဟး MMR014021005 ၃၀၀ ၂၀
ေနာငရင MMR014021010 ၄၀၀ ၂၀
ေတာငကငး MMR014021006 ၄၅ ၁၅
မငးတမငးတ ၉၀၀၉၀၀ ၅၂၅၂
ဖါခယ MMR016008002 ၀ ၈
မယကငး Wan Mai Mawk Pao MMR016008003 ၀ ၄
မငးဟန (ပပါကငၿမ႕နယခြ) MMR016008008 ၉၀၀ ၄၀
ကယားျပညနယကယားျပညနယ ၁၄,၆၇၇၁၄,၆၇၇ ၁,၀၈၅၁,၀၈၅
ေဘာလခေဘာလခ ၁,၁၀၄၁,၁၀၄ ၄၀၄၀
ေဘာလခ Main Htan MMR002005003 ၀ ၁၇
ဘးခး MMR002005001 ၀ ၀
ခးကြ MMR002005005 ၀ ၀
လြယ၀နး (ရြာသစၿမ႕နယခြ) MMR002005008 ၁၉ ၁၆
နနးဖ MMR002005002 ၂၀၉ ၀
နနးလငး MMR002005007 ၁၂၆ ၇
ေစာလ MMR002005004 ၇၅၀ ၀
ဒေမာဆဒေမာဆ ၁,၈၆၀၁,၈၆၀ ၁၉၆၁၉၆
ေဒါဘးကး MMR002002005 ၁၇ ၁၅
ေဒါဖ MMR002002024 ၂၈၉ ၈
ေဒါကေလာဒ MMR002002023 ၄၅ ၇
ေဒါတမႀကး MMR002002026 ၁၀၀ ၆
ေဒါေတာကး MMR002002009 ၁၀၈ ၇
ထးဖးကလ MMR002002025 ၈၉၆ ၂၂
လဘာခ MMR002002014 ၂၂၀ ၀
လပ MMR002002018 ၂၀ ၀
ျမလ MMR002002016 ၀ ၁၇
ေနာငပလ MMR002002010 ၁၁၂ ၉
ပနပက MMR002002020 ၄၀ ၀
စျပ (၆) မင MMR002002022 ၀ ၁၀၅
ေဆာငဒလာ MMR002002017 ၁၃ ၀
ေသးဆလ MMR002002008 ၀ ၀
37နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
ျပညနယ/တငးေဒသႀကးၿမ႕နယ၊ ေကးရြာအပစ
ေကးရြာအပစ၏ အျခားအမညMIMU
P-codesျပညတြငး ဒကၡသည
အမျပနျခငးႏင ျပနလည အေချခေနထငျခငး
(ၾသဂတ ၂၀၁၃ - ဇလင ၂၀၁၄)
ဖာေဆာငးဖာေဆာငး ၄,၃၁၀၄,၃၁၀ ၅၆၈၅၆၈
ဘဟနးေလာ MMR002006003 ၂၀၀ ၁၆
ဖာေဆာငး MMR002006001 ၄၅၀ ၄၂
ကရယခး Pa Hoe MMR002006008 ၁,၁၀၀ ၀
ေကာသဒး MMR002006005 ၅၀၀ ၁၀
ကြာခး MMR002006004 ၅၅၀ ၀
ေမာခး LoKharLo MMR002006006 ၁,၃၀၀ ၅၀၀
မဆာခး MMR002006007 ၁၀ ၀
၀မေအာငး MMR002006002 ၂၀၀ ၀
ဖရဆဖရဆ 576576 ၁၅၁၅
ဒေမာေစာ MMR002003010 ၆၀ ၀
ဒးလာေစာ MMR002003007 ၅၀ ၆
ဒးပရယ MMR002003008 ၆ ၀
ဟယာ MMR002003009 ၂၀၀ ၅
ဖရဆ MyoeMa MMR002003001 ၀ ၀
ထးေပၚဆ MMR002003002 ၁၀ ၀
ေကးလာ MMR002003004 ၃၀ ၀
ေကေကာ MMR002003012 ၁၅၀ ၀
မာခေရာေရ MMR002003005 ၅၀ ၀
မဆ MMR002003006 ၂၀ ၀
ရာဧပရား MMR002003003 ၀ ၄
လြငေကာလြ ငေကာ ၂,၈၂၈၂,၈၂၈ ၁၈၃၁၈၃
ခကယ MMR002001008 ၁၀ ၁
ကနးသာ MMR002001005 ၂၀၀ ၃
ေလာပတ MMR002001012 ၆၃၀ ၆၀
လြ ငလငးေလး MMR002001003 ၃၅ ၀
မေထာခ MMR002001009 ၁၀၀ ၅
ႏးကး MMR002001004 ၃ ၀
ႏြားလပး MMR002001007 ၅၀၀ ၇
ပါေလာငး MMR002001010 ၃၀၀ ၄၉
တးလ MMR002001011 ၅၅၀ ၅၀
တးစခါး MMR002001002 ၅၀၀ ၈
မယစမယစ ၆၄၉၆၄၉ ၁၃၁၃
ဟဂစ MMR002007002 ၃၀၀ ၁၂
မယဆညနနး Pan Tain MMR002007003 ၁၃၆
မယစ MMR002007001 87 ၀
နနးမား MMR002007004 ၁၂၆ ၁
ရားေတာရားေတာ ၃,၃၅၀၃,၃၅၀ ၇၀၇၀
ရားေတာ (ေျမာကပငး) Daw Ta Naw MMR002004001 ၇၅၀ ၇
ရားေတာ (ေတာငပငး) MMR002004002 ၁,၄၀၀ ၅၃
ရားေတာ (အလယပငး) Thi Ri Dah(East) MMR002004003 ၁,၂၀၀ ၁၀
ပခးတငးေဒသႀကးပခးတငးေဒသႀကး ၉,၀၀၀၉,၀၀၀ ၉၀၉၀
ေကာကႀကးေကာကႀကး ၅,၀၀၀၅,၀၀၀ ၉၀၉၀
ပငပ သစေတာႀကး၀ငး Saw Tay Der MMR007011000 ၃၄၀ ၀
သစေတာ Yaw Hkee and Yoo Loh MMR007011000 ၄၀၀ ၀
သစေတာ Hsaw Mee Loo MMR007011000 ၃၆၀ ၀
သစေတာ Khoh Poo MMR007011000 ၃၅၀ ၀
သစေတာ Saw Hka Der MMR007011000 ၃၉၅ ၀
သစေတာ Kheh Der MMR007011000 ၆၃၇ ၀
သစေတာ Kwee Lah and Le War MMR007011000 ၅၄၀ ၀
မးတငေတာ (အေရ႕) Kheh Poh Der and K. Moo Loh MMR007011000 ၂၅၀ ၀
38 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
ျပညနယ/တငးေဒသႀကးၿမ႕နယ၊ ေကးရြာအပစ
ေကးရြာအပစ၏ အျခားအမညMIMU
P-codesျပညတြငး ဒကၡသည
အမျပနျခငးႏင ျပနလည အေချခေနထငျခငး
(ၾသဂတ ၂၀၁၃ - ဇလင ၂၀၁၄)
မယခြာ သစေတာႀကး၀ငး Theh Baw Der MMR007011000 ၄၃၀ ၀
မယပတ Maw Keh Tha Per Hkoh MMR007011031 ၃၄၀ ၀
မးတငေတာ (အေနာက) Kyaw Hpya MMR007011028 ၂၀၀ ၀
