Gorputz Hezkuntzaren

Hiztegia

Vitoria-Gasteiz, 2012

Argitaraldia: 1.a, 2012ko urria

Ale-kopurua: 1.500 ale

© argitaraldi honena: Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Internet: www.euskara.euskadi.net/euskalterm

Inprimaketa: XXXXXXXXXXXXXXXXXXX

ISBN: XXXXXXXXXXXXXX

Lege gordailua: XXXXXXXXX

Lan honen bibliografia-erregistroa Eusko Jaurlaritzaren Liburutegi Nagusiaren katalogoan aurki daiteke:

http://www.euskadi.net/ejgvbiblioteka

3

HITZAURREA

Hizkuntza eroso eta erraz hitz egin eta erabiliko bada, baliabide eta tresna egokiak beharrezkoak dira, eta eginkizun horretan leku garrantzitsua betetzen dute hiztegiek. Hizkuntzak etengabe aldatzen dira bizirik badaude, garai eta behar berrie-tara egokitzeko, eta, horrenbestez, hizkuntza baten moderniza-zioaren eta eguneratzearen prozesua ez da inoiz amaitzen. Ho-rregatik, hizkuntzaren altxor lexikoa etengabe elikatu behar da, hizkuntza bera normalizatzeko batetik eta erabiltzaileen beharrei erantzuteko bestetik. Horregatik, helburu horri jarraituta argita-ratzen dugu eskuartean duzun hiztegi hau, zalantzarik gabe, eus-kararen erabilera erraztuko duena.

Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiak, corpus-plangintzari eta euskararen kalitateari dagokienez, Hiztegi Batua amaitu eta argi-taratzea, eta datozen urteotarako terminologia-lanaren plangin-tza egitea agindu zuen (EBPN VI.3.3.a).

Hori horrela, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak (HPS) EBPNk agindutakoa gauzatzeko, hainbat ekimen jarri zuen mar-txan: batetik, “EUSKALTERM Euskal Terminologia Banku Publi-koa” sortu zuen 2001ean; bestetik, Terminologia Batzordea era-tu zuen Euskararen Aholku Batzordearen barruan.

4

EUSKALTERM erabilera publikoko bankua da, Eusko Jaurlaritzak bideratu eta sustatu nahi duen terminologiaren produkzioaren, ku-deaketaren eta hedapenaren muina. Banku hori metodologia eta irizpide jakin batzuen arabera eguneratu eta elikatzen da, beti ere Terminologia Batzordeak onartutako jarduketa-planak jarraituz.

Beraz, EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa etengabe elikatzen eta zabaltzen ari gara Hizkuntza Politikarako Sailbu-ruordetzatik IVAPekin lankidetzan, euskal terminologiaren nor-malizazioari eta zabalkundeari ekin eta eusteko. Terminologia Batzordeari dagokio, bestalde, terminologia-alorrean dauden lehentasunak finkatzea, lan-proposamenak egin, terminologia-la-nerako irizpideak ezartzea eta abar.

Lan horren guztiaren emaitza da eskuartean duzuen hiztegi hau. Hiztegia jorratzen duen eremuko erabiltzaileen premiak asetze-ko baliagarri izatea nahi genuke, bai eta gure hizkuntzaren nor-malizazio eta eguneraketaren bidean urrats garrantzitsua izatea ere. Hiztegi hau eta honekin batera argitaratzen ditugun guztiak eguneroko jardunean erabiltzera animatzen zaituztegu guztiok, euskaldunok lexiko gero eta aberatsagoa izan dezagun gure egu-neroko bizitzan ere.

Vitoria-Gasteiz, 2012ko urriaren 1a

Lourdes Auzmendi AyerbeHizkuntza Politikarako sailburuordea

5

HiztegiaRi BURUzKO aRgiBiDeaK

Hiztegi hau UZEI Terminologia eta Lexikografia Zentroak egin du EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa (www.euskara.euskadi.net/ euskalterm) eguneratzeko eta elikatzeko entitate horrek Hizkuntza Politi­karako Sailburuordetzarekin (HPS) izenpetutako kontratuen barruan. Kon­tratuok HPSk eta IVAPek finantzatu dituzte, bi erakunde horiek si natutako hitzarmenen bidez.

EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa da Terminologia Batzordeak finkatutako terminologia­lana zabaltzeko ardatza. Aldi berean esan behar da Terminologia Batzordeak onartutako jarduketa­planen barruan ezarritako lehentasunen arabera eguneratzen dela Terminologia Banku Publikoa.

Euskararen Aholku Batzordeko Terminologia Batzordeak1 euskarazko ter­minologia­lanerako finkatu zuen metodologiari jarraituta, hiztegi hau, lehe­nengoz, hizkuntzalariez eta eremuko adituez osatutako batzorde teknikoak aztertu eta landu zuen, Terminologia Batzordeari behin betiko proposamena luzatzeko. Normalizazio­prozesuaren azken urratsa Terminologia Batzordeak onartzea izan da.

Beraz, hemen duzue eremu honetako terminologiaren erabiltzaileei Termi- nologia Batzordeak gomendatzen dien terminologia.

