KİMYA · 2020. 3. 28. · Torricelli Deneyi hava cıva h = 760 mm vakum Barometre 1643 yılında Evangelista Torricelli tarafın-dan icat edilmiştir. Torricelli deneyinde deniz

AYTKİMYA

KONU ANLATIMLI

Öğretici AnlatımÇözümlü ÖrneklerPekiştirme Soruları

Konu Tamamlama Testleri

AYT Kimya Konu Anlatımlı

OL00-SS.02KAN15

978-605-2175-80-4

İsmail Gürdal

Testokul Dizgi-Grafik Servisi

Mehmet Çetiner

Nilgün Aydoğan

Aykut Matbaası / Firuzköy Mah. Mezarlık Üstü Cad. No: 24 / 26 A Blok Avcılar / İST. tlf: 0 212 428 52 74 - 428 54 26

0 212 275 00 35 www.testokul.com - [email protected]ülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15/E Halim Meriç İş Merkezi Kat 9 Mecidiyeköy - İST.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ.’ye aittir. Eksen Yayıncılık’tan yazılı izin alınmadan kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde gerekli yasal mevzuat uygulanır.

Ürün Adı

Ürün No

ISBN

Yazar

Dizgi Mizanpajve Tasarım

Yayın Editörü

Yayın Yönetmeni

Baskı

İletişim

Copyright ©

Saygıdeğer Öğretmenlerimiz ve Sevgili Öğrenci Arkadaşlarımız,

Sınavların adı değişiyor, sınavlardaki soru dağılımları veya branşlara ait soru sayısı değişe-

biliyor. Müfredatın değişmesi, yenilenmesi eğitim gündemimizi meşgul ediyor ama sonuçta

sınav gerçeği değişmiyor. Bu gerçeğin altında milyonlarca öğrenciyi yüksek öğretimde

aldığı puana göre uygun bir programa yerleştirme işlemleri yatıyor. İşte tam bu noktada

sonuç odaklı hareket etmesi gereken öğrenci arkadaşlarımızın yanında sağlam, güvenilir

ve ÖSYM'nin soru mantığına göre hazırlanmış başucu kaynakları olmalı ki kısa zamanda

olumlu sonuç alabilsinler.

TestOkul olarak dört yıllık lise müfredatının konularını bir yıldan daha kısa sürede tamam-

lamak ve bu süreçte ÖSYM'nin çizgisinden sapmadan öğrencimizi hedefe ulaştırmak için

elinizdeki bu kitabı hazırladık. Sizin de inceleyince fark edeceğiniz üzere kitabımızda şu

teknikleri kullandık:

➤ Yeterli ve öz bilgiye dayalı konu anlatımı

➤ Öğretmenlerimizin konuyu kavratma sürecinde öğrencileriyle birlikte kolaydan zora

sıralanmış örnekler çözmesini sağlayacak bir alan oluşturulması

➤ Pekiştirme soruları ile ÖSYM sınavında çıkabilecek sorulara hazırlık yaptırılması

➤ Konu tamamlama soruları ile öğrencinin sınava hazır hâle getirilmesi

Peki bu kitapta daha başka neler yaptınız? derseniz,

➤ Cep Notu bölümüyle kısa, öz ancak çok işlevsel bir bilgiyi cebinizde taşır gibi kul-

lanmanızı hedefledik.

➤ Aman Dikkat! bölümüyle karıştırılması muhtemel bilgilerin doğrularıyla öğrencimizi

uyarma görevimizi yaptık.

➤ Öğrendik mi? bölümüyle konunun en bilinmesi gereken yönünü vurgulamaya

çalıştık.

➤ Ekstra Bilgi bölümüyle konunun kavranmasında gerekli olduğunu düşündüğümüz

kapsamlı bilgilere yer verdik.

➤ Genel Kültür bölümünde akademik ve ekstra sayılabilecek çeşitli bilgileri topladık.

Biz anlattık, öğrettik, konuyu kavratıcı ve pekiştirici birçok soruya yer verdik. Kısaca,

AYT Kimya konularını anlamanıza, öğrenmenize ve bu dersin sorularını çözmenize yar-

dımcı olacak bir kitap hazırladığımıza inanıyoruz. Hedeflediğiniz geleceğe ulaşmanızda

katkımız olabilmesi dileğiyle...

KİTABIMIZI TANIYALIM

Pekiştirme SorularıArtık direksiyon sende. Bu bölümdeki sorularla bir deneme sürüşüne

çıkacak, öğrendiklerini pekiştireceksin.

Konu BaşlığıÖnce ünite içindeki

alt konuları bu başlıklara ayırdık.

Anlatım BölümüKonunun temelini

burada attık, öğretici ve çözümlü örnekleri

de burada verdik.

Konu Tamamlama Testi

Birçok soru çeşidiyle ünite sonunda da seninle birlikteyiz. Yapbozun son

parçası bu testler. Bu adımdan sonra sınava

bizce hazırsın.

Cep Notu, Aman Dikkat vs.Kitabın sadece anlatım ve sorulardan oluşmuyor. Farklı bölümlerle

konunun anlaşılması için her şeyin bulunduğunu göreceksin.

QR KodPekiştirme

sorularının çözümleri için telefonunla bu

kodu okutman yeterli.

38

GAZLARIN ÖZELLİKLERİ VE GAZ YASALARI

Gazların Genel Özellikleri • Maddenin en düzensiz hâlidir.

• Tanecikleri arasındaki itme ve çekme kuvvetleri, katı ve sıvılarınkine oranla çok küçüktür.

• Yoğunlukları katı ve sıvıla-ra göre çok küçüktür.

• Birbirleriyle her oranda karışarak homojen karışım oluştururlar.

• Gaz molekülleri titreşim, dönme ve öteleme hare-ketleri yaparlar.

• Tanecikleri (atom, molekül) arasında boşluklar çok büyük olduğundan gaz taneciklerinin kapladıkları hacimler bu boşluklar yanında ihmal edilir.

• Düşük sıcaklık ve yüksek basınçta sıkıştırılabilirler.

• Gazların hacmi bulundukları kabın hacmine eşittir.

• Bulundukları kabın her tarafına eşit basınç yaparlar.

• Aynı sıcaklıkta tüm gazların ortalama kinetik ener-jileri eşittir.

• Gaz tanecikleri gelişi güzel, düzensiz ve sürekli hareket halindedir. Bu hareketlere Brown hareketi denir.

Öğretici Örnek 01 :

Gazların genel özellikleriyle ilgili,

I. Bulundukları kabı doldurarak kabın şeklini alırlar. II. Gelişi güzel ve sürekli düzensiz hareket (Brown

hareketleri) yaparlar. III. Yoğunlukları katı ve sıvılara göre daha düşüktür.

yargılarından hangileri doğrudur?

Gaz tanecikleri akışkandır. Konuldukları kabın hacmi gazın hacmine eşittir.

Gaz tanecikleri sürekli ve gelişigüzel yani Brown hareketleri yaparlar. Katı ve sıvılara göre yoğunluk-ları düşüktür.

Verilen öncüllerin tümü doğrudur.

Gazları Tanımlayan ÖzelliklerGazların davranışlarını etkileyen fiziksel özellikler basınç, sıcaklık, hacim ve mol sayısıdır.

