B ba b t kh thi trong n n kinh t th tr ng m bao g m:ộ ấ ả ề ế ị ườ ở ồ

T do hóa dòng v n.ự ố

n đ nh t giá.Ổ ị ỉ

Chính sách tài chính đ c l p.ộ ậ

B ba b t kh thi chính là m c c a các nhà đi u hành chính sách kinh t vĩ ộ ấ ả ơ ướ ủ ề ếmô. T do hóa dòng v n sẽ giúp làm tăng l ng v n ch y vào th tr ng, giúp ự ố ượ ố ả ị ườkích thích đ u t , m r ng s n xu t. M t t giá n đ nh sẽ giúp các nhà đ u t ầ ư ở ộ ả ấ ộ ỉ ổ ị ầ ưyên tâm khi đ u t vào th tr ng n i đ a, đ ng th i giúp phát tri n xu t kh u. ầ ư ị ườ ộ ị ồ ờ ể ấ ẩChính sách tài chính đ c l p không ph thu c vào th tr ng th gi i, m t th ộ ậ ụ ộ ị ườ ế ớ ộ ịtr ng ti n t đôi khi quá ch t chẽ ho c quá l ng lẽo, sẽ giúp chính ph ch ườ ề ệ ặ ặ ỏ ủ ủđ ng h n trong vi c ki m ch l m phát và th t nghi p. Th nh ng lí thuy t c aộ ơ ệ ề ế ạ ấ ệ ế ư ế ủ b ba b t kh thi l i không cho các nhà đi u hành đ t đ c cùng lúc ba m c tiêuộ ấ ả ạ ề ạ ượ ụ

y. T i sao l i t n t i v n n n y? Chúng ra sẽ phân tích rõ t ng tr ng h p.ấ ạ ạ ồ ạ ấ ạ ấ ừ ườ ợ

V i nh ng n n kinh t đang phát tri n ho c có nhi u ti m năng, vi c thu hút ớ ữ ề ế ể ặ ề ề ệv n n c ngoài là m t v n đ c p bách đ giúp nhanh chóng phát tri n kinh t . ố ướ ộ ấ ề ấ ể ể ếM t chính sách t do hóa dòng v n sẽ giúp th c hi n đi u y. Trong tr ng h p ộ ự ố ự ệ ề ấ ườ ợdòng v n ch y vào n n kinh t quá nhi u, v n đ sẽ x y ra: t giá c a n i t sẽ ố ả ề ế ề ấ ề ả ỉ ủ ộ ệtăng lên m t cách t ng đ i so v i các ngo i t . Gi s Vi t Nam, m t n n kinh ộ ươ ố ớ ạ ệ ả ử ệ ộ ềt m i n i, đang thu hút r t nhi u v n t n c ngoài. Các nhà đ u t n c ế ớ ổ ấ ề ố ừ ướ ầ ư ướngoài sẽ bom m t l ng l n dollar vào th tr ng và chuy n đ i l ng dollar đó ộ ượ ớ ị ườ ể ổ ượthành ti n đ ng. Khi y trong th tr ng sẽ có nhi u dollar và ít ti n đ ng h n, ề ồ ấ ị ườ ề ề ồ ơđ ng nghĩa v i vi c t giá c a ti n đ ng đã tăng m t cách t ng đ i so v i ồ ớ ệ ỉ ủ ề ồ ộ ươ ố ớdollar. Tác h i tr c m t và rõ ràng nh t c a vi c t giá gia tăng này là xu t ạ ướ ắ ấ ủ ệ ỉ ấkh u b nh h ng, cán cân th ng m i b d ch chuy n sang h ng nh p siêu. ẩ ị ả ưở ươ ạ ị ị ể ướ ậĐ kh c ph c tình tr ng này, nhà n c quy t đ nh thi hành chính sách n đ nh ể ắ ụ ạ ướ ế ị ổ ịt giá. M t trong nh ng cách nhanh chóng đ th c hi n là dùng n i t đ mua ỉ ộ ữ ể ự ệ ộ ệ ểdollar có trong th tr ng. Đi u này sẽ d n đ n m t l ng ti n l n đ c bom ị ườ ề ẫ ế ộ ượ ề ớ ượvào th tr ng, và vì th làm tăng l m phát. Đ ngăn ch n vi c tăng l m phát, ị ườ ế ạ ể ặ ệ ạchính ph bu c ph i rút b t ti n ra kh i th tr ng b ng các chính sách ti n t ủ ộ ả ớ ề ỏ ị ườ ằ ề ệnh tăng lãi su t ho c mua vào trái phi u chính ph . Vi c làm này sẽ mâu thu nư ấ ặ ế ủ ệ ẫ v i hành đ ng n đ nh t giá. Tuy nhà n c có th thi hành các chính sách này ớ ộ ổ ị ỉ ướ ể ởm t vài th i đi m, nh ng v dài h n đây là không ph i là m t bi n pháp t t. Lãi ộ ờ ể ư ề ạ ả ộ ệ ốsu t cao h n th tr ng th gi i sẽ ti p t c thu hút v n t n c ngoài và l m ấ ơ ị ườ ế ớ ế ụ ố ừ ướ ầtr m tr ng thêm tình hình. B ba b t kh thi đã phát huy tác d ng.ầ ọ ộ ấ ả ụ

Các tr ng h p c th c a m t s n c.ườ ợ ụ ể ủ ộ ố ướ

M t vài n c nh Hong Kong có n n kinh t ph thu c vào các ho t đ ng ộ ướ ư ề ế ụ ộ ạ ộth ng m i đã ch n chính sách n đ nh t giá và t do hóa dòng v n. T năm ươ ạ ọ ổ ị ỉ ự ố ừ1983, Hong Kong đã gán ch t n i t c a mình vào dollar Mỹ v i giá tr kho ng ặ ộ ệ ủ ớ ị ả7,8HKD/USD. T giá c đ nh t o môi tr ng n đ nh cho các nhà xu t kh u và ỉ ố ị ạ ườ ổ ị ấ ẩnh p kh u. Đ i l i Hong Kong không th th c hi n m t chính sách tài chính đ c ậ ẩ ổ ạ ể ự ệ ộ ộl p và v n ph i ph thu c vào th tr ng th gi i. Vì khi th c hi n m t chính ậ ẫ ả ụ ộ ị ườ ế ớ ự ệ ộsách n đ nh t giá, b t c n l c nào nh m can thi p vào lãi su t n i đ a khác ổ ị ỉ ấ ứ ổ ự ằ ệ ấ ộ ịv i lãi su t th gi i sẽ d n đ n ho t đ ng đ u c và đ a lãi su t y tr l i v i ớ ấ ế ớ ẫ ế ạ ộ ầ ơ ư ấ ấ ở ạ ớquỹ đ o c a lãi su t th gi i.ạ ủ ấ ế ớ

Chính ph cũng khó lòng duy trì t giá và đi u ch nh lãi su t trong khi v n cho ủ ỉ ề ỉ ấ ẫphép l u thông m t cách t do. Gi s m t qu c gia có t giá ngo i t c đ nh và ư ộ ự ả ử ộ ố ỉ ạ ệ ố ịt do hóa dòng v n. Đ kích thích phát tri n, m t chính sách th ng đ c áp ự ố ể ể ộ ườ ượd ng là h lãi su t xu ng. Lãi su t th p sẽ kích thích các nhà đ u t và đ u c ụ ạ ấ ố ấ ấ ầ ư ầ ơvay n i t trong n c đ mua tài s n n c ngoài v i lãi su t cao h n. Đi u ộ ệ ướ ể ả ở ướ ớ ấ ơ ề này d n đ n l ng cung n i t tăng đ t bi n. Ngân hàng trung ng bu c ph i tung ẫ ế ượ ộ ệ ộ ế ươ ộ ảngo i t ra đ cân b ng th tr ng cho đ n lúc c n ki t. Khi đó, đ ng n i t sẽ ạ ệ ể ằ ị ườ ế ạ ệ ồ ộ ệxu ng giá và lãi su t sẽ l i tăng, phá v m t m c tiêu trong b ba b t kh thi. Vì ố ấ ạ ỡ ộ ụ ộ ấ ảth khi đã ti n hành n đ nh t giá và th c hi n chính sách tài chính đ c l p, ế ế ổ ị ỉ ự ệ ộ ậchính ph bu c ph i ki m soát dòng v n đ tránh tình tr ng dòng ti n ch y ra ủ ộ ả ể ố ể ạ ề ạbên ngoài. M t gi i pháp cho b ba b t kh thi là vi c thi hành các chính sách ộ ả ộ ấ ả ệki m soát dòng v n. V i các n n kinh t m i n i, ch a b n v ng và có n i l c ể ố ớ ề ế ớ ổ ư ề ữ ộ ựch a l n thì đây là m t chính sách thích h p đ ngăn ch n dòng ti n ch y vào ư ớ ộ ợ ể ặ ề ảth tr ng quá m c và tránh vi c ngu n ti n ch y ra n c ngoài quá nhi u ị ườ ứ ệ ồ ề ạ ướ ề[capital flight]. Đ ng th i chính ph có th dùng các công c đ ki m soát t giá ồ ờ ủ ể ụ ể ể ỉvà lãi su t, nh m phát tri n n đ nh n n kinh t . Đây chính xác là đi u mà Trungấ ằ ể ổ ị ề ế ề Qu c theo đu i nh ng năm g n đây.ố ổ ữ ầ