1 176/2007 DEKRETUA, urriaren 16koa, Euskararen Aholku Batzordeari buruzkoa

6

Hiztegian erabilitako ponderazio-markak:

(4) Termino normalizatua / gomendatua(3) Termino onartua (baina ez lehenetsia, beste bat gomendatzen delako)

Hiztegian erabilitako laburtzapenak:

eu euskaraes español

Sin. sinonimoaIk. ikus

7

NORmalizaziOa

Batzorde teknikoa

Alazne Mutiloa (Salesiarrak ikastetxea)Margari Gomendio (SHEE­IVEF)Jabier Agirre (UZEI)Koordinatzailea: Izaskun Osinalde (HPS)

terminologia Batzordea

Lourdes Auzmendi Ayerbe, Hizkuntza Politikarako sailburuordeaMª Encarnacion Echazarra Huguet, IVAPeko zuzendari nagusiaIvan Igartua Ugarte, EABko idazkariaAraceli Díaz de Lezana Fernández de Gamarra, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzako ordezkariaMaite Imaz Leunda, IVAPeko ordezkariaAndoni Sagarna Izagirre, Euskaltzaindiaren ordezkariaIker Etxebeste Zubizarreta, Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxeko (UZEIko) ordezkariaXabier Alberdi Larizgoitia, Euskal Herriko Unibertsitateko Euskara Institutuko ordezkariaIbon Olaziregi Salaberria, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren Euskara Zerbitzuaren ordezkariaMertxe Olaizola Maiz, adituaAlberto Atxabal Rada, adituaJoseba Erkizia Itoitz, adituaMiel Loinaz Beristain, adituaAsier Larrinaga Larrazabal, adituaAlfontso Mujika Etxeberria, aditua

8

uzeiren lankide izan diren adituak

Antton Anasagasti. Durangoko Fr. Juan de Zumarraga Institutuko irakaslea

Eneko Garcia. Eibarko kiroldegiko teknikariaLuis Mari Zulaika. SHEE / IVEFeko irakaslea

9

eRemU - zUHaitza

1 Anatomia

1.1. Hezurrak

1.2. Giltzadurak

1.3. Muskuluak

2 Fisiologia

2.1. Erlaxazioa

2.2. Arnasketa

2.3. Gorputzaren garapena

3 Gimnastika

3.1. Ariketak

3.2. Aparatuak

3.3. Jolasak. Jokoak. Kirolak

3.4. Aisia. Olgeta

4 Kirol-medikuntza

4.1. Lesioak

4.2. Errehabilitazioa

5 Sasoian jartzea

5.1. Fitnessa

5.2. Aerobica

aURKiBiDea

Bokabularioa sailka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111. Anatomia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122. Fisiologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143. Gimnastika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204. Kirol­medikuntza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345. Sasoian jartzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Euskarazko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Gaztelaniazko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . 50

Erreferentzia bibliografikoak. . . . . . . . . . . . 59

BOKaBUlaRiOa sailKa

12

Gorputz Hezkuntza

1. ANATOMIA

9gorputzaren zeharkako ardatz (4)Irudizko lerro zuzena, plano sagitalaren perpendikularra eta gorputzaren grabitate­zentrotik pasatzen dena.es eje transversal del cuerpo

10hezur (4)es hueso

11kartilago (4)es cartílago

12lotailu (4)es ligamento

13muskulu (4)Sin. muskulu eskeletiko (4)es músculo; músculo esquelético

14muskulu abduktore (4)Sin. muskulu urruntzaile (4)es músculo abductor; músculo

separador

15muskulu aduktore (4)Sin. muskulu hurbiltzaile (4)es músculo aductor; músculo

aproximador

16muskulu agonista (4)es músculo agonista

17muskulu antagonista (4)es músculo antagonista

artikulazioIk. giltzadura

1behe-atal (4)es tren inferior

2biraketa-ardatz (4)es eje de rotación

3enbor (4)es tronco

4gihar (4)es masa magra

5giltzadura (4)Sin. artikulazio (4)es articulación

6goi-atal (4)es tren superior

7gorputzaren aurretik atzera-ko ardatz (4)Irudizko lerro zuzena, plano frontalaren perpendikularra eta gorputzaren grabitate­zentrotik pasatzen dena.es eje anteroposterior del cuerpo

8gorputzaren luzetarako ardatz (4)Irudizko lerro zuzena, plano horizontalaren perpendikularra eta gorputzaren grabitate­zentrotik pasatzen dena.es eje longitudinal del cuerpo

13

Gorputz Hezkuntza

23plano horizontal (4)Sin. zeharkako plano (4)Giza gorputzaren enborra goiko eta beheko zatietan banatzen duen planoa; plano horretan gertatzen dira errotazioko mugimenduak.es plano horizontal; plano

transversal

24plano sagital (4)Gorputza eskuineko eta ezkerreko aldeetan banatzen duen planoa; plano horretan gertatzen dira flexioa eta estentsioa.es plano sagital

25tendoi (4)es tendón

zeharkako planoIk. plano horizontal

zuntz muskularIk. muskulu­zuntz

muskulu eskeletikoIk. muskulu

muskulu hurbiltzaileIk. muskulu aduktore

18muskulu sinergista (4)es músculo sinergista

muskulu urruntzaileIk. muskulu abduktore

19muskulu-masa (4)es masa muscular

20muskulu-zuntz (4)Sin. zuntz muskular (4)es fibra muscular

21pelbis-zoru (4)es suelo pélvico

22plano frontal (4)Giza gorputza aurreko eta atzeko aldeetan zatitzen duen planoa; abdukzio eta adukzioko mugimenduak plano horretan gertatzen dira.es plano frontal