Basınç (P)Birim yüzeye dik etki eden kuvvete basınç denir. Birim hacimdeki tanecik sayısı ve sıcaklık değişimi gaz basıncını etkiler.

Kapalı kaplardaki gaz basıncı

Torricelli Deneyi

hava

cıva

h = 760 mm

vakum ise monometreyle ölçülür. Barometre 1643 yılında Evangelista Torricelli tarafın-dan icat edilmiştir. Torricelli deneyinde deniz seviyesinde cıva sütununun yüksekliği 760 mmHg olarak ölçülmüş-tür. 0°C’de deniz seviyesinde atmosfer basıncı (P0) 1 atm’dir.

X(g)

PX = (P0 + h) cmHg

Açık uçlu manometre

h cm

Hg

P 0

boşluk

X(g)

PX = h cmHg

Kapalı uçlu manometre

Hg

h cm

1 mmHg = 1 Torr

1 atm = 76 cmHg = 760 mmHg = 760 Torr

Barometre ölçümlerinde cıva yerine başka sıvı (X) kul-lanıldığında h yüksekliği, hHg

.dHg = hx.dx formülüyle

hesaplanır.

Tüp içinde cıva ile hapsedilmiş gazın basıncı şu şekil-de hesaplanabilir.

PX = P0 – h

X(g)

Hg

P0

h

PX = P0

X(g) HgP0

h

PX = P0 + h

X(g)

Hg

P0

h

27

Modern Atom Teorisi

Elektron İlgisiGaz hâldeki nötr bir atomun bir elektron alması sıra-sındaki enerji değişimine elektron ilgisi denir.

X(g) + e– → X–(g) + E.İ (elektron ilgisi)

Elektron ilgisi endotermik veya ekzotermik olabilir.

Cl(g) + e– → Cl–(g) + 348,7 kJ/molE.İ = –348,7 kJ/mol

F(g) + e– → F –(g) + 327,8 kJ/molE.İ = –327,8 kJ/mol

Be(g) + e– + 66 kJ/mol → Be–(g)E.İ = +66 kJ/mol

Elektron ilgisi ne kadar negatif olursa, serbest bırakı-lan enerji miktarı da o kadar yüksek olur.

Periyodik cetvelde; aynı periyotta soldan sağa doğru gidildikçe genellikle E.İ artar. Aynı grupta yukarıdan aşağıya doğru genellikle E.İ azalır.

ElektronegatiflikKimyasal bir bağda atomların bağ elektronlarını kendi-ne doğru çekme yeteneğinin ölçüsüne denir.

Bir periyotta soldan sağa doğru genellikle elektro-negatiflik artar, bir grupta ise genellikle yukarıdan aşağıya doğru elektronegatiflik azalır. Metallerin elek-tronegatifliği çok düşük, ametallerin elektronegatifliği ise çok yüksektir. Pauling elektronegatifliği 0,7 ile 4,0 arasında rakamlarla ifade etmiştir.

Elektronegatifliği en yüksek element 7A grubundaki F, en düşük element ise 1A grubundaki Fr (fransiyum) dur. Soygazların elektronegatiflik değerleri yoktur.

Aman Dikkat!

Periyodik sistemde elektron ilgisi en büyük element klor, elektronegatifliği en büyük element flordur.


I. 1s2 2s2 2p1

II. 1s2 2s2 2p5

III. 1s2 2s2 2p6 3s2

Yukarıdaki temel hâl elektron dağılımı verilen atomların elektronegatiflik değerleri arasındaki ilişkiyi belirtiniz.

Aynı periyotta genellikle soldan sağa doğru elektro-negatiflik artar, grupta yukarıdan aşağıya doğru aza-lır. Buna göre atomların elektronegatiflik değerleri II > I > III şeklindedir.

Pekiştirme Soruları

1.

III

I

II

Periyodik çizelgede ok yönlerinde azalan genel özellikler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

I II III

A) Ametaliközellik

Elektron ilgisi Elektro-negatiflik

B) Metalik özellik İyonlaşma enerjisi

Metalik özellik

C) İyonlaşma enerjisi

Atomnumarası

Elektronilgisi

D) Atomnumarası

İyonlaşma enerjisi

Atom yarıçapı

E) Elektro-negatiflik

Metalik özellik Atom yarıçapı

2. X, Y, Z elementlerinin temel hal elektron dağılımlarındaki son orbital türleri verilmiştir.

X: ---- 4p2

Y: ---- 3d2

Z: ---- 3p2

Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) X’in atom numarası Z’ninkinden büyüktür.

B) Üçünün de yarı dolu orbital sayısı eşittir.

C) Y’nin atom yarıçapı X’indekinden büyüktür.

D) Y’nin değerlik elektron sayısı 2’dir.

E) Elektropozitifliği en yüksek Y elementidir.

3. 9F ve 17CI element atomlarıyla ilgili,

I. Elektronegativiteleri arasındaki ilişki F > CI'dir.

II. Elektron ilgisi arasındaki ilişki CI > F'dir.

III. Atom yarıçapları arasındaki ilişki F > CI'dir.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

34


1. I. 1H, 2He+, 3Li2+ gibi tek elektronlu atom ve iyonların çizgi spektrumlarını başarıyla açıkladığı hâlde çok elektronlu atomların çizgi spektrumlarını açıkla-mada yetersiz kalmıştır.

II. Atomlardaki elektron davranışlarının tamamını açıklayamamıştır.

III. Çekirdek çevresinde dairesel yörüngelerde bulu-nan elektronların neden çekirdeğe düşmediğini açıklayamamıştır.

Bohratommodelininsınırlılıklarıylailgiliyukarıdakiifadelerdenhangileridoğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

2. Bohr atom modeline göre hidrojen (1H) atomuna ait elektronun yörüngeli modeli aşağıda verilmiştir.

H

Hidrojen

Bunagöre,çekirdeketrafındakitekelektronlailgili,

I. İzlediği yol daireseldir.

II. Belirli bir enerjisi vardır.

III. n = 1 enerji düzeyinde sabit bir hızla hareket eder.

yargılarındanhangileridoğrudur?



3. Asalgazlarlailgiliolarak,

I. Tümünün son enerji katmanında 8 elektron bulu-nur.

II. Atom numarası küçük olan elementin van der Waals yarıçapı daha küçüktür.

III. Oda koşullarında serbest hâlde monoatomik hâlde bulunurlar.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III


4. 8O,16S ve 34Seelementleriyleilgiliaşağıdakiyargılardanhangisiyanlıştır?

A) Atom yarıçapı en büyük olan Se elementidir.

B) Birinci iyonlaşma enerjisi en küçük olan 8O’dir.

C) Aynı koşullarda hidrojenli bileşiklerin kaynama noktaları arasındaki ilişki H2O > H2Se > H2S’dir.

D) Üçünün de değerlik orbital türü s ve p'dir.

E) Ametalik aktifliği en fazla olan 8O’dir.

5. 16Satomuylailgili,

I. Temel hal elektron dizilimi 1s2 2s2 2p6 3s2 3p4 şek-lindedir.

II. 2 elektron vererek son katmandaki elektron sayı-sını 8’e tamamlar.

III. Bileşiklerinde +4 ve +6 yükseltgenme basamağına sahip olabilir.


A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III


6. Aynı baş kuantum sayısına sahip orbitallerin çekirdeğe yakınlık sırası s - p - d - f’dir.

Bunagörebiratomiçin,

I. 2s orbitalindeki elektronlar 2p orbitalindeki elek-tronlara göre çekirdek tarafından daha kuvvetli çekilir.

II. 3s orbitalinde bulunan elektronu koparmak için gereken enerji 3p orbitalinde bulunan elektronu koparmak için gereken enerjiden daha fazladır.

