HARCYE

ODT DI POLTKA VE ULUSLARARASI LKLER TOPLULUU AYLIK DNCE DERGS OCAK&UBAT 2013

DD

P

P

U

U

T

T

A

A

D

D

I

I

N

N

A

A

M

M

T

T

Y

Y

A

A

Z

Z

S

S

A

A

H

H

B

B

Z

Z

G

G

E

E

B

B

O

O

Z

Z

T

T

A

A

S

S

O

O

R

R

U

U

M

M

L

L

U

U

Y

Y

A

A

Z

Z

I

I

L

L

E

E

R

R

M

M

D

D

R

R

V

V

E

E

E

E

D

D

T

T

R

R

M

M

E

E

R

R

V

V

E

E

D

D

Y

Y

A

A

R

R

Y

Y

A

A

R

R

D

D

I

I

M

M

C

C

I

I

E

E

D

D

T

T

R

R

Y

Y

A

A

S

S

E

E

M

M

N

N

E

E

C

C

E

E

K

K

A

A

L

L

E

E

N

N

D

D

E

E

R

R

G

G

R

R

S

S

E

E

L

L

T

T

A

A

S

S

A

A

R

R

I

I

M

M

A

A

.

.

C

C

E

E

M

M

A

A

K

K

I

I

R

R

S

S

P

P

O

O

N

N

S

S

O

O

R

R

T

T

A

A

K

K

I

I

M

M

I

I

C

C

A

A

N

N

S

S

U

U

E

E

L

L

K

K

E

E

R

R

O

O

S

S

M

M

A

A

N

N

C

C

H

H

A

A

N

N

S

S

E

E

R

R

T

T

K

K

O

O

N

N

T

T

R

R

O

O

L

L

T

T

A

A

K

K

I

I

M

M

I

I

H

H

S

S

E

E

Y

Y

N

N

A

A

H

H

M

M

E

E

D

D

O

O

V

V

A

A

L

L

A

A

R

R

Y

Y

I

I

L

L

D

D

I

I

Z

Z

S

S

E

E

L

L

M

M

A

A

Y

Y

I

I

L

L

M

M

A

A

Z

Z

K

K

O

O

N

N

U

U

K

K

Y

Y

A

A

Z

Z

A

A

R

R

D

D

O

O

.

.

D

D

R

R

.

.

S

S

E

E

V

V

L

L

A

A

Y

Y

K

K

A

A

H

H

R

R

A

A

M

M

A

A

N

N

Y

Y

A

A

Z

Z

A

A

R

R

L

L

A

A

R

R

B

B

E

E

D

D

A

A

A

A

K

K

B

B

A

A

A

A

S

S

E

E

N

N

A

A

A

A

T

T

I

I

L

L

A

A

A

A

B

B

A

A

Y

Y

R

R

A

A

M

M

O

O

V

V

C

C

A

A

N

N

S

S

U

U

E

E

L

L

K

K

E

E

R

R

A

A

L

L

P

P

E

E

R

R

E

E

N

N

C

C

H

H

A

A

N

N

E

E

T

T

N

N

K

K

A

A

Y

Y

A

A

N

N

U

U

R

R

L

L

L

L

B

B

U

U

R

R

A

A

D

D

O

O

A

A

N

N

D

D

E

E

N

N

Z

Z

E

E

M

M

R

R

O

O

U

U

L

L

L

L

A

A

R

R

I

I

K

K

A

A

A

A

N

N

E

E

R

R

D

D

O

O

D

D

U

U

Y

Y

U

U

N

N

U

U

S

S

E

E

V

V

E

E

D

D

E

E

N

N

C

C

D

D

O

O

U

U

G

G

L

L

E

E

R

R

T

T

E

E

Y

Y

M

M

U

U

R

R

N

N

A

A

G

G

H

H

B

B

A

A

Y

Y

L

L

Y

Y

A

A

S

S

E

E

M

M

N

N

E

E

C

C

E

E

K

K

A

A

L

L

E

E

N

N

D

D

E

E

R

R

S

S

A

A

B

B

R

R

C

C

A

A

N

N

S

S

A

A

R

R

A

A

K

K

C

C

H

H

A

A

N

N

S

S

E

E

R

R

T

T

G

G

A

A

M

M

Z

Z

E

E

Z

Z

E

E

H

H

R

R

A

A

T

T

O

O

M

M

A

A

Z

Z

E

E

C

C

E

E

M

M

P

P

I

I

N

N

A

A

R

R

U

U

R

R

H

H

A

A

N

N

R

R

E

E

C

C

E

E

P

P

S

S

N

N

A

A

N

N

U

U

S

S

T

T

A

A

T

T

U

U

N

N

A

A

H

H

A

A

N

N

Y

Y

I

I

L

L

D

D

I

I

Z

Z

S

S

E

E

L

L

M

M

A

A

Y

Y

I

I

L

L

M

M

A

A

Z

Z

E

E

S

S

M

M

A

A

Y

Y

C

C

E

E

L

L

L

L

E

E

T

T

M

M

O

O

R

R

T

T

A

A

D

D

O

O

U

U

T

T

E

E

K

K

N

N

K

K

N

N

V

V

E

E

R

R

S

S

T

T

E

E

S

S

K

K

T

T

S

S

A

A

D

D

V

V

E

E

D

D

A

A

R

R

B

B

L

L

M

M

L

L

E

E

R

R

F

F

A

A

K

K

L

L

T

T

E

E

S

S

U

U

L

L

U

U

S

S

L

L

A

A

R

R

A

A

R

R

A

A

S

S

I

I

L

L

K

K

L

L

E

E

R

R

T

T

O

O

P

P

L

L

U

U

L

L

U

U

K

K

O

O

D

D

A

A

S

S

I

I

0

0

6

6

5

5

3

3

1

1

A

A

N

N

K

K

A

A

R

R

A

A

/

/

T

T

R

R

K

K

Y

Y

E

E

T

T

E

E

L

L

:

:

(

(

3

3

1

1

2

2

)

)

2

2

1

1

0

0

3

3

0

0

5

5

6

6

w

w

w

w

w

w

.

.

h

h

a

a

r

r

i

i

c

c

i

i

y

y

e

e

d

d

e

e

r

r

g

g

i

i

s

s

i

i

.

.

c

c

o

o

m

m

w

w

w

w

w

w

.

.

h

h

a

a

r

r

i

i

c

c

i

i

y

y

e

e

d

d

e

e

r

r

g

g

i

i

s

s

i

i

.

.

b

b

l

l

o

o

g

g

s

s

p

p

o

o

t

t

.

.

c

c

o

o

m

m

h

h

a

a

r

r

i

i

c

c

i

i

y

y

e

e

d

d

e

e

r

r

g

g

i

i

s

s

i

i

@

@

g

g

m

m

a

a

i

i

l

l

.

.

c

c

o

o

m

m

B

B

A

A

S

S

K

K

I

I

A

A

L

L

L

L

A

A

M

M

E

E

T

T

A

A

N

N

I

I

T

T

I

I

M

M

V

V

E

E

M

M

A

A

T

T

B

B

A

A

A

A

C

C

I

I

L

L

I

I

K

K

L

L

A

A

L

L

E

E

S

S

O

O

K

K

A

A

K

K

N

N

O

O

:

:

7

7

/

/

1

1

2

2

K

K

A

A

T

T

:

:

5

5

S

S

I

I

H

H

H

H

Y

Y

E

E

/

/

A

A

N

N

K

K

A

A

R

R

A

A

T

T

e

e

l

l

:

:

0

0

3

3

1

1

2

2

2

2

3

3

0

0

1

1

9

9

7

7

4

4

/

/

7

7

6

6

b

b

i

i

l

l

g

g

i

i

@

@

a

a

l

l

l

l

a

a

m

m

e

e

.

.

o

o

r

r

g

g

S

S

R

R

E

E

L

L

,

,

Y

Y

E

E

R

R

E

E

L

L

,

,

C

C

R

R

E

E

T

T

S

S

Z

Z

Y

Y

I

I

L

L

2

2

,

,

A

A

Y

Y

2

2

,

,

S

S

A

A

Y

Y

I

I

5

5

HARCYE

DD

P

P

U

U

T

T

A

A

D

D

I

I

N

N

A

A

M

M

T

T

Y

Y

A

A

Z

Z

S

S

A

A

H

H

B

B

Z

Z

G

G

E

E

B

B

O

O

Z

Z

T

T

A

A

S

S

O

O

R

R

U

U

M

M

L

L

U

U

Y

Y

A

A

Z

Z

I

I

L

L

E

E

R

R

M

M

D

D

R

R

V

V

E

E

E

E

D

D

T

T

R

R

M

M

E

E

R

R

V

V

E

E

D

D

Y

Y

A

A

R

R

Y

Y

A

A

R

R

D

D

I

I

M

M

C

C

I

I

E

E

D

D

T

T

R

R

Y

Y

A

A

S

S

E

E

M

M

N

N

E

E

C

C

E

E

K

K

A

A

L

L

E

E

N

N

D

D

E

E

R

R

G

G

R

R

S

S

E

E

L

L

T

T

A

A

S

S

A

A

R

R

I

I

M

M

A

A

.

.

C

C

E

E

M

M

A

A

K

K

I

I

R

R

S

S

P

P

O

O

N

N

S

S

O

O

R

R

T

T

A

A

K

K

I

I

M

M

I

I

C

C

A

A

N

N

S

S

U

U

E

E

L

L

K

K

E

E

R

R

O

O

S

S

M

M

A

A

N

N

C

C

H

H

A

A

N

N

S

S

E

E

R

R

T

T

K

K

O

O

N

N

T

T

R

R

O

O

L

L

T

T

A

A

K

K

I

I

M

M

I

I

H

H

S

S

E

E

Y

Y

N

N

A

A

H

H

M

M

E

E

D

D

O

O

V

V

A

A

L

L

A

A

R

R

Y

Y

I

I

L

L

D

D

I

I

Z

Z

S

S

E

E

L

L

M

M

A

A

Y

Y

I

I

L

L

M

M

A

A

Z

Z

K

K

O

O

N

N

U

U

K

K

Y

Y

A

A

Z

Z

A

A

R

R

D

D

O

O

.

.

D

D

R

R

.

.

