Upload
grant
View
143
Download
8
Embed Size (px)
DESCRIPTION
HEPATOBİLİYER HASTALIKLARDA BİYOKİMYASAL TESTLER. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2004. Karaciğerin başlıca fonksiyonları. Karaciğerin karbohidrat metabolizması ile ilgili fonksiyonları. glikojenin depo edilmesi ve parçalanması glukoneo g enez - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
1
HEPATOBİLİYER HASTALIKLARDA
BİYOKİMYASAL TESTLER
Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIKADÜTF Biyokimya AD
2004
2
Karaciğerin başlıca fonksiyonları
3
Karaciğerin karbohidrat metabolizması ile ilgili fonksiyonları
• glikojenin depo edilmesi ve parçalanması
• glukoneogenez
• glukozun pentoz fosfat yolunda yıkılımı
• galaktoz ve fruktozun glukoza dönüştürülmesi
• glukozun diğer monosakkaridlere ve yağa dönüştürülmesi
4
5
Karaciğerin lipid metabolizması ile ilgili fonksiyonları
• yağ asitlerinin sentezi ve oksidasyonu
• yağ asitlerinden trigliserid oluşumu
• fosfolipid sentezi
• lipoproteinlerin sentezi
• keton cisimlerinin sentezi
• kolesterol biyosentezi
• safra asitlerinin ve safranın oluşturulması
6
7
Karaciğerin amino asit ve azot metabolizması ile ilgili fonksiyonları
• deaminasyon• transaminasyon• endojen amino asitlerin sentezi• plazma proteinlerinin sentezi• üre sentezi • ürik asit sentezi• kreatinin sentezi• porfirin sentezi• safra asitleri sentezi
8
9
Karaciğerin bilirubin metabolizması ile ilgili fonksiyonları
• bilirubinin oluşturulması
• bilirubinin alınımı
• bilirubinin konjugasyonu
• bilirubinin atılımı
10
11
Karaciğerin hematolojik fonksiyonu
• pıhtılaşma faktörlerinden faktör I (fibrinojen), II (protrombin), V, VII, IX ve X sentezi
• hemoglobinin yıkılımı
• fetüste eritrositlerin yapılması
12
Karaciğerin ekskresyon fonksiyonu
13
Karaciğerin detoksifikasyon
fonksiyonu 1
14
Karaciğerin detoksifikasyon
fonksiyonu 2
15
Karaciğerin depolama fonksiyonu
• Glikojen
• Demir ve bakır
• Vitamin D ve B12
16
Karaciğerin immünolojik fonksiyonu
• Kupffer hücreleri, fagositoz, antikor oluşumu ve humoral savunmada rol oynarlar.
17
Karaciğer hastalıklarında patolojiler
• hücre harabiyeti
• kolestaz
18
Karaciğer hücre harabiyeti
• Hepatitler
• Siroz
• Akut karaciğer nekrozu
Şok veya sağ kalp yetmezliğine bağlı olarak ortaya çıkan hepatik konjesyon, uzun süre devam
eden biliyer tıkanma da karaciğer hücre harabiyetine neden olabilir
19
Kolestaz
• İntrahepatik kolestaz
• Ekstrahepatik kolestaz
Kanda kolesterol artışıyla ksantomatozis,
bilirubin artışıyla sarılık,
safra asidi artışıyla kaşıntı meydana gelir.
yağda çözünen vitaminler emilemez
20
İntrahepatik kolestaz viral hepatitlerde
klorpromazin ve halotan gibi ilaçların etkisiyle
alkol etkisiyle
gebelikte
karaciğer infiltrasyonlarında
intrahepatik biliyer atrezi, kolanjitis ve biliyer sirozda ortaya çıkabilir
sıklıkla hücre harabiyeti ile birliktedir
21
Ekstrahepatik kolestaz
karaciğer dışı safra yollarında taş, tümör, kist, parazit ve dıştan bası
safra yolları atrezisi
safranın koyulaşma sendromu
safra kanallarının fibrozisi durumlarında ortaya çıkabilir
22
Karaciğer patolojilerini belirleyen testler
• karaciğer hücre harabiyetini belirleyen testler
• kolestazı belirleyen testler
• karaciğer disfonksiyonunu belirleyen testler
• karaciğer hastalıklarının etiyolojisini belirleyen testler
23
Karaciğer hücre harabiyetini belirleyen testler
• serum trasaminazlarının (ALT ve AST) tayini
• serum laktat dehidrojenaz (LDH, LD) tayini• serum glutamat dehidrojenaz (GLDH)
tayini • izositrat dehidrojenaz (ICDH) tayini • malat dehidrojenaz tayini • alkol dehidrojenaz tayini
24
Serum transaminazları (ALT ve AST) 1
Akut viral hepatitte
klinik semptomlardan 1-2 gün veya birkaç hafta önce yükselmeye başlar
7-12. günlerde normalin 20-50 ve bazen 100 katı olmak üzere maksimum olur
2. haftadan itibaren B tipi viral hepatitte daha yavaş olmak üzere düşmeye başlar
komplikasyon yoksa 3-5. haftada normal düzeye iner
6 aydan sonra da yüksek olması kronikleşmeyi gösterir
25
Fulminan hepatitte ilk 1-2 gün serum transaminazları yüksektir. Sonra sarılık artar fakat transaminazların libere olacağı hücrelerin tükenmesine bağlı olarak serum transaminazlarının aktivitesi düşer
Toksik hepatitte ve karaciğeri etkileyen enfeksiyöz mononükleozda da serum transaminazları yükselir.