III. Orbitallerin enerjileri arasındaki ilişki f > d > p > s dir.




35

Konu Tamamlama Testi - 1

7.

X

Y

K L

ZT

Periyodik tabloda yerleri belirtilen elementlerle

ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A)L’ninatomnumarasıK’ninkinden1fazladır.

B)Xametaldir.

C)Z’nin1.iyonlaşmaenerjisiY’nin1.iyonlaşmaener-jisindenküçüktür.

D)YileTiyonikbağlıbileşikoluşturur.

E)Ttümbileşiklerinde-1yükseltgenmebasamağınasahiptir.

8. Orbital Baş kuantum

sayısı (n)

Açısalmomentum

kuantum sayısı (l )

2s I 0

2p 2 II

3d III 2

4f IV V

Kuantum sayılarıyla ilgili tablodaki boşluklara yazılmış rakamlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi hatalıdır?

A)I;2 B)II;1 C)III;3

D) IV; 4 E) V; 4

9. Kuantum sayılarıyla ilgili olarak,

I.Açısal momentum kuantum sayısı orbital şeklinitanımlar.

II.Baş kuantum sayısı, elektronun çekirdeğe olanortalamauzaklığınıtanımlar.

III.Manyetikkuantumsayısı,orbitalinuzaydakiyöne-liminitanımlar.


A)YalnızI B)IveII C)IveIII

D)IIveIII E)I,IIveIII

10. AtomnumaralarıardışıkolanX,Y,Z,TveQbaşgrupelementlerinin1.iyonlaşmaenerjisi-atomnumarasıgrafiğiaşağıdakigibidir.

Atom numarası

X

Y

Z

T

Q

1.İyonlaşmaEnerjisi(kJ/mol)

Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A)Telementiküreselsimetriközelliktedir.

B)Yelementininatomnumarası18olabilir.

C)Zelementi,alkalimetaldir.

D) XelementininametaliközelliğiQ’nunkindenfazladır.

E)X,2.periyottaiseQtoprakmetalidir.

11. Yörünge ve orbital kavramlarıyla ilgili aşağıdaki-lerden hangisi yanlıştır?

A)Yörünge elektronun izlediği varsayılan daireselyoldur.

B)Orbital elektronun bulunma olasılığının yüksekolduğuhacimselbölgeyedenir.

C)Yörünge elektronun üç boyutlu hareketini ifadeeder.

D)Birorbitalenfazlaikielektronalır.

E)Her yörüngenin belirli sayıda elektron kapasitesivardır.

12. Periyodik cetvelle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi her zaman doğrudur?

A)Temel hâl elektron dağılımı s1 biten elementlermetaldir.

B)sblokelementlerinintamamımetaldir.

C)Aynıgruptabulunanelementlerinbloktürleriaynı-dır.

D)Lantanitveaktinitlerfbloktabulunur.

E)Atomnumarasıalkalimetalden iki fazlaolanele-mentinelektrondağılımıd1ilebiter.

1. ÜNİTE / MODERN ATOM TEORİSİ

Atomun Kuantum Modeli 10

Periyodik Sistem ve Elektron Dizilimleri 15

Periyodik Özellikler 22

Elementleri Tanıyalım 29

Yükseltgenme Basamakları 31

Konu Tamamlama Testi 34

2. ÜNİTE / GAZLAR

Gazların Özellikleri ve Gaz Yasaları 38

İdeal Gaz Yasası 45

Gazlarda Kinetik Teori 49

Gaz Karışımları 52

Gerçek Gazlar 57


3. ÜNİTE / SIVI ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK

Çözücü-Çözünen Etkileşimleri 66

Derişim Birimleri 68

Koligatif Özellikleri 75

Çözünürlük 79

Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler 81


İÇİNDEKİLER

4. ÜNİTE / KİMYASAL TEPKİMELERDE ENERJİ

Tepkimelerde Isı Değişimi 88

Oluşum Entalpisi 90

Bağ Enerjileri 93

Tepkime Isılarının Toplanabilirliği 94


5. ÜNİTE / KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ

Tepkime Hızları 100

Tepkime Hızını Etkileyen Faktörler 107


6. ÜNİTE / KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE

Kimyasal Denge 116

Dengeyi Etkileyen Faktörler 123

Sulu Çözelti Dengeleri (Asitler ve Bazlar) 127

Sulu Çözelti Dengeleri (Çözünme - Çökelme Dengeleri) 139


7. ÜNİTE / KİMYA VE ELEKTRİK

İndirgenme - Yükseltgenme Tepkimeleri 146

Elektrokimyasal Pil (Galvanik Hücre) 149

Elektrot Potansiyelleri 151

Elektroliz 159

Korozyon 162


8. ÜNİTE / KARBON KİMYASINA GİRİŞ

Anorganik ve Organik Bileşikler 166

Basit Formül ve Molekül Formülü 167

Doğada Karbon 169

Lewis Formülleri 171

Hibritleşme - Molekül Geometrileri 174


Bu ünitede üzerinde durulacak konular

TepkimelerdeIsıDeğişimi

OluşumEntalpisi

BağEnerjileri

TepkimeIsılarınınToplanabilirliği

KonuTamamlamaTesti

KİMYASAL TEPKİMELERDE

ENERJİ

4. ÜNİTE

88

9875

TEPKİMELERDE ISI DEĞİŞİMİ

Tepkimelerde Enerji DeğişimleriFiziksel, kimyasal ve nükleer olaylar gerçekleşirken sistem enerji alır veya enerji verir. Enerji alışverişine göre tepkimeler endotermik veya ekzotermik olarak sınıflandırılır.

Her maddenin yapısında depoladığı kinetik ve potan-siyel enerjilerinin toplamına ısı kapsamı, potansiyel enerji, tepkime ısısı veya entalpisi denir. Entalpi H ile gösterilir. Sabit basınç altında gerçekleşen kimyasal bir tepkimede alınan ya da verilen ısıya tepkime ısısı ya da tepkime entalpisi (∆H) denir. Birimi kJ ya da kcal’dir.

Entalpi, bir hal fonksiyonu olduğundan doğrudan ölçü-lemez. Bir tepkimenin entalpi değişimi ürün ve giren maddelerin entalpi farkına eşittir.

∆H = ∑ Hürünler - ∑ Hgirenler

∆H değeri;

• fiziksel hâllere,

• sıcaklık ve basınç değerlerine,

• madde miktarına

bağlı olarak değişir. Ancak tepkimenin entalpi değişimi (∆H); izlenen yola ve katalizöre bağlı değildir.

Cep Notu

25 °C ve 1 atm basınç altında gerçekleşen tepkimele-rin ısı değerine o tepkimenin standart entalpi değişimi (∆H°) denir.

Endotermik TepkimeDışarıdan ısı alarak gerçekleşen tepkimelerdir. Girenler tarafı düşük enerjili olduğundan daha karar-lıdır. Endotermik tepkimeler başladıktan sonra kendi-ğinden devam edemeyeceği için sürekli sisteme ısı verilmesi gerekir.