Các n c nh Nh t B n l i theo đu i m c tiêu l m phát và thu hút v n. Đ u đó ướ ư ậ ả ạ ổ ụ ạ ố ềđ ng nghĩa là đ ng yen đ c th n i hoàn toàn. C n l u ý “Th p k m t mát” ồ ồ ượ ả ổ ầ ư ậ ỉ ấkhông ph i là h qu c a chính sách th n i ti n t . Tuy nhiên, nh ng tháng ả ệ ả ủ ả ổ ề ệ ữcu i năm 2010, d i áp l c lên giá c a đ ng yen, chính ph Nh t đã can thi p ố ướ ự ủ ồ ủ ậ ệvào th tr ng ti n t và đi u ch nh t giá.ị ườ ề ệ ề ỉ ỉ

Hong Kong, Trung Qu c, Nh t B n là 3 qu c gia đ i di n tiêu bi u nh t cho 3 ố ậ ả ố ạ ệ ể ấtr ng phái c a b ba b t kh thi. Hi n nay, nhi u n c đang ch n nh ng chínhườ ủ ộ ấ ả ệ ề ướ ọ ữ sách trung gian, k t h p nhi u y u t nh Malaysia, Thailand… Tuy v y, các ế ợ ề ế ố ư ận c y cũng thiên v 1 phía rõ r t h n nh Malaysia thiên v h ng Trung ướ ấ ề ệ ơ ư ề ướQu c, Thailand nghiêng v phía Nh t B n.ố ề ậ ả

B ba b t kh thi trong th c t .ộ ấ ả ự ế

Kh ng ho ng châu Á 1997-1999ủ ả

Th t t , trong m t th gi i toàn c u hóa, th ng m i và d ch v đã phát tri n ậ ế ộ ế ớ ầ ươ ạ ị ụ ểnhanh chóng, vi c ki m soát v n th ng b lãng quên. Đa s các n c đ u ch n ệ ể ố ườ ị ố ướ ề ọm t chính sách ti n t t do. Vi c l a ch n bây gi ch còn là s l a ch n gi a ộ ề ệ ự ệ ự ọ ờ ỉ ự ự ọ ữm t chính sách ti n t đ c l p hay m t t giá n đ nh. Trong khu v c châu Á ộ ề ệ ộ ậ ộ ỉ ổ ị ựtr c đây đã xu t hi n hai tr ng phái trong vi c l a ch n này. M t bên là các ướ ấ ệ ườ ệ ự ọ ộn c quy t đ nh n đ nh t giá đ h tr xu t kh u nh Thailand, Malaysia,… ướ ế ị ổ ị ỉ ể ổ ợ ấ ẩ ưBên còn l i g m các n c nh Singapore, Đài Loan [Taiwan] quy t đ nh th n i ạ ồ ướ ư ế ị ả ổt giá m t m c đ nào đó đ ki m ch l m phát. M i chính sách có nh ng ỉ ở ộ ứ ộ ể ề ế ạ ỗ ữđi m m nh y u khác nhau. V i bên theo t giá n đ nh thì đi m l i có đ c là ể ạ ế ớ ỉ ổ ị ể ợ ượm t n n kinh t nghiêng v xu t kh u. Nh ng sẽ là m t cu c kh ng ho ng n u ộ ề ế ề ấ ẩ ư ộ ộ ủ ả ếnh nhà n c th t b i trong vi c ki m ch t giá. Kh ng ho ng kinh t châu Á ư ướ ấ ạ ệ ề ế ỉ ủ ả ếnăm 1997 là m t ví d đi n hình. Có nhi u gi thuy t v nguyên nhân c a cu c ộ ụ ể ề ả ế ề ủ ộkh ng ho ng, nh ng đa s đ u đ ng tình cho r ng kh ng ho ng b t ngu n t ủ ả ư ố ề ồ ằ ủ ả ắ ồ ừvi c Thailand th t b i trong vi c n đ nh t giá đ ng Bath. Vi c đ ng Bath b ệ ấ ạ ệ ổ ị ỉ ồ ệ ồ ịm t giá đã gây nh h ng t i toàn b h th ng kinh t c a Thailand: các doanh ấ ả ưở ớ ộ ệ ố ế ủnghi p không th tr đ c n cho các ngân hàng, d n đ n s phá s n c a khôngệ ể ả ượ ợ ẫ ế ự ả ủ ch doanh nghi p mà còn c a c các ngân hàng. Cu c kh ng ho ng này nhanh ỉ ệ ủ ả ộ ủ ảchóng lan ra các n c xung quanh, ch y u là do s m t lòng tin c a các nhà đ uướ ủ ế ự ấ ủ ầ t , d n đ n nh ng hành đ ng t ng t x y ra v i Thailand tr c đó: rút v n ra ừ ẫ ế ữ ộ ươ ự ả ớ ướ ốkh i th tr ng. Hàng lo t các n c nh Malaysia, Indonesia, Hàn Qu c,… lâm ỏ ị ườ ạ ướ ư ốvào tình c nh kh n khó: l m phát tăng cao, kinh t đình tr . Trong hoàn c nh đóả ố ạ ế ệ ả n i b t lên hai tr ng h p cá bi t: Singapore và Đài Loan. V i m t chính sách t ổ ậ ườ ợ ệ ớ ộ ỉgiá đ c th n i, hai n n kinh t trên đã ph n nào h n ch đ c thi t h i c a ượ ả ổ ề ế ầ ạ ế ượ ệ ạ ủcu c kh ng ho ng. M t n n kinh t đã quen v i vi c bi n đ ng c a kinh t sẽ ộ ủ ả ộ ề ế ớ ệ ế ộ ủ ếcó m t s c đ kháng t t h n. H n th , vi c đ c l p đi u ch nh lãi su t đã giúp ộ ứ ề ố ơ ơ ế ệ ộ ậ ề ỉ ấ

h n ch l m phát. Tuy vi c th n i lãi su t có th d n đ n vi c tăng t giá, gây ạ ế ạ ệ ả ổ ấ ể ẫ ế ệ ỉh i t i xu t kh u, nh ng các n c nh Singapore v n ch p nh n đi u đó, đ ng ạ ớ ấ ẩ ư ướ ư ẫ ấ ậ ề ồth i nhìn nh n vi c tăng t giá đó nh m t thách th c, kích thích v i n n kinh t .ờ ậ ệ ỉ ư ộ ứ ớ ề ế T đó n n kinh t bu c ph i c i ti n liên t c đ h giá thành nh m c nh tranh ừ ề ế ộ ả ả ế ụ ể ạ ằ ạv i các n c khác. Thông qua quá trình đó giúp nâng cao năng su t và phát tri n ớ ướ ấ ểcông ngh m i. Sau kh ng ho ng 1997-1999, các n c đã thay đ i chính sách ệ ớ ủ ả ướ ổkinh t vĩ mô: Thailand không còn neo ch t đ ng Bath vào dollar, Malaysia ki m ế ặ ồ ểsoát dòng v n, …nh m tránh nh ng sai l m đã x y ra.ố ằ ữ ầ ả

B ba b t kh thi trong th i đi m hi n t i.ộ ấ ả ờ ể ệ ạ

Năm 2008 th gi i m t cu c suy thoái mà h u qu c a nó có th đem so sánh ế ớ ộ ộ ậ ả ủ ểv i Đ i kh ng ho ng 1929. V i tâm lí lo s s thoái kép, n n kinh t đã ph c h iớ ạ ủ ả ớ ợ ự ề ế ụ ồ ch m ch p b t ch p nh ng gói kích c u t chính ph các n c. Chính trong tìnhậ ạ ấ ấ ữ ầ ừ ủ ướ hình đ y, th ng m i th gi i đ ng tr c m t chi n tranh m i: chi n tranh ấ ươ ạ ế ớ ứ ướ ộ ế ớ ếti n t , mà đ c bi t là gi a hai n c Trung Qu c và Mỹ.ề ệ ặ ệ ữ ướ ố

