HASAN FIRAT PERİYODİK CETVELAltın, gümüü, kalay, bakır, kurun ve cıva gibi elementler eski çağlardan beri biliniyordu. Bir elementin ilk bilimsel olarak bulunması 1649 yılında

ARSU YAYINLARI

HASAN FIRAT PERİYODİK CETVEL

»PERİYODİK CETVELİN TARİHÇESİ«

»PERİYOTLAR,GRUPLAR,BLOKLAR«

»ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI«

»ATOM ÇAPI«

»İYON ÇAPI«

»İYONLAŞMA ENERJİSİ«

»ELEKTRON İLGİSİ«

»ELEKTRONEGATİFLİK,ELEKTROPOZİTİFLİK«

»AKTİFLİK«

»PERİYODİK TABLODA ASİDİK VE BAZİK ÖZELLİKLER«

Bu dökümandaki bilgilerin kaynak gösterilmeden

yayınlanması yasaktır.

Kaynak göstermeyenler hakkında 5101 sayılı kanun gereği

yasal iĢlem baĢlatılacaktır.


http://hasanfirat.wordpress.com Sayfa 2

PERĠYODĠK TABLONUN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ

Evrende şimdiki zamana kadar yıldızlarda çok yüksek sıcaklıklarda

atom çekirdeklerinin çarpışması sonucunda oluşan elementler

vardır.İnsanoğlu bu elementlerin bazılarını yeryüzünde bulabilmiş

bazılarını ise yapay olarak elde etmiştir. Hala bulunmayan onlarca

element olduğu şüphesizdir.Bulunan elementleri sınıflandırmak için

tarihten bu güne kadar çeşitli tablolar oluşturulmuştur.Şimdi

periyodik tabloların tarihsel gelişimini genel olarak inceleyeceğiz.

Altın, gümüş, kalay, bakır, kurşun ve cıva gibi elementler eski

çağlardan beri biliniyordu. Bir elementin ilk bilimsel olarak

bulunması 1649 yılında Henning Brand'ın fosforu bulmasıyla

başlamıştır. Bundan sonraki 200 yıl boyunca elementler ve onları

bileşikleri hakkında kimyacılar tarafından pekçok bilgi elde

edilmiştir. Bununla beraber 1869 yılına kadar toplam 63 element

bulunabilmiştir.

Kimyanın başlangıcından beri elementlerin sıralanması gereği daima

kendini göstermiştir.Bu hususta bir çok sıralama biçimi

önerilmiştir.Bunlardan bir kısmı elementleri kimyasal özelliklerine

göre(Gmelin),bir kısmıda elektrokimyasal özelliklerine

göre(Berzelius) sıralamaya çalışmıştır.Bir çok bilim insanıda

elementlerin atom ağırlıklarını kimyasal özelliklerine bağlamayı

düşünmüştür.Önce Alman kimyacı J.W.Döbereiner,1817 de

elementler arasında bir çok üçler(triad) dizisi bulmanın mümkün

olduğunu veorta elementin atom ağırlığının diğer ikisinin atom

ağırlıklarının ortalamasına eşit olduğunu görmüştür.

Li

Na P S Cl

K Ca As Se Br

Sr Sb Te I

Ba

Li 7

Na 23

K 39

Li +K

2 =Na

7+39

2 = 23

Ca 40

Sr 87

Ba 137

Ca +Ba

2 =Sr

40+137

2 = 88.5

P 31

As 75

Sb 122

P+Sb

2 =As

31+122

2 = 76.5

S 32

Se 78

Te 128

S+Te

2 =Se

32+128

2 = 80

J.B.Dumas,1857 de ve Lessen 1857 de bu triadlar sistemine uyan

20 grubun bulunduğunu ve bunların atom ağırlıklarının yukarıdaki

kurala uygunluğunu ve orta elementin kimyasal özelliklerinin öteki

iki elementin arasında olduğunu göstermiştir.Bu değerler yaklaşık

olarak bulunmuştur.

De Chancourtois 1862 de bütün elementler atom tartılarına göre

bir burgu üzerine yerleştirerek aynı düşey jeneratis üzerinde

bulunan elementlerin ortak özelliklerine uyduğunu göstermiştir. De

Chancourtois, silindirin çevresine 16 kütle birimleri yerleştirerek

elementleri buraya oturttu. Benzer özelliklerdeki elementler bu

silindir üzerinde düşey satırlarda gruba ayırmıştı. Atom ağırlıkları

sekizin katı kadar olan elementlerin özellikleri benzerdi.Tellürik

burgu kuralı denilen bu sistem başarılı olmamıştır.

Ġngiliz Newlands 1863 te elementler atom tartılarına göre

sıralandıklarında kimyasal özelliklerinin periyodik olarak

tekrarlandığını ve aynı gruba giren elementlerin oktavlar biçiminde

dağıldıklarını göstermiş ve buna oktavlar kuralı adını

vermiştir.Buna göre elementler atom kütlelerinin artış sırasına

göre dizildiklerinde 8.element 1. Ve 9. Element 2. Ye fiziksel ve

kimyasal özellikleri yönüyle benziyor ve bu durum böyle devam

ediyordu.Newlands bu durumu müzikteki sekiz notaya

benzetmiştiği için oktav kuralı demiştir.Newlands 3. Oktavdan

sonra düzenin pek işlemediğini görmüştür.Bu nedenle bu kuralda

bilim çevrelerince pek kabul görmemiştir.

1 Hidojen 8 Flor

2 Lityum 9 Sodyum

3 Berilyum 10 Magnezyum

4 Bor 11 Alüminyum

5 Karbon 12 Silisyum

6 Azot 13 Fosfor

7 Oksijen 14 Kükürt

* Newlands ın bu çalışmayı yaptığı sırada henüz soygazlar

keşfedilmemişti.

1869 yılında alman Julius Lothar Meyer ve Rus Mendeleyev

birbirlerinden bağımsız yaptıkları çalışmalarda elementlerin

fiziksel ve kimyasal özellikleri ile atom kütleleriyle değişimini daha

detaylı olarak incelemişler.Geliştirdikleri periyodik yasa şu ilkeye

dayanıyordu:

http://tr.wikipedia.org/wiki/Alt%C4%B1n

http://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCm%C3%BC%C5%9F

http://tr.wikipedia.org/wiki/Kalay

http://tr.wikipedia.org/wiki/Bak%C4%B1r

http://tr.wikipedia.org/wiki/Kur%C5%9Fun

http://tr.wikipedia.org/wiki/C%C4%B1va

http://tr.wikipedia.org/wiki/1649

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Henning_Brand&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/wiki/Fosfor

http://tr.wikipedia.org/wiki/Kimyac%C4%B1

http://tr.wikipedia.org/wiki/1869



― Elementler artan atom kütlelerine göre sıralandıklarında

özelliklerindeki benzerlikler periyodik olarak tekrarlanır.‖

Meyer elementleri fiziksel özelliklerine göre sıralamıştır.Daha sonra

elementlerin atom hacmi sertlik sıkışabilme ve kaynama noktası gibi

fiziksel özelliklerinin periyodik olarak bulmuştur.

Mendeleyew ise elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini birlikte

inceleyerek Newlands ve Meyer in önüne geçmiştir.İlk başlarda

Newlands gibi elementleri atom kütlelerine göre sıraya

koymuştur.Fakat daha sonra geliştirerek benzer özellikte olanları alt

alta koymuştur.Aynı zamanda Mendeleyev kendi sınıflandırma

sisteminde keşfedilmemiş elementlerin yerlerini boş bırakmış ve bu

elementlerin kimyasal özelliklerini tahmin etmiştir.Henüz hayattayken

tahmin ettiği bazı elemntler bulunmuş ve bu büyük mutluluğu yaşama

şansına sahip olmuştur.

Mendeleyevin periyodik sisteminde alt alta gelen düşüey sıralara grup

denilmekte ve bu bir gurupta bulunan elementler benzer kimyasal

özelliklere sahip olmaktadır.Elementler 8 grup ve 12 sıra olarak

düzenlenmiştir.Mendeleyev zamanında 63 tane element bilinmekteydi

ve bu yatay ve düşey sıralara ancak bu elementleri koyabildi.Tabi

keşfedilmemiş elementlerin yerlerini boş bırakarak.

Mendeleyev soygazları için boşluk bırakmamıştır.Bunların varlığını

tahmin edememiştir.Daha sonra soygazları bulan Ramsay bunlar için

periyodik cetvelde ayrı bir grup oluşturmuştur.Bu grubu sıfırıncı grup

olarak adlandırmıştır.

Mendeleyev tablosundaki bir diğer handikap ise tablo atom

kütlelerine göre oluşturduğu için benzer özellik gösterdiği element

grubuna değilde bir yanındaki gruba giriyordu.Mendeleyev bu durumu

elelmtlerin atom kütlelerindeki hataya bağlamıştır.

Mendeleyevin asıl hatası ise elementlerin özelliklerini etkileyen

etkenin elementlerin kütlesi olduğunu sanmasıydı.Elementlerin

kütlelerine göre bir benzerlik göstermesi bir tesadüftür.Daha sonra

yapılan çalışmalar bazı istisnalar olduğunuda göstermiştir.

Peki bu benzerlik kütle numaralarına göre değilse neye bağlı olarak

ortaya çıkmıştır.Bu özellik Moseley deneylerindede belirtilen atom

numaralarıdır.

Elementlerin fiziksel ve kimyasal özellikleri atom numaralarının bir

fonksiyonudur.Modern periyodik sistemde sıralama elementlerin atom

kütlelerine göre değil atom numaralarına göre yapılmıştır.Çünkü

kimyasal özellik elelmentlerin elektron dizilişiyle ilgilidir.Elektron

dizilişi ise elementlerin atom numaralarıyla ilgilidir.

Atom numarası- Kimyasal özellik iliĢkisi

Bir atom çekirdeğindeki protonların sayısına o elementin atom

numarası denir.Z harfi ile gösterilir.Çekirdeğin elektriksel yükü(+)

protonlardan kaynaklandığı için atom numarası çekirdek yükü olarakta

ifade edilebilir.

