52
130 ile 150 °C 30/45 140 ile 160 °C 25/55-55 A 10/40-65 A 150 ile 170 °C 30/45 20/30 200 ile 230 °C 25/55-55 A 10/40-65 A 210 ile 230 °C ık asfalt üretiminde serim ablasındaki asfalt karışım ılavuz sıcaklıkları az bitümün Serim tablasınd asfalt için kılavuz değerle Ilık Asfalt Karışımları kılavuzu Uygulama için öneriler

Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

  • Upload
    others

  • View
    10

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

70/100 130 ile 150 °C50/70

30/45 140 ile 160 °C25/55-55 A

10/40-65 A 150 ile 170 °C

30/4520/30 200 ile 230 °C 25/55-55 A

10/40-65 A 210 ile 230 °C

ık asfalt üretiminde serim ablasındaki asfalt karışım ılavuz sıcaklıkları

az bitümün Serim tablasındeşidi asfalt içine türü kılavuz değerle

Ilık AsfaltKarışımları

kılavuzu

Uygulama için öneriler

Page 2: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Ilık Asfalt KarışımlarıUygulama için öneriler

Genel Esaslar ......................................................................................3 Temel Bilgiler ........................................................................................3Terimler ..................................................................................................4Kullanım ................................................................................................6

Yapı Tekniği Bilgileri ..........................................................................6

Yapı Malzemeleri ..................................................................................7Bağlayıcı Madde ve Katkılar ..................................................................7Viskozite değiştirici organik katkılar ......................................................8

Fişer-Tropş-Mumu ..............................................................................8Yağ Asidi Amidleri ............................................................................10Montan Mumu ................................................................................10

Viskozite Değiştirici Mineral Katkılar ....................................................11Etki biçimi ............................................................................................12

Viskozite Değiştirici Organik Katkılar................................................12Viskozite Değiştirici Mineral Katkılar ................................................13

Asfalt Üretimi ....................................................................................14Genel ..................................................................................................14Viskozite Değiştirici Organik Katkıların İlavesi ....................................17

Hazır ürün olarak kullanımı ..............................................................17Katkıların miksere direk ilavesi ........................................................17Katkıların bitüm hattına ilavesi ........................................................18Bitümü stabilize eden katkılarla birlikte kombine ilave: ....................20

Viskozite değiştirici mineral katkıların ilavesi ......................................21Asfaltın stoklanması ve nakliyesi ........................................................22

Normal asfalt ....................................................................................22Mastik Asfalt ....................................................................................23

Serim ..................................................................................................24Şantiye Hazırlığı ..................................................................................24Zeminin Hazırlanması..........................................................................24Silindiraj asfalt serimi ..........................................................................25Mastik Asfalt Serimi ............................................................................27

Mastik Asfaltın el ile serilmesi ..........................................................27Mastik finişeri ile serim ....................................................................28

İşlenebilirliğin arttırılması ....................................................................29Trafiğe açma – kullanıma alma............................................................30Şantiye Organizasyonu........................................................................31

1

2

3

4

5

Page 3: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Kontroller/Deneyler ..........................................................................32Genel ..................................................................................................32Tip Deneyler ........................................................................................32Fabrika imalat kontrolü ......................................................................36Kontrol Deneyleri ................................................................................37

İş tanımı, Garanti Hakları Ve Faturalandırma ile İlgili Bilgiler ..................................................38İş Tanımı/Spesifikasyonlar ..................................................................38Garanti Hakları ve Faturalandırma........................................................39

Yeniden kullanım/Geri dönüşüm ......................................................40

Yurtdışındaki Metotlar ve Tecrübeler ..............................................41

Ek

Literatür ..............................................................................................42

DAV/DAI diğer broşürleri ve yayınları ..............................................43

6

7

8

9

1

2

Page 4: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Yayınevi:

Deutscher Asphaltverband e.V.(Alman asfalt federasyonu)Schieffelingsweg 653123 BonnGermanyFon +49 228 97965-0Fax +49 228 97965-11E-Mail [email protected] www.asphalt.de

Yazarlar:Dipl.-Ing. Richard Mansfeld, Hirschfeld

(Grup başkanı)Dipl.-Ing. Rudolf Barth, LeipzigDipl.-Ing. Frank Beer, HamburgDipl.-Ing. Peter Breitbach, KrefeldDipl.-Ing. Daniel Gogolin, BochumDr.-Ing. Friedrich Pass, BottropProf. Dr.-Ing. Martin Radenberg, BochumLabor-Ing. Gerhard Riebesehl, HamburgDipl.-Ing. Siegfried Sadzulewsky, DorstenHans Wölfle, Memmingen

Çeviri ve Türkçe uyarlama:Dr. İbrahim Sönmez, İstanbulDipl.-Ing. Ersun Görener, Bochum, İstanbul

Tasarım:© Elke Schlüter Werbeagentur, Alfter

Nisan 2009, Tercüme 2011

Page 5: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Önsöz

Sıcak asfalt seriminde bitümden buhar ve emisyonlar oluşur,

bunların konsantrasyonları asfaltın sıcaklığına da bağlıdır.

asfalt sıcaklığı yükseldikçe oluşan buhar

ve aerosollerin konsantrasyonu

da artar. İşçi sağlığı ve çevre

güvenliği açısından asfalt

sıcaklığını, üretim ve serim

esnasında mümkün oldu-

ğunca düşük tutmak

hedeflenmelidir.

asfalt sıcaklıklarını

olması gereken sıca-

klıklardan düşük tutabil-

mek için viskozite düşürücü

organik veya mineral katkıların

ilavesi kendini kanıtlamıştır. Böyle

katkıların ilavesi sayesinde sıcaklığın

düşürülmesinin yanı sıra, işlenebilirliğin arttı-

rılması, deformasyona karşı direncin arttırılması

ve erken trafiğe açmak

gibi avantajlar da elde edile-

bilmektedir.

1

Page 6: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

2

Önsöz

Başlangıçta bu yöntem üretim ve uygu-

lama sıcaklıklarının en yüksek olduğu bina

inşaatlarındaki mastik asfalt kaplamaları

için geliştirilmişti. Bu durunun görülen

avantajlarından dolayı daha sonra yol ya-

pımındaki mastik asfalt ve normal asfalta

da uygulanmaya başlandı.

2006 yılında ılık asfalt üretimi için FGSv

(alman araştırma Birliği) tarafından içerisinde farklı sıcaklık düşürme

yöntemlerinin tarif edildiği „asfalt Sıcaklığının Düşürülmesi kullanma

kılavuzu“ yayınlanmıştır [1]. 2011 yılında bu kitapçığın son versiyonu

yayınlanmıştır.

Bu asfalt rehberi, bu tecrübelere dayanarak normal ve mastik asfalt

için ısı düşürülmesinin yöntemlerini, pratikteki uygulamalar

açısından istisnaları ortaya koyup buradan asfalt üretimine –

serime, kontrol deneylerinin yapılmasına ve şantiye yönetimiyle

ilgili öneriler ve faydalı bilgiler sunmaktadır.

Page 7: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

2008 yılının başında Çalışma ve sosyal

Güvenlik bakanlığına bağlı zararlı

maddelerden sorumlu komitenin bi-

tümlü sıcak uygulamalardan oluşan

buhar ve aerosollerin 10 mg/mm3 sınır

değeri kabul edildikten sonra mastik

asfaltların üretimine nakliyesine ve

serimine ancak 230 °C nin altında izin

verilmektedir. Bu da sadece viskozite

değiştirici maddelerin ilavesiyle müm-

kündür.

Bu kılavuz kapsamında mastik asfalt

dan bahsedildiğinde sadece mak-

simum sıcaklığı 230 °C olan mastik

asfaltlardan bahsedilmektedir. Bu hem

Tl-asphalt-StB 07 und zTv asphalt-

StB 07 şartnamesinde adı geçen asfalt-

lar, köprü ve bina içlerinde kullanılan

asfaltlar için geçerlidir.

Isısı düşürülmüş asfaltların kullanımıyla or-taya çıkan avantajlar aşağıda sıralanmıştır:

� Asfalt’ın sıcak işlem sırasında bitümdenoluşan buhar ve aerosollerin azaltılmasıkısaca şunu diyebiliriz: Sıcaklıktaki 10 de-recelik bir düşme emisyonların yarıyakadar inmesini sağlamaktadır.

� Enerji tasarrufu ve CO2 emisyonununazaltılması:Asfalt üretiminde sıcaklığın 30 derecedüşürülmesiyle 1 ton BSK başına 9 KWhenerji tasarrufu sağlanmaktadır. Bu da yaklaşık 1 ton BSK başına 0,9 litre fuel oil’etekabül etmektedir. Buna bağlı olarak CO2

emisyonu da azalmaktadır.

Temel Bilgiler

1Genel Esaslar

3

Page 8: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

CO2 EmisyonuPlentte üretilen asfaltın ton başınaaçığa çıkardığı CO2 miktarına denir.

Kristal Suyu:Bir kristalin yapısındabulunan suya denir. Genelde bir mole-küle bir veya daha fazla su molekülübağlıdır. Bundan farklı olarak zeo-litlerde su kristal yapısında yer almazfakat kristal ağının içinde belirli yer-lerde sabitlenmiştir. Kristal suyu zayıfbağlanmıştır ve ısıtma sırasında kolayayrılır. Bu durum zeolitlerde yapı de-ğişikliğine neden olmaz.

Sıcaklık DüşürülmesiAlışılagelmiş asfalt sıcaklıklarına kıyas-la üretim ve işleme sıcaklıklarınındüşürülmesi.

Terimler

4

Genel Esaslar

Temel Bilgiler

� Deformasyona karşı direncin artmasıBağlayıcı maddeye viskozite azaltmak içinviskozite değiştirici organik katkılar ilaveedildiğinde asfaltın sıcak havalarda defor-masyona karşı direnci artmaktadır.

� Trafiğe erken açmaViskozite değiştirici organik katkılarla vedüşük sıcaklıkla üretilmiş ve serilmiş as-faltlar daha erken kullanıma sunulabil-mektedir.