T lâu đ ng nhân dân t đã đ c Chính ph Trung Qu c ki m soát ch t chẽ và ừ ồ ệ ượ ủ ố ể ặluôn đ c đ m c th p nh m h tr xu t kh u, m t trong nh ng th m nh ượ ể ở ứ ấ ằ ỗ ợ ấ ẩ ộ ữ ế ạc a Trung Qu c. Chính ph n c này đ ch p nh n hi sinh vi c t do hóa dòng ủ ố ủ ướ ể ấ ậ ệ ựv n nh m theo đu i m c tiêu l m phát. Tuy nhiên, n n kinh t Trung Qu c phátố ằ ổ ụ ạ ề ế ố tri n quá nhanh, là m t th tr ng h p d n c a các nhà đ u t n c ngoài, nên ể ộ ị ườ ấ ẫ ủ ầ ư ướngu n v n n c ngoài v n đ vào liên t c. Đi u này v n không th làm cho ồ ố ướ ẫ ổ ụ ề ẫ ểđ ng Nhân dân t tăng giá, và t đó d n đ n nh ng b t l i cho nh ng b n hàng ồ ệ ừ ẫ ế ữ ấ ợ ữ ạc a Trung Qu c, trong đó l n nh t là Mỹ. Đã t lâu Mỹ luôn cho r ng Trung Qu củ ố ớ ấ ừ ằ ố đã dìm đ ng Nhân dân t th p h n giá tr th t, gây thi t h i cho ho t đ ng ồ ệ ấ ơ ị ậ ệ ạ ạ ộth ng m i c a Mỹ. Không ch có Mỹ b nh h ng, do nh h ng c a B c Kinh ươ ạ ủ ỉ ị ả ưở ả ưở ủ ắlà quá l n, t giá c a Nhân dân t có nh h ng t i toàn c u. Vì th , trong b i ớ ỷ ủ ệ ả ưở ớ ầ ế ốc nh kinh t khó khăn hi n nay, nhi u n c đã tham gia vào cu c đua gi m giá ả ế ệ ề ướ ộ ảđ ng ti n qu c gia nh m kích thích xu t kh u. T brasil đ n Nh t và c ng đ ngồ ề ố ằ ấ ẩ ừ ế ậ ộ ộ EU, th m chí ngay c Vi t Nam, t t c đang c g ng gi m giá tr đ ng ti n đ hậ ả ệ ấ ả ố ắ ả ị ồ ề ể ỗ tr xu t kh u.ợ ấ ẩ

Nh ng li u nh ng vi c làm y có th c s mang l i hi u qu ? Trong ng n h n, ư ệ ữ ệ ấ ự ự ạ ệ ả ắ ặcâu tr l i có. Nh ng trong dài h n thì ch a h n. M t đ ng ti n xu ng giá v i ả ờ ư ạ ư ẳ ộ ồ ề ố ớm t đ ng ti n khác thì t t. Nh ng n u đa s đ ng ti n đ u xu ng giá thì ch ng ộ ồ ề ố ư ế ố ồ ề ề ố ẳai đ c l i. Trái l i, các n c trung thành v i chính sách n đ nh ti n t , không ượ ợ ạ ướ ớ ổ ị ề ệch y đua gi m t giá, sẽ b thi t, mà đi n hình là Brasil. T đ u năm 2010 t i ạ ả ỉ ị ệ ể ừ ầ ớtháng 9/2010, đ ng Real c a Brasil đã tăng giá 25% so v i dollar Mỹ. Cũng vì ồ ủ ớđi u này, t đ u tháng 9, m i ngày Ngân hàng Trung ng Brasil đã thu mua 1 t ề ừ ầ ỗ ươ ỉdollar Mỹ nh m đi u ch nh t giá. Cu c chi n ti n t này sẽ t o xung đ t trong ằ ề ỉ ỉ ộ ế ề ệ ạ ộ

các di n đang kinh t qu c t và các bên khó long gi i quy t các nh ng v n đ ễ ế ố ế ả ế ữ ấ ềchung. V n i b các n c, vi c mua ngo i t vào liên t c nh m gi m t giá, nh ề ộ ộ ướ ệ ạ ệ ụ ằ ả ỉ ưBrasil, sẽ làm tăng cung ti n, gây l m phát và gi m lãi su t. Th t t là lãi su t ề ạ ả ấ ậ ế ấc a Ngân hàng Trung ng Nh t đã gi m đ n m c g n nh 0%. Đi u này là ủ ươ ậ ả ế ứ ầ ư ềkhông có l i, vì lãi su t quá th p d n đ n ngân hàng làm ăn lãi th p, đ ng th i ợ ấ ấ ẫ ế ấ ồ ờcác doanh nghi p ít có đ ng l c phát tri nệ ộ ự ể

Li u b ba b t kh thi có th t s b t kh thi?ệ ộ ấ ả ậ ự ấ ả

Gi s Ngân hàng Trung ng c a m t n n kinh t th c hi n vi c nâng cao lãi ả ử ươ ủ ộ ề ế ự ệ ệsu t đ tránh làm phát và bong bóng kinh t . Lãi su t cao sẽ thu hút đ u t t ấ ể ế ấ ầ ư ừn c ngoài, d n đ n dòng ti n ch y vào th tr ng. M t gi đ nh n a là chính ướ ẫ ế ề ả ị ườ ộ ả ị ữph t do hóa dòng v n. Khi đó, th tr ng ti n t sẽ có nhi u bi n đ i theo ủ ự ố ị ườ ề ệ ề ế ổh ng làm tăng giá tr đ ng n i t . Đi u này sẽ làm nh h ng t i xu t kh u ướ ị ồ ộ ệ ề ả ưở ớ ấ ẩc a qu c gia. Chính ph quy t đ nh can thi p và đi u ch nh t giá. Vi c này đ ngủ ố ủ ế ị ệ ề ỉ ỉ ệ ồ th i d n đ n vi c gia tăng d tr ngo i t . Vi c cung ti n đ đi u ti t t giá sẽ ờ ẫ ế ệ ự ữ ạ ệ ệ ề ể ề ế ỉd n đ n l m phát cao h n. Lúc này Ngân hàng Trung ng l i ti p t c tung trái ẫ ế ạ ơ ươ ạ ế ụphi u ra nh m gi m lãi su t.ế ằ ả ấ

Đây là cách mà Ngân hàng Trung ng gi i quy t bài toán b t kh thi. Câu h i ươ ả ế ấ ả ỏđ t ra là t i sao chúng ta l i g i vi c làm y là b t kh thi? Nó đ c g i là b t ặ ạ ạ ọ ệ ấ ấ ả ượ ọ ấkh thi trong đi u ki n n n kinh t th tr ng hoàn h o. Nh ng qu c gia thi ả ề ệ ề ế ị ườ ả ữ ốhành đ ng th i ba chính sách nh v y ph i tr m t cái giá, cái giá c a s đi u ồ ờ ư ậ ả ả ộ ủ ự ềti t [sterilization]. Trong dài h n nó sẽ d n đ n nh ng v n đ to l n h n, chi ế ạ ẫ ế ữ ấ ề ớ ơphí qu n lí d tr ngo i t .ả ự ữ ạ ệ

Giá c a vi c đi u ti t: Ngân hàng Trung ng đi u ti t ngu n cung ti n quá ủ ệ ề ế ươ ề ế ồ ềm c b ng vi c phát hành trái phi u chính ph . L u ý r ng nh ng trái phi u m iứ ằ ệ ế ủ ư ằ ữ ề ớ phát hành này ph i có lãi su t cao h n nh ng trái phi u hi n hành thì m i có ả ấ ơ ữ ề ệ ớth thu hút đ c nhà đ u t . Chính ph vì th ph i tăng thu đ ph c v cho ể ượ ầ ư ủ ế ả ế ể ụ ụvi c phát hành trái phi u và kh c ph c thâm h t ngân sách. Chính sách thu là ệ ế ắ ụ ụ ếm t v n đ nh y c m và ph i đ c lên k ho ch c n th n t tr c. Khi có thâmộ ấ ề ạ ả ả ượ ế ạ ẩ ậ ừ ướ h t ngân sách, Chính ph b áp l c ph i th c hi n g p rút các chính sách đ cân ụ ủ ị ự ả ự ệ ấ ểb ng. Vì th có kh năng x y ra tr ng h p Ngân hàng Trung ng th t b i ằ ế ả ả ườ ợ ươ ấ ạtrong vi c đi u ti t th tr ng. Đi u này có th d n đ n l m phát và bong bóng ệ ề ế ị ườ ề ể ẫ ế ạgiá, gây ra v n đ cho Ngân hàng Trung ng. H n th n a, s đi u ti t có th ấ ề ươ ơ ế ữ ự ề ế ểkhi n thu hút thêm nhi u dòng v n, gây tr m tr ng thêm v n đ .ế ề ố ầ ọ ấ ề

Qu n lí d tr ngo i t : Can thi p vào d tr ngo i t sẽ d n đ n vi c thay th ả ự ữ ạ ệ ệ ự ữ ạ ệ ẫ ế ệ ến i t b ng ngo i t . D tr ngo i t đ ng nghĩa v i vi c Ngân hàng Trung ộ ệ ằ ạ ệ ự ữ ạ ệ ồ ớ ệ

ng ph i qu n lí c hai, lãi su t ngo i t và r i ro. M t trong nh ng cách làm ươ ả ả ả ấ ạ ệ ủ ộ ữgi m r i ro là vi c đa d ng hóa các tài s n n c ngoài và đ u t vào trái phi u ả ủ ệ ạ ả ướ ầ ư ế

chính ph n c ngoài. V n đ n y sinh khi lãi su t trong n c đang cao h n lãi ủ ướ ấ ề ả ấ ướ ơsu t c a các n n kinh t khác và vì th sẽ làm gi m l i nhu n. Ngân hàng Trung ấ ủ ề ế ế ả ợ ậ

ng có th ch n gi i pháp l y ngo i t cho doanh nghi p trong n c vay. ươ ể ọ ả ấ ạ ệ ệ ướNh ng vi c làm này sẽ làm d n d n đ n m t th tr ng b dollar hóa, và khi đó ư ệ ầ ẫ ế ộ ị ườ ịNgân hàng Trung ng sẽ khó có th đi u hành các chính sách ti n t theo ý ươ ể ề ề ệmu n.ố