Atom Numarası= Proton sayısı=Çekirdek yükü

Bir elementin kimyasal özellikleri protonlar ve elektronlar

tarafından belirlenir.Bunlardan biri farklı olduğunda kimyasal

özellikler farklı olur.Farklı elementlerin atom numaraları farklı

olduğundan kimyasal özellikleride farklıdır.Proton numarası ve

elektron numarası aynı olan atomların kimyasal özellikleri de

aynıdır.

X1530

14+1

X atomu için 30 kütle numarasıdır

15 Atom numarası,proton sayısı ve aynı zamanda çekirdek

yüküdür.

14elektron sayısıdır.

+1 iyon yüküdür.Değerliktir.

*Aynı elementin farklı değerlikli iyonlarının kimyasal özellikleri

farklıdır(Elektron sayıları farklı)

C29 u28+1 28 elektron

C29 u27+2 27 elektorn

Yukarıda verilen örneklerdeki iki farkı Cu iyonunun kimyasal

özellikleri farklıdır.

*Farklı elementlere ait iyonların elektron sayıları eşit olsa bile

kimyasal özellikleri farklıdır.(Proton sayıları farklı)

F7 10−3

10 elektron

Na11 10+1

10 elektron

*Kütle numarası veya atomlarının uzaydaki dizilişi farklı olan

elementlerin fiziksel özellikleri farklıdır.

K1940 19 proton,19 elektron,21 nötron

K1939

19 proton,19 elektron,20 nötron

Bu örnekteki potasyum(K) için proton ve elektron sayıları aynı

olduğundan kimyasal özellikleri aynıdır.Ancak kütle numaraları

farklı olduğundan fiziksel özellikleri farklıdır.

*Farklı olan maddelerin hem fiziksel hem kimyasal özellikleri

farklıdır

Na,NaCl,Br



*Değerlik elektron sayıları aynı olan A grubu elementlerinin

genellikle kimyasal özellikleri benzerdir.

P15 : 1s2 2s22p63s23p3 değerlik elektron sayısı 2+3 =5

As33 : 1s2 2s22p63s23p64s23d104p3 değerlik elektron

sayısı 2+3 =5

Örnek

Aşağıda elektron proton sayıları verilen elementlerin benzer

kimyasal özellik gösterenleri değerlik elektron sayılarını

bularak belirtiniz

6C,7N,8O,9F,10Ne,12Mg,14Si,15P,16S,17Cl,18Ar,20Ca

MODERN PERĠYODĠK SĠSTEM

Modern periyodik sistemde her element bir kare içerisine

alınmıştır.Karenin ortasına elementin kimyasal sembolü

yerleştirilmiştir.Bu sembolün üzerine elementin kütle

numaraları ve altına atom numaraları yazılmıştır.Her sembolün

sağ tarafına o elementin atom yörüngelerinde bulunan

elektronları gösterilmiştir.Periyodik cetveldeki elementlerin

yatay sırasına periyod.Dikey sırasına ise grup denilmektedir.

PERĠYOT

Cetveldeki yatay sıralara denir.7 tane periyot vardır.Periyotlar

atomların artan atom numaralarına göre sıralanmışlardır.

-Aynı periyoddaki elemtlerin değerlik elektronları(en dış

yöründesindeki e- sayısı) farklıdır.

-Periyotlar enerji seviyelerini temsil eder.Enerji seviyeleri eşit

elementlerin atom numarası artışına göre oluşturulmuştur.

-Aynı periyodittaki elementlerin fiziksel ve kimyasal özellikleri

farklıdır.

Periyot sayısı = en yüksek baş kuantum sayısı= yörünge sayısı=

temel enerji düzeyi sayısı

Elektronik konfigürasyondaki en büyük katsayıdır.

de en

büyük katsayı 4 tür. Demek ki X 4. periyottadır.

GRUP

Periyodik cetvelde düşey sütunlara(kolonlara) grup denir.A ve B olmak üzere 2 cins grup vardır.Bu grupların sayısı 8 tane A ve 8 tane

B şeklindedir.Bu gruplardan 8B grubu 3 kolona ayrılmıştır.



-A grubu elementlerine baş grup(ana grup) elementleri,B grubu

elementlerine geçiş(yan grup) elementleri denir.

-B grubu elementleri(geçiş elementleri) 4. Periyottan başlar.

-Aynı grupta bulunan elementlerin değerlik elektron sayıları

aynıdır..Bu yüzden benzer fiziksel ve kimyasal özellik

gösterirler.

- Elektronik konfigürasyondaki son orbitale göre tanımlanır.

son orbital s veya p ise A grubu

son orbital d veya f ise B grubu.

-Değerlik elektron saysı kaç ise o sayı grubun sayısal değerini

verir.

-Elektron dağılım f ile bitiyorsa lantanitler veya aktinitlerdir.

Periyodik cetveldeki grupların adları aşağıda verilmiştir.

1A : Alkali metaller (Hidrojen hariç)

2A : Toprak alkali metaller

3A : Toprak metalleri (Bor(5B) hariç)

4A : Karbon grubu

5A : Azot grubu

6A : Oksijen grubu

7A Halojenler

8A : Soy (asal) gazlar

ÖRNEK

Yukarıda periyodik cetvelde yerleri belirtilen elementlerden

hangi ikisinin kimyasal özelliklen en fazla benzerlik gösterir?

A) X – Y B) Y – Z C) Z - T

D)K-L E)T-K

ÇÖZÜM: X ile Y ve Y ile Z aynı gruptadır. Fakat X ametal

(hidrojen), Y metal, Z metaldir.

Doğru cevap (B) seçeneğidir.

Elementlerin Sınıflandırılması:

Periyodik cetveldeki elementlerin büyük çoğunluğu metallerdir.

Metaller elektrik akımını ve ısıyı iyi iletirler, parlaktırlar, tel ve

levha haline gelebilirler, erime noktaları yüksektir. Metaller

bileşik oluştururken elektron vererek pozitif değerlik alırlar.

Kendi aralarında bileşik oluşturamazlar. Erimiş hallerinin

karıştırılması sonucu alaşımlar elde edilir.

Ametaller elektrik akımını iletmezler, yüzeyleri mattır. Tel ve

levha haline getirilemezler, oda koşullarında katı, sıvı ve gaz

halinde bulunurlar. Kendi aralarında elektronları ortaklaşa

kullanarak, metallerde ise elektron alışverişi yaparak bileşik

oluştururlar. Doğada serbest halde veya molekül halde

bulunabilirler. (C, H2, F2, O2, P4, S8 ....)

Yan metaller hem metallerin hem de ametallerin özelliklerini

taşırlar. Yan metaller bazı fiziksel özellikleri bakımından

metallere, kimyasal özellikleri bakımından ise ametallere

benzerler. Parlak veya mat olabilirler. Elektriği ametallerden

daha iyi, metallerden daha az iletirler. Yan metallerden 8 tane

vardır



.

8A grubundaki elementler ametal sınıfında yer alır. Kararlı

yapıda olan ve bileşik yapmaları beklenmeyen bu elementler

doğada tek atomlu gaz halinde bulunurlar. Grubun özel ismi

soygazlar, asal gazlar olarak bilinir. Ayrıca inert (tepkime

vermeyen) gazlar da denir.

BLOKLAR

Periyodik cetvel s bloku,p bloku , d bloku ve f bloku olmak

üzere 4 bloka ayrılır.

Bir elementin son yörüngesindeki orbital cinsi ne ise blok ona

göre adlandırılmaktadır.



S bloğu elementleri

1A

1s1 2A

2s1 2s2

3s1 3s2

4s1 4s2

5s1 5s2

6s1 6s2

7s1 7s2

S11A

S22A grubunu gösterir.

ÖRNEKLER

1H =1S1 En yüksek baş kuantum sayısı 1(periyodu 1)

değerlik elektron sayısı 1(grubu 1) ve s bloku(A

grubu) elementi olduğu için 1 periyot 1A grubu

20Ca=1s22s2p63s2p64s2 En yüksek baş kuantum

sayısı 4(periyodu 4) değerlik elektron sayısı 2 (grubu

2) ve s bloku(A grubu) elementi olduğu için 4 periyot

2A grubu

P bloğu elementleri

8A

3A 4A 5A 6A 7A 1s2

2s22p1 2s22p2 2s22p3 2s22p4 2s22p5 2s22p5

3s23p1 3s23p2 3s23p5 3s23p4 3s23p5 3s23p5

4s24p1 4s24p2 4s24p3 4s24p4 4s24p5 4s24p5

5s23p1 5s23p2 5s23p3 5s23p4 5s23p5 5s23p5

6s26p1 6s26p2 6s26p3 6s26p4 6s26p5 6s26p5

P blokuna örnekler

5B=1s22s22p1 En yüksek baş kuantum sayısı

4(periyodu 4) değerlik elektron sayısı 3 (4s2 3d1 2+1

=3grubu 3) ve d bloku(b grubu) elementi olduğu için 4

periyot 3B grubu

6C=1s22s22p2 En yüksek baş kuantum sayısı 4(periyodu

4) değerlik elektron sayısı 3 (4s2 3d1 2+1 =3grubu 3) ve d

bloku(b grubu) elementi olduğu için 4 periyot 3B grubu

7N=1s22s22p3 En yüksek baş kuantum sayısı



periyot 3B grubu

8O=1s22s22p4 En yüksek baş kuantum sayısı



periyot 3B grubu

9F=1s22s22p5 En yüksek baş kuantum sayısı 4(periyodu

4) değerlik elektron sayısı 3 (4s2 3d1 2+1 =3grubu 3) ve d

bloku(b grubu) elementi olduğu için 4 periyot 3B grubu

10Ne=1s22s22p6 En yüksek baş kuantum sayısı



periyot 3B grubu

D bloğu elementleri

d bloğu elementlerinin tamamı metaldir. d bloğu elementlerine geçiş metalleri denir.

