SEREBRAL PALS HAKKINDA BLGLENDRME-FZYOTERAPST GZYLE -IIProf. Dr. Mintaze KEREM GNEL (Danman)Hacettepe niversitesi, Salk Bilimleri Fakltesi, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Blm, Serebral Paralizi nitesi, Ankara.HazrlayanlarUz. Fzt. zgn KAYA KARAUz. Fzt. Duygu TRKERUz. Fzt. Cemil ZALUz. Fzt. Duygu KORKEM GVEN Uz. Fzt. Aye NUMANOLU

FZYOTERAP VE REHABLTASYONFizyoterapi ve rehabilitasyonun hedefi hareket, duru veya vcut pozisyonu ile sorunlar belirlemek ve tedavi etmektir. zel egzersizler, tedavi teknikleri ve zendirme ile fizyoterapistler, ocuklarn dnme, oturma ve yrme gibi birok hareket becerilerinde daha bamsz olmalarna yardmc olur.

Fizyoterapistlerin en sk kulland yntemlerdendir.

ocuun aktif olarak hareketleri yapmas salanr.

Kas kaslmas, hareket kontrol yetersizlii nedeni ile oluacak sorunlar en aza indirir.

Fiziksel geliim ve etkinlik salanmasnda ok yararl bir yntemdir.BOBATH (NROGELMSEL TEDAV)

SPli ocuklar iin, FTRnin erken yata balamas ok byk nem tar. nk merkezi sinir sistemi, yaamn ilk 5 ylnda deimeye en elverili halindedir.

FTR, yenidoan dnemde balar veYaa ocuun durumunun iddetine, ocuun etkinliine katlm dzeyine gre deiiklik gsterir

Gerekli olduu srece, genellikle uzun sre devam eder.

Fizyoterapist, hareket ve duru sorunlar iin SPli ocuu deerlendirir ve tedavi eder.

ocuunuzun motor becerilerini maksimum dzeye karmak iin yardmc olarak, ocuunuzun hayatndaki en nemli salk alanlarndan biri olur.

Fizyoterapist, ocuunuz iin gerekli hareket, pozisyonlama, yardmc ara-gere, ortez ile ilgili danacanz kiidir.

Fizyoterapi ve rehabilitasyon uygulamalarnn skl ve younluu, ocuun ve ailesinin ihtiyalarn karlayacak ekilde dzenlenmelidir.

Hedefler, ailenin ve ocuklarn nceliklerine gre belirlenmelidir.

renme, ancak ve ancak gnlk yaamdaki etkinliklerin ocuun doal evresinde , isteklilik salanarak, oyun iinde tekrar edilmesi ile gerekleebilir.

Fizyoterapinin genel hedefi, etkinliklerde gnlk beceriyi ve katlm gelitirmektir.

Son yllarda kullanlan gncel yaklamlar

Ksmi Vcut Arl Destekli Kou Band EitimiKou band eitimi SPli ocuklarda yrme becerisine ulamak iin dinamik sistemli yaklamdr.

Yrrken gerekli olan gayretin bir ksmn azaltmak iin ocuk kou bandnn zerinde askya alnr.

Kou band admlarn olumasna yardmc olur ve ocuk gvenli bir ortamda desteklenirken hznn srdrlmesine olanak salar.

Hipoterapi (atl tedavi) levsel sonulara ulamak iin atn hareketini kullanan bir fizyoterapi ve rehabilitasyon yaklamdr.At dinamik bir destek yzeyi salar, bu yzey gvde kuvvetini ve kontroln arttrmak, postural kuvveti ve dayankll gelitirmek, arlk aktarma ve motor planlamay gelitirmek iin mkemmel bir aratr. At hareketi denge, duyusal alg, dokunma ve grme duyularna girdi salar. Arlk geileri srasnda hasta gvdesini dengeli durumda tutmak iin ince ayarlamalar yapar.

Hareketi KstlamaTedavisiTek tarafl SPli ocuklara ynelik bir tedavidir, ocuun zayf olan kolun ve elin kullanmn arttrr.ocuun salam kolu ve eli bir sre kstlanr, genellikle splint, atel, modifiye eldiven ya da boks eldiveninin iindedir ve etkinlikler yaplrken zayf elini kullanmas desteklenir.

Sanal GereklikSanal gereklik terapisi rehabilitasyon teknolojisindeki umut verici ve en yeni gelimelerden biridir. Sanal gereklik, arttrlm boyutlu dorudan duyu geri bildirimi salayarak gerek yam taklit eden bir bilgisayar teknolojisidir. Bir grevi yaparken bilgisayarda oluturulan bir senaryo (sanal dnya) ile etkileim kurmaya izin veren bir hikaye teknolojisidir. Kablosuz sanal gereklik terapilerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Hedefe Ynelik TerapiHedefe ynelik terapi, ocuun evresindeki anlaml, ocuk, ailesi ve dierleri tarafndan nemli olarak kabul edilen etkinlikler zerine younlar. Tedavi motor renmeyi desteklemeye, gnlk yaamdaki etkinlikleri kolaylatrarak katlm arttrmaya ve ocuun kuvvetine ve zorluklarna ynelik yaplan ayarlamalara yneliktir. Ebeveyn, okul ncesi retmenleri ve ilgili rehabilitasyon merkezindeki ekip ocuun tedavisini ibirlii iinde yapar.