Thu hút đ u t các n c đang phát tri n t 1998 đ n 2006 (đã tr đi ph n ầ ư ở ướ ể ừ ế ừ ầđ u t ng c l i ra n c khác)ầ ư ượ ạ ướ

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 20060

100

200

300

400

500

600

Giá trị (tỉ USD)

Ngu n: WBồ

Sau khi tr i qua kh ng ho ng, thu hút đ u t n c ngoài c a các n c đang ả ủ ả ầ ư ướ ủ ướphát tri n tăng nhanh chóng, ch ng t chính sách thu hút v n và t do hóa dòng ể ứ ỏ ố ựv n các n c đang phát tri n theo đu i. Năm 2006 đ t m c k lúc 571 t USD, ố ướ ể ổ ạ ứ ỉ ỉtăng 19% so v i năm 2005, n i ti p 3 năm liên t c tăng trung bình 40%.ớ ố ế ụ

Lí do d n đ n s gia tăng nhanh chóng này ch y u đ n t vi c tìm ki m khu ẫ ế ự ủ ế ế ừ ệ ếv c đ u t l i nhu n cao h n. Các v n đ vĩ mô c a các n c đang phát tri n đãự ầ ư ợ ậ ơ ấ ề ủ ướ ể đ c c i thi n, đ ng th i tài s n c a khu v c này cho m c l i nhu n cao h n. ượ ả ệ ồ ờ ả ủ ự ứ ợ ậ ơĐi u này đã cùng v i vi c lãi su t th gi i th p do kh ng ho ng 2001 đã ề ớ ệ ấ ế ớ ấ ủ ảchuy n dòng ti n vào th tr ng các n c đang phát tri n.ể ề ị ườ ướ ể

S l a ch n chính sách c a các n c châu Áự ự ọ ủ ướ

M c đ ứ ột do hóaự dòng v nố

Qu n lí t ả ỉgiá

Chính sách ti n tề ệ

T giá th t t ( tính toán c a ỉ ậ ế ủBIS)1994 2000 6/2007

Trung Qu cố

0,66 Ki m soátể n đ nh giáỔ ị tr đ ng ị ồti nề

100 135,25 128,32

Hong Kong

13,4 C đ nhố ị Theo th ếgi iớ

100 115,52 87,49

n ĐẤ ộ 0,39 Th n i có ả ổ Nhi u m c ề ụ 100 98,74 110,13

ki m soátể tiêuMalaysia 1,68 Th n i có ả ổ

ki m soátển đ nh Ổ ị

giá, tăng tr ng ưởnhanh.

100 84,52 86,6

Singapore

9,18 Ki m soátể n đ nh giáỔ ị 100 97,1 89,95

Thailand 0,89 Th n i có ả ổki m soátể

Ki m ch ề ếl m phátạ

100 82,85 94,36

Indonesia 0,85 Th n i có ả ổki m soátể

Ki m ch ề ếl m phátạ

100 65,44 90,37

Korea 0,8 Th n i có ả ổki m soátể

Ki m ch ề ếl m phátạ

100 89,51 108,54

Phillipines

1,22 Th n i có ả ổki m soátể

Ki m ch ề ếl m phátạ

100 88,98 98,15

(M c đ t do hóa dòng v n = (giá tr tài s n b đi d tr và c ng thêm n )/ ứ ộ ự ố ị ả ỏ ự ữ ộ ợGDP 2004)

Ngu n: Herve Hannoun (2007), BISồ

D a vào s li u trên, có th th y đ c ngoài tr n Đ và Trung Qu c còn đang ự ố ệ ể ấ ượ ừ Ấ ộ ốqu n lí khá ch t dòng ti n, đa s các n c khác đ u th c hi n t do dòng v n, ả ặ ề ố ướ ề ự ệ ự ốđ c bi t các n c phát tri n nh Singapore và Hong Kong. B ng trên cũng cho ặ ệ ở ướ ể ư ảth y đa s các n c theo đu i m c tiêu n đ nh giá b ng chính sách ti n t . M tấ ố ướ ổ ụ ổ ị ằ ề ệ ộ s n c c ngăn ch n l m phát, th c ch t cũng là m t bi n pháp n đ nh giá. ố ướ ố ặ ạ ự ấ ộ ệ ổ ịV n đ t giá không d đ có th phân lo i b i các n c thi hành chính sách can ấ ề ỉ ễ ể ể ạ ở ướthi p khác nhau. Tuy nhiên, ngo i tr Hong Kong, các n c đ u cho phép th ệ ạ ừ ướ ề ản i t giá trong ki m soát.ổ ỉ ể

2 b ng s li u trên cho chúng ta m t b c tranh t ng quát v các n c châu Á: ả ố ệ ộ ứ ổ ề ướthu hút v n t n c ngoài r t nhi u, t do hóa dòng v n, theo đu i m c tiêu ố ừ ướ ấ ề ự ố ổ ụl m phát. Th nh ng các n c l i không có m t đ ng ti n tăng giá, ngo i tr ạ ế ư ướ ạ ộ ồ ề ạ ừHàn Qu c. Đi u đó cho th y các n c v n đang c g ng ki m ch đ ng ti n đ ố ề ấ ướ ẫ ố ắ ề ế ồ ề ểkhông tăng giá. Đi u này sẽ d n đ n 1 k t c c chúng ta đã bi t tr c: D tr ề ẫ ế ế ụ ế ướ ự ữngo i t sẽ gia tăng.ạ ệ

D tr ngo i t so v i GDP (%)ự ữ ạ ệ ớ

1997 4/2007Các n c Châu Á m i n iướ ớ ổ 13,1 37,5China 14,7 45Hong Kong SAR 51,9 68,3India 5,9 21,3Indonesia 6,7 12,5

Korea 3,7 27,5Malaysia 18,7 56,3Phillipines 8,4 17,6Singapore 74,7 102,4Thailand 17 32,8

Ngu n: Herve Hannoun, 2007, BISồ

Các n c ch p nh n r i ro khi tăng d tr ngo i t tăng cao nh m gi cho đ ng ướ ấ ậ ủ ự ữ ạ ệ ằ ữ ồti n c a qu c gia không tăng giá. Ngo i t đ c l u gi th ng ch y u g m 4 ề ủ ố ạ ệ ượ ư ữ ườ ủ ế ồlo i: USD, Euro, Yen và vàng. Trong nh ng năm g n đây, các tài s n này có xu ạ ữ ầ ảh ng tăng cao, nh t là Vàng và Euro. USD và Yen có gi m, nh ng không đáng kướ ấ ả ư ể (riêng nh ng tháng gi a năm 2010, đ ng Yen có xu h ng tăng giá). Vì th vi c ữ ữ ồ ướ ế ệd tr các ngo i t này cũng không mang l i r i ro quá l n cho các n c. Đ ng ự ữ ạ ệ ạ ủ ớ ướ ồth i bài h c v kh ng ho ng năm 1997-1999 v n còn đó: Hong Kong v i m t ờ ọ ề ủ ả ẫ ớ ộl ng d tr kh ng l đã ph n nào gi i quy t đ c cu c kh ng ho ng. Vì th ượ ự ữ ổ ồ ầ ả ế ượ ộ ủ ả ếcác n c v n đang tăng d tr ngo i t c a qu c gia lên. Tuy nhiên, đi u này v ướ ẫ ự ự ạ ệ ủ ố ề ềlâu dài sẽ không t t cho n n kinh t nh đã phân tích trên. Đ ng th i chi phí ố ề ế ư ở ồ ờđ đi u ti t giá tr n i t cũng không ph i là 1 con s có th xem nh .ể ề ế ị ộ ệ ả ố ể ẹ

Tình hình và th c tr ng c a Vi t Nam nh ng năm g n đây.ự ạ ủ ệ ữ ầ

Trong nh ng năm sau đ i m i, kinh t Vi t Nam đã có nh ng phát tri n v t ữ ổ ớ ế ệ ữ ể ượb c, đ t đ c nhi u thành t u l n. GDP liên t c tăng cao, trung bình h n ậ ạ ượ ề ự ớ ụ ơ7%/năm. Vi t Nam đã tr thành m t đi m đ n h p d n c a các đ u t n c ệ ở ộ ể ế ấ ẫ ủ ầ ư ướngoài v i các ngu n v n tr c ti p [FDI] và gián ti p [FPI] liên t c đ vào. Không ớ ồ ố ự ế ế ụ ổch v y, Vi t Nam còn nh n đ c nhi u s h tr t các Chính Ph và t ch c ỉ ậ ệ ậ ượ ề ự ỗ ợ ừ ủ ổ ứđa ph ng thông qua các ngu n v n ODA, vi n tr không hoàn l i,… V i nh ng ươ ồ ố ệ ợ ạ ớ ữthành tích y, nhi u ng i đang kỳ v ng kinh t Vi t Nam sẽ b c phá, tr thành ấ ề ườ ọ ế ệ ứ ởm t con r ng m i c a châu Á. Nh ng li u th c t có nh v y? Nh ng đi u gì ộ ồ ớ ủ ư ệ ự ế ư ậ ữ ềđang th c s di n ra trong n n kinh t Vi t Nam đ ng sau nh ng con s .ự ự ễ ề ế ệ ằ ữ ố

