5
ESERCIZI 16 E ::J Q) c E o c Q) c o .~ c U Q) U <Il t! Q) •... .:3 l •• animai; animalis Nomi neutri della terza declinazione ad altissima frequenza animale; essere vivente capta, capitis capo; capitale; vita; cima; origine poesia, carme; canto; verso carmen, carminis corpo, organismo; cadavere; complesso corpus, corporis accusa; crimine, colpa, delitto crimen, criminis fiume flumen, fluminis genere; nascita; stirpe; popolo; specie; modo genus, generis ius, iuris diritto; legalità; giustizia; autorità litus, litoris costa, litorale mare; acq ua di mare mare, maris nome; titolo; fama; apparenza; pretesto nomen, nominis opus,operis opera; lavoro; fatica; attività; opera d'arte bocca; volto; viso; testa; sguardo os. orts scelus, sceleris azione scellerata; delitto; sciagura stella, astro sidus, sideris tempus, temporis tempo; ora; stagione; periodo, circostanza vulnus, vulnerls ferita Completa la seguente tabella con i casi mancanti (nomi neutri della terza declinazione). genitivo pl, dativo/ ablativo pl. nom./acc.! voc. sing. nom.!acc.l voc. pl. vulnerum maribus genitivo sing. ablativo sing. __ ._.__ ..__ ._.... __._ '._'_.!e_"!R.?!...a._ ..___._ ..__ .. ___ .... _. . . . __ .._. ._._. _. __ ._ ---------- ------------------------_.-1--. - ------.---.---.- --.--~--------- lUS litoris --------1------------- --.---.---.----.------- -- -------1-------.-- opere ~ Declina al singolare e al plurale le seguenti coppie di aggettivi e sostantivi. os (oris) parvum - corpus magnum - clarum opus - fledum crimen ~ Cerchia la traduzione corretta dei seguenti nomi neutri della terza declinazione. con il corpo [corpori - corpore] - i mari (sogg.) [mares - maria] - dei diritti [iurum - iurium] - del- le bocche [orum - orium] - alla stella isidere - siderii - dei fiumi (flumenum - jluminum] -le feri- te (ogg-.) [vulneres - vulnera]

III Decl Neutri Eserc Lingua Magistra

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Latin

Citation preview

Page 1: III Decl Neutri Eserc Lingua Magistra

ESERCIZI16E::JQ)cEocQ)co.~cUQ)U<Ilt!Q)•....:3

l •

••

animai; animalis

Nomi neutri della terza declinazione ad altissima frequenza

animale; essere viventecapta, capitis capo; capitale; vita; cima; origine

poesia, carme; canto; versocarmen, carminiscorpo, organismo; cadavere; complessocorpus, corporisaccusa; crimine, colpa, delittocrimen, criminis

fiumeflumen, fluminisgenere; nascita; stirpe; popolo; specie; modogenus, generis

ius, iuris diritto; legalità; giustizia; autorità

litus, litoris costa, litoralemare; acq ua di maremare, marisnome; titolo; fama; apparenza; pretestonomen, nominis

opus,operis opera; lavoro; fatica; attività; opera d'artebocca; volto; viso; testa; sguardoos. orts

scelus, sceleris azione scellerata; delitto; sciagura

stella, astrosidus, sideristempus, temporis tempo; ora; stagione; periodo, circostanzavulnus, vulnerls ferita

Completa la seguente tabella con i casi mancanti (nomi neutri della terza declinazione).

genitivo pl, dativo/ablativo pl.

nom./acc.!voc. sing.

nom.!acc.lvoc. pl.

vulnerummaribus

genitivo sing. ablativo sing.

__._.__..__._....__._'._'_.!e_"!R.?!...a._..___._..__..___...._. . . .__ .._. ._._._.__._

---------- ------------------------_.-1--. - ------.---.---.- --.--~---------

lUS

litoris--------1------------- --.---.---.----.------- -- -------1-------.--

opere

~ Declina al singolare e al plurale le seguenti coppie di aggettivi e sostantivi.

os (oris) parvum - corpus magnum - clarum opus - fledum crimen

~ Cerchia la traduzione corretta dei seguenti nomi neutri della terza declinazione.

con il corpo [corpori - corpore] - i mari (sogg.) [mares - maria] - dei diritti [iurum - iurium] - del-le bocche [orum - orium] - alla stella isidere - siderii - dei fiumi (flumenum - jluminum] -le feri-te (ogg-.) [vulneres - vulnera]

Page 2: III Decl Neutri Eserc Lingua Magistra

Abbina la forma latina alla traduzione italiana corretta.