14

Gorputz Hezkuntza

2. FISIOLOGIA

31arnas maiztasun (4)Sin. arnasketaren maiztasun (3)Minutuko ematen diren arnas zikloen kopurua, hau da zenbat arnas hartze eta arnasbotatze egiten diren minutu batean. Ariketa fisikoarekin aldatu egiten da arnas maiztasuna, baina egoera normalean adin­tarte bakoitzak du bere maiztasun propioa (70 ziklo/min 5 urteko umeentzat, 55 ziklo/min 12­13 urteko gazteentzat eta 40­45 ziklo/min 25­30 urteko helduentzat).es frecuencia respiratoria

arnasbotatzeIk. espirazio

arnasketaren maiztasunIk. arnas maiztasun

artikulazioen mugikortasunIk. giltzadura­mugikortasun

32automatismo (4)Sin. keinu automatiko (4)es automatismo; gesto automático

33azelerazio (4)es aceleración

34begi-eskuen arteko koordina-zio (4)es coordinación óculo­manual

35begi-oinen arteko koordina-zio (4)es coordinación óculo­pédica

26abiadura (4)es velocidad

ahalmen fisikoakIk. gaitasun fisikoak

27albo batera aldentze (4)es separación lateral

28albo-flexio (4)es flexión lateral

29antebertsio (4)Gorputzaren zeharkako ardatza mugimendu­ardatz gisa hartuz, gerritik gorako zatia aurrerantz eramatean datzan mugimendua.es anteversión; flexión hacia delante

30arintasun (4)Gorputzak espazioan duen jarrera eta norabidea abiadura egokiarekin aldatzeko ahalmena. Horretarako, hainbat gaitasun (koordinazioa, abiadura, indarra eta malgutasuna) modu harmoniatsuan konbinatzen dira.es agilidad

arnas hartzeIk. inspirazio

15

Gorputz Hezkuntza

41errendimendu (4)Kirol­ekintza baten edo jarduera fisiko baten emaitza, une jakin batean. Parametro fisikoak zein fisiologikoak erabiliz neurtu edo agerian jar daiteke: esate baterako, minutuko arnas bolumena edo bihotz­maiztasuna, mugitutako halteren pisua edo proba jakin batean lortutako emaitza.es rendimiento

42erresistentzia aerobiko (4)es resistencia aeróbica

43erresistentzia anaerobiko (4)es resistencia anaeróbica

44erresistentzia-indar (4)es fuerza resistencia

45erretrobertsio (4)Gorputzaren zeharkako ardatza mugimendu­ardatz gisa hartuz, gerritik gorako zatia atzerantz eramatean datzan mugimendua.es retroversión; extensión hacia

atrás

46errotazio (4)es rotación

47esku nagusi (4)es mano dominante

48espazio-denboren egituraketa (4)es estructuración espacio­temporal

49espirazio (4)Sin. arnasbotatze (4)es espiración

36bihotz-maiztasun (4)Sin. bihotz­taupaden maiztasun (3)Bihotzak minutuko egiten dituen taupaden kopurua. Bihotz­taupaden edo bihotz­zikloen osagaien erregulartasuna ere hartzen ditu kontuan.es frecuencia cardiaca

bihotz-taupaden maiztasunIk. bihotz­maiztasun

37doitasun (4)Mugimendu bat denborazko eta espaziozko zehaztasun jakin batzuetan egiteko ezaugarria.es precisión

elkarrekintzaIk. interakzio

38erlaxatu (4)es relajarse

39erlaxazio (4)es relajación

40erreakzio-ahalmen (4)Sin. erreakzionatzeko gaitasun (4)es capacidad de reacción

erreakzionatzeko gaitasunIk. erreakzio­ahalmen

16

Gorputz Hezkuntza

59gorputz-enborraren bihur-dura (4)es torsión del tronco

60gorputz-eskema (4)es esquema corporal

61gorputz-irudi (4)es imagen corporal

62gorpuztasun (4)es corporalidad

63grabitate-zentro (4)Gorputzaren pisu osoa, edo gorputz­atal batena, kontzentratzen duen puntu teorikoa, normalean pelbis inguruan kokatu ohi dena. Gorputzeko puntu horretan orekatzen dira goiko eta beheko masak.es centro de gravedad

hautemateIk. pertzepzio

64hazkunde-erritmo (4)es ritmo de crecimiento

65ibili (4)es caminar; marchar

66ikuseremu (4)Sin. ikusmen­eremu (4)es campo visual

ikusmen-eremuIk. ikuseremu

67ikuspen periferiko (4)es visión periférica; visión marginal

50estentsio (4)es extensión

51estimulu (4)es estímulo

52flexio (4)es flexión

53flexionatu (4)es flexionar

54gaitasun fisikoak (4)Sin. ahalmen fisikoak (4)es aptitudes físicas; capacidades

físicas

55gaitasun pertzeptiboak (4)es aptitudes perceptivas

56gaitasun psikomotorrak (4)es aptitudes psicomotrices

57garapen motor (4)es desarrollo motor

58giltzadura-mugikortasun (4)Sin. artikulazioen mugikortasun (4)Hezur­giltzaduren eta bizkarrezurraren prestazio eta ezaugarrietan oinarrituz mugimenduak sortzeko gaitasuna. Giltzaduren forma eta egiturak eta muskulu, tendoi eta lokailuen luzera eta elastikotasunak osatzen dute mugikortasunaren oinarria.es movilidad articular

17

Gorputz Hezkuntza

75laneko kargak (4)Sin. lan­kargak (4)es cargas de trabajo

76lateralitate (4)Gorputzaren alde bat besteari nagusitzea zeregin motorrak egitean. Hazkunde neurologikoko prozesu bat da, eta eboluzio bati esker albo bateko gorputz­atal bat kontrako aldeko atalari nagusitzen zaio, modu naturalean, ariketa fisikoaren bidez zuzendua nahiz indartua izan daitekeen arren.es lateralidad

77lokomozio-aparatu (4)es aparato locomotor

78malgutasun (4)Giltzadura bat, minik edo deserosotasunik sentitu gabe, bere mugimendu­zabaltasunik handienean mugitzeko gaitasuna. Ikertzaile edo aditu batzuek malgutasuna oinarrizko gaitasun fisikotzat jotzen dute; beste batzuentzat, ordea, bigarren mailako gaitasun motorra da, edo gainerako gaitasunak errazten dituen osagaia, mugimenduak erregulatu eta doitzera mugatzen delako.es flexibilidad