Denklemde ısı, girenler tarafına yazılır. Zamanla top-lam entalpi artar. Tepkime entalpisinin işareti pozitiftir ve ∆H > 0'dır.

N2(g) + 2O2(g) + 66 kJ → 2NO2(g) veya

N2(g) + 2O2(g) → 2NO2(g) ∆H = +66 kJ veya

N2(g) + 2O2(g) → 2NO2(g) ∆H > 0

Endotermik tepkimelere aşağıdaki örnekler verilebilir.

• Fiziksel hâl değişimleri,

Katı erime

Sıvı buharlaşma

Gazsüblimleşme

• Bağ kırılması • Elektroliz • Nötr atomdan katyon oluşumu • Azot gazının yanması • Bazı katıların (şeker, sofra tuzu gibi) suda çözün-

mesi


CO2(g) + 283 kJ → CO(g) + 12

O2(g)

Yukarıdaki tepkimeyle ilgili,

I. ∆H değeri +283 kJ’dür. II. Endotermik bir tepkimedir. III. Girenler ürünlere göre daha kararlıdır.


1 mol CO2 bileşiğini, 1 mol CO ve 0,5 mol O2’ye ayrıştırmak için 283 kJ ısı harcanır. Bu nedenle tep-kime endotermiktir. Girenlerin entalpisi ürünlere göre düşük olduğundan daha kararlıdır.

Cevap I, II ve III

Çözümlü Örnek 02 :

I. CaCO3(k) → CaO(k) + CO2(g)

II. O2(g) → O2(suda)

III. H2O(s) → H2(g) + 12

O2(g)

Yukarıdaki olayların hangilerinde tepkime süresince maddelerin toplam potansiyel enerjisi artar?

Isıtılan kireç taşından CaO katısı ve O2 gazının olu-şumu ısı alan (endotermik) olaydır.

Suyun H2 ve O2'ye ayrışması endotermik olaydır. Endotermik olaylarda ürünlerin toplam potansiyel enerjisi girenlerinkinden büyüktür. Gazların suda çözünmesi ekzotermik olaydır.

Ekzotermik TepkimeDışarı ısı vererek gerçekleşen tepkimelere denir. Ürünler tarafı düşük enerjili olduğundan daha kararlı-dır. Ekzotermik tepkimeler başladıktan sonra kendili-ğinden devam eder.

Denklemde ısı ürünler tarafına yazılır. Zamanla top-lam entalpi azaldığından ∆H “–’’ dir ve sistem dışarı ısı verir. C(k) + O2(g) → CO2(g) + 393,5 kJ veya

C(k) + O2(g) → CO2(g) ∆H = –393,5 kJ veya

C(k) + O2(g) → CO2(g) ∆H < 0

89

Kimyasal Tepkimelerde Enerji

9876

Ekzotermik tepkimelere şu örnekler verilebilir;

•Donma,yoğuşma,kırağılaşma

•Kimyasalbağoluşumu

•Genelliklenötratomdananyonoluşumu

•Gazlarınsudaçözünmesi

•Yanmatepkimeleri(N2’ninyanmasıhariç)

•Nötralleşmetepkimeleri

•Bazımetal-asittepkimeleri

•Bazısenteztepkimeleri

Aman Dikkat!

Ekzotermik tepkimeler genellikle istemli, endotermiktepkimeler genellikle istemsizdir. Endotermik tepkime-lerin sürekliliği için ısı gereklidir. Ekzotermik tepkime-lerigereklienerjiyialdıktansonrakendiliğindendevameder.


I. H2O(s)→ H2O(k)

II. F(g)+e– → F–(g)

III. N2(g)+3H2(g)→ 2NH3(g)

IV. CaCO3(k)→CaO(k)+CO2(g)

V. C2H4(g)+3O2(g)→ 2CO2(g)+2H2O(g)

Yukarıdaki tepkimelerin hangilerinde enerji açığa çıkar?

IV.tepkimeanaliztepkimesiolupendotermiktir.

I,II,IIIveV.tepkimelerekzotermik(∆H<0)türdendir.


Ekzotermik tepkimelerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) ∆H<0’dır.

B) Zamanlatoplamentalpiazalır.

C) Genellikleistemlidir.

D) Girenler,ürünlerdendahakararlıdır.

E) Ürünlerintoplamenerjisigirenlerinkindendüşüktür.

Ekzotermiktepkimelerdeürünlerintoplampotansiyelenerjisi, girenlerin toplam potansiyel enerjisindenyanientalpisindendahadüşüktür.∆Hişaretinegatiftirve sistem dışarı ısı verir. Genellikle istemlidir.Ürünlerin enerjisi daha düşük olduğundan ürünlerdahakararlıdır.

Cevap D


1. I.Asitlebazınbirleşerektuzvesuoluşturması

II.Naftalininsüblimleşmesi

III.Bütan(C4H10)gazınınyanması

Yukarıdaki olaylardan hangileri endotermiktir?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveII E)IIveIII

2. Aşağıdaki tepkimelerden hangilerinde ∆H > 0 değildir?

A)H2molekülündenhidrojenatomlarınınoluşumu

B)Potasyumatomundanbirelektronkoparılması

C) N2gazınınyanarakNO2gazınıoluşturması

D)Yemektuzununsodyum(Na)veklorgazına(CI2) ayrışması

E)Suyundonması

3. C3H8(g)+5O2(g)→3CO2(g)+4H2O(g)+2044kJ

Yukarıdaki tepkimeyle ilgili olarak,

I.Ekzotermiktepkimedir.

II.Tepkimeentalpisi∆H=–2044kJ'dür.

III.Ürünlerin entalpileri toplamı giren maddelerinentalpileritoplamındanküçüktür.


A)YalnızI B)YalnızII C)IveII

D)IveIII E)I,IIveIII

4. I.Doluvekaryağması

II.Azotatomlarındanazotmolekülününoluşumu

III.Floratomununbirelektronalması

Yukarıdaki olayların hangilerinde entalpi değişiminin işareti negatiftir?

A)YanlızI B)IveII C)IveIII


90

9877

OLUŞUM ENTALPİSİ

Standart Oluşum Entalpisi25 °C sıcaklık ve 1 atm basınçta (standart şartlarda) 1 mol bileşiğin, elementlerinden oluşması sırasındaki entalpi değişimine standart molar oluşum entalpisi

denir ve ∆Hof ya da ∆Ho

ol ile gösterilir.

∆Hof

Entalpi25 °C, 1 atm

OluşmaFark

Elementlerin 25 °C, 1 atm’de en kararlı hâllerinin oluşum entalpisi sıfır kabul edilir. Standart şartlarda birden fazla allotropu olan elementlerin en kararlı hâl-

lerinin ∆Hof değerleri sıfır kabul edilir.

C(grafit) ∆Hof = 0 , C(elmas) ∆Ho

f ≠ 0,

O2(g) ∆Hof = 0 , O3(g) ∆Ho

f ≠ 0,

H2(g) ∆Hof = 0 , H2(s) ∆Ho

f ≠ 0,

H2(g) ∆Hof = 0 , H(g) ∆Ho

f ≠ 0,

Aman Dikkat!

Tepkime ısısı (entalpi değişimi) tepkime türüne göre farklı isimler alır.

