HOẠT ĐỘNG KH-CN

Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 10/2017 [8]

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨULIỀU LƯỢNG PHÂN LÂN PHÙ HỢP CHO GIỐNG CÀ RỐT TN391TẠI NGHI LỘC

n Nguyễn Văn HoànViện Nông nghiệp và Tài nguyên

Trường Đại học Vinh

I. ĐẶT VẤN ĐỀCà rốt (Daucus carota L.) nằm trong chi cà

rốt (Daucus), là một chi chứa khoảng 20-25 loàicây thân thảo trong họ Hoa tán (Apiaceae).Chúng có nguồn gốc từ khu vực Bắc Phi, TâyNam Á và châu Âu với nhiều màu sắc khácnhau như trắng, vàng, đỏ và tím đỏ [2]. Củ càrốt được sử dụng phổ biến trong đời sống hàngngày của người dân, là nguồn dinh dưỡng bổsung nhiều loại vitamin như B, C, D, E…, đặcbiệt là hàm lượng beta-caroten - tiền vitamin Acó rất nhiều trong củ cà rốt, cung cấp cho nhucầu dinh dưỡng của con người. Bên cạnh đó, càrốt cũng được sử dụng như một loại dược liệuquý, được xem như là một loại sâm của ngườinghèo[4].

Cà rốt là loại cây trồng mới được đưa vàoViệt Nam từ thế kỷ trước, nên đối với phần lớnngười Việt Nam, vẫn chưa quen với việc sửdụng cà rốt thường xuyên hàng ngày. Cây cà rốtlà cây trồng có nguồn gốc ôn đới, thích hợptrồng ở những nơi có khí hậu lạnh, đòi hỏi đấttrồng phải tơi xốp nên ở Việt Nam, không nhiềuđịa phương có thể trồng được cà rốt. Tại NghệAn, mấy năm gần đây, cây cà rốt đã được trồngở nhiều địa phương trong tỉnh như: Quỳnh Lưu,thị xã Hoàng Mai, Yên Thành…, tuy nhiên,năng suất trung bình mới chỉ đạt 14,5 tấn/ha[1].

Để trồng cà rốt cho năng suất, chất lượngcao, yêu cầu đất trồng phải tơi xốp, giàu dinhdưỡng để củ phát triển thuận lợi. Nhưng hiệnnay, bà con nông dân đang lạm dụng phân hóahọc mà chưa quan tâm đến liều lượng phù hợp.Đây là một trong những nguyên nhân làm ônhiễm môi trường đất, làm thoái hóa đất và ảnhhưởng tới chất lượng sản phẩm. Vì vậy, mongmuốn tìm ra một hàm lượng phân bón cung cấpcho cây cà rốt vừa và đủ để cây đạt năng suấtcao, chất lượng sản phẩm an toàn nhất, giảmthiểu nguy cơ gây ô nhiễm môi trường và thoáihóa đất, nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu liềulượng phân lân phù hợp cho giống cà rốtÔ thí nghiệm trồng cà rốt TN319

Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 10/2017 [9]

HOẠT ĐỘNG KH-CN

TN391 tại Nghi Lộc, Nghệ An” đã được nghiêncứu thực hiện..

II. NỘI DUNG, VẬT LIỆU VÀPHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1. Nội dung nghiên cứu- Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đến

các chỉ tiêu sinh trưởng và phát triển của giốngcà rốt TN391.

- Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đếnkhả năng phát triển củ của giống cà rốt TN391.

- Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đếnnăng suất của giống cà rốt TN391.

2. Đối tượng nghiên cứu- Nguồn gốc: Cà rốt giống TN391 do Công

ty TNHH thương mại Trang Nông - BìnhChánh - thành phố Hồ Chí Minh sản xuất vàphân phối tại Việt Nam.

- Phân vô cơ: Phân đạm: Urê có hàm lượngN là 46%; Phân lân: lân Văn Điển có hàmlượng P2O5 là 15%; Phân kali: phân Kaliclorua có hàm lượng K2O là 60%.

3. Địa điểm và thời gian nghiên cứu- Địa điểm: Trại Thực nghiệm Nông học -

Khoa Nông Lâm Ngư - Trường Đại học Vinhvà xã Nghi Phong, huyện Nghi Lộc.