79mekanismo erreflexu (4)es mecanismo reflejo

80motrizitate (4)Gizabanakoak, gainerako animalia­espezie gehienek bezala, mugimendu autogenoak sortzeko duen gaitasuna.es motricidad

68indar (4)es fuerza

69indar esplosibo (4)es fuerza explosiva

70indar maximo (4)es fuerza máxima

71inspirazio (4)Sin. arnas hartze (4)es inspiración

72interakzio (4)Sin. elkarrekintza (4)es interacción

jokabide motorIk. portaera motor

keinu automatikoIk. automatismo

73kirol-hastapen (4)Sin. kirolean haste (4)es iniciación deportiva

kirolean hasteIk. kirol­hastapen

74koordinazio (4)Gorputzak edo gorputz­atal batek ekintza jakin bat modu orekatuan, harmonikoki eta eraginkortasunez egiteko duen gaitasuna.es coordinación

lan-kargakIk. laneko kargak

18

Gorputz Hezkuntza

87O2-kontsumo (4)Sin. oxigeno­kontsumo (4)es consumo de O2

88oin nagusi (4)es pie dominante

89oinarrizko gaitasun fisiko (4)es cualidad física básica

90oreka (4)es equilibrio

91orientazio espazial (4)es orientación espacial

92oxigeno-bolumen (4)es volumen de oxígeno

oxigeno-kontsumoIk. O2­kontsumo

93oxigeno-zor (4)es deuda de oxígeno

p/mIk. pultsazio minutuko

94pertzepzio (4)Sin. hautemate (4)es percepción

95portaera (4)es comportamiento

96portaera motor (4)Sin. jokabide motor (4)es conducta motriz

81mugimendu (4)Norabide desberdinetan diharduten bi indar edo gehiagoren lehiaren ondorioz gertatzen den fenomenoa, espazioan gorputzak lekuz aldatzen direnean gauzatzen dena.es movimiento

muskulu-tonuIk. tonu muskular

82muskulu-uzkurdura (4)Muskulu baten ertzak edo muturrak laburtzearen ondorioa, estimulu egoki batek, bulkada nerbiosoak normalean, sortua.es contracción muscular

83muskulu-uzkurdura isome-triko (4)es contracción muscular isométrica

84muskulu-uzkurdura isotonikoes contracción muscular isotónica

85muskuluen elastikotasun (4)Muskuluak luzatu eta berriro bere hasierako atseden­jarrerara itzultzeko duen ahalmena, luzatzea eragin duen indarra amaitu ondoren, betiere luzatze hori gehiegizkoa izan ez bada.es elasticidad muscular

86neke (4)Prozesu fisiologiko batek maila jakin batean funtzionatzen jarraitzeko duen ezintasuna eta/edo gorputz osoak aurrez ezarritako ariketa­intentsitate bati eusteko duen ezintasuna.es fatiga

19

Gorputz Hezkuntza

102tentsio muskular (4)es tensión muscular

103tonu muskular (4)Sin. muskulu­tonu (4)es tono muscular

104tonu postural (4)es tono postural

105uzkurtu (4)es contraerse

106zangokaden luzera (4)es amplitud de la zancada

107zurruntze (4)es agarrotamiento

97pronazio (4)Eskuen barne­errotazioa, gorputzaren erdiko marra edo lerrorantz, eskuak aurrera begirako jarreratik abiatuz.es pronación

98pultsazio minutuko (4)Sin. p/m (4) ; taupada minutuko (3) ; t/m (3)es pulsaciones por minuto; p/m

99pultsometro (4)es pulsómetro; pulsímetro

100sinergia muskular (4)es sinergia muscular

101supinazio (4)Besaurrearen mugimendua, eskua barrutik kanporantz birarazten duena, esku­ahurrak aurrealderantz erakutsiz.es supinación

t/mIk. pultsazio minutuko

taupada minutukoIk. pultsazio minutuko

20

Gorputz Hezkuntza

3. GIMNASTIKA

114aireratze (4)es despegue

115akrobazia (4)es acrobacia

116albo-gurpil (4)es rueda lateral

117albo-iraulketa (4)es volteo lateral

118albo-lekualdatze (4)Sin. alboranzko desplazamendu (3)es desplazamiento lateral

119albo-makurdura (4)Sin. albora makurtze (4)es inclinación lateral

albora makurtzeIk. albo­makurdura

alboranzko desplazamenduIk. albo­lekualdatze

120aldagela (4)es vestuario

121alderantzizko bermatze (4)es apoyo invertido; pino

122apar-gomazko bloke (4)es bloque de espuma; bloque de

gomaespuma

108abdominal (iz.) (4)es abdominal

109abiapuntuko jarrera (4)Sin. abiatzeko jarrera (3)es posición de partida

abiatzeko jarreraIk. abiapuntuko jarrera

110adierazkortasun (4)es expresividad

ahaleginIk. esfortzu fisiko

111ahoz beherako etzanera (4)Sin. ahuspezko etzanera (4)Sostenguko oinarria kokotsak, bularrak, eta izterren, belaunen nahiz oinen aurrealdeak osatzen duten etzateko modua.es tumbado boca abajo; decúbito

prono; decúbito ventral

112ahoz gorako etzanera (4)Sostenguko oinarria garondoak, bizkarrak, ipurmasailek, eta izterren, hanken nahiz oinen atzealdeak (orpoek alegia) osatzen duten etzateko modua.es tumbado boca arriba; decúbito

supino; decúbito dorsal

ahuspezko etzaneraIk. ahoz beherako etzanera

113aireko itzulipurdi (4)es voltereta en el aire

21

Gorputz Hezkuntza

132aurreranzko itzulipurdi (4)es voltereta adelante

133baldartasun motor (4)es torpeza motriz

134baloi (4)es balón

135baloi medizinal (4)Larruzko, gomazko edo plastikozko objektu esferikoa, 1 kg­tik 5 kg­ra bitarteko pisua izan ohi duena. Indarra lantzeko erabiltzen da, ariketa globalen nahiz ariketa lokalizatuen bidez batez ere goiko gorputz­adarretako muskulu­taldeak, baina baita enborrekoak eta zangoetakoak ere, lantzeko.es balón medicinal