1. []]vulneribus2.0scelere3. O mari4. O litoribus

5. O iuri6. O maria7.Dtempora8. O scelerum

A. al dirittoB. i mari

E. dei delittiF. al mareG. ai litoraliH. per le ferite

C. o tempi!D. con il delitto

~ Traduci i seguenti sintagmi.

dignum genus - iura certa - rapidorum animalium - magnis sceleribus - magno nomine - aequis iu-ribus - improbo crimine - ad altum mare - novis sideribus - docto carmine - nudo corpore - Longatempora - magni oris

I[JI Traduci i seguenti sintagmi.

nel corpo - alle stelle - dei nomi - a causa delle ferite -le opere (ogg.) - nel mare - ai diritti - deldelitto - alle coste (moto a luogo) - per mezzo del capo - agli animali - delle bocche - al fiume- nella nascita - nella fama

•• Di ognuno dei seguenti nomi maschili, femminili e neutri della terza declinazione rico-nosci il gruppo di appartenenza e quindi indica le uscite dell'ablativo singolare, del no-minativo e del genitivo plurali.

ablativo sing. nominativo pl, genitivo pl,gruppo

mare, marzs, n.

j)tl~s,Ptlrtis, ffrater,urbs, urbis, fuulnus, uulneris, n.litus, litoris, n.civitas, civitatis, f

DI Completa la seguente tabella con casi mancanti (nomi maschili, femminili e neutridella terza declinazione).

nominativo genitivo ablativo I nominativo genitivo accusativosing. sing. sing. I pl, pi. pi.

corporis......_ ..... _---_._-_ ..__ ......... _-_._--_ ..... __ ..... __ ._---_ ..-

vocesnominum

, .... .......

carmen ..

..fratre

---

sidera....... ......

honor

Page 3: III Decl Neutri Eserc Lingua Magistra

16individua declinazione, caso, genere, numero e funzione logica dei seguenti sostantivi, .;::::;poi traducili (riepilogo dei nomi delle prime tre declinazioni). Nel caso di possibilità di- <ll

verse, individuale e traducile tutte. cEocaetas - vias -foga - urbi - genera - opus - artes - honore - filium - voluptatum - bella - p rincipumQj

- imperiis - artium - consilium - marium - murium - auxilium - iuvenum - hortum - ludorum - §laudum - regnum - regum - morbum - proeliorum - originis - generis - incolis - castris - vini - .~cibos - monti - tribunali - apri - avi - mari - agri - duci - doni - denti -fonte - ordine - domine ~- capite - amice - virtus - vulgus - philosophus - laus - floribus - legibus - avibus - virus - moribus ;;;- nomina - bella - capita - hasta - cocblearia - altari j

II:I Nelle seguenti frasi scegli la forma corretta tra le due proposte, poi traduci.

1. Classis navum/navium longarum ad Britanniae litora/litores adventabat, sed iam a regibusBritanniae cunctae copiae barbarorum hominum/hominium colligebantur atque nostri milites exspec-tabantur. 2. Solis multorumque siderum/siderium lux clara et grata hominibus est. 3. Ante Martisdelubrum lapidea sedilia/sedila sunto 4. Multa virtutum/virtutium exemplaria a Cornelio Nepote, hi-storiarum scriptore, nobis praebentur. 5. Asinus asino pulcher est, atque homines non dissimiles (di-versi, nom. m.) sunt ab animalis/animalibus. 6. In Dionysio, Syracusarum tyranno, perfidus animusfuit: matrem enim cum parvis filiis e loco edito in mare/marem praecipitavit multaque alia scelera/sce-leria commisit. 7. Turrium/Turrum altitudo et magnum. opus/operem Romanorum militum animosnon deterrebat. 8. Ferro ignique hostium vicos delebimus, animalia/animala rapiemus, silvas sine mo-ra incendemus. 9. A subita Numidarum incursione equitum Romanorum agmina/agminia perturba-ta sunto 10. Leges atque iura/iuria libertatem civium patriaeque custodiunt.

(Il...J

11I Completa le seguenti frasi con i nomi della terza declinazione richiesti opportunamen-te declinati, poi traduci.

1. Equites (calcar, -aris, n.) equos suos incitaverunt. 2. In nostro (ovile, -is, n.).................................. multae iouis, -is, f) sunto 3. Leo rex (animai, -alis, n.).................................. et aquila regina (avis, -is, f) est. 4. Magna est in (ho-mo, -inis, m.) " cupiditas multorum (opus, -eris, n.) .5. (sidus, -eris, n.) sunt viatorum (lumen, -inis, n.) .6. Ante (nox, noctis, f) pastores (grex, gregis, rn.) in(ovile, -is, n.) reducent. 7. Semper Tulliae (mare, -is, n.) .promittis et (mons, montis, m.) et multa pulchra (monile, -is, n.)

lEI Traduci le seguenti frasi (riepilogo dei nomi neutri della terza declinazione).

