Her Türlü Geri Kazanım ve Tehlikeli Atıklar

110080024 Veysel Yağmur SAKA

110090007 Doğukan IŞIK

060090156 Aylin ENGİNSOY

060090154 Özlem Serenay DURSUN

Geri KazanımDünyanın geleceğini ve canlıların sağlığını tehdit eden

çevre kirliliğinin önemli bir kısmını atıklar oluşturmaktadır. Teknolojik gelişmelere, nüfusun artmasına paralel olarak atık miktarı gün geçtikçe artmaktadır. Atık miktarlarındaki bu artışın sonucu olarak, atık probleminin canlıların yaşamını tehlikeye sokacak boyutlara ulaştığı açıktır.

Atıkların tümü çok yakın bir geleceğe kadar çöp olarak görülürken, gelişen teknolojinin de yardımı ile değerlendirilmeleri için uzun çalışmalar yapılmıştır.

Atıklar üzerine yapılan çalışmalar dünyayı bir çöp yığını olmaktan kurtarması beklenmektedir. Yapılan bu çalışmalardan en önemlileri geri kazanım konusunu kapsamaktadır.

Geri Kazanım

Değerlendirilebilir atıkların kaynağından ayrı toplanması, atık ayırma tesislerinde işlenerek özelliklerine göre sınıflandırılması, atıkların özelliklerine göre fiziksel, kimyasal ya da biyolojik yöntemler ile doğrudan veya dolaylı kullanımı olan başka bir ürüne yada enerjiye çevrilmesi, litaratürde yer alan en geniş geri kazanım tanımıdır.

Geri Kazanım

Ülkemizde günde yaklaşık 75600 ton katı atık ortaya çıkmaktadır. Evsel nitelikli katı atıkların hacimce yaklaşık % 49’unu organik atıklar, % 38’ini geri kazanılabilir atıklar oluşturmaktadır. Geri kazanılabilir katı atıkların içeriğinin büyük bir bölümünü plastik, kâğıt-karton, metal, cam ve kompozit ambalaj malzemeleri oluşturmaktadır.

Geri Kazanım

Kirlettikten sonra temizlemek değil, kirletmemek prensibi benimsenmelidir. Atık, yok edilmesi gereken bir madde değil geri kazanılması gereken kaynak olarak görülmelidir.

Geri Kazanım

Atık yönetim aşamaları

2004 yılında düzenli depolama yapan belediyelerin atık dağılımı

Geri Kazanım ile Geri Dönüşüm Farkı

Geri Kazanılabilir Atıklar

• Metal• Plastik• Kağıt• Cam

Metallerin Geri Kazanımı

• Metallerden özellikle Alüminyum ve Demir-Çelik önemli

• Bu iki metalin kullanım alanları oldukça geniş (paketleme, ulaşım, elektrik-elektronik, malzeme vs.)

• Alüminyum geri kazanımla tekrar üretildiğinde % 95 enerji tasarrufu %99 atık gaz azalması

Plastiklerin Geri Kazanımı

• Plastikler, petrol rafinerilerinden elde edilen artıklardan üretilmekte

• Dünyada plastik üretimi her yıl ortalama %5 artarken 2015’te yaklaşık 300 M ton üretilmesi bekleniyor

Plastiklerin Geri Kazanımı

• Geri Kazanılabilir PlastiklerNumaralandırılmış Plastikler

• Geri Kazanılamaz PlastiklerKöpüklerPVC PipetlerOyuncaklarNumaralandırılmamış Plastikler

Camların Geri Kazanımı

• Camların geri kazanımında önemli husus kapaksız ve temiz olmalarıdır.

• Ampuller, aynalar, pencere camları, seramikler, kristaller geri kazanılamamaktadır.

• Renklerine göre ayrı toplanıp eritilmektedirler

Kağıtların Geri Kazanımı

• 2010’da 400 M ton kağıt tüketildi, 2020 için beklenti: 500 M

• Kağıtlar da geri kazanılabilir ve geri kazanılamaz olmak üzere iki ayrılmakta

• Gazeteler, dergiler, kartonlar bu işlem için oldukça uygunken; faks kağıtları, besin bulaşan veya yağlı kağıtlar uygun değildir.

2. Tehlikeli AtıklarZararlılık potansiyeli taşıyan, canlı hayat ve çevre

için tehlikeli olan evsel ve endüstriyel kaynaklı atıklar ‘’Tehlikeli Atık’’ olarak tanımlanır.

Mühendislik Sınıflandırması

LIFE Projesi kapsamında hazırlanın Tehlikeli Atıkları Sınıflandırma Klavuzu sınıflandırması

Tehlikeli Atıkların Sınıflandırması

Tehlikeli Atıkların Mühendislik Sınıflandırması

• İnorganik Sulu Atıklar• Organik Sulu Atıklar• Organik Sıvılar• Yağlar• İnorganik Çamurlar Katılar• Organik Çamurlar Katılar

İnorganik Sulu AtıklarÇoğunluğu su olan asidik/ bazik ve/ veya derişik tehlikeli

inorganik çözeltileri içeren sıvı atıklardır. Bu atıklar genellikle siyanür ve ağır metaller barındırır.

Galvanizleme işleminden gelen sülfürik asit Metal bitirme işleminden gelen kostik çözeltileri Elektronik sanayinde kullanılan amonyaklı çözeltiler Elektro kaplama daldırma sıvıları

Organik Sulu Atıklar

Çoğunluğu su olan seyreltik ve derişik tehlikeli organik çözeltileri içeren sıvı atıklardır.

Pestisit kaplarının yıkama suları Reaktör veya formülasyon tanklarının yıkama

suları

Organik SıvılarOrganik tehlikeli madde içerikli sıvı atıklar

Kimyasal ara mamul üretiminden çıkan distilasyon Kuru temizleme ve metal yüzey işleme faaliyetlerinden

çıkan halojenli solventler

YağlarPetrol türevlerini içeren sıvı atıklardır

İçten yanmalı motorların yağları Kirli fuel oil Ağır iş makineleri ve türbin yağları Makine üretiminde kullanılan torna ve kesme

yağları

İnorganik Çamurlar/ KatılarÇamurlar, tozlar, katı ve akışkan olmayan inorganik

tehlikeli maddelerdir.

Demir çelik sektöründe emisyon kontrolü amacıyla toplanan tozlar Koklaşma fırını atıkları Koklaşma faaliyetlerinden çıkan kireç atıkları Krom işleyen metal sektörü ve talaş ve kalıntıları Atık su arıtma tesisi çamurları Klor üretiminde kullanılan cıvalı hücre kalıntıları

Organik Çamurlar/ KatılarKatran, çamur, akışkan olmayan organik

tehlikeli atıklardır.

Boyama faaliyetlerinden çıkan çamurlar Katran ve boya üretim atıkları İlaç sanayinden çıkan atık filtre kekleri Fenol distilasyon kalıntıları Yağ emülsiyonları ile kirlenmiş katı atıklar Solvent atıklarının kirlettiği topraklar

LIFE Projesi Tehlikeli Atık Sınıflandırması

Tehlikeli Atıkların YönetimiTehlikeli Atık Yönetim Hiyerarşisi

Kaynak azaltımı (Proses değişimi)Ayırma ve hacim azaltımıHammadde olarak başka bir tesisle

değişim veya atıkların satılması (Atık Borsası)

Geri kazanımArıtımNihai Bertaraf

Tehlikeli Atıkların Yönetimi• LIFE TCY/TR/000292 "Türkiye’de Sanayiden Kaynaklanan

Tehlikeli Atıkların Yönetiminin İyileştirilmesi”• Üretiminden bertarafa kadar olan genel düşünceyi

geliştirmek ve tehlikeli atık yönetiminin yapısını ve işleyişini geliştirerek ilerletmek için tasarlanmıştır.

• Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin pratikte uygulanmasına yardımcı olur.

• Avrupa Birliği Çevre Mevzuatı’na uygun olarak tehlikeli atık yönetiminin amacına ve hedefe ulaşmasına yardımcı olmak için tasarlanmıştır.

Bilinmesi Gereken Bazı Kaynaklar

• BAT- BEST AVAILABLE TECHNIQUESMevcut En İyi Teknikler• BREF- BAT REFERANS DÖKÜMANI

MSDS (Malzeme Güvenlik Bilgi Formu) bilgi formlarının satınalma aşamasında istenmesi ve bilgi formlarının muhafazası ürün bilgilerine ulaşmak için önemli.

Tehlikeli Atıklar İstatistik Sonuçları(2011)

• Kaynak: Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü - Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı

TABS- Tehlikeli Atık Beyan Sistemi

Tehlikeli Atıklar İstatistik Sonuçları(2011)

KOCAELİ İZMİRİSTANBULANKARAHATAY

• Kaynak: Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü - Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı

Tehlikeli Atık Kaynaklı Endüstriyel Çevre Felaketlerine Örnekler

Minamata- Japonya 1956 • Minamata kentinin sakinleri, başta evde besledikleri kediler olmak üzere kasabadaki hayvanlarda anormal davranışlar gözlemlediler. Kedi türünden hayvanlar aniden sarsıntılar geçiriyor, bazen de denize atlayarak bir tabiri caizse intihar ediyorlardı. Kasaba halkı kedilerde görülen bu rahatsızlığa "kedileri dans ettiren hastalık " adını taktı.

• 1956 yılında, Minamata hastalığı olarak tarihe geçecek rahatsızlığın ilk insan kurbanı teşhis edildi.

Tehlikeli Atık Kaynaklı Endüstriyel Çevre Felaketlerine Örnekler

Haliç

Türkiye’nin endüstrileşmeye bağlı ilk çevre felaketi

Serum Fabrikası

Dinlediğiniz için teşekkürler …

Kaynaklar• Uçaroğlu, S., 2002. “Otomotiv Endüstrisi Zararlı Atıklarının Solidifikasyonu

ve Geri Kazanım”, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.• Bayar, S., 2005. “Zararlı Atıkların Solidifikasyon/Stabilizasyon Teknolojisi ile

Yönetimi”, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.• Gökşin, I., 2009. “Gebze Organize Sanayi Bölgesi Tehlikeli Atık Envanterinin

Oluşturulması”, Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze.• Taşkan, Ş., 2013. “Türkiye’de Tehlikeli Atık Oluşumu ve Bertarafı”, Yüksek

Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.• T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, 2009. “Tehlikeli Atıkların Sınıflandırılması

Klavuzu”, Cilt 1., Lıfe ‘Hawaman’ Projesi.• Doğru, B., 2006. Life Programme 2006.

http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/life/taske/15.pdf• T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, 2011. “Tehlikeli Atık İstatistikleri”, Ankara.