� Sıkıştırma KolaylılığıIlık sıcaklıklarda ya da sıcaklığın düşürül-mediği durumlarda bu asfaltların kullanı-mında sıkıştırmada gözle görülür bir artmaolur. Bu özellikle de elle serim ya da kötühava şartlarındaki serimlerde karşımıza avantaj olarak çıkmaktadır. Hedeflenen sıkıştırma derecesi yakalanabilir ve ince tabakalar sorunsuz serilebilir.

� Bağlayıcı oksidasyon eğilimindekiazalmaDüşük üretim ve serim sıcaklıklarındandolayı bağlayıcı maddenin termik oksidas-yonu azaltılmaktadır.

Page 9: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

5

Viskozite değiştirici mineral katkılarAsfalta üretim aşamasında ilave edilenve yapısında fiziksel veya kimyasalolarak bağlanmış su içeren (kristalsuyu gibi) ve asfaltın üretim ve serimsıcaklığını düşürmeye yarayan mine-ral madde (örneğin zeolit).

Viskozite değiştirici organik katkılarÜretim ve serim sıcaklığını düşürecekşekilde bağlayıcı maddenin reolojiközelliklerini değiştiren madde.

Viskozitesi değiştirilmiş bağlayıcı(bitüm)Belirli katkılar ile reolojik özellikleri,asfalt üretim ve serim sıcaklığını dü-şürecek şekilde değiştirilmiş bağlayıcımaddelerdir.

Zeolitler

Alkali kristalinler veya toprak alkalileri,silikatları olan, ısıtıldıklarında kristalsuyunu kristalin yapısını bozmadanverebilenler, verdikleri suyun yerinebaşka bağlar yapabilen ve ayrıca iyondeğiştirici olarak kullanılan maddeleredenir.

Page 10: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Prensip olarak bütün asfalt çeşitleridüşük sıcaklıkla veya başka bir deyişledeğiştirilmiş viskoziteyle üretilip serile-bilir. Sıcaklığı düşürülmüş asfaltın önemiözellikle aşağıdaki şartlarda ortayaçıkar:

Genel olarak zemin yüzeyine, asfaltkarışımlarına ve asfalt tabakalarına uygulanan şartname (TL Asphalt-StBve ZTV Asphalt-StB) aynı şekilde de-ğiştirilmeden, sıcaklığı düşürülmüş asfaltlara da uygulanır. Serim için geçerli olan tüm kurallar, bitümün veasfaltın sıcaklığı dışında, ılık asfaltlarada uygulanır.

6

Genel Esaslar

Kullanım

2Yapı Tekniği Bilgileri

� Mastik Asfalt,

� Trafiği kapama zamanlarının kısıtlı olduğu şantiyeler(Havaalanları, Büyükşehir ve gece şantiyeleri),

� Soğuk hava şartlarının olduğu şantiyeler (Mevsimsel),

,� Özel gereksinimler istenilen endüstri ve trafik alanları.

Page 11: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

7

Bağlayıcı Madde ve Katkılar

3Yapı Malzemeleri

Ilık ve viskozitesi değiştirilmiş asfaltlarya hazır modifiye edilmiş bitümler(hazır ürün) veya uygun katkı malze-meleri ile elde edilir.

Bunlar, viskozite değiştirici organik kat-kılar ya da viskozite değiştirici mineralkatkılar olarak ayırt edilirler.

Almanya’da yollardan sorumlu FederalKarayolları Araştırma Enstitüsü (BAST)tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-tirici katkılar ile yapılmış başarılıçalışmalarla ilgili bir arşiv bulunmak-tadır. Bu arşive internet üzerindenulaşılabilir.

Hazır ürünler normal şartnamelereuygun (Örneğin Almanyada TL Bitu-men-StB bitüm şartnamesi) penetra-syon bitümünü ya da polimer modifiyelibitümlerle viskoziteyi değiştiren orga-nik katkılardan üretilmektedir. Katkılarilerleyen bölümlerde ayrıntılı izah edi-lecektir. Katkılar bağlayıcı maddeniniçinde homojen dağılmış olmalı ayrıcabağlayıcı maddenin stoklama stabilitesikatkılar tarafından etkilenmemelidir.

Hazır ürünlerin kullanı-mında üretici firmalarınürün bilgi formları dik-kate alınmalıdır.

Page 12: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

8

Viskozite değiştirici organik katkılarViskozite değiştirici organik katkılar ya viskozitesi değiştirilmiş bitüm üreti-minde ya da doğrudan asfalt üreti-minde kullanılmaktadır.

Hazır ürünler özel tesislerde kullanımahazır olarak üretilirler. Böylece katkınınbitüm içinde homojen dağılımı sağlan-maktadır.

Bugüne kadar kullanılan viskozitedeğiştirici organik katkılar temel olarak3 gruba ayırılmaktadır (Tablo 1).

Fişer-Tropş-MumuFişer-Tropş – parafinleri, sentetik gaz-dan (CO2 ve H2), Fişer-Tropş katalitikyüksek basınç yöntemiyle elde edilenuzun zincirli alifatik hidrokarbonlardır.

FT-moleküllerinin zincir uzunluğu pet-rolde bulunan parafinlerin zincir uzun-luğundan farklıdır.

FT parafinleri farklı fiziksel özellikleresahip olup, bitümde bulunan parafinlekıyaslanmaması gerekmektedir

FT-parafinleri 115 °C nin üstündeki sıcaklıklarda bitüm içerisinde tama-men çözülür, karıştırmak suretiyle bazbitümle karışır ve viskozitesini sıvıhaldeyken düşürür.

Soğuma sırasında FT-parafinleri kris-talleşerek bitüm içerisinde kristalleroluşturur ve böylece asfaltın stabilite-sini ve deformasyona karşı direnciniarttırır.

Yapı Malzemeleri

Page 13: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

9

Görünüm

Yapısı

Özellikler

50/70 pen.

bitümde

etkisi

Fişer- Tropş Mumu Yağ Asidi Amidi Montan Mumu(Amid mumu)

Beyaz toz Beyaz toz Kahverengi tozya da granül ya da granül ya da Pastil

Uzun Zincirli Yağ Asidi Amidi Montan EsteriAlifatik Hidrokarbonlar

Damlama Noktası [°C] 114 ile 120 140 ile 145 110 ile 140

Donma Noktası [°C] 100 ile 105 135 ile 142 100 ile 130

m Pas olarak130 °C 11 ile 15 Ölçülebilir değil 20 ile 200

Dinamik

Viskozite140 °C 9 ile 13 13 ile 17 Belirlenmemiş

150 °C 8 ile 12 9 ile 13 5 ile 15

Kullanım oranı [ağırlıkça %] 3,0* 3,0* 2,5 ile 3,0*

Yumuşama Noktası yükselişi [°C] 25 ile 35 40 ile 55 Üreticinin verileri

Penetrasyon azalması [1/10mm] 15 ile 25 10 ile 15 Üreticinin verileri

Tablo 1 Viskozite Değiştirici Organik

Katkıların Tarifi ve 50/70

Penetrasyon Bitümü

Üzerindeki Etkileri

Katkı malzemesi

Tanımlar

*) Bitüm miktarı üzerinden verilen ağırlıkça yüzde

Page 14: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Yağ Asidi AmidleriYağ asidi amidleri, sentetik olarak üre-tilen uzun zincirli alifatik hidrokarbon-lardır. Yağ asidi amidi moleküllerininzincir uzunlukları, petrol parafinlerininzincir uzunluklarından farklıdır.

Yağ asidi amid-leri farklı fizikselözelliklere sahipolup, bitümde bulunan para-

finle kıyaslanmaması gerekmektedir.

Yağ asidi amidleri 140 °C nin üstündekisıcaklıklarda bitüm içerisinde tamamençözülür, karıştırmak suretiyle bitümlekarışır ve viskozitesini sıvı haldeykendüşürür.

Soğuma sırasında yağ asidi amidlerikristalleşerek bitüm içerisinde kristalleroluşturur ve böylece asfaltın stabilite-sini ve deformasyona karşı direnciniarttırır.

Montan MumuMontan mumları ve türevleri, linyit kö-mürü imalatı sırasında kazanılır, yüksekmoleküler hidrokarbon içeriğine sahipolup erime noktaları 110 ile 140 °C ara-sındadır.

Montan mumları farklı fiziksel özellik-lere sahip olup, bitümde bulunan para-finle kıyaslanmaması gerekir.

Montan mumları erime noktalarınınüzerindeki sıcaklıklarda bitüm içerisin-de tamamen çözülür, karıştırma sure-tiyle bitümle karışır ve sıvı haldeykenviskozitesini düşürür.

Soğuma sırasında Montan mumları kristalleşerek bitüm içerisinde kristalleroluşturur ve böylece asfaltın stabilite-sini ve deformasyona karşı direnciniarttırır.

Montan mumları gerekli ek bir karıştırmasüresi ile doğrudan miksere ilave edi-lebilirler, mastik asfaltta ise mobil coo-ker’in karıştırıcı ünitesine ilave edile-bilir.

10

Yapı Malzemeleri

H H H OI I IH — C — C … — C — C

I I IH H H H2

Page 15: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Viskozite DeğiştiriciMineral KatkılarViskozite değiştirici mineral katkıolarak doğal ve endüstriyel olaraküretilmiş zeolitler kullanılmaktadır.Zeolitler, şekil değişikliğine nedenolmadan yapısına yabancı molekül-leri alıp verebilen zayıf yapılı yapı silikatlarıdır. Şekil ve büyüklüklerisabittir.

Teknik kimyada gözenek büyük-lüğüne bağlı olarak belli re-aksiyonları tetikleyen, yapı ayırıcıkatalizörler olarak kullanılırlar. Yolyapımında sadece gözenek büyü-klüğü 2 ile 5 Å (1 Å = 10-10 m) ara-sında olan A tipi zeolitler kulla-nılmaktadır.

Aktif çekirdek iç kısımlarda bulundu-ğundan zeolitler ancak suyla tep-kimeye girerler yani verir veya alırlar.Bu özelliğinden dolayı zeolitlere mole-küler elekler de denir.

11

Tablo 2 Viskozite Değiştirici

Mineral Katkıların

Tarifi

Tanım Zeolit

Görünüm

Yapısı

Özellikler/

Etki Biçimi

� A tipi zeolitler beyaz ya da sarımsı toz şeklindedirler.

� Gradasyon ve yoğunluklarından ayırtedilirler.

� Gradasyonu, uygulanacak proses vekullanım ile ilgili bilgi verir.

