„HISTORIA ŻOŁNIERZY SYBIRU WIDZIANA MOIMI OCZAMI”

Hubert Obrzut Klasa Via

Szkoła podstawowaim. Żołnierzy sybiru

w Lubawce

II wojna ŚwiatowaII wojna światowa rozpoczęła się wraz z atakiem Niemców na Polskę 1 września 1939 roku. Był to

wielki konflikt krajów obejmujący prawie całą Europę, a także wiele innych miejsc na całym świecie. W chwili wybuchu wojny Polska miała zawarty układ sojuszniczy z Francją z 1921 roku, układ sojuszniczy z Wielką Brytanią z 25 sierpnia 1939 roku oraz sojusz z Rumunią (obowiązujący jednak tylko w przypadku ataku ze strony ZSRR). Niemcy były powiązane paktem antykominternowskim z Japonią i Włochami.

Niemcy napadły Polskę od zachodu. Polacy dzielnie bronili swój kraj, jednak mieli o wiele mniej wojsk, dlatego wojska niemieckie coraz bardziej posuwały się w stronę Warszawy. Dodatkowo 17 września 1939 roku od wschodu napadła na Polskę Rosja. Był to niespodziewany ruch, którego Polacy w ogóle się nie spodziewali. Z 17 na 18 września władze polskie, a także wojsko rozpoczęły ewakuację do Rumunii i na Węgry. Jednak pomimo podjętych działań, kilkaset tysięcy Polaków dostało się do niewoli niemieckiej lub rosyjskiej. Wielki obóz, do którego dostało się bardzo dużo Polaków znajdował się w mieście Oświęcim, tam zginęło wielu naszych rodaków. Polska byłą wtedy w tragicznej sytuacji, jednak Polacy i tak chcieli odzyskać swoją niepodległość, próbując walczyć z nieprzyjacielem.

DeportacjeW czasie II wojny światowej w latach 1940-1941 doszło do masowych deportacji Polaków na Sybir.

Na stacje przyjeżdżały bydlęce wagony i zabierały tysiące Polaków. Do pierwszej deportacji doszło 10 lutego 1940 roku. Jej ofiarą padli głównie osadnicy wojskowi, pracownicy leśni, pracownicy PKP i niżsi urzędnicy państwowi. Wywieziono wtedy około 220 tysięcy ludzi.

Druga deportacja, miała miejsce nocą z 12 na 13 kwietnia 1940 roku. Deportowanych było około 320 tysięcy, czyli najwięcej ze wszystkich deportacji. Deportowane były głównie rodziny: policjantów, wojskowych, wysokich urzędników państwowych, pracowników służby więziennej, nauczycieli, działaczy społecznych, kupców, a także przemysłowców.

Do trzeciej deportacji doszło w czerwcu 1940 roku. Objęła ona głównie bieżeńców, czyli ludzi, którzy w obawie przed wojskami niemieckimi uciekli na Wschód. Wywiezionych zostało wtedy około 240 tysięcy ludzi.

Czwarta, ostatnia deportacja miała miejsce rok później niż trzecia, czyli w czerwcu 1941 roku. Deportowani byli głównie kupcy, rzemieślnicy, handlarze i mieszkańcy wiosek oraz miast. Wywieziono wtedy na Sybir około 300 tysięcy ludzi.

SyberiaNa zdjęciu poniżej, czerwonym kolorem zaznaczona jest Syberia. Jest to kraina geograficzna położona na północy Azji, między Uralem na zachodzie, Oceanem Arktycznym na północy, działem wód zlewisk Oceanu Arktycznego i Spokojnego na wschodzie, oraz stepami Kazachstanu i Mongolii na południu.

Mieszkanie na SybieriiMieszkaniem na Sybierii była jednoizbowa lepianka, z jednym małym okienkiem.