136baloia atzerantz birarazi (4)es rodar el balón hacia atrás

137baloia aurrerantz birarazi (4)es rodar el balón hacia delante

138baloia botatu (4)es botar el balón

139baloia jaurti (4)es lanzar el balón

140baloia lurretik birarazi (4)es hacer rodar el balón

141banakako kirol (4)es deporte individual

123aparatuko ariketa (4)es ejercicio en aparato

124ariketa (4)es ejercicio

125ariketa estatiko (4)es ejercicio estático

ariketen taulaIk. gimnastikako taula

arrastaka ibiliIk. narrasean ibili

126artaziak egin (4)es hacer tijeras

ataza motorIk. zeregin motor

127atsedeneko jarrera (4)es posición de descanso

128atzeranzko itzulipurdi (4)es voltereta atrás

129aulki suediar (4)Sin. banku suediar (3)es banco sueco

130aurkari (4)Talde baten kontra ari den beste taldea (edo talde horretako jokalaria).es adversario; contrario; oponente

131aurrerantz murgildu (4)es lanzarse hacia delante

22

Gorputz Hezkuntza

150besoak luzatu (4)Sin. besoak zabaldu (4)es extender los brazos

besoak zabalduIk. besoak luzatu

151bira (4)Sin. itzuli (4) ; biraketa (3)Gorputzaren luzetarako ardatzaren inguruan, inolako puntu finkorik mantendu gabe, gorputz osoaren lekualdatzea dakarren mugimendu zirkularra. Eskuinaldera edo ezkerraldera egin daiteke.es giro; vuelta

bira eginIk. biratu

biraketaIk. bira

152biratu (4)Sin. bira egin (3)es girar

153bizkarra kakotu (4)es arquear la espalda

154borondatezko mugimendu (4)Sin. nahitako mugimendu (4)es movimiento voluntario

155bote (4)es bote

156bulkada (4)es impulso

banku suediarIk. aulki suediar

142barra finko (4)Gizonezkoen gimnastika artistikoan erabiltzen den aparatua: 2,75 m­ko altuera duten bi euskarri finkoren gainean ezarritako altzairuzko barra zilindrikoa da, eta 2,40 m­ko luzera eta 28 mm­ko zabalera ditu.es barra fija

barra paralelo asimetrikoakIk. paralelo asimetrikoak

barra paraleloakIk. paraleloak

143behaketa-erregistro (4)es registro de observación

144belauniko (4)es de rodillas; arrodillado

145beldurra kentzeko koltxoi (4)es colchoneta quitamiedos

146bermatzeko oin (4)es pie de apoyo

147beso egile (4)es brazo ejecutante; brazo ejecutor

148beso jaurtitzaile (4)es brazo lanzador

149besoak eta zangoak txanda-katze (4)es alternancia brazo­pierna

23

Gorputz Hezkuntza

167eredu motor (4)es patrón motor

168erorketa-fase (4)es fase de caída

erortzeko hobiIk. jausleku

169erreakzio-abiadura (4)es velocidad de reacción

170errelebo (4)es relevo

errenkadaIk. ilara

171errepikapen (4)es repetición

esekiIk. zintzilikatu

172esfortzu fisiko (4)Sin. ahalegin (3)es esfuerzo físico

173eskailera bertikal (4)es escalera vertical

174eskailera horizontal (4)es escalera horizontal

175eskuen gaineko bermatze (4)es apoyo de manos

176espazioaren okupazio (4)es ocupación del espacio

157bulkada hartu (4)es tomar impulso

158bulkada-fase (4)es fase de impulso; fase de batida

159defentsa (4)es defensa

160desplazamendu-abiadura (4)Sin. lekualdatze­abiadura (3)es velocidad de desplazamiento

161diagonal (4)es diagonal

162egite (4)es ejecución

163epaile (4)es juez

164eraginkortasun (4)es eficacia

165eraso (4)es ataque

166eraztunak (4)Gizonezkoen gimnastika artistikoan erabiltzen den aparatua: portiko moduko bat da, bertatik bi kable daude esekita, eta haietako bakoitzak 18 cm­ko diametroa eta 28 mm­ko lodiera dituen uztai bati eusten dio.es anillas

24

Gorputz Hezkuntza

185gimnastika erritmiko (4)Gimnastikako, balleteko eta dantzako elementuak konbinatzen dituen gimnastikako diziplina; ariketak musikaz lagunduta egiten dira, bakarka nahiz taldeka, eta soka, uztaia, baloia, mazoak edo xingola erabiltzen dira. Jatorrian emakumeen diziplina izan den arren, azken urteotan gizonezkoak ere aritzen dira gimnastika erritmikoan.es gimnasia rítmica

186gimnastikako aparatu (4)Gimnastika artistikoan, ariketak egiteko erabiltzen diren tresnetako bakoitza. Emakumeetan paralelo asimetrikoak, oreka­barra, jauzi­zaldia eta zorua bereizi ohi dira, eta gizonezkoetan, berriz, jauzi­zaldia, barra finkoa, zaldi arkuduna, zorua, eraztunak eta paraleloak.es aparato de gimnasia