� Yoğunluk yapıdaki gevşeklik hakkındabilgi verir.

� Büyük boşlukları, kanalları ve genişgözenekli yapısı olan 3 boyutlu yapısilkatlarıdır.

� Boşlukları 2 ile 5 Å (1 Å = 10 -10 m) arasındadır.

� Zeolitlerin şekil ve büyüklükleri sabitdir

� Zeolitler içlerinde, şekilleri bozulmadanyabancı moleküller alıp verebilirler.

� Zeolitler dış taraflarında tepki vermez-ler çünkü aktifleri içlerindeki gözenek-lerinde ve boşluklarında bulunur.

� Suyun alınıp verilmesi tersine de birişlemdir ve aluminosilikat yapı üzerinde bir herhangi etkisi yoktur.

� Doğal zeolitler % 6 ile % 12 arasında,endrüstriyel olarak üretilmiş olanlarise % 25 e kadar su içerirler.

� Bu su selektif olarak 70 °C ile 220 °Carasında verilir.

Page 16: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

12

Yapı Malzemeleri

Etki biçimi

Viskozite değiştirici organik katkılarViskozite değiştirici organik katkılar (yahazır ürün olarak kullanılır ya da asfaltüretim tesisinde ilave edilir), bağlayıcımaddenin viskozitesini yüksek sıcaklık-larda düşürerek asfaltın üretim ve serimsıcaklıklarının azaltılmasını sağlarlar.Viskozitedeki bu düşüş, katkı maddesi-nin donma noktasının altındaki asfalt sı

caklıklarında tekrar ortadan kalkar hattatersine döner (bkz. şekil), bu demektir kiasfalt içerisindeki bağlayıcı maddenin rijitliği, geleneksel bir bağlayıcı madde-ninkine eşit ya da daha yüksektir. Busayede bağlayıcı maddenin asfaltta de-formasyona karşı dirence olan katkısıartmaktadır.

Vis

kozi

te

10 180

Modifiyeli

Prensip olarak, viskozite değiştirici organik

katkılarla yapılan modifikasyonda

sıcaklık ve viskozite ilişkisi

Modifiyesiz

Serim ve üretim

sıcaklık aralığı

Servis aralığı

Sıcaklık [°C]

Page 17: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

13

Viskozite DeğiştiriciMineral KatkılarViskozite değiştirici mineral katkı olarak başlıca doğal ve sentetik olaraküretilmiş, zeolitler kullanılmaktadır.Doğal zeolitler bünyesinde ağırlıkça% 6 ile % 10 arasında su bulundururlar,sentetik olarak üretilmiş olanlar ağır-lıkca % 25 e kadar su bulundururlar.Bu, 1 ton asfalt da 1 ile 1,5 litre arasındakristal suyuna tekabül etmektedir.

Karıştırma prosesi esnasında zeolitlerfiller ile ilave edilir. Karıştırma sıcak-lığının yükseltilmesiyle zeolitler bün-yelerinde bağlı olan suyu yavaşça bitüme aktarırlar. Aktarma bitüm içeri-sinde dağılan mikro boyutunda buharkabarcıklarıyla gerçekleşir. Böylece bitümüm işleme viskozitesi büyükoranda düşürülür ve bu bitümle üretil-miş asfalt düşük sıcaklıklarda da so-runsuz serilebilir.

Soğutma sırasında mikro boyuttakibuhar kabarcıkları yoğunlaşır, böylecebağlayıcı maddenin viskozitesi yine ilkdeğerine yükselir ve bağlayıcı maddeve ondan üretilmiş olan asfalt yine ilkbaştaki özelliklerine sahip olur.

Page 18: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

14

4Asfalt Üretimi

Sıcaklığı düşürülmüş asfalt gelenekselasfalt üretim tesislerinde üretilebilir. Kusursuz bir üretim için gereken ön-şartlar, işlevsel ve mümkün olduğuncayalıtılmış, dryer deki düşük agrega sıcak-lıklarında çiğlenme noktası üzerinde kalabilecek, baca gazı sıcaklılarınısağlayabilecek, baca gazı tesisatlarınınolmasıdır.

Agrega sıcaklıklarının yakalanmasındadryer dönme sayısının düzenlenmesifayda sağlayabilir. Bu durumda brü-lörün yanma kapasitesi ve dryer den geçecek madde miktarı bu şartlara uyarlanır.

Mastik asfalt üretiminde filler ön ısıtıcı-larının kullanımı kendini kanıtlamıştır,çünkü soğuk-sıcak filler karışımıylaistenilen asfalt sıcaklığı elde edilebilir.

Üretim sıcaklığı ve nakliye süresi öyleayarlanmalıdır ki, finişer tablasındakiasfalt sıcaklıkları tablo 3 de verilen referans değerlerini sağlayabilsin.

Genel

Page 19: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

1515

Asfalt plentinden 30 dakikalık nakliyesüresi olan brandalanmış bir nakliyearacı için, denenmiş, asfalt sıcak-lığının ne kadar düşürüleceğini gös-teren sıcaklıklar:

Dış Ortam sıcaklığı Asfalt ısı düşürme sıcaklığı

20 °C den fazla 15 ile 30 derece10 °C ile 20 °C arası 15 ile 25 derece10 °C dan düşük 0 ile 15 derece

10 °C dış ortam sıcaklığının altında ve yoğun rüzgârlı

ortamda asfalt sıcaklıkları düşürülmemelidir

70/100130 ile 150 °C en az 120 °C50/70

30/45140 ile 160 °C en az 130 °C25/55-55 A

10/40-65 A 150 ile 170 °C en az 140 °C

30/45en az 200 °C 20/30 200 ile 230 °C en yüksek 230 °C25/55-55 A

10/40-65 A 210 ile 230 °C en az 210 °Cen yüksek 230 °C

Asfalt çeşidi

Normal asfalt

Mastik asfalt

Tablo 3 Sıcaklığı Düşürülmüş Asfalt Üretiminde Asfalt

Karışımlarının Referans Sıcaklıkları

Baz bitümün Asfalt üretiminde Serim tablasında çeşidi ve türü kılavuz asfalt için sıcaklıkları kılavuz değerleri

Page 20: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

16

Asfalt Üretimi

� Düşük sıcaklıklar nedeniyle üretimebaşlama sırasında silo kapaklarınınaçılmama problemi oluşabilir.

� Üretim, depolama, nakliye ve serimiçin mutlaka zaman planlaması ya-pılmalıdır.

� Uzun silo depolama sürelerindenkaçınılmalıdır.

� Isı düşürme seviyesi hava koşullarına(dışarıdaki hava sıcaklığı, yağmur,rüzgâr v. b.) bağlıdır. Bu koşullar se-rimi direk etkilemektedir.

� Asfalt sıcaklığının doğru ayarlan-ması için, öncesinde hangi asfaltınüretildiğine dikkat edilmeli (Asfaltüretim tesisinin sıcaklığını düşürmek,yükseltmekten daha zaman alıcıdır)

ve/veya asfalt üretim tesisinin, üre-tim sıcaklığına kadar ısıtılması gere-kip gerekmediği kontrol edilmelidir.

� Baca gazında bulunan su miktarınıen aza indirmek için, kullanılan ag-regaların mümkün olduğunca az nemiçermesi gerekmektedir

� Agregaların bitüm ile tamamen kap-landığından emin olunmalıdır. Gere-kirse bu, karıştırma süresi uzatılarakveya komponent ilavesinin değiştiril-mesiyle sağlanabilmektedir.

� Kalite nedenlerinden ötürü gelenek-sel üretim sıcaklıklarına sahip asfaltçeşitlerine sürekli bir geçiş yapılma-malıdır.

Sıcaklığı düşürülmüş asfalt üretiminde dikkat edilecek hususlar

Page 21: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

17

Viskozite Değiştirici Organik Katkıların İlavesi

Hazır ürün olarak kullanımı

Piyasada çeşitli kullanım alanlarınasahip, viskozite değiştirici katkılar içe-ren hazır modifiye bitümler mevcuttur(örneğin Almanya için geçerli). Hazırmodifiye edilmiş bitümlerin kullanımı normal penetrasyon bitümden farklıdeğildirler. Viskozitenin eşitlenmesi için bitüm tankındaki depolama sıcak-lığının düşürülmesi faydalıdır, gere-kirse sonradan karıştırma süresi tartımesnasında kontrol edilmeli ve/veya ayarlanmalıdır. Böyle bir durumda üre-tici talimatları dikkate alınmalıdır.

Kullanılan hazır ürünler depolamayadayanıklı olmalıdır.

Bitüm tanklarında mümkün mertebe tekmalzeme doldurulmalıdır. Yabancı mad-delerin çok az bir miktarı bile bağlayıcımaddenin özelliklerini değiştirebilmek-tedir.

Kalitenin değişmemesi için hazır ürün-lerin kullanımı tercih edilmelidir. Hazırürün kullanılmaması durumunda asfaltüretim tesisinin modifiye edilmesi ge-rekebilmektedir.

Katkıların miksere direk ilavesi

Fişer-Tropş-mumları ve yağ asidi amid-leri, asfalt içerisinde sadece sıvı haldey-ken (mastik) mikserde homojen olarakkarıştırılabilirler. Komponentlerin ilaveedilme sırası değiştirilerek ilavedenönce, bitüm miktarının % 15 den fazlaolan asfalt mastik (bitüm + filler + taştozu karışımı, harç) üretilmelidir. Asfaltmastik (bitüm harcı) üretiminde taştozu ve filler öyle ayarlanmalıdır ki top-lamda minimum ağırlıkca % 15 bitümmiktarı sağlanabilsin. Burada dikkatedilmesi gereken, mikserin dolulukoranın en az % 35 olması ve klapeninyalıtımının iyi olmasıdır. Bu ilavedensonra 15 saniyelik bir ilave karıştırmasüresi olmalıdır. Ancak bu işlemdensonra geriye kalan agrega gruplarıilave edilebilir ve bir 15 saniye dahakarıştırılır.

Bu modifiye edilmiş üretim prosesindetoplam şarj süresi yaklaşık 65 saniyeyükseltilmiş olur (Buna karşılık hazırürün kullanımında sürenin arttırılmasıgerekmez.)

Katkıların miksere doğrudan ilavesibir istisna olmalıdır.