မေခာငးေဂါငး Htee Ler Baw Hta MMR007011002 ၂၆၀ ၀
ေနာငဘ Kwee Doh Hkaw MMR007011032 ၂၃၈ ၅၀
တးႀကး Ler Khah MMR007011004 ၂၆၀ ၄၀
ေရႊကငေရႊကင 4,0004,000 ၀
အထကမယေဇာငး Loh Hkee MMR007008028 ၅၀၀ ၀
ထးကေလး Saw theh Hkee MMR007008032 ၃၀၀ ၀
ခငမြနးအငး Maw Bleh Hkee MMR007008028 ၂၅၀ ၀
ကပကးဖား Htee Blah MMR007008054 ၃၅၀ ၀
မယေဖာင၀ Meh Ka Tee MMR007008047 ၃၅၀ ၀
မယကဒး Blaw Hkoh MMR007008051 ၁,၀၀၀ ၀
မယရစ Meh Yeh Hkee MMR007008046 ၃၀၀ ၀
ေစာပဒး Kheh Ka Hkoh MMR007008026 ၄၀၀ ၀
သပရာကနး Thay Ghaw Der MMR007008027 ၃၀၀ ၀
ရေသာင Htee Wa Bway Hkee MMR007008055 ၂၅၀ ၀
ကရငျပညနယကရငျပညနယ ၅၉,၄၈၅၅၉,၄၈၅ ၅,၈၄၈၅,၈၄၈
လႈငးဘြလႈငးဘြ ၄,၂၅၂၄,၂၅၂ ၇၄၃၇၄၃
ဘးစကတ Noh Boh MMR003002057 ၄၂၀ ၀
လႈငးဘြ သစေတာႀကး၀ငး MMR003002000 ၂၅၀ ၀
မယေလာခး MMR003002021 ၁၆၅ ၀
မယပရ MMR003002064 ၁၅၀ ၀
မယသလ MMR003002022 ၁,၅၀၀ ၅၅၀
မေကာငး MMR003002068 ၁၅၀ ၀
ေနာငခြး MMR003002056 ၁၂၀ ၀
ႏြ႕ပညာ MMR003002020 ၂၀၅ ၀
ပထလာပ MMR003002071 ၀ ၀
ပးပေလ MMR003002072 ၂၀၀ ၃၅
ေစာေလာ MMR003002025 ၃၅၀ ၅၈
တာကရား MMR003002058 ၆၈၂ ၁၀၀
သမ MMR003002069 ၆၀ ၀
ေရပႀကး MMR003002060 ၀ ၀
ဖာပြနဖာပြန ၁၃,၇၂၅၁၃,၇၂၅ ၃၈၃၈
ဘစာေလာ MMR003003012 ၄,၈၆၅ ၀
လဂြငးပ MMR003003019 ၀ ၀
ကြမးပင၀ Htee Tha Blue Hta MMR003003023 ၃,၅၈၂ ၀
ေကာလဒး MMR003003011 ၆၉၅ ၀
မေထာ MMR003003005 ၁,၅၃၅ ၀
မေလးေကာက MMR003003020 ၂၀၆ ၁၂
မယခ၀ MMR003003022 ၂၅ ၀
မယသလြတ MMR003003002 ၁ ၁
မငးနနးနြယ MMR003003014 ၂၄၀ ၃
ျမငးတေျပး Mae Hku Hta MMR003003033 ၅၀၁ ၀
နနးခခး MMR003003015 ၁၀၀ ၁၅
ပနဟက MMR003003007 ၀ ၇
ပဥးမ Meh Nyu Hta MMR003003009 ၉၃၃ ၀
ေ၀ဆန MMR003003004 ၁,၀၄၂ ၀
ေကာကရတေကာကရတ ၁,၄၆၅၁,၄၆၅ ၂၂၄၂၂၄
အဖႀကး MMR003006021 ၆၄၀ ၁၂၀
အေကာင MMR003006035 ၆၀ ၁၆
39နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
ျပညနယ/တငးေဒသႀကးၿမ႕နယ၊ ေကးရြာအပစ
ေကးရြာအပစ၏ အျခားအမညMIMU
P-codesျပညတြငး ဒကၡသည
အမျပနျခငးႏင ျပနလည အေချခေနထငျခငး
(ၾသဂတ ၂၀၁၃ - ဇလင ၂၀၁၄)
ေဒါကပလန MMR003006023 ၃၅၀ ၁၀
ထဟးသ MMR003006032 ၀ ၅၀
ေကာႏြ႕ MMR003006017 ၁၅၀ ၀
ေလာငးကင MMR003006034 ၀ ၁၄
စကား၀က MMR003006022 ၅၀ ၀
တရတေခါငး MMR003006036 ၀ ၁၄
ေတာငၾကာအငး MMR003006033 ၀ ၀
သမနဒြတ MMR003006030 ၀ ၀
သျပ (ကေမာပ) MMR003006037 ၁၁၅ ၀
၀ငးက MMR003006031 ၀ ၀
ေရေကာႀကး MMR003006019 ၁၀၀ ၀
ၾကာအငးဆပႀကးၾကာအငးဆပႀကး ၁၉,၄၆၇၁၉,၄၆၇ ၃,၁၆၁၃,၁၆၁
အဇငး Ah Kyuh MMR003007032 ၉၀၀ ၈၂၅
ဓႏး Seesong MMR003007011 ၈၂၀ ၆၆၀
ဒါလ Kyot Kay Kho MMR003007006 ၅၂၀ ၀
လြတရမး Hloat Shar MMR003007025 ၀ ၀
ဖါးျပ Phar Pra MMR003007029 ၀ ၀
ထ၀ါကလး Hti Wa Klu MMR003007041 ၉၀၀ ၀
ကစပ MMR003007012 ၁,၃၀၀ ၀
ေကာဆင Kaw Hser MMR003007034 ၆၁၀ ၈၀
ခြါေဟး Noh Maw Pu MMR003007047 ၁,၆၀၀ ၀
ကြငးကေလး Ywa Doh MMR003007037 ၈၀၀ ၂၅၀
ကခနေခာငး Ta Kat Chaung MMR003007007 ၁,၉၈၃ ၂၀၆
ၾကာအငးေရႊဒး Noh Ta Shru MMR003007002 ၁,၁၂၇ ၀
ေကာငဘလး Kyaut Be Luu MMR003007027 ၄,၀၀၀ ၂၀၀
ကၽႊနးေခာငး MMR003007023 ၁,၆၀၇ ၄၄၀
မနအ Mae Naw Ah MMR003007042 ၁,၁၀၀ ၅၀၀
ဆပကေလး Seik Ka Lay MMR003007014 ၀ ၀
ေတာငကေလး Kwee Ler Ter MMR003007046 ၁,၂၀၀ ၀
ေတာင၀ငး MMR003007050 ၀ ၀
၀ငးေရာဆပႀကး MMR003007017 ၀ ၀
ျမ၀တျမ၀တ ၃,၃၅၀၃,၃၅၀ ၁,၂၉၅၁,၂၉၅
ဖလး MMR003005008 ၇၀၀ ၆၀၀
မယကနယ Noh Poe Hti Moo Hta MMR003005009 ၄၀၀ ၁၀
မယေထာသေလး MMR003005001 ၁၅၀ ၁၀၀
မယကလာ Su Ka Li MMR003005004 ၇၀၀ ၆၀
မဖါး Thay Baw Bo MMR003005007 ၁၅၀ ၂၅၀