187gimnastikako taula (4)Sin. ariketen taula (4)es tabla de gimnasia; tabla de

ejercicios

188goma elastiko (4)es goma elástica

189gora egin (4)es trepar

190gorputz-adierazpen (4)es expresión corporal

191gorputzeko higiene (4)es higiene corporal

177etxeko talde (4)es equipo local

etzaneraIk. jarrera horizontal

178fantasiazko jolas (4)es juego de fantasía

179frisbee (4)es frisbee

180geldialdi (4)es parada

181gimnasio (4)Kirolarien entrenamendurako beharrezkoak diren gimnastikako tresnekin hornitua dagoen kirol­instalazioa.es gimnasio

182gimnasta (4)es gimnasta

183gimnastika (4)Ariketa fisiko sistematizatuen bitartez gorputza arindu, malgutu eta indartzeko artea; aparatu edo tresnekin nahiz gabe egin daiteke.es gimnasia

184gimnastika artistiko (4)Gimnastikako diziplina, hainbat aparatutan ariketak egitean datzana.es gimnasia artística

25

Gorputz Hezkuntza

199ibilaldi neurtu (4)es marcha regulada

200ibilbide (4)es recorrido; trayectoria

201ibilbideari aurrea hartu (4)es anticiparse a la trayectoria

202ibilketa atletiko (4)Lekualdatze­modalitate bat: bi oinetako batek beti egon behar du zoruarekin kontaktuan, eta, gorputzaren grabitate­zentroa bermatze­oinaren ardatzaren gainetik pasatzen den arte, zango hori ezin da belaunetik flexionatu.es marcha atlética

203igotzeko soka (4)es cuerda de trepa

204ilara (4)Sin. errenkada (4)es hilera

205imitaziozko jolas (4)es juego de imitación

206indargetze (4)es amortiguación

207iraulketa (4)Gorputz osoa bere zeharkako ardatzaren gainean lekuz aldatzea eragiten duen mugimendu zirkularra, ardatz horizontalean gertatzen dena. Aurreranzko nahiz atzeranzko iraulketa izan daiteke.es volteo

hanka-puntetanIk. oin­puntetan

192harrera (4)Sin. hartze (3)es recepción

hartzeIk. harrera

193hautazko ariketa (4)es ejercicio libre

194hegaldi (4)es vuelo

195hegaldi-fase (4)es fase de vuelo

herrestan ibiliIk. narrasean ibili

196herri-kirol jaialdi (4)es festival de deporte popular

197horma-barrak (4)Pareta baten kontra ezarritako zurezko sare­modukoa. 1 m­ko zabalera duten hiru gorputzez osatua dago, eta gorputz bakoitzak 10 maila ditu. Malgutasuna lantzeko, abdominalak egiteko edota giza gorputzaren muskulatura indartzeko erabiltzen da.es espalderas

198ibilaldi (4)Luzera eta intentsitate oso aldakorreko txango edo paseoa.es marcha

26

Gorputz Hezkuntza

215jauzi egin (4)Sin. salto egin (4)es saltar

jauzi egiteko tranpolinIk. tranpolin

216jauzi nagusi (4)Gimnastikan, gorputzaren zeharkako ardatzaren inguruan airean biraketa osoa egitean datzan ariketa; edozein aparatutan egin daiteke.es mortal; salto mortal

217jauzi nagusi bikoitz (4)es doble salto mortal

218jauzi nagusi hirukoitz (4)es triple salto mortal

219jauzi-zaldi (4)Gimnastika artistikoan, gainetik jauzi egiteko erabiltzen den gimnastikako aparatua. Larruz estalitako egurrezko gorputz bat da, altueran erregulatzeko modua ematen duten euskarrien gainean bermatua. Hainbat neurritakoa izan daitekeen arren, hauek dira lehiaketa ofizialetako neurriak: 120 cm­ko luzera, 95 cm­ko zabalera, eta 135 cm­ko altuera.es caballo de saltos; potro

220jauziak lotze (4)es enlaces de saltos

221joko (4)Lehiaketa­sistemaren edo zoriaren ondorioz irabazlea eta galtzailea sortzen dituen jarduera arautua.es juego

208itu (4)es blanco; diana

itzuliIk. bira

209itzulipurdi (4)Zeharkako ardatzaren inguruan eta eskuak, bizkarra eta burua bermatuz egindako 360º­ko biraketa. Aurrerantz nahiz atzerantz egin daiteke.es voltereta

210jarrera (4)es actitud

211jarrera (4)Sin. posizio (4)Gimnastikan gorputza ezartzeko erabiltzen diren oinarrizko moduetariko bakoitza. Gorputz­adarren, enborraren edo buruaren posizioa aldatuz, gainerako abiatzeko jarrerak sortzen dira: tente edo zutikakoa, belaunikokoa, eseritakoa, etzanekoa eta esekitakoa.es posición

212jarrera horizontal (4)Sin. etzanera (4)es posición horizontal

213jausleku (4)Sin. erortzeko hobi (4)es foso de caída

214jauzi (4)Sin. salto (4)es salto

27

Gorputz Hezkuntza

229keinu-abiadura (4)es velocidad gestual

230kirol (4)es deporte

231kirol aurreko joko (4)es juego predeportivo

232kirol-gimnastika (4)es gimnasia deportiva

233kirol-ikaskuntza (4)es aprendizaje deportivo

234kirol-instalazio (4)es instalación deportiva

235kirol-irakaskuntza (4)es enseñanza deportiva

236kirol-jai (4)es fiesta deportiva

237kirol-joko (4)Sin. kirol­jolas (3)es juego deportivo

kirol-jolasIk. kirol­joko

238kirol-pista (4)es pista deportiva; pista de deportes

239kokoriko (4)Sin. pikotxean (3)es en cuclillas

222joko-eremu (4)es espacio de juego; terreno de

juego

223jolas (4)Sin. jostaketa (3)Olgeta edo atsegin hartzea beste helbururik ez duen jarduera fisiko edo mentala, arautua nahiz arautu gabea.es juego