Page 22: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Katkıların bitüm hattına ilavesi

Katkılar bir eritme tesisi sayesinde sıvıolarak veya eyektör sistemi (darboğazboru sistemi) ile sert halde bitüm hattınakatılabilir.

Sıvı haldeki ilave, eritme ünitesi üzerindendoğrudan bitüm kantarına gerçekleşir.Sıcak bitüm ve sıvı mum bu şekilde karışır ve birlikte asfalt plentinde tartım yapılan düzeneklere pompalanır. Böyleceviskozitesi değiştirilmiş bir bitüm oluşur.

İlave miktarları küçük olduğundandozajlamanın asfalt plentinin pro-ses otomasyonuna bağlanması

gerekmektedir. Böylelikle dozajlamadakihassasiyet artar ve tüm bitüm çeşitlerininmodifikasyonu mümkün olur.

18

Asfalt Üretimi

Viskozite Değiştirici Organik Katkıların İlavesi

Yukarıda bahsedilen üretim tarzı ha-ricinde miksere normal katma meto-dundan kaçınılması gerekmektedir. Karışım süresi uzatılsa bile homojen bir karışımın elde edilmesi garantiedilememektedir.

Mastik asfalt üretiminde ilave direk cookerin içine de yapılabilir. Bu durumda katkıların ilavesi tümkomponentlerin dolumu sırasında yapılmalı ve karıştırma minimum 60 dakika boyunca, serim başlayanadek sürmelidir.

Eritme tesisi Ünitesi Prensibi

Page 23: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Ejektörün prensibi su pompası mantığı ile aynıdır.

Modifiye edilecek bitüm boru içerisine

basınçla verilir, bu basınçtan dolayı daha

sonra vakum oluşur. Bu vakum sayesinde,

katkılar bir gözden de ilave edilir ya da

sıvı formda bağlayıcı madde tesisatına

çekilir ve homojen bir biçimde dağılır.

Bağlayıcı maddenin erime noktası katkı-ların erime noktasından daha yüksek

olduğu için, katkılar erimeye başlar ve bitümün sıvı fazında dağılır.

Tesisin Bypass olarak, konvansiyonelbitüm tesisatının kantara olan bağlantı-sına bağlanır. Katkıların ilavesinin otomas-yonu, bitüm ve katkı miktarlarına bağlıolarak, volumetrik ilave prensibine göreyapılır. Bağlayıcı madde miktarının % 2ile % 12 arası miktarlarının ilavesi müm-kündür.

19

Ejektör

Mevcut

bitüm tesisatıPompa

PI PI

LS

FQ

FQ = RegulatörLS = Seviye şalteriPI = Basınç kontrolüM = Motor

M

Ejektör Tesisi Prensibi

Miksere gidiş

Silo

Granüler malzeme

Bitüm

Helezon

Page 24: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

20

Asfalt Üretimi

Her iki proseste de karışım sürelerininuzatılması gerekmemektedir ve asfaltplentinde bitümün stoklama kapasitesiazaltılmamaktadır. Bunun dışında kü-çük miktarlarda üretim sorunsuz ger-çekleşebilmektedir.

Bitümü stabilize eden katkılarlabirlikte kombine ilaveViskozite değiştiren organik kakılarındiğer ilave metodu selüloz fiberindenve organik viskozite değiştiren mal-zemeden oluşan fiber granülleridir.Bunlar asfalt plentinde normalinde demevcut olan fiber katma ünitelerin-den ilave edilebilir.

Fiber granüllerin seçiminde ve miktarbelirlemesinde modifiye edilmiş fiber-lerin % 100 bitüm oranına uyarlanmışolmasına dikkat eilmesi gerekmekte-dir. Bir yanda fiber elyaf miktarı diğeryanda mum miktarı doğru ilave edil-mesi gerekmektedir. Karışım süreleriile ilgil taş mastik asfalt üretimi gibi hareket edilmelidir.

Viskozite Değiştirici Organik Katkıların İlavesi

Page 25: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

21

Zeolitler, bitüm dozajlanmadan öncedoğrudan miksere ilave edilir.

Zeolitlerin ticari formu beyaz (endüst-riyel üretilmiş) ya da sarı toz (doğadabulunan) şeklindedir ve filler gibi kulla-nılabilir.

İlave edilen zeolit miktarı asfalt reçe-tesinde filler olarak kabul edilir. Yanigereken filler miktarı zeolit miktarınagöre azaltılır.

Otomatikleştirilmiş ilavede dozajlamasilodan yapılmaktadır. Bunun için mobilbir silo plenti de kullanılabilir.

Küçük miktarlardaki ilaveler için ma-nüel bir ilave de öngörülebilir. Bununiçin gerekli olan miktar çuvallarla önce-den hazırlanır ve mikser kapağındanilave edilir.

İlavenin zamanı ya filler ilavesiyle birlikte ya da filler ilavesinden hemensonra olmalıdır. Bitüm ilavesindenönce en az 5 saniye karıştırma süresigerekmektedir.

Zeolitlerin saklanması selulozik fiber-lerin saklanması gibidir, hava şartlarınakarşı korumalı, kuru bir ortamda saklan-ması gerekmektedir.

Viskozite değiştirici mineral katkıların ilavesi

Page 26: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

� Tüm ılık asfalt çeşitleri siloda arastoklamaya tabi tutulabilir.

� Daha eski silolarda silo kapakların-daki düşük sıcaklıklar dikkate alın-malıdır (kapakların yapışması).

� Silo içerisinde uzun ara stoklamasürelerinden kaçınılmalıdır.

� Genelde nakliye araçlarında ayırıştı-rıcı solüsyon kullanılmasına gerekyoktur.

� Ilık asfaltın nakliye süresi mümkünolduğunca kısa olmalıdır.

� 60 dakikanın üzerindeki nakliye sü-relerinden kaçınılmalıdır.

� Yükleme ile boşaltma arasındakisüre 45 dakikayı geçerse üretimsıcaklığı 5 derece arttırılmalıdır.

� Asfaltın özellikle kenar bölgelerdeerken soğumasını nakliye sırasındayapılacak itinalı ve eksiksiz bir brandalama ile kapatarak önlemekmümkündür.

� Örtü(branda) ancak asfalt boşaltıl-madan önce açılmalıdır.

� Yalıtılmış damperli kamyonların kul-lanımı tavsiye edilir. Isı yalıtılmışaraçların kullanımı, etkinliği daha daarttırmaktadır.

22

Genel olarak:

Kısa nakliye süresi = düşük asfalt sıcaklığı

Uzun nakliyat süresi =yüksek asfalt sıcaklığı

Asfalt Üretimi

Normal asfalt

Asfaltın stoklanması ve nakliyesi

Ilık asfalt çalışmalarında dikkat edilmesi gereken temel şartlar:

Page 27: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Mastik Asfalt

Mobil karıştırıcı düzenekleri bulunannakliye araçlarının görevi, çok büyükdeğişiklikler meydana getirmeden vekaliteden ödün vermeden mastik asfaltkarışımını asfalt plentinden şantiyeyenakletmek ve bu arada homojenlik derecesini artırmaktır.

Viskozitesi değiştirilmiş mastik asfaltile geleneksel mastik asfaltın nakliye-sinde bir fark bulunmamaktadır. Bu işlem için hem dikey karıştırıcılı hemde yatay karıştırıcılı nakliye araçlarıkullanılabilir.

Cooker (Isıtıalı Nakliye Aracında) de dikkat edilmesi gereken önkoşullar:

� Doğru ısı ölcümü için asfalt homojenve ısı ölçme cihazının asfalt ile kaplıolması gerekmektedir.

� İstenilen sıcaklıkların elde edilebil-mesi için sıcaklık göstergesi düzenliolarak kontrol edilmeli ve kalibreedilebilir olmalıdır.

� Cooker kullanıcıları asfaltın özelısısı düşürülmüş asfalt olduğunadahil bilgilendirilmesi gerekmekte-dir. Böylece gereken ısıların sabittutulup segregasyon ve bitümünzarar görmesi önlenmektedir.

� Serim sırasında el termometreleriile ısı kontrolleri yapılmalıdır (en uy-gunu tel çubuklu el termometreleri-nin kullanımıdır).

� Cookerde bekleme süresi Almanşartnamesinin (ZTV Asphalt-StB 07)2.3.4 üncü bölümde penetrasyon bitümü için 12 saati ve modifiye edilmiş bitüm için 8 saati geçme-melidir. Bunun dışında maksimumbekleme süresi ( reel bekleme sü-resi) sıcaklık ve kullanılan bitümçeşidine göre belirlenmelidir. Sıcak-lık hiçbir zaman 230 °C yi geçme-melidir.

23

El arabası ve kovalarla yapılan nakliyede,çözücü solüsyon mümkün olduğunca azkullanılmalıdır. Çözücü solüsyondaki sumiktarlarının buharlaşmasında sıcaklıkkayıpları meydana gelmektedir. Boşaltmasırasında çözücü solüsyon mastik asfaltbünyesinde su hapsolursa hava kabarcı-kları oluşmaktadır.

Page 28: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

24

Şantiye Hazırlığı Zeminin Hazırlanması

5Serim

Serim başlamadan önce inşaat proje-sinde yer alan herkes yapı tekniği hakkında bilgilendirilmelidir. İlk kez sıcaklığı düşürülmüş silindiraj asfaltlaçalışılıyorsa katkı ve bitüm üreticilerininuygulama teknisyenlerinden eğitimalınması önerilir.

Zemin, sıcaklığı düşürülmüş asfalt nedeniyle daha özenli ve homojen birşekilde yapıştırıcıyla püskürtülmeli ki, yeterli bir yapışma elde edilsin. Ön koşul, kuru ve temiz bir zemin olmasıdır.

Page 29: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

25

Asfalt Serimi ve Silindiraj

Üretim sıcaklığı, hava ve nakliyekoşulları dikkate alınarak öyle bir se-çilmelidir ki 4. bölümündeki tablo 3’ ün“asfalt üretimi“ için serim tablasındakiasfalt üretim referans değerleri sağla-nabilsin.

DAV tarafından yayınlanan: „Asfaltserim ve silindrajında dikkat edilmesigereken konular“ el kitabina özellikledikkat çekilmektedir.