Podłoga udeptana była z gliny. Prawie wszędzie podłogi były gliniane. Polacy sami robili cegły z gliny, susząc je na słońcu a później murowali z tych cegieł kuchnię, na której gotowali zupę. Kuchnia dawała im prócz ciepłego jedzenia, także ciepło. W lepiance było najczęściej jedno małe okienko i jedne drzwi zbite z drążków. Z kołków i żerdzi zrobione były prycze, dospania, a kilka drewnianych pieńków służyło jako krzesełka. Gdy po przebudzeniu w lepiance było ciemno, najczęściej przyczyną była nocna, wielka zawieja, tzw. buran, który zasypywał okienko i wejście górą śniegu. Przekopywano wtedy tunel, którym wychodzono na zewnątrz. Nie było jednak potrzeby częstego opuszczania lepianki, bo jedyna studnia w kołchozie była w czasie mrozów zamarznięta, więc na wodę ustawiano naczynia ze śniegiem do roztopienia. Trzeba było tylko chodzić po węgielki na rozniecenia ognia. Było dobrze, gdy drzewo nagromadzono w lecie i złożone leżało w lepiance. Z brzozy obdzierano płaty białej, cienkiej kory służące do rozpałki. Życie na Syberii było dla każdego człowieka bardzo ciężkie.

Praca SybirakówPolacy tak jak i inni zesłańcy pracowali bez

odpoczynku. Nie było żadnej niedzieli. Nie mieli zegarka. Praca w lesie oraz w kopalniach, do której przeznaczono większość zesłanych, wymagała przede wszystkim znacznej siły fizycznej. Najczęściej przymus pracy obejmował wszystkich zesłańców do 60 lat. W wielu miejscach dolną granicą rozpoczęcia pracy było 12 lat (zdarzało się jednak zmuszanie do pracy dzieci 9-letnich). Dla dzieci i młodzieży pozostawiano najczęściej zajęcia najlżejsze, ale i najgorzej płatne. W pracy w lesie posługiwano się najprostszymi narzędziami, których zresztą często brakowało lub były złej jakości. Najcięższe roboty wykonywano w lesie w sezonie zimowym. Trwał wówczas wyrąb lasu.

Ubranie na SyberiiNie było ubrań dostosowanych do ciężkich

mrozów. Tak więc ludzie przeziębiali się, odmrażali sobie ręce, nogi i nosy. Przed mrozem zabezpieczano się najczęściej poprzez nakładanie na siebie w kilku warstwach ciepłych ubrań, czasem wszystkich, jakie posiadano. Watowane spodnie i kurtki oraz czapki uszanki i grube rękawice były dla Polaków tylko marzeniem. Brak zapasowej odzieży powodował, iż chodzono cały czas w tych samych rzeczach. Niedostatek mydła, zastępowano ługiem z popiołu drzewnego, ale i tak rzadko były solidnie prane. Nic zatem dziwnego, że w większości osad pojawiła się wszawica. Ludzie często chorowali przez co nie mogli pracować, a przecież za pracę dostawali jedzenie, więc w takim okresie chorym ludziom ciężko było przetrwać na Syberii. Wtedy niezawodna była pomoc bliskich, którzy dzielili się jedzeniem mimo, że sami ledwo wiązali koniec z końcem.

Wyżywienie na SyberiiGłówną treść syberyjskiej codzienności stanowiła nieustanna troska o kawałek chleba oraz

ciężka, często ponad siły praca. Obraz przeżyć związanych z tymi zjawiskami to w dużej mierze sens zesłańczego obrazu Syberii. Głód, prowadzący do skrajnego wyczerpania, a nawet śmierci i głód jako widmo ciążące nad większością zesłańców - to aż nadto wyraźnie utrwalony w pamięci polskich zesłańców atrybut syberyjskiej poniewierki. Stykali się z nim niemal nieustannie, ale chyba nie było polskiej rodziny, której nie zajrzał on w oczy. Stałe niedożywienie, było na skraju zagłady głodowej . W związku z nim miały miejsce dramatyczne przeżycia psychiczne, bo głód popychał do czynów łamiących system wartości, czynów odczuwanych wówczas jako poniżenie samego siebie. Taki wymiar uzyskiwała przecież wielokrotnie kradzież, oraz uprawiane przez wielu, zwłaszcza przez dzieci, żebractwo. Ale ów syberyjski głód miał też i inne znaczenia. Ich treść wyznaczała walka rodziców o zdobycie choćby garści pożywienia dla ginących na ich oczach dzieci, czy też wzajemne okłamywanie się członków rodziny i zapewnianie o własnej sytości, by dziecko lub rodzica zachęcić do zjedzenia ostatniego kawałka chleba czy ostatniego ziemniaka. Syberyjski głód to także zjawisko wyzwalające gesty ludzkiej solidarności, gesty zyskujące wartość ratowania życia. Wszystko to składało się na obraz Syberii i syberyjskiej gehenny Polaków. Chleb był marzeniem nieosiągalnym. Cały posiłek to 2 razy dziennie ta sama zupa kartoflana z kaszą, całkiem postna i do tego tak mało, że nie można było najeść się do syta.

Władysław AndersWładysław Anders urodził się 11 sierpnia 1892 w Błoniu, a zmarł 12 maja 1970 roku w Londynie. W

lutym 1940 roku został wywieziony do Moskwy, gdzie trafił do więzienia. Sowietom nie udało się złamać Andersa, który, mimo wielokrotnie ponawianych prób nie zdecydował się na wstąpienie do Armii Czerwonej. 4 sierpnia 1941 roku, na podstawie porozumienia polsko-sowieckiego, Anders został zwolniony z więzieni. W tym dniu mianowano Andersa naczelnym dowódcą Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. 11 sierpnia uzyskał stopień generała dywizji. Anders przystąpił wtedy do organizowania polskich jednostek. Warunki ku temu były wysoce niesprzyjające, co związane było z nieprzychylną polityką sojusznika radzieckiego. Polak musiał borykać się z kłopotami organizacyjnymi, żywieniowymi i zaopatrzeniowymi, co zmusiło go do podjęcia starań o ewakuację sił polskich z terytorium Związku Radzieckiego. Anders, pod presją Józefa Stalina i rządu sowieckiego, zdecydował wiosną 1942 roku na ewakuację swoich wojsk do Iranu. Po wyprowadzeniu żołnierzy i blisko 20 tys. ludności cywilnej - 12 września 1942 roku Anders objął stanowisko dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie. W czasie pobytu na Bliskim Wschodzie angażuje się w działalność polityczną – spotyka się z gen. Sikorskim premierem Rządu Emigracyjnego, którego był przeciwnikiem. 19 sierpnia 1943r. Anders zostaje mianowany dowódcą 2. Korpusu Polskiego. Wraz ze swoją jednostką bierze udział w kampanii włoskiej, walcząc w szeregach brytyjskiej armii. Po przybyciu na Półwysep Apeniński Polacy pod wodzą Władysława Andersa staczają m.in. bitwę pod Monte Cassino (w maju 1944 roku), a następnie biją się pod Ankoną, na linii Gotów i wreszcie zdobywają Bolonię.

Po wojnie pozostał na emigracji. W 1954 r. został członkiem Rady Trzech. Pochowano go na polskim cmentarzu pod Monte Cassino.

Zygmunt BerlingZygmunt Berling urodził się 1896 roku, a zmarł 1980 roku.Gdy tereny wileńskie zajęła Armia Czerwona, Berling został aresztowany przez NKWD. Więziono go

w Starobielsku, a potem w Moskwie. Zdecydował się na współpracę z Sowietami, co niewątpliwie uratowało mu życie. Prawdopodobnie podzieliłby los swoich kolegów pomordowanych w Katyniu. Obok kilkunastu innych oficerów Berling stał się jednym z ludzi Związku Radzieckiego. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski został szefem sztabu 5. Dywizji Piechoty, wstępując tym samym do formowanej armii gen. Władysława Andersa. Po ewakuacji Armii Polskiej do Iranu, Berling nie podporządkował się dowództwu i pozostał na terenie ZSRS, za co zaocznie skazano go na śmierć za zdezerterowanie. Rozpoczął wtedy współpracę z prokomunistycznymi organizacjami polskimi. Nawiązał kontakt ze Związkiem Patriotów Polskich. M.in. za jego sprawą rozpoczęto tworzenie Wojska Polskiego na terenie ZSRS w 1943 roku. W maju został dowódcą 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, którą następnie przekształcono w 1. Armię Wojska Polskiego. Został awansowany do stopnia generała. 1. Dywizją kierował m.in. podczas bitwy pod Lenino. Pierwsza batalia Polaków skończyła się katastrofą. Winą za niepowodzenie obarczano Berlinga, który w zły sposób szafował siłami swoich żołnierzy. W marcu 1944 roku został dowódcą 1. Armii Wojska Polskiego. Później, wraz z Armią Czerwoną wkroczył w granice Rzeczpospolitej. Gdy dowódcy radzieccy odmówili pomocy walczącym powstańcom warszawskim, Berling samowolnie zorganizował desant na Czerniakowie, za co pozbawiono go stanowiska. Akt ten był niewątpliwie patriotyczną manifestacją Berlinga, który z Pragi obserwował wykrwawianie się stolicy. Niestety, pomoc nie była wystarczająca, a żołnierze Berlinga po raz kolejny zostali zdziesiątkowani. To chyba przesądziło o losie niepokornego generała. 30 września 1944 roku Józef Stalin osobiście odwołał Polaka z pełnionego stanowiska. Taką przynajmniej wersję przedstawiał w swoich wspomnieniach Berling.

Okoliczności powstania Armii Polskiej w ZSRR

Tworzenie Armii Polskiej w ZSRR było jednym z ważniejszych problemów rządu. 12 sierpnia 1941 roku Prezydium Rady Najwyższej ZSRR wydało dekret o udzieleniu amnestii obywatelom polskim i uznało ich obywatelstwo polskie, a dwa dni później została podpisana polsko-radziecka umowa wojskowa. Szefem polskiej akcji wojskowej w ZSRR Sikorski mianował gen. Zygmunta Szyszko-Buhusza, a dowódcą Armii Polskiej uwolnionego z radzieckiego więzienia gen. Władysława Andersa. Miejsce formowania armii zostało wyznaczone na wschód od Wołgi w Buzułuku, Tockoje i Tatiaszczewo, a od lutego 1942 roku zostało przeniesione do Jangijul i Ługowoje koło Taszkentu. W połowie października 1941 roku Armia Polska w ZSRR liczyła około 25 tys. szeregowych i podoficerów, oraz 2 tys. oficerów. Od początku tworzenia armii pojawiły się problemy związane z liczebnością polskich oficerów internowanych z ZSRR. Radzieckie władze przekazały listę 1650 oficerów, podczas gdy wg danych polskich było ich około 5 tysięcy, co okazało się było liczbą zaniżoną.

OkolicznoSci powstania Armii Polskiej w ZSRR

Armia Polska powstawała w czasie, kiedy sytuacja militarna ZSRR była bardzo ciężka-inicjatywa wojenna była w rękach Niemiec, które zajmowały coraz dalsze tereny kraju. Utrudniało to organizację i zaopatrzenie polskich jednostek wojskowych. Dla rządku polskiego szybkie powstanie armii i włączenie jej do działań wojennych miało ogromne znaczenie prestiżowe i było ważne ze względu na pozycję Polski na arenie międzynarodowej. Umowa wojskowa z ZSRR przewidywała, że Armia Polska będzie częścią sił zbrojnych suwerennego państwa i organizacyjnie będzie podlegać władzom polskim, a jedynie operacyjnie dowództwu radzieckiemu. Ustalono również, że będzie ona powstawała w możliwie najkrótszym czasie, ale walkę podejmie, gdy osiągnie pełną gotowość bojową. Jesienią 1941 roku gotowość bojową osiągnęło tylko 5 Dywizji Piechoty uzbrojonych przez ZSRR. Pozostałe, z powodu trudności wojennych nie otrzymały pełnego uzbrojenia z dostaw brytyjskich.

Przy końcu listopada 1941 roku Władysław Sikorski wizytował oddziały tworzącej się armii, do której stale napływali nowi ochotnicy. Podczas wizytacji 3 grudnia 1941 roku doszło do spotkania Sikorskiego, Andersa i ambasadora RP w ZSRR Stanisława Kota ze Stalinem i Mołotowem. W czasie spotkania zapadła decyzja o powiększeniu Armii Polskiej do liczby 96 tys. ludzi i o ewakuacji 25 tys. żołnierzy do Iranu. Na zakończenie rozmów 4 grudnia podpisana została kolejna deklaracja o wspólnej walce, przyjaźni i wzajemnej pomocy.

Bitwa pod Monte CassinoW 1944 roku rozegrała się bitwa pod wzgórzem Monte Cassino. Brało w niej udział wojsko pod dowództwem generała Władysława Andersa oraz wojsko brytyjskie. 17 maja 2. Korpus wznowił natarcie, które zakończyło się zdobyciem łańcucha wzgórz i nawiązaniem styczności poprzez patrole z angielską 78. Dywizją Piechoty. 18 maja w godzinach rannych patrol 12. Pułku Ułanów Podolskich, dowodzony przez podporucznika K. Gurbiela, dotarł do opuszczonego nocą przez Niemców klasztoru. Na wzgórzu Monte Cassino znajduje się polski cmentarz, na którym pochowany jest generał Władysław Anders.

Bitwa pod LeninoBitwa pod Lenino stoczona była w dniach 12 - 13 października 1943 nieopodal wsi Lenino , na Białorusi pomiędzy

radziecką 33 Armią pod dowództwem gen. płk. Wasilija Gordowa ( Front Zachodni) i walczącą w jej składzie polską 1. Dywizją Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, a Wehrmachtem.

Punktualnie o 5.55 artyleria polska otworzyła ogień. Pod jego osłoną ruszyły czołowe kompanie 1. brygady piechoty. Żołnierze dość szybko pokonali rzekę. Jednak gdy podeszli na 200 - 300 m od niemieckich okopów, spotkał ich morderczy ogień broni maszynowej i moździerzy. Część pododdziałów okopała się przed zaporami z drutu kolczastego, część wdarła się do pierwszej transzy niemieckiej. Dalsze natarcie załamało się.

12 października 1943 roku 1 Dywizja Piechoty im. T. Kościuszki wzmocniona 1. pułkiem czołgów, 1. kompanią rusznic przeciwpancernych, 1 kompanią fizylierek i kompanią karną, licząca ok. 12 400 żołnierzy, pod dowództwem gen. Zygmunta Berlinga wraz z radzieckimi 290. i 42. Dywizją Piechoty, wspierane przez oddziały pancerne i artylerię przekroczyły rzekę Miereję.

1 Dywizja Piechoty przełamała obronę nieprzyjaciela, ale nie w pełni wykonała swoje zadanie. Związała i wykrwawiła znaczne siły przeciwnika. W walkach Niemcy stracili 1500 żołnierzy, a 326 dostało się do niewoli. Zniszczono 72 karabiny maszynowe, 42 działa i moździerze, 2 czołgi oraz strącono 5 samolotów.

W czasie walk dywizja wraz z jednostkami wsparcia poniosła tak ciężkie straty (510 zabitych, 1776 rannych, a 776 dostało się do niewoli niemieckiej lub zostało uznanych za zaginionych bez wieści, tj. ok. 25% całego stanu osobowego), że po dwóch dniach walki musiała zostać wycofana z pierwszej linii.

Zbrodnia katyńskaZbrodnia Katyńska to skrytobójczy mord dokonany przez Sowietów na blisko 22 tysiącach obywateli państwa

polskiego, których – po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski 17 września 1939 r. – wzięto do niewoli lub aresztowano. Na podstawie tajnej decyzji Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) z 5 marca 1940 r., zgładzono strzałem w tył głowy około 15 tysięcy jeńców przetrzymywanych wcześniej w obozach specjalnych NKWD w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku oraz 7 tysięcy osób osadzonych w więzieniach zachodnich obwodów republik Ukraińskiej i Białoruskiej, tj. terenach wschodnich Polski, włączonych w 1939 r. do Związku Sowieckiego.

Ofiarami byli głównie znaczący obywatele państwa polskiego: oficerowie Wojska Polskiego i policji, urzędnicy administracji państwowej oraz przedstawiciele intelektualnych i kulturalnych elit Polski.

W 1943 roku niemieckie radio podało o znalezieniu masowych, polskich grobów na terenie Lasku Katyńskiego. Podczas II wojny światowej oraz po jej zakończeniu nie wolno było Polakom mówić o zbrodni katyńskiej.

Co roku, 13 kwietnia obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.

ZakoŃczenie II wojny ŚwiatowejII wojna światowa zakończyła się 1945 roku. Na początku maja 1945 roku Niemcy podpisały

bezwarunkową kapitulację, która kończyła trwającą od 1 września 1939 roku wojnę w Europie. Należy pamiętać, że istnieją dwie oficjalne daty tego historycznego wydarzenia - 8 maja w państwach zachodnich i 9 maja w Rosji (a wcześniej w ZSRR i państwach bloku sowieckiego). Po zakończeniu II wojny światowej wielu Polaków było jeńcami wojennymi przez co znaleźli się za granicą. Polacy ci, za wszelką cenę chcieli dostać się do swojej Ojczyzny - do Polski - oraz odnaleźć swoich zaginionych bliskich, z którymi w czasie II wojny światowej stracili kontakt. Jedną z organizacji, które pomagały innym w odnalezieniu swoich bliskich był Czerwony Krzyż.

Po II wojnie światowej Polska była uzależniona od Rosji, którą rządził wtedy Józef Stalin. Jego plan przewidywał podporządkowanie Polski Związkowi Radzieckiemu. Narzucał Polsce swoje poglądy i zasady, które nie mogły być łamane. Był to surowy władca, który nie tolerował sprzeciwu.

ZwiĄzek SybirakówPolska organizacja grupująca

byłych zesłańców, którzy nazywają siebie Sybirakami- powstał w 1928. Po II wojnie światowej reaktywacja Związku Sybiraków nie była możliwa z powodów politycznych. Doszło do niej dopiero 17 grudnia 1988.

Marsz Sybiraków Z miast kresowych, wschodnich osad i wsi,

Z rezydencji, białych dworków i chatMyśmy wciąż do Niepodległej szli,szli z uporem, ponad dwieście lat.

Wydłużyli drogę carscy kaci,Przez Syberię wiódł najkrótszy szlakI w kajdankach szli KonfederaciMogiłami znacząc polski trakt...

Z Insurekcji Kościuszkowskiej, z powstań dwóch,Szkół, barykad Warszawy i Łodzi:Konradowski unosił się duchI nam w marszu do Polski przewodził

A myśmy szli i szli - dziesiątkowani!Przez tajgę, stepy - plątaniną dróg!A myśmy szli i szli, i szli - niepokonani!Aż "Cud nad Wisłą" darował nam Bóg!

Z miast kresowych, wschodnich osad i wsi,Szkół, urzędów, kamienic, i chat:Myśmy znów do Niepodległej szli,Jak z zaboru, sprzed dwudziestu lat.

Bo od września, od siedemnastego,Dłuższą drogą znów szedł każdy z nas:Przez lód spod bieguna północnego,Przez Łubiankę, przez Katyński Las!

Na nieludzkiej ziemi znowu polski traktWyznaczyły bezimienne krzyże...Nie zatrzymał nas czerwony kat,Bo przed nami Polska - coraz bliżej!

I myśmy szli i szli - dziesiątkowani!Choć zdradą pragnął nas podzielić wróg...I przez Ludową przeszliśmy - niepokonaniAż Wolną Polskę raczył wrócić Bóg!!!

Słowa: Marian JonkajtysMuzyka: Czesław Majewski

Hymn szkolny1.Cos ty za jeden przyjacielu mój?

Że masz na sobie taki dziwny strój?Jam z niewoli polski żołnierz,Został mi z munduru kołnierzI podszyty wiatrem płaszcz

2.Cóż za łachmany ty na sobie masz?I taką dziwną, wynędzniałą twarz?Twarz to głupstwo grunt, że żyje, Ja pod łachmanami kryjePolskie serce, polską krew.