တာအပ MMR003005005 ၂၅၀ ၂၅
တသလယ (ေမာခး) MMR003005006 ၁,၀၀၀ ၂၅၀
သေတာငႀကးသေတာငႀကး ၁၇,၂၂၆၁၇,၂၂၆ ၃၈၇၃၈၇
ဘခါးေလခ MMR003004055 ၁,၃၅၀ ၁၇
ဒါရး MMR003004041 ၄၀၀ ၀
ငကေပာေတာ MMR003004025 ၈၀၀ ၀
ဟေတာပလ MMR003004042 ၆၀၀ ၂၀၀
ခတင MMR003004006 ၁,၂၅၄ ၀
ကြျဖေတာင MMR003004004 ၁,၄၅၀ ၀
လပျပာႀကး MMR003004009 ၁,၄၀၀ ၀
လပျပာကေလး MMR003004008 ၁,၃၃၅ ၀
လယခဒးခ MMR003004012 ၁,၄၂၄ ၀
ေမာငႏြ႕ႀကး MMR003004007 ၁,၂၈၄ ၀
စပါးကး MMR003004050 ၁,၄၄၆ ၀
ရးခး MMR003004013 ၁,၄၀၀ ၁၇၀
40 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
ျပညနယ/တငးေဒသႀကးၿမ႕နယ၊ ေကးရြာအပစ
ေကးရြာအပစ၏ အျခားအမညMIMU
P-codesျပညတြငး ဒကၡသည
အမျပနျခငးႏင ျပနလည အေချခေနထငျခငး
(ၾသဂတ ၂၀၁၃ - ဇလင ၂၀၁၄)
စပငကေလး MMR003004002 ၂၃၀ ၀
ေရသးႀကး MMR003004052 ၂,၄၉၃ ၀
ရြာႀကး MMR003004001 ၃၆၀ ၀
မြနျပညနယ ၂,၉၀၀ ၈၃
ေရးေရး ၂,၉၀၀၂,၉၀၀ ၈၃၈၃
အေဘာ MMR011006003 ၀ ၀
အရေတာင MMR011006012 ၀ ၀
အဒင MMR011006006 ၀ ၅၂
ဒးယား MMR011006010 ၀ ၀
ကးေျမာငး MMR011006025 ၀ ၀
ေတာငဘ MMR011006024 ၀ ၀
သဃၤနးကၽႊနး MMR011006011 ၀ ၀
တးေျမာငး MMR011006004 ၀ ၀
ေရးေခာငးဖား သစေတာႀကး၀ငး Panan Pone (Bee Ree) MMR011006000 ၂,၉၀၀ ၃၁
တနသၤာရးတငးေဒသႀကးတနသၤာရးတငးေဒသႀကး ၁၃,၈၀၅၁၃,၈၀၅ ၂,၄၀၇၂,၄၀၇
ထား၀ယထား၀ယ ၁,၅၂၀၁,၅၂၀ ၂၅၇၂၅၇
အညာဖား MMR006001008 ၀ ၀
ဟနးဒါ MMR006001022 ၀ ၁၀၀
ေဖာငေတာႀကး MMR006001023 ၀ ၇
ေျမးခေဘာ MMR006001021 ၀ ၁၂
ကလစႀကး MMR006001024 ၁,၅၀၀ ၀
ပကာရ MMR006001007 ၂၀ ၀
ပားသားေခာငး MMR006001011 ၀ ၇
ဆငျဖတင MMR006001025 ၀ ၁၃၁
ပေလာပေလာ ၂,၄၂၅၂,၄၂၅ ၃၉၃၉
ဒးရငးပငေရာင MMR006007019 ၁၅ ၀
ထမငးမစား MMR006007008 ၅၅ ၃၀
ကဒ Ka Wert MMR006007007 ၇၀၀ ၀
မေကာငးသက MMR006007001 ၅၀၀ ၀
နနးသလာ MMR006007026 ၁၀၅ ၅
ပေလာဖား MMR006007011 ၅၀၀ ၀
ျပညျခား MMR006007022 ၁၅၀ ၀
ရမးဒြတ MMR006007015 ၂၅၀ ၄
ဆငထးႀကး MMR006007024 ၁၅၀ ၀
တနသၤာရတနသၤာရ ၄,၄၀၀၄,၄၀၀ ၁,၇၀၀၁,၇၀၀
ေညာငပငကြငး MMR006008014 ၅၀ ၁၅၀
ပ၀ MMR006008002 ၅၀၀ ၅၀၀
သကက MMR006008015 ၂,၀၀၀ ၀
သာရဘြင MMR006008019 ၁,၂၀၀ ၆၀၀
သနးခြနး MMR006008008 ၁၅၀ ၁၀၀
သေဘၤာဥး Kyauk Lone Gyi MMR006008017 ၅၀၀ ၃၅၀
ေရျဖေရျဖ ၅,၄၆၀၅,၄၆၀ ၄၁၁၄၁၁
အနဒါရာဇာ MMR006004023 ၂၀၀ ၄၀
ေဖာငးေတာ MMR006004019 ၁,၀၀၀ ၁၀၀
ဂနးပငး Kyone Baing MMR006004032 ၀ ၂၂
ေလာသငး Marot Chai MMR006004034 ၁,၁၀၀ ၆၃
မငးသား MMR006004025 ၁၀၀ ၁၀
နတႀကးဇင MMR006004024 ၆၀ ၁၆
ရားဖး MMR006004032 ၂,၀၀၀ ၆၀
သေခာငး MMR006004020 ၁,၀၀၀ ၁၀၀
စစေပါငး ၁၀၉,၃၇၂ ၉,၉၁၈
41နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
ေနာကဆကတြ ၂။ ေနာကဆကတြ ၂။ ၂၀၁၄ ခႏစ စစတမးေကာကယခက အေျခခမေဘာင၂၀၁၄ ခႏစ စစတမးေကာကယခက အေျခခမေဘာင
”မဂၤလာပါ။ ကေနာ/ကမ နာမည …… လ႔ေခၚပါတယ။ ကေနာ/ကမ က ……. အဖြ႔အစညးမာ အလပလပပါတယ။ အျခားအဖြ႕မားႏငအတ ကေနာ/ကမတ႕မ ၿမ႕နယ ၂၀ ၿမ႕ေကာမ ေကးရြာအပစ ၂၀၀ အပစေဒသတြငးရ အးအမအေျခပကေရႊ႕ေျပာငးရမႈ၊ ျပနလညအေျခခေနထငမႈ၊ လၿခေရးဆငရာ ၿ ခ မးေ ျခာကမ ႈမ ား ၊ အျငငးပ ြားမ ႈမ ား ေ ျဖရ ငး ျခ ငးမ ားႏ င တရားမ တမ ႈရရ ရ န အဟန႕အတားမ ား ဆ ငရာ အေၾကာငးအရာမ ား အခကအလကေကာကယေနၾကပါတယ။ ကေနာ/ ကမတ႕အေနႏင လထကာကြယေစာငေရာကေရးႏင တရားမတမႈရရေရး ပမတးျမငလာရနအတြက အားေကာငးေစရန ရညရြယပါတယ။ သ႕ေသာ မညသညရာဇ၀တမႈ သ႕မဟတ အျငငးပြားမႈအတြက ျပနာေျဖရငးခကက ရရရနအတြက ကေနာ/ကမတ႕ ကတမျပႏငပါ။ ကေနာ/ကမတ႕မ သင၏ အမညသရန မလအပပါ၊ ေမးခြနးမားက ေျဖေပးတအတြက ဘာမ ေပးကမးႏငမညမဟတပါ။ သငတ႕အေနႏင ဤစစတမးေကာကယမႈ၏ ေကးရြာအပစ အေျခအေနအေပၚ ေမးခြနးမားက ေျဖၾကားေပးဖ႕ အခနေပးႏငမလား?”