1. Apud Padi jluminis ripas est Marci Valerii villa quae agros et armenta praebet: post aedifìcium hor-tos umbrosos et silvas opacas videbam. 2. In Sicilia a remigibus in maris litoribus multa carmina ca-nebantur quae plerumque deo Pani dedicabantur. 3. De vallo Romani cives saxa in hostes inieceruntet multos saucios cum molestis vulneribus fogaverunt. 4. Ab Hispania cum copiis, equis elephantisque(animalibus militibus nostris ignotis) Hannibal in Italiam per Alpes pervenit et multis pugnis Romanaslegionesprojligavit: primum apud Trebiam Ticinumque jlumina, deinde apud Trasimenum, deniqueapud Cannas. 5. In animo meo numquam pax erit cum civibus qui patriae libertatem vendunt et sce-lera agunt. 6. Sapientium vocespoètarumque carmina saepe uos, ingrati ciues, obiurgaverunt: nam di-gnum nomen et libertatem contempsistis. 7. Sola animalia - dictum est olim a philosopho - ueram pa-cem cognoscunt: nam vita hominum semper curarum aerumnarumque plena est; si (se) maiorum etprincipum praeceptis recteparebimus, animi pacem inveniemus.

r<:!~:

----------------------------------------~

Page 4: III Decl Neutri Eserc Lingua Magistra

161. Perché il viandante entra nel bosco?2. Che cosa cerca?3. Quale osservazione gli fa pronunciare parole di disprezzo verso il platano? 'E

o4. Come si difende la pianta? ~5. Analizza caso, genere e numero dei nomi della terza declinazione sottolineati nel testo. §

'N6. Cerchia i nomi imparisillabi della terza declinazione. ~7. Individua tutti i sostantivi della terza declinazione e raggruppali in una tabella in base al ~

"Ogruppo di appartenenza. <Il

~8. Individua e sottolinea le forme verbali passive, poi analizzale (modo, tempo, persona, nu- 2

<Ilmcr~. ~

L'inganno delle Sirene TRADUCI

Le Sirene, secondo la mitologia, erano creature marine dal corpo di uccello e dalla testa didonna che vivevano in un'isola vicino alla Sicilia. Con il loro canto seducente ammaliavanoi marinai che, perso il controllo delle navi, finivano contro gli scogli. Le Sirene allora divo-ravano gli infelici naufraghi. Solo Ulisse riuscì a sfuggire alloro richiamo facendosi legare al-l'albero della propria nave e costringendo i compagni a tapparsi le orecchie con la cera.

Inter fororem procellarum et asperas.insidias scopulorum et dolos gurgitum, antiqui in mari vi-debant etiam Sirenas, quarum nomen homines fascinabat et quarum blandae vocessaepe audie-bantur. Sirenum blanditiae ad nautarurn auresperveniebant et tum nautae opus remorum et ru-dentium intermittebant: itaque naves ueloces' currebant sine gubernatorum cura. Sed improvidinautae ad rupes et ad taetram mortem a Sirenibus trahebantur. Ossa et capita nautarum mor-

tuorum propter Sirenum insidias horrendam ftaudem viatoribus monstrabant, sed dulce?- erantSirenum voceset multi alii nautae in ftaudem incidebant. A Sirenibus etiam animi debilium3 so-ciorum ,Ulixis allecti sunt; tamen callidus Ithacensis" dux caros sociosfoscinationi follacium5

Sirenum cerae auxilio subripuit.

1. veloces: "veloci" (norn. f. pl. concordaro con naves). 2. dulces: "affascinanti" (nom. f. pl. concordaro con uo-ces). 3. debilium: "deboli" (gen. rn. pl. concordaro con sociorum). 4. lthacensis: "di Iraca". 5. fallacium: "in-gannevoli" (gen. f. pl. concordato con Sirenum).

C'h "~o "0 ',., •.. '<ùe cOseunmltO?<,.·ci;~>....-, -- .:" .. :' ",-- ' ..' " ." ';

·1~deia~~:s~~~~:ed:T;7tiPci~~''é~~~L~;~·tl~~~~~d:~i~~~~:sici. Le antiche culture greca e Iati- punri-drvistai.perlo più esso è una

l1,!-,. comequelle d~lJaffi<Jggiorpar- narraziòneche descrive è.fitraeconte' dei po'poli dd. mondo .antico, 'tinÙ~gilltggi6' silTIbòli~6:Ìe~rig.j9-i ,.cercarono di rispondere con miti e degli elementi ;fÒM~e.nùli e:c!~ic",;Yleggenqe' ,ai- grandi· inrerrogativi.: 'c, presupposti-di Ufla(~~ul!~}'I mitish~tl.lttigliuoinini si po~gonodu~ differiscon().dàlIe{ay?lép9ichési