- Thời gian: Vụ đông năm 2016.4. Phương pháp nghiên cứu4.1 Bố trí thí nghiệm- Công thức thí nghiệm: Thí nghiệm bao

gồm 6 công thức (CT):Nền (1 sào Bắc Bộ): 250kg phân chuồng

+15kg Ure + 15kg Kali + 20kg vôi+ Công thức I: Nền + 0kg lân+ Công thức II: Nền + 10kg lân+ Công thức III: Nền + 20kg lân+ Công thức IV: Nền + 30kg lân+ Công thức V: Nền + 40kg lân+ Công thức VI: Nền + 50kg lân - Thí nghiệm được bố trí theo khối ngẫu

nhiên (RCB), mỗi công thức nhắc lại 3 lần.Diện tích ô thí nghiệm là: 5m2.

- Khoảng cách trồng: Hàng x hàng: 20cm;cây x cây: 14cm.

- Mật độ trồng: tương đương 350.000 cây/ha.4.2. Chỉ tiêu theo dõi* Các chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển:- Thời gian qua các giai đoạn sinh trưởng

(ngày).

- Động thái tăng trưởng chiều cao cây (cm) và sốlá (lá): tiến hành đo 14 ngày 1 lần, mỗi ô thí nghiệmđo 10 cây.

- Khả năng tích lũy chất khô qua 3 giai đoạn(hình thành củ, phát triển củ và thu hoạch) của cây.Tiến hành nhổ 5 cây/ô, rửa sạch, sau đó sấy đến khốilượng không đổi xác định bằng cân điện tử.

- Động thái phát triển củ (đường kính củ và chiềudài củ) qua các giai đoạn sinh trưởng của cây cà rốt(3 giai đoạn: giai đoạn hình thành củ, giai đoạn pháttriển củ, giai đoạn thu hoạch).

* Các chỉ tiêu về năng suất:- Năng suất lý thuyết = Trọng lượng trung bình

củ tươi (g) x mật độ/ha (quy đổi tấn/ha).- Năng suất thực thu = [Năng suất mỗi ô thí

nghiệm (kg) x 10]/5 (tấn/ha).4.3. Phương pháp xử lý số liệuXử lý theo phần mềm Excel 2010 và IRSTART

5.0 trên máy tính.III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU1. Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đến thời

gian qua các giai đoạn sinh trưởng của giống càrốt TN391

Các giai đoạn sinh trưởng của cây cà rốt chịunhiều ảnh hưởng của quá trình chăm sóc, chế độdinh dưỡng và mức độ nhiễm sâu bệnh của cây. Đốivới các loại cây có củ thì thời gian hình thành đếnphát triển củ và thu hoạch càng dài thì khả năng tíchlũy chất dinh dưỡng cho củ càng lớn và có ảnhhưởng rất lớn đến năng suất thu hoạch sau này.

Theo dõi thời gian sinh trưởng của giống cà rốtTN391 trong điều kiện thí nghiệm các công thức liềulượng phân lân khác nhau thu được kết quả trênbảng 1.

Bảng 1. Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đến thời gian qua các giai đoạn sinh trưởng

của giống cà rốt TN391Đơn vị: ngày

Côngthức

Gieo -Mọc

Mọc-Hìnhthành củ

Hình thành củ- Phát triển củ

Gieo-thuhoạch

CT I 7,00 42,00 9,00 90,00CT II 6,33 39,67 15,00 96,00CT III 6,33 41,67 14,00 99,00CT IV 6,33 41,67 15,00 98,00CT V 6,00 44,00 16,00 100,00CT VI 6,00 44,00 15,00 105,00

HOẠT ĐỘNG KH-CN

Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 10/2017 [10]

Số liệu bảng 1 cho thấy, các công thức khácnhau có thời gian sinh trưởng qua các giai đoạnkhác nhau. Khoảng thời gian từ hình thành đếnphát triển củ của CTI đạt 9 ngày, trong khi cáccông thức khác thì thời gian này kéo dài hơn từ14-16 ngày. Điều này làm ảnh hưởng không nhỏđến khả năng tích lũy dinh dưỡng của củ cũngnhư khả năng tích lũy chất khô trong thân lá. Đâylà thời điểm quyết định cho khả năng tích lũychất dinh dưỡng trong củ, thân lá.

Thời gian sinh trưởng dài nhất là CT VI đạt 105ngày; CT V đạt ở 100 ngày; thời gian sinh trưởngngắn nhất ở CT I với 90 ngày. Như vậy, khi tănglượng phân lân, cây cà rốt có xu hướng kéo dàithời gian sinh trưởng.

2. Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đếnđộng thái tăng chiều cao giống cà rốt TN391

Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của liều lượngphân lân đến động thái tăng trưởng chiều cao câycủa giống cà rốt TN391 được thể hiện qua bảng 2.

Bảng 2. Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đến động thái tăng chiều cao giống cà rốt TN391Đơn vị: cm

Công thức Ngày sau gieo (ngày)21 35 49 63 77 CCCC

CT I 5,60d 21,57e 40,77e 55,63d 64,73b 68,77c

CT II 7,83c 22,37d 41,63d 56,47c 64,80b 68,87c

CT III 8,07c 22,93d 42,05d 57,00c 65,87b 69,87b

CT IV 8,37bc 24,10c 43,17c 58,30b 66,37b 70,30b

CT V 9,13b 25,33b 45,00b 60,57a 69,63a 73,63a

CT VI 9,93a 26,67a 45,73a 60,83a 70,17a 74,13a

LSD0,05 0,78 0,62 0,57 0,68 1,29 0,89CV% 5,29 1,44 0,72 0,65 1,06 0,69

Ghi chú: Trong cùng một cột các chữ cái khác nhau được biểu thị sự sai khác có ý nghĩa thống kê ở mức α < 0,05CCCC: chiều cao cuối cùng

Cà rốt TN319 sinh trưởng, phát triển tốt khi được áp dụng liều lượng phân lân phù hợp

Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 10/2017 [11]

HOẠT ĐỘNG KH-CN

Số liệu bảng 2 cho thấy, các công thứckhác nhau thì có động thái tăng trưởng chiềucao cây khác nhau qua các thời điểm sinhtrưởng. Các công thức đều có xu hướng chiềucao cây tăng chậm ở giai đoạn mọc đến 21ngày sau gieo, sau đó tăng nhanh đến giaiđoạn 77 ngày sau gieo và chậm dần tới lúc thuhoạch. Các mức bón lân khác nhau ảnh hưởngđến chiều cao của cây cà rốt. Với lượng bón50kg phân lân/sào (CT VI) có chiều cao caonhất ở các thời điểm 21, 35, 49 ngày sau gieo,thấp nhất là CT I (không bón phân). Nhìn

chung, mức bón phân lân càng cao thì chiều cao câycó xu hướng càng tăng. Chiều cao cây đạt cao nhất ởCT V và CT VI, tương ứng 73,63 và 74,13cm, sai kháccó ý nghĩa với các công thức còn lại.

3. Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đến độngthái ra lá của giống cà rốt TN391

Lá là một bộ phận quan trọng của cây, làm nhiệmvụ quang hợp, đồng thời trao đổi khí, dự trữ chất dinhdưỡng… Tổng số lá là đặc điểm khá ổn định, có quanhệ chặt chẽ với đặc tính giống và thời gian sinhtrưởng. Theo dõi số lá của các công thức thí nghiệm,chúng tôi thu được kết quả thể hiện qua bảng 3.

Số liệu bảng 3 cho thấy, động thái ra lácủa các công thức tăng đều ở các giaiđoạn, giữa các công thức có sự sai khác cóý nghĩa. Số lá cuối cùng của các công thứckhác nhau có ý nghĩa ở mức α<0,05. Trongđó, CT I và CT II đạt thấp nhất, tương ứnglà 13,07 và 13,27 lá/cây, CT VI đạt số lácao nhất (14,73 lá/cây), còn các công thứckhác có số là tương đương nhau.

4. Ảnh hưởng của liều lượng phânlân đến khả năng tích lũy chất khô củagiống cà rốt TN391

Khả năng tích lũy chất khô của cây càrốt thể hiện mức độ chăm sóc và chịu ảnhhưởng rất lớn của chế độ dinh dưỡngcung cấp cho cây.

Khả năng tích lũy chất khô của câycàng lớn càng chứng tỏ mức độ cung cấpdinh dưỡng cho cây lớn và khả năng câycho năng suất sẽ càng cao. Số liệu thống

kê khả năng tích lũy chất khô của cây cà rốt ở các côngthức bón phân khác nhau được thể hiện ở bảng 4.