3B 4B 5B 6B 7B 8B 8B 8B 1B 2B

4s23d1 4s23d2 4s23 d3 4s23 d4 4s23 d5 4s23d6 4s23 d7 4s23 d8 4s23 d9 4s23 d10

5s24d1 5s24d2 5s24 d3 5s24 d4 5s24 d5 5s24d6 5s24d7 5s24d8 5s24d9 5s24 d10

6s25d1 6s25d2 6s25d3 6s25 d4 6s25 d5 6s25d6 6s25d7 6s25d8 6s25d9 6s25d10

7s26d1 7s26d2 7s26 d3 7s26 d4 7s26d5 7s26d6 7s26d7 7s26d8 7s26 d9 7s26d10

ÖRNEKLER:

21Sc= 1s22s2p63s23p64s2 3d1 En yüksek baş kuantum sayısı 4(periyodu 4) değerlik elektron sayısı 3 (4s2 3d1 2+1

=3grubu 3) ve d bloku(b grubu) elementi olduğu için 4 periyot 3B grubu

43Tc=1s22s2p63s23p64s23d104p65s24d5 En yüksek baş kuantum sayısı 5(periyodu 5) değerlik elektron sayısı 7

(5s24d5 2+5 =7grubu 7) ve d bloku(b grubu) elementi olduğu için 5 periyot 7B grubu



72Hf= ….6s2 5d2 En yüksek baş kuantum sayısı

6(periyodu 6) değerlik elektron sayısı 4(6s2 5d2 2+2


periyot 4B grubu

104Rf =7s2 6d2 En yüksek baş kuantum sayısı

7(periyodu 7) değerlik elektron sayısı 4(7s2 6d2 2+2


periyot 4B grubu

ÖZEL DURUM :3 tane 8B grubu elementi varDIR : d

blokunda 8-9-10 değerlik elektronuna sahip elementler

8B grubundadır

26Fe=1s22s2p63s23p64s23d6 En yüksek baş kuantum

sayısı 4(periyodu 4) değerlik elektron sayısı 8(4s23d6

2+6 =8grubu 8) ve d bloku(b grubu) elementi olduğu için

4 periyot 8B grubu

27Co= 1s22s2p63s23p64s23d7 En yüksek baş kuantum

sayısı 4(periyodu 4) değerlik elektron sayısı 9(4s23d7

2+7 =9grubu 8(özel drum)) ve d bloku(b grubu) elementi

olduğu için 4 periyot 8B grubu

28Ni=1s22s2p63s23p64s23d8 En yüksek baş kuantum

sayısı 4(periyodu 4) değerlik elektron sayısı

10(4s23d8 2+8 =10grubu 8(özel drum)) ve d bloku(b

grubu) elementi olduğu için 4 periyot 8B grubu

F Bloğu elementleri

f bloğu elementlerinin tamamı metaldir. f bloğundakilere iç geçiş metalleri denir.Periyodik tablonun alt kısmında bulunan Aktinit

ve Lantinitlerdir.

Bunlar aslında 6. ve 7. Periyotta yer alırlar.Fakat periyodik tablonun çok uzamasına neden olacakları için ayrı bir bölümde

periyodik cetvelin altına yerleştirilmişlerdir.

Soru 1:

X-2 İyonunun 18 elektronu bulunduğuna göre X elementinin

periyot ve grup numarası nedir?

PERİYOT GRUP

A 3 6A

B 3 4A

C 4 6A

D 2 6A

E 3 8A

Soru 2:

Nötr X atomunun d ve f orbitallerinde elektron yoktur.

Buna göre,

I. A grubundadır.

II. B grubundadır.

III. Ametaldir.

yargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve IIE) I, II ve III

1-A 2-B



PERĠYODĠK ÖZELLĠKLERĠ

ATOM YARIÇAPI

Bir elementin fiziksel(erime,kaynama

noktaları,yoğunluk,iletkenkik…) ve kimyasal(elektron alma

.verme..kimyasal reaksiyonlara girem aktifiliği…) özelliklerini

belirleyen etmenlerden biriside atomun büyüklüğüdür. Ancak

atomun yarıçapını belirlemek güçtür.Bunlardan başlıcaları

şunlardır :

-Elektron bulutu yoğunluğunun çekirdekten uzaklaştıkça azalması

-Bu elektron bulutunun sonsuz uzaklıklara kadar gidebilmesi

-Atomun dış sınırının olmaması

-Bir atomun elektron dağılımının komşu atomların elektron

dağılımlarınada bağlı olması.

Bu etmenlerden dolayı tek bir atomu baz alarak çapını belirlemek

mümkünm değildir.Bu nedenle atom yarıçapı birbirine bağlı

atomların çekirdekleri arasındaki uzaklık ölçülerek

hesaplanmaktadır.

Atom yarıçapı bağlandığı atoma göre yapıldığına göre bağlandığı

atomun cinsi bu duruma etki etecektir.Bu yüzden kovalent

yarıçapı,iyonik yarıçapı,van der waals yarıçapı olmak üzere atom

yarıçapı tanımları geliştirilmiştir.

A)Kovalent Yarıçap

Kovalent bağ ile bağlanmış olan iki atomun çekirdekleri

arasındaki uzaklıktan hesaplanır.Kovalet bağda aynı tür

ametaller(İleride ayrıntıları ile anlatılacaktır) kendileri ile bağ

oluşturabilirler.Bağlı iki atomun çekirdekleri arasındaki uzaklığın

yarısıdır.

B)Ġyonik yarıçap

Bir iyonik bağda iyonların çekirdekleri arasındaki uzaklığa göre

belirlenir.İyonik bağ aynı iki atom tarafından

oluşturulamaz.Farklı atomlar arasında oluşturulur. İyonlar

eşdeğer olmadığı için iyonlar arasındaki uzaklığın yarısına

bakılarak hesaplanamaz.Uzaklık katyon ve anyon arasında uygun

şekilde bölüştürülerek ayrı ayrı hesaplanır.

iyonik bir bileşiğin fiziksel ve kimyasal özellikleri iyonların

yarıçaplarıyla ilgilidir.Çünkü nötr bir atom iyon haline

geçtiğinde büyüklüğü değişebilir.

C)Van der waals yarıçapı

Tam olarak bağlanmayan fakat birbirlerine bitişik halde

bulunan atom veya moleküller arasındaki mesafeden

bulunur.Mesela soygazlar bağ yapamazlar fakat birbirlerine

çok yakın halde buluna bilirler.Bu yakın mesafeden van der

waals yarıçapları hesaplanır.

Periyodik tabloda Atom yarıçapı değiĢimi :

Periyotlar çizelgesinin bir sütunu(grup) içerisinde aşağıya

doğru inildikçe atom yarıçapı artar.Bunun nedeni gruplarda

aşağıya doğru inildikçe yörünge sayısının artmasıdır.

Periyotlarda soldan sağa doğru gidildikçe atom yarıçapı

azalır.Çünkü yörünge sayısı sabit kalır fakat Proton sayısı

artar.Çekirdekteki proton sayısı arttıkça yörüngelerdeki

elektronlara uyguladıkları çekim kuvveti artacaktır.Çekim

arttığı için de elektronlar çekirdeğe yaklaşacak bu yüzden

yarıçap azalacaktır.



SORU 1: X, Y ve Z elementlerinden X ve Y aynı gruptadır. Y

ve Z aynı peryodda olduğu bilindiğine göre,

I.Y nin çapı en fazla ise

II. Z nin çapı en fazla ise

III.X‘in çapı en fazla ise

Yukarıda verilen kesitlerden hangileri doğru olarak

verilmiştir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve IIIE) I,II ve III

SORU 2:

Periyodik cetvel ile ilgili olarak;

I.Değerlik elektron sayısı arttıkça çap büyür

II. Çap büyüdükçe atom numarası artar

III. Periyot sayısı arttıkça çap büyür.

İfadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III

C)II ve III E) I, II ve III

Ġzlenecek adım:

1-Yörünge sayısına bakılır.Yörünge sayısı arttıkça

elektronlar çekirdekten uzaklaşacağından atom yarıçapı

artar.

Atom numarası 3 olan Li ile 11 olan Na atomunun yapısı

yukarıdaki gibi düşünüldüğünde Li nin 2 yörüngesi, Na nın 3

yörüngesinin olduğu görülür. Na nın yörüngesi fazla

olduğundan çapı büyüktür.

2. Eğer yörünge sayıları eşit ise proton sayıları kıyaslanır.

Proton sayısı büyük olanın etkin çekim gücü büyük

olacağından genellikle çapı küçüktür.

Na ve Cl nin atom çaplarının karşılaştırılması aşağıdaki

gibidir.

11Na: 1s2 2s2 2p6 3s1

17Cl: 1 s2 2s2 2p6 3s2 3p5

Her ikisinin de yörünge sayısı eşittir. Na nın atom numarası

11, Cl nin atom numarası 17 dir. Cl nin atom numarası büyük

olduğundan atom çapı daha küçüktür.

Örnek:

X: 1s2 2s1

Y: 1s2 2s2 2p6 3s1

Z: 1s2 2s2 2p5

Elektronik konfigürasyonları yukarıdaki gibi olan X, Y ve Z

atomlarının çaplarının karşılaştırılması aşağıdakilerden

hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A)Y>Z>X B)Y>X=Z

C)Y>X>Z D)X=Y>Z E)X=Y=Z

Çözüm:

Y nin 3 yörüngesi, X ve Z nin 2 yörüngesi vardır. Y nin

yörünge sayısı fazla olduğundan çapı X ve Z ye göre

büyüktür. X ve Z nin yörünge sayıları eşittir. X in atom

numarası 3, Z nin ise 9 dur. Z nin atom numarası büyük

olduğundan çapı küçüktür. Doğru cevap C seçenegidir.

1-C 2-B



Yukarıdaki tabloda X, Y ve Z maddelerinin verilen sıcaki ıklardaki fiziksel halleri belirtilmiştir.

Bu sıvıların oluşturduğu karışıma ayrımsal damıtma uygulandığında sıvılar hangi sıra Ile toplama

kabında birikir?