2NO(g) + 32

O2(g) → N2O5(g) ∆H (Yanma ısısı)

NaOH + HCI → NaCI + H2O ∆H (Nötrleşme ısısı)

H2O(s) → H2O(g) ∆H (Buharlaşma ısısı)

C(k) + 2H2(g) → CH4(g) ∆H (Oluşum ısısı)


C(k) + O2(g) → CO2(g) + 393,5 kJ

denklemine göre, aşağıdakilerden hangileri doğrudur?

I. CO2(g)’nin molar oluşum ısısı –393,5 kJ/mol'dür. II. Tepkimenin ∆H değeri –393,5 kJ’dir. III. 1 mol CO2(g) oluşurken 393,5 kJ ısı açığa çıkar.

Cevap I, II ve III


N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(g) + 91,88 kJ

tepkimesine göre NH3(g)’nin standart molar oluşum entalpisini hesaplayınız.

2 mol NH3(g) bileşiği elementlerinden oluşmuştur. Bu nedenle NH3(g)'in molar oluşum entalpisi,

∆Hof = – 91,88

2 = – 45,94 kJ’dür.


Aşağıda verilen tepkimelerin hangilerinde standart şartlarda tepkime entalpisi, ürünün molar oluşum entalpisine eşittir?

I. 2NO(g) + O2(g) → 2NO2(g)

II. C(grafit) + O2(g) → CO2(g)

III. N2(g) + O2(g) → 2NO(g)

IV. H+(aq) + OH–(aq) → H2O(s)

I’de girenlerde bileşik bulunduğundan, III’de 2 mol ürün oluştuğundan ve IV’de girenlerde iyon olduğun-

dan entalpi değeri ∆Hof ye eşit değildir.

II’de girenler element, ürün 1 mol bileşik olduğundan

entalpi değeri ∆Hof ye eşittir.

(Yalnız II doğru)

• Bir tepkimenin standart entalpisi, ürünlerin stan-dart oluşum entalpileri toplamından girenlerin standart oluşuma entalpileri toplamının çıkarılma-sıyla hesaplanabilir.

aA + bB cC + dD tepkimesinin entalpisi (∆H°)

∆Ho = 9c ∆Hof (C) + d ∆Ho

f (D)C – 9a ∆Hof (A) + b ∆Ho

f (B)C

formülüyle hesaplanır.


Bileşiğin formülüStandart oluşum

entalpisi ∆Hof (kJmol–1)

NH3(g) – 46,2

NO(g) +90,3

H2O(g) –241,8

Yukarıdaki standart oluşum entalpilerine göre;

4NH3(g) + 5O2(g) → 4NO(g) + 6H2O(g)

tepkimesinin standart entalpi değişimi (∆Ho ) kaç kJmol–1 dür?

91


9878

∆Ho = ∑ n(∆ H

of)Ü – ∑ n(∆ H

of)G

∆Ho=[4.(+90,3)+6.(–241,8)]–[4.(–46,2)+0]

∆Ho=+361,2kJ–1450,8kJ+184,8kJ–0

∆Ho = –904,8kJ


25°Csıcaklık,1atmbasınçta,

C6H6(s)+152

O2(g)→6CO2(g)+3H2O(s)

tepkimesinegöre7,8gC6H6’nınyanmasısonucu326,7kJısıaçığaçıkıyor.

Buna göre C6H6(s)’nin standart molar oluşumu

ısısı kaç kJ/mol’dür?

(∆HoCO2

= –393,5kJ/mol,∆HoH2O = –285,8kJ/mol,

C6H6=78g/mol)

n=mMA

= 7,878

=0,1molC6H6

0,1molC6H6yandığında 326,7kJısıçıkar.1molC6H6yandığında ?

?=3267kJısıçıkar.

∆Ho=[6.∆ H

of(CO2)+3.∆ H

of(H2O)]–[∆ H

of(C6H6)+0]

Potansiyel Enerji - Tepkime KoordinatıGrafiğiEndotermik tepkimelerde; ürünlerin potansiyelenerjisi(veyaentalpisi)girenlerinpotansiyelenerjisin-den daha yüksektir. Reaksiyon gerçekleşirken enerjifarkıdışarıdanısıolarakalınır.

X+ısı →Y+Z

Potansiyelenerji(kJ)

Tepkimekoordinatı

Ürünler

Y+Z

Reaktif(Girenler)

X

∆H > 0

Ekzotermik tepkimelerde;ürünlerinpotansiyelener-jisi girenlerin potansiyel enerjisinden daha düşüktür.Reaksiyon gerçekleşirken enerji farkı dışarıya ısıolarakverilir.


Tepkimekoordinatı

Ürünler

Y+Z

X

Reaktif(Girenler)

∆H < 0

Y+Z→X+ısı

Aman Dikkat!

Yalıtkankaplardasistemileçevrearasındaısıalışverişiyoktur.Yalıtkankaptagerçekleşentepkimeendotermik-sesıcaklıkdüşer,ekzotermiksesıcaklıkyükselir.



CH4(g)+2O2(g)

CO2(g)+2H2O(s)

Tepkimekoordinatı

965

75

0

Bu grafiğe göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.

a. GirenveürünlerinpotansiyelenerjisikaçkJ’dür?

b. TepkimeentalpisikaçkJ’dür? c. Tepkimenintürünübelirtiniz. d. CO2(g)+2H2O(s)→ CH4(g)+2O2(g)

tepkimesininentalpisikaçkJ’dür?

a. Girenlerinpotansiyelenerjisi965kJ,ürünlerinpotansiyelenerjisi75kJ’dür.

b. ∆H=75–965=–890kJ

c. Ekzotermik(ısıveren)tepkimedir.

d. Grafikteverilen tepkimenin tersiendotermiktir.Bunedenle tepkime ters çevrildiğinde ∆H değerininişaretideğişir.

CO2(g)+2H2O(s)→ CH4(g)+2O2(g)

tepkimesiendotermiktir.

Tepkimeentalpisi=+890kJ'dür.

92

9879


Potansiyel enerji (kJ)

2CO(g) + O2(g)

2CO2(g)

Tepkime koordinatı

700

140

Yukarıda verilen grafiğe göre,

I. CO(g)’nın molar yanma ısısı –280 kJ/mol’dür.

II. CO2(g)’nın molar oluşum entalpisi –560 kJ/mol’dür.

III. 8 g O2 gazı harcandığında 140 kJ ısı açığa çıkar.

yargılarından hangileri doğrudur? (O2: 32 g/mol)

I. ∆H = 140 – 700 = 560 kJ

2CO(g) + O2(g) → 2CO2(g) + 560 kJ

2 mol CO yandığında 560 kJ

1 mol CO yandığında 560 kJ = 280 kJ

CO(g)’nın molar yanma ısısı –280 kJ/mol

II. Girenlerde bileşik olduğundan ∆H değeri oluşum entalpisi değildir.

III. 1 mol O2 = 32 g O2

? = 0,25 mol = 8 g O2

1 mol O2 harcandığında 560 kJ ısı çıkarsa

0,25 mol O2 harcandığında X kJ ısı çıkar.

x = 140 kJ ısı açığa çıkar.