Nh chúng ta đã bi t, m t n n kinh t mu n phát tri n t t c n ph i phát tri n ư ế ộ ề ế ố ể ố ầ ả ểb n v ng và t t nh t có th b ba b t kh thi: t do hóa dòng v n, h th ng tài ề ữ ố ấ ể ộ ấ ả ự ố ệ ốchính đ c l p, t giá n đ nh. Sau khi xem xét kĩ c 3 y u t trên, chúng ta m i cóộ ậ ỷ ổ ị ả ế ố ớ th đ a ra nh ng k t lu n chính xác v th c tr ng n n kinh t Vi t Nam.ể ư ữ ế ậ ề ự ạ ề ế ệ

V v n đ t do hóa dòng v n, có th nói Vi t Nam đã tr thành m t trong ề ấ ề ự ố ể ệ ở ộnh ng qu c gia thu hút l ng FDI nhi u nh t th gi i. Theo nghiên c u m i ữ ố ượ ề ấ ế ớ ứ ớnh t c a t báo Bussiness Week, Vi t Nam đ ng v trí th 12 v ti m năng thuấ ủ ờ ệ ứ ở ị ứ ề ề hút FDI. Năm 2008, FDI c a Vi t Nam đ t k l c 71,7 t USD. Năm 2009, do nh ủ ệ ạ ỉ ụ ỉ ảh ng c a kinh t th gi i, FDI s t gi m nhanh, ch g n b ng 30% c a năm ưở ủ ế ế ớ ụ ả ỉ ầ ằ ủ2008, đ t 21,48 t USD. 5 tháng đ u năm 2010, thu hút FDI đ t 7,5 t . D báo c ạ ỉ ầ ạ ỉ ự ả

năm 2010 sẽ đ t kho ng 25 t USD. Các con s gây nhi u n t ng, nh ng th c ạ ả ỉ ố ề ấ ượ ư ựch t ch là l ng FDI đăng kí. FDI ch th c s gây nh h ng đ n n n kinh t ấ ỉ ượ ỉ ự ự ả ưở ế ề ếkhi đ c gi i ngân.ượ ả

V n FDI vào Vi t Nam trong giai đo n 2006-2010 (t USD)ố ệ ạ ỷ

Năm FDI đăng ký FDI gi i ngânả

2006 12 4

2007 21,3 8

2008 71,7 11,5

20095 tháng 2010

21,487,5

104,5

2010* (d ki n)ự ế 22 - 25 11

Ngu n: FIAồ

T b ng s li u trên có th th y, FDI đ c gi i ngân th p h n nhi u so v i FDI ừ ả ố ệ ể ấ ượ ả ấ ơ ề ớđăng kí. L ng FDI đ c gi i ngân l n l t chi m 16%, 46%, 60% trong t ng ượ ượ ả ầ ượ ế ổFDI đăng kí c a các năm 2008, 2009 và 5 tháng đ u năm 2010. Tuy nhiên, có th ủ ầ ểth y rõ xu h ng gia tăng trong gi i ngân FDI qua các năm. Và các s x p x 10 ấ ướ ả ố ấ ỉt USD gi i ngân m i năm cũng là con s l n, có nh ng nh h ng không nh ỷ ả ỗ ố ớ ữ ả ưở ỏđ n kinh t .ế ế

Song song v i FDI là vi n tr ODA t các Chính Ph . Vi t Nam v i xu t phát ớ ệ ợ ừ ủ ệ ớ ấđi m là m t n c nghèo đã đ c Chính Ph các n c h tr v n ODA cho vi c ể ộ ướ ượ ủ ướ ỗ ợ ố ệphát tri n c s h t ng. ể ơ ở ạ ầ Hi n có 51 nhà tài tr , bao g m 22 nhà tài tr đa ệ ợ ồ ợph ng, 29 nhà tài tr song ph ng và có kho ng 600 t ch c phi chính ph tài ươ ợ ươ ả ổ ứ ủtr cho VN, trong đó l ng v n l n nh t là WB, ADB, Nh t B n, EU...ợ ượ ố ớ ấ ậ ả Tính t ừ1993 đ n cu i năm 2009, t ng l ng v n ODA cam k t đ t kho ng 57,5 t USD, ế ố ổ ượ ố ế ạ ả ỉtrong đó l ng v n v a đ c các nhà tài tr cam k t trong H i ngh k t thúc ượ ố ừ ượ ợ ế ộ ị ếngày 4.12/2009 đ t g n 8,1 t USD, cao nh t ạ ầ ỉ ấ trong l ch s . C n l u ý 1 đi m, v nị ử ầ ư ể ố ODA không ph i là vi n tr hoàn toàn. Đây cũng là m t hình th c n n c ngoài, ả ệ ợ ộ ứ ợ ướtuy nhiên lãi su t th p [tr c đây là 1%] và th i h n dài, 30 đ n 40 năm, có th ấ ấ ướ ờ ạ ế ểtrì hoãn thêm 10 năm. Ch có kho ng 20% trong t ng s ODA là v n không hoàn ỉ ả ổ ố ốtr . Vì th cũng nên h t s c c n tr ng trong vi c s d ng ngu n v n này. Th t ả ế ế ứ ẩ ọ ệ ử ụ ồ ố ật , b t đ u t thoát kh i chu n nghèo c a th gi i, Vi t Nam sẽ b t đ u tr n ế ắ ầ ừ ỏ ẩ ủ ế ớ ệ ắ ầ ả ợv n ODA cho Chính Ph Nh t v i kho ng 22 đ n 25 t yen [t ng đ ng 4000-ố ủ ậ ớ ả ế ỉ ươ ươ5000 t VND], theoỉ Tr ng đ i di n C quan H p tác qu c t Nh t B nưở ạ ệ ơ ợ ố ế ậ ả cho bi t.ế

N Chính Ph c a Vi t Nam cũng đã gia tăng nhanh chóng cùng v i s phát tri nợ ủ ủ ệ ớ ự ể c a kinh t .ủ ế

Ch tiêuỉ 2004 2005 2006 2007 2008T ng s d n n c ngoài so v i GDP ổ ố ư ợ ướ ớ(%)

37,2 32,2 31,4 32,5 29,8

D n n c ngoài c a Chính Ph (t ư ợ ướ ủ ủ ỉUSD)

13,5 14,2 15,6 19,2 21,8

T ng tr n trong kì (tri u USD)ổ ả ợ ệ 612 698 764,5 886 1,104Ngu n: B n tin n n c ngoài s 3 ngày 29/4/2009, B Tài Chínhồ ả ợ ướ ố ộ

2005 2006 2007 2008 20090

5

10

15

20

25

30

Nợ nước ngoài (tỉ USD)

Nợ nước ngoài (tỉ USD)

Năm 2010 d báo n công đã lên t i 60% GDP, kho ng g n 60 t USD. Đây là v nự ợ ớ ả ầ ỉ ấ đ đáng báo đ ng cho n n kinh t khi Chính Ph n quá nhi u. V i dân s ề ộ ề ế ủ ợ ề ớ ốkho ng 88 tri u ng i, trung bình m i ng i ph i gánh kho ng n t ng ả ệ ườ ỗ ườ ả ả ợ ươđ ng 681 USD. Không nh ng v y, đi u đáng nói đây là hi u qu c a nh ng ươ ữ ậ ề ở ệ ả ủ ữngu n vay này. Thông th ng, chi tiêu c a Chính Ph th ng đ c s d ng ồ ườ ủ ủ ườ ượ ử ụnh m ph c v cho các ho t đ ng liên quan t i an sinh xã h i, xây d ng c s h ằ ụ ụ ạ ộ ớ ộ ự ơ ở ạt ng, … t c thu c v khu v c G trong GDP. Th nh ng, trong báo cáo “Key ầ ứ ộ ề ự ế ưIndicators’ năm 2007 c a ADB, G c a Vi t Nam ch chi m 6,1%, r t th p so v i ủ ủ ệ ỉ ế ấ ấ ớ14,1% c a Trung Qu c và 12,6% c a Thailand. ủ ố ủ Chúng ta v n than phi n v b ẫ ề ề ộmáy hành chính c ng k nh và Chính ph v n đang c g ng tinh gi m biên ch ồ ề ủ ẫ ố ắ ả ếđ b t gánh n ng cho ngân sách. V y t i sao G c a Vi t Nam l i ch a b ng n a ể ớ ặ ậ ạ ủ ệ ạ ư ằ ửc a Trung Qu c (14,4%) và Thái Lan (12,6%)? Có ph i vì ngu n thu c a Chính ủ ố ả ồ ủph th p nên G bu c ph i nh ? S li u v ngân sách cho th y không ph i v y. ủ ấ ộ ả ỏ ố ệ ề ấ ả ậNgân sách c a Vi t Nam có t ng ngu n thu b ng 24,9% GDP, so v i 20,6% c a ủ ệ ổ ồ ằ ớ ủTrung Qu c và 17,2% c a Thái Lan. ố ủ Trong khi đó C c a Vi t Nam l i chi m h n ủ ệ ạ ế ơ64%, đi u r t l khi ng i Vi t Nam luôn t cho mình là ti t ki m. Th t t , ề ấ ạ ườ ệ ự ế ệ ậ ếng i Vi t Nam r t ti t ki m, chi m đ n h n 40%. Đi u đó có nghĩa l ng C ườ ệ ấ ế ệ ế ế ơ ề ượtăng cao m t ph n là do tác đ ng c a nhà n c. ộ ầ ộ ủ ướ V i ngu n thu b ng 24,9% GDP ớ ồ ằnăm 2007, Chính ph đã chi tiêu t ng c ng b ng 28,1% GDP trong đó ph n chi ủ ổ ộ ằ ầvào G ch có 6,1%. Nh v y 22% GDP đ c Chính ph chi vào đ u t và xây ỉ ư ậ ượ ủ ầ ưd ng c b n. Đây là t l chi cho đ u t công l n nh t khu v c, g p b n l n ự ơ ả ỷ ệ ầ ư ớ ấ ự ấ ố ầTrung Qu c (5,5%) và h n ba l n Thái Lan (6,6%). Có th nói Chính ph Vi t ố ơ ầ ể ủ ệNam là nhà đ u t l n nh t trong n n kinh t . V hi u qu đ u t c a Chính ầ ư ớ ấ ề ế ề ệ ả ầ ư ủPh , có th nói đây là nh ng kho n đ u t kém h u qu nh t. Đi n hình nh t làủ ể ữ ả ầ ư ậ ả ấ ể ấ vi c đ u t vào t p đoàn tàu th y Vinashin gây thi t h i g n 86 nghìn t VND. ệ ầ ư ậ ủ ệ ạ ầ ỉ