S

S

E

E

V

V

L

L

A

A

Y

Y

K

K

A

A

H

H

R

R

A

A

M

M

A

A

N

N

Y

Y

A

A

Z

Z

A

A

R

R

L

L

A

A

R

R

B

B

E

E

D

D

A

A

A

A

K

K

B

B

A

A

A

A

S

S

E

E

N

N

A

A

A

A

T

T

I

I

L

L

A

A

A

A

B

B

A

A

Y

Y

R

R

A

A

M

M

O

O

V

V

C

C

A

A

N

N

S

S

U

U

E

E

L

L

K

K

E

E

R

R

A

A

L

L

P

P

E

E

R

R

E

E

N

N

C

C

H

H

A

A

N

N

E

E

T

T

N

N

K

K

A

A

Y

Y

A

A

N

N

U

U

R

R

L

L

L

L

B

B

U

U

R

R

A

A

D

D

O

O

A

A

N

N

D

D

E

E

N

N

Z

Z

E

E

M

M

R

R

O

O

U

U

L

L

L

L

A

A

R

R

I

I

K

K

A

A

A

A

N

N

E

E

R

R

D

D

O

O

D

D

U

U

Y

Y

U

U

N

N

U

U

S

S

E

E

V

V

E

E

D

D

E

E

N

N

C

C

D

D

O

O

U

U

G

G

L

L

E

E

R

R

T

T

E

E

Y

Y

M

M

U

U

R

R

N

N

A

A

G

G

H

H

B

B

A

A

Y

Y

L

L

Y

Y

A

A

S

S

E

E

M

M

N

N

E

E

C

C

E

E

K

K

A

A

L

L

E

E

N

N

D

D

E

E

R

R

S

S

A

A

B

B

R

R

C

C

A

A

N

N

S

S

A

A

R

R

A

A

K

K

C

C

H

H

A

A

N

N

S

S

E

E

R

R

T

T

G

G

A

A

M

M

Z

Z

E

E

Z

Z

E

E

H

H

R

R

A

A

T

T

O

O

M

M

A

A

Z

Z

E

E

C

C

E

E

M

M

P

P

I

I

N

N

A

A

R

R

U

U

R

R

H

H

A

A

N

N

R

R

E

E

C

C

E

E

P

P

S

S

N

N

A

A

N

N

U

U

S

S

T

T

A

A

T

T

U

U

N

N

A

A

H

H

A

A

N

N

Y

Y

I

I

L

L

D

D

I

I

Z

Z

S

S

E

E

L

L

M

M

A

A

Y

Y

I

I

L

L

M

M

A

A

Z

Z

E

E

S

S

M

M

A

A

Y

Y

C

C

E

E

L

L

L

L

E

E

T

T

M

M

O

O

R

R

T

T

A

A

D

D

O

O

U

U

T

T

E

E

K

K

N

N

K

K

N

N

V

V

E

E

R

R

S

S

T

T

E

E

S

S

K

K

T

T

S

S

A

A

D

D

V

V

E

E

D

D

A

A

R

R

B

B

L

L

M

M

L

L

E

E

R

R

F

F

A

A

K

K

L

L

T

T

E

E

S

S

U

U

L

L

U

U

S

S

L

L

A

A

R

R

A

A

R

R

A

A

S

S

I

I

L

L

K

K

L

L

E

E

R

R

T

T

O

O

P

P

L

L

U

U

L

L

U

U

K

K

O

O

D

D

A

A

S

S

I

I

0

0

6

6

5

5

3

3

1

1

A

A

N

N

K

K

A

A

R

R

A

A

/

/

T

T

R

R

K

K

Y

Y

E

E

T

T

E

E

L

L

:

:

(

(

3

3

1

1

2

2

)

)

2

2

1

1

0

0

3

3

0

0

5

5

6

6

w

w

w

w

w

w

.

.

h

h

a

a

r

r

i

i

c

c

i

i

y

y

e

e

d

d

e

e

r

r

g

g

i

i

s

s

i

i

.

.

c

c

o

o

m

m

w

w

w

w

w

w

.

.

h

h

a

a

r

r

i

i

c

c

i

i

y

y

e

e

d

d

e

e

r

r

g

g

i

i

s

s

i

i

.

.

b

b

l

l

o

o

g

g

s

s

p

p

o

o

t

t

.

.

c

c

o

o

m

m

h

h

a

a

r

r

i

i

c

c

i

i

y

y

e

e

d

d

e

e

r

r

g

g

i

i

s

s

i

i

@

@

g

g

m

m

a

a

i

i

l

l

.

.

c

c

o

o

m

m

B

B

A

A

S

S

K

K

I

I

A

A

L

L

L

L

A

A

M

M

E

E

T

T

A

A

N

N

I

I

T

T

I

I

M

M

V

V

E

E

M

M

A

A

T

T

B

B

A

A

A

A

C

C

I

I

L

L

I

I

K

K

L

L

A

A

L

L

E

E

S

S

O

O

K

K

A

A

K

K

N

N

O

O

:

:

7

7

/

/

1

1

2

2

K

K

A

A

T

T

:

:

5

5

S

S

I

I

H

H

H

H

Y

Y

E

E

/

/

A

A

N

N

K

K

A

A

R

R

A

A

T

T

e

e

l

l

:

:

0

0

3

3

1

1

2

2

2

2

3

3

0

0

1

1

9

9

7

7

4

4

/

/

7

7

6

6

b

b

i

i

l

l

g

g

i

i

@

@

a

a

l

l

l

l

a

a

m

m

e

e

.

.

o

o

r

r

g

g

S

S

R

R

E

E

L

L

,

,

Y

Y

E

E

R

R

E

E

L

L

,

,

C

C

R

R

E

E

T

T

S

S

Z

Z

Y

Y

I

I

L

L

2

2

,

,

A

A

Y

Y

2

2

,

,

S

S

A

A

Y

Y

I

I

5

5

HARCYE

AYLIK DNCE DERGS

2

3Siyasette baar nedir? Kim belirler? Bell i dnce

sistemlerindeki farkl l klara ramen hepsinin kesitii

nokta sosyal yapy koruyup ileri gtrmektir. Yani en

nemli konu nce istikrar korumak, sonra ileriye

gtrmek olmutur. Ayn insanlar gibi insanlarn

oluturduu sosyal yapda da onun ilevlerini gren,

devamn salayan; yaplar arasnda etkileimi,

deiimi, istikrarn ritmini tutan bir kalp bulunur.

Peki gnmzn dnya dzeninin merkezinde

bulunan Amerikann kalbinde yaplan seimde

yeniden baa gelen Obamann lke ve dnya

siyasetindeki ritmi ne kadar istikrarl? Seimlerde

slogan forward olan Obama ABDyi kendinden

nceki bakanlardan ne kadar ileriye gtrd?

I

I

r

r

a

a

k

k

t

t

a

a

n

n

e

e

k

k

i

i

l

l

m

m

e

e

v

v

e

e

P

P

o

o

l

l

i

i

t

t

i

i

k

k

a

a

y

y

a

a

E

E

t

t

k

k

i

i

s

s

i

i

George W. Bush zamannda alan Irak yarasna

Obama resmen tuz bast . 2002de daha senatrken

yapt konumada Irak savana kar km ve

bunun akl l bir i olmadn savunmutur.

1

stelik

bunun arkasnda durmu, seildikten sonra kademe

kademe Iraktan ekilmeye balamtr. 15 Aralk 201 1

tarihinde de resmi bir trenle Badattaki ABD

bayra indirilmi ve ekilme tamamlanmtr.

2

Irak

konusu ve sava yorgunluuyla gelen i sorunlar

Obamaya ilk seimi kazandran sreti ki Obama

bunu sloganlarnda kullanm deiim konusunu n

planda tutmutu. Ancak i siyasette de her ey i

ac deildi. Obamann srekli vurgulad sava

btesi nihayet eline gemiti ama bunun sosyal

hayata yansmas pek de grnrde yoktu. Seim

kampanyalarnda 10, 20 dolarlarla 650 milyondan

fazla paraya ula lmas, halkn desteinin ne ynde

olduunu aslnda gstermiti. ok fazla gen

semenin yannda o gne kadar grlmemi

younlukta fakir kesimin desteini de almt . Bunun

balca nedeni Obamann reklamlarla ve sloganlarla

herkese sevdirilmesi ve Martin Luther King, Abraham

Lincoln gibi kurtarc l iderler katagorisinden aday

gsterilmesidir. Nitekim ne Martin Luther King gibi

kendi rknn haklarn savunabilmi ne de zgrlk

sylemin arkasnda tam olarak durabilmitir. Bu

durumun nedeni, soyundan gelen mslman sylem

ile siyahi kimliin ykledii byk beklentilerdir.

S

S

a

a

v

v

a

a

B

B

i

i

t

t

t

t

i

i

H

H

a

a

d

d

i

i

B

B

i

i

z

z

i

i

K

K

u

u

r

r

t

t

a

a

r

r

O

O

b

b

a

a

m

m

a

a

.

.

.

.

!

!

Bir adam btn gszler adna konuabil ir miydi?

Obamay kt motive eden olayn bu olduunu

dnyorum. Obama siyasete yeni at lm bir l ider

olarak nce kendisine gvenen btn destek

gruplarn kucaklam fakat i pratie dklnce ilk

hedef bu gruplar olmutur. Mslmanlar umduunun

aksine srail yanls bir Obamayla kar karya

kaldlar. Son zamanlardaki Netanyahu Obama

gerginliiyse -abi Obamann kardei Netanyahuya

kzmas- Netanyahunun ABD seimlerinden nce

Ortadou raundunu srail seimini kazanmak iin

kullanmas olarak grlebil ir. nk Obama da her

demokrat gibi sava syleminden kaarak l ml

imajn korumak istiyor. Bu konuda slam dnyas

olduka umutluydu. rnein Msrl analist Hisham

Mouradn bat l medyada kan szleri bu konuyu

zetliyor: Ortadou sorunlarn zmek iin asl nda

hi aba gstermedi. Ama Netanyahu rejimine kar

mesafeli durmas ve srail in rana saldr plann

reddetmesi bile yeter

3

Ancak seim bitti artk abi

kardeini affedip Fil istinvari hatalarna gz yumup

ran oyununa devam edebil ir. Gelel im Mslman

Obamann Arap Bahar temizliine Bildiimiz gibi

Mslman Arap devletler birer birer halk devrimine

uram ve demokratikleme daha dorusu

demokratikletiri lme yoluna girmilerdir. Buradaki

nemli nokta Irak rneinin tersine ABDnin etkin

deil daha ok destekleyici rol oynamasdr. Bunun en

byk nedeni o lkelerdeki petrol kontrolnn

ounun zaten ABDnin elinde olmas, olmayanlarnsa

Avrupa lkelerine adeta sus pay olarak verilmesidir ki

bu yardmlar ABD otoritesini sarsmadan, ekonomik

alkantlarla sars lan Avrupaya verilen deprem sonras

yardm paketi olarak grlebil ir. Katar ve Suudi

Arabistana baharn uramamas halkn kara

demokrasiden memnun olduu anlamna deil o

lkelerdeki petrol gneinin Amerikann stne

oktan domu olmasdr. Ancak Suriyede olay biraz

farkl lamakta, Rusya iin iine girince ABD olaya

dahil olmak zorunda kalmaktadr. Hepimizin bildii

gibi Irakta kullanlan kimyasal si lah, insani zulm gibi

sava tetikleyici sylemler Suriye iin de kulaklar

nlatmaya balamtr.

4

te Obama ve Bush farkn

daha dorusu benzerliini bu olayda sorgulayabil iriz.

Mslman gdml dier hareket de elbette Usame

Bin Ladinin ldrlmesidir. Terr kavanozunun

kapan stp iyice geveten Bushtan sonra iin

servis ksm Obamaya kalmt . 1 1 Eyll olaylarnn

scakln kaybetmesi nedeniyle Obama bu olayla

istenilen art gstermese de otoritesini bir kez daha

salamlatrmtr. Ancak yle bir farkla, Bush

Saddam Hseyini asmadan nce formaliteden de olsa

mahkeme kurmu Obama ise yargsz bir ekilde

operasyon sonucunda Ladini ldrmtr. Elbette ki

4Ladinin ktl savunulamaz ancak her insan

yarglanma zgrlne sahip olmaldr. Obamann

zgrlkle snav burada sekteye uramtr. stelik

Obamann Bin Ladin operasyonuna kat lan baz

emekli ve muvazzaf askerin yan sra CIA yetkil i lerini

arkasna alp kampanya konumas yapmas ise, ABD

Genelkurmay Bakan Martin Dempseyi de rahatsz

etmi ve Dempsey, Ordu mensuplarnn siyasete alet

edilmesinden hayal krkl na uradm. demitir.

