بررسي ساختارهاي بررسي ساختارهاي پيچيده پيچيده

مليكه بهشتي فر : نويسنده

 : مقدمه

z سازمان ها محل مناسبي براي مطالعه پوياي هاي پيچيدگي مي باشند زيرا سازمان ها محدود به شبكه هاي ارتباطي و ساختارهايي

از طرفي سازمان ها بدون نياز به . با مشخصه هايي معين هستند . ابزار خاص بطور مستقيم قابل دسترس و قابل مشاهده هستند

بنابراين مطالعه ساختار سازماني و پيچيدگي ساختاري در سازمان . ها امكان پذير است

z  (Goldstein,2004)

 : تعريف ساختار سازمان

z ساختار سازمان، تعيين كننده روابط رسمي گزارشگري، نشان دهنده سطوح سلسله مراتب اداري و حيطه كنترل مديران، تعيين كننده گروه بندي افراد در كل سازمان، و در برگيرنده طراحي

سيستم هايي است كه فعاليت هاي دوايردر آن هماهنگ و . يكپارچه مي گردد

z  (McGraw­Hill Companies,2007)

: ساختار سازماني ساختاري را طراحي مي كند كه از

z - فرهنگ مطلوب و z - فرايندهاي بحراني مربوط به كسب وكار حمايت مي كند؛ و

z - ،شغل هاي حساس z - روابط گزارش دهي، و

z - وجوه مشترك اساسي با ديگران را در سازمان مشخص كرده و . نهايتاً به طراحي ساختارسازمان مي پردازد

z  (Patterson, 2007)

 در ساختار سازمان٬ ثبات ساختاری و انعطاف پذيری : ساختاری مطرح می شود

z   ظرفيت نيازهای سازمان را برای اداره با ثبات ساختاری . ثبات و قابل پيش بينی درامور روزمره ارائه می دهد

z   فرصتی را برای کشف منابع انعطاف پذيری ساختاری رقابتی احتمالی در جهت فعاليت هايی که به مزيت های

 رقابتی سازمان شکل می دهد  تا در آينده موفق شود٬ارائه . می دهد

z  (Nelson, 2006)

 : تاثيرابعاد محتوايی برابعاد ساختاریz ابعاد محتوايي و ابعاد ساختاري :

 ساختار

 محيط

 فرهنگ  ندازه ا

 اهداف و استراتژی ها

 تکنولوژی

 رسميت تخصصی بودن داشتن استاندارد سلسله مراتب

 پيچيدگی تمرکز

 حرفه ای بودن نسبت های پرسنلی

) ۱۳۷۸ دفت، (

(complexcity) مفهوم پيچيدگی 

z با توجه به كاربرداصطالح پيچيدگي در بسياري از علوم، مي توان در برخي موارد، پيچيدگي را درجه بي نظمي تعريف كرد، و در

موارد ديگر، پيچيدگي حداقل درجه توصيف يك سيستم يا مقدار براي حل مشكلي ) مثل زمان يا پول ( منابع مورد نياز در يك سيستم

اصطالح پيچيدگي براي توصيف سيستم . خاص تعريف مي شود ..... هاي دنياي واقعي بكار مي رود

(Cardoso,2006)

z بطوركلي، سيستم پيچيده مي تواند بعنوان سيستمي تعريف شود كه اين : ويژگي هاي را دارا باشد

z - ،تعداد بخشهاي نامحدود z - ،روابط غيرخطي در ميان متغيرهايي كه بخش ها را توصيف مي كنند

z - ،مكانيزم هاي بازخورد درون سيستم z - رفتاري كه ممكن است بصورت تصادفي ظاهر شود، اما مي تواند از

طريق الگوهاي اصولي توصيف شوند، وz - رفتاري كه غيرقابل پيش بيني است .

z  (Eoyang, 1993)

z يك سازمان بسيار پيچيده داراي سلسله مراتب افقي و عمودي زيادي است، تعداد زيادي واحد دارد و ممكن است اين نوع

ويژگي اساسي . ساختارها در سرتاسر دنيا پراكنده باشند همانطور كه سازمان پيچيده تر مي شود؛ . پيچيدگي، تنوع است ، انواع ) از نظر گوناگوني نيروي كار ( انواع بيشتري از افراد

. بيشتري از وظايف را در مكان هاي متفاوتري انجام مي دهندz  (Pearson Education Canada,2008)

 : ويژگيهای سيستم های پيچيده

z ابعادي نظير :