A)X,Y,Z B)Z,Y,X C)X,Z,Y

D)Z,X,Y E)Y,XZ

SORU 1:

Periyodik cetveldeki elementlerle ilgili olarak aşağıdakilerden

hangisi yanlıştır?

A) Z geçiş elementidir.

B) XY bileşiğinde X ve Y iyonları izoelektroniktir.

C) T elementinin çapı X elementinin çapından küçüktür.

D) X2O bazlarla reaksiyona girer.

E) Çapı en büyük olan Q‘dür.

ĠYON ÇAPI

İyon çapı karşılaştırılırken atom çaplarının kıyaslanmasında

olduğu gibi periyot ve proton sayısına bakılır. Bir atom

elektron verdiğinde; elektron sayısı azalırken, proton sayısı

değişmez. Elektron başına düşen çekim kuvveti artar.Bundan

dolayı çap küçülür.

Not: Proton sayısı değişmediğinden (çekirdek yapısı değişmez)

çekirdeğin çekim gücü de değişmez.

Bir atom elektron aldığında; elektron sayısı artarken, proton

sayısı değişmez. Bu sırada elektron başına düşen çekim kuvveti

azalır. (elektron sayısı, proton sayısından fazladır.) Bundan

dolayı çap büyür.

Not: Atom elektron aldıkça çapı büyür, elektron verdikçe de

çapı küçülür.

Özet olarak atom ve iyonların çapı karşılaştırılırken ilk önce

yörünge sayısına bakılır. Yörünge sayısı fazla olanın çapı

büyüktür.

Yörünge sayısı eşitliğinde proton sayısı az olanın çapı daha

büyüktür. Proton sayısı da eşitse elektron sayısı çok olanın

(elektron alanın) çapı büyüktür.

Örnek: 12Mg: 1s2 2s2 2p6 3s2 Elektron dağılımı verilen Mg

atomu bir elektron verdiğinde;

I. Çapı küçülür.

II. Çekirdeğin çekim gücü artar.

III. Atom numarası azalır.

ifadelerinden hangileri doğru olur?

A) Yalnız I B) Yalnız Il C) Yalnız III

D) Il ve III E) I, Il ve III

Çözüm:1 elektron verdiğinde elektron dağılımı,

12Mg+1 : 1s2 2s2 2p6 3s1 şeklinde olur.

Atom numarası değişmez. III. öncül yanlıştır. Çekirdeğin çekim

gücü değişmez. Il. öncül yanlıştır. Elektron verdiğinde yörünge

sayısı değişmemiştir. Fakat elektron sayısı azalmıştır. Elektron

başına düşen çekim kuvveti artacağından çap küçülür. Doğru

cevap A seçeneğidir.

Örnek: 8O-2, 17Cl-1 ve 19K

+ iyonlarının çaplarını karşılaştırınız?

Çözüm: Iyonların elektronik konfigürasyonları yazılır.

8O-2 : 1s2 2s2 2p6

17Cl-1 : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6

19K+ :1s2 2s2 2p6 3s2 3p6

8O-2 nin yörünge sayısı az olduğundan çapı en küçüktür.

17Cl-1 ve 19K+ iyonlarının yörünge sayıları eşit olduğundan

elektron başına düşen çekim kuvvetleri dikkate alınır. 17Cl-1 de

17 tane proton 18 elektronu çekerken, 19K+ iyonunda ise 19

proton 18 elektronu çekmektedir. 19K+ deki elektron başına

düşen çekim daha fazla olduğundan çapı küçüktür.

İyon çaplarının karşılaştırılması.

17Cl-1 > 19K+ > 8O

-2 dir.

Örnek:

Y :1s22s22p2

Z+1 :1s22s22p4

Z :1s22s22p5

Elektronik konfigürasyonları verilen Y, Z+1 ve Z nin çaplarının

karşılaştırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak

verilmiştir?

A)Y>Z+1>Z

B)Y= Z+1=Z

C) Z+1 = Z>Y

D) Y > Z > Z+1

E) Z > Z+1 > Y

1-D



Çözüm: Yörünge sayılarına bakıldığında hepsi eşittir. Y nin

proton sayısı daha az olduğundan çapı daha büyüktür. Z+1 ve Z

nin proton sayıları aynı olduğundan elektron sayılarına

bakıldığında Z+1 in 8 elektronu Z nin 9 elektronu olduğu

görülür. Z+1nin elektron sayısı az olduğundan çapı küçüktür.

Doğru cevap D seçeneğidir.

SORU 1:

Aşağıdaki atom ve Iyonlardan hangisinin çapı en büyüktür?

A) 11Na B) 17Cl+1

C) 17Cl D) 11Na1 E) 12Mg

SORU 2: X+3 iyonu X atomuna dönüşürken,

I. Elekron sayısı artmıştır.

Il. Nötron sayısı artmıştır.

III. Çapı artmıştır.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) YalnızIII

B) Yalnız I

C) Ive III

D) Il ve III

E) I, Il ve III

SORU 3:Aynı sayıda elektron içeren atom ve iyonların atom

numarası — yarı çap değişim grafiği aşağıdakilerden

hangisindeki gibidir?

3) ĠYONLAġMA ENERJĠSĠ

Gaz halindeki nötr bir atomdan bir elektron koparabilmek

için gerekli olan enerjiye 1. iyonlaşma enerjisi, ikinci bir

elektronu koparmak için gerekli olan enerjiye 2. iyonlaşma

enerjisi, üçüncü elektronu koparmak için gerekli olan

enerjiye de üçüncü iyonlaşma enerjisi adı verilir.

X(g) + Q1 (kkal) X+1(g) + e-

X+1(g) + Q2 (kkal) X+2(g) + e-

X+2(g) + Q3 (kkal) X+3(g) + e-

Yukarıdaki denklemlerde Q1 1. iyonlaşma enerjisi, Q2 2.

iyonlaşma enerjisi, Q3 3. iyonlaşma enerjisidir.

X(g) + Q4 (kkal) X+3(g) + 3e-

Q4 enerjisi ise 1., 2. ve 3. iyonlaşma enerjilerinin toplamına

eşittir. Buradaki Q4 enerjisi X(g) in 3. iyonlaşma enerjisi

değildir.

Aynı atomdan elektron kopartıldıkça elektron başına

düşen çekim kuvveti artacağından iyonlaşma enerjisi de

artar.

Bir atomun iyonlaşma enerjilerinin karşılaştırılması

1 .İE <2.İE <3.iE < 4.iE .... şeklindedir.

Örneğin; Mg atomunun iyonlaşma enerjileri kkal/mol

cinsinden aşağıda verilmiştir.

1.iE 2.iE 3.iE 4.iE

175 346 1846 2519

Mg nin iyonlaşma enerjilerine bakıldığında sürekli artış

olduğu görülür.

Atom ve iyonların iyonlaşma enerjileri karşılaştırılırken

aşağıdaki sıralama takip edilir.

1. İyonlaşma enerjisi bulunurken son

yörüngelerindeki elektron sayısına bakılır. Son

yörüngesinde elektron sayısı fazla olann

iyonlaşma enerjisi genellikle fazladır.

2. Mg ve Ar nin 1. iyonlaşma enerjilerini

karşılaştıralım.

12Mg: 1s2 2s2 2p6 3s2

18Ar : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6

Elektron dağılımları yazıldığında Mg nin son yörüngesinde

2 elektron, Ar nin son yörünesinde 8 elektron olduğu

görülür. Mg metal, Ar ise soygadır. Metallerden elektron

kopartmak kolay, soygazlardan elektron kopartmak ise

zordur. Buna göre; Ar nin 1.iE si Mg nin 1.iE den büyüktür.

1-A 2-C 3-A



2. Son yörüngelerindeki elektron sayısı aynı ise yörünge sayısına

bakılır. Yörünge sayısı fazla olanın iyonlaşma enerjisi düşük olur.

Mg ve Ca nin 1. iyonlaşma enerjilerini karşılaştıralım.

12Mg: 1s2 2s2 2p6 3s2

20Ca: 1 s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2

Mg ve Ca nın elektron dizilişleri yazıldığında son yörüngelerinde

eşit elektron olduğu görülür. Mg nin 3 yörüngesi Ca nın 4

yörüngesi vardır. Ca nın yörüngesi daha fazla olduğundan elektron

üzerindeki çekim azalır, elektronu kopartmak kolaylaşır. Bundan

dolayı Canın 1. LE si daha düşüktür.

Birinci iyonlaşma enerjisi : Mg > Ca

Periyodik tabloda soldan sağa doğru gidildikçe iyonlaşma enerjisi

genellikle artar. Aynı grupta yukarıdan aşağıya inildikçe iyonlaşma

enerjisi küçülür.

Not : Bu genellemelere B grupları dahil değildir.

Örnek:

X: 1s2 2s2

Y: 1s2 2s2 2p6

Z: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6

Elektronik konfigürasyonları verilen X, Y ve Z nin 1.iyonlaşma

enerjilerlni karşılaştırınız?

A)X>Z>Y B)Y>Z>X C)Y>Z>X

D) X > Y = Z E) Z > X> Y

Çözüm:X in son yörüngesinde 2 elektron, Y ve Z nin ise 8 er

elektronu vardır. X in iyonlaşma enerjisi ‗1 ve Z den küçüktür. Y ve

Z nin son yörüngelerindeki elektron sayısı eşit olduğundan

yörünge sayılarına bakılır. Z nin yörünge sayısı büyük olduğundan

iyonlaşma enerjisi küçük olur.

Doğru cevap B seçeneğidir.

3. Hem son yörüngedeki elektron sayısı hem de yörünge sayısı

aynı olduğunda proton sayısına bakılır.

Proton sayısı büyük olanın iyonlaşma enerjisi büyüktür.

18Ar ve 16S-2 atom ve iyonundan elektron kopartmak için

gereken enerjileri aşağıdaki gibi karşılaştırılabilir.