224jolas funtzional (4)es juego funcional

jolaslekuIk. jolastoki

225jolastoki (4)Sin. jolasleku (4)es patio de recreo

jostaketaIk. jolas

226kanpoko talde (4)es equipo visitante

katamarkaIk. lau hankan

katamarrean ibiliIk. lau hankan ibili

227keinu (4)es gesto

keinu biziIk. keinu esplosibo

228keinu esplosibo (4)Sin. keinu bizi (3)es gesto explosivo

28

Gorputz Hezkuntza

248lau hankan ibili (4)Sin. lau oinean ibili (4) ; katamarrean ibili (3)es gatear; andar a gatas

lau oinean ibiliIk. lau hankan ibili

249lehia (4)es competencia

250lehiaketa (4)es competición

251lehiazko jolas (4)es juego competitivo

lekualdaketaIk. lekualdatze

252lekualdatze (4)Sin. lekualdaketa (4)Aurrerantz, atzerantz, zeharka eta abar emandako pausoak, norabide jakin batean mugitzeko modua ematen dutenak. Ondorengoak izaten dira, normalean, gehien erabiliak: ibilketa edo ibilera; lasterketa; lau oinean ibiltzea; narrasean, herrestan edo arrastaka ibiltzea; gora egitea eta lerradura.es desplazamiento

lekualdatze-abiaduraIk. desplazamendu­abiadura

253lerraduraes deslizamiento

254lerroes fila

240koltxoneta (4)es colchoneta

241kontraeraso (4)es contraataque

korrika eginIk. lasterka egin

korrikaldiIk. lasterketa

korrikaldi suabeIk. lasterketa lasai

242lankidetza-jolas (4)es juego cooperativo

laster eginIk. lasterka egin

243lasterka egin (4)Sin. korrika egin (4) ; laster egin (3)es correr

244lasterketa (4)Sin. korrikaldi (3)es carrera

245lasterketa lasai (4)Sin. korrikaldi suabe (3)es carrera suave

246lasterketarako korridore (4)es pasillo de carrera

247lau hankan (4)Sin. katamarka (3)es a cuatro patas; en cuadripedia

29

Gorputz Hezkuntza

264mugimendu pendular (4)Sin. pendulu­mugimendu (4)es movimiento pendular

265mugimendu zirkular (4)es movimiento circular

266mugimenduen arintasun (4)es soltura de los movimientos

267mugimenduen kateamendu (4)es encadenamiento de movimientos

268nahitaezko ariketa (4)es ejercicio obligatorio

nahitako mugimenduIk. borondatezko mugimendu

269narrasean ibili (4)Sin. herrestan ibili (4) ; arrastaka ibili (4)es andar a rastras

270norabide-aldaketa (4)es cambio de dirección

271ohe elastiko (4)es cama elástica

272oin-puntetan (4)Sin. hanka­puntetan (4)es de puntillas

273oinarrizko abilezia motor (4)Sin. oinarrizko trebetasun motor (4)Bere ekintzak eraginkortasun, adimen eta trebezia­maila handiarekin egiten dituen kirolariaren kualitatea.es habilidad motriz básica; destreza

motriz básica

255luzatu (4)es estirarse

256malabarismo (4)es malabarismo; juegos malabares

257manipulazioak (4)es manipulaciones

258marruskadura (4)Kontaktuan dauden bi azalen artean sortzen den indarra. Azal bat bestearen gainean lerratzeari edota elkarren aurka biratzeari kontra egiten dio indar horrekes rozamiento

259martxan jartze (4)es puesta en acción

260mazo (4)Gimnastika erritmikoan, egurrez edo material sintetikoz egindako birla­itxurako eskuzko aparatua, luzeran 40­50 cm­koa eta pisuan gutxienez 150 g­koa.es maza

261minitramp (4)es mini­tramp

262mugikortasun-ariketa (4)es ejercicio de movilidad

263mugimendu erritmiko (4)es movimiento rítmico

30

Gorputz Hezkuntza

278partida (4)es partido; encuentro

pendulu-mugimenduIk. mugimendu pendular

279pertzepziozko trebetasun (4)es habilidad perceptiva

280pika (4)es pica

pikotxeanIk. kokoriko

281pilota (4)es pelota

282pirueta (4)Gorputzaren luzetarako ardatzaren inguruan 360º­ko bira bat edo gehiago egitean datzan ariketa gimnastikoa.es pirueta

283plantxa (4)Hanka bat jaso eta gorputza kontrako noranzkoan inklinatzean datzan ariketa gimnastikoa. Hankaren jarrera eta igoeraren arabera, izan daiteke bizkar­plantxa (hanka aurrerantz eta gorputza atzerantz), aurpegi­plantxa (gorputza aurrerantz eta hanka atzerantz) eta albo­plantxa (gorputza alde baterantz eta hanka kontrako alderantz).es plancha

oinarrizko trebetasun motorIk. oinarrizko abilezia motor

274oldar (4)es batida

275oreka-barra (4)Emakumeen gimnastika artistikoan erabiltzen den aparatua: aluminiozko barra horizontal bat da, larruz edo material sintetikoz estalia, 5 m luze eta 10 cm zabal, lurretik 1,20 m­ko altueran kokatua, eta zertxobait inklinatutako bi euskarriren gainean ezarria.es barra de equilibrio