Cevap I ve III


1. Madde Oluşum ısısı (kJ/mol)

CH3OH(g) –202

CO2(g) –393

H2O(s) –286

Yukarıdaki standart molar oluşum entalpisi

değerlerine göre,

CH3OH(g) + 32

O2(g) → CO2(g) + 2H2O(s)

tepkimesinin entalpisi aşağıdakilerden hangisidir?

A) –763 B) –871 C) –1167

D) 763 E) 871

2. Standart şartlarda (25 °C, 1 atm) aşağıdaki maddelerden hangisinin standart oluşum entalpisi değeri sıfır değildir?

A) O2(g) B) C(grafit) C) Fe(k)

D) O3(g) E) I2(k)

3. Tepkime denklemi

Tepkime entalpisi(∆H) adı

I. C10H8(k) → C10H8(g)Süblimleşme

entalpisi

II.Na2CO3(k) → 2Na+(aq) +

CO32–(aq)

Çözünmeentalpisi

III. H2O(k) → H2O(s)Erime

entalpisi

Yukarıdaki tepkimelerden hangilerinde tepkime ısısının adı doğru verilmiştir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


4. Bir tepkimenin potansiyel enerji - tepkime koordinatı grafiği aşağıda verilmiştir.

Tepkime koordinatı

Potansiyel enerji (kJ/mol)

2XY(g) + Y2(g)

2XY2(g)

60

20

0

Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Ekzotermik bir tepkimedir.

B) 1 mol XY2(g) oluşurken 20 kJ ısı açığa çıkar.

C) Tepkimenin entalpi değişimi ∆H = –40 kJ'dür.

D) XY2(g)'nin molar oluşumu entalpisi ∆H = –20 kJ'dür.

E) Tepkime denklemi,

2XY(g) + Y2(g) → 2XY2(g) + 40 kJ

şeklindedir.

93

9880

BAĞ ENERJİLERİ

Bağenerjisi;moleküler bir gazın atomları arasındakikovalent bağı, standart şartlarda kırmak için gerekliminimumenerjiye(kJ/mol)denir.∆Ho

B ilegösterilir.Kimyasalbağınoluşumuekzotermik, kimyasalbağınkırılması ise endotermiktir. Bağ oluşumunda açığaçıkan enerji, aynı zamanda o bağın kırılması içingerekliolanenerjiyeeşitancakzıtişaretlidir.

N2(g)➝ 2N•(g) ∆H=946kJ/mol (bağkırılması)

2N•(g)➝ N2(g) ∆H=–946kJ/mol(bağoluşması)

Bağ enerjisi ne kadar büyükse, bağın sağlamlığı vekararlılığı da o kadar büyüktür. Örneğin; HCI'nin bağenerjisi 431 kJ/mol, HBr'nin bağ enerjisi 366 kJ/mololduğundanHCIbağıHBrbağınagöredahasağlamdır.

Cep Notu

Kovalentbağyapmışikiatomunçekirdekleriarasındakiuzaklıkbağuzunluğudur.Kovalentbağyapmışikiatomarasındabağsayısıarttıkçabağuzunluğukısalır, bağkuvvetiartar.

Birtepkimeninstandartentalpideğişimi;kırılanbağlarileoluşanbağlararasındakienerjifarkındanaşağıdakiformüllehesaplanır.

∆H° = ∑n∆H°B(kırılanbağlar) – ∑n∆H°B(oluşanbağlar)


Bağ OrtalamaBağEnerjisi(kJ/mol)

N N 946

H–H 436

N–H 391

Yukarıdaki ortalama bağ enerjisi değerlerine göre,

2NH3(g)→ N2(g)+3H2(g)

tepkimesinin ∆H değeri kaç kJ/mol'dür?

2H – N – H → N N+3H–H I H

∆H° = Σn∆H°B(kırılanbağlar)– Σn∆H°B(oluşanbağlar)

∆H°tepkime=[6.∆H°B(N–H)]–[1.∆H°B(N N)]+[3.∆H°B(H–H)]

∆H°tepkime=[6.391]–[946+3.436]

∆H°tepkime=+92kJ


1. Bağ türü

Ortalama BağEnerjileri (kJ/mol)

H – H 433

Br – Br 190

H – Br 363

Yukarıdakiverilenortalamabağenerjilerinegöre,

H2(g)+Br2(g)→2HBr(g)

tepkimesinin entalpi değişimi (∆H°) kaç kJ'dür?

A)260 B)103 C)–103

D)–260 E)–1349

2. Aşağıdagazhâldekibazımoleküllerdebağuzunluklarıverilmiştir.

Molekül Bağuzunluğu(A°)

N2 1,100

O2 1,211

F2 1,417

Buna göre, bu molekülleri oluşturan atomlar arası bağ kuvvetlerinin karşılaştırılması aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

(1A°=10–10 m)

A)N2 > O2 > F2 B) N2 > F2 > O2

C) F2 > O2 > N2 D)F2 > N2 > O2

E)O2 > N2 > F2

3. BağTürü Bağenerjisi(kJ/mol)

C–H 416

Br–Br 190

C–Br 276

Yukarıdaverilenbağenerjilerinegöre,

CH4(g)+4Br2(g)→ CBr4(g)+4HBr(g)+144kJ

tepkimesindeki H – Br(g)'nin bağ enerjisi kaç kJ/mol'dür?

A)183 B)366 C)386

D)549 E)1464

94

9881

TEPKİME ISILARININ TOPLANABİLİRLİĞİ

Hess YasasıKimyasal bir tepkimenin entalpi değişimi, ara basa-maklarınentalpideğişimlerinintoplamınaeşittir.Bunatepkime ısılarının toplanabilirliği ya da Hess yasasıdenir. Hess yasası, entalpi değişimlerinin sadecereaksiyona girenlerin ve ürünlerin entalpisine bağlıolduğunu,arabasamaklarabağlıolmadığınıbelirtir.

Hessyasasınagöre;

•Birtepkimetersçevrildiğinde∆Hdeğerininişaretideğişir.

•Tepkimebirkatsayıileçarpılıryadabölünürse∆H değerideosayıileçarpılıryadabölünür.

• Tepkimelertaraftarafatoplanırsa∆H'lardatoplanır.

Cep Notu

Tepkimeentalpisimaddelerinfizikselhâllerinebağlıdır.

H2(g)+12

O2(g)→ H2O(k) ∆Hf =–291,5kJ

H2(g)+12

O2(g)→ H2O(s) ∆Hf =–285,8kJ

H2(g)+12

O2(g)→ H2O(g) ∆Hf =–241,8kJ


H2(g)+12

O2(g)→ H2O(s) ∆H°=–285,8kJ

tepkimesiveriliyor.

Buna göre,

2H2O(s)→ 2H2(g)+O2(g)

denkleminin tepkime ısısı (∆H°) kaç kJ'dür?

Tepkimetersçevrilipikiileçarpılmıştır.

∆H=+285,8.2 ⇒ ∆H=+571,6kJ


I. H2(g)+F2(g)→2HF(g) ∆Ho1=–542kJ

II. 2H2(g)+O2(g)→ 2H2O(s) ∆Ho2=–572kJ

Bu tepkimeler ve entalpi değerlerine göre,

2F2(g)+2H2O(s)→4HF(g)+O2(g)

tepkimesinin entalpisi kaç kJ'dür?

İstenentepkimeninentalpisinibulmakiçinI.tepkime2ileçarpılmalı,II.tepkimeisetersçevrilmelidir.