18Ar: 1s2 2s2 2p6 32 3p6

16S-2 : 1 s2 2s2 2p6 3s2 3p6

Her ikisinin de etekton dağılımları yazıldığında son

yörüngelerindeki elektron sayıları eşit olur. Vörünge

sayılarıda eşit olduğuna göre proton sayılarına bakılır. Ar nin

proton sayısı daha fazla olduğundan elektronları kendine daha

fazla çekeceğinden elektronu kopartmak zorlaşır. Bundan

dolayı elektron kopartmak için verilen enerji Ar> S-2 olur.

Örnek: X :1s2s1

Y :1s22s22p6

Z-2 : 1s2 2s2 2p6

T+1 : 1s2 2s2 2p6

Çözüm:

Y , Z-2 ve T+1 in son yörüngelerindeki elekton sayıları

8 dir. Yörünge sayıları da eşittir. Fakat Y nin proton

sayısı 10, Z-2 nin proton sayısı 8, T in proton sayısı

11 dir.T+1 in proton sayısı fazla olduğundan elektronu

kopartmak için daha çok enerji gerekir.

T+1 > Y > Z-2

X in son yörüngesinde 1 elektron olduğundan en kolay

elektron X den kopar. Buna göre verilen enerji, T+1 > Y> Z-2 >

X dir.

*Genellikle iyonlaşma enerjisi atom çapıyla ters

orantılıdır.Atom çapı arttıkça iyonlaşma enerjisi azalır.

-Bir elektron çekirdeğinden ne kadar uzaksa:

Koparılması o kadar kolaydır

Üzerindeki çekim gücü o kadar azdır.

Potansiyel enerjisi o kadar büyüktür.

iyonlaşma Enerjisindeki İstisnalar

12Mg : 1s2 2s2 2p6 3s2

13Al : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1



Mg ve Al yi 1. iyonlaşma enerjilerine göre karşılaştıralım.

İlk bakışta Al nin son yörüngesinde daha fazla elektron

olduğu için iyonlaşma enerjisi daha fazla gibi gözüküyor.

Ancak sayısal değerlere bakıldığında Mg nin iyonlaşma

enerjisinin daha fazla olduğu görülür.

Elektron orbital şemalarını incelendiğinde Mg nin küresel

simetriye ulaştığı Al nin ise ulaşmadığı gözlenir.

Mg/nin küresel simetriye ulaşması yapısının kararlı olmasını

sağlar. Mg den elektron koparmak daha zordur. İyonlaşma

enerjisi Mg > Al dir.

Aynı küresel simetri 5A grubunda da vardır. Periyodik

cetvelde aynı periyotta 1. iyonlaĢma enerjlileri

şeklinde

değil,

şeklinde

sıralanır.

Küresel simetrik elektron dizilişi atomlara kararlılık

kazandırır. Kararlı atomdan elektron kaparmak zorlaşır. Bu

nedenle 2A ve 5A küresel simetrik olduğundan aynı

periyottaki 2A nın iyonlaşma enerjisi 3A dan, 5A ninki de

6A dan büyüktür.

2. ve 3. İyonlaşma Enerjilerinin Karşılaştırılması

11Na : 1s2 2s2 2p6 3s1

10Ne : 1s2 2s22p6

1. iyonlaşma enerjilerini karşılaştırdığımızda Ne > Na dır.

2. iyonlaşma enerjisine baktığımızda; Na dan 1 elektron koptuktan

sonra son yörüngede 8 elektron, Ne den bir elektron koptuktan

sonra son yörüngesinde 7 elektron kalır. Dolayısıyla Na> Ne olur.

3. iyonlaşma enerjilerine baktığımızda Na nın son yörüngesinde 7,

Ne nin son yörüngesinde 6 elektron kalır. Na> Ne olur

Not: Soygazların iyonlaşma enerjisi çok yüksektir.Bu nedenle bir

atomdan art arda elektron koparıldığında değerlik elektron sayısı

bitip atom soygaz elektron düzenine gelince iyonlaşma enerjisinde

ani bir artış(4 - 5 kat) görülür.Bu radan atomun kaçıncı grupta

olduğu kestirilebilir.

Örnek:

Periyodik cetvelin 3. periyodunda yer alan X, Y, Z, T ve K

elementlerinin iyonlaşma enerjisi atom numarası değişimi

grafikteki gibidir.Buna göre;

I. Y ve K küresel simetri özelliği gösterir.

II. X ile K arasında iyonik bağlı bileşik oluşur.

III. T, 4A grubu elementidir.


A) Yalnız I B) Yalnız II C)I ve II

D) II ve III E)I, II ve III

ÇÖZÜM:

Y nin iyonlaşma enerjisi Z den daha büyük ise Y küresel simetrik

olmalıdır. Bu ani artış 2A ve 5A da olabilir. Bu nedenle çizilen iki

grafikte muhtemeldir. Küresel simetri 1A, 2A, 5A ve 8A gruplarında

vardır.



Örnek:

X: 1s2 2s2 2p4

Y: 1s2 2s2 2p3

Z: 1s2 2s2 2p6

Elektronik konfigürasyonları verilen X, Y ve Z için aşağıdakilerden

hangisi yanlıştıı?

A) X in 2. iyonlaşma enerjisi 1. iyonlaşma enerjisinden büyüktür.

B) Y nin 1. iyonlaşma enerjisi X in 1. iyonlaşma enerjsinden büyüktür.

C) 1. iyonlaşma enerjisi en büyük olan Z dir.

D) X in 2. iyonlaşma enerjisi Y nin 1. iyonlaşma enerjisine eşittir.

E) Z nin 3. iyonlaşma enerjisi 2. iyonlaşma enerjisinden büyüktür.

Çözüm: A seçeneğinde, bir atomdan elektron kopardıkça iyonlaşma

enerjisi artar. 4.İE > 3.İE > 2.İE > 1 .E dir. A doğrudur.

B seçeneğinde, X in son yörüngesinde 6, Y nin son yörüngesinde 5

elektron vardır. Y küresel simetriye sahip olduğundan elektron

koparmak için daha çok enerji kullanılacaktır. Y nin 1. iyonlaşma

enerjisi X inkinden büyüktür. B seçeneği de doğrudur.

C seçeneğinde, son yörüngelerinde en fazla elektronu olan Z

olduğundan birinci iyonlaşma enerjisi en büyüktür.

D seçeneğinde, X in 2. iyonlaşma enerjisiyle Y nin 1. iyonlaşma

enerjisi karşılaştırılmaktadır. X ve Y nin elektron sayılarının aynı

olduğu görülür. Fakat X in proton sayısı daha fazladır. Dolayısıyla X

in 2. iyonlaşma enerjisi Y nin 1. iyonlaşma enerjisinden büyüktür.

Ayrıca pratik olarak hiçbir atom ve iyonun iyonlaşma enerjileri eşit

değildir.


1. grafikte Y 2A, K 5A

2. grafikte Y 5A, K 8A olduğundan Y ve K kesinlikle küresel

simetriktir.

K, 8A olursa bileşik yapamaz. T 4A veya 7A olabilir

Doğru cevap (A) seçeneğidir.

Örnek:

Tabloda A grubu elementleri olan X, Y, Z ve T atomlarının

iyonlaşma enerjileri verilmiştir. Buna göre aşağıdaki

soruları cevaplayınız.

a) X in periyot ve grup numarası nedir?

b) Y ve Z hangi grupta yer alır?

c) Y ve Z nin atom çaplarını karşılaştırınız?

d) T periyodik cetvelde hangi blokta yer alır?

ÇÖZÜM: Atom art arda iyonlaştırıldığında ilk aşırı

yükselme- nin olduğu (4-5 katlık yükseliş) basamaktan

önceki iyonlaşma basamaklarının sayısı atomun grup

numarasını verir.

a) X in 1., 2. ve 3. iyonlaşma enerjisi varken 4. iyonlaşma

enerjisi olmadığından X in atom numarası 3 dür.

3X: 1s22s1 2. periyot 1A grubu

b) Y ve Z nin 2. ve 3. iyonlaşma enerjileri arasındaki artış

4- 5 kat olduğundan ikisi de 2A grubunda yer alır.

c) Y ve Z aynı gruptadır. Aynı grupta yukarıdan aşağıya

doğru inildikçe iyonlaşma enerjisi azalır, atom yarıçapı

artar. Y nin 1. iyonlaşma enerjisi 175, Z ninki 141 dir. Bu

nedenle atom yançapları Z> Y dir.

d) T nin iyonlaşma enerjileri incelendiğinde ilk 3 iyonlaşma

enerjisinde ani bir artış (4 - 5 kat) yoktur. Bu nedenle T

nin grup numarası bulunamaz. Yalnız ilk 3A grubunda

olmadığını, 4A, 5A, 6A, 7A ve 8A gruplarından birinde

olabileceğini söyleyebiliriz. Bu gruplar p bloğunda yer alır.



SORU 1:

Yukarıda ikinci periyottaki bazı elementlerin iyonlaşma

enerjileri değişimleri verilmiştir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Atom numarası arttıkça iyonlaşma enerjisi daima artar.

B) M soygazdır.

C) Y ve Q küresel simetri özelliği gösterir.

D) X ile L iyonik bağlı bileşik oluşturur.

E) Değerlik elektron sayısı en büyük olan M‘dir.

Soru 2:

X ve Y elementlerinin ilk dört iyonlaşma

yukarıdaki tabloda verilmiştir.

Buna göre, X ve Y elementleri ile ilgili

I. Değerlik elektron sayıları eşittir.

II. Y‘nin atom çapı X‘ten büyüktür.

III. Benzer kimyasal özellik gösterirler.

İfadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C)IIve III

D) I ve III E) I, II ve III

SORU 3:

Aynı periyotta yer alan ardışık atom numaralı X, Y ve Z nin

birinci iyonlaşma enerjisi (İ.E) atom numarası grafiği;

yukarıdakilerden hangileri olabilir?

A)Yalnız l B)IvelI C)lveIII

D) Il ve III *E) I,II ve III

Soru :Aşağıdakilelden hangisinin 2.iyonlaşma enerjisi en

yüksektir?