3.Gdzież twoje buty, cos na nogach miał?Pewnieś je zgubił albo komuś dał.W butach chodzić to nie sztuka,Boso szedł do Buzułuka,Byle tylko z wami być!

4.Po coś przemierzył takiej drogi szmat?! Po co cię przygnał z tak daleka wiatr?! By dokończyć z Wami dzieła, Służyć TEJ, CO NIE ZGINĘŁA, Do ostatniej kropli krwi!!!

Muzyka i tekstFeliks Konarski

Fragment wiersza marian a Jonkajtysa „Nie zdĄŻyli do Armii Andersa”

• Wypuszczeni prawie po dwóch latach,Ludzkie wraki, schorowani, zawszeni...Że nie zeszli jeszcze z tego świata,Swoją własną odpornością zdziwieni;Resztę życia,Które im ocalił W łagrach chyba jedynie cud boskiOfiarować zdecydowali - Na ołtarzu wolności - dla Polski!

• Po lipcowej Majskiego umowieZ generałem Sikorskim - łagiernicy,Po amnestii - już nie "ludu wrogowie"Tylko w walce z faszyzmem sojusznicyMogli jechać do Polskich Sił Zbrojnych -Stalin zgodę dał na ich powstanie - By z najeźdźcą mógł walczyć na wojnieKto udźwignąć broń jeszcze był w stanie...

• I jechali... Z Kołymy, z Kotłasu,Z mroźnych stepów i kopalń Kazachstanu,Z tundry, z tajgi niebotycznych lasów,Do Andersa - do Uzbekistanu!A po drodze - z głodu, z wycieńczenia,Z dezynterii, z tyfusu i malariiWytyczali mogiłami bez imieniaPolska drogę do Wolności - nowi zmarli!

Anders - w szczerość stalinowskich planówWobec Polski - wciąż nie mógł uwierzyć,Więc w dwóch ratach wyprowadził do IranuSiedemdziesiąt tysięcy swych żołnierzy.Także kilka tysięcy cywiliI bezdomnych sierot - polskich dzieci.Ten exodus - choć nań zezwolili - Wielką zdradą okrzyknęli sowieci... Przy różnicy zdań w sprawie katyńskiejI po śmierci Sikorskiego w GibraltarzeKreml układy z polskim rządem londyńskimZerwał i GUŁAG- iem przerwał okres marzeń!Dla tych, którzy do Andersa nie zdążyliI ich rodzin, z dumnej polskiej nacjiSpadkobiercy Dzierżyńskiego urządziliNiespodziankę: słynne dni "paszportyzacji"... Rozpłynęły się marzenia o wolności...Choć żądano przecież tak niewiele:"Dobrowolnie" tylko wyrzec się polskościI znów zostać Kraju Rad obywatelem. Za odmowę - odpłatę w odwecieRegulował Berii kodeks sławetny:Do rosyjskich diet-domów - małe dzieciA do łagrów i więzień - pełnoletni

SzkoŁa im. Żołnierzy SybiruZ inicjatywy prezesa kamiennogórskiego Koła Związku Sybiraków

pana Piotra Zielonki 2 lata temu, 28 maja 2010 roku, naszej szkole nadano imię Żołnierzy Sybiru. Dzięki temu wydarzeniu poznaliśmy historię losów Polaków zesłanych na Syberię - ich codzienną walkę o przetrwanie i o Polskość.

Żołnierzem Sybiru był każdy zesłaniec walczący codziennie z głodem i mrozem. Wielu zesłańców wstąpiło w szeregi Wojska Polskiego pod dowództwem Władysława Andersa lub Zygmunta Berlinga. Walczyli najlepiej jak potrafili o wolną Polskę.

Coroczne Święto Patrona obchodzone w naszych szkołach jest okazją do uczczenia pamięci o Sybirakach i przypominania historii, która długo była ukrywana.

ŚwiĘto nadania im. Żołnierzy Sybiru Szkole Podstawowej i Gimnazjum w ZSP w Lubawce