Sirozda ve karaciğer karsinomlarında AST daha fazla olmak üzere serum transaminazları 4-5 kat artabilir, fakat ALT/AST oranı 1’den küçük kalır
Serum transaminazları (ALT ve AST) 2
26
Serum laktat dehidrojenaz (LDH, LD)
Akut viral hepatitte ALT ve AST’ye göre daha az olmak üzere serum LDH aktivitesi artar; en çok da LDH5 izoenzimi
yükselir
Akut toksik karaciğer hasarlarında aşırı yüksek serum LDH aktivitesi saptanır
Enfeksiyöz mononükleoz ile oluşan hepatik hasarda LDH2 ve
LDH5 izoenzimleri birlikte yükselirler
Kronik karaciğer hastalıklarında LDH aktivitesinde hafif değişiklikler olabilir
Karaciğere metastaz yapmış bir karsinomun varlığında çok yüksek LDH aktivitesi olabilir
27
Kolestazı belirleyen testler
• serum alkalen fosfataz (ALP) aktivitesi tayini
• serum gama glutamiltransferaz (-GT, GGT) aktivitesi tayini
• serum 5'-Nükleotidaz (5'-NT) aktivitesi tayini
• serum lösin aminopeptidaz (LAP) aktivitesi tayini
28
Serum alkalen fosfataz (ALP)
Karaciğer hastalıklarında, safra kanaliküllerini örten hücrelerin enzim üretmelerinde artışa bağlı olarak serum ALP aktivitesi yükselir
29
Gama glutamil transferaz (GGT, -GT)
Siroz, metastatik kanser ve hepatik infiltrasyonun saptanması gereken durumlarda karaciğer hastalığının çok daha duyarlı bir göstergesidir
Kolestazda serum GGT düzeyi, normalin 5-30 katı artar
Alkolik karaciğerde kronik hepatit ve alkole bağlı olmayan siroz olgularına göre yüksek serum GGT düzeyi saptanır
Viral hepatitte ılımlı serum GGT artışı olur
30
Serum 5'-Nükleotidaz
karaciğer hastalıklarının her türünde ve özellikle parankim hastalıklarında artar.
31
Serum lösin aminopeptidaz (LAP)
kolestazda ve hepatitte artar
32
Karaciğer disfonksiyonunu belirleyen testler
• karaciğerin alınım, konjugasyon ve atılım disfonksiyonunu belirleyen testler
• karaciğerin yapım disfonksiyonunu belirleyen testler
• karaciğerin çeşitli metabolik fonksiyonlarında bozulmayı gösteren testler
• karaciğerin detoksifikasyon fonksiyonunu inceleme testi
33
Karaciğerin alınım, konjugasyon ve atılım disfonksiyonunu belirleyen testler
serum safra pigmentleri (bilirubin, safra tuzları) düzeyi tayini
idrarda bilirubin ve bilirubin yıkılım ürünü olan ürobilinojen tayini
BSP testi
indosiyanin yeşili testi
34
Karaciğerin yapım disfonksiyonunu belirleyen
testlerserum proteinlerinin tayini
karaciğer flokülasyon testleri
kanama ve pıhtılaşma zamanı tayini
kolinesteraz tayini
lesitin kolesterol açil transferaz (LCAT) tayini
35
Karaciğer patolojilerinde serum proteinleri 1
Serum albumin düzeyinde azalma, kronik karaciğer hasarı, portal siroz ve biliyer sirozda görülür.
Serum 1-globulin düzeyinde azalma,
hepatosellüler yetmezlik ve 1-antitripsin
eksikliğinde; artış da doku harabiyetinin olduğu enfeksiyon, ateşli hastalıklar, enflamasyon ve malignite durumlarında görülür.
Serum 2-globulin düzeyinde azalma, fulminan
karaciğer nekrozunda; artış da kolestaz, enflamasyon ve malignite durumlarında görülür.
36
Karaciğer patolojilerinde serum proteinleri 2
Serum -globulin düzeyinde azalma, hepatosellüler yetmezlikte; artış da kolestaz, enflamasyon ve malignite durumlarında görülür.
Serum -globulin düzeyi, bütün karaciğer hastalıklarında artar. Kronik aktif hepatitte IgG artışı, alkolik sirozda IgA artışı, biliyer sirozda IgM artışı önemlidir
37
Karaciğerin çeşitli metabolik fonksiyonlarında bozulmayı
gösteren testler
serum glukoz düzeyi tayini
oral glukoz tolerans testi
galaktoz ve fruktoz tolerans testleri
serum NPN bileşiklerinin tayini
serum total kolesterol düzeyi tayini
serum demir düzeyi tayini
38
Karaciğerin detoksifikasyon fonksiyonunu inceleme testi
Hippürik asit testi
39
Karaciğer hastalıklarının etiyolojisini belirleyen testler
• HBsAg ve diğer hepatit markerlerinin tayini, hepatit tanısı için önemlidir.
• AFP yüksekliği,karaciğer tümörlerinde saptanır.
• ANA, antimitokondriyal antikor, düz kas antikorları,
kronik hepatitte pozitiftir