I.2H2(g)+2F2(g)→4HF(g) ∆Ho1=–1084kJ

II.2H2O(s)→ 2H2(g)+O2(g) ∆Ho2=+572kJ

2F2(g)+2H2O(s)→4HF(g)+O2(g)∆Ho3=–512kJ


1. 2H2(g)+O2(g)→ 2H2O(g) ∆H°=–483,6kJ

2. H2O(g)→ H2O(s) ∆H°=–44,0kJ

3. H2(g)+O2(g)→ H2O2(s) ∆H°=–187,6kJ

Yukarıda25°Cve1atm'degerçekleşentepkimelereaittepkimeısısı(∆H)değerleriverilmiştir.

Buna göre;

2H2O2(s)→ 2H2O(s)+O2(g)

tepkimesinin 25 °C ve 1 atm de tepkime ısısı (∆H) kaç kJ'dür?

İstenentepkimeninentalpisinibulmakiçin1.tepkimeaynı bırakılmalı, 2. tepkime 2 ile çarpılmalı ve 3.tepkimetersçevrilip2ileçarpılmalıdırvetepkimelertoplanmalıdır.

1. 2H2(g)+O2(g)→ 2H2O(g) ∆H°1=–483,6kJ

2. 2H2O(g)→ 2H2O(s) ∆H°2=–88,0kJ

3. 2H2O2(s)→ 2H2(g)+2O2(g) ∆H°3=+375,2kJ

2H2O2(s)→ 2H2O(s)+O2(g) ∆H° =–196,4kJ+


2NO(g)+O2(g)→ 2NO2(g) ∆H°1=–173kJ

2N2(g)+5O2(g)+2H2O(s)→ 4HNO3(aq) ∆H°2=–255kJ

N2(g)+O2(g)→2NO(g) ∆H°3=181kJ

Yukarıdaki denklemlere göre uygun koşullarda gerçekleşen,

3NO2(g)+H2O(s)→ 2HNO3(aq)+NO(g)

denklemine göre 0,3 mol NO2(g) nin H2O(s) ile tepkimesinden kaç kJ ısı çıkar?

İstenen tepkimenin entalpisini bulmak için 1. tepki-me3/2 ileçarpılırve tersçevrilir,2. tepkime1/2 ileçarpılır, 3. tepkime ters çevrilir ve tepkimeler taraftarafatoplanır.

1.3NO2(g)→3NO(g)+3/2O2(g) ∆H°1=259,5kJ

2. N2(g)+5/2O2(g)+H2O(s)→ 2HNO3(aq)

∆H°2=–127,5kJ 3.2NO(g)→ N2(g)+O2(g) ∆H°3=–181kJ

3NO2(g)+H2O(s)→ 2HNO3(aq)+NO(g)

∆H° =–49kJ(Ekzotermik)

+

Denklemegöre,

3molNO2(g)'den 49kJısıçıkarsa,

0,3molNO(g)'den ?

?=4,9kJısıaçığaçıkar.

95


9882


1. C(grafit)+12

O2(g)→CO(g) ∆H1=–110kJ

CO(g)+12

O2(g)→ CO2(g) ∆H2=–283kJ

Yukarıdakidenklemleregörestandartkoşullardagerçekleşen,

C(grafit)+O2(g)→ CO2(g)

tepkimesinin standart oluşum entalpisi (∆H°) kaç kJ'dür?

A)–173 B)173 C)–383

D)393 E)–393

2. Standartkoşullardaaşağıdakitepkimelerinentalpideğerleribilinmektedir.

2X+2Y→ 2XY ∆H1=akJ

X+2Y→ XY2 ∆H2=bkJ

X2Y3 →XY+XY2 ∆H3=ckJ

Buna göre,

2X+3Y→ X2Y3

tepkimesinin entalpi değişimi (∆H) aşağıdakilerin hangisiyle bulunur?

A)a+b+c B)a2+b–c

C)a–b+c D)2a–b–c

E)a2+b–2c

3. S(k)+O2(g)→SO2(g) ∆H°=–297kJ

SO3(g)→SO2(g)+12

O2(g) ∆H°=89kJ

Yukarıdaki denklemlere göre, standart koşullarda gerçekleşen,

S(k)+32

O2(g)→SO3(g)

tepkimesinin tepkime ısısı (∆H) değeri kaç kJ'dir?

A)–386 B)–396 C)–198

D)198 E)–208

4. 1.NO(g)→ 12

O2(g)+12

N2(g) ∆H°=–90kJ

2. NO2(g)→NO(g)+12

O2(g)

Yukarıda 25 °C'de 1 atm'de gerçekleşen tepkimelere göre,

12

N2(g)+O2(g)→ NO2(g)

tepkimesinin 25 °C'de 1 atm'de tepkime ısısı (∆H) +33 kJ/mol olduğuna göre, 2. tepkimenin entalpi değişimi kaç kJ/mol'dür?

A)–114 B)–57 C)57

D)123 E)–123

5. 2MgO(k)+C(k)→2Mg(k)+CO2(g)∆H=802kJ

tepkimesine göre,

2CO2(g)+4Mg(k)→4MgO(k)+2C(k)

tepkimesinin entalpi değişimi kaç kJ'dür?

A)–802 B)–401 C)401

D)–1604 E)1604

6. H2(g)+O2(g)→ H2O2(g) ∆H=–31,8kkal

H2(g)+12

O2(g)→ H2O(g) ∆H=–57,8kkal

tepkimeleriveentalpideğerleriveriliyor.

Buna göre,

H2O2(g)→ H2O(g)+12

O2(g)

tepkimesine göre 17 gram H2O2(g) kullanıldığında kaç kkal ısı açığa çıkar?

(H2O2:34g/mol)

A)–13 B)13 C)26 D)30 E)39

96


1. Aşağıdaki olayların hangisinde ∆H < 0'dır?

A)NH3gazınınsudaçözünmesi

B) CI2molekülündenCIatomlarınınoluşumu

C)Suyunbuharlaşması

D)Şekerinsudaçözünmesi

E)KCI sıvısının elektroliz edilerek K(k) veCI2(g)'yeayrışması

2. Tabloda25°C'debazıbileşiklerinstandartoluşumentalpileriverilmiştir.

Madde Oluşum ısısı (kJ/mol)

NO2(g) 33

H2O(s) –286

N2H4(s) 51

Bu değerlere göre,

N2H4(s)+3O2(g)→ 2NO2(g)+2H2O(s)

tepkimesinin aynı koşullarda 0,2 mol NO2(g) oluşması sırasındaki entalpi değişimi kaç kJ'dür?

A)–506 B)–55,7 C)–557

D)55,7 E)–370

3. X(g)+3O2(g)→ 2CO2(g)+2H2O(s)

∆H=–1186kJ/mol

tepkimesinegöre5,6gX(g)'nıntamyanmasısonucu237,2kJısıaçığaçıkmaktadır.

Buna göre, X bileşiğinin mol kütlesi aşağıdakilerden hangisidir?

A)24 B)28 C)32 D)26 E)64

4. 4X(g)+7Y(g)→4Z(g)+6T+600kJ

denklemi verildiğine göre,

2Z(g)+3T(g)→2X(g)+72

Y(g)


A)–600 B)600 C)–300

D)300 E)–150

5. CH2CO(g)+2O2(g)→ 2CO2(g)+H2O(g)

∆H°=–980kJ

Yukarıda verilen tepkimeye göre,

I.Ekzotermiktir.