5

kinci olarak reformcu Obamay ele alal m. Salk

reformu her iki seim dneminde de ncelikl i

konulardan biriydi. 23 Aralk 2010 gn Obama resmi

olarak reformu imzalad. Yasa Mart aynda meclisten

gemesine ramen cumhuriyetiler tarafndan

mahkemeye verilmi ancak Haziran aynda Yksek

Mahkeme yasann anayasaya uygunluunu resmen

onaylamtr. Yasa sigortasz 30 milyon Amerikal nn

2014 yl na kadar sigortalanmasn amalyor ve

zell ikle byyen ila masraflarn azaltmay

hedefliyor.

6

Bu yasa asl nda Obamann reform

konusunda zell ikle fakir halkn gznde seimi

kazanmasn salad. Gelel im Sandy kasrgasna.Burda

Obamann seim kampanyasn iptal etmesi

kamuoyunda byk yank bulmutu. Baarl kriz

ynetimi Obamaya oylar kazandrd. zell ikle Katrina

kasrgasnda Teksas tatil ini dahi iptal etmeyen Bushu

hatrlarsak Obamann baarl kriz yntemini daha iyi

anlayabil iriz. New York'un bamsz Belediye Bakan

Michael Bloomberg Obamaya teekkr edip onu

seimde destekleyeceini aklad ve Mitt Romneyi

ekonomik politikalarn srpriz bir ekilde eletirdi.

New Jersey Valisi Chris Christie'ye her trl yardm

iin sz vermesi de Obamann partizan tutum

sergilemediini gsterdi.

7

Bir dier ekonomik

ekimeye de Obamann vergi dzenlemesi

konusunda Mitt Romneyin tam tersi nerilerde

bulunmas yol at . Obama vergi younluunu zengin

insanlardan karlarken Romney normal gelirl i

insanlara da eit yntemler uygulaynca Obama fakir

kesimin desteini yine arkasnda hissetti .

Son olarak diyebil iriz ki asl nda Obama ne ok

baarl bir l ider ne de rakiplerine oranla baarszdr;

o sadece kendinden bekleneni veremedii iin

dikkatleri zerine bolca ekmektedir. zell ikle

Amerika halknn d siyasette daha bar l yntemler

istemesi, Obamann yer yer sert klarna ramen,

onu zirveye tamtr. Aslnda halk George W. Bushu,

Mitt Romneyi istemiyordu. Aslnda halk sava

istemiyordu ve istemediklerine o kadar ok odakland

ki Obama hatalarna ramen istediini ald .

R

R

e

e

f

f

e

e

r

r

a

a

n

n

s

s

l

l

a

a

r

r

1 . Barack Obama Against Going to War in Iraq eriim [10.12.2012] https://action.barackobama.com/page/share/2002iraqfull

2. BBC 15 Aralk 201 1 ABD Badat'taki bayran indirerek Irak'tan ekil iyor eriim [09.12.2012]

http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/201 1 /12/1 1 1215_iraq_us_flag.shtml

3. Selami nce Birgn Gazetesi Obamann D Politikas eriim [14.12.2012]

http://www.birgun.net/writer_index.php?category_code=132128141 1&news_code=1352626505&year=2012&month=1 1&day=1 1#.UMrvKm82W

os

4. Independent 23 Austos 2012 David Cameron and Barack Obama warn Syria over chemical weapons eriim [13.12.2012]

http://www.independent.co.uk/news/world/politics/david-cameron-and-barack-obama-warn-syria-over-chemical-weapons-8075650.html

5. NTVMSNBC 23 Austos 2012 Bin Ladin kitab ABD'yi kartrd eriim [13.12.2012] http://www.ntvmsnbc.com/id/25376450/

6. Euronews Obama seimde salk reformu kartn oynayacak eriim [14.12.2012] http://tr.euronews.com/2012/09/06/obama-secimde-

saglik-reformu-kartini-oynayacak/

7. PolitickerNJ 29 Kasm 2012 Christie says he appreciates Obama's support during Hurricane Sandy eriim [14.12.2012]

http://www.politickernj.com/60720/christie-says-he-appreciates-obamas-support-during-hurricane-sandy

5Bir hafta sren in Komnist Partisi 18.Ulusal

Kongresiyle birl ikte inin geleceini belirleyecek yedi

yeni l ider Politbro Daimi Komitesindeki yerlerini

ald . inin yakn dnemde gsterdii byme

dnldnde inin geleceini belirleyecek kalb

biraz eksik kalyor sanki. 1978de piyasa reformlarnn

uygulanmaya balanmasndan bu yana bymeye

devam eden in ekonomisi her ne kadar son aylarda

bu byme yavalasa da- 2010 yl nda Japonyay

geride brakarak dnyann ikinci byk ekonomisi

tahtna oturmutu.

1

Bu noktada yeni l iderlere ok

byk grevler dyor. inin d politikas zell ikle

2000lerden itibaren her ne kadar dnyaya alma ve

uyum salama odakl olsa da in liderlerinin tam

anlamyla bunu baarm olduklar sylenemez. te

tam da bu noktada Batl uzmanlar tarafndan Batyla

temas halinde olan ak bir l ider olarak nitelendirilen

in Komnist Partisi nin yeni l ideri i Cinping n

plana kyor. i Cinping 2009 ve 201 1 y l larnda Time

100 listesinde dnyann en etkil i kii lerinden biri

olarak seilmiti .

2

Li Kekiang, Jang Dejiang, Yu

Jengeng, Liu Yunan, Vang Kian ve Cang Gaoli ise

Politbro Daimi Komitesinin dier liderleri. Bu

liderlerden Cinping, Kekiang ve Kian reformcu olarak

tanmlanrken dier drt lider muhafazakr

kimlikleriyle tannyorlar. Yeni l ider i temelde

yolsuzluk olmak zere partinin halktan kopukluunu

ve azalan ekonomik bymeyi nemli sorunlar

arasna koyarken sosyal gvenlik, salk, evre ve

eitim alanlarnda iyi gelimelerin yaanmasnn inin

gelecei iin byk nem tadn dnyor.

in Ulusal Kongresi in eski devlet bakan Hu

Jintaonun alma raporunu okumasyla balad. Hu

J intao konumasnda inin deien dnyaya ayak

uydurmas iin yeni bir ekonomik modele ihtiya

duyduunu, yolsuzluklarla kararl ve etkil i bir ekilde

mcadele edilmesinin gerekli l iini, sosyal uyumun

tevikiyle sosyal adaletin korunmasnn ve halk

demokrasisinin gelitiri lmesinin nemini vurgulad.

3

alma raporunda zell ikle stnde durulan nokta

yolsuzluk ve bunun nemli bir sebebi var. Eski

Ticaret Bakan Bo Xilai geen sene inin l ideri olarak

gsteril iyordu, ta ki grevden uzaklatr lana kadar.

Xilai nin einin adnn bir cinayete karmasyla

balayan skandal Xilai nin adnn da yolsuzluk ve

grevini kt kullanma suuna karmasyla geni

yank buldu. inin ba uzun zamandr yolsuzlukla

dertte, Bo Xilai skandal bu sorunun medyada geni

yank bulmasna sebep oldu sadece. 2010 yl nda

hkmet tarafndan yaynlanan rapora gre 2003ten

2010a kadar 200.000den fazla yolsuzluk vakas

soruturuldu.

4

Bu sayya soruturma geirmemi gizl i

yolsuzluklar ve 2010dan gnmze kadar meydana

gelen yolsuzluklar eklendiinde durumun ciddiyeti

daha ak grlebil ir. Yolsuzluk halk tarafndan byk

tepki al yor ve siyasetilerin sylemlerinde de ska yer

alyor. indeki dier nemli problemler ise arazi ve

evre problemleri, toplumsal sorunlar, insan haklar ,

etnik ve dini problemler.

lkelerin egemenlik ve toprak btnlklerine sayg,

saldrmazlk, eitl ik, dier lkelerin iilerine

karmama ve karl kl fayda inin d politikasnn

temeli olarak gsterdii Bar iinde bir arada

yaamann be temel kouludur.

5

Souk savan sona

ermesiyle birl ikte in ok-kutuplu dnya sisteminde

kendi yerini al p, yabanc lkelerle sorunlarnn

zmnde bar l yollar kullanmay i lke edinmitir.

in BMnin daimi yesi, dnyann ikinci byk

ekonomisi ve G20 yesi olarak dnya zerinde

ekonomi ve siyaseti etkileyen nemli bir aktr olarak

karmza kmaktadr. in her ne kadar ekonomi

alannda dnya apnda byk atl mlar yapsa da

siyasi anlamda hala biraz ekingen. in devlet

adamlarndan birinin Bir nehirden karya geerken

hemen atlarsanz boulursunuz, sel al r sizi gtrr

ama byk talara basarsanz kurtulursunuz. sz

lkenin dnya siyasetinde direkt rol al p

kaybolmaktansa; gerektiinde ve risk almadan olaylara

dhil olmay setiini kantlar nitel ikte.

6

inin

komularyla olan il ikilerine bakldnda zell ikle

snr problemleri i le etnik ve dini sorunlar n plana

kyor. Afganistan, Nepal, Burma ve Moolistanla

olan snr problemlerini 1960larda, Kazakistan,

Krgzistan ve Tacikistanla olan snr problemlerini ise

son yl larda zmlemitir. Tayvan konusu ise uzun

yl lardr inin i ve d politikasn megul eden kritik

bir sorundur. 1949 yl nda in ve Tayvanda ortaya

kan iki otoritenin varl bu sorunun temelini

oluturmaktadr ve bu tarihten sonra Tayvan sorunu

* inli bir devlet adamnn sznden alnt

6Souk Sava dnemindeki strateji lerle ekil lenmitir.

1972 Shanghai Ortaklk Bildirisi in ile ABD arasnda

20 yldr devam eden temasta bulunmama durumunu

sonlandrmtr. in Amerika il ikileri iinde birok

problemi barndran inil i kl bir yn izlemi,

1990larda inin ykselie gemesiyle il ikiler daha da

nem kazanmtr. ki lke bazen ortaklk noktasnda

birleirken bazen karlar atan iki rakip oluyorlar.

Babakan Obamann ini nemli bir ortak ayn

zamanda rakip olarak deerlendirmesi de bundandr.

7

Tayvan sorunu iki lke arasnda zaman zaman

gerginliin trmanmasyla zaman zaman geril imin

dmesiyle her zaman en hassas noktada var

olmutur. Sorun ABDnin 1950li y l larda in-Sovyet

Rusya yaknlamasna karl k olarak Tayvana destek

olmasyla balamtr. Shanghai Ortaklk Bildirisiyle

beraber gelien il ikilerle ABD Tayvan inin bir

paras olduunu belirten bir bildirge yaynlam fakat

Reagan ynetimi srasnda sorun tekrar gn yzne

kmtr. inin bymesinden korkan ABD Tayvana

silah satmaya devam etmitir. ABD in il ikilerindeki

nemli bir baka sorun ise inin Dou Trkistan ve

Tibet blgelerinde uygulad basklardr. Sorun,

inin insan haklar konusunda gereken hassasiyetini

gstermemesi sonucu ortaya kmaktadr.