Chi tiêu Chính Ph th p m t ph n cũng do các chính sách “xã h i hóa”. Tuy ủ ấ ộ ầ ộnhiên n u “xã h i hoá” là m t hình th c Nhà n c đ y m t ph n trách nhi m ế ộ ộ ứ ướ ẩ ộ ầ ệcung c p các d ch v công vào tay ng i dân thì k t qu sẽ là G gi m và C tăng. ấ ị ụ ườ ế ả ảVí d tr c đây ng i dân đ c khám b nh mi n phí, th c ra chi phí cho vi c ụ ướ ườ ượ ệ ễ ự ệkhám b nh n m trong G, nay ngành y t đ c “xã h i hoá” – ng i b nh ph i ệ ằ ế ượ ộ ườ ệ ảtr m t ph n vi n phí nên C tăng lên. Vi c G c a Vi t Nam gi m liên t c t ả ộ ầ ệ ệ ủ ệ ả ụ ừ12,3% năm 1990 đ n 6,1% năm 2007 có th là m t d u hi u đáng ng i c a xu ế ể ộ ấ ệ ạ ủh ng “xã h i hoá” các d ch v công ki u này. Đi u này nói lên m t th c t đángướ ộ ị ụ ể ề ộ ự ế bu n là Chính Ph vay n r t nhi u, hi u qu l i th p.ồ ủ ợ ấ ề ệ ả ạ ấ

D tr ngo i t : ự ữ ạ ệ

2004 2005 2006 2007 20087,04 9,05 13,38 23,89 19,2

Theo các s li u c a n c ngoài, năm 2009 d tr ngo i t c a Vi t Nam [bao ố ệ ủ ướ ự ữ ạ ệ ủ ệg m c vàng] đ t kho ng 15 t USD. Con s 15 t USD này là nhi u hay ít? Theo ồ ả ạ ả ỉ ố ỉ ềnhi u chuyên gia, v i m t n n kinh t m i n i nh Vi t Nam, d tr ngo i t ề ớ ộ ề ế ớ ổ ư ệ ữ ự ạ ệnên đ t m c có th b o đ m 12 tu n nh p kh u. Nh p kh u c a Vi t Nam ạ ở ứ ể ả ả ầ ậ ẩ ậ ẩ ủ ệnăm 2009 vào kho ng 68,8 t USD. Nh v y 12 tu n nh p kh u t ng đ ng ả ỉ ư ậ ầ ậ ẩ ươ ươ15,9 t USD. Đi u này cho th y d tr ngo i t có thi u nh ng l ng thi u này ỉ ề ấ ự ữ ạ ệ ế ư ượ ếkhông cao.

V n đ t giá: Vi t Nam đã tham gia vào th tr ng kinh t , giao ban th ng m i ấ ề ỉ ệ ị ườ ế ươ ạv i nhi u n c, đ ng nghĩa v i vi c VND đ c xác đ nh t giá v i nhi u đ ng ớ ề ướ ồ ớ ệ ượ ị ỉ ớ ề ồti n khác. Tuy nhiên đây, chúng ta ch tìm hi u t giá VND đ i v i 2 lo i ngo i ề ở ỉ ể ỉ ố ớ ạ ạt quan tr ng là USD và Nhân dân t . Đây chính là 2 ngo i t c a 2 qu c gia có ệ ọ ệ ạ ệ ủ ốquan h th ng m i l n nh t v i Vi t Nam, đ ng th i cũng là 2 n n kinh t l n ệ ươ ạ ớ ấ ớ ệ ồ ờ ề ế ớnh t hi n nay.ấ ệ

T giá USD v i VND trong 10 tháng đ u năm 2010ỉ ớ ầ

01-Feb

01-Mar

01-Apr

01-May

01-Jun

01-Jul

01-Aug

01-Sep

01-Oct

17

17.5

18

18.5

19

19.5

20

USD của ngân hàng thương mạiUSD liên ngân hàng

Hình trên cho ta th y xu h ng gi m giá c a VND so v i USD, tuy nhiên l ng ấ ướ ả ủ ớ ượgi m nh , th ng x y ra đ t ng t. Th t t trong nh ng năm t sau đ i m i, ả ỏ ườ ả ộ ộ ậ ế ữ ừ ổ ớchính ph ta đã thi hành chính sách neo t giá v i USD. Tuy nhiên khác v i Hong ủ ỉ ớ ớ

Kong, chúng ta đi u ch nh lãi su t v i biên đ nh , t t h giá tr VND v g n ề ỉ ấ ớ ộ ỏ ừ ừ ạ ị ề ầv i giá tr th t và phù h p m c tiêu vĩ mô. Đ th c hi n đi u này là không h ớ ị ậ ợ ụ ể ự ệ ề ềđ n gi n, vì th t t nh ng năm g n đây giá tr USD so v i nh ng đ ng ti n khác ơ ả ậ ế ữ ầ ị ớ ữ ồ ềnh Euro có xu h ng gi m. Còn đ i v i Nhân dân t thì t giá có thay đ i nhi u ư ướ ả ố ớ ệ ỉ ổ ềh n, nh ng giá tr VND so v i Nhân dân t theo nhi u chuyên gia v n đang cao ơ ư ị ớ ệ ề ẫh n giá tr th t 30%. Đây là m t đi u d hi u vì không ch riêng Vi t Nam, đa s ơ ị ậ ộ ề ễ ể ỉ ệ ốcác n c đ u có v n đ v t giá đ i v i Trung Qu c. T giá c a VND v i các ướ ề ấ ề ề ỉ ố ớ ố ỉ ủ ớđ ng ti n khác hình thành và bi n đ ng thông qua USD. T giá VND v i USD ồ ề ế ộ ỉ ớđ c hình thành trên quan h cung c u trên th tr ng. Tuy nhiên v i vi c th ượ ệ ầ ị ườ ớ ệ ịtr ng liên ngân hang chi m đ n 90% giao d ch c a th tr ng nên có th nói, ườ ế ế ị ủ ị ườ ểtrong nh ng năm v a qua, nhà n c ta đã áp d ng ch đ t giá “th n i có ki mữ ừ ướ ụ ế ộ ỉ ả ổ ể soát” [th c ch t là ự ấ n đ nh t giá trong m t biên đ dao đ ng cho phép so v i t ổ ị ỷ ộ ộ ộ ớ ỷgiá bình quân liên ngân hàng]. Đây là đi m quan tr ng đ chính ph có th ể ọ ể ủ ểquy t đ nh thi hành chính sách tài khóa hay ti n t đ đi u hành n n kinh t .ế ị ề ệ ể ề ề ế