II.Ürünlerin toplam potansiyel enerjisi, girenlerintoplampotansiyelenerjisinden980kJdahaazdır.

III.Düşüksıcaklıktaürünlerdahakararlıdır.




6.

MaddeOrtalama bağ enerjisi

(kJ/mol)

C – H 416

CI – CI 242

C – CI 326

H – CI 431

Tabloda verilen ortalama bağ enerjilerine göre,

CH4(g)+CI2(g)→ CH3CI(g)+HCI(g)


A)–99 B)99 C)–198 D)–227 E)–332

97


7. 2XO(k)+C(k)→2X(k)+CO2(g)∆H°=–800kJ

Yukarıdaki tepkimeye göre 16 gram XO bileşiğinin C(k) ile tepkimesinden 160 kJ ısı açığa çıktığına göre, X elementinin atom kütlesi kaç g/mol'dür?

(C:12g/mol,O:16g/mol)

A)12 B)14 C)23 D)24 E)52

8.

BağBağ enerjisi(kkal/mol)

C – C 83

C C 147

C – H 99

H – H 104

Yukarıdabazıbağtürlerineaitbağenerjileriverilmiştir.

Buna göre,

C2H4(g)+H2(g)→ C2H6(g)

tepkimesi için,

I.∆Hdeğeri30kkal/mol'dür.

II.C–CbağıC Cbağındandahasağlamdır.

III.Ekzotermiktepkimedir.

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveII E)IveIII

9. HCI(aq)+NaOH(aq)→NaCI(aq)+H2O(s)+13kJ

DerişimibelliolmayanHCIçözeltisinin500mL'siyeterikadarNaOHçözeltisiylenötralleştirildiğindeaçığaçıkanısı6,5kJolarakölçülüyor.

Buna göre, HCI çözeltisinin derişimi kaç mol/L'dir?

A)0,1 B)0,2 C)0,4 D)0,8 E)1,0

10. Kimyasal bir tepkimenin entalpi değişimiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A)Ekzotermiktepkimelerdeişaretinegatiftir.

B)Bağenerjisiyleilgilidir.

C)Maddelerinfizikselhâllerinebağlıdır.

D)Sabitbasınçtaalınanyadaverilenısıdır.

E)Ortamınsıcaklıkvebasıncınabağlıdeğildir.

11. I.Naftalininsüblimleşmesi II.Na(g)→Na+(g)+e–

III.H2(g)→H(g)+H(g)

IV.N2(g)+2O2(g)→ 2NO2(g)

Yukarıdaki tepkimelerin hangilerinde tepkime entalpisi ∆H > 0 olur?


D)I,IIIveIV E)I,II,IIIveIV

12. CnH2n+2O+3n2

O2 →nCO2+(n+1)H2O

∆H=–72kJ/mol

Yukarıdakitepkimeyegöre18,4gCnH2n+2Obileşiğitamyakıldığında28,8kJısıaçığaçıkıyor.

Buna göre, bileşikteki n sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

(H:1,C:12,O:16)

A)1 B)2 C)4 D)6 E)9

13. Aşağıdabazıyanmatepkimelerive∆Hdeğerleriveriliyor.

S(k)+O2(g)→SO2(g) ∆H°=–akJ

SO2(g)+12

O2(g)→SO3(g) ∆H°=–bkJ

Buna göre, SO3(g) bileşiğinin standart molar oluşum ısısı kaç kJ/mol'dür?

A)a+b B)a–b C)–a–b

D)–a+b E)–a–2b

98

14. Isıcayalıtılmışbirkapta,

C3H8(g)+5O2(g)→3CO2(g)+4H2O(s)

tepkimesigerçekleşmektedir.

Bu tepkimede harcanan O2 gazının normal koşullardaki hacmi ve açığa çıkan ısı miktarı bilindiğine göre, aşağıdaki niceliklerden hangisi hesaplanamaz?

(H:1g/mol,O:16g/mol)

A)OluşanH2O'nunkütlesi

B)HarcananC3H8'inmolsayısı

C) C3H8gazınınmolaryanmaentalpisi

D)OluşanCO2gazınınnormalkoşullardakihacmi

E)C3H8gazınınmolaroluşumentalpisi

15. XS(k)+32

O2(g)→XO(k)+SO2(g)+402kJ

tepkimesinegöreeşitmolsayıdaXSveO2kullanılarakgerçekleşen tamverimli tepkimesonucunda40,2kJısıaçığaçıkıyor.

Artan madde 4,8 gram XS(k) olduğuna göre, X'in mol kütlesi kaç gramdır?

(S:32g/mol)

A)24 B)40 C)56 D)64 E)65

16. 1molC2H6(g)'nınCO2(g)veH2O(s)vermeküzereyeterlimiktardaO2(g)ileyanmasından1560kJısıaçığaçıkmaktadır.

Buna göre,

I.Yanmatepkimesi,

C2H6(g)+72

O2(g)→ 2CO2(g)+3H2O(s)+1560kJ

şeklindeyazılır.

II. 3gramC2H6yandığında0,3molH2Ooluşur.

III. 312kJısıaçığaçıktığında0,7molO2harcanır.


(H:1g/mol,C:12g/mol)



17. Endüstridegenişbirkullanımalanıolansugazı,H2(g)veCO(g)karışımıbiryakıttır.

Sugazınınyanmatepkimeleri,

H2(g)+12

O2(g)→ H2O(g) ∆H=–58kkal

CO(g)+12

O2(g)→ CO2(g) ∆H=–68kkal

şeklindedir.

Buna göre, 36 gram su gazının tamamının yanması sonucu 300 kkal ısı açığa çıktığına göre, su gazındaki CO(g)'nun molce yüzdesi kaçtır?

(H:1,C:12,O:16)

A)20 B)30 C)40 D)60 E)80

18. Aşağıdabazıtepkimedenklemlerivetepkimelereaitentalpideğişimdeğerleriverilmiştir.

I.C(grafit)+O2(g)→ CO2(g) ∆H=–394kJ

II.H2(g)+12

O2(g)→ H2O(g) ∆H=–286kJ

III. 2C(grafit)+3H2(g)+12

O2(g)→ C2H5OH(s)

∆H=–278kJ

Buna göre, kaç gram C2H5OH(s) yakılırsa açığa çıkan ısı değeri 273,6 kJ olur?

(H:1g/mol,C:12g/mol,O:16g/mol)

A)4,6 B)9,2 C)18,4 D)23 E)46

19. CnH2n+2O(s)bileşiğininmolaryanmaentalpisi–296kkal'dir.9,2gramCnH2n+2Osıvısıyakıldığında59,2kkalısıaçığaçıkıyor.

Buna göre, bileşiğin formülü aşağıdakilerden hangisidir?

(H:1g/mol,C:12g/mol,O:16g/mol)

A)CH3OH B) CH3COOH

C) CH3OC2H5 D)C2H5OH

E)C2H4O

Documents

KİMYA · 2020. 3. 28. · Torricelli Deneyi hava cıva h = 760 mm vakum Barometre 1643 yılında Evangelista Torricelli tarafın-dan icat edilmiştir. Torricelli deneyinde deniz