ျပညနယ/တငးေဒသႀကးျပညနယ/တငးေဒသႀကး ……………………………………… ၿမ႕နယ ၿမ႕နယ ………………………………………ေကးရြာအပစ (အစးရအေခၚအေ၀ၚ)ေကးရြာအပစ (အစးရအေခၚအေ၀ၚ) ……………………………………… (အျခားအမည)(အျခားအမည) ………………………………………ေမးျမနးရာေနရာ လတတြဒ (dd.ddddd)ေမးျမနးရာေနရာ လတတြဒ (dd.ddddd) ……………………………………… ေလာငဂတြဒ (dd.ddddd)ေလာငဂတြဒ (dd.ddddd) ………………………………………ေမးျမနးသ၀နထမး၏ အဖြ႕အစညးေမးျမနးသ၀နထမး၏ အဖြ႕အစညး ………………………………………
အဓကအခကအလကေပးသ၏အေရအတြက (လင - ကား/မ) - (အေရအတြကနပါတထညသြငးပါ)အဓကအခကအလကေပးသ၏အေရအတြက (လင - ကား/မ) - (အေရအတြကနပါတထညသြငးပါ) ၁။ အမးသား ၂။ အမးသမး
အဓကအခကအလကေပးသ၏အေရအတြက (တာ၀နအလက) - (အေရအတြကနပါတထညသြငးပါ)အဓကအခကအလကေပးသ၏အေရအတြက (တာ၀နအလက) - (အေရအတြကနပါတထညသြငးပါ) ၁။ ေကးရြာအပစ သႀကးမား ၂။ ရြာသႀကးမား ၃။ လမ၀နထမးမား (သ႕) ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမား ၄။ သာမနရြာသားမား
ေဒသအေနအထားေဒသအေနအထား
၁။ ဤေလလာမႈစစတမးသည ေကးရြာဘယႏစရြာ ျခငပါ၀ငပါသလ။ (အေရအတြကနပါတထညသြငးပါ)၁။ ဤေလလာမႈစစတမးသည ေကးရြာဘယႏစရြာ ျခငပါ၀ငပါသလ။ (အေရအတြကနပါတထညသြငးပါ)
၂။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ဘာလမးစမားေပါငးစပေနထငၾကပါသလ? (လမး ၃ မးထက မပပါေစႏင)၂။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ဘာလမးစမားေပါငးစပေနထငၾကပါသလ? (လမး ၃ မးထက မပပါေစႏင) ၁. စေကာကရင ၂. ပးကရင ၃. ကယား ၄. ကေယာ ၅. ပကး ၆. ကယနး ၇. ရမး ၈. ပေလာင ၉. ပအ၀း ၁၀. လားဟ ၁၁. မြန ၁၂. ဗမာ ၁၃. ၀ ၁၄. လဆး ၁၅. အျခား
၃။ဤေကးရြာအပစအတြငး စစေပါငး လဥးေရ ဘယေလာကရပါသလ။ (အေရအတြကနပါတထညသြငးပါ)၃။ဤေကးရြာအပစအတြငး စစေပါငး လဥးေရ ဘယေလာကရပါသလ။ (အေရအတြကနပါတထညသြငးပါ)
၄။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ျမနမာႏငငသားကတျပား (အပနးေရာငမတပတငကဒ) ရသ ခန႕မနးေခဥးေရ စစေပါငးဘယေလာကရသလ။၄။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ျမနမာႏငငသားကတျပား (အပနးေရာငမတပတငကဒ) ရသ ခန႕မနးေခဥးေရ စစေပါငးဘယေလာကရသလ။(တခသာမတပါ)
၁။ အားလး (သ႕) အားလးနးပါးရ (၉၀% အထက) ၂။ မားေသာအားျဖငရ (၆၀% မ ၉၀%) ၃။ တ၀ကရ (၄၀% မ ၆၀ %) ၄။ လအခ႕သာရ (၁၀% မ ၄၀%) ၅။ မညသမ (သ႕) အားလးနးပါး မရ (၁၀% ေအာက)
၅။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ျပညတြငးအးအမစြန႕ပစထြကေျပးရသမားဥးေရ ခန႔မနးေခဘယႏစေယာကရသလ။ (အေရအတြက ထညေပးပါ)၅။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ျပညတြငးအးအမစြန႕ပစထြကေျပးရသမားဥးေရ ခန႔မနးေခဘယႏစေယာကရသလ။ (အေရအတြက ထညေပးပါ) (ဥပမာ - ပဋပကၡ၊ ကးလြနခးေဖာကမႈ သ႕မဟတ သဘာ၀ေဘးဒဏေၾကာင အးအမစြန႕ပစထြကေျပးရ၍ ၎တ႕မလရြာရငးသ႔ မျပနႏငသ၊
အျခားေနရာသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငခသ သ႕မဟတ အျခားေကးရြာအသငးအ၀ငးထ ၀ငေရာကေနထငခသမားသည လကရေကးရြာအပစတြငး လာေရာကေျပာငးေရြ႔ ေနထငသ ဘယႏစေယာကရပါသလ။)
၆။ လြနခသည ၁၂ လအတြငး ဤေကးရြာအပစမ ပဋပကၡ၊ ကးလြနခးေဖာကမႈ သ႕မဟတ သဘာ၀ေဘးဒဏမားေၾကာင အးအမ စြန႕ပစထြကေျပး ၆။ လြနခသည ၁၂ လအတြငး ဤေကးရြာအပစမ ပဋပကၡ၊ ကးလြနခးေဖာကမႈ သ႕မဟတ သဘာ၀ေဘးဒဏမားေၾကာင အးအမ စြန႕ပစထြကေျပး ရသမား ဘယႏစေယာကရသလ။ (အေရအတြက ထညေပးပါ)ရသမား ဘယႏစေယာကရသလ။ (အေရအတြက ထညေပးပါ)
၇။ လြနခသည ၁၂ လအတြငး ဤေကးရြာအပစသ႕ (ယခင) အးအမစြန႕ပစထြကေျပးခ၍ ျပနလာသ သ႕မဟတ လာေရာကအေျခခေနထငသ ၇။ လြနခသည ၁၂ လအတြငး ဤေကးရြာအပစသ႕ (ယခင) အးအမစြန႕ပစထြကေျပးခ၍ ျပနလာသ သ႕မဟတ လာေရာကအေျခခေနထငသ ခန႕မနးေခ ဘယႏစေယာကရသလ။ (အေရအတြက ထညေပးပါ)ခန႕မနးေခ ဘယႏစေယာကရသလ။ (အေရအတြက ထညေပးပါ)
၈။ ဤေကးရြာအပစအတြငး သယဇာတထတယမႈ သ႕မဟတ ေဆာကလပေရးစမကနးမား ေဆာငရြကေနသညမား ရပါသလား။ ၈။ ဤေကးရြာအပစအတြငး သယဇာတထတယမႈ သ႕မဟတ ေဆာကလပေရးစမကနးမား ေဆာငရြကေနသညမား ရပါသလား။ (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ) (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ)
၁။ သတတးေဖၚေရး ၂။ သစထတလပေရး ၃။ စကရမား (သ႕) အထးစးပြားေရးဇ ၄။ စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနး ၅။ ဘလပေျမ စကရ ၆။ အႀကးစား ေရအားလပစစေရကာတာ ၇။ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ႏင ေရန ပကလငး ၈။ လမးေဆာကလပေရး ၉။ ဘာစမကနးမမရ ၁၀။ အျခား (ေကးဇးျပ၍ ေဖၚျပေပးပါ) ………………………
42 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
၉။ အပစအခတရပစေရး ပဏာမသေဘာတၿပးသညေနာကပငး ဤေကးရြာအပစအတြငး သယဇာတထတယမႈ သ႕မဟတ ေဆာကလပေရးစမကနးမား ၉။ အပစအခတရပစေရး ပဏာမသေဘာတၿပးသညေနာကပငး ဤေကးရြာအပစအတြငး သယဇာတထတယမႈ သ႕မဟတ ေဆာကလပေရးစမကနးမား စတငေဆာငရြကေနသညမား သ႕မဟတ ေဆာငရြကရန ရာထားသညမား ရပါသလား။ (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ) စတငေဆာငရြကေနသညမား သ႕မဟတ ေဆာငရြကရန ရာထားသညမား ရပါသလား။ (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ)