A) 1s22s22p6

B) 1 s22s22p63s2

C) 1s22s22p5

D) 1s22s22p63s1

E) 1 s22s22p63s23p64s1

SORU 4:

Şekilde atom numaraları birbirini takip eden 2. periyot

elementlerinin atom numaraları ile 1. iyonlaşma enerjileri

arasındaki grafik verilmiştir.

Buna göre;

I. Z, 2A grubundadır.

II. T, 6A grubundadır.

III. Z, küresel simetri özelliği gösterir.

ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D)IveII E)IIveIII

1-A 2-D 3-D 4-E



Soru 1:

X. Y. Z atomlarının iyonlaşma enerjileri

gibidir.

Buna göre. aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) X. toprak metalidir.

B) Y nin elektron dizilişi s2 ile biter.

C) Z ile Y, Z2Y bileşiğini yapar.

D) Z alkali metaldir.

E) Z hidrojen olamaz.

Soru 2:

A grubu elementlerinden X, Y, Z ve T ilk dört iyonlaşma

enerjileri tabloda verilmiştir. Buna göre;

I. X 3A, Y 2A grubundadır.

II. Z ve T aynı periyot elementleridir.

III. Z‘nin çapı T‘den küçüktür.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A)IveII B)IIveIII C)IveIII

D) Yalnız II E) I, IIve III

SORU 3:

Periyodik tabloda yer alan ilk 11 elementin iyonlaşma

enerjileri atom numaraları verilen elementler için hangisi

yanlıştır?

A) X, Z ve J aynı gruptadır.

B) X ve Y aynı peryoddadır.

C) Z, T, U, N, K, L, M ve N aynı peryoddadır.

D) Soldan sağa doğru iyonlaşma enerjisi daima artar

E) Aynı grupta aşağı doğru iyonlaşma enerjisi azalır.

SORU 4: 2. peryodda yer alan elektronların iyonlaşma

enerjileri atom numaraları grafiği veriliyor.

Buna göre hangisi yanlıştır?

A) Küresel simetrik yapılı olandan zor elektron koparılır.

B) X, Z ve U küresel simetrik yapıdadır.

C) U nun konfigurasyonu p6 ile biter

D) X ile T X2T bileşiği oluşturur.

E) U bir soygazdır.

1-C 2-C 3-D 4-D



Brom (Br) ve Flor (F) un elektron dağılımları yazıldığında

her ikisinin son yörüngelerindeki elektron sayıları eşittir (7

şer elektron vardır.)

Yörüngelerine bakıldığında Br nin 4 yörüngesi F nin ise 2

yörüngesi vardır. F nin yörünge sayısı daha küçüktür.

Elektron alma isteği Br ye göre daha fazladır.

Elektron ilgisi F> Br dir.

Not:

Periyodik tabloda genellikle soldan sağa ve aşağıdan

yukarıya elektron ilgisi artar.

Örnek

Aşağıda elektronik konfigürasyonları verilenlerden

hangisinin elektron ilgisi en fazladır?

A)1s2

B) 1s2 2s1

C) 1s2 2s2 2p6 3s2

D) 1s2 2s2 2p5

E) 1s2 2s2 2p6

Çözüm:

A şıkkında He soygaz olduğu için elektron ilgisi göstermez.

B ve C şıklarında her ikisi de metal özelliği gösterir.

Metallerin elektron ilgisi önemsizdir. D şıkkında son

yörüngede 7 elektron vardır. Ametaldir, elektron ilgisi

gösterir. E seçeneği ise soygazdır.


SORU 1: 3. peryodda yer alan X, Y ve Z elementinin iyonlaşma

enerjileri atom numaraları grafiği verilir.

Buna göre

I. a, b ve c sırasıyla 11, 12 ve 13 olabilir.

II. a, b ve c sırasıyla 14, 15, 16 olabilir.

III. X alkali metal ise Y nin konfiğrasyonu s2 ile biter.

Hangileri söylenebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C)I ve II

D)II ve III E) I,II ve III

ELEKTRON ĠLGĠSĠ

Gaz halindeki nötr bir atom elektron aldığında enerji açığa

çıkar. Açığa çıkan enerjiye elektron ilgisi adı verilir.

X(g) + e - X-1(g) + E1 k kal

Y(g) + e -Y-1 (g) + E2 k kal

Denklemlerde de görüldüğü gibi E2 enerjisi E1 enerjisinden

büyük ise Y nin elektron ilgisi X in elektron ilgisinden fazladır.

Elektron ilgisi karşılaştırılırken aşağıdaki sıralama takip edilir.

1-Ametallerde genellikle son yörüngesinde elektron sayısı

fazla olanın elektron ilgisi daha fazladır.

6C :1s2 2s2 2p2

9F: 1s2 2s2 2p5

Elektron dağılımları yazıldığında C (karbon) nin son

yörüngesinde 4 elektron, F (Hor) nin son yörüngesinde 7

elektron vardır. F nin soygazlara benzeyebilmesi için bir

elektrona ihtiyacı vardır. C de ise 4 elektrona ihtiyaç vardır.

Elektron ilgisi E > C dır.

2. Son yörüngelerindeki elektron sayıları eşit ise yörünge

sayısı az olanın elektron ilgisi daha fazladır.

35Br: 1 s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d1 4p5

9F: 1 s2 2s2 2p5

1-E



AKTĠFLĠK

Bir elementin reaksiyona girme yatkınlığıdır.

-Metalik aktiflik, bir metalin elektron verme eğilimidir.

-Ametalik aktiflik, bir ametalin elektron alma eğilimidir.

1. Son yörüngesinde elektron sayısı ne kadar az ise metlik

aktifliği o kadar fazladır.

11Na: 1s2 2s2 2p6 3s1

12Mg : 1s2 2s2 2p6 3s2

Elektron dağılımı yazıldığında Na nın son yörüngesinde bir

elektron, Mg nin son yörüngesinde iki elektron vardır. Na 1

elektron verdiğinde elektron dağılımı soygazlara benzer.

Mg ise 2 elektron vererek elektron sayısını soygazlara

benzetir.

Aktiflik Na> Mg dir.

2. yörürüge sayısı fazla olanın elektron verme eğilimi daha

fazladır.

12Mg: 1s2 2s2 2p6 3s2

20Ca: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2

Mg ve Ca ya bakıldığında her ikisinin de son yörüngesinde iki

elektron vardır.

Aktiflik Ca> Mg dir.

Not:

Periyodik tabloda soldan sağa doğru metalik aktiflik azalır, aynı

grupta yukarıdan aşağıya inildikçe metalik aktiflik genellikle

artar.

Elektron ilgisi arttıkça genellikle ametalik aktiflik artar.

Periyodik tabloda sağdan sola doğru, aynı grupta yukarıdan

aşağıya doğru ametalik aktiflik genellikle azalır.

PERĠYODĠK CETVELDEKĠ ELEMENTLERĠN ASĠTLĠK VE

BAZLIK KUVVETLERĠNĠN DEĞĠġĠMĠ

*H+ ve OH−iyonları ne kadar kolay koparsa asit ve baz o kadar

kuvvetli olur.Ne kadar zor koparsa o kadar zayıf olur.Peki bu

iyonların zor kopacağını nasıl anlarız şimdi onları görelim.

*elektronegatifliği fazla olan maddelerin oluşturduğu asitler

kuvvetli asitlerdir.

Soru 1: 3. peryodda yer alan elementler için

Grafiklerinden hangileri çizilebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D)II ve III E) I,II ve III

ELEKTRONEGATĠFLĠK

Elektronegatiflik bir elenmentin veya molekülün

elektronlarını çekme gücüdür.Bir element elektronlarını ne

kadar kuvvetli çekiyorsa elektronegatifliği o kadar

faladır.

İki atomlu kovalent bir bileşikte,elektronları çekme gücü

fazla olan elementin çevresindeki elektron yoğunluğu

artar bu şekilde element kısmen negatif(-) yük

kazanır.Diğer atom ise elektronca fakirleştiği için kısmen

pozitif(+)yükle yüklenir.

Elementin etkin çekim gücü ne kadar büyükse

elektronegatifliği o derece fazladır.

Etkin çekim gücünün fazla olması için elektron isteği

olması lazımdır.Mesela halojenler bir elektron alarak

soygaz düzenine geçerler onun için en fazla elektron

isteği genellikle halojenlerdedir.

Flor periyodik tablodaki en elektronegatif elementtir.

Periyodik tabloda soldan sağa doğru elektronegatiflik

artar.Yukarıdan aşağıya doğru ise azalır.

ELEKTROPOZĠTĠFLĠK

Elektronegatifliğin tersine elektropozitiflik

denir.elektron verme isteğidir 1A grubu elementleri 1

elektron verince soygaz durumuna geçtikleri için

elektropozitiflikleri en fazlardır.

Periyodik tablodada elektronegatifliğin tersi şekilde

azalır ve artar yani soldan sağa doğru azalır.Yukarıdan

aşağıya doğru ise artar.

1-C



Na NaOH Atom yarıçapı artar

Bazlık artar

K KOH

Rb KOH

Neden ? :Yukarıdan aşağıya doğru çap artar ve hidroksil daha

az çekilir.Bu yüzden kolay kopar. Ve bazlık artar.

NaOH< KOH< KOH

*Moleküldeki elektronegatif atom sayısı arttıkça asitlik artar.

HClO<HClO2< HClO3< HClO4

Soru 1:

Periyodik tabloda gösterilen elementlerle ilgili olarak

aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Y‘nin bazı, X‘in bazından kuvvetlidir.

B) Q‘nun asidi, D‘nin asidinden kuvvetlidir.

C) Z‘nin son yörüngesi d orbitali ile biter.

0) Z ile Q arasında oluşan bileşik iyoniktir.

E) T ile D arasında oluşan bileşik kovalenttir.

N O F

NH3 H2 O HF Elektronegatiflik artar

Asitlik artar.

Bazlık azalır.

Elektornegatiflik periyodik tabloda soldan sağa doğru artar.