سيستم هاي پيچيده

 ساختار  پاسخگويی

 درک پذيری

 تعامل

 استنتاج  پيچيدگی

نظم و ترتيب

z سيستم پيچيده، سيستمي ساختارمند است كه ساختار را : ساختار . همراه با تغييرات نشان مي دهد

z سيستم هاي پيچيده با اجزاي خود نظم برقرار مي : نظم و ترتيب . كنند

z سيستم پيچيده سيستمي است كه در آن تعامالت زيادي : تعامل . بين بخش هاي مختلف ايجاد مي شود

z ساختار و رفتار نمي تواند از ساختار و رفتار همان بخش : استنتاج . استنتاج شود

z   بخشها می توانند در پاسخ به تغييرات بخشهای : پاسخگويی . مجاورتعديل شوند

z   سيستم پيچيده سيستمی است که درک و : درک پذيری بررسی آن از طريق طراحی يا عملکرد٬ و يا هر دو

 . مشکل استz   پيچيدگی می تواند يک سنجش برای توصيف : پيچيدگی

 . صفات و مقايسه يک سيستم پيچيده باشدz (Cardoso,2006)

: رابطه بين اندازه سازمان و ساختار آن

همانطور كه اندازه

سازمان افزايش : مي يابد

پيچيدگي افزايش افقي، : مي يابد

عمودي و جغرافيايي

تمركز كاهش مي يابد

رسميت افزايش مي يابد

بعلت هماهنگي و كنترل نياز است افزايش

يابد

شرط هماهنگي و كنترل

(Pearson,2008)

براي درك اينكه چگونه پيچيدگي اداره مي شود، مديران نياز : دارند در دو سطح به آن توجه كنند

z ۱ - و در مورد سازمان ( نتيجه برخي از تعامالت درون سازمان پيچيدگي سازماني اين نوع پيچيدگي ريشه در گزينه هاي . است ) هاي شبكه اي، بيرون سازمان

، و گزينه هاي عمده مثل سيستم هاي ) مثل جو منظم ( استراتژيك، مفهوم بيروني همانطور كه واحدهاي سازماني افزايش و تعداد تعامالت ميان . سازماني و عملياتي دارد

مثل حركت بسوي مناطق جغرافيايي بيشتر، خدمت به مشتري جديد و - آنها بيشتر شود . يا افتتاح يك مكان توليدي جديد، پيچيدگي بيشتر مي شود

z ۲ - يعني روشي كه مديران و كاركنان پيچيدگي را تجربه مي كنند پيچيدگي فردي . و با آن سروكار دارند

z  (Heywood,2007)

 ستراتژيک ا

 سازمانی

نیرو بي  عملياتی

 پيچيدگی سازمانی

 پيچيدگی فردی

: سطوح مرتبط با پيچيدگی

 : سطوح مرتبط با پيچيدگی

z گزينه هاي سازماني : z - طراحي ساختار z - تعريف نقش

z - توسعه ظرفيت ها z - فرهنگ

z گزينه هاي عملياتي : z - توليد

z - استفاده از تكنولوژي z  (Heywood,2007) 

 : گزينه های استراتژيک تعداد محصوالت و خدمات ­ تعداد کشورها ­

 منابع تمايزسازی رقابتی­

 : مفهوم بيرونی تغييرات مقررات ­ شدت رقابت ­سرعت تحول رقابتی ­

 : سنجش پيچيدگی و ابعاد پيچيدگی

z - پيچيدگي در سازمان ها به دو شكل اندازه گيري ) ۱۹۹۹ ( طبق نظر بيوسوت و چيلد . پيچيدگي شناختي و پيچيدگي رابطه اي : مي شود

z بر محتواي اطالعاتي تمركز دارد كه در ميان سازمان ها پيچيدگي شناختي z بر ساختار تعامالت ميان سازمان ها تمركز دارد پيچيدگي رابطه اي جريان دارد و .

z - هدف، استراتژي ، بر اساس ) ۱۹۹۶ ( ابعاد پيچيدگي را مي توان طبق نظر آشموز . طبقه بندي كرد تعامل و ساختار

z و پيچيدگي تعاملي و پيچيدگي شناختي پيچيدگي هدف و پيچيدگي استراتژيك در . مي تواند بررسي شود پيچيدگي رابطه اي پيچيدگي ساختاري در

 : سنجش پيچيدگی و ابعاد پيچيدگی

z پيچيدگي رابطه اي : z پيچيدگي تعاملي z پيچيدگي ساختاري

: پيچيدگي شناختي پيچيدگي هدف

پيچيدگي استراتژيك

پيچيدگي

 : پيچيدگی هدف

z از نظر سنتي، نسخه هاي مديريتي شامل هشدار به سازمان ها براي تطبيق با اهداف شفاف و محدود است تا اجازه اولويت بندي در ميان فعاليت ها را

اين اهداف . بدهد و ارائه شناسايي و انگيزش اعضاء را به همراه داشته باشد ممكن است مشمول مزيت هايي براي اهداف بلند مدت مثل سهم بازار،

ميتنزبرگ پيشنهاد مي كند بررسي مصمم . سودآوري، يا حتي اعتبار باشد . اهداف رسمي ممكن است اثري زيان آور بر عملكرد سازماني داشته باشد

تعقيب اهداف چندگانه كه اغلب با استراتژي ها انجام ميشود، موقعيت هايي را براي سازمان ايجاد مي كند و سازمان را به يك مسير متعهد نمي

تعقيب اهداف چندگانه همچنين ممكن است توانايي سازمان را باال . كند زماني كسب مي شود كه پيچيدگي هدف . ببرد تا رقباء را خلع سالح كند

. سازمان ها انواع متفاوتي از اهداف را دنبال كنند

 : پيچيدگی استراتژی

z گونه شناسان استراتژيك نظير پورتر ، مايلز و اسنو بر اين فرض اعتقاد دارند كه سازمان ها به تطبيق مجموعه اي از فعاليت هاي سازگار تمايل

اين تمايل مبتني بر اين ايده است كه توجه گسترده در ميان . دارند استراتژي هاي چندگانه و فعاليت هاي استراتژي چندگانه، سازمان را در هر

فعاليت استراتژيك خاص ناتوان مي كند و اين امر منجر به شكست مي اما مفهومي كه سازمان ها نمي توانند جهت هاي رقابتي چندگانه را . شود

ميلر مشخص كرد كه . بطور موفقيت آميزي تعقيب كنند مورد سئوال است سازمان هاي موفقي كه تركيبي از تمايزسازي و رهبري هزينه را دنبال مي

بعالوه، وي . كنند، آستراتژي هايشان ديده شده كه ناسازگار بوده است نشان داد كه تركيب فعاليت هاي استراتژيك چندگانه ممكن است سازگار

زماني كسب مي شود كه سازمان پيچيدگي استراتژي . يا مكمل هم باشد. بطور همزمان تنوعي از فعاليت هاي استراتژيك را دنبال كند

 : پيچيدگی تعاملی

z ساختار . از نظر سنتي، روابط بين سازمان ها بر طبق ساختار سازماني تعريف مي شود گزارش دهي رسمي يك سازمان، يك نوع شبكه است كه در آن ارتباطات ميان

بعنوان مثال، الگوي تصميم گيران . واحدها يا روابط ميان افراد مشخص مي گردد روابطي كه از نتايج . شامل تفاوت هاي نتايج استراتژيك بر طبق محتواي تصميم است

. استراتژيك استنتاج مي شود ضرورتاً در طرح اوليه ساختاري سازمان منعكس نمي شود يك نوع از پيچيدگي تعاملي اجتماعي، شبكه ارتباطات است كه مبادله اطالعات را باال

مي برد و تفسير اطالعات را تقويت مي كند، بنابراين مستقل از چارچوب ساختاري سطوح باالي مشاركت از طريق گروههاي درون سازمان، . رسمي پديدار مي شود

سطوح . مجموعه اي پيچيده تري از تصميم گيري و مبادله اطالعات را منعكس مي كند باالي ارتباطات همچنين اجازه مشاهده غني تر و تفصيلي تر رويدادهاي استراتژيك را

زماني رخ مي دهد كه سطوح باالي مشاركت توسط پيچيدگي تعاملي . مي دهد. گروهها در تصميم گيري استراتژيك وجود داشته باشد

 : پيچيدگی ساختاری

z ،سازمان هايي كه بشدت متمركز و رسمي هستند بعلت قوانين و مقررات اين نوع سازمان ها به دليل . آزادي كمتري براي شكل دهي مجدد دارند

ميزان محدود مبادله اطالعات تعيين شده بواسطه قوانين ،كمتر پيچيده از طرفي، سازمان هايي كه نسبتاً غيرمتمركز و كمتر رسمي هستند . هستند

فرصت بيشتري براي شكل دهي مجدد را در نتيجه مبادله اطالعات دارند و چنين سازمان هايي بيشتر پيچيده هستند . بواسطه قوانين بازداشته نمي شوند

پيچيدگي . زيرا مكانيزم هاي كنترل شده مبادله، انعطاف پذير هستند يعني . زماني بوجود مي آيد كه تنوع دروني سازمان بيشتر باشد ساختاري

پيچيدگي ساختاري در سازمان هايي بيشتر است كه نسبتاً غيرمتمركز و . كمتر رسمي باشند

z  (Ashmos and Duchon,2000)

سيستم هاي سازماني امروزي ممكن است پيچيدگي معمولي يا پيچيدگي باال داشته : سازمان هايي كه پيچيدگي معمولي دارند ، داراي اين ويژگي ها هستند . باشند

z - اغلب يك زنجيره فرماندهي مشخص در داخل سازمان دارند؛ z - بعنوان يك جزء عمده، سازماني منفرد محسوب مي شوندكه توسط

سازمان ديگري كنترل نمي شود و شعبه هاي زيادي دارد؛z - مجرياني هستند كه بر تالش هاي بهبود عملكرد در درون سازمان

تمركز دارند،z - اجزاي خارجي شامل سهامداران ذينفع را دارا هستند . z راه آهن ملي كانادا، : مثال هايي از اين نوع سازمان ها

z

: سازمان هايي كه پيچيدگي باال دارند ، داراي اين ويژگي ها هستند

z - سازمان هايي نسبتاً مستقل هستند؛ z - سازمان و سهامداران بدون توجه به زنجيره فرماندهي، اهداف مشتركي

بسوي كار مشاركتي دارند،z - ،از سهامداران حمايت مي كنند

z - مجرياني هستند كه كه بر تالش هاي بهبود عملكرد در بخش هاي مختلف سيستم پيچيده تمركز دارند ،

z فدراسيون بين المللي صليب سرخ، : مثال هايي از اين نوع سازمان ها z  (Broad,2006)

: مقايسه مدل کالسيک و مدل پيچيده

مدل كالسيك مدل پيچيده خطي غير خطي

سلسله مراتبي بدون سلسله مراتب جزء گرا كل گرا

مبتني بركنترل خود سازمان ده غير قابل انعطاف انعطاف پذير

متحدالشكل متنوع متمركز شبكه اي

(McMillan,2004)

 : فهرست منابع

z - مباني تئوري و طراحي سازمان، ترجمه علي پارسائيان و سيد محمد اعرابي، انتشارات ) ۱۳۷۸ . ( دفت، ريچارد ال ، . دفتر پژوهشهاي فرهنگي، چاپ اول

z  Ashmos Donde P. and Duchon Dennis(2000), Organizational responses to complexity: the effect on 

z  organizational performance, Journal of Organizational Change Management, Vol. 13 No. 6, pp. 577­594 

z  Ashmos, D.P. and McDaniel, R.R. (1991), ``Physician participation in hospital strategic decision making: the effect of hospital strategy and decision content'', Health Services Research, Vol. 26 No. 3, pp. 375­401. 

z  Boisot, M. and Child, J. (1999), ``Organizations as adaptive systems in complex environments: the case of China'', Organization Science, Vol. 10 No. 3, pp. 237­52. 

z  Broad Mary L. (2006),improving Performance in complex organizations, Industrial And Commercial Training, VOL. 38 NO. 6 pp. 322­329, Maryland, USA. 

z  Cardoso, Jorge(2006), Approaches to Compute Workflow Complexity, Dagstuhl Seminar:The Role of Business Processes in Service Oriented Architectures, 16­21 July 2006, Dagstuhl, Germany, jcardoso@uma.pt 

z

 : فهرست منابع

z  Eoyang, Glenda H.(1993), A Brief Introduction to Complexity in Organizations, Chaos Limited INC. 50 East Golden Lake Road 

z  Circle Pines, eoyang@chaos­limited.com, www.chaos­limited.com z  Goldstein, J., Allen, P., & Snowden, D. (2004). Editor’s introduction. 6(1­2), v­vii. 

URL: http://www.emergence.org/ECO_site/ECO_Archive/Issue_6_1­ 2/Editorial.pdf 

z  Heywood, s & et al(2007),Cracking the Complexity Code, Mackinsey & Company,pp3­11 

z  McGraw­Hill Companies(2007), Organizational Culture, Socialization, & Mentoring 

z  McMillan, E.(2004), Considering Organization Structure and Design a Complixity Paradigm Perspective, m.e.mcmillan@open.ac.uk 

z  Nelson (2006), Organizational Structure & Controls, a division of Thomson Canada Limited 

z  Patterson, Alan M.( 2007), How senior financial leaders reposition their organizations, develop partnerships & improve performance, Montreal, Quebec, Canada, October 3, 

z  Pearson Education Canada(2008), The Total Organization, Pearson Practice Hall,ch14