;~;:;i~;~~~~:~~~t~;~;-ifIe~~!sle~'-":>f,i!~~~~~nie~;);~~~~t~1{i8~~~: .~,. ',";?= ..~ ',S~J <'o" ,'?;:;;~=: c

, .ç .del.ffiqndo? come eperchéna- .",mente rnreso: proprioper' questo "'cle s2,,~iuJ,p:~turar.(trmiro- e St;ato~(Ahd'gli tiòntiniHI mito (dal"gr~-".:. ca:r~tte[è;spaZio~te~p~òi:ilèsti~or-. .~p~ss():fu,ièrpÌ'ehtço·co~é,un as~et-camjthos;~'~paiolaì.riarrazione;;leg~"'.' dinario, :cherituanda es~erièyic~n c;0f'~td:4~Hare-jigiosità.; .

Page 5: III Decl Neutri Eserc Lingua Magistra

Una serie di incredibili prodigi TRADUCI

Giulio Ossequente nella sua opera - Prodigiorum liber, forse del IV secolo d.C. - raccontaanno per anno i prodigi che nel corso del tempo si manifestarono ai Romani. Nel 166 a.c.se ne verificarono numerosi e alcuni veramente inspiegabili.

In Campaniae multis litoribus terra pluit. In Praenestino cruenti ceciderunt imbres. Apud Veioslana arboribus genita est. Terracinae in aede Minervae mulieres tres' sacra fociebant et sine uul-neribus exanimatae sunto Ad lucum Libitinae in statua equestri' aenea ex ore et pede aqua ma-navit diu. Galli Ligures deleti sunto Cum3 comitia ambitiose gerebantur et senatusì in Capitoliohabebatur, milvus volavit, mustelarn rapuit de cella deorum patris et in medio concilio patrummisit. Eodem temporet aedes Salutis de caelo tacta est. In colle Quirinali6 sanguis terra manavit.Lanuvii fax in caelo noctu conspecta est. Fulmine multae arbores discussae sunt Casini et sol cumsideribus per multas horas/ noctis visus est. Teani Sidicini puer cum quattuor manibus: et toti-dem pedibus genitus est. Urbs lustrata est et pax domi flrisqur? fuit.

(da Giulio Ossequente)

1. tres:"tre" (nom. f.). 2. equestri: "equestre" (abl. ( sing.). 3. Cum: "Mentre". 4. senatus: "il senato" (norn.).5. Eodem tempore: "Nello stesso tempo". 6. Quirinali: "Quirinale" (abl. m.). 7. per multas horas: "per mol-te ore". 8. cum quattuor manibus: "con quattro mani". 9. domiforisque: "in patria e all'estero".

~ per verificare

(da Ampelio)!1~

_ ImariPer gli uomini del tempo di Ampelio (forse III secolo d.C.) tutte le terre emerse erano cir-condate dal mare Oceano, che aveva nomi diversi nei diversi continenti; Ampelio si so,ffer--ma sul Mediterraneo e sui mari dell'Italia.

Mare universum vocatur Oceanum et undique terras cingit. Oceanum e quattuor' regionibusirrumpit in terras: a septentrione vocatur Caspium, ab oriente Persicum, a meridie' Arabicum,Rubrum et Erytbraeum. ad occasum' magnum mare vel Athlanticum; mare commerciis totiusgeneris humani peragratur. Oceanum intrat in ftetum Gaditanum inter montes Abinnam etCalpem ob Herculis Columnas, deinde fate simul et longe effùnditur et medium terrarum or-bem inundat et nomina adquirit: Balearicum, quod Hispaniam adluit; Gallicum, quod Galliastangit; Ligusticum, quod Liguribus infonditur; Tuscum, 1Jrrhenum vel inferum, quod dextrumltaliae fatus cingit; Hadriaticum vel superum, quod sinistrum Italiae latus cingit.

1. quattuor: "quattro" (indecl.). 2. a meridie: "a mezzogiorno", cioè a sud. 3. ad occasum: "a occidente".

1. Sottolinea i nomi neutri della terza declinazione.2. Indica per i nomi sottolineati i seguenti casi.

dativo singolare: ablativo singolare: nominativo plurale: .genitivo plurale: ". dativo plurale: .

3. Evidenzia gli altri nomi della terza declinazione distinguendoli in maschili e femminili.4. Indica a quale gruppo appartengono i nomi maschili e femminili che hai evidenziato.

--------_ .._----- ..