Ghi chú: Trong cùng một cột các chữ cái khác nhau được biểu thị sự sai khác có ý nghĩa thống kê ở mức α < 0,05CCCC: chiều cao cuối cùng

Bảng 3. Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đến động thái ra lá của giống cà rốt TN391Đơn vị: lá/cây

Công thức Ngày sau gieo (ngày)21 35 49 63 77 CCCC

CT I 2,60c 6,10d 8,13d 10,10d 12,10c 13,07c

CT II 3,00b 6,57c 8,57c 10,53cd 12,23c 13,27c

CT III 3,03b 7,00b 9,00b 10,97bc 13,00b 14,03b

CT IV 3,10b 7,10b 9,10b 11,13b 13,13b 14,10b

CT V 3,30a 7,30b 9,30b 11,27b 13,27b 14,27b

CT VI 3,33a 7,83a 9,80a 11,80a 13,73a 14,73a

LSD0,05 0,18 0,37 0,37 0,44 0,38 0,36CV% 3,25 2,88 2,25 2,18 1,63 1,42

Bảng 4. Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đếnkhả năng tích lũy chất khô của giống cà rốt TN391

Đơn vị: gam/cây

Công thứcGiai đoạn sinh trưởng

Hình thành củ Phát triển củ Thu hoạchCT I 0,88e 3,26e 21,35e

CT II 1,47d 3,82e 28,39d

CT III 1,74cd 4,50d 33,27c

CT IV 1,54c 6,85c 35,74bc

CT V 2,10b 7,96b 36,75b

CT VI 2,79a 10,42a 46,52a

LSD0,05 0,21 0,68 2,75CV% 6,48 6,12 4,5Ghi chú: Trong cùng một cột các chữ cái khác nhau được biểu

thị sự sai khác có ý nghĩa thống kê ở mức α<0,05.

HOẠT ĐỘNG KH-CN

Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 10/2017 [12]

Cà rốt có nhiều côngdụng tốt, được thịtrường ưa chuộng nên ngày càng được trồng rộng rãi

Qua bảng 4 cho thấy, khả năng tích lũy chất khô củacác công thức khác nhau thì khác nhau và có ý nghĩa ởmức α<0,05. Khả năng tích lũy chất khô của các côngthức tăng dần qua các giai đoạn phát triển củ.

Ở cả 3 giai đoạn, khả năng tích lũy chất khô có xuhướng tăng dần theo lượng phân lân bón cho cây. CTVI có khả năng tích lũy chất khô cao nhất, CT I thấpnhất.

Như vậy, với liều lượng ở CT VI (50kg/sào) thì cókhả năng cung cấp chất dinh dưỡng trong giai đoạnhình thành đến phát triển củ tốt hơn các công thức thínghiệm khác.

5. Ảnh hưởng của liều lượng phân lânđến động thái phát triển củ

Khả năng phát triển củ của cây cà rốt thểhiện khả năng cung cấp dinh dưỡng, độ tơixốp của đất và chế độ chăm sóc cho cây. Câycà rốt có củ phát triển càng lớn về cả chiềudài và đường kính thì càng chứng tỏ khảnăng cung cấp dinh dưỡng và mức độ tơixốp của đất trồng càng lớn. Kết quả theo dõiđộng thái phát triển củ của cây cà rốt giữacác công thức bón phân khác nhau được thểhiện qua bảng 5.

Bảng 5. Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đến động thái phát triển củ của giống cà rốt TN391

Đơn vị: cm

Công thứcGiai đoạn sinh trưởng

Hình thành củ Phát triển củ Thu hoạchĐKC CDC ĐKC CDC ĐKC CDC

CT I 0,42c 4,47e 0,83e 5,54f 3,11e 10,18c

CT II 0,79b 4,89de 1,05d 6,86e 3,34e 10,54c

CT III 0,75b 5,41cd 1,14d 8,10d 3,81d 12,46b

CT IV 0,83b 5,91bc 1,36c 9,24c 4,24c 12,54b

CT V 0,81b 6,09b 1,64b 10,16b 4,56b 13,98a

CT VI 0,95a 6,95a 1,85a 11,71a 4,91a 13,96a

LSD0,05 0,11 0,65 0,12 0,65 0,31 0,84CV% 8,1 6,4 5,05 4,13 4,12 3,76

Ghi chú: Trong cùng một cột các chữ cái khác nhau được biểu thị sự sai khác có ý nghĩa thống kêở mức α < 0,05

ĐKC: đường kính củ; CDC: chiều dài củ.

Tạp chí

KH-CN Nghệ AnSỐ 10/2017 [13]

HOẠT ĐỘNG KH-CN

Theo bảng 5, chiều dài củ và đường kính củ ở các côngthức khác nhau thì khác nhau có ý nghĩa ở mức α< 0,05 vàtăng dần qua các giai đoạn sinh trưởng. Trong mỗi giaiđoạn, CT VI có đường kính và chiều dài củ lớn nhất so vớicác công thức khác, và đạt tối đa là 4,91 cm đối với đườngkính củ và 13,96cm đối với chiều dài củ vào lúc thu hoạch.Thấp nhất là CT I, chỉ đạt đường kính và chiều dài tươngứng là 3,11cm và 10,18cm. Nhìn chung, đường kính vàchiều dài củ có mối quan hệ tỷ lệ thuận với lượng phân lânbón cho cây cà rốt.

6. Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đến năng suấtcủa giống cà rốt TN391

Năng suất là kết quả của sự thích nghi của giống với cácyếu tố sinh thái và các biện pháp kỹ thuật tác động, là tiêuchí mà nhà nghiên cứu cũng như người nông dân quan tâm.Kết quả của theo dõi năng suất của các công thức với liềulượng lân khác nhau được thể hiện ở bảng 6.

Ghi chú: Trong cùng một cột các chữ cái khác nhauđược biểu thị sự sai khác có ý nghĩa thống kê ở mức α <0,05

NSLT: Năng suất lý thuyết;NSTT: Năng suất thực thu

Qua số liệu bảng 6, các công thứckhác nhau thì năng suất lý thuyết vànăng suất thực thu khác nhau ở mức ýnghĩa α< 0,05.

Đối với năng suất lý thuyết, các côngthức có sự chênh lệch nhau lớn. Trongđó, CT VI, CT V là các công thức cónăng suất lí thuyết lớn nhất, đạt tươngứng 35,67 và 33,83 tấn/ha. CT I, CT IIcó năng suất lí thuyết thấp nhất và tươngđương về mặt thống kê.

Về năng suất thực thu, CT VI, CT Vcũng là các công thức có năng suất lớnnhất, đạt tương ứng 30,33 và 28,67tấn/ha. CT I, CT II có năng suất lí thuyếtthấp nhất và tương đương về mặt thốngkê.

Như vậy, CT VI và CT V là hai côngthức có năng suất cao nhất. Điều nàychứng tỏ có thể dùng phân bón lân vớiliều lượng 40-50kg/sào để bón có tácdụng năng suất cho cây cà rốt.

IV. KẾT LUẬNLiều lượng phân lân ít ảnh hưởng

đến thời gian từ khi gieo đến phình củ,dao động từ 45-50 ngày. Tuy nhiên, vàogiai đoạn cuối thời gian sinh trưởng thìcó sự khác biệt khá rõ.

Với mức bón 40-50 kg/sào chiều caocây và số lá trên cây, khả năng tích lũychất khô của cây cà rốt đạt cao nhất.

Liều lượng phân bón khác nhau ảnhhưởng đến động thái phát triển của củqua các thời kì sinh trưởng. Cụ thể, liềulượng 40-50 kg/sào là công thức tối ưunhất cho sự phát triển về đường kính củvà chiều dài củ. Công thức bón phân lânvới liều lượng 40-50 kg/sào là công thứccó năng suất thực thu cao nhất (lần lượtlà 30,33 tấn/ha và 28,67 tấn/ha)./.

Bảng 6. Ảnh hưởng của liều lượng phân lân đến năng suất của giống cà rốt TN391

Công thức NSLT (tấn/ha) NSTT (tấn/ha)CT I 20,07d 15,67d

CT II 22,50dc 17,10d

CT III 24,27c 21,67c

CT IV 30,26b 26,12b

CT V 33,83a 28,67ab

CT VI 35,67a 30,33a

LSD0,05 4,12 3,81CV% 9,84 11,63

Tài liệu tham khảo:

1. Cục thống kê Nghệ An, 2015, Diện tích, năng suất, sản lượng cây hàng năm chủ yếu phân theo huyện, thành, thị.2. Tạp chí tài nguyên thực vật Đông Nam Á (1999), Cây cà rốt, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.3. www.fao.org/faostat/en/#home.4. www.thaythuoccuaban.com/vithuoc/carot.html.