Neden ? :Elektronegatif atom bağ elektronlarını kendisine

doğru çeker.bu durumda H atomu üzerinde kısmi bir pozitif

yük oluşurken elektronegatif atom üzerinde ise kısmi negatif

yük oluşur..Bu duruma polarlanma denir..Bu polarlıktan dolayı H

atomu kolay kopar ve kolay kopan H atomu asitliği

arttırır.Elektronegatif atomun gücü ne kadar fazla ise H

atomu o kadar kolay kopar.

NH3 < H2 O < HF

Not:Bu kural sadece periyotlarda soldan sağa doğru

geçerlidir.Gruplarda yani yukarıdan aşağıya doğru işin içine

atom yarıçapı girecektir.Ve atom yarıçapının asitliğe ve bazlığa

etkisi elektronegatiflikten daha fazladır.

*Bir Grupta atom yarıçapı arttıkça asitlik artar.

F HF Atom yarı çapı artar

Asitlik Artar

Cl HCl

Br HBr

I HI

Neden ? : Atom yarıçapı arttıkça element dış yörüngesindeki

elektronları çekmekte zorlanır.Bu yüzden en dış elektronlara

bağlı olan H atomuyla oluşturduğu bağ zayıflar ve H kolay

kopar asitlik artar.

HF<HCl<HBr<HI

*Bazların kuvvetliliğide OH− iyonunun kolay kopmasına daha

kolay verilebilmesine bağlıdır.Kolay veriliyorsa baz kuvvetlidir.

Na Mg Al

NaOH Mg(OH)2 Al(OH)3 elektronegatiflik artar.

Bazlık azalır.

Neden ? :Elektoro negatiflik artınca hidroksil grubu

elektronları da çekileceği için kopmaları zorlaşır bu yüzden

bazlık artar.

NaOH> Mg(OH)2 > Al(OH)3

1-E



SORU 2 :

Periyodik tabloya göre aşağıdakılerden hangisi yanlıştır ?

A) III yönünde metalik aktiflik artar.

B) Il yönünde birinci iyonlaşma enerjisi azalır.

C) Il yönünde elektronegatiflik artar.

D) I yönünde elektron ilgisi artar.

E) I yönünde atom çapı azalır.

ÖRNEK:

X, Y ve Z elementleri ile ilgili;

— Atom numaralari arasindaki ilişki:

X > Y > Z dir.

— X ile Y ayni grupta, Y ile Z ayni periyottadir.

Buna göre bu elementlerin periyodik cetveldeki

konumu hangi seçenekte doğru verilmiştir?

ÇÖZÜM:

X ile Y nin aynı grupta Y ile Z nin ayni periyotta ol-

dugu seçenekler B ve E dir. Atom numarası soldan

saga ve yukarıdan aşagiya dogru artar.

Dogru cevap (B) seçeneğidir.

PERĠYODĠK TABLODAKI DEĞĠġĠMLER ÖZET

a) Soldan Sağa : ()

— Atom numarası (proton sayısı) artar.

— Atom hacmi (atom yarıçapı) genellikle küçülür.

— Iyonlaşma enerjisi genellikle artar.

— Değerlik elektron sayısı artar.

— Metalik özellik azalır, ametalik özellik artar.

— Oksitlerin asitliği artar, bazlığı azalir.

— Elektron ilgisi genellikle artar.

— Elektronegatiflik artar.

b) Yukarıdan aşağıya: (↓)

Atom numarası artar.

— Atom hacmi artar.

— İyonlaşma enerjisi azalır.

— Değerlik elektron sayısı (genellikle) değişmez.

— Metalik özellik artar, ametalik özellik azalır.

— Oksitlerin bazlığı artar.

— Elektron ilgisi genellikle azalır.

— Elektronegatiflik azalır.

SORU 1 :

Periyodik cetveide aşağıdaki özelliklerden hangisi her iki ok

yönünde azalır?

A) Atom numarası

B) Kütle numarası

C) Metalik aktiflik

D) Elektron ilgisi

E) Değerlik elektron sayısı

1-D 2-B



Bazı Grupların Özellikleri:

1A Alkali Metaller:

Bu grupta yer alan elementler yukandan aşağıya doğru: H, Li,

Na, K, Rb, Cs, Fr dir.

--Hidrojen ametal olup bileşiklerinde —1 ve +1 değerlik alır.

-Değerlik elektron sayılan 1 dir, bileşiklerinde her zaman +1

değerlik alırlar.

-Aktif metallerdir. Doğada bileşikleri halinde bulunurlar.

-Havanın oksijeni ile tepkime vererek oksit oluştururlar.

2K + 1/2O2 K2O

-Suda kimyasal çözünürler ve hidroksit bileşikleri oluştururlar.

Na+H2ONaOH+1/2H2

-Grupta yukarıdan aşağıya doğru inildikçe erime ve kaynama

noktalan düşer.

-Tüm bileşikleri suda iyi çözünür.

-Kendilerine en yakın soygazlarla aralarında 1 elektron farkı

vardır.

2A Toprak Alkali Metaller:

-Bu grupta yer alan elementler: Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra dır.

-Değerlik elektron sayıları 2 dir ve bileşiklerinde her zaman +2

değenlik alırlar.

-Aktif metallerdir. Doğada bileşikler halinde bulunurlar.

-Sıcak suda çözünürler.


noktaları düşer.

7A Halojenler:

-Bu grupta yer alan elementler yukarıdan aşağıya doğru: F, CI,

Br, 1, At dır. At yarı metaldir.

- Değerlik elektron sayıları 7 dir. Bileşiklerinde F(flor) sadece

-1 değerlik alırken diğerleri -1 ile +7 arasında çeşitli

değerlikleri alabilir.

-Elektron ilgileri çok yüksektir. Doğada iki atomlu moleküller

halinde bulunurlar. F2, Cl2, Br2, I2


noktaları artar. Oda koşullarında F2 ve Cl2 gaz, Br2 sıvı, I2

katıdır.

-Hidrojenli bileşikleri asit özelliği gösterir. (HF, HCI, ...) Asit

özelliği grupta yukarıdan aşağıya doğru inildikçe artar.

8A Soygazlar:

-Bu grupta yer alan elementler yukarıdan aşağıya doğru He,

Ne, Ar, Kr, Xe, Rn dir,

-Değerlik elektron sayıları 8 dir.

(He hariç, 2He: 1s2 değerlik elektron sayısı 2 dir.)

-Soygaz atomlarının değerlik orbitallerinde elektron boşluğu

yoktur. Bu nedenle özel koşullar hariç kimyasal tepkime

vermedikleri için inert gaz veya asal gaz diye tanımlanırlar.

- Elektron düzenlen kararlıdır.

- Serbest halde tek atom halinde bulunurlar.

-Oda koşullarında tümü gazdır.

- Bulundukları periyotta iyonlaşma enerjisi en yüksek olan

elementlerdir.

1A grubunun tamamı metal değildir. Çünkü ilk element 1H

(ametal)

3A grubunun ilk elementi 5B (yarı metal) ikinci elementi 13Al

(anfoter metal)

7A grubundaki elementler bileşiklerinde -1

+7 arasında değerlik alır, fakat 9F sadece -1 değerlik alır.

8A grubundaki elementlerin son yörüngesinde 8 elektron

vardır. Fakat 2He‘un son yörüngesinde 2 elektronu vardır.



SORU 1

Yukarıda yerleri belirtilen X, Y, Z Q ve M

Için hangisi yanlıştır?

A) X ve Y s blokundadır.

B) Z geçiş metalidir.

C) Z yarı metaldir.

D) Q Halojendir.

E) M‘nin iyonlaşma enerjisi en fazladır.

SORU 2 :

Kesiti verilen periyodik tablo için

I. X ve Y bileşiklerinde 1 ile izoelekronik olabilir.

II. Y ve Z bileşiklerde U ile izoelektronik olabilir.

III. Y-1 , U ile X-1 T ile izoelektroniktir.

Hangileri doğrudur?

Hangileri doğrudur?

A)Yalnız I

B) Yalnız Il

C)II ve III

D) I ve III

E) I,II ve III

SORU 3:

Yukarıda kesiti verilen periyodik tablo için

I. X ile Y, XY3 bileşiğj Oluşturur.

II. Y bazı biIeşikIerinde Z ile izoelektronik olur.

III.X+3, Z ile izoelektroniktir

Hangileri doğrudur

A) Yalnız I B) Yalnız Il C) I ve II

D) Il ve III E) I,II ve III

SORU 4:

Yukarıda verilen periyodik tablo ile ilgili olarak aşağıdakilerden

hangisi yanlış olur?

A) X ve Y, S blokundadır.

B) T+7, U ile izoelektroniktir.

C) X, Y ve Z metaldir.

D) T bir halojendir.

E) X‘in atom numarası en fazladır.

SORU 5:

Yukarıdaki nötr atom ve iyonlar için;

I. T ve Z aynı gruptadır.

II. Y ve Z nin 1. iyonlaşma enerjileri birbirine eşittir.

III. Çapı en büyük olan T dir.


A) Yalnız II B) Yalnız III C)I ve III

D) I, IIve III E) II ve III

1-C 2-D 3-E 4-E 5-B



SORU 1:

Periyodik cetvelde yerleri belirtilen elementler için

aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlıştır?

A) Y‘nin 1. iyonlaşma enerjisi X‘ten büyüktür.

B) X ve Z‘nin kimyasal özellikleri benzerdir.

C) X ve Y‘nin değerlik elektron sayıları aynıdır.

D) Z en kolay elektron verir.

E) Y en kolay elektron yakalar.

SORU 2:

Bir X elementi 17Cl ile XCI3 iyonik bileşiği oluşturuyor.

Bileşikteki X+n ve Cl-1 iyonlarının elektron sayıları birbirine eşit

olduğuna göre

X için

I. 4. peryoddadır.

Il. Geçiş elementidir.

ili. Kendi atomarı arasında metalik bağ vardır

hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

B)II ve III

C) Yalnız Il

D)I ve Il

E) I,II ve III

SORU 3:

Aynı periyotta bulunan X, Y, Z, T atomlarından X toprak alkali

metal, Z geçiş metali. Y halojen. T ise soygazdır.