8

Asyann eski sper gc Japonya ve ykselmekte olan

gc inin il ikilerine baktmzda karmza yine

Tayvan kyor. Japonyann 1945 yl na kadar elinde

bulundurduu Tayvan 1945te ABDye ABDnin de

ine brakm olmas Japonyann Tayvan unuttuu

anlamna gelmiyor. Tayvan hala iki lke arasnda bir

sorun olarak duruyor. 1970lerin banda Dou in

Denizinin petrol ve doalgaz asndan zengin

olmasnn aklanmasnn ardndan patlak veren deniz

snr sorunu Japonya ve in arasnda ciddi

problemler yaanmasna sebep oldu ve hala

zlebilmi deil . Dou in Denizi aklarnda

bulunan adalarn balk rezervleri asndan zengin

olmas da sorunun zlememesinde bir etken.

9

Japonyay Asyada ABDnin nemli bir temsilcisi olarak

gren in son dnemdeki ada krizini de bahane

ederek Japonya zerindeki basksn artrmaktadr.

1992 yl yla beraber il ikilerinde yeni bir dnem aan

Rusya ve inin ortak paydada bulutuklar nokta

ABD hegemonyasna kar birl ikte hareket etmek.

Taraflar tarm, madencil ik, elektronik ve enerji bata

olmak zere pek ok sektr kapsayan ibirl ii

anlamalar imzalamaktadrlar. Sahip olduklar uzun

snr hatt da ikil i i l ikilere stratejik bir nem

kazandrmaktadr.

10

Rusya in il ikilerinin gelimesi

in ile ekonomik yar ierisinde olan ABDyi

huzursuz etmektedir.

in Halk Cumhuriyeti nin 1960l y l larda dnya

siyasetinden dlanmas, inin ABD ve SSCBye kar

uluslararas alanda kendini kabul ettirme arayyla

balayan Afrika politikas zaman iinde ideolojisini

yayma fikrine daha sonra ekonomik karlara

dnmtr. Blgenin petrol ve doalgaz rezervleri

inin dikkatini ekmitir ve in Afrikaya byk mali

yatrmlar yapmaya balamtr. 90l y l larla bymeye

balayan d ticaret rakamlar srekli art

gstermektedir. in bata Msr, Sudan, Libya, Nijerya

ve Zimbabwe olmak zere btn Afrika lkeleriyle

il ikilerini gelitirmitir. lkelerin i ilerine

karmamas, siyasi eitl ik vurgusu ve salk ve

eitime yatrmlar yapmas ini Afrikada cazip bir

partner konumuna getirmitir. in-Afrika birl ii

Forumu FOCAC ise Afrika-in il ikilerinin

gelimesinde nemli bir faktr.

Orta Douyla gl tarihi balar bulunmayan in

Orta Dou lkelerinin bamszl k abalarna ok

ciddi olmasa da destek vermitir.

1 1

Orta Douda bir

tehdit olarak deil aksine ABDye kar bir alternatif

olarak grlmektedir. in blgede Afrikada uygulad

politikaya benzer bir ekilde yatrmlar yaparak iyi bir

imaj yaratmaya alyor. inin Suriyede atmalarn

durmasna ynelik hazrlad drt maddelik program

ve Fil istinin BMye gzlemci ye lke sfatyla

kat lmasn desteklemesi blgeyle iyi i l ikiler kurma

abasna rnekler olarak gsterilebil ir.

1971 tarihinde balayan Trk- in diplomatik il ikileri

son zamanlarda karl kl l ider ziyaretleriyle ve

Stratejik birl ii l ikisi Kurulmasna ve

Gelitiri lmesine l ikin Ortak Bildirgenin kabul

edilmesiyle hz kazanmtr. 2000 yl ndan bu yana

kaydedilen ilerleme sonucu in Trkiyenin nc

7byk ticari orta haline gelmitir. te yandan inin

Uygur zerk Blgesindeki uygulamalar in Trkiye

il ikilerinde nemli bir sorun olarak karmza kyor.

Sincan Uygur zerk Blgesi in ile Rusya arasnda

kalyor ve zengin yer alt kaynaklarna sahip yani hem

stratejik adan hem ekonomik adan in iin nemli

bir blge. inin blgede zell ikle son yl larda artan

sistemli iddet ve asimilasyon politikalar sorunu

uluslararas boyuta tad . Blgeyi gvenliine tehdit

olarak alglayan in yakn dnemde Uygurlara olan

politikasn deitirecek gibi grnmyor.

12

Blge ile

tarihi ve kltrel balant lar sebebiyle Trkiye

olaylara en sert tepkiyi gsteren lke olmutur.

Babakan Erdoan blgedeki uygulamalar soykrma

benzetmi ancak in medyas bu tanmlamay

eletirerek Erdoann zr dilemesini istemitir.

13

Temelde insan haklar ve ekonomi alannda ilerleyen

in AB il ikilerinde ticaret taraflar arasnda il ikileri

gelitiren bir alan olsa da insan haklar konusu bir

problem olarak ortaya kyor. inin AB ile olan

il ikilerine baktmzda ise drt temel balk gze

arpyor: siyasi diyalou glendirmek ve dnya

barna katkda bulunmak, inin insan haklarna

saygl ve hukukun stnlne dayanan topluma

gei srecini desteklemek, evreyi korumak ve

uluslararas terrizme kar savamak ve sonuncu

olarak inin dnya ekonomik sistemine

entegrasyonunu desteklemek. Almanya, ngiltere,

Hollanda, Fransa ve talya in ile en fazla ticaret

yapan lkeler. zell ikle ABDnin Irak igali

sonucunda birleen taraflarn ortak problemleri enerji

konusunda da baml olmalardr. nsan haklar

konusuna gelindiinde ABnin ine kar sert

tepkileriyle kar layoruz. Dou Trkistanda yaanan

olaylar, Dalai Lama destekilerinin sk sk ortadan

kaybolmas ya da ikence grmeleri, inin muhaliflere

kar tutumu ve idam cezas ABnin insan haklar

ihlal leri konusunda ine ynelttii sert sulamalar

arasnda.

14

in bar iinde bir arada yaama i lkesi

dorultusunda ekil lendirdii d politikasyla dnya

ekonomisinde ve siyasetinde yerini almtr. inin ikil i

i l ikilerinde ekonomiyi n planda tutarak siyasi

anlamda direkt rol almak yerine bu alanda biraz daha

arka planda kaldn sylemek ok da yanl olmaz.

evre politikalar , etnik ve dini kimlikler ve snr

sorunlar inin d politikasn belirleyen temel

unsurlar olarak saylabil ir. inin 1978de balatt

da al m politikas sonucu ortaya kan ve srekli

art gsteren evre kirl i l ii in ve dnya iin byk

bir tehdit olarak karmza kyor ve yabanc lkelerle

olan il ikilerini olumsuz ynde etkil iyor. Kendi iinde

ve dier lkelerle yaad etnik ve dini problemler ile

zell ikle komularyla yaad snr problemleri inin

zmekte zorland nemli noktalar. in, d

politikasnda kesin ve ani admlar atarak ekonomik

gcyle salamlatrd yerini tehlikeye atmak

istemiyor. Bunun yerine daha temkinli ve nemli, ou

zaman da karlarn koruma odakl admlar atarak

uluslararas alanda varln pekitirmeye alyor.

2012nin son aylarnda i bana gelen ve batl

uzmanlar tarafndan batya dnk olarak

nitelendirilen yeni l ider i Cinping ve Politbro Daimi

Brosunun dier alt yesinin lkenin i ve d

politikasna nasl bir yn vereceini ise hepimiz

bekleyip greceiz.

R

R

e

e

f

f

e

e

r

r

a

a

n

n

s

s

l

l

a

a

r

r

1 . NTV, 2010, in Artk Dnyann kinci Byk Ekonomisi, 30 Temmuz, http://www.ntvmsnbc.com/id/251 19145/ (Eriim Tarihi:12.12. 2012)

2. Dnya Blteni, 2012, te inin Yeni Lideri, 14 Kasm, http://www.dunyabulteni.net/index.php?aType=haber&ArticleID=234944&q=%C3%A7in

(Eriim Tarihi: 12.12. 2012)

3. Akam, 2012, ini Ykabilecek Sorun: Yolsuzluk, 8 Kasm, http://www.aksam.com.tr/cini-yikabilecek-sorun-yolsuzluk--148342h.html (Eriim

Tarihi:12.12. 2012)

4. BBC, 2010, inde Yolsuzluk Ciddi Sorun, 29 Aralk, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2010/12/101229_china_corruption.shtml (Eriim Tarihi:13.12.

2012)

5. Qimao Chen, inin Gvenlik Anlay ve Politikas, Gelecein Sper Gc in, Editr: Atil la Sandkl- lhan Gll, stanbul: TASAM Yaynlar ,

Mays 2005, s. 57

6. Ramazan Ta, in D Politikada Tedbirl i ve Pragmatik Hareket Ediyor, 14.02.2012, USAK, http://www.usak.org.tr/makale.asp?id=2568 (Eriim

Tarihi:13.12.2012)

7. Erkin Ekrem, ABD-in l ikileri Analizi: in Rakip mi Ortak m?, 12.01 .2010, Stratejik Dnce Enstits, http://www.sde.org.tr/tr/kose-

yazilari/127/abd-cin-il iskileri-analizi-cin-rakip-mi-ortak-mi.aspx (Eriim Tarihi 14 .12.2012)

8. Emine Akada, Ykselen inin Dnden Bugne D Politika Analizi , 17.03.2010, BILGESAM,

http://www.bilgesam.org/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=605:yuekselen-guec-cinin-duenden-buguene-d-politika-analizi-

&catid=92:analizler-uzakdogu&Itemid=140 (Eriim Tarihi:14.12. 2012)

9. Nuraniye Hidayet Erdem, in Japonya l ikilerinde Hassas Sorunlar, 14.01 .2012, Uluslararas l ikiler Portal , http://www.uiportal .net/cin-japonya-

il iskilerinde-hassas-sorunlar.html (Eriim Tarihi:14.12.2012)

10. Gktrk Tyszolu, Rusya in l ikileri Geliiyor, 24.10.201 1 , USAK, http://www.usakgundem.com/yorum/432/rusya-%C3%A7in-

%C4%B0li%C5%9Fkileri-geli%C5%9Fiyor.html (Eriim Tarihi:10.12.2012)

1 1 . Kutay Karaca, G Olma Stratejisi in , stanbul: IQ Kltr Sanat Yayncl k, 2008, s.127

12. Turgut Demirtepe, inin Yumuak Karn: Dou Trkistan Sorunu , 19.07.2012, USAK, http://www.usak.org.tr/makale.asp?id=2225 (Eriim

Tarihi:14.12.2012)

13. Fatih en, Uluslararas Tepkiler Asndan Sincan Uygur Sorunu, Ortadou Analiz, Say:9, Eyll 2009, s.1 12

14. Nuraniye Hidayet Ekrem, Ejderhayla Kucaklama: in-AB l ikileri, 16.1 1 .2005, TRKSAM, http://www.turksam.org/tr/a623.html (Eriim

Tarihi:13.12.2012)

8Trkiye getiimiz Kasm aynda 1994 ten bu yana ilk

kez uluslararas kredi derecelendirme kuruluu Fitch

Ratings tarafndan yatrm yaplabil ir lkeler grubuna

alnd. Bu karar Trkiye de ekonomik alanda pozitif bir

etki yaratt . Ancak bu kararn geciktiini savunan Gler

Sabanc Fitch ve dier kredi deerlendirme kurulular ,

Trkiyenin notunu arttrmada ge bile kalmlardr.

diyerek sitemde bulunmutur.