Chính sách ti n t : nh ng năm g n đây, chính sách ti n t c a n c ta có nhi u ề ệ ữ ầ ề ệ ủ ướ ềthay đ i. Quan tr ng nh t chính là vi c đi u hành lãi su t c a Ngân hang trung ổ ọ ấ ệ ề ấ ủ

ng. Chính sách lãi su t đã có nhi u thay đ i, đi u ch nh quan tr ng trong ươ ấ ề ổ ề ỉ ọnhi u năm qua. T m t chính sách lãi su t đ c ban hành t Ngân hàng Nhà ề ừ ộ ấ ượ ừn c, d n d n chuy n sang lãi su t t do, r i xu t hi n tr n lãi su t và hi n t i ướ ầ ầ ể ấ ự ồ ấ ệ ầ ấ ệ ạlà lãi su t t do. Có th nói th tr ng tài chính c a Vi t Nam đang có nhi u ấ ự ể ị ườ ủ ệ ềchuy n bi n tích c c. H th ng các Ngân hàng ngày càng n đ nh, đ c bi t là sauể ế ự ệ ố ổ ị ặ ệ thông t 19. Tuy nhiên vi c có quá nhi u ngân hàng [53 ngân hàng, trong đó có ư ệ ềt i 37 ngân hàng th ng m i] d n đ n cu c ch y đua lãi su t, khi n m t b ng ớ ươ ạ ẫ ế ộ ạ ấ ế ặ ằlãi su t th ng cao và khó cho Ngân hàng Nhà n c qu n lí. Đây là đi u đã d n ấ ườ ướ ả ề ẫđ n cu c kh ng ho ng nh đ u năm 2008. Khi y lãi su t huy đ ng lên đ n ế ộ ủ ả ỏ ầ ấ ấ ộ ế20%, vi c cho vay h u nh đình tr , các ngân hàng nh g n nh b tê li t. Kh ệ ầ ư ệ ỏ ầ ư ị ệ ảnăng v n hi n rõ m t s ngân hàng, tâm lí lo s v hi u ng domino là ỡ ợ ệ ở ộ ố ợ ề ệ ứkhông th tránh kh i. Cùng v i ngân hàng, doanh nghi p cũng ch u đ ng nh ng ể ỏ ớ ệ ị ự ữt n th t n ng n .ổ ấ ặ ề

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 9 tháng 2010

0

5

10

15

20

25

CPI

CPI

Có th th y ngoài năm 2008 l m phát tăng đ t bi n, các năm còn l i nhà n c taể ấ ạ ộ ế ạ ướ đã ph n nào thành công trong vi c ki m hãm l m phát m c 1 con s . Nên l u ầ ệ ề ạ ở ứ ố ưý, v i m t n n kinh t m i n i và đang r t nóng nh Vi t Nam thì l m phát là ớ ộ ề ế ớ ổ ấ ư ệ ạđi u không th tránh kh i. Nh v y, chính sách ti n t c a nhà n c khá đ c ề ể ỏ ư ậ ề ệ ủ ướ ộl p, đã ph n nào giúp theo đu i m c tiêu l m phát.ậ ầ ổ ụ ạ

T ng quan, chúng ta có th th y: ngu n v n đ c t do, t giá n đ nh và gi m ổ ể ấ ồ ố ượ ự ỉ ổ ị ảtheo h ng có l i, l m phát tuy cao nh ng v n đ c ki m soát m c 1 con s . ướ ợ ạ ư ẫ ượ ể ở ứ ốCó th nói Vi t Nam đang c g ng làm cho b ba b t kh thi tr nên kh thi. C ể ệ ố ắ ộ ấ ả ở ả ụth h n, Vi t Nam đang d n đi theo mô hình c a Trung Qu c: ki m soát v n ể ơ ệ ầ ủ ố ể ốch t chẽ, n đ nh t giá v m t chính ti n t đ c l p.ặ ổ ị ỉ ả ộ ề ệ ộ ậ

H ng đi nào cho Vi t Namướ ệ

D a vào tình hình th c t và tri n v ng c a n n kinh t Vi t Nam, có th đ a ra ự ự ế ể ọ ủ ề ế ệ ể ư3 k ch b n cho kinh t Vi t Nan:ị ả ế ệ

K ch b n 1: Theo h ng Trung Qu c, ki m soát ch t ngu n v n ị ả ướ ố ể ặ ồ ố đ tránh nh ng ể ữr i ro v n có c a nh ng n c có th tr ng m i n iủ ố ủ ữ ướ ị ườ ớ ổ . Th c t đây là con đ ng ự ế ườVi t Nam đang đi theo. Chúng ta có th th y qua s li u là ngu n v n v n ch y ệ ể ấ ố ệ ồ ố ẫ ạnhi u vào Vi t Nam và các doanh nghi p cũng có đ u t ra n c ngoài. Nh ng ề ệ ệ ầ ư ướ ưnguyên nhân cho tình tr ng y là do h n ch v năng l c ki m soát ngu n v n. ạ ấ ạ ế ề ự ể ồ ốM t khi năng l c y đ c c i thi n, chúng ta sẽ th y rõ h n vi c ki m soát ộ ự ấ ượ ả ệ ấ ơ ệ ểngu n v n này. ồ ố Đây là k ch b n có lẽ nhi u ng i cho r ng kh thi nh t, khi mà ị ả ề ườ ằ ả ấVi t ệ Nam và Trung Qu cố có nh ng nét t ng đ ng v chính tr cũng nh tình ữ ươ ồ ề ị ưhình kinh t hi n nay. Có lẽ, Vi t Nam cũng sẽ ch n con đ ng này. ế ệ ệ ọ ườ

K ch b n 2: Vi t Nam sẽ làm nh Nh t. T c là, Vi t Nam sẽ đ t giá th n i. Sau ị ả ệ ư ậ ứ ệ ể ỷ ả ổ2 ch đ t giá c đ nh là Gold Standard và h th ng Bretton Woods s p đ , xu ế ộ ỷ ố ị ệ ố ụ ổh ng chung c a th gi i là đ cho t giá linh ho t, tùy vào t ng qu c gia sẽ có ướ ủ ế ớ ể ỷ ạ ừ ốnh ng m c đ linh ho t khác nhau. Hi n nay, vi c Vi t Nam ch n t giá "th n iữ ứ ộ ạ ệ ệ ệ ọ ỷ ả ổ có qu n lý" (mà th c ch t là n đ nh t giá trong m t biên đ dao đ ng cho phépả ự ấ ổ ị ỷ ộ ộ ộ so v i t giá bình quân liên ngân hàng) là nh m t o s n đ nh cho xu t nh p ớ ỷ ằ ạ ự ổ ị ấ ậkh u. Nh ng xu t nh p kh u c a chúng ta có quá nhi u đi u r i ro n u ch u áp ẩ ư ấ ậ ẩ ủ ề ề ủ ế ịl c t giá, n u nhìn vào c c u hàng xu t nh p Kh u nh hi n nay. Gi i pháp lâuự ỷ ế ơ ấ ấ ậ ẩ ư ệ ả dài là tăng tr ng Vi t Nam đ ng quá d a vào xu t kh u hàng nông s n và ưở ệ ừ ự ấ ẩ ảnguyên li u thô nh hi n nay mà hãy c c u l i s n ph m xu t nh p kh u. Khi ệ ư ệ ơ ấ ạ ả ẩ ấ ậ ẩđó, vi c dòng v n FPI t đ vào thì tình hình bi n đ ng t giá cũng không làm ệ ố ồ ạ ổ ế ộ ỷ

nh h ng đ n xu t nh p kh u quá nhi u. M t qu c gia có s n đ nh v chínhả ưở ế ấ ậ ẩ ề ộ ố ự ổ ị ề sách ti n t , lu ng v n đ u t nhi u đ phát tri n kinh t và không s r i ro v ề ệ ồ ố ầ ư ề ể ể ế ợ ủ ềbi n đ ng t giá, đó là h ng đi tích c c cho Vi t Nam.ế ộ ỷ ướ ự ệ

K ch b n 3: ị ả h ng theo Hongướ Kong. Đây là k ch b n đ c đánh giá ít x y ra nh t.ị ả ượ ả ấ Đi u đó ch thành hi n th c khi Đông Nam Á tr thành m t Liên minh châu Âu ề ỉ ệ ự ở ộth hai.ứ

V y thì k ch b n nào là t t nh t cho Vi t Nam. Mu n tìm ra đi u đó, ph i bi t ậ ị ả ố ấ ệ ố ề ả ếđ c Vi t Nam đang thi u đi u gì nh t? V n, t giá n đ nh hay l m phát th p?ượ ệ ế ề ấ ố ỉ ổ ị ạ ấ

Vi t Nam là m t n n kinh t m i n i, đang trong quá trình đ i m i và xây d ng ệ ộ ề ế ớ ổ ổ ớ ực s h t ng nh m th c hi n m c tiêu công nghi p hóa hi n đ i hóa. Vì th ơ ơ ạ ầ ằ ự ệ ụ ệ ệ ạ ếhi n t i n n kinh t đang r t c n v n. M t chính sách qu n lí ch t chẽ ngu n ệ ạ ề ế ấ ầ ố ộ ả ặ ồv n sẽ khi n nhà đ u t n c ngoài n n lòng, chuy n sang các th tr ng khác ố ế ầ ư ướ ả ể ị ườtrong khu v c. Nên l u ý Trung Qu c tuy cũng có qu n lí ch t chẽ ngu n v n, ự ư ố ả ặ ồ ốnh ng quy mô c a Trung Qu c khác xa v i Vi t Nam. S c h p d n c a th ư ủ ố ớ ệ ứ ấ ẫ ủ ịtr ng Trung Qu c đ kh năng kêu g i các nhà đ u t n c ngoài. V lâu dài, ườ ố ủ ả ọ ầ ư ướ ềxu h ng t do hóa tài kho n v n là m t xu h ng c a th gi i. Khi mà m t ướ ự ả ố ộ ướ ủ ế ớ ộqu c gia kh năng s n xu t là gi i h n và h c n ngu n v n t bên ngoài đ ố ả ả ấ ớ ạ ọ ầ ồ ố ừ ểphát tri n kinh t đ t n c. Ngay c nh ng n c đã phát tri n nh Hoa Kỳ, h ể ế ấ ướ ả ữ ướ ể ư ọcũng c n đ u t t bên ngoài đ bù đ p cho kho n thâm h t kh ng l cán cân ầ ầ ư ừ ể ắ ả ụ ổ ồth ng m i c a h .ươ ạ ủ ọ