၁။ သတတးေဖၚေရး ၂။ သစထတလပေရး ၃။ စကရမား (သ႕) အထးစးပြားေရးဇ ၄။ စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနး ၅။ ဘလပေျမ စကရ ၆။ အႀကးစား ေရအားလပစစေရကာတာ ၇။ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ႏင ေရန ပကလငး ၈။ လမးေဆာကလပေရး ၉။ ဘာစမကနးမမရ ၁၀။ အျခား (ေကးဇးျပ၍ ေဖၚျပေပးပါ) ………………………
၁၀။ ဤေကးရြာအပစအတြငး မညသညလကနကကငအဖြ႕မား၏ တပစခနး ႏင တပအမးအစားမား ရပါသလ။ ၁၀။ ဤေကးရြာအပစအတြငး မညသညလကနကကငအဖြ႕မား၏ တပစခနး ႏင တပအမးအစားမား ရပါသလ။ (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ) (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ)
၁။ ျမနမာတပမေတာ ၂။ နယစပေစာငတပ ၃။ ျပညသ႕စစ ၄။ KNU/ KNLA/ KNDO ၅။ DKBO / DKBA ၆။ ကရငၿငမးခမးေရးေကာငစ ၇။ NMSP / NMLA ၈။ KNPP / KA ၉။ RCSS / SSA-South ၁၀။ UWSA ၁၁။ KNPLF ၁၂။ လကနကကငအဖြ႕မရ ၁၃။ အျခား (ေကးဇးျပ၍ ေဖၚျပေပးပါ) ……………………………
၁၁။ ဤေကးရြာအပစအတြငး မညသညလကနကကငအဖြ႕မားမ အေကာကခြနေကာကျခငး၊ စားနပရကၡာေတာငးချခငးမား ပမနျပလပေနပါ ၁၁။ ဤေကးရြာအပစအတြငး မညသညလကနကကငအဖြ႕မားမ အေကာကခြနေကာကျခငး၊ စားနပရကၡာေတာငးချခငးမား ပမနျပလပေနပါ သလ။ (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ) သလ။ (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ)
၁။ ျမနမာတပမေတာ ၂။ နယစပေစာငတပ ၃။ ျပညသ႕စစ ၄။ KNU/ KNLA/ KNDO ၅။ DKBO / DKBA ၆။ ကရငၿငမးခမးေရးေကာငစ ၇။ NMSP / NMLA ၈။ KNPP / KA ၉။ RCSS / SSA-South ၁၀။ UWSA ၁၁။ KNPLF ၁၂။ အခြနေကာကယျခငးမရ ၁၃။ အျခား (ေကးဇးျပ၍ ေဖၚျပေပးပါ) ……………………………
ၿခမးေျခာကမႈမားႏင ကးလြနခးေဖာကမႈမားၿခမးေျခာကမႈမားႏင ကးလြနခးေဖာကမႈမား
၁၂။ လြနခသည ၁၂ လ အတြငး ဤေကးရြာအပစအတြငး အရပသားအခငးခငး အဓကကးလြနခးေဖာကမႈမား ရခပါသလား။ ၁၂။ လြနခသည ၁၂ လ အတြငး ဤေကးရြာအပစအတြငး အရပသားအခငးခငး အဓကကးလြနခးေဖာကမႈမား ရခပါသလား။ (အေျဖ ၂ ခထကမပပါႏင)(အေျဖ ၂ ခထကမပပါႏင)
၁။ အမတြငးအၾကမးဖကမႈ/အမတြငးရပပငး/လငပငးဆငရာေစာကားမႈ ၂။ အမအျပင လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ/ မဒမးမႈ ၃။ အမအျပင ရပပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ / ေစာကားမႈ ၄။ ခးမႈ/ လယကမႈ ၅။ ေျမယာသမးဆညးမႈ ၆။ သတျဖတမႈ ၇။ မးယစေဆး၀ါကနသြယမႈ/ တရားဥပေဒမေဆး၀ါးေမာငခကနကးမႈ ၈။ လကနကးမႈ / ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားအျဖစသ႕လညျဖားမႈ ၉။ ကးလြနခေဖာကမႈမရ ၁၀။ အျခား (ေကးဇးျပ၍ ေဖၚျပေပးပါ) ………………………
၁၃။ လြနခသည ၁၂ လ အတြငး ဤေကးရြာအပစအတြငး အဓကမညသညအျပအမမားေၾကာင လမႈေရးျပနာမား ျဖစေပၚေစခသလ။ ၁၃။ လြနခသည ၁၂ လ အတြငး ဤေကးရြာအပစအတြငး အဓကမညသညအျပအမမားေၾကာင လမႈေရးျပနာမား ျဖစေပၚေစခသလ။ (အေျဖ ၂ ခထကမပပါႏင)(အေျဖ ၂ ခထကမပပါႏင)
၁။ အရကေသစာေသာကသးမႈ ၂။ မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈ ၃။ ေလာငးကစား ၄။ အမတြငးအၾကမးဖကမႈ ၅။ လအစလက အၾကမးဖက (သ႕) ကးလြနေဖာကဖကမႈ ၆။ လမး (သ႕) ဘာသာေရးအေျခခေသာ အၾကမးဖကမႈ ၇။ လမႈေရးႏင ဆန႔ကငသည ျပနာမရ ၈။ အျခား ………………………………………
၁၄။ အပစအခတရပစေရး ပဏာမသေဘာတညျပးေနာက ဤေကးရြာအပစအတြငး တပမေတာ၊ ျပညသ႕စစ ႏင/သ႕မဟတ နယစပေစာငတပတ႕၏ ၁၄။ အပစအခတရပစေရး ပဏာမသေဘာတညျပးေနာက ဤေကးရြာအပစအတြငး တပမေတာ၊ ျပညသ႕စစ ႏင/သ႕မဟတ နယစပေစာငတပတ႕၏ ပးေပါငးအငအား အေျပာငးအလရပါသလား။ (အေျဖတခသာမတပါ) ပးေပါငးအငအား အေျပာငးအလရပါသလား။ (အေျဖတခသာမတပါ)
၁။ မေျပာငးလပါ / စစသားအေရအတြက မျခားနားပါ ၂။ သသသာသာတးလာသည ၃။ သသသာသာ ေလာလာသည ၄။ ေသခာမသပါ/မေျဖပါ
၁၅။ အပစအခတရပစေရး ပဏာမသေဘာတညျပးေနာက ဤေကးရြာအပစအတြငး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔တ႕၏ ပးေပါငးအငအား အေျပာငး ၁၅။ အပစအခတရပစေရး ပဏာမသေဘာတညျပးေနာက ဤေကးရြာအပစအတြငး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔တ႕၏ ပးေပါငးအငအား အေျပာငး အလရပါသလား။ (အေျဖတခသာမတပါ) အလရပါသလား။ (အေျဖတခသာမတပါ)
၁။ မေျပာငးလပါ / စစသားအေရအတြက မျခားနားပါ ၂။ သသသာသာတးလာသည ၃။ သသသာသာ ေလာလာသည ၄။ ေသခာမသပါ/မေျဖပါ
၁၆။ လြနခသည ၁၂လအတြငး လကနကကငအဖြ႕မားမ ေဘးကငးမႈႏင လၿခမႈအား အဓကျခမးေျခာကမမား ရခပါသလား။ ၁၆။ လြနခသည ၁၂လအတြငး လကနကကငအဖြ႕မားမ ေဘးကငးမႈႏင လၿခမႈအား အဓကျခမးေျခာကမမား ရခပါသလား။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင)(အေျဖ၂ခထကမပပါႏင)
၁။ ၿခမးေျခာကမႈ သ႕မဟတ ကးလြနခးေဖာကမႈမရ ၂။ ေျမျမပမငးမား ၃။ လကနကကငအဖြ႔အခငးခငးၾကား တကပြျဖစ ၄။ လယယာ/အရပသားမားရရာသ႔ လကနကၾကးျဖငပစခတ ၅။ လယယာ/အရပသားမားရရာသ႔ လကနကငယျဖငပစခတ ၆။ အနးနားရတပဖြ႔မားမ အၾကမးဖက၊ ျခမးေျခာက၊ ကးလြနျခငး ၇။ အျခား (ေဖၚျပပါ) ……………………………......
43နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
၁၇။ လြနခသည၁၂လအတြငး လကနကကငအဖြ႕မားႏင ေဒသခ အာဏာပငတ႕မ တစဥးတစေယာက၏ လြတလပမႈက ထခကေစသည အဓက ၁၇။ လြနခသည၁၂လအတြငး လကနကကငအဖြ႕မားႏင ေဒသခ အာဏာပငတ႕မ တစဥးတစေယာက၏ လြတလပမႈက ထခကေစသည အဓက ျခမးေျခာကမမား ရခပါသလား။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင) ျခမးေျခာကမမား ရခပါသလား။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင)
၁။ လယကမႈ / အတငးအဓမၼအခြနေကာကယမႈ ၂။ အတငးအဓမၼ လပအားေပးေစျခငး (ေပၚတာ၊ လမးျပ၊ ကငးေစာငေစျခငး) ၃။ အတငးအဓမၼ ဖမးဆးျခငး / ထနးသမးျခငး ၄။ ဥပေဒမ သတျဖတျခငး ၅။ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ / မဒမးကငမႈ ၆။ ကေလးငယမားအား စစမႈထမးေစျခငး ၇။ ရပပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ / ညငးပမးႏပစကမႈ ၈။ ေပာကဆးသြားေစျခငး ၉။ ၿခမးေျခာကမႈမရ ၁၀။ အျခား (ေဖၚျပပါ) ………………………………
၁၈။ လြနခသည၁၂လအတြငး လကနကကငအဖြ႕မားႏင ေဒသခ အာဏာပငတ႕မ သငတ႔၏ အသကေမြး၀မးေကာငးအလပအား ထခကေစသည ၁၈။ လြနခသည၁၂လအတြငး လကနကကငအဖြ႕မားႏင ေဒသခ အာဏာပငတ႕မ သငတ႔၏ အသကေမြး၀မးေကာငးအလပအား ထခကေစသည အဓကျခမးေျခာကမမား ရခပါသလား။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင) အဓကျခမးေျခာကမမား ရခပါသလား။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင)
၁။ ေျမယာသမးဆညးမႈ ၂။ အမမ အဓမၼႏငထတျခငး၊ ေျပာငးေရႊ႕ေစျခငး / ေနအမဖကဆးျခငး ၃။ သးႏမား သ႕မဟတ အစားအစာမား ဖကဆးျခငး ၄။ စားနပရကၡာမားအား သမးဆညးျခငး၊ ခးယျခငး ၅။ လယယာမား၊ ေစးမားသ႕သြားရန ကန႕သတျခငး ၆။ အတငးအဓမၼ လပအားေပးေစျခငး(ေပၚတာ၊ လမးျပ၊ ကငးေစာငေစျခငး) ၇။ လယကမႈ / အတငးအဓမၼအခြနေကာကယမႈ ၈။ ေျမျမပမငး ၉။ ၿခမးေျခာကမႈမရ ၁၀။ အျခား (ေဖၚျပပါ) …………………………
လထကာကြယေစာငေရာကျခငးႏင အျငငးပြားမႈမားေျဖရငးျခငး နညးလမးမား။လထကာကြယေစာငေရာကျခငးႏင အျငငးပြားမႈမားေျဖရငးျခငး နညးလမးမား။
၁၉။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးေဆာငရြကရနႏင သဘာ၀ သယဇာတ စမခန႕ခြေရးကစၥရပမားက ထညသြငးစဥးစားေနေသာ ၁၉။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးေဆာငရြကရနႏင သဘာ၀ သယဇာတ စမခန႕ခြေရးကစၥရပမားက ထညသြငးစဥးစားေနေသာ ေဒသခ လထအေျချပအဖြ႕မားရသလား။ (အေျဖ ၁ ခ တညးသာထညပါ။) ေဒသခ လထအေျချပအဖြ႕မားရသလား။ (အေျဖ ၁ ခ တညးသာထညပါ။)
၁။ လမႈအဖြ႕ / ေကာမတ မရ ၂။ ရ - သ႕ေသာ ၎တ႕မ တရားမ၀င၊ အာဏာမရ သ႕မဟတ စြမးရညမရ။ ၃။ ရ၊ လပငနးထေရာကစြာလပေနေသာ လထအဖြ႕ရ။
၂၀။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ျပငးထနေသာအျငငးပြားမႈမားႏင အၾကမးဖကရာဇ၀တမားက မညသညနညးလမးမားျဖင ကငတြယေျဖရငးၾကပါသလ။ ၂၀။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ျပငးထနေသာအျငငးပြားမႈမားႏင အၾကမးဖကရာဇ၀တမားက မညသညနညးလမးမားျဖင ကငတြယေျဖရငးၾကပါသလ။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင) (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင)
၁။ ရပမရပဖမား / ဓေလထတမးဥပေဒ ၂။ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမား / ဘာသာေရးဆငရာ ဥပေဒ ၃။ ျမနမာအစးရ ရတပဖြ႕ / တပမေတာ ၄။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မား ၅။ ေရ႕ေနမားအား တငျပျခငး ၆။ လ႕အခြငအေရးေစာငၾကညသမား/ ဥပေဒေရးရာလႈပရားသမားသ႔တငျပျခငး။ ၇။ ဘာနညးလမးမမရ ၈။ အျခား (ေဖၚျပေပးပါ) ………………………………
၂၁။ ဤေကးရြာအပစအတြငး အၾကမးဖကရာဇ၀တမႈကးလြနသမားအား မားေသာအားျဖင မညသ႔ေသာ ျပစဒဏမးေပးပါသလ။ ၂၁။ ဤေကးရြာအပစအတြငး အၾကမးဖကရာဇ၀တမႈကးလြနသမားအား မားေသာအားျဖင မညသ႔ေသာ ျပစဒဏမးေပးပါသလ။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင) (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင)
၁။ မရပါ - အျငငးပြားမႈ သ႕မဟတ ရာဇ၀တမႈ မရပါ။ ၂။ ျပစဒဏေပးမႈမရ / ေျဖရငးမမရ။ ၃။ ေစစပမႈျဖင ေကေအးေစျခငး / ႏစဥးႏစဖက ပးတြေျဖရငးသည ၄။ ျပစမႈကးလြနသ ထြကေျပးသည/ နယႏငဒဏေပးသည ၅။ ေလာေၾကးေပးသည / ကးလြနသအား ဒဏရကသည။ ၆။ ေထာငခသည /ထပတးခတသည ၇။ ေသဒဏေပးသည ၈။ အျပစေဖၚဆးမ၍ လမေရးအလပ လပေစသည ၉။ အျပစေဖၚဆးမ၍ ရးရာအရ ေဆးေၾကာခငးသည ၁၀။ အျခား (ေဖၚျပပါ) ……………………………....