1

Ayrca ekonomi bakan

Zafer alayan da Kredi derecelendirme kurulular

bugne kadar bize hep cimri davrand. diyerek alnan

kararn Trkiye iin ok nceden alnmas gerektiini

savunmutur.

2

N

N

e

e

d

d

e

e

n

n

2

2

0

0

1

1

2

2

?

?

Trkiye ekonomisinin son 10 ylda gsterdii istikrarl

byme uluslararas arenada oka ve vgyle

bahsedilmitir. Bu ilerlemenin bir sonucu olarak Trkiye

Dnya nn 16. ve Avrupa nn 6. byk ekonomisi seilmi

(Rusya hari) ve ayn zamanda G-20 lkelerinin de faal bir

yesi olmutur.

3

Bu bymenin en nemli dayana olarak

hkmetin serbest piyasa politikalar izleyerek, rekabet

gcn arttrmas ve d ticarette liberal politikalar

izleyerek, kresel ekonomide dzene uyum salam olmas

denilebil ir. Devletin retici deil , dzenleyici olarak yer

ald son on yl n Trkiye ekonomisi, lke iinde birok

kii tarafndan darya baml l arttrd gerekesiyle

desteklenmedi. Ancak ekonomik sistemin serbest piyasaya

dayand bir dzende yabanc piyasalara kaplar amak ve

yaplacak giriimlerde risk almak bu sistemde lke

ekonomisinin baarl olmas iin elzemdir. zell ikle

Trkiye gibi petrol, doal gaz gibi enerji kaynaklarn

dardan temin eden lkeler iin geerlidir bu sre.

Ayrca cari ak 2012 yl nda 201 1 y l na gre 23 milyar

azalarak 41 milyara gerilemesi nemli bir gelimedir. Ancak

bu sonu, 2012 yl nda ekonominin yavalama ve d

ticaretin dengeleme srecine girmi olmas i le

aklanabil ir.

4

Zira devlet btesinin kredi almayarak

tasarruf politikas izlediini gsterir. Yani devlet btesi

herhangi bir kaynaktan gelen kazanca bal deildir.

Bunlarn dnda Trkiye de gl bankacl k sistemi

oluturma almalar srmektedir. Nitekim babakan

yardmcs Babacan, bankalara yeni l isanslarn verileceini

ancak bu lisanslarn gl sermayesi yaps ve ok gl

bir itibarla mmkn olabileceini sylemitir.

5

Srdrlebil ir ekonomi bymesi, kamu maliyesi ve gl

bankacl k oluturma gayesiyle Fitch Trkiyenin kredi

notunu BBB- ye ykselterek yatrm yaplabil ir lke

seviyesine kard. Bu not sadece Ftich deil dier byk

iki kurulu tarafndan da desteklenirse Trkiyeye yabanc

yatrmn artmas bekleniyor.

K

K

r

r

e

e

d

d

i

i

D

D

e

e

e

e

r

r

l

l

e

e

n

n

d

d

i

i

r

r

m

m

e

e

K

K

u

u

r

r

u

u

l

l

u

u

l

l

a

a

r

r

N

N

e

e

d

d

i

i

r

r

?

?

Kresel ekonomide byk kredi deerlendirme

kuruluu vardr. Bunlardan ikisi Moodys ve Standarts &

Poorsdur. Fitch Ratings bu byn en k olarak

201 1 y l nda 732,5 milyon dolar gelir elde etmitir. Bu

kurulularn kredi notlar , bir lkenin ya da bir irketin

anapara ve faiz ykmllklerini deme isteini ve

kabil iyetini gsterir.

6

1970lerden bu yana uluslararas

ekonomi hzla kresellemeye balam; uluslararas ve

uluslarst, zincirleri birbirine bal bir dnya ekonomisi

ortaya kmtr. Bunun sonucunda d lkelerle ok daha

fazla ekonomik il ikilerde bulunulmaya balanm ve

darya yaplan yatrm ve dardan gelen yabanc yatrm

lkeler iinde byk bir art gstermitir. Tam da bu

evrede kredi derecelendirme kurulular nemini

arttrmtr. yle ki yatrm yaplacak yabanc piyasalar ve

lkelerin ne kadar gvenil ir olduunu aratran bir birim

ihtiyac ortaya kmtr ve uluslararas arenada bu

byk derecelendirme kuruluu aratrma grevini

stlenmitir. Kurulularn verdii notlar yatrmclar iin

sadece bir analiz deil , karar alma aamasnda en nemli

etken olmutur. Ayrca finans sektrnde kredi (risk)

derecelendirmesi, kresel apta yrrlkte olan Basel-I I

gibi baz kanun ve ynetmeliklerle gerekli ve zorunlu hale

gelmesi bu kurulularn artan nemini gstermektedir.

7

laveten kredi notlar gzden geiril irken, drt ana faktr

altnda deerlendirme yapl r:

8

1 )Makroekonomik gelimeler

2)Kamu maliyesi

3)D borlanma

4) Yapsal zell ikler

Trkiye iin cari an d gstermesi, merkez

bankasnn oynak sermaye akna kar esnek ve ok

amal para politikas olumlu bir bak sergil iyor. Ancak

d borlanmann 2001 den bu yana kat artarak 306

milyar dolara ykselmesi

9

ve yapsal zell ikler arasnda

Trkiyenin komusu Suriye ile yaad gerginlik ve ikisi

9arasnda kabilecek olas sava olumsuz grnmlerdir.

K

K

r

r

e

e

d

d

i

i

D

D

e

e

e

e

r

r

l

l

e

e

n

n

d

d

i

i

r

r

m

m

e

e

K

K

u

u

r

r

u

u

l

l

u

u

l

l

a

a

r

r

n

n

a

a

E

E

l

l

e

e

t

t

i

i

r

r

i

i

Standarts & Poors aklamasnda Kredi notlar i leriye

dnktr ifadesi yer alyor. Ancak daha birka yl

ncesine kadar Yunanistan ve rlanda gibi Avrupa

devletlerinin derecelendirme kurularnda A Kalitesi nde

notlara sahip olmalarna ramen ekonomik krize

girmilerdir. Yunanistann ekonomik batan , Avrupa

byk yardmlarna ramen kurtaramad. Yunanistann

kredi notu kriz evresinde adm adm drlrken,

Trkiye 2006da ekonomik bymesinin en parlak an

yaamasna ramen ancak 2012de yatrm yaplabil ir lke

seviyesine kart ld . Sonu olarak bu kurulularn verdii

notlarn ne kadar gvenil ir olduu tart lmaya balad.

Kurumlar hakknda bir baka eletiri Finanse Watch adl

(finans sistemininin kamu yararna ilemesi iin

oluturulan ) sivil toplum kuruluundan geldi. Kuruluun

genel sekreteri Thierry Phil ipponat, kredi deerlendirme

kurulularnn speklatif birer lobi nitel ii i le yatrm

dnyas zerinde diktatrlk oluturduklarn sylyor. 10

Bu argman 2008de dnyay sarsan ABD ekonomik krizi

i le desteklenebil ir. Zira, mortgage sisteminde bireylere

verilen kredilerin bankalara geri dnmemesi ve oluan

bor krizinin bir balon gibi patlamas ABDde bir ok

bankann ve irketin batmasna sebep olmutu ve bu

kredilerin verilebil ir, yani gvenilebil ir olduuna karar

veren kredi derecelendirme kurulular idi . rnein, 2008

Kriz dnemimde Lehman and Brothers iflas etmeden bir

gn nce, S&P risksiz yatrm yaplabil ir notunu vermiti.

Phil ipponat, bu diktatrln yatrmclarn deerlendirme

kurulularnn grn takibe alarak sonlandrabileceini

sylyor. Bu deerlendirmelerin mahkeme karar deil ,

analiz olarak grlmesi gerektiini savunuyor. Ayrca

Avrupa ierisinde bir Avrupa deerlendirme endeksi

oluturulmasn bir alternatif olarak neriyor.

10

Baka bir eletiri ise bu kurulularn objektif ve bamsz

grlere sahip olmamas. Bu argmann temelinde bu

kurulularn para kaynann piyasalarn gvenil irl iini

bilmek isteyen yatrmclar tarafndan deil , kendine not

verdirip kredi almak isteyen egemenler ve irketler

tarafndan salanmas vardr. Bu durumda oluan kar

elikisi al nan kararlarn nesnell iini phe altnda

brakmaktadr.

Son olarak talyada bir savc Fitch Ratings ve S&P

kurulular al anlarna piyasada maniplasyon

gerekesiyle dava at . Tarafl ve saptrc bilgi kullanlarak,

her iki kurulutan da talyan bonolarnn deerininin

drld kaydedildi.

1 1

Bir de madalyonun dier yz var. Devletlerin kredi

notlarnn ykselti lerek yatrm yaplabil ir seviyeye

getirilmesi, asl nda yatrm yapacak birimlerin kendi

egemen lke ekonomilerinin yatrmclara kar daha

tutumlu bir tavr segilediini ve onlar yatrm yaparken

baz standartlar yerine getirmekle ykml tuttuunu

gsterir. Bu yzdendir ki gelimi lkeler irketlerini daha

az gelimi lkelerde aarak hem bu standartlardan

kurtulurlar hem de ucuz i gcne kavuurlar. Yani yatrm

yaplan egemenin piyasas ucuzdur. Nokiann Almanya

daki irketini Romanyaya tamas, Amerikan tekstil

irketlerinin inde retim yapmas bu tutuma rneklerdir.

Trkiye iin kredi notunun ykselti lmesi her ne kadar

hariciye ekonomi hacmini geniletecei dnlse de, bu

durum Trkiyenin da baml l n arttracak ve olas d

ekonomik oklarda Trkiyenin de etkilenmesine sebep

olacaktr. Trkiyede yatrm olan bir egemen, yatrmn

lkeden ektiinde bu yatrmdan salanan kamusal gelir,

istihdam ve retim de son bulacaktr. Ayrca kredi notu

ykselti len lkeler hakknda yaplan bir aratrmaya gre

den faizlerle birl ikte yurtii kredi al m ykseliyor ve

borlanma artyor. Buna ilaveten dviz kurlar decei iin

(kredi notu ykselti lmesinin bir etkisi) ithalat maliyeti

dse de borlanma seviyesi ayn kalyor. Olas yabanc

yatrm deiikl iinde cari ilemlerin dengesi bozuluyor ve

d bor artyor. Sonu olarak Fitch Ratingsden gelen bu

deerlendirme lkede kimi kesimler tarafndan desteklense

de, bu deerlendirmenin dourabilecei sonular iyi

okunmaldr.