T giá n đ nh cũng là m t v n đ đ c quan tâm hi n nay. Nhi u ng i cho ỉ ổ ị ộ ấ ề ượ ệ ề ườr ng m t t giá n đ nh sẽ giúp làm yên lòng các nhà đ u t . Không ch v y, n u ằ ộ ỉ ổ ị ầ ư ỉ ậ ếcó th đ c, giá tr đ ng ti n đ c phá giá m t cách có ki m soát sẽ giúp kích ể ượ ị ồ ề ượ ộ ểthích xu t kh u, thu hút v n n c ngoài, t o nhi u bi n chuy n l n cho n n ấ ẩ ố ướ ạ ề ế ể ớ ềkinh t . V n đ đ t ra là li u chúng ta có đ kh năng duy trì m t t giá n đ nh. ế ấ ề ặ ệ ủ ả ộ ỉ ổ ịNh r ng hi n t i d tr ngo i h i c a chúng ta không có t i quá 30 t USD. Bài ớ ằ ệ ạ ự ữ ạ ố ủ ớ ỉh c c a Thailand năm 1997 v n còn đó. M t khi th t b i trong vi c gi t giá n ọ ủ ẫ ộ ấ ạ ệ ữ ỉ ổđ nh thì h u qu là không l ng tr c đ c. Còn v v n đ mong mu n m t giáị ậ ả ườ ướ ượ ề ấ ề ố ộ tr ti n th p thì đi u này không hoàn toàn đúng. Không th ph nh n m t đ ng ị ề ấ ề ể ủ ậ ộ ồti n y u sẽ có l i cho n n kinh t , nh t là trong b i c nh th tr ng toàn c u ề ế ợ ề ế ấ ố ả ị ườ ầnh hi n nay. Nh ng đây cũng là m t con dao hai l i, đ c bi t là v i Vi t Nam ư ệ ư ộ ưỡ ặ ệ ớ ệchúng ta hi n nay. Nên nh n n c ngoài c a chúng ta đang m c báo đ ng. ệ ớ ợ ướ ủ ở ứ ộNăm 2010 d báo n công đã lên t i 60% GDP, kho ng g n 60 t USD. Đ ng ti n ự ợ ớ ả ầ ỉ ồ ềy u, đ ng nghĩa n tăng lên. V b n ch t, thi u 60 t USD thì t giá có lên xu ng ế ồ ợ ề ả ấ ế ỉ ỉ ốth nào thì cũng ch tr nh ng 60 t USD. Nh ng khi ngu n d tr ngo i t ế ỉ ả ư ỉ ư ồ ự ữ ạ ệkhông đ tr n , bu c chính ph ph i đ i VND sang USD thì t giá cao sẽ gây ủ ả ợ ộ ủ ả ổ ỉtăng n . Ngoài ra, t giá cũng nh h ng t i xu t nh p kh u. Vì đa s 90% ợ ỉ ả ưở ớ ấ ậ ẩ ốnguyên li u c n thi t đ s n xu t hàng xu t kh u là nh p t n c ngoài. T ệ ầ ế ể ả ấ ấ ẩ ậ ừ ướ ừnh ng m t hàng ch l c trong công nghi p nh d t may, giày dép, … đ n các ữ ặ ủ ự ệ ư ệ ếm t hàng nông s n nh g o, cá, th t, … Đi u này có nghĩa t giá USD v i VND cao ặ ả ư ạ ị ề ỉ ớsẽ làm tăng giá thành đ u vào, và làm tăng giá c s n ph m. Mu n gi giá c ầ ả ả ẩ ố ữ ảc nh trang, bu c lòng các doanh nghi p ph i h th p ti n l ng lao đ ng. Vô ạ ộ ệ ả ạ ấ ề ươ ộtình thay đa s l i nhu n ch y vào túi n c ngoài. Vì th có th nói, Vi t Nam ố ợ ậ ả ướ ế ể ệkhông nên c g ng theo đu i m t chính sách t giá n đ nh. Đi u c n làm duy ố ắ ổ ộ ỉ ổ ị ề ầnh t bây gi c n làm v i t giá là c g ng đ a nó tr v v i giá tr th t c a nó, ấ ờ ầ ớ ỉ ố ắ ư ở ề ớ ị ậ ủđ c bi t là v i 2 đ ng ti n quan tr ng là USD và Nhân dân t .ặ ệ ớ ồ ề ọ ệ

M c tiêu th 3 là l m phát. Có th nói l m phát luôn là m t n i lo s đ i v i đa ụ ứ ạ ể ạ ộ ỗ ợ ố ớs m i ng i, k c các nhà ho ch đ nh chính sách. V i đa s m i ng i, l m ố ọ ườ ể ả ạ ị ớ ố ọ ườ ạ

phát là x u xa và là m t th thu không tr b ai. nh h ng c a l m phát ấ ộ ứ ế ừ ỏ Ả ưở ủ ạ ởm c đ th p v n là m t đ tài gây tranh cãi gi a các nhà kinh t . Tác h i tr c ứ ộ ấ ẫ ộ ề ữ ế ạ ựti p c a l m phát có th có, nh ng đi u đáng s h n chính là nh ng kỳ v ng mà ế ủ ạ ể ư ề ợ ơ ữ ọnó t o lên. Khi ng i dân kì v ng l m phát cao, đ ng nghĩa th t nghi p sẽ cao [tạ ườ ọ ạ ồ ấ ệ ỉ l th t nghi p = t l l m phát t nhiên – a(t l l m phát th c t - kỳ v ng làm ệ ấ ệ ỉ ệ ạ ự ỉ ệ ạ ự ế ọphát)]. Không ch v y, kỳ v ng l m phát d d n đ n vòng xoáy l m phát r t khó ỉ ậ ọ ạ ễ ẫ ế ạ ấđ thoát ra. L m phát cao bu c ngân hàng trung ng ph i tăng lãi su t lên ể ạ ộ ươ ả ấnh m gi m l m phát. Hành đ ng này sẽ khi n các doanh nghi p g p khó khăn, ằ ả ạ ộ ế ệ ặn n kinh t sẽ trì tr . Tình hình l m phát c a Vi t Nam cũng có nhi u di n bi n ề ế ệ ạ ủ ệ ề ễ ếtiêu c c. Trong 3 năm 2007, 2008, 2009 l m phát đã tăng nhanh, nh t là trong ự ạ ấnăm 2008 tăng đ n h n 20%. Đi u này đang hình thành nên nh ng lo s , kỳ ế ơ ề ữ ợv ng trong ng i dân v s gia tăng l m phát. Vì th m c tiêu hi n t i c a chínhọ ườ ề ự ạ ế ụ ệ ạ ủ ph nên là ki m soát l m phát, đ a l m phát n đ nh đ xóa đi nh ng kỳ v ng ủ ể ạ ư ạ ổ ị ể ữ ọx u c a n n kinh t . Đ ng th i, lãi su t c a các Ngân hàng hi n nay đang r t ấ ủ ề ế ồ ờ ấ ủ ệ ấcao, gây nh h ng đ n n n kinh t . Vì v y, Ngân hàng Nhà n c đang r t c n ả ưở ế ề ế ậ ướ ấ ầm t s đ c l p, t ch trong vi c đi u hành chính sách ti n t .ộ ự ộ ậ ự ủ ệ ề ề ệ

Vì v y, tuy v n đ ngu n v n, t giá và l m phá đ u có t m quan tr ng, nh ng ậ ấ ề ồ ố ỉ ạ ề ầ ọ ưcó th nói trong 3 m c tiêu thì m c tiêu v n và l m phát là quan tr ng h n. Vì ể ụ ụ ố ạ ọ ơth trong t ng lai Vi t Nam nên đi theo con đ ng c a Nh t B n: th n i t giá ế ươ ệ ườ ủ ậ ả ả ổ ỉđ theo đu i m c tiêu l m phát và thu hút ngu n v n. V n đ quan tr ng nh t ể ổ ụ ạ ồ ố ấ ề ọ ấđã đ c gi i quy t, th c hi n th nào sẽ thu c v các nhà ho t đ ng chính sách. ượ ả ế ự ệ ế ộ ề ạ ộCho dù theo đu i m c tiêu nào đi n a thì quan tr ng nh t v n ph i gi i quy t ổ ụ ữ ọ ấ ẫ ả ả ếnh ng v n đ c b n c a kinh t Vi t Nam hi n nay: gi m h s ICOR, tăng tínhữ ấ ề ơ ả ủ ế ệ ệ ả ệ ố minh b ch, gi m tham nhũng, chính sách tài khóa thích h p và phù h p v i chínhạ ả ợ ợ ớ sách ti n t , gi m nh p siêu,… Làm đ c nh ng đi u nh v y thì ngày con tàu ề ệ ả ậ ượ ữ ề ư ậkinh t Vi t Nam c t c nh sẽ không còn xa.ế ệ ấ ả