၂၂။ အၾကမးဖကေသာရာဇ၀တမႈ ကးလြနခရသ (နစနာသ) မားအတြက မညသ႔ေသာေထာကပမမးရရပါသလ။ ၂၂။ အၾကမးဖကေသာရာဇ၀တမႈ ကးလြနခရသ (နစနာသ) မားအတြက မညသ႔ေသာေထာကပမမးရရပါသလ။ (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ)(သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ)
၁။ မရပါ - ျပငးထနသညရာဇ၀တမမား မရပါ ၂။ လၿခရာအမ Safe house (အမ းသမးႏငကေလးမားအတြက) ၃။ ႏစသမအားေပးသည / စတပငးဆငရာ ေထာကပအားေပးသည ၄။ ကနးမာေရးျပစေစာငေရာကမႈ / ရပပငးဆငရာ ပပးေပးသည ၅။ ဥပေဒေၾကာငးအရ ကညသည/ တရားမတမႈရရနေထာကပေပးသည ၆။ ေထာကပ၀နေဆာငေပးမႈမရ။ ၇။ အျခား(ေဖၚျပပါ)………………………………
၂၃။ ေျမျမပမငးမား ရသညေနရာမားက ရြာသ/သားမား မညကသ႔သႏငပါသလ။ (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ)၂၃။ ေျမျမပမငးမား ရသညေနရာမားက ရြာသ/သားမား မညကသ႔သႏငပါသလ။ (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ) ၁။ ျမနမာတပမေတာမ ႏတျဖင သတေပးသည ၂။ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕မားမ ႏတျဖငသတေပးသည ၃။ ျမနမာတပမေတာမ မငးေနရာအမတအသားလပထားသည ၄။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မအမတအသားလပထားသည ၅။ လ သ႕မဟတ တရစာၦန ဒဏရာရရမႈမားမတဆင သရသည ၆။ အျခားရြာသ/သားမားမ သတေပးသည ၇။ ဤေဒသအတြငး ေျမျမပမငးမရပါ ၈။ အျခား (ေဖၚျပပါ) …………………………………
၂၄။ လကနကကငအပစမား (သ႔) စးပြားေရးရငးႏးျမပႏသမားမ ကးလြနျပမလာပါက ရြာသ/သားမားမ မမကယက ကာကြယရာတြင မညသည ၂၄။ လကနကကငအပစမား (သ႔) စးပြားေရးရငးႏးျမပႏသမားမ ကးလြနျပမလာပါက ရြာသ/သားမားမ မမကယက ကာကြယရာတြင မညသည နညးလမးမားက အသးျပၾကပါသလ။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင) နညးလမးမားက အသးျပၾကပါသလ။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင)
၁။ လကနကကငအဖြ႕မား၊ တာ၀နရသမားႏင ေျပလညစြာဆကဆျခငး ၂။ အျခားရြာသ/သားမား/လမႈအဖြ႕အစညးမားႏင ေျပလညစြာဆကဆျခငး ၃။ စးပြားေရးသမား/ရငးနးျမပႏသမားႏင ေျပလညစြာဆကဆျခငး ၄။ ရြာေခါငးေဆာငမားဖြ႕စညးသည / ဖြ႔ၿဖးေရးေကာမတဖြ႕စညးျခငး ၅။ ေဒသခလၿခေရးအဖြ႔/ရြာတြငးျပညသ႔စစဖြ႔စညးျခငး ၆။ ပတ၀နးကငတြင ေျမျမပမငးမားေထာငထားျခငး ၇။ အျခား (ေဖၚျပပါ)……………………………
44 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
၂၅။ ဤေကးရြာအပစမ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားအေနႏင သတငးအခကအလကေပးပ႕ရာတြင မညသညဆကသြယေရးပစမား အသးျပၾကပါသလ။ ၂၅။ ဤေကးရြာအပစမ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားအေနႏင သတငးအခကအလကေပးပ႕ရာတြင မညသညဆကသြယေရးပစမား အသးျပၾကပါသလ။ (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ) (သငေလာသညအကြကမားတြငမတပါ)
၁။ ျမနမာႏငင လကကငဖနးလငး ၂။ ထငးႏငင လကကငဖနးလငး ၃။ အမတြငတပဆငထားသည ၾကးသြယဖနး ၄။ Satellite ဖနး ၅။ စကားေျပာစက (ICOM / walkie-talkies / two-way radio) ၆။ အငတာနက / အးေမးလ ၇။ အျခား (ေဖၚျပပါ) ………………………………………
တရားမတမႈ ရရေရးအတြက အဟန႕အတားမားတရားမတမႈ ရရေရးအတြက အဟန႕အတားမား
၂၆။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ဓေလထးတမးဥပေဒႏငပတသကျပး မညသညအားနညးခကမား အဓကရေနပါသလ။ (အေျဖ ၂ခထကမပပါႏင)၂၆။ ဤေကးရြာအပစအတြငး ဓေလထးတမးဥပေဒႏငပတသကျပး မညသညအားနညးခကမား အဓကရေနပါသလ။ (အေျဖ ၂ခထကမပပါႏင) ၁။ ဥေပဒမားက ရငးလငးစြာေဖၚျပျခငး/နားလညျခငး မရ ၂။ ဥပေဒမား မတမႈမရ/ လ႕အခြငအေရးခးေဖာကျခငးသာျဖစ ၃။ ဥပေဒ လကေတြ႕အသးခမႈအားနညး/တႀကမႏငတႀကမမတၾက ၄။ တငၾကားမႈနညးနာ မရငးလငး (သ႕) တငၾကားရနခကခ ၅။ ကယစားျပသမားထေရာကရရန အကန႔အသတရ ၆။ တရားသႀကးမား၏ ဆးျဖတခကတြင လာဘေပးမႈရ ၇။ စစသားမားအား လြတၿငမးခမးသာေပး / တာ၀နယမႈမရ ၈။ ဥပေဒအရ ကငတြယရာတြင အမးသမးမားပါ၀ငမႈ မရ ၉။ ဘာအဟန႕အတားမမရ ၁၀။ အျခား (ေဖၚျပပါ) ………………………….........
၂၇။ ဤေကးရြာအပစအတြငး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔၏ တရားစရငေရးစနစႏငပတသကျပး မညသညအားနညးခကမား အဓကရေနပါသလ။ ၂၇။ ဤေကးရြာအပစအတြငး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔၏ တရားစရငေရးစနစႏငပတသကျပး မညသညအားနညးခကမား အဓကရေနပါသလ။ (အေျဖ ၂ခထကမပပါႏင) (အေျဖ ၂ခထကမပပါႏင)
၁။ ဥေပဒမားက ရငးလငးစြာေဖၚျပျခငး/နားလညျခငး မရ ၂။ ဥပေဒမား မတမႈမရ/ လ႕အခြငအေရးခးေဖာကျခငးသာျဖစ ၃။ ဥပေဒ လကေတြ႕အသးခမႈအားနညး/တႀကမႏငတႀကမမတၾက ၄။ တငၾကားမႈနညးနာ မရငးလငး (သ႕) တငၾကားရနခကခ ၅။ ကယစားျပသမားထေရာကရရန အကန႔အသတရ ၆။ တရားသႀကးမား၏ ဆးျဖတခကတြင လာဘေပးမႈရ ၇။ စစသားမားအား လြတၿငမးခမးသာေပး / တာ၀နယမႈမရ ၈။ ဥပေဒအရ ကငတြယရာတြင အမးသမးမားပါ၀ငမႈ မရ ၉။ ဘာအဟန႕အတားမမရ ၁၀။ အျခား (ေဖၚျပပါ) ………………………….........
၂၈။ ျမနမာႏငင ရတပဖြ႔မားႏင တရားစရငေရးစနစႏငပတသကျပး မညသညအားနညးခကမား အဓကရေနပါသလ။ (အေျဖ ၂ခထကမပပါႏင)၂၈။ ျမနမာႏငင ရတပဖြ႔မားႏင တရားစရငေရးစနစႏငပတသကျပး မညသညအားနညးခကမား အဓကရေနပါသလ။ (အေျဖ ၂ခထကမပပါႏင) ၁။ ဥေပဒမားက ရငးလငးစြာေဖၚျပျခငး/နားလညျခငး မရ ၂။ ဥပေဒမား မတမႈမရ/ လ႕အခြငအေရးခးေဖာကျခငးသာျဖစ ၃။ ဥပေဒ လကေတြ႕အသးခမႈအားနညး/တႀကမႏငတႀကမမတၾက ၄။ တငၾကားမႈနညးနာ မရငးလငး (သ႕) တငၾကားရနခကခ ၅။ ကယစားျပသမားထေရာကရရန အကန႔အသတရ ၆။ တရားသႀကးမား၏ ဆးျဖတခကတြင လာဘေပးမႈရ ၇။ စစသားမားအား လြတၿငမးခမးသာေပး / တာ၀နယမႈမရ ၈။ ဥပေဒအရ ကငတြယရာတြင အမးသမးမားပါ၀ငမႈ မရ ၉။ ဘာအဟန႕အတားမမရ ၁၀။ အျခား (ေဖၚျပပါ) ………………………….........