Referanslar

1 . http://piyasanet.hurriyet.com.tr/haberler/Guler-Sabanc-Fitch-ve-diger-derecelendirme-kuruluslar,-

Turkiyeninnotunuartrmadagecbilekalmslardr/?storyId=131036&goToHomePageParam=true&siteLanguagen

2. http://ekonomi.mil l iyet.com.tr/piyasa-notu-satin-aldi-fitch-kendi-dusunsun/ekonomi/ekonomidetay/19.10.2012/1614032/default.htm

3. http://www.mfa.gov.tr/turk-ekonomisindeki-son-gelismeler.tr.mfa

4. http://www.cnbce.com/haberler/turkiye/cari-acik--beklentilere-paralel-geriledi

5. http://www.goldpara.com/icerik.asp?konuid=31736&s=piyasalarda_fed_ve_japonya_etkisi

6. Group, Fitch. "201 1 Fiscal" (in English) . FIMALAC. Retrieved 26 March 2012.

7. http://www.bilgesam.org/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=2183:uluslararas-kredi-derecelendirme-kurulular-eletirel-

bir-bak&catid=1 16:analizler-ekonomi&Itemid=145

8. http://www.thelira.com/haber/1 10780/daralma-durgunluga-neden-olmayacak

9. http://evds.tcmb.gov.tr/cgi-bin/famecgi tcmb.gov.tr

10. http://tr.euronews.com/2012/03/09/avrupa-degerlendirme-kuruluslarina-sinir-koymali/

1 1 . http://tr.euronews.com/2012/1 1 /15/italya-da-fitch-ve-standart-poor-s-a-manipulasyon-davasi/

10

Orta Dounun ilk yerleim blgelerinden olan

Fil istin corafyas uzun ve sancl bir srece sahip.

Hal Seferleri, Dnya Savalar , 6 Gn Savalar gibi

savalara tank veya neden olan bir cografya

dnn... Bu tarihi sre ierisinde hem Yahudiler

hem de Mslmanlar iin kutsal saylan ve bu

corafyann iinde yer alan Kuds g savalarna

ahit olmutur. Temel sebepler sadece din olmamakla

beraber aslnda insanl ve dnya barn tehdit

etmektedir. Bu corafyada en basit toplumsal

ihtiyalar dahi (barnma, gvenlik, gda)

salanmamakla beraber 100 yldan beri

zmlenemeyen bir sorun haline geldi. Aslnda

Fil istin tarihini bilmeden bu sorunu anlayamayz.

T

T

r

r

k

k

i

i

y

y

e

e

-

-

F

F

i

i

l

l

i

i

s

s

t

t

i

i

n

n

S

S

r

r

e

e

c

c

i

i

Fil istin 500 yldan beri aina olduumuz bir devlet.

1516 Aralk sonunda Yavuz Sultan Selim Han,

kendine zg Yldrm savalar i le Fil istini Osmanl

mlkne katt .

1

Bu sre 400 yl boyunca sessiz ve

barc l bir sekilde srd. 1 . Dnya Sava i le bozulan

bu sre bir daha eski haline dnmeyecek ekilde

bozuldu. Bu savata, herkesin bildii zere Arabistanl

Lawrence ile ngil iz Devleti nin yannda yer alan Arap

devletlerinde Mekke Emiri erif Hseyin nderliinde

kan isyan sonucu Osmanl nn hakimiyeti son buldu.

17 Kasm 1917de ngil iz birl iklerinin kumandan Sir

Edmund Henry Hynamann Allenby, o gn semavi

dinin de kutsal ehri olan Kuds igal etti .

2

2 Kasm

1917de dnemin Dileri Bakan Lord Arthur Balfour

tarafndan net bir ekilde ngilterenin bir Yahudi

devleti kurulmasn desteklediini belirti l iyordu.

3

A

A

s

s

l

l

S

S

o

o

r

r

u

u

n

n

l

l

a

a

r

r

n

n

B

B

a

a

l

l

a

a

n

n

g

g

c

c

O

O

s

s

m

m

a

a

n

n

l

l

S

S

o

o

n

n

r

r

a

a

s

s

D

D

n

n

e

e

m

m

Bu hakimiyet sonrasnda erif Hseyin ngil iz ve

Fransz mandasn kabul etmedi. Bu noktada ngil iz ve

Fransz Devletleri buna onay vermeyerek aslnda

zaten domino ta gibi duran Orta Dou

corafyasnn kil it tan ektiler. Bundan sonra

vadedilen ynetimi ve ekonomik karlar alamayan

Orta Dou srekli smrlmeye baland.

Fil istin corafyasnda bulunan Yahudiler (o zamana

kadar kurulu bir srail Devleti olmad iin, Yahudi

tanm kullanlmtr.) genel olarak blge halk i le dost

ve uyumlu bir ekilde yaamay srdrmtr.

2. Dnya Sava ndan ve Nazilerin zulmnden kaan

Yahudiler kutsal toprak kabul ettikleri Fil istine ve

Kudse dnmeye baladlar. Her ne kadar

Almanyadaki Nazi zulm bitmi olsa da ilerini,

mallarn hatta canlar kaybeden Yahudiler hzl bir

ekilde Fil istine gelmeye devam etti. Bu younluk

1949 yl nda o kadar artt ki artk Fil istinde Yahudiler

aznlk olmaktan kan bir dnm noktasna ulat .

1947 yl nda BMde ilk defa bir Yahudi Devleti

gndeme geldi. Bu aslnda ok nemli bir gelimeydi,

nk meruiyetini bir lde salam olan Yahudi

Devleti, bir yl sonra 15 Mays 1948de srail ad

altnda kuruldu. Sac Zionist rgtler srail in

meruiyetini salamak iin 22 Temmuz 1946da ok

kanl olan 91 kiinin lm ile onulanan King David

Otelini bombalad. Bu arada ngil iz mandas altnda

kurulan bu devlet asl nda ngil iz devletinin de

sempatisini kaybetmeye balamt .

1948, 1967 ve 1982 yl larnda srail de ciddi savalar

yaad, ve srail topraklarn her savata geniletti .

1967deki Msr-srail Sava 6 gnde bitti . srail artk

topraklarnda stnl perinlemiti . 1982de srail

Lbnana sava at , ve Fil istin Kurtulu rgt ciddi

yaralar ald .

P

P

e

e

k

k

i

i

b

b

u

u

t

t

a

a

r

r

i

i

h

h

b

b

i

i

z

z

e

e

n

n

e

e

y

y

i

i

g

g

s

s

t

t

e

e

r

r

i

i

y

y

o

o

r

r

?

?

Trkiye halk olarak tarihe bakmadan duygusal

yaklamlarla hareket ediyoruz. Fil istin her ne kadar

zulm gryor olsada, her ne kadar sivil lere yaplan

iddet ve zulm olsa da, gereki yaklamlar altnda

analiz edilmelidir ki; Fil istin 100 yl nce

yaptklarndan dolay bu durumdadr. Fil istinin o

zamanki sper glerden yani ngiltere ve Fransadan

medet ummas sonucu geldii nokta ve Osmanl

ihanetinin bedelini bugn torunlar demekte. lber

1 1

Ortayl nn dedii gibi; Zamannda Osmanl ya ba

kaldrp ihanet eden Fil istin, bugn bu ihanetini

canyla ve malyla demektedir. Koskoca imparatorluk

o dnem bata olan yneticilerin basiretsizl ii

yznden srekli klmtr. Sosyal bil imlerde

kanlmaz diye birey yokken, Lbnann ayrlmas

dnemin yneticileri tarafndan kanlmaz diye

deerlendirilmitir. Bugn maalesef Osmanl

mparatorluunun varisi olan Trkiyenin

diplomatlar , zerlerine yklenen tarihi misyonu

bilmiyorlar. Eer Trk aydnlar dnya tarihini

bilmezse lkeyi bir yere gtremez.

4

Kalc bir barn gelmesi ve daha net bir konumda

bulunmak adna bu tarihi gerekler dorultusunda

izlenmesi gereken yol daha l ml olmaldr. Bar

ancak bu sayede gelebil ir; iki tarafnda talepleri net

bir ekilde ortaya konularak, ortak grmeler sonucu

bir zme gidilebil ir. Nazi zulmnden kaanlar

Fil istinl i lerin Nazisi olmamal . Fil istinl i ler ise karlar

iin kime sadk olmalarn bildikleri taktirde ancak

kalc bir bara ulaabil irler.

Referanslar:

1 . Ortayl , . (2007) . D:seyahatnamesi. (2. ed., p. 43) . Aina yaynlar .

2. Bardakc, M. (2012, 10 23) . G:1997. Alnt http://www.haberturk.com/yazarlar/murat_bardakci/796708-gazze-1917 (Eriim tarihi:10

Aralk2012)

3. Fil istin tarihi, (tarih yok) , http://fil istin.ihh.org.tr/fil istinin/tarihi.html, (Eriim tarihi:10 Aralk2012)

4. Fil istinl i ler ihanetin bedelini dyor (2004,5 5) , http://i lberortayli .com/haber.php?haber_id=13, (Eriim tarihi:10 Aralk2012)

12

Enerji stratejik zelii olan bir olgudur ve

uluslararas siyaset, eliki ve atmalarda stratejik

bir boyuta sahiptir. lkelerin toplumsal geliimlerinin

nemli unsurlarnn banda enerji tketimi

gelmektedir. Enerji , gnlk yaammzn ve

retimimizin en nemli parasdr. Bu nedenle

hkmetler lkenin enerji sektrnn ynetimini

stlenirler; bunun yannda toplumun ve ekonominin

gereksinim duyduu enerjiyi yeterli , kal itel i , srekli ,

dk maliyetl i ve evre ile uyumlu bir ekilde

sunmakla da ykmldrler. En ucuz ve temiz

enerjinin temini konusunda almalar yaplmakta ve

kesintisiz enerjinin salanmas iin ticari, politik, ve

hatta askeri abalar gsterilmektedir. Trkiyede ise

enerji konusu ve politikalar incelendiinde genelde

enerjinin tedarii ncelikl i olarak gndeme

gelmektedir. Fakat srdrlebil ir enerji konusunda

uzun soluklu bir politika oluturulmamtr.

1

Hzla

artan enerji talebi neticesinde Trkiyenin bata petrol

ve doalgaz olmak zere enerji ithalatna baml l

artmaktadr, ve dnyada artacak olan petrol talebinin

gelecekte karlanmasnn glkleri nedeniyle ucuz

petrol ve doalgaz olanaklar dnya siyasetinde

gerilerde kalmaktadr. Son on yl ierisinde dnyada

doalgaz ve elektrik taleplerinin inden sonra en

fazla artt ikinci lke konumunda bulunan

Trkiyenin numzdeki dnemler de ekonomik ve

sosyal gelime hedefleri i le tutarl olarak enerji talebi

art bakmndan dnyann en dinamik enerji

ekonomilerinden biri olmaya devam etmesi

beklenmektedir.

2

Trkiyenin halihazrda toplam

enerji talebinin yaklak %26s yerli kaynaklardan

karlanmaktayken, kalan blm eitl i l ik arz eden

ithal kaynaklardan karlanmaktadr.

A

A

z

z

e

e

r

r

b

b

a

a

y

y

c

c

a

a

n

n

Trkiyenin ok boyutlu enerji strateji lerinden biri

kaynak lke, gzergah eitl i l ii ve gvenli bir transit

lke olmak isteidir. Bu ynde yaplan en byk adm

ise Hazar Havzas ve Azerbaycann doalgaz ve petrol

kaynaklarnn Trkiye zerinden Avrupaya gvenli ve

kesintisiz bir ekilde ulatrmay hedeflemektedir.