Buna göre X, Y. Z, T nin atom numaralarına göre sıralanışı

aşağıdalerden hangisinde doğru olarak verilmiştir ?

A)T>Y>Z>X

B)Y>Z>X>T

C) X>Z>V>T

D) Z>X>Y>T

E) T > Y > X> Z

SORU 4:

Elektron dizilişi verilen elementler için:

A) I. Soygazdır.

B)II. Alkali metaldir.

C) II. nın 2. iyonlaşma enerjisi I. nın 1. ıyonlaşma enerjisine

eşittir.

D) II. nin 1. ve 2. iyonlaşma enerjileri arasındaki fark en

fazladır.

E) III, ün (+2) yüklü iyonu I. ile izoelektroniktir.

SORU 5:

Yukarıda orbital şeması verilen X, Y ve Z için


A) X üç bağ yapar

B) Z bir halojendır

C) Y ve Z, YZ2 biteşiği yapar

D) X, Z ile izoelektroniktir.

E) X veY, X3Y2 bileşiği yapar

SORU 6:

X: 1s22s22p63Ss1

Y: 1s22s22p5

Z: 1s22s22p63s23p1

Elektronik konflgürasyonları verilen X, Y, Z elementleriyle ilgili

olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Y ve Z elektriği iletir.

B) Çapı en büyük olan X‘tir.

C) X ile Z, X3Z bileşiğini oluştururlar.

D) İyonlaşma enerjisi en büyük olan Z dir.

E) X ve Z bileşiklerinde aynı değerliği alırlar.

1-C 2-E 3-A 4-C 5-E 6-B



SORU 1:

X, Y, Z ve U elementler, için

I. X alkali metal

II. Y bileşiklerinde (+6) ve (—2) değerlik alabilen bir

elementtir.

III. Z bileşikIerinde (+2) ve (+3) değerlik alan bir elementtir.

IV. U ise periyodik tablonun 18. Elementtir.

Buna göre X, Y, Z ve U nun soldan sağa doğru sıralanışı

nasıldır?

A)X,Y,Z,U

B) X,Z,Y,U

C)X,Y,Z,U

D)U,X,Y,Z

E) Y,Z,U,X

SORU 2:

X atomunun son temel enerji seviyesindeki s ve p

orbitallerindeki elektron sayılan birbirine eşittir. d ve f

orbitallerinde elektron yoktur.

Buna göre,

I. X atomu 4A grubundadır.

II. Atom numarası 14 tür.

III. Toprak alkali metaldir.

yargılanndan hangileri doğru olabilir?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) Yalnız III

D)IveII

E) I, IIve III

SORU 3:

Yukarıdaki periyodik cetvelle ilgili olarak;

I. X‘in değerlik elektron sayısı 1‘dir.

II. YT2 bileşiğinin sulu çözeltisi elektriği iletir.

III. X+1 ve Z izoelektroniktir.


A) Yalnız I B) I veII C) I ve III

D) Yalnız III E) I, II ve III

SORU 4:

Yukarıdaki periyodik tablo için aşağıdaki yargılardan hangisi

yanlıştır?

A) H nin atom numarası 1 dir.

B) He nin atom numarası, H nin atom numarasından 1 fazladır.

C) Al ile Si nin kimyasal özellikleri aynıdır.

D) Al ile Si elementi aynı periyottadır.

E) Al ile F arasında iyonik bağlı bileşik oluşur.

SORU 5:

Periyodik tabloda yerleri belirtilen elementlerle ilgili olarak;

I. X ve Y, s bloğundadır.

II. 1. iyanlaşma enerjisi en büyük olan T‘dir.

III. Atom numarası en büyük olan Y‘dir.


A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III

D) Yalnız III E) I, IIve III

SORU 6:

Yukarıda kesiti verilen periyodik tablo ile ilgili olarak hangisi

yanlıştır?

A) Z nin iyonlaşma enerjisi en fazladır.

B) Y-1 T ile izoelektroniktir.

C) X‘in atom numarası 8 dir,

D) Y nin atom numarası en azdır

E) Y+7 ve X-2 izoelektroniktir.

1-B 2-D 3-B 4-C 5-E 6-D



SORU 1:

Periyodik cetvelde yer alan elementler hakkında aşağıdaki

bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) X+1 iyonu ile Y-1 iyonunun elektron sayıları eşittir.

8) XY bileşiği iyonik bağlıdır.

C) Y ve Z halojendir.

D) Atom numarası en büyük olan Z‘dir.

E) Z‘nın 1. iyonlaşma enerjisi en büyüktür.

2006 ÖSS:

Aşağıda atom numaraları verilen element çiftle-

rinden hangisindeki I. element ile II. element, peri-

yodik tablonun aynı grubunda yer almaz?

1.ELEMENT 2.ELEMENT

A 4 22

B 3 19

C 10 36

D 5 13

E 6 34

ÇÖZÜM:

4 = 1s2 2s2 2. periyot 2A grubu

22= 1S2 2S22P6 3S2 3P6 4S2 3d2 4.periyot 4B geçiş elementi

CEVAP A

2007 ÖSS: Periyodik cetvelin yatay sırasına periyot, düşey

sütu-

nuna grup denir.

Buna göre, verilen periyodik cetvel ve cetvelde

yerleri belirtilen X, Y, Z, Q, R, W elementleriyle il-

gili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) X ile Y aynı gruptadır.

B) Z ile Q aynı periyottadır.

C) R, üçüncü periyottadır.

D) W, altıncı periyotta B grubundadır.

E) Periyodik cetvelde 8 adet A grubu vardır.

ÇÖZÜM R ye bakılır ise 2. yatay sırada olduğu görülür.

R.3.periyotta değildir.

CEVAP C

2008 öss:

Bir X element atomunun kütle numarası 52, atom numarası

24 tür.

Buna göre, X elementi ve X2O3 oksit bileşiğiyle

ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

(Oksijenin atom numarası = 8)

A) X2O3 bileşiğinde toplam elektron sayısı 52 dir.

B) X element atomunun nötron sayısı 24 tür.

C) X elementi geçiş elementidir.

D) X elementi 3. periyottadır.

E) X2O3 bileşiğinde X in yükseltgenme basamağı +6 dır.

Çözüm: Kütle numarası 52 atom no 24 ise nötron sayısı 28 dir

.8×3 tane O = 24 elektron + 24×2=48 tane de X den gelen var

toplam 72 elektron vardır .

Nötron 28 demiştik . X elementi geçiş elementidir.

(20 ile 30 arası d orbitali ile biter hepside geçiş elementidir)

bu doğrudur.

Geçiş elementleri 4. periyot da başlar . X in değerliliği +3 dür.

CEVAP C

2008 ÖSS:

Periyodik cetvelde yerleri X, Y, Z, Q, W ile gösterilen

elementlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi

yanlıştır?

A) İki Q element atomunun oluşturduğu Q2 molekülünde

kovalent bağ vardır.

B) W element atomları kovalent bağ yaparak W2 yi

oluşturur.

C) XW bileşiğindeki bağ polar kovalenttir.

D) YW iyonik yapıda bir bileşiktir.

E) Y ile Z, Y3Z bileşiğini oluşturur.

ÇÖZÜM:

a) Q 5A daki azottor 2 atomludur N2 gibi

b) W 7A daki flordur 2 atomludur F2 gibi

c) XW HF dir farklı elementlerdir bağ polardır aynı elementler

arasındaki bağ apolardır.

d) YW metal ametal bileşiği olduğundan iyonik bağlı bir

bileşiktir.

e) Y ile Z bileşik yapamaz. Y 2A da bir toprak alkali metal ve

Z 3A da bir toprak metali Metaller kendi aralarında

alaşım yapar bileşik yapamazlar.

CEVAP E

1-E



2009 ÖSS:

XZA element atomunun elektron dizilişi,

1sa 2sb 2pc dir.

Buna göre X elementiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden


(a, b, c nin sayısal değerleri sıfırdan büyüktür.)

A) a, b, c nin sayısal değerlerinin toplamı Z ye

eşittir.

B) b ve c nin sayısal değerlerinin toplamı X in değerlik

elektron sayısını verir.

C) Z − A nın sayısal değeri X in nötron sayısını

verir.

D) b ve c nin sayısal değerlerinin toplamı, X in periyodik

tablodaki grup numarasını verir.

E) Elektron dizilişindeki 2 sayısı, X in periyodik tablodaki

periyot numarasını gösterir.

ÇÖZÜM: Atomun yapısı ile ilgili bir sorudur. A kütle

numarasıdır ve A=p+n dur.

Z atom numarasıdır ve protona eşittir. A -Z = nötron sayısını

verir. Z-A değil

2009 ÖSS:

X, Y, Z, Q elementleri ve periyodik tablodaki yerleriyle

ilgili bilgiler şöyledir:

• X element atomunun son orbitali 2p ile bitmekte

ve tam doludur.

• Y element atomunun proton sayısı en azdır.

• Z, X ile aynı gruptadır ve 1. iyonlaşma enerjisi

X inkinden küçüktür.

• Q element atomunun proton sayısı Y ninkinden

fazladır.

Buna göre X, Y, Z, Q elementlerinin periyodik tablodaki

yerleri için aşağıdaki gösterimlerden hangisi

doğru olabilir?

ÇÖZÜM:

X elementi 1s22s22p6 ise 2.periyot 8A grubundadır en sağda

olmalıdır.

Y nini protonu en az ise atom numarası da en az olmalıdır. en

solda ve yukarıda

Z ile X aynı düşey sütunda olacak ama Z nin aşağıda olması

gerekir zira aşağıya doğru

iyonlaşma enerjisi azalır.

Q nun protonu Y den fazla ise Y , Q nun sağında olmalı soldan

sağa doğru atom no artar.





Documents

HASAN FIRAT PERİYODİK CETVELAltın, gümüü, kalay, bakır, kurun ve cıva gibi elementler eski çağlardan beri biliniyordu. Bir elementin ilk bilimsel olarak bulunması 1649 yılında