၂၉။ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈအေပၚ တငၾကားမႈမားျပလပလင နစနာသအတြက မညသညစးရမမမား အႀကးဆးျဖစမညဟ သငယဆပါသလ။ ၂၉။ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈအေပၚ တငၾကားမႈမားျပလပလင နစနာသအတြက မညသညစးရမမမား အႀကးဆးျဖစမညဟ သငယဆပါသလ။ (အေျဖ ၂ခထကမပပါႏင) (အေျဖ ၂ခထကမပပါႏင)
၁။ ကးလြနသမ ဂလစားေခမညက ေၾကာကလန႕ျခငး။ ၂။ မယၾကညမာက ေၾကာကျခငး။ ၃။ အရကရျခငး / လ႕၀ကထနးသမးထားမမရမာက ေၾကာကျခငး။ ၄။ လမႈအသငးအ၀ငးမ ပစပယမာက ေၾကာကျခငး။ ၅။ ဥေပဒမားႏင ျဖစစဥမားဆငရာ အခကအလကမားမသျခငး။ ၆။ ဘာသာစကား / ဆကသြယေရး အခကအခရျခငး။ ၇။ ကနကစရတျမငမားျခငး။ ၈။ အျခား (ေဖၚျပပါ) ……………………………………
၃၀။ ကးလြနခးေဖာကမႈမားက ရပတန႕ရနႏင ထပမမျဖစေပၚရနအတြက ႀကတငကာကြယရန မညသညဥးစားေပးလပငနးမား လပေဆာငသငသည ၃၀။ ကးလြနခးေဖာကမႈမားက ရပတန႕ရနႏင ထပမမျဖစေပၚရနအတြက ႀကတငကာကြယရန မညသညဥးစားေပးလပငနးမား လပေဆာငသငသည ဟသငယဆပါသလ။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင) ဟသငယဆပါသလ။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင)
၁။ ျမနမာတပမေတာ၏ တပစခနးမားႏငတပသားမား ဆတခြာရန။ ၂။ တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႕မား ဆတခြာရန။ ၃။ လကနကကငအဖြ႕မားက နယေျမခြျခားသတမတရန။ ၄။ လကနကကငတပဖြ႕မား၏ ကင၀တမား ျပနလညျပငဆငရန။ ၅။ အပစအခတရပစေရး ေစာငၾကညျခငးနညးလမး တညေဆာကရန။ ၆။ ျမနမာႏင တငးရငးသား တရားစရငေရးစနစမား ေပါငးစပရန။ ၇။ ရြာသ/ရြာသားမားအား လ႕အခြငအေရး/ဥပေဒပညာေပးရန။ ၈။ အာဏာပငမားအား လ႕အခြငအေရး/ ဥပေဒပညာေပးရန။ ၉။ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရးဆြရန။ ၁၀။ အျခား (ေဖၚျပပါ) …………………………………
၃၁။ အတတကာလတြင ျဖစပြားခသည ကးလြနခးေဖာကမႈမားႏင မေဖၚထတႏငေသးေသာအမႈမားက မညသ႔ကငတြယေဆာငရြကသငသည ဟ သငအေနႏင အၾကေပးလပါသလ။ (အေျဖ၂ခထကမပပါႏင)
၁။ လြတၿငမးခမးသာခြင / တရားဥပေဒအရ အေရးမယျခငး ၂။ က းလြနခရသမားအား နားေထာငေပးျခငး၊ လမႈစတပငး ဆငရာ ေထာကပျခငး / ဥပေဒအရ အေရးမယျခငး
၃။ လထၾကားနာျခငး/အမနတရားထတေဖၚေရးေကာမရင/ ၄။ တညဆျမနမာဥပေဒေအာကရ ရာဇ၀တမဆငရာ ဥပေဒအရ အေရးမယျခငး။ တရားစရငေရး/စြပစြခကအတငး အေရးယျခငး
၅။ ႏငငတကာဥပေဒေအာကရ ရာဇ၀တမႈခရး (ICC)/ ၆။ အျခား (ေဖၚျပပါ) ………………………………………… စြပစြခကအတငး အေရးယျခငး
သငရပါ၀ငေျဖၾကားျခငးအတြက ေကးဇးအထးတငပါသည။ သငရပါ၀ငေျဖၾကားျခငးအတြက ေကးဇးအထးတငပါသည။
45နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညြန႔ေပါငးအဖြ႕
ေနာကဆကတြ ၃။ ေနာကဆကတြ ၃။ အတေကာကစာလးမားႏင အရပေဒသ အမညမားအတေကာကစာလးမားႏင အရပေဒသ အမညမား
ASEAN အေရ႕ေတာငအာရာႏငငမားအသငး (အာစယ)BGF နယျခားေစာငတပCIDKP ကရငျပညတြငး ဒကၡသညမားဆငရာ ေကာမတ HURFOM မြနလ႕အခြငအေရးေဖာငေဒးရငးIDP ျပညတြငး အးအမစြန႕ပစထြကေျပးရသKEG ကရငနအျမစမးအဖြ႕ KESAN ကရငသဘာ၀ပတ၀နးကငႏင လမႈဆငရာ လႈပရားမႈကြနယကKHRG ကရငလ႕အခြငအေရးအဖြ႕ KIO ကခငလြတလပေရးအဖြ႕KNPP ကရငန အမးသား တးတကေရး ပါတKNU ကရငအမးသားအစညးအ႐းKNWO ကရငနအမးသမးအစညးအရးKORD ကရင ကယဆယေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးရး KSWDC ကရငန လမႈဖလေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဌာနKWO ကရငအမးသမးအစညးအရးMIMU ျမနမာ႔သတငးအခကအလက စမခန႔ခြေရးယနစ MRDC မြနကယဆယေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတ NCCT တစႏငငလး အပစအခတ ရပစေရးဆငရာ ညႇႏႈငးေရးအဖြ႕NGO အစးရမဟတသည အဖြ႕အစညး NMSP မြနျပညသစပါတ RCSS ရမးျပည ျပနလညထေထာငေရး ေကာငစSHRF ရမးလ႕အခြငအေရးေဖာငေဒးရငးSSA-S ရမးျပညတပမေတာ(ေတာငပငး)SSA-N ရမးျပညတပမေတာ(ေျမာကပငး)SSDF ရမးျပည ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ေဖာငေဒးရငးTBC နယစပတေလာက ကယဆယေစာငေရာကေရး ညႊန႕ေပါငးအဖြ႕UNHCR ကမာၻ႕ကလသမဂၢ ဒကၡသညမားဆငရာမဟာမငးႀကးရးUPWC ျပညေထာငစအဆင ၿငမးခမးေရး ေဖာေဆာငေရး လပငနးေကာမတUWSA ဝျပည ေသြးစညးညၫြတေရးတပဖြ႕
BURMA PLACE NAMES ေနရာမား၏ ျမနမာဘာသာ အမညBURMA PLACE NAMES ေနရာမား၏ ျမနမာဘာသာ အမည
Irrawaddy Region ဧရာ၀တတငးေဒသ Karenni State ကယားျပညနယ Karen State ကရငျပညနယ Kyaukgyi ေကာကႀကး Moulmein ေမာလၿမင Mergui ၿမတ Paan ဖားအ Papun ဖာပြန Pasaung ဖာေဆာငးPegu Region ပခးတငးေဒသ Salween River သလြငျမစ Sittaung River စစေတာငးျမစ Tavoy ထား၀ယ Tenasserim Region တနသၤာရတငးေဒသTaungoo ေတာငငRangoon ရနကန
46 ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးေဒသတြင ကာကြယမႈေပးေရးႏင လျခေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမား
