Hướng dẫn sửa chữa bộ nguồn ATX

1. Nguyên lý hoạt động của bộ nguồn ATX .

Sơ đồ khối của bộ nguồn ATX

Bộ nguồn có 3 mạch chính là:- Mạch chỉnh lưu có nhiệm vụ đổi điện áp AC 220V đầu vào thành DC 300V cung cấp cho nguồn cấp trước và nguồn chính .- Nguồn cấp trước có nhiệm vụ cung cấp điện áp 5V STB cho IC Chipset quản lý nguồn trên Mainboard và cung cấp 12V nuôi IC tạo dao động cho nguồn chính hoạt động (Nguồn cấp trước hoạt động liên tục khi ta cắm điện)- Nguồn chính có nhiệm vụ cung cấp các điện áp cho Mainboard, các ổ đĩa cứng, đĩa mềm, đĩa CD Rom .. nguồn chính chỉ hoạt động khí có lệnh PS_ON điều khiển từ Mainboard .

1.1 Mạch chỉnh lưu:- Nhiệm vụ của mạch chỉnh lưu là đổi điện áp AC thành điện áp DC cung cấp cho nguồn cấp trước và nguồn xung hoạt động .- Sơ đồ mạch như sau:

- Nguồn ATX sử dụng mạch chỉnh lưu có 2 tụ lọc mắc nối tiếp để tạo ra điện áp cân bằng ở điển giữa.- Công tắc SW1 là công tắc chuyển điện 110V/220V bố trí ở ngoài khi ta gạt sang nấc

110V là khi công tắc đóng => khi đó điện áp DC sẽ được nhân 2, tức là ta vẫn thu được 300V DC- Trong trường hợp ta cắm 220V mà ta gạt sang nấc 110V thì nguồn sẽ nhân 2 điện áp 220V AC và kết quả là ta thu được 600V DC => khi đó các tụ lọc nguồn sẽ bị nổ và chết các đèn công suất.1.2 Nguồn cấp trước:- Nhiệm vụ của nguồn cấp trước là cung cấp điện áp 5V STB cho IC quản lý nguồn trên Mainboard và cung cấp 12V cho IC dao động của nguồn chính .- Sơ đồ mạch như sau:

- R1 là điện trở mồi để tạo dao động- R2 và C3 là điện trở và tụ hồi tiếp để duy trì dao động- D5, C4 và Dz là mạch hồi tiếp để ổn định điện áp ra- Q1 là đèn công suất

1.3 Nguồn chính:

- Nhiệm vụ : Nguồn chính có nhiệm vụ cung cấp các mức điện áp cho Mainboard và các ổ đĩa hoạt động

- Sơ đồ mạch của nguồn chính như sau:

- Q1 và Q2 là hai đèn công suất, hai đèn này đuợc mắc đẩy kéo, trong một thời điểm chỉ có một đèn dẫn đèn kia tắt do sự điều khiển của xung dao động .- OSC là IC tạo dao động, nguồn Vcc cho IC này là 12V do nguồn cấp trước cung cấp, IC này hoạt động khi có lệnh P.ON = 0V , khi IC hoạt động sẽ tạo ra dao động dạng xung ở hai chân 1, 2 và được khuếch đại qua hai đèn Q3 và Q4 sau đó ghép qua biến áp đảo pha sang điều khiển hai đèn công suất hoạt động .- Biến áp chính : Cuộn sơ cấp được đấu từ điểm giữa hai đèn công suất và điểm giữa hai tụ lọc nguồn chính=> Điện áp thứ cấp được chỉnh lưu thành các mức điện áp +12V, +5V, +3,3V, -12V, -5V => cung cấp cho Mainboard và các ổ đĩa hoạt động .- Chân PG là điện áp bảo vệ Mainboard , khi nguồn bình thường thì điện áp PG > 3V, khi nguồn ra sai => điện áp PG có thể bị mất, => Mainboard sẽ căn cứ vào điện áp PG để điều khiển cho phép Mainboard hoạt động hay không, nếu điện áp PG < 3V thì Mainboard sẽ không hoạt động mặc dù các điện áp khác vẫn có đủ.