LokomatRobot yardml yrme terapisi ocuun yrme becerisini gelitirmek iin robotik bir mekanizmann kullanlmasdr. Kou bandnn zerinde bir zrhn iinde desteklenen iskeletin dndan robotik bir erevedir, bacaklarn dndan kaylarla balanr, bacaklar doal yry biiminde hareket ettirir. Yry hzn ve vcudun harekete verdii cevab bilgisayar ler. ocuklar iin olan modeli, onlar heveslendiren ve eitim veren izgi film karakterleri gibi baz karlkl oyunlar ierir.

Adeli SuitHarekete diren salayan, vcuda uygun bir giysi ile birlikte youn egzersiz protokoln ierir. Kyafette yelek, ort, dizlik ve zel tasarlanan ayakkablar vardr. Kyafetin paralar basn salamak ve kas gruplar ve eklemleri desteklemek iin kancalar, halkalar ve elastik bantlarla balanr. Tedavi kyafeti giymeden ve tedaviyi uygulamadan nce germe ve masaj ile balar. Kyafet giyildikten sonra yerekimine kar askya alnm pozisyonlar kullanlarak ocuun kapasitesinegre belirlenenyardml hareketleri ieren uygun egzersizler yaplr. Adeli suit tedavi programlar uzundur, ou haftada 6 gn, gnde 5 -6 saat, 3-4 hafta srer.

FZYOTERAP VE REHABLTASYON UYGULAMALARINDA EV PROGRAMIEv programlar ok eitlidir, ama hepsinde ebeveynler kritik rol oynar. Bir ebeveyn olarak ocuunuzun ald terapilere katlmalsnz. zellikle ocuunuz fizyoterapi srasnda iken siz de pozisyonlamalar ve tutu ekillerini renmeye ynelik altrmalar yapmal ve siz de ocuunuzu altrrken fizyoterapistiniz sizi gzlemlemeli ve eitim vermelidir.ocuunuzun egzersizlerden ve fizyoterapistinizin size gsterdii pozisyonlardan fayda salayabilmesi iin onlar gn iinde devaml yapmanz ve gnlk yaama uyarlamanz gerekmektedir.

Yat PozisyonlarYz st uzanarak,

Bir rulo havlu veya yastk zerine yerletirin.

Bu kollarn ileriye doru tutar ve ban kaldrmasna yardm eder.

bacaklar gevekse yastklar veya kum torbalar ile bir arada tutun.

bacaklar sertse bir rulo ile ayr tutun.

Yan yatarken,

Ellerini bir araya getirmek iin her iki kolu ileriye doru tutun.

Bir kalay ve dizi bkn. Bu, bacaklarn birbirine basmasn nler ve onun vcudunu gevetir.

Srt st yatarken,

Ban ve omuzlarn ileriye doru getirin.

Kalalarn ve dizlerini bkn. Bu vcudunun sertlemesini ve dzlemesini nler.

Oturmas gecikmi olan ocuk daha fazla destee gerek duyacaktr. Ellerini daha iyi kullanabilmesi ve daha kolay inemesi ve yutmas iin iyi bir pozisyonda oturmasna yardm edecek zel bir sandalyeye gerek duyabilir. Oturmay renmekte olan ocuk, ayakta durma almalarn da uygulamaldr.

Ayakta Pozisyon Verme Ayakta durmas gecikmi ocuklar, ayakta, iyi bir pozisyonda desteklenmi durutan yarar grebilir. Ayakta durma, almak iin vcudu dik tutan kaslar tevik eder. Kontraktrleri (eklem hareketini engelleyen kas sertlikleri) nler ve bacak kemiklerini kuvvetlendirir. ocuun elleri oyun iin serbest durumdadr, daha fazla alan grebilir ve bakalar ile daha kolay iletiim kurabilir.

amarlar kurumu, toplayalm

ocuunuz dke-saa da olsa yemek yiyebilmeli, soyunup giyinebilmeli, oyuncaklarla kendi bana ilgilenip, oyun kurabilmeli, evde baz iler yapabilmeli, tm bunlar iin aktif katlma zendirilmelidir.

Btn bunlar zihinsel veya fiziksel engelin derecesine gre ok zor ve uzun srede kazanlabilir, ama en ar ocuklarn bile belli dzeylerde birok eyi baarabildiklerini biliyoruz.

Her dzeydeki ocuk iin evde yapmaya heves duyaca bir takm etkinlikler vardr. ocua evde en basitinden de olsa mutlaka baz sorumluluklar ve iler verilmeli ve baarabildiklerinde dllendirmelisiniz.

Ailenin ocuunu iyi tanmas ve ocuun hangi pozisyonlarda neler yapabileceinirenmesi gerekmektedir.

YAAM BOYU TERAPocuunuz gelitike, onun geliimi ve mutluluu iin temel hedefleri belirleyerek onlar gelitirmek isteyeceksiniz . Onun iin hangi hedeflerin nemli olduunu ve yreklendirildiinde yapabildiklerini saptamalsnz. ocuunuz herkesin onun baarsn istediini bilirse, zor grevlerde mcadele iin daha istekli olacaktr. Tm aile yeleri ocuklarn tevik ederek, karlkl sayglarn ifade etmelidir.ocuunuz yeni eyleri baarmaya almann olumlu yanlarn grebilirse isteklilii glenecektir.

Aileler;

ocuklarn tbb tedavi tedavi ve rehabilitasyonuna odaklanmakta, bo zaman, elence ve oyun katlmlar ihmal etmektedirler.

UNUTMAYIN!!Katlm salkl gelimenin temelidir.

Aile ocuun durumunu ne kadar erken kabullenirse, ocuun topluma katlm o denli erken ve baarl olur.

ocuunuzun aile yaantsna ve topluma katlabilmesi iin;

Zihinsel, duygusal ve sosyal geliimlerin yaanarak renme yoluyla geliebilecei akldan karlmamal ve bu geliimin salanabilmesi iin ocuun gizlenmesi yerine toplum iine karlarak yatlaryla iletiim kurabilecei ortamlar yaratlmaldr.

Aile olarak zen gstermeniz gerekenlerocuunuza kar fazla korumac olmayn.

ocuunuzu olduu gibi kabul edin. Yeteneklerinin snrl olduunu unutmayn, yeteneinin stnde bir ey istemeyin. Byle bir durumda ocuk baarsz olaca iin kendine olan gveni azalacaktr.

ocuunuzu yapabilecei iler konusunda desteklemeli ve cesaretlendirmelisiniz.

Hareket gl eken ocua her istedii hemen verildiinde ocuk hareket etme isteini kaybeder. Oyuncaklarn belirli bir mesafeye koyarak hareket etmesi iin ocuunuzu zendirin.

ocuunuzu dier yatlar ile kyaslamaynz. Kendisinin zaman iinde kazandklarn fark etmeye aln.

ocuunuz bir ey yapmay denediinde sen onu yapamazsn gibi uyarlar, her ocuun kendine olan gvenini sarsar.

ocuunuzun yana uygun kendine bakm yeteneklerini kazanmas, rnein elini, yzn ykayabilmesi, giyinip soyunabilmesi, yemeini yiyebilmesi iin ona destek olun, en azndan bunlar yaparken size yardmc olmasn salayn, ona yeterli zaman tanyn.

Ailedeki tm bireyler birbirine destek olmal, ocuun eitimi ve rehabilitasyonu konusunda neler yapabileceklerini aratrmal ve var olan olanaklar kullanmak zere harekete gemelidirler.ocuun rehabilitasyon ekibi ile sk bir diyalog kurulmaldr. ocuklarnn tedavi ve rehabilitasyonu hakkndaki bilgiler ailenin kendine olan gvenini ve ocuklarna bakma yetenei olduu inancn da kuvvetlendirecektir.

Unutmaynz;

ocuunuzun gereksinimlerine yant verme yeteneiniz gelitike yaadnz kayg, stres ve tkenmilik hissiniz azalacaktr.

Children with Cerebral Palsy: A Parent's Guide , Elaine Geralis -Editor, 1998, 2nd Edition.Children With Cerebral Palsy: A Manual for Therapists, Parents and Community Workers, Author-Archie Hinchcliffe, 2007. Gunel MK. (2005). Prematre bebekte erken fizyoterapi. Katk Pediatri Dergisi 5:485-91.Kerem Gunel M. (2009) The view on pediatric rehabilitation with the title of cerebral palsy from the perspective of a physiotherapist, Acta Ortopaedica Et Traumatologia Turcica, 43(2):173-181.Kerem Gnel, M. (2010). Pediatrik Fizyoterapi ve Rehabilitasyon uygulamalarnda nrogeliimsel tedavi Yaklam, Trkiye Klinikleri Fiziksel Tp ve Rehabilitasyon zel, 3 (3); 1-8.Kerem M, Ak E, Livaneliolu A, Aysun S. (2001) Normal zamannda doan ve premature serebral paralizili ocuklarda ev egzersizi programnn motor geliim zerine etkileri: Retrospektif bir alma. Fizyoterapi Rehabilitasyon, 12(3):94-98.Livanelioglu A, Kerem Gnel M. (2009). Serebral Palside Fizyoterapi. Ankara: Yeni zbek Matbaas; 109-114.Aydn R.Serebral Palsi Aile Eitim Rehberi. stanbul niversitesi Fiziksel Tp ve Rehabilitasyon Anabilim Dal.

KAYNAKLAR

Hacettepe niversitesi, Salk Bilimleri Fakltesi, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Blm, Serebral Paralizi nitesi

Tel: 0 312 305 25 25/175

rtibat: mintaze@hacettepe.edu.trKaynak merkez

****************************************