Sıkıştırılmıştabaka

Finişer

10–15 cm

4.�bölüm�tablo�3.�den�alıntı

Finişer 2

Finişer 1

en az15 cm

Normal

asfalt

Tablo 4 Ilık asfalt üretiminde serim tablasındaki asfalt

karışım kılavuz sıcaklıkları

Baz bitümün Serim tablasında asfalt çeşidi ve türü için kılavuz değerleri

70/100En az 120 °C

50/70

30/45En az 130 °C

25/55-55 A

10/40-65 A En az 140 °C

Çeşit�2

Silindraj:

Çeşit�1

++ = besonders geeignet+ = geeignet = bedingt geeignet– = wenig geeignet

Page 30: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

26

Serim

Sıcaklığı düşürülmüş asfaltlarda, serimsüresi zaman diliminin daha küçük ol-ması nedeniyle daha efektif bir serimteknolojisi gereklidir:

� Düzenli serim hızı,

� Kesintisiz bunker dolumu,

� Sürekli sıcaklık kontrolü,

� Silindirin finişere yakın olması,

� Sıkıştırma derecesinin kontrol edilmesi (örn. İzotop sensörüyle),

� Hızlı bir ilk sıkıştırma yapılması(kenarlar da buna dahil),

� Kısa silindir kulvarları,

� Yapı elemanlarının düzenlenmesinin finişerden hemen sonra yapılması. (kaldırım, beton kenarlar, v.s),

� Yüksek sürtünmenin sağlanması için mıcır serpilmesi gerekeceksebunu en geç ikinci silindrajdan sonra uygulanması,

� Sıkıştırmanın tamamlanmasının, kullanılan bitüm viskozitesine göreayarlanması, mümkün mertebe yaklaşık 100 °C de.

Ilık asfaltla yapılan serimde, normalserimde olduğu gibi daha çabuk soğu-yan bölgeler oluşur (kenarlar, köşeler).Bu etken ılık asfaltlarda daha güçlüdürçünkü ısı seviyesi genel olarak dahadüşüktür.

Kötü hava şartlarında ve ağır serimşartlarında serim zaman dilimi, sıcaklıkyükseltilerek artırılabilir.

Page 31: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Bu kılavuzda, sıcaklık düşürülmesi ile ilgili gösterilen yöntemler, 2008 den buyana geçerli olan (ön birlezik yazsözde konuya değinilmiştir) ve Almanşartnamesinde kesin olarak belirtilen (TL Asphalt-StB 07 bzw. ZTV Asphalt-StB 07) 230 °C, üst sınırının altındakalmayı sağlayan işlemlerdir. Bundansonra maksimum sıcaklığı 230 °C olanmastik asfaltın kullanımı ve serimi ile ilgili bilgiler verilmektedir.

Mastik Asfaltın el ile serilmesiMastik asfaltın daha düşük serim sıcaklıkları nedeniyle yüzeyin işlen-mesi için gereken zaman aralığı,2008 öncesi daha yüksek sıcaklık-larda serilmiş mastik asfalta oranladaha küçüktür.

Özellikle su geçirmez zeminlerin üzerine uygulandığında (Beton, bitümyalıtım levhaları, mastik asfalt korumatabakaları v.s) yüzeyin kuru olması gerekmektedir, yoksa buralarda nemhapsolabilir ve bunlar daha sonrahava kabarcıkları oluşmasına nedenolur. Binalarda yapılan mastik asfaltuygulamalarında da alt zeminlerininkuru olmasına dikkat edilmelidir, de-ğilse buralarda önlemler alınmalıdır.Nem, binaya ayakkabı tabanı, el ara-bası ve damperli kamyonların tekerleriile de yanlışlıkla girebilir. 27

Mastik Asfalt Serimi

� Yüzeyin hızlı ve zamana uygun olarakdüzlenmesi ve mıcır serpilmesi.

� Cooker ile şantiye arasında kısa taşımayolları kullanılmasi (örneğin bina uygula-malarında asansör kullanmak)

� Mastik asfalt karışımının değişen akmadavranışının dikkate alın masi (özellikleoluklarda, yüksek eğimli rampalarda v.s)

Bu nedenle özellikle dikkat edilmesi gereken konular:

Page 32: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

28

Serim

Mastik finişeri ile serim

Dikkate alınacak noktalar:

� Zemin temiz ve kuru olmalıdır.

� Mastik finişerinin kalkış yapacağı veyürüme alanları kontrol edilmelidir.

� Mastik asfalt mümkün mertebe fini-şere yakın dökülmesi gerekmektedir

� Kenar kısımlardaki hızlı soğuma dikkate alınmalıdır.

� Dağıtıcı helezon yardımıyla mastikasfaltın, tablanın kenar kısımları dadâhil olmak üzere eşit dağılımısağlanmalıdır.

� Soğuk malzeme tamamen uzaklaştı-rılmalıdır.

� Serpilmiş mıcırın çok fazla çökmesi(daha düşük viskozite nedeniyle) engellenmelidir.

� Finişer raylarının zemin üzerine düzgün oturması kontrol edilmelidir.Aksi takdirde mastik asfalt altından sızacaktır

� Günlük ek yerlerinde soğumuş asfaltkenarları uygun ısıtma sistemleri ileısıtılması gerekmektedir.

� Silindiraj uygulanan mastik asfaltlardamıcırın serpilmesi nin çok iyi ayarlan-ması gerekmektedir. Mıcırın serpmezamanı mıcırın tamamen bastırıla-mayacağı şekilde seçilmelidir; fakatdiğer yandan kalıcı bir şekilde harçtabakasının yüzeyine bağlanacak zamanlamada işlem bitirilmelidir. Rüzgârlı hava da duruma dâhildir!

� Mıcır önceden ısıtılmış olmalıdır. Termal konteynırları bulunan nakliyearaçlarıyla taşıma kendini kanıtla-mıştır. Nemli veya çok soğuk mıcırkötü bağlanmaya ve daha sonrabuna bağlı olarak yetersiz sürtün-meye sebep olur.

� Mıcır üretimi mastik asfalt üretimi sı-rasında yapılmamalıdır.

Page 33: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Hava koşulları nedeniyle sıcaklıklarıdaha az düşürmek veya hiç düşürme-mek gerekebilir. Bağlayıcı maddenindaha düşük viskozitesi nedeniyle asfaltdaha iyi serilip sıkıştırılabilir.

Bu avantaj özellikle şu durumlardayararlıdır:

� Elle serim alanları,

� Elverişsiz serim koşulları (kuvvetlirüzgâr, düşük hava sıcaklığı v.b.),

� Sıkıştırılması zor asfalt karışımı,

� Uzun nakliye yolu,

� Ince tabaka olarak serilen asfaltlar.

İşlenebilirliğin arttırılması

� Finişer tablasının sıkıştırma işlemi asfalta uygun olmalıdır (taşıma taba-kaları ve binder tabakalarında yükseksıkıştırma).

� Aşınma malzemesinin serimindeyüksek sıkıştırma tablasına ihtiyaçyoktur.

� 1. silindir pası orta ağırlıktaki silin-dirlerle (6 ile 8 ton) ve vibrasyonsuz olmalıdır.

� 2. silindir pasından itibaren ağır silin-dirlerle, vibrasyonlu ya da osilasyonlusıkıştırma mümkündür.

� Aşınma tabakasının seriminde statikya da osilasyonlu bir sıkıştırma tercihedilmelidir.

� Kenar bölgelerdeki asfalt, deformas-yona karşı yeterli dirence sahip veaynı zamanda sıkıştırmaya uygun olduğunda sıkıştırılır.

� Mıcırların serpiilmesi 2. silindir pasın-dan itibaren gerçekleştirilmelidir.

29

Aşağıdaki şartlar ve tavsiyeler dikkate alınmalıdır:

Page 34: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Şu ana kadarki tecrübeler, katkıların kullanılmasıyla, yolu trafiğe erken açmanın aslında mümkün olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte havasıcaklığı, tabaka kalınlığı v.s. gibi şartlar daima dikkate alınmalıdır.

30

Serim

Trafiğe açma – Kullanıma alma

� Serime mümkün olan en düşük sıcaklıkla başlanmalıdır.

� Serilmiş olan asfalt tabakasınınhem yüzey hem de iç sıcaklığı ölçülmelidir.

� Elde edilmiş sıkıştırmaizotop sensörüyle (nükleer vb. yöntemle)kontrol edilmelidir.

� Gerekirse trafiğe açılan yol için şan-tiye hakkında gibi bilgi tendirmelevhası asılmalıdır. „Aynı yol izinikullanmayınız!“

� Başlangıç sürtünmesinin oluştu-ğuna emin olmak için, fazla gelenmıcır serpme malzemesi, yol tra-fiğe açıldıktan ve aşınma tabakasıtamamen soğuduktan sonra süpü-rülmelidir.

Ayrıca dikkat edilecek hususlar:

Page 35: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

31

Şantiye Organizasyonu

Bu özellikle şunları içerir:

� Serim personeline ek bir eğitim ve-rilmelidir,

� Malzemeye uygun ve yönelik önhazırlık,

� Serim kapasitesine orantılı olarakeşit bir asfalt dolumu,

� Şantiyenin uygun finişer ve silindirile donatılması,

� Detaylı bir çalışma planının oluştu-rulması, özellikle erken trafiğe açmasöz konusu ise,

� El ve finişer ile serim paralel sürdü-rülen inşaat projelerinde – örneğinotobüs cepleri, kaldırım çıkıntıları, girintiler v.s. – şantiyede gereklimakine ve personelin hazır bulun-durulması,

� Geleneksel serimde kullanılan silin-dir sayısının azaltılmaması,

� İki tabakanın direkt arka arkaya se-rilmesinde, serim yönünün hemendeğiştirilmesi gerekmektedir,

Serim yönünü değiştirmek:

1. Tabaka 2. Tabaka

1. Tabaka serim yönü2. Tabaka serim yönü

Serim başlangıcı

Ilık asfaltı hatasız olarak serebilmekiçin şantiye organizasyonu aşagidakitarife uygun olmalıdır:

Page 36: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

32

Genel Tip Deneyler

6Kontroller/Deneyler

Alman şartnamesinin (TL Asphalt-StBve ZTV Asphalt-StB) ilgili bölümleri dikkate alınmalıdır. Bu kılavuz baskısısırasında „Asfalt Sıcaklığının Düşürül-mesi“ kılavuzunun 2006 yılına ait bas-kısının yenileme çalışmaları devametmektedir. Bu kılavuz ile elden geçiril-miş diğer rehber arasındaki uyuşmaz-lık durumlarında yenilenmiş rehberinbilgileri kullanılacaktır.

Bazı viskozite değiştirici organik kat-kılarda (örn. Yağ asidi amidi) agregayüzeyi ile etkileşimler meydana gelir vestandart bir sıcak ekstraksiyonda tambir geri kazanım gerçekleşmez. Böyledurumlarda yumuşama noktası değeri

gerçek viskozitesi değiştirilmiş bitü-mün gerçek değerinden daha düşük-tür. Üreticiler bu konuda, mümkünolduğunca tam bir geri kazanım eldeedebilmek için bilgiler vermektedir.

Ilık asfalt karışımları (Mastik asfalt venormal asfalt) – Alman TL Asphalt-StBşartnamesine direk uygun olmasa da – CE işareti ile belgelenmektedir,çünkü bu karışımlar Avrupa Normla-

rındaki EN 13108serisiyle tanımla-nabilmektedir.

Ilık asfaltlarda asfaltın tanımlamasında(TL Asphalt-StB 07) ek olarak malze-menin özelliğine de vurgu yapan –bu durumda „Sıcaklığı Düşürülmüş =SD –“, eki de eklenmelidir.

Page 37: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Viskozite değiştirici organik katkılarlaya da viskozitesi değiştirilmiş bağlayıcımadde ile üretilmiş asfalt karışımlarıiçin yapılan yeterlilik kontrolleri Almanşartnamesinde TL Asphalt-StB yer alanasfalt çeşitleri için uygulanan prose-dürler uygulanır. Viskozite değiştiriciorganik katkı ya da viskozitesi değiş- tirilmiş bağlayıcı madde değiştirildi-ğinde bu kontroller yeniden yapılmalı-dır. Kullanılan viskozitesi değiştirilmişbitümün yumuşama noktası hem tes-limat durumunda hem de ekstraksiyonsonrasında kontrol edilmelidir.

Ekstrasyon esnasında oluşabilecekhataları minimize etmek için bu koşullaradikkat edilmesi gerekiyor:

� Yıkama adedi: 6

� Ekstraksiyon süresi: 90 dakika

� Geri kazanılmış bitümün yumuşama noktasının tayini

Böyle tespit edilen yumuşama noktasıdeğeri daha sonra sözleşme unsuru olacak (teslimat şartı kriteri) ve kontrol deneylerinde temel alınacaktır.

Düşük serim sıcaklığı istenilen ve visko-zitesi değiştirilmiş asfalt karışımlarıylatecrübesi bulunmayan inşaat yapıla-rında, daha sonra değinilecek olan ye-terlilik kontrolleri çerçevesindeki diğergörüşler de dikkate alınmalıdır.

33

Page 38: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Sıcaklığı Düşürülmüş Normal Asfalt İçinBu zamana kadar elde edilmiş tecrü-beler bize, viskozitesi değiştirilmişbağlayıcı madde ile/ya da viskozite değiştiren organik katkılarla imal edil-

miş asfalt karışımlarınınMarshall numunelerininpratik özgül ağırlıklarınıtayin etmek için gereken135 ± 5 °C (penetras-yon bitümü), 145 ± 5 °C(polimer modifiyeli bitüm)alışılagelmiş sıcaklıklarlaüretilmemesi gerektiğinigöstermiştir.

Viskozitesi değiştirilmemiş bitüm ileyapılan bir referans deneyinde sı-kıştırma sıcaklığı (SS = Sıkıştırma Sıcaklığı) 135 °C veya polimer modi-fiyeli bitümde 145 °C olarak alındı-ğında optimal bir asfalt karışımbileşimi ve pratik özgül ağırlık bulun-maktadır. Viskozitesi değiştirilmişbitüm ile/ya da viskozite değiştiren organik katkılarla üretilmiş asfalt ka-rışımlarından yapılacak Marshall numu-nelerinin üretilmesinde (SSSD) ölçüoluşturacak sıcaklığın tayin edilme-sinde, ayrıca ek olarak 110, 120, 130,

34

Kontroller/Deneyler

Tip deneyler

Asfalt (Referans karışım)Asfalt (Viskozitesi değiştirilmiş)

VTTA VT

2,420

2,410

2,400

2,390

2,380

2,370100 110 120 130 140 150 160 170

Sıkıştırma Sıcaklığı [°C]

Pra

tik

Özg

ül A

ğır

lık (

Mar

shal

lBri

keti

)

VTTA = VT - VT

Page 39: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

35

140, 150 °C sıcaklıklarında üretilmişnumuneler de hazırlanmalıdır.

Pratik özgül ağırlığının referans pratiközgül ağırlığa eşit olduğu sıkıştırmasıcaklığı, daha sonra yapılacak kont-rollerde, Marshall numunesinin pratiközgül ağırlığının bulunmasında kulla-nılmak zorundadır.

Serimde sıcaklık düşürülmeden, dahakolay işleme ve sıkıştırma, hedefle-nen viskozitesi değiştirilmiş bağlayıcımaddelerde (hazır ürün) ya da visko-zite değiştirici organik katkılarda dageçerlidir. Bu zamana kadar pratik uygulamalardan elde edilen tecrübe-ler referans sıkıştırma sıcaklıkları ilesıcaklığı düşürülmüş asfaltların sı-kıştırma sıcaklığı arasındaki farkınşantiyelerdeki potansiyeli yansıtma-dığını göstermiştir. Çoğu kez şantiye-lerde daha yüksek bir potansiyelolduğu tespit edilmiştir.

Laboratuarda, normal asfalta viskozitedeğiştirici mineral katkılarla (zeolit-ler) ilgili yapılan denemelerde, sonuç odaklı bilgiler elde edilememekte,çünkü zeolitlerin etkisi zamanla sınırlıolduğundan bunların laboratuarda tespit edilmesi mümkün değildir.

Zeolitler bağlayıcı maddenin yu-muşama noktasını (halka ve bilye)değiştirmediğinden, diğer özel tayinyöntemine gerek olmadan, ekstraksiyon işlemi (hemdizayn çalışmalarındahem de kontrol de-neylerinde) standartekstraksiyon şartlarıile gerçekleştirilebilir.

İlave edilen zeolitmiktarı, asfalt reçe-tesinde filler miktarınakatılarak hesaplanır ve kont-rol deneylerinde elde edilenmiktar filler olarak değerlendirilir.

Ayrıntılı bilgiler, ek 1 de yer alan M TA [1]kılavuzundan alınabilir.

.

Page 40: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Mastik Asfalt içinMastik asfaltın sıcaklığa (sıcaklıkaralığı 180 ile 230 °C) bağlı işlenmeözelliğinin tayininde, karıştırılmaya

karşı direncinin ölçül-mesi ek 2 de yer alan M TA [1] kılavuzundakişartlara uygun olmalıdır.Orada bahsedilen ka-rıştırma kabıyla ilgili, burehberin baskısı sıra-sında, geliştirme amaçlıbir tartışma gündemde-dir (bkz. soldaki Resim).

Karıştırmaya karşı diren-cin ölçülmesi, özellikle

asfalt karışımının bir ya da daha fazlakomponentinde (ince ya da kaba ag-rega, filler, bağlayıcı madde, katkılar)değişiklik yapıldığında anlam kazanır.

Deney sonuçlarının, yüksek orandabağlayıcı madde sertleşmesinden et-kilenmesini engellemek için, deneyler-den önce ve sonra yumuşama noktasıhalka ve bilye değerini kontrol etmekgerekir.

Für GussasphaltFabrikanın kendi üretiminin kontrolüiçin DIN EN 13108-21 geçerlidir. Fab-rikanın kendi üretiminin kontrolü, Al-man şartnamesinin TL Asphalt-StB 07nin 4.2. bölümüne göre yapılır. Serimiçin kalite kontrol deneyleri TL As-phalt-StB 07 nin 5.2. bölümüne göreyapılır.

Viskozite değiştirici katkıların kulla-nımda, yumuşama noktası halka vebilyenin düzenli olarak yapılması veelde edilen sonucunun yeterlilik kont-rollerinde (bkz. bu kılavuzdaki 32-33sayfalar) yer alan sonuç ile karşılaştı-rılması önerilir.

Viskozitesi değiştirilmiş bağlayıcımaddeden saklanacak yedek numunealınması önerilir.

Viskozite değiştirici mineral katkılar,yumuşama noktası halka bilyeyi et-kilemez.

36

Kontroller/Deneyler

Tip deneyler Fabrika imalat kontrolü

Page 41: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

37

Kontrol Deneyleri

Viskozite�değiştirici�organik�katkılarla�üretilmiş�mastik�asfalt�(B�kompozisyon),

eşit��karıştırma�direncinde�belirgin�biçimde�düşük�bir�sıcaklığa�sahiptir.

300

280

260

240

220

200

180

160

140

120

100

80

60

40

20

0200 210 220 230 240 250 260

Sıcaklık [°C]

Kar

ıştı

rma

dir

enci

[N

cm]

!!!MA 11 S – A kompozisyon – Karıştırma direnciMA 11 S – B kompozisyon – Karıştırma direnci

Kontrol deneyleri, Alman şartnamesininTL Asphalt-StB 07 nin 5.3. bölümünegöre yapılır.

Sözleşme şartlarının değerlen-dirilmesinde geri kazanılmış bitümün yumuşama noktası ve tip deneylerinde bildirilen yumuşama noktası ile karşı-laştırılır. Bu nedenle kontrol deneylerinin yapılışında aynı

kontrol şartları (bkz sayfa 32/33de dile getirilen ekstraksiyonşartları) altında yapılmasınadikkat edilmelidir.

Kontrol deneyleri kapsamındaMarshall numunelerin üretilme-sinde, tip deneylerinde elde edilen sıkıştırma sıcaklığı kulla-nılmalıdır.

Page 42: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Mastik asfalt tabakalarının tanım-lamasının yapılmasında standart iş

tanımları kataloğunun 113üncü bölümü „Asfalt yapıları“değiştirilmeden alınabilir. İçe-risinde katkıların ilavesi ile ilgili yazı bölümleri bulunmak-tadır.

Sadece, „Erfahrungssammlung über dieVerwendung von Fertigprodukten undZusätzen zur Temperaturabsenkungvon Asphalt“ da bulunan hazır ürünlerinve katkıların kullanılması tavsiye ediliyor.Bu arşiv www.bast.de (Fachthemen→Straßenbautechnik→temperaturredu-zierte Asphaltbauweisen) internet adre-sinde yer almaktadır.

İş tanımında, silindiraj asfaltın kullanıl-dığı inşaat projelerinde amaçlanan he-defler için kullanılan hazır ürünler vekatkıların yazıldığı gibi, burada da kul-lanılan baz bitümün tür ve çeşidinin belirtilmesi gerekir.

� Hedef „Sıcaklık düşürmek“:(Örn.: „ilave edilecek viskozite de-ğiştirici organik katkılar ya da vis-kozite değiştirici mineral katkılar yada viskozitesi değiştirilmiş bağ-layıcı madde (hazır ürün) maddeleryardımıyla sıcaklığın 20 derecedüşürülmesi“)

� Hedef „İşlenebilirliğin/Sıkıştırmanın artırılması“:(özel durumlarda örneğin elle se-rim gerektiren durumlarda): (visko-zite değiştirici organik katkılar yada viskozite değiştirici mineralikkatkıların ilavesi ya da viskozitesideğiştirilmiş bağlayıcı madde (ha-zır ürün) kullanılması).

� Hedef „Deformasyona karşıdirencin yükseltilmesi“:(Sıcakta deformasyona karşıdirencin yükseltilmesi için vis-kozite değiştirici organik katkı-lar ya da viskozite değiştiricimineralik katkıların ilavesi yada viskozitesi değiştirilmişbağlayıcı madde (hazır ürün)kullanılması). Etkisinin kanıt-lanması gerekmektedir (örn.Tekerlek izi Deneyi).

38

İş Tanımı/Spesifikasyonlar

7İş tanımı, Garanti Hakları Ve Faturalandırma ile İlgili Bilgiler

Page 43: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

� Hedef „Trafiğe Erken Açma“:Trafiğe erken açmak için viskozitedeğiştirici organik katkılar ya da viskozite değiştirici mineral katkılarınilavesi ya da viskozitesi değiştirilmişbağlayıcı madde (hazır ürün) kullanıl-ması. Trafiğe açma zamanlamasıişveren ve işi alan taraflar arasındayerinde karar verilmeli).

Ek olarak bu rehberin yeterlilik kon-trolleri bölümünde yer alan koşullar dikkate alınmalıdır, bunlar ekstraksiyonşartlar’ ve Marshall numunelerinin as-faltta, üretim, ve uygulana sıcaklığıdır.

Asfalt plentlerinde ya da mobil mikser-lerde ilave edilen viskozite değiştiriciorganik katkılar ya da mineral katkı-ların veya uygulama için öngörülmüş katkıların (viskozite değiştirici mineralkatkılar) çeşit ve miktarlarının (Almanşartnamesinin ZTV Asphalt-StB 072.3.2 bölümüne uygun olarak) belirtil-mesi gerekir.

+ 10 °C altındaki sıcaklıklarda ya darüzgâr nedeniyle güçlü soğumaların olduğu şartlarda, üretim ve serim sıcak-lıkları düşürülmemeli (bkz 4 bölüm).

Trafiğe erken açma hedeflendiğindeyüklenici firma ürün seçimini öyleyapmalı ki, amaçlanan hedef tutturul-sun.

Genel olarak, ürün tedarikçisi re-ferans projeler belgeleyebilmelidir. Bu mümkün değilse, proje şeflerinin ve uygulamayı yapacak personelinkonuyla ilgili bir eğitim aldığı belge-lenmelidir.

Garanti Hakları ve Faturalandırma

Bu konuda kararlaştırılmış tanımla-malar (z.B. ZTV Asphalt-StB,ZTV BEA-StB) geçerlidir.

39

Page 44: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Mevcut tecrübeler, viskozite değiştiriciorganik katkılı ya da viskozite değişti-rici mineral katkılı asfaltların yenidenkullanımının sorunsuz olduğunu gös-termektedir.

Viskozite değiştirici organik katkılı RAPmalzemesinin kalitesinin değerlen-dirme kriteri yumuşama noktası pekuygun değildir, çünkü bu katkıların kul-lanımı yumuşama noktasının belirgin

biçimde artmasını sağlamaktadır. Butarz RAP malzemesi kullanıp elde edi-len yeni asfaltın uygunluğu Tip deney-lerde kanıtlanması gerekmektedir.

Sıcaklık düşürülmesinde kullanılan viskozite değiştirici mineral katkılardabağlayıcı maddede herhangi bir de-ğişiklik olmadığından, bu asfaltların yeniden kullanımında özel durumlarmeydana gelmez.

40

8Yeniden kullanım/Geri dönüşüm

Page 45: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

41

9Yurtdışındaki Yöntem-ler ve Uygulamalar

Bu kılavuzda bahsedilen viskozitedeğiştirici organik ve mineral katkılardışında aşağıda sıralanan, dünyadakullanımda olan metotlar:

� Kimyasal katkıların ilavesi,

� Bitüm emülsiyonlarının kullanımı,

� Proses teknikleri

� Köpük bitümünün kullanımı.

Yukarıdaki metotlar aşağıdaki çeşitle-rine göre kategorize edilirler:

� BSK (normal bitümlü sıcak karışım-lar),

� Ilık karışımlar (yak. 30 derece sıcak-lık düşürülerek),

� Yarı sıcak karışımlar (100 °C, ninaltındaki üretim ve serim sıcaklı-ğında 90 °C) ve

� Soğuk karışımlar (Çevre sıcaklı-ğında üretim ve serim).

Proses tekniklerinde çoğunlukla ilavesıralamasına ya da iki faz prosesinebaşvurulur.

İlave sıralaması prosesinde önceliklekaba agregalar miksere verilir, sonrabitüm, karıştırılır ve ancak bu nokta-dan sonra ince malzeme ve filler ilaveedilir.

İki faz prosesinde ilk önce tüm agregagrupları miksere atılır ve yumuşak birbitüm ilave edilir. Bu ilk miks fazındansonra sert bir bitüm ilave edilir ve bu iki bitümden istenilen bitüm eldeedilir.

Bazı proseslerde ise – çoğunlukla patent haklarıyla korunmuş olan pro-sesler –, bu proseslerden biriyle, bitümün ya bildik köpürtme yöntemiy-le köpürtüldüğü ya da ince agregagrubu yardımıyla köpürtüldüğü, köpükbitüm efektiyle kombine edilir.

Page 46: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

Ayrıntılı bir derleme-ye [4] den, ya da Avrupa asfalt birliği

www.eapa.org

adresinden ulaşılabilir.Burada, çoğu firma ismiyle bağlantılı olanproses isimlerininmadde madde yazıl-masına gerek görül-memiştir.

Ek 1

Literatür

[1] Merkblatt für Temperaturabsenkung von Asphalt (MTA), Ausgabe 2006. FGSV-Nr. 766

[2] Nur noch mit abgesenkter Temperatur, Reinhold Rühl, BG Bau und Obmann des

Gesprächskreises Bitumen. asphalt, Heft 4/2008

[3] Erfahrungssammlung über die Verwendung von Fertigprodukten und Zusätzen

zur Temperaturabsenkung von Asphalt, yayıncı kurum, Bundesanstalt für

Straßenwesen, Bergisch-Gladbach (www.bast.de �Fachthemen �Straßenbau-

technik � temperaturreduzierte Asphaltbauweisen �Erfahrungssammlung).

Bu kılavuzun baskısı sırasında güncel durum: Mayıs 2008

[4] Warm mix asphalt: european practice. Publication no. FHWA-PL-08-007

der US Federal Highway Administration, Februar 2008

(www.international.fhwa.dot.gov, Fax: 001 202 366 9626)

En

erji

Sar

fiya

tı Isıtma

Buharlaşma

Isınma

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180

Sıcaklık [°C]

42

(Isı düşürme)Ilık karışım

Sıcak Karışım

Soğuk Karışım Yarı Ilık karışım

Yurtdışındaki Yöntemler ve Uygulamalar

Page 47: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

43

Alman asfalt federasyonu (DAV) hakkında ek bilgi ve diğer DAV-yayınları

Alman Asfalt Derneği DAV ve Alman Asfalt Araştırma Enstitüsü DAI

ve diğer yayınları hakkında (broşürler, rehberler ve araştırma raporları)

bilgi edinmek için:

www.asphalt.de � Literatur.

Ek 2

Page 48: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

44

DAV/DAI nin mevcut yayınlarına genel bakış (broşürler, rehberler ve araştırma raporları).

� Leitfaden: Temperaturabgesenkte Asphalte (2009)

� Wiederverwenden von Asphalt (2008)

� Hinweise zur Sicherung der Nutzungsdauer von Walzasphaltbefestigungen (2008)

� Leitfaden: Qualität von Anfang an (2007)

� Leitfaden: Offene Asphalte, Teil 1: Wasserdurchlässiger Asphalt (2007)

� Leitfaden: Asphaltdeckschichten mit anforderungsgerechter Griffigkeit – Maßnahmenkatalog zur Planung und Ausführung (2., neubearbeitete Auflage April 2006)

� Leitfaden: Ratschläge für den Einbau von Walzasphalt (2004)

� Leitfaden: Richtiges Schließen von Aufgrabungen (2001)

� Leitfaden: Radwege planen und bauen mit Asphalt (1998)

� Nur noch mit abgesenkter Temperatur (Sonderdruck aus der Zeitschrift asphalt 4/2008)

� Walzasphalt zur Abdichtung landwirtschaftlicher Fahrsiloanlagen (Sonderdruck aus der Zeitschrift asphalt 3/2008)

� Gesprächskreis Bitumen: Temperaturabgesenkte Asphalte (2009)

� Gesprächskreis Bitumen: Neuer Sachstandsbericht 2006

� Einfluss von Straßenoberflächen auf die Verkehrsgeräusche innerorts (Sonderdruck aus der Zeitschrift asphalt 5/2006)

� Hinweise zum Umgang mit farbigen Asphalten (Sonderdruck aus der Zeitschrift asphalt 5/2005)

� Ökoprofil für Asphalt- und Betonpflasterbauweise (2010)

� Ökoprofil für Asphalt- und Betonbauweisen von Fahrbahnen (2009)

� Ökonomische Bewertung der lärmmindernden Wirkung offenporiger Asphaltdeckschichten (2003)

� Asphalt kann es – Der Baustoff für und mit Ideen (eine Leistungsübersicht) (1998)

� Gestalten mit Asphalt (1994)

� asphalt: Regelmäßiger Bezug der Fachzeitschrift für Herstellen und Einbauen von Asphalt(ca. 8 mal im Jahr, Giesel-Verlag – für Verwaltung und Ingenieurbüros kostenlos)

DAV/DAİ diğer yayınları ve kılavuzları

Page 49: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

45

Internet de www.asphalt.de � Literatur bölümünü ziyaret ediniz.

Uluslararası yayınlar (www.asphalt.de � Literatur � download � International)

� Splittmastixasphalt (Stone Mastic Asphalt/engl. Version) (2000/2005)

� Splittmastixasphalt (Taş Mastik Asfalt/türkische Version) (2000/2010)

� Temperaturabgesenkte Asphalte (Warm mix asphalts/engl. Version) (2009/2009)

� Temperaturabgesenkte Asphalte (Mieszanki mineralnoasfaltowe o obniżonej temperaturze/polnische Version) (2009/2010)

� Hinweise zur Sicherung der Nutzungsdauer von Walzasphaltbefestigungen (Guide Lines to ensure the usable Lifetime of hot mix asphalt pavements/engl. Version) (2008/2011)

� Qualität von Anfang an (Quality. Right from the start/engl. Version) (2007/2011)

� Asphaltdeckschichten mit anforderungsgerechter Griffigkeit (Asphaltsurface courses with specifiedskid resistance – Package of measures for design and work-execution/engl. Version) (2006/2011)

� Ratschläge für den Einbau von Walzasphalt (Guidance for hot mix asphalt paving operations/engl. Version) (2004/2011)

EAPA (European Asphalt Pavement Association) işbirliği ile:

� Leitfaden zum Stand der Technik bei Umweltschutzmaßnahmen an Asphaltmischanlagen in Europa – in englischer Sprache – Neuauflage Herbst 2007 – nur in elektronischer Form verfügbar

� Effective Safety Management in Asphalt Laying Operations (1999)

DAİ yayınları

� Dokumentation zur Langzeitbewährung von Deckschichten aus Splittmastixasphalt (SMA) und Gußasphalt (GA) auf Straßen mit getrennten Richtungsfahrbahnen – Eine Pilotstudie – (Prof. Steinhoff, Prof. Pätzold, 1998)

� Asphalt für Deponieabdichtungen: Deutsches Institut für Bautechnik: Allgemeine bauaufsicht-liche Zulassung: „Deponieasphalt für Deponieabdichtungen der Deponieklasse II“ mitzugehörigem Merkblatt (1996)

� Langjährig bewährte Asphaltstraßen unter schwerster Belastung (Dokumentation von Prof. Arand, 1995)

� Eignung von Asphalt für die Herstellung von Deponieabdichtungen (Gutachten von Dr.-Ing. Steffen, 1993)

Page 50: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

� „Griffigkeit ausgewählter Versuchsstrecken in Abhängigkeit von der Zeit“ (ZAFT Dresden, 2010)

� „Zerstörungsfreie Prüfung des zugänglichen Hohlraumgehalts von offenporigen Fahrbahnbelägen“ (TU Dresden/Hochschule Mittweida, 2010)

� „Überprüfung verschiedener lichttechnischer Kennziffern“ (Fraunhofer-Institut Stuttgart/TU Dresden, 2009)

� „Herstellung von Niedrigtemperaturasphalt (Walzasphalt) und Verwendung von Schaumbitumen: „Schaumbitumen-Heißmischgut“ (Universität der Bundeswehr München, 2008)

� „Untersuchung zur Wirksamkeit des Haftverbundes und dessen Auswirkung auf die Lebensdauer von Asphaltbefestigungen (TU Dresden, 2007)

� „Untersuchungen zur Ausbildung von Pflasterkonstruktionen mit Asphalttragschichten unter hohen Verkehrsbelastungen“ (RU Bochum, 2006)

� „Optimierung der Zusammensetzung wasserdurchlässiger Asphaltbefestigungen“ (TU Darmstadt/TU Dresden, Oktober 2005)

� „Kontrollprüfungen mit Mischgut aus wiedererwärmten Bohrkernen“ (TU Darmstadt, März 2005)

� „Möglichkeiten und Grenzen der Temperaturabsenkung bei Herstellung und Einbau von Walzasphaltmischgut“ (IFTA Essen, November 2004)

� „Auswirkungen unterschiedlicher Verbundsysteme auf die mechanischen Eigenschaften eines mehrschichtigen Asphaltpaketes“ (TU Braunschweig, November 2004)

� „Bindemittelgehaltsbestimmung unter besonderer Berücksichtigung des unlöslichen Bindemittel-gehaltes nach DIN 1996 T.6“ (HTW Dresden, Januar 2004)

� „Vergleichende Untersuchung von Asphaltkonstruktionen für schwerste Beanspruchungen“ (STUVA, Studiengesellschaft für unterirdische Verkehrsanlagen e.V., Köln und ISAC Institut für Straßenwesen Aachen, RWTH Aachen, Juni 2003)

� „Überprüfung der Eignung des dynamischen Stempeleindringversuches zur Beurteilung der Verformungseigenschaften von Asphalt und Schaffung eines Bewertungshintergrundes“ (TU Braunschweig, 2003)

� „Verfahren zur Herstellung besonderer Mikrostrukturen an der Oberfläche von Asphaltdeck-schichten“ (TU Darmstadt, Februar 2003)

� „Nutzungsdauer von Asphaltbefestigungen in Abhängigkeit vom Verdichtungsgrad“ (TU Braunschweig, 2000)

� „Polier- und Griffigkeitsuntersuchungen an Asphalten im Laboratorium zur Prognostizierung der Griffigkeit von Asphaltoberflächen“ (Institut Dr.-Ing. Gauer, Regenstauf, 1999)

DAI yayınları

Kısa araştırma raporları

46

Page 51: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

� „Der Einfluss der Viskosität des Bitumens auf die Raumdichte von Asphalt bei konstanter Verdichtungsarbeit und vorgegebener Verdichtungstemperatur“ (Hochschule f. Technik und Wirtschaft Dresden, 1998)

� „Einfluss von Rückgewinnung, Herstellung und Lagerung von Asphalten auf die Eigenschaft von Polymerbitumen“ (Hansa-Bau-Labor Hamburg, 1998)

� „Schonende Wiedererwärmung von Asphaltmischgut zur Herstellung von Asphaltprobekörpern für mechanisch/physikalische Prüfungen“ (TU Braunschweig, 1998)

� „Bewährung speziell konzipierter Asphalte in der Praxis“ (TU München, 1998)

� „Prognostizierung des Haftverhaltens von Asphalten mittels Spaltzugfestigkeitsabfall –Schaffung eines Bewertungshintergrundes“ (TU Braunschweig, 1998)

� „Einfluss von Temperatur und Temperaturrate auf den Verformungswiderstand frisch verlegter Asphaltdeckschichten während Abkühlung und Wiedererwärmung“ (TU Braunschweig, 1998)

� „Erhöhung der Anfangsgriffigkeit von Asphaltdeckschichten“ – Pilotstudie – (TH Darmstadt, 1997)

� „Einfluss des Verfahrens zur Wiedererwärmung von Asphalten im Laboratorium auf die Eigenschaften des Bindemittels“ (TU Braunschweig, 1996)

� „Möglichkeiten zur Verringerung der Misch- und Einbautemperatur von Asphalt“ (TU Berlin, 1993)

� „Eignung von Asphalten als Baustoff für Basisabdichtungen von Deponien“ (TU Braunschweig) Teil 1 1992 und Teil 2 1997

� „Auswirkung der Wiederverwendung von Ausbauasphalt auf das Langzeitverhalten von Asphaltbinder- und Asphaltdeckschichten“ (Universität Karlsruhe, 1991)

� „Entwicklung und Erprobung eines automatisierten Probenahmeverfahrens für Asphaltmischgut“ (TU Braunschweig, 1991)

� „Bewertung verschiedener Einflüsse auf den Mischprozess von Asphalt bei Mitverwendung von Asphaltgranulat mit Hilfe eines Modellmischers“ (TU Berlin, 1991)

� „ Untersuchungen zum Elutionsverhalten von Asphaltgranulat – Verfahren und Bewertung“ – Teil 1 – (Universität Bochum, 1989)

� „Untersuchungen zum Elutionsverhalten von Straßenaufbruch – Einfluss unterschiedlicher Teer-anteile“ – Teil 2 – (Universität Bochum, 1989)

� „Auswirkungen der Wiederverwendung von Ausbauasphalt auf das Langzeitverhalten bituminöser Tragschichten“ (Universität Karlsruhe, 1988)

Diğer kısa araştırma raporları istek üzere. Buradaki aktualite: 2010

47

Page 52: Ilık Asfalt Karışımları - asphalt.de · Karayolları Araştırma Enstitüsü (BAST) tarafından viskozitesi değiştirilmiş bi-tümler (hazır ürün) ve viskozite değiş-

aspha-min GmbHLise-Meitner-Str. 3563457 Hanau • GermanyFon +49 6181 98 388 97Fax +49 6181 98 388 [email protected]

Deutscher Asphaltverband e.V. · Schieffelingsweg 6 · 53123 Bonn · GermanyFon +49 228 97 96 5-0 · Fax +49 228 97 96 5-11E-Mail [email protected] · Internet www.asphalt.de

Sasol Wax GmbHWorthdamm 13-2720457 Hamburg • GermanyFon +49 40 78 115 711Fax +49 40 78 115 [email protected]

Ruthmann GmbHNohlmannstraße 1341836 Hückelhoven • GermanyFon +49 24 33 90 49-0Fax +49 24 33 90 [email protected] www.ruthmann-faser.de

Turkish version sponsored by:

baubar GmbHSüdring 844787 Bochum • GermanyFon +49 234 606 00 323Fax +49 234 606 00 329TR +90 535 071 64 [email protected]