Trkiyenin yer ald nemli petrol ve doalgaz boru

hatlar projeleri bu balamda esas role sahiptir.

Azerbaycanla enerji alannda yaplan en nemli

projelerden biri Bak Tiflis Ceyhan (BTC) petrol

boru hatt ve Bak Tiflis Erzurum (BTE)

doalgaz hattdr.

3

Dou-Bat Enerji Koridorunun en

nemli bileenini oluturan Bak-Tiflis-Ceyhan Ham

Petrol Boru Hatt Projesi (BTC) , Azeri-rak-Gneli

(AG) sahasndan balayarak, Azerbaycan ve

Grcistan zerinden, evresel adan hassas Karadeniz

ve Trk Boazlarn by-pass ederek, Trkiyenin

Akdeniz kysndaki Ceyhan terminaline ulamaktadr.

BTC, 1 milyon varil/gn kapasiteye sahip olup, 1 .760

km ile dnyann en uzun ikinci boru hattdr. BTC

boru hattndan ilk petrol 4 Haziran 2006 tarihinde,

Ceyhanda tankere yklenmitir. 12 Ekim 2012 tarihi

itibariyle szkonusu hat zerinden yaplan petrol

ihracat 1 .5 milyar varil i amtr. BTC boru hattnda

yer alan nc lke olarak Trkiye, petrol geiinden

ylda yaklak 250 milyon dolar gelir elde edecektir.

4

BTC, enerji kaynaklar asndan byk oranda da

baml l k yaayan Trkiyenin bu handikaptan

kurtulmas iin de frsat olmutur. Trkiye zerinden

geirilerek Bat pazarlarna ulatr lmas ve bu

aktarmdan pay almas, Trkiyenin hem enerji

maliyetini byk oranda drecek, hem de nemli

bir gelir kayna olacaktr. Bu proje ayn zamanda

hem Trkiye-Azerbaycan d ticaret hacminin

gelimesine katk salayacak ve Bak-Tiflis-Ceyhan

boru hatt i le petroln dnya piyasalarna ihracnn

Trkiye zerinden gerekletiri lmesi, phesiz

Trkiye'nin ktalar aras jeopolitik nemini de

arttracaktr. Dou-Bat Enerji Koridorunun ikinci

bileeni olan Bak-Tiflis-Erzurum (BTE) Doal Gaz

Boru Hatt, 3 Temmuz 2007 itibariyle faaliyete

gemitir. Hazar Denizinin Azerbaycana ait kesiminde

yer alan ahdeniz sahasnn gelitiri len blmnden

(Faz I ) karlan doalgaz Trkiye bu hat zerinden

tedarik etmektedir. Faz I e ynelik olarak Azerbaycan

ile ylda 6.6 milyar m3 doalgaz almn ngren bir

anlamas mevcuttur. ahdeniz Faz I I balamnda ise,

7 Haziran 2010 tarihinde stanbulda imzalanan

belgelerle gerek Faz I I den lke piyasasna

ynlendirilecek, gerek Trkiye zerinden Avrupaya

ihra edilecek Azeri doalgaz miktarlarna, gerekse

fiyat ve transit tarifeye il ikin olarak taraflar arasnda

ortak bir anlay salanmtr.

5

Hazar Geil i Doal

Gaz Boru Hatt Projesi nin gerekletiri lmesi byk

nem tamaktadr. Szkonusu proje Dou-Bat Enerji

Koridorunun nc ve olmazsa olmaz ayan

13

oluturmaktadr. Proje Trkiyenin doalgaz

ihtiyacnn karlanmasnda nemli bir rol oynamakla

kalmayacak, ayrca Avrupann enerji arz gvenliine

de byk katkda bulunacaktr.

Bundan baka, Trkiye ve Azerbaycan, bugne kadar

baar i le yrttkleri projeleri arasna bir yenisini

daha ekleyerek dnya enerji piyasalarnda ses

getirecek dev bir proje olan Trans Anadolu Doalgaz

Boru Hatt (TANAP) mutabakat zaptn 26 Aralk

201 1 de imzalad. Avrupann ve Trkiyenin doalgaz

ihtiyacn kar lamay bunun yan sra blgede gaz

eitl i l iinin salanmasn hedefleyen bu proje 7

milyar dolar yatrmla hayata geecek. Projenin ilk

etab 2018 yl nda tamamlanacak.

6

Trans Anadolu

Doalgaz Boru Hatt , gazn Azerbaycan'dan karak,

Grcistan'dan geip Trkiye zerinden sat lmasn ve

iletilmesini ngryor. ah Deniz 2

Konsorsiyumu'nun 16 milyar metrekplk gaznn, 6

milyar metrekplk ksm Trkiye'ye sat lacak, 10

milyar metrekplk ksm da TANAP ile Avrupa'ya

Bulgaristan ve/veya Yunanistan snrnda teslim

edilecek. ki lke asndan ok byk stratejik

neme sahip olan TANAP, Trkiye ve Avrupa iin

uygun fiyat ve tanmlanm doalgaz kapasitesiyle arz

gvenliini desteklerken, Azerbaycan'n sahip olduu

doalgaz kaynaklarnn yeni pazarlara ulatr lmas

gibi byk kazanmlar da beraberinde getiriyor.

R

R

u

u

s

s

y

y

a

a

Trkiyenin enerji alanndaki en iyi ibirl ii yapt

lkelerden biri de Rusyadr, ve iki lke arasndaki

ticaret hacminin bu kadar yksek olmasnn nedenleri

arasnda Rus enerji kaynaklarnn byk pay vardr.

ki lke arasnda en byk al-veri konusu petrol ve

doalgazdr . Rusyadan doalgaz ithal eden lkeler

arasnda nc srada bulunan Trkiyenin Rus

doalgazna olan baml l %60 civarndadr.

7

Rusya

Trkiyenin petrol ve zell ikle doalgaz ihtiyacnn

byk blmn gvenil ir bir biimde

karlamaktadr. Ancak, Trkiyenin enerji alannda

Rusyaya baml l giderek artmaktadr. Avrupa'nn

en hzl byyen doalgaz pazar olan Trkiye'nin

1984'de SSCB ile yapt i lk doalgaz anlamasndan

sonra Trkiye'nin dier enerji kaynaklarna gre bir

ok ynden stn olan doalgazla tanmas ve bu

enerji kaynan benimsemesi Trkiye'nin doalgaza

olan talebini hzla artrmaya balamtr. Doal gaza

olan talebin hzla artmas zerine o dnemde tek

kaynak olan Rusya ile 1996'da ikinci doalgaz

anlamas imzalanmtr; 8 milyar m/yl gaz almn

ngren antlamann 23 yl yrrlkte kalmas

planlanmtr. Bu anlamann Turusgaz ile 18 ubat

1998'de yaplan anlamayla paralel yrtlmesi

ngrlmtr.

8

Trkiye ile Rusya enerji alannda

bugne kadar zell ikle Orta Asyadaki enerji

kaynaklarnn uluslararas pazara ulatr lmas

konusunda farkl projeler ileri srmlerdir. Bu

projelerden en nemlisi ise Mavi Akm Doalgaz Boru

hatt projesidir. Mavi Akm Projesi, Rusya Federasyonu

ile yaplan nc doal gaz alm anlamasdr.

Trkiye ve Rusya arasnda 15 Aralk 1997 tarihinde

imzalanan "Rus doalgaznn Karadeniz altndan

Trkiye Cumhuriyeti 'ne sevkiyatna il ikin anlama

erevesinde Mavi Akm Doalgaz Boru Hatt Projesi"

gndeme gelmitir. Bota ve Gazeksport arasnda

imzalanan 25 yl sreli anlamaya gre, Rusya

Federasyonu topraklarndan balayp Karadeniz'den

geecek bir boru hatt i le Trkiye'ye ylda 16 milyar

m doal gaz tanmas kararlatr lmtr. Projenin

yaanan gecikmelere ramen balangta doalgaz

verme miktar 2 milyar m olarak belirlenmitir. 25

yl l k anlama sresince Rusya'dan toplam 365 milyar

m3 doalgaz alnmas planlanmtr.

9

Hattn resmi

al treni ise Trk-Rus-talyan Babakanlarn

kat l mlaryla 17 Kasm 2005 tarihinde Samsunda

gerekletiri lmitir. Mavi Akmn hayata gemesiyle

Trkiye, Rusyann enerji alanndaki en byk

ortaklarndan biri hline gelmitir, fakat Mavi Akm

projesi Trkiyenin yararna mdr? Mavi Akm ile

Rusyadan gelecek gazn fiyat gizl i l ik nedeniyle

aklanmamtr, fakat bu projeyi karadan gelecek

Azerbaycan gaz ya da Irak ve Trkmen doalgaz i le

kyaslandnda daha pahal olacag mesajn

vermektedir. Ayrca bu proje sayesinde Trkiyenin

doalgazda Rusyaya baml durumu daha da

artacaktr ve doalgazda bir ok lke ile

kyaslandgnda daha fazla tketim olan Trkiye iin

bu durum tehlikelidir.

r

r

a

a

n

n

Trkiyenin enerjiye olan ihtiyac ve rann dnyann

en byk doalgaz ve petrol rezervlerine sahip olmas

kar l kl i birl ii durumuna zemin hazrlamtr.

zell ikle son yl larda ran-Trkiye il ikilerinin yap ta

nitel iindeki konularndan birini hi phesiz enerji

alanndaki ibirl ii oluturmaktadr. Trkiyenin

Avrupaya alan kap olmas ve corafi konumunun

nemi, ABDnin tecrit politikalaryla kar karya olan

rann d dnya ile balant larn srdrmesinin

zarureti dnldnde Trkiyenin ran iin

nemini anlamak zor deildir. NATO yesi ve ABD

mttefiki olan Trkiye bu hususta alaca kararlarda

zor durumda brakmaktadr. ki taraf da karsna

almak istemeyen, ayn zamanda kendi ulusal

karlarn korumak isteyen Trkiyeyi hassas

diplomatik manevralar yapmaya yneltmitir. Trkiye

ve ran arasndaki doalgaz ticaretinin balang

noktas 1995 yl nda iki lke arasnda imzalanan

doalgaz sat anlamas i le balamtr. Bununla

14

beraber iki lke arasnda bir boru hatt ina

edilmesine karar verilmitir. Bu anlama 8 Austos

1996 tarihinde NIGC ran ile Doalgaz Alm ve

Satm Antlamas olarak imzalanm ve bu antlama

ile beraber ran, Trkiyeye yl l k 3 milyar metrekp

doalgaz temin etmeyi ve bu rakam 2007 yl nda 10

milyar metrekpe karmay taahht etmitir.

Antlamann sresi yirmi be yl , balama tarihi ise

2001 yl olarak belirlenmitir. Bu antlama

erevesinde ina edilecek olan boru hattna il ikin ise

her lke kendi topraklarndaki blmn inaatnn

ykmlln stlenmitir. Bahsi geen antlama

erevesinde doalgaz teslimatlar Aralk 2001

tarihinde balam ve gnmze kadar artarak devam

etmitir.

10

Bu proje sayesinde Trkiye rann en

byk doalgaz mterisi olmutur, ve bugn gaz

ihtiyacnn %20sini randan

11

kar lamaya balamtr.

Yukarda da bahsedildii zere Trkiyenin enerji

politikasndaki ncelii; enerji kaynaklarnn

eitlendirilmesidir. Bu nedenle Rusya doalgazna

ilave olarak ran doalgaznn satn alnmas

Trkiyenin bu dorultudaki amacna hizmet

etmektedir. Zira mevcut durumda Rusyadan sonra

ran, Trkiyenin ikinci nemli doalgaz tedarikisi

konumundadr. Trkiyenin ran doalgazn tercih

etmesinin ardndaki nemli nedenlerinden biri ise

enerji arznn gvenliinin salanmas hedefinin

gerekletiri lmesidir. Artan nfusu ve artan enerji

ihtiyac gz nnde bulundurulduunda Trkiyenin

enerji gvenliini salamas adna stratejik ortaklklar

ve ibirl ii alanlar yaratmasnn zarureti de net bir

ekilde ortaya kmaktadr. Bu erevede, ran sahip

olduu zengin enerji rezervleriyle gelecekteki talebin

karlanabilecei uygun bir pazar konumundadr. ki

lke arasnda 13 Temmuz 2007de doalgaz

mutabakat imzalanm ve bir yl ierisinde

anlamann imzalanmas planlatr lsa da eitl i

nedenlerden dolay anlama salanamamtr. kinci

bir mutabakat anlamas ise 7 Kasm 2008 tarihinde

imzalanm ve bu anlama hayata gemesi

durumunda 35 m

3

ran gaznn Trkiye zerinden

Avrupaya tanmas planlanmaktadr. Fakat

antlamann imzalanmasna karar vermeden nce

Trkiye-ABD ilikilerin olumsuz etkileyecei gz

nnde bulundurulmaldr, nk antlama rana

ynelik ABDnin uygulamakta olduu yaptrmlarn

daha da etkisiz hale gelmesine ve ran izole etme

projesinin baarsz olmasna neden olacaktr.

D

D

e

e

e

e

r

r

l

l

e

e

n

n

d

d

i

i

r

r

m

m

e

e

Sonu olarak Trkiye, enerjide da baml l n

azaltmal , yerel kaynaklarn kullanmn ykseltmeli ve

alternatif enerji bulma yolunda almalarn

srdrmelidir. Bu lkeler arasnda yaplan

antlamalarn hepsi Trkiyenin enerji politikas iin

ok byk nem arz ediyor, fakat Trkiyenin enerjiye

zell ikle doalgaza gereksinimi artacaktr. Bu sebeple

Rusya dndaki alternatifler Azerbaycan ve ran

alternatifi de gl bir ekilde desteklenmelidir.

Trkiyenin siyas ve ekonomik gcn artrabilmesi

iin enerjide da baml l n azaltmas gerekiyor.

R

R

e

e

f

f

e

e

r

r

a

a

n

n

s

s

l

l

a

a

r

r

1 . Emin Korkmaz, Trkiyenin enerji politikalar (2009) http://www.toprakisveren.org.tr/2009-83-eminkoramaz.pdf (eriim tarihi

Aralk 8)

2. a.g.e sf:1 -2

3. Trkiye Dileri Bakanlg Trkiyenin Enerji Stratejisi http://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-enerji-stratejisi .tr.mfa (eriim tarihi Aralk

8)

4. Trkiye Dileri Bakanlg Trkiyenin Enerji Stratejisi (Ocak 2008)

http://www.mfa.gov.tr/data/DISPOLITIKA/Turkiyenin_Enerji_Stratejisi_Ocak2008.pdf (eiim tarhiki Aralk 9)

5. Erdal Akpinar, Baku Tiflis Ceyhan Ham Petrol Hatti ve Turkiye Jeopolitigine Etkileri (2005)

http://www.academia.edu/1 160550/Baku-Tiflis-Ceyhan_BTC_Ham_Petrol_Boru_Hatti_ve_Turkiye_Jeopolitigine_Etkileri (eriim tarihi aral k

9)

6. Socar Baku Tiflis Ceyhan (no date) http://new.socar.az/socar/en/activities/transportation/baku-tbil isi-ceyhan-btc-main-export-oil-

pipeline ( eriim tarihi aral k 9)

7. No date http://www.tanap.com/ (eriim tarihi 10 Aralk)

8. Do. Dr. lyas Kemalolu Vladimir Putinin Trkiye Ziyareti Arifesinde Trk-Rus Mnasebetleri (3 ekim 2012)

http://www.orsam.org.tr/tr/yazigoster.aspx?ID=3943 (eriim tarihi 10 Aralk)

9. Sinan OAN MAV AKIM PROJES : Bir Enerji Stratejisi ve Stratejisizl ii rnei (2003 Agustos)

http://www.stradigma.com/turkce/agustos2003/print_04.html (eriim tarihi 10 Aralk)

10. Trkiye Dileri Bakanlg Trkiyenin enerji Stratejisi (ocak 2008)

http://www.mfa.gov.tr/data/DISPOLITIKA/Turkiyenin_Enerji_Stratejisi_Ocak2008.pdf (eriim tarihi aral k 9)

1 1 . Arzu Celal ifer Ekinci Iran Turkiye Enerji Isbirl igi (Kasim 2008) http://www.usak.org.tr/dosyalar/enerji i%C5%9F.pdf ( eriim

tarihi aral k 9)

15

Kapal kaplar ardnda en ok tart lan konulardan

olan ecinsel l ik insanda tanmlanan ynelimden

(homoseksell ik, biseksell ik ve heteroseksell ik)

biridir. Her eyden nce bir hastal k deil ynelim

farkl l dr. Ecinsel l iin hastal k olduu yaklam 40

yl nce terk edilmi ve psikiyatrik hastal k tan

l istelerinden karlmtr. Uluslararas ve ulusal hekim

rgtlerince ecinsel l ik heteroseksell ik gibi salkl

bir durum olarak kabul edilmektedir

1

. Dnya Salk

rgt ecinsell ii hastal k kategorisinden karal

uzun zaman gememitir ve bu dncenin etkileri

sosyolojik olarak gnmzde halen srmektedir.

Gnmzde ecinsel ynelim sosyal ve biyolojik

adan snflandr labil ir. Fakat biyolojik ve sosyal

belirleyicileri ne olursa olsun ynelim tedavi edilerek

ve zorlayc yntemler kullanlarak deitiri lebilecek

bir durum deildir. Toplumda oluan olumsuz

dnce ve yarglar sonucu farkl cinsel ynelimi

bulunan bireylere kar dlama ve tekiletirme

davran nefret sylemlerine dnmtr.

Gelimekte olan ve az gelimi birok lkede

ecinsell ik gayri ahlaki kabul edilmekte, ecinsel ler

ar sosyal ve hukuki basklara maruz kalmaktadrlar.

Bu adan ecinsellerin yaad ayrmcl kla mcadele,

insan haklarnn geliimi asndan ayr bir neme

sahiptir

2

. Her birey gibi ecinsel ler de en doal

haklarndan olan barnma, beslenme, evlenme ve

ocuk sahibi olma haklarna sahiptirler. Dnyada

hzla deien gler dengesi ve gelimelerle birl ikte

bu yaam devam ettirebilme haklar siyasi arenada

hem ara hem de ama haline gelmitir.

Gnmz toplumlarnda evli l ik ve aile enstitleri

sosyal ve kltrel deiimler gstermeye balamtr.

Evli l ik yalnzca bir kadn ve bir erkein oluturduu

kutsal birl iktelik eklinde anla lmasnn dnda ayn

cinsiyet sahibi iki bireyin birl ikteliinde de

gzlemlenen bir oluum halini almtr. Ecinsel

evli l ik, ecinsel iki bireyden oluan bir ailedir. Bu

birl ikteliin yalnzca sosyal deil resmi adan da

onaylanmas gerekmektedir. Bu tr birl iktelikler iin

gay, lezbiyen, homoseksel evli l iin yan sra edeer

evli l ik terimi de kullanlmaktadr. Bir kadn ve bir

erkein oluturduu evli l ik tanrsal temell i bir kabul

edilebil irl ikten sz eder. Evli l iin kutsal saylmasnn

en nemli nedeni de dini gerekli l ikleri yerine

getirebilmektir. Papa 16. Benediktusa gre ecinsel l ik

yamur ormanlarnn yok olmas kadar byk bir

tehdit oluturmaktadr

3

. Baka bir aklamasnda da

kimin kadn olduuna karar veren insanlar deil ;

tanr dr syleminde bulunmutur

4

. Ecinsel ve

edeer evli l ik tek tanrl dinler ve bu dinlerin liderleri

tarafndan kabul edilmemektedir. Ecinsel evli l ik ilk

olarak 2001 yl nda Hollanda tarafndan tannmtr. O

tarihten itibaren birok lkede de yasal dzenlemelere

gidilmitir. Belika, sve, Norve, Portekiz, zlanda ve

Danimarkada ecinsel evli l ik yasal olarak tannmtr.

Bunun yan sra Fransa, Almanya, Macaristan, ek

Cumhuriyeti ve ngiltere resmi evli l ik biiminde

olmasa da ecinsel iftlerin beraberliine deiik

formlar da tanm ve bu iftlere evli iftlerle eit

haklar vermitir. Bu lkelere daha yakndan bakmak

gerekirse;

A

A

m

m

e

e

r

r

i

i

k

k

a

a

B

B

i

i

r

r

l

l

e

e

i

i

k

k

D

D

e

e

v

v

l

l

e

e

t

t

l

l

e

e

r

r

i

i

ABDde ecinsel evli l ik federal dzeyde henz

tannmamaktadr. Bu konudaki karar her eyaletin

kendi ynetimine braklm durumdadr. 2004de

kan yasayla birl ikte Massachusetts ecinsel evli l ii

kabul eden ilk eyalet olmutur. Connecticuit, Vermant

ve New Hampshirede de yasal latr lmtr. Salk

Bakanl verilerine gre Kasm 2008- Ekim 2009

arasnda 17 binden fazla ift Connecticuit de resmi

16

olarak evlenmitir. Bunun yan sra Washington D.C

de de 2009 yl nda ecinsel evli l ik yasal hale

getirilmitir. New York ve Kaliforniya eyalet yasalar

dier lkelerin yetki alanlarnda yaplan evli l ikleri

tanmaktadr. Son seimlerde eyaletler ecinsel

evli l iklerin yasal latr lmas konusunda eyaletlerde

halkoyuna gidilmitir. Obama ecinsel evli l iklere

destek veren ilk bakandr. Bu gelimelerden ksa sre

nce de Amerikan ordusunda sorma, syleme

dzenlemesi balat lm ve ecinsel lerin orduda cinsel

kimliklerini gizlemeden grev almas salanmtr.

lke genelinde ise ecinsel haklarn federal dzeye

ulatr lmas ve ecinsel bireylere yaplan ayrmcl n

ortadan kaldr lmas iin almalar devam etmektedir.

n

n

g

g

i

i

l

l

t

t

e

e

r

r

e

e

Ecinsel evli l iin yasal olarak kabul edilmedii

ngilterede ecinsel iftler sivil partnerlikle hayatlarn

birletirebil iyor. 2005den beri hayatlarn bu yolla

birletiren kiiler evli iftlerle ayn yasal haklara sahip

olsalar da evli olarak adlandr lmyorlar. Eski

Avrupadan Sorumlu Dileri Bakan yardmcs , i

Partil i Chris Bryant sivil partnerlik yoluyla Jared

Cronney ile hayatn birletirmiti . Bugn ise halen

ecinsel evli l ik yasa tasar