2. Các Pan thường gặp của bộ nguồn ATX:

2.1: Bộ nguồn không hoạt động:

- Kích nguồn không chạy (Quạt nguồn không quay).

* Nguyên nhân hư hỏng trên có thể do:- Chập một trong các đèn công suất => dẫn đến nổ cầu chì , mất nguồn 300V đầu vào .- Điện áp 300V đầu vào vẫn còn nhưng nguồn cấp trước không hoạt động, không có điện áp 5V STB- Điện áp 300V có, nguồn cấp trước vẫn hoạt động nhưng nguồn chính không hoạt động .* Kiểm tra:- Cấp điện cho bộ nguồn và kiểm tra điện áp 5V STB ( trên dây mầu tím) xem có không ? ( đo giữ dây tím và dây đen )=> Nếu có 5V STB ( trên dây mầu tím ) => thì sửa chữa như Trường hợp 1 ở dưới

- Nếu đo dây tím không có điện áp 5V, bạn cần tháo vỉ nguồn ra ngoài để kiểm tra .

- Đo các đèn công suất xem có bị chập không ? đo bằng thang X1Ω

=> Nếu các đèn công suất không chập => thì sửa như Trường hợp 2 ở dưới .

=> Nếu có một hoặc nhiều đèn công suất bị chập => thì sửa như Trường hợp 3 ở dưới

* Sửa chữa:

- Trường hợp 1: Có điện áp 5V STB nhưng khi đấu dây PS_ON xuống Mass quạt không quay .

Phân tích : Có điện áp 5V STB nghĩa là có điện áp 300V DC và thông thường các đèn công suất trên nguồn chính không hỏng, vì vậy hư hỏng ở đây là do mất dao động của nguồn chính, bạn cần kiểm tra như sau:

- Đo điện áp Vcc 12V cho IC dao động của nguồn chính

- Đo kiểm tra các đèn Q3 và Q4 khuếch đại đảo pha .

- Nếu vẫn có Vcc thì thay thử IC dao động

- Trường hợp 2: Cấp điện cho nguồn và đo không có điện áp 5V STB trên dây mầu tím , kiểm tra bên sơ cấp các đèn công suất không hỏng, cấp nguồn và đo vẫn có 300V đầu vào.

- Phân tích : Trường hợp này là do nguồn cấp trước không hoạt động, mặc dù đã có nguồn 300V đầu vào, bạn cần kiểm tra kỹ các linh kiện sau của nguồn cấp trước :

- Kiểm tra điện trở mồi R1

- Kiểm tra R, C hồi tiếp : R2, C3

- Kiểm tra Dz

- Trường hợp 3: Không có điện áp 5V STB, khi tháo vỉ mạch ra kiểm tra thấy một hoặc nhiều đèn công suất bị chập .

- Phân tích: Nếu phát hiện thấy một hoặc nhiều đèn công suất bị chập thì ta cần phải tìm hiểu và tự trả lời được câu hỏi : Vì sao đèn công suất bị chập? bởi vì đèn công suất ít khi bị hỏng mà không có lý do .

- Một trong các nguyên nhân làm đèn công suất bị chập là

1. Khách hàng gạt nhầm sang điện áp 110V

2. Khách hàng dùng quá nhiều ổ đĩa => gây quá tải cho bộ nguồn.

3. Một trong hai tụ lọc nguồn bị hỏng => làm cho điện áp điểm giữa hai đèn công suất bị lệch.

- Bạn cần phải kiểm tra để làm rõ một trong các nguyên nhân trên trước khi thay các đèn công suất.

- Khi sửa chữa thay thế, ta sửa nguồn cấp trước chạy trước => sau đó ta mới sửa nguồn chính.

- Cần chú ý các tụ lọc nguồn chính, nếu một trong hai tụ bị hỏng sẽ làm cho nguồn chết công suất, nếu một tụ hỏng thì đo điện áp trên hai tụ sẽ bị lệch ( bình thường sụt áp trên mỗi tụ là 150V)

- Cần chú ý công tắc 110V- 220V nếu gạt nhầm sang 110V thì điện áp DC sẽ là 600V và các đèn công suất sẽ hỏng ngay lập tức .2.2 : Mỗi khi bật công tắc nguồn của máy tính thì quạt quay vài vòng rồi thôi

* Phân tích nguyên nhân :

- Khi bật công tắc nguồn => quạt đã quay được vài vòng chứng tỏ=> Nguồn cấp trước đã chạy=> Nguồn chính đã chạy=> Vậy thì nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên là gì ???

* Hiện tượng trên là do một trong các nguyên nhân sau :

- Khô một trong các tụ lọc đầu ra của nguồn chính => làm điện áp ra bị sai => dẫn đến mạch bảo vệ cắt dao động sau khi chạy được vài giây .

- Khô một hoặc cả hai tụ lọc nguồn chính lọc điện áp 300V đầu vào => làm cho nguồn bị sụt áp khi có tải => mạch bảo vệ cắt dao động

* Kiểm tra và sửa chữa : - Đo điện áp đầu vào sau cầu đi ốt nếu < 300V là bị khô các tụ lọc nguồn.- Đo điện áp trên 2 tụ lọc nguồn nếu lệch nhau là bị khô một trong hai tụ lọc nguồn, hoặc đứt các điện trở đấu song song với hai tụ .- Các tụ đầu ra ( nằm cạnh bối dây ) ta hãy thay thử tụ khác, vì các tụ này bị khô ta rất khó phát hiện bằng phương pháp đo đạc .

Nguồn Stanby có hồi tiếp trực tiếp

1. Sơ đồ nguyên lý.

Sơ đồ nguyên lý của nguồn Stanby có hồi tiếp trực tiếp

Nguyên lý hoạt động.Nguyên lý tạo và duy trì dao động- Khi có điện áp đầu vào cấp cho bộ nguồn, một dòng điện sẽ đi qua điện trở mồi (R81)vào định thiên cho đèn công suất (Q16) làm cho đèn côn suất dẫn khá mạnh, ngay khi đèn công suất dẫn, dòng điện biến thiêntrên cuộn sơ cấp đã cảm ứng sang cuộn hồi tiếp, do cuộn dây hồi tiếp mắc đảo chiều so với cuộn sơ cấp nên điện áp hồi tiếp thu được có giá trị âm, điện áp này nạp qua tụ hồi tiếp C15 làm cho điện áp chân B đèn công suất giảm < 0V, đèn công suất bị khoá, khi đèn công suất tắt => điện áp hồi tiếp bị mất => điện trở mồi lại làm cho đèn dẫn ở chu kỳ kế tiếp => quá trình lặp đi lặp lại tạo thành dao động.

Nguyên lý ổn định điện áp ra:- Đi ốt D6 chỉnh lưu điện áp hồi tiếp để lấy ra điện áp âm có giá trị khoảng – 6V, điện áp này được tụ C12 lọc cho bằng phẳng gọi là điện áp hồi tiếp (Uht)- Hai đi ốt là đi ốt Zener ZD27 và đi ốt D5 gim một giá trị điện áp không đổi ở hai đầu bằng khoảng 6,6V, từ đó xác lập cho chân B đèn công suất một giá trị điện áp khoảng 0,6V- Do sụt áp trên hai đi ốt ZD27 và D5 là không đổi, nên điện áp chân B đèn công suất nó phụ thuộc vào điện áp hồi tiếp (Uht)- Giả sử khi điện áp đầu vào tăng => điện áp đầu ra có xu hướng tăng => điện áp trên cuộn hồi tiếp cũng tăng => điện áp hồi tiếp (Uht) càng âm hơn => làm cho điện áp chân B đèn công suất giảm xuống => đèn công suất hoạt động yếu đi => làm cho điện áp ra giảm xuống về vị trí ban đầu.- Ngược lại khi điện áp đầu vào giảm => điện áp đầu ra có xu hướng giảm =>

điện áp trên cuộn hồi tiếp cũng giảm => điện áp hồi tiếp (Uht) bớt âm hơn (hay có xu hướng dương lên) => làm cho điện áp chân B đèn công suất tăng lên => đèn công suất hoạt động mạnh hơn => làm cho điện áp ra tăng lên về vị trí ban đầu.

2. Đặc điểm của loại nguồn này- Đây là loại nguồn sử dụng điện áp hồi tiếp âm cho nên điện trở định thiên khá nhỏ và cho dòng định thiên tương đối lớn, khi mới có nguồn 300V đầu vào, đèn công suất dẫn mạnh, nhờ mạch hồi tiếp âm mà nó chuyển sang trạng thái ngắt tạo thành dao động và không làm hỏng đèn.- Trong trường hợp bị mất hồi tiếp âm đưa về qua C15 và R82 thì đèn công suất cứ hoạt động liên tục ở công suất lớn và nó sẽ bị hỏng (bị chập) sau vài giây.

3. Giải đáp thắc mắc cho từng linh kiện trên bộ nguồn.

Câu hỏi 1 – Cho biết nguyên nhân khi bộ nguồn trên bị mất điện áp ra (ra bằng 0V)Trả lời:Bộ nguồn trên cho điện áp ra bằng 0V là do nguồn bị mất dao động, có thể do hỏng các linh kiện sau đây:- Đứt điện trở mồi- Bong chân R82 hoặc C15 (làm mất điện áp hồi tiếp)- Mất điện áp 300V DC đầu vào

Câu hỏi 2 – Cho biết nguyên nhân khi bộ nguồn trên có điện áp ra rất thấp (ví dụ đường 12V nay chỉ còn khoảng 6V)Trả lời Ta hãy phân tích như sau ta sẽ thấy được nguyên nhân hư hỏng của nó:- Khi điện áp ra trên tụ C30 có đủ 12V thì điện áp hồi tiếp trên C12 có -6V- Vậy khi điện áp ra trên tụ C30 chỉ còn 6V đồng nghĩa với điện áp trên tụ C12 chỉ còn – 3V (vì điện áp trên các cuộn dây của biến áp luôn luôn tỷ lệ thuận với nhau)- Vì nguồn vẫn đang hoạt động (nghĩa là chân B đèn công suất phải có điện áp khoảng 0,6V) => từ đó ta suy ra sụt áp trên hai đi ốt Zener ZD27 và đi ốt D5 chỉ

còn khoảng 3,6V, hai đi ốt này khi bình thường chúng luôn luôn gim ở mức 6,6V và bây giờ theo suy luận chúng chỉ còn gim ở mức 3,6V => như vậy đi ốt Zener ZD27 đã bị dò.

Câu hỏi 3 – Cho biết nguyên nhân khi bộ nguồn trên có điện áp ra rất cao (ví dụ đường 12V nay ra đến 20V)Trả lờiPhân tích như câu hỏi 2 thì ta thấy rằng, điện áp đầu ra có tỷ lệ thuận với sụt áp trên đi ốt Zener hay nói cách khác, nếu điện áp đầu ra gảm là đi ốt Zener bị dò, nếu điện áp ra tăng là đi ốt Zener bị đứt, như vậytrường hợp này là do đi ốt Zener ZD27 bị đứt hoặc D5 bị đứt.

Câu hỏi 4 – Nếu nguồn trên bị đứt điện trở mồi (đứt R81) thì sinh ra bệnh gì ?Trả lời- Khi đứt điện trở mồi thì nguồn sẽ bị mất dao động và tất nhiên điện áp đầu ra sẽ bị mất

Câu hỏi 5 – Nếu nguồn trên bị bong chân tụ hồi tiếp C15 thì sinh ra bệnh gì ?Trả lời- Nếu bị bong chân tụ C15 thì nguồn cũng bị mất dao động, nhưng ở đây là nguồn hồi tiếp âm nên khi bong chân các linh kiện của mạch hồi tiếp (làm mất hồi tiếp) sẽ bị làm hỏng đèn công suất do đèn công suất dẫn mạnh mà không chuyển sang được trạng thái ngắt.

Câu hỏi 6 – Nếu nguồn trên bị hỏng đi ốt Zener ZD27 thì có hiện tượng gì ?Trả lời- Như đã phân tích ở câu hỏi 3 thì ta thấy rằng:- Nếu đi ốt Zener ZD27 bị chập thì điện áp ra sẽ giảm xuống rất thấp sấp sỉ bằng 0V- Nếu đi ốt Zener ZD27 bị đứt thì điện áp ra sẽ tăng lên rất cao hàng chục vol

Câu hỏi 7 – Nếu nguồn trên bị đứt R9 thì có hiện tượng gì ?Trả lời- R9 là điện trở phân áp, nếu đứt thì điện áp chân B đèn công suất sẽ tăng cao và đèn công suất hoạt động quá tải và có thể bị hỏng ngay từ khi mới được cấp nguồn.

Câu hỏi 8 – Nếu nguồn trên bị đứt R83 thì có hiện tượng gì ?Trả lời- Khi bị đứt R83 => điện áp hồi tiếp sẽ càng âm hơn => làm cho điện áp chân B đèn công suất giảm => điện áp ra giảm thấp.

Câu hỏi 9 – Nếu nguồn trên bị khô tụ C12 có hiện tượng gì ?Trả lời- Khi tụ C12 bị khô => điện áp âm trên tụ này sẽ bớt âm => điện áp chân B đèn công suất sẽ tăng => và điện áp ra sẽ tăng.

Câu hỏi 10 – Nếu nguồn trên đứt R8 hoặc bong chân C14 thì sinh ra hiện tượng gì ?Trả lời- Đây là mạch nhụt xung để bảo vệ các xung nhọn đánh thủng mối CE của đèn công suất, nếu mất tác dụng của mạch này thì đèn công suất có thể bị hỏng, bị chập.

4. Nguồn Stanby có mạch bảo vệ quá dòng

Mạch nguồn này có nguyên lý hoàn toàn giống mạc nguồn ở trên nhưng có thêm mạch bảo vệ quá dòng

Các linh kiện: R12, R13 và Q4 là các linh kiện của mạch bảo vệ quá dòng, nguyên lý hoạt động của mạch như sau:- Giả sử khi phụ tải của nguồn bị chập, khi đó đèn Q3 sẽ hoạt động rất mạnh, sụt áp trên R12 tăng cao, sụt áp này được đưa qua R13 sang chân B đèn bảo vệ Q4, nếu điện áp này > 0,6V thì đèn Q4 sẽ dẫn bão hoà=> khi đó nó sẽ đấu tắt chân B đèn công suất xuống Mass, đèn công suất được bảo vệ, trong trường hợp này nguồn sẽ chuyển sang hiện tượng tự kích, điện áp ra thấp và có – mất – có – mất …., nếu đo điện áp rathấy kim đồng hồ dao động.

2 – So sánh hai mạch nguồn có hồi tiếp so quang.

1. Mạch nguồn Stanby số 1

2. Mạch nguồn Stanby số 2

Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích cho các linh kiện

Sự giống nhau:- Hai bộ nguồn trên có nguyên lý hoạt động tương tự như nhau.- Cả hai bộ nguồn đếu có mạch hồi tiếp so quang để ổn định điện áp ra- Cả hai nguồn đều có đèn công suất và đèn sửa sai.

Sự khác nhau:- Mạch nguồn số 1 có đèn công suất là Mosfet trong khi mạch nguồn số 2 có đèn công suất là đèn BCE- Mạch nguồn số 1 do sử dụng Mosfet nên điện trở mồi có trị số rất lớn (2MΩ), trong khi mạch nguồn thứ 2 điện trở mồi chỉ có 680KΩ

3 – Phân tích các bệnh thường gặp của bộ nguồn có hồi tiếp so quang

1. Bệnh 1 – Điện áp ra bằng 0 VNguyên nhân:Điện áp ra bằng 0V là do nguồn bị mất dao động hoặc do bị mất điện áp 300V đầu vào.Có thể do hỏng một trong các linh kiện của mạch tạo dao động như:- R mồi (R501)

- R, C hồi tiếp (R504 và C502)- Đèn công suất (Q2)- Đèn sửa sai (Q1 – nếu chập sẽ làm mất dao động)

Kiểm tra:- Đo kiểm tra xem có điện áp DC 300V đầu vào không ?- Đo kiểm tra điện trở mồi (R501)- Đo kiểm tra điện trở hồi tiếp (504)- Hàn lại chân tụ lấy hồi tiếp (C502)- Kiểm tra đèn sửa sai (Q1)- Kiểm tra đèn công suất (Q2)

2. Bệnh 2 – Điện áp ra thấp và tự kích (tự kích tức là điện áp dao động có rồi mất lặp đi lặp lại)

Hiện tượng nguồn bị tự kích

Nguyên nhân:Phân tích: Đã có điện áp ra tức là đèn công suất tốt và mạch có dao động, các linh kiện của mạch dao động tốtNguyên nhân nguồn bị tự kích là do:- Chập phụ tải đầu ra (mạch bảo vệ qúa dòng hoạt động sinh ra tự kích)- Đi ốt chỉnh lưu bị chập (mạch bảo vệ qúa dòng hoạt động sinh ra tự kích)- Hỏng mạch hồi tiếp so quang làm cho điện áp hồi tiếp về quá mạnh hoặc quá yếu- Nếu hồi tiếp về yếu thì điện áp ra tăng cao và mạch bảo vệ quá áp sẽ hoạt động sinh ra tự kích.- Nếu hồi tiếp về mạnh thì bản thân điện áp hồi tiếp làm cho đèn công suất ngắt và tự kích

Kiểm tra:- Đo xem phụ tải 12V và 5V ở đầu ra có bị chập không ?(Cách đo – Chỉnh đồng hồ ở thang 1Ω, đo vào hai đầu tụ lọc đường điện áp 5V

(C04) và 12V(C22) thì có một chiều đo phải cho trở kháng cao vài trăm Ω, nếu cả hai chiều đo thấy trở kháng thấp sấp sỉ 0 Ω thì => thì đường tải đó bị chập)- Đo kiểm tra các đi ốt chỉnh lưu D03 và D04 xem có bị chập không ?- Thay thử IC khuếch đại điện áp lấy mẫu TL431- Thay IC so quang IC3-817- Nếu không được thì tạm tháo đi ốt Zener bảo vệ quá áp ra (ZD1)- Kiểm tra kỹ các điện trở của mạch lấy mẫu (R51 và R512)

3. Bệnh 3 – Điện áp ra thấp hơn so với điện áp thông thường (ví dụ đường 12V nay chỉ còn 8V)

Để đo điện áp ra của nguồn cấp trước, bạn chỉnh đồng hồ về thang 10V DC, đo que đỏ vào đầu

dương của đi ốt chỉnh lưu, que đen vào mass bên thứ cấp Nguyên nhân và kiểm tra:Nguyên nhân của hiện tượng này thường do mạch hồi tiếp đưa điện áp hồi tiếp về quá mạnh, vì vậy bạn cần kiểm tra kỹ các linh kiện của mạch hồi tiếp so quang như sau:- Kiểm tra cầu điện trở của mạch lấy mẫu (R51 và R512)- Thay thử IC khuếch đại điện áp lấy mẫu TL 431- Thay thử IC so quang

Phân tích hoạt động của bộ nguồn ATX trên sơ tổng quát

Xem phiên bản đầy đủ

Phân tích các hoạt động của nguồn ATX ở sơ đồ trên:

* Khi ta cắm điện

cho bộ nguồn ATX, điện áp xoay chiều sẽ đi qua mạch lọc nhiễu để

loại bỏ nhiễu cao tần sau đó điện áp được chỉnh lưu thành áp một chiều

thông qua cầu đi ốt và các tụ lọc lấy ra điện áp 300V DC.

- Điện áp 300V DC đầu vào sẽ cung cấp cho nguồn cấp trước và nguồn chính, lúc này nguồn chính chưa hoạt động.

- Ngay khi có điện áp 300V DC, nguồn cấp trước hoạt động và tạo ra hai điện áp:

- Điện áp 12V cấp cho IC dao động và mạch bảo vệ của nguồn chính.

- Điện áp 8V sau đó được giảm áp qua IC- 7805 để lấy ra nguồn cấp

trước 5V STB đưa xuống Mainboard

* Khi bật công tắc PWR trên

Mainboard, khi đó lệnh P.ON từ Mainboard đưa lên điều khiển sẽ có mức

Logic thấp (=0V), lệnh này chạy qua mạch bảo vệ sau đó đưa đến

điều khiển IC dao động.

- IC dao động hoạt động tạo ra hai

xung dao động được hai đèn đảo pha khuếch đại rồi đưa qua biến áp đảo

pha sang điều khiển các đèn công suất.

- Các đèn công suất

hoạt động sẽ điều khiển dòng điện biến thiên chạy qua cuộn sơ cấp của

biến áp chính, từ đó cảm ứng sang bên thứ cấp để lấy ra các điện áp đầu

ra.

- Các điện áp đầu ra sau biến áp sẽ được chỉnh lưu và lọc hết

gợn cao tần thông qua các đi ốt và bộ lọc LC rồi đi theo dây cáp 20 pin

hoặc 24pin xuống cấp nguồn cho Mainboard

- Mạch bảo vệ sẽ theo dõi

điện áp đầu ra để kiểm soát lệnh P.ON, nếu điện áp đầu ra bình thường

thì nó sẽ cho lệnh P.ON duy trì ở mức thấp đưa sang điều khiển IC dao

động để duy trì hoạt động của bộ nguồn, nếu điện áp ra có biểu hiện quá

cao hay quá thấp, mạch bảo vệ sẽ ngắt lệnh P.ON (bật lệnh P.ON lên mức

logic cao) để ngắt dao động, từ đó bảo vệ được các đèn công suất không

bị hỏng, đồng thời cũng bảo vệ được Mainboard trong các trường hợp

nguồn ra tăng cao.

Phân tích hoạt động của bộ nguồn ATX trên sơ đồ chi tiết

Khi cắm điện:

- Khi cắm điện áp AC 220V cho bộ nguồn, mạch chỉnh lưu sẽ tạo ra điện áp 300V DC cung cấp cho mạch nguồn Stanby và nguồn chính.

-

Khi có điện áp 300V DC, nguồn Stanby hoạt động ngay và cho ra hai điện

áp, điện áp 12V cung cấp cho IC tạo dao động của nguồn chính và điện áp

ap 5V STB cung cấp xuống Mainboard đồng thời cung cấp cho mạch bảo vệ,

lúc này nguồn chính tạm thời chưa hoạt động.

- Chân lệnh PS ON ban

đầu có mức logic cao, do mạch bảo vệ không hoạt động nên mức điện

áp cao này đưa vào chân (4) của IC dao động và khống chế cho biên độ

dao động ra bằng 0V.

Khi bật công tắc:

-

Khi bật công tắc mở nguồn của máy tính hoặc khi ta chập chân PS ON

xuống mass, chân PS ON có mức logic thấp, đèn Q13 tắt => điện áp tại

chân E đèn Q13 giảm thấp => không có điện áp đi qua đi ốt D26 vì vậy

điện áp ở chân (4) của IC dao động giảm về mức 0 => IC dao động hoạt

động và cho dao động ra điều khiển cho nguồn chính hoạt động.

- Khi

có điện áp thứ cấp ra, điện áp 5V từ thứ cấp được đưa về cấp cho mạch

tạo tín hiệu P.G (Power Good), kết hợp với điện áp đi ra từ chân (3)

của IC, nếu IC hoạt động bình thường thì điện áp đưa ra chân (3) có mức

cao => khống chế đèn Q12 tắt => điện áp đi qua R63 qua D32 và R64

vào chân B làm đèn Q14 dẫn => khi Q14 dẫn thì Q15 tắt => điện áp

5V đi qua R68 ra chân P.G xác lập cho chân này có mức Logic cao (P.G có

mức Logic cao sẽ thông báo cho Mainboard biết tình trạng nguồn hoạt

động bình thường)

- Trong trường hợp IC dao động hoạt động sai chế

độ (ví dụ tần số dao động sai, mất điện áp hồi tiếp v v… ) thì nó sẽ

ngắt điện áp ra ở chân số (3) => điện áp P.G sẽ có mức Logic = 0 ,

hoặc trường hợp điện áp ra bị mất khi đó chân P.G cũng có mức Logic =

0, khi chân P.G có mức Logic = 0 thì Mainboard hiểu rằng nguồn đang có

sự cố và cho khoá một số mạch trên Mainboard không cho hoạt động.

Vế phải của bộ nguồn

Hoạt động của mạch công suất

- Dòng điện chạy qua các đèn công suất:

IC dao động cho ra hai xung điện để điều khiển hai đèn công suất:

-

Khi chân 8 có dao động ra thì đèn Q7 hoạt động, thông qua biến áp đảo

pha điều khiển cho đèn công suất Q1 hoạt động, khi đó có dòng điện chạy

từ nguồn 300V => qua đèn Q1 qua cuộn dây (5-1) của biến áp đảo pha

để lấy hồi tiếp dương => sau đó cho qua cuộn sơ cấp (2-1) của biến

áp chính rồi trở về điện áp 150V ở điểm giữa của 2 tụ lọc nguồn.

-

Khi chân 11 có dao động ra thì đèn Q8 hoạt động, thông qua biến áp đảo

pha sang điều khiển cho đèn công suất Q2 hoạt động, khi đó có dòng điện

chạy từ nguồn 150V (điểm giữa của hai tụ lọc) => chạy qua cuộn

sơ cấp (2-1) của biến áp chính => chạy qua cuộn (1-5) của biến áp

đảo pha => chạy qua đèn Q2 rồi trở về cực âm của nguồn điện.

Phân tích hoạt động của mạch bảo vệ trên sơ đồ tổng quát.

-

Mạch bảo vệ có chức năng bảo vệ các đèn công suất trên bộ nguồn và bảo

vệ Mainboard không bị hỏng trong các trường hợp Mainboard bị chập phụ

tải hoặc bản thân bộ nguồn cho ra điện áp quá cao.

Nguyên tắc hoạt động của mạch bảo vệ.

-

Người ta thiết kế mạch bảo vệ theo nguyên tắc “Khi có sự cố thì mạch

bảo vệ hoạt động và ngắt lệnh P.ON => từ đó ngắt dao động”

Phân tích hoạt động ở sơ đồ trên.

-

Khi ta bật công tắc, lệnh P.ON đi qua mạch bảo vệ rồi đưa vào điều

khiển IC dao động, ban đầu mạch bảo vệ không hoạt động nên lệnh P.ON

không thay đổi mức Logic trước khi đưa vào điều khiển IC.

- Khi có lệnh P.ON đưa đến điều khiển, IC dao động hoạt động và cho điện áp ra

-

Nếu điện áp ra sai như quá cao hoặc quá thấp (khi nguồn mất hồi tiếp

hoặc khi chập phụ tải) => lúc đó mạch bảo vệ sẽ hoạt động và ngắt

lệnh P.ON => IC dao động tạm thời bị khoá => các đèn công suất

ngưng hoạt động.

Vì vậy ta thấy hiện tượng:

- Chập chân P.ON xuống mass, quạt nguồn quay 1-2 vòng rồi tắt.

Giải thích hiện tượng:

-

Khi chập chân P.ON xuống mass, ban đầu mạch bảo vệ chưa hoạt động, lệnh

P.ON đi vào điều khiển cho IC dao động => mạch công suất hoạt động

và cho điện áp ra (quạt quay) => do nguồn có sự cố nên điện áp ra bị

sai => mạch bảo vệ hoạt động => lệnh P.ON bị ngắt => IC dao

động bị khoá => điện áp ra lại mất (quạt tắt)

Phân tích hoạt động của mạch bảo vệ trên sơ đồ chi tiết.

Nguyên lý của mạch bảo vệ.

-

Khi bật công tắc

mở nguồn của máy tính hoặc khi ta chập chân PS ON xuống mass, chân PS

ON có mức logic thấp, đèn Q13 tắt => điện áp tại chân E đèn Q13 giảm

thấp => không có điện áp đi qua đi ốt D26 vì vậy điện áp ở chân (4)

của IC dao động giảm về mức 0 => IC dao động hoạt động và cho dao

động ra điều khiển cho nguồn chính hoạt động.

- Do nguồn ra tăng cao

(ví dụ đứt R42 làm mất điện áp hồi tiếp, dẫn đến điện áp ra tăng cao),

giả sử đường điện áp 5V tăng cao, khi đó có dòng điện đi qua đi

ốt ZD2 vào làm đèn Q11 dẫn => khi Q11 dẫn kéo theo Q9 dẫn

=> dòng điện đi qua Q9 => đi qua D27 vào làm cho lệnh P.ON

ở chân (4) có mức Logic cao => dao động ra bị khoá => các đèn

công suất không hoạt động.