276paralelo asimetrikoak (4)Sin. barra paralelo asimetrikoak (4)Emakumeen gimnastika artistikoan erabiltzen den aparatua: zuntz edo egurrezko bi barra dira, 2,40 m­ko luzera eta 42­48 mm­ko diametroa dutenak, elkarrekiko paraleloan eta altuera diferenteetan kokatuak, eta bina euskarri finkoren gainean bermatzen dira.es paralelas asimétricas; barras

paralelas asimétricas

277paraleloak (4)Sin. barra paraleloak (4)Gizonezkoen gimnastika artistikoan erabiltzen den aparatua: zuntz edo egur leundu, gogor eta elastikozko bi barra dira, 3,50 m­ko luzera dutenak, elkarrekiko paraleloan eta bata bestetik 42­52 cm­ra kokatuak, eta altuera erregulagarriko bina euskarriren gainean bermatzen dira.es paralelas; barras paralelas

31

Gorputz Hezkuntza

saltoIk. jauzi

salto eginIk. jauzi egin

294saltometro (4)es saltómetro

295saskiratze (4)es canastasoka igoIk. sokan gora egin

296sokan gora egin (4)Sin. soka igo (3)es trepar la soga

297sokasaltoan aritu (4)es saltar a la comba; saltar a la

cuerda

298sokasaltoko soka (4)es cuerda de saltar

299sostenguko oinarri (4)es base de sustentación

300talde-estrategia (4)es estrategia de conjunto

301talde-kirol (4)es deporte de equipo

302taldekide (4)es compañero de equipo

303tatami (4)es tatami

284plinto (4)Zenbait ariketa fisiko ikasi eta egiteko erabili ohi den aparatua, hainbat moduluz osatua: moduluak bata bestearen gainean jarriz, altuera diferenteak lortzen dira.es plinton; plinto

posizioIk. jarrera

285posizio-aldaketa (4)es permuta

286postura (4)es postura

287presionatu (4)Sin. zanpatu (3)es presionar

288proba fisiko (4)es prueba física

289progresio (4)es progresión

290pultsazioak hartu (4)Sin. taupadak hartu (3)es coger las pulsaciones

291punteria (4)es puntería

292puntuazio-sistema (4)es sistema de puntuación

293rol-banaketa (4)es reparto de roles

32

Gorputz Hezkuntza

311trostan ibili (4)es trotar

312txapelketa (4)es campeonato

313txingoka (4)es a la pata coja

314uzkurdura (4)es contracción

315uztai (4)Gimnastika erritmikoan, eskuz erabiltzeko aparatua, 80­90 cm­ko diametroa eta gutxienez 300 g­ko pisua duen egurrezko edo plastikozko eraztun batez osatua.es aro

xingolaIk. zinta

316zaldi arkudun (4)Gizonezkoen gimnastika artistikoan erabiltzen den aparatua: ohiko jauzi­zaldi estandar bat da, eta muturretatik 11 cm­ko distantziara 45­50 cm­ko altuera duten bi arku eransten zaizkio.es caballo con arcos

317zaldi-jauzi (4)es salto del potro

318zangalatrau eserita (4)es sentado a horcajadas

319zango batekin oldar egin (4)es batir con una pierna

taupadak hartuIk. pultsazioak hartu

teknika ikasteaIk. teknikaren ikaskuntza

304teknikaren ikaskuntza (4)Sin. teknika ikaste (4)es aprendizaje de la técnica

tenteko jarreraIk. zutikako jarrera

test-andanaIk. test­bateria

305test-bateria (4)Sin. test­andana (4)es batería de tests

306topaketa (4)es meeting; reunión

307tranpolin (4)Sin. jauzi egiteko tranpolin (4)Gimnastika artistikoan, hainbat tresnatara sartzeko unean kirolariaren bulkada handitzeko erabiltzen den aparatua.es trampolín; trampolín de salto

308trebetasun motor (4)es destreza motriz

309trosta (4)es trote

310trostan (4)es al trote

33

Gorputz Hezkuntza

328zintzilikatu (4)Sin. eseki (4)es suspenderse; colgarse

329zirkuitu (4)es circuito

330zirkundukzio (4)Gorputz­atal baten edo gehiagoren desplazamendu zirkularra; besoak nahiz hankak hedatuta daudela, flexio, estentsio, abdukzio, adukzio eta errotazioko mugimenduak konbinatuz lortzen da.es circunducción

331zoru (4)es suelo

332zoruko ariketa (4)es ejercicio de suelo

333zubia egin (4)es hacer el puente

334zutikako jarrera (4)Sin. tenteko jarrera (3)Ohiko ariketa gimnastikoetan erabiltzen den funtsezko jarrera, gainerako jarrera guztien abiapuntua: zutik, oinak elkarren ondoan bilduta eta zuzen, enborra zuzen, burua aurrera begira eta besoak enborrari itsatsita.es posición de firmes

320zango biekin oldar egin (4)es batir con ambas piernas

321zango flexionatu (4)es pierna flexionada

322zango-gurutzatze (4)es cruce de piernas

323zango-jaurtitze (4)es lanzamiento de la pierna

324zangoak gurutzatuta eserita (4)es sentado con piernas cruzadas

325zangokaden maiztasun (4)es frecuencia de la zancada

zanpatuIk. presionatu

326zeregin motor (4)Sin. ataza motor (4)Gorputz­hezkuntzan eta kirolean ikasleei agintzen zaizkien ariketa fisikoak; horietan, alderdi funtzional hutsez gain pertzepzio edo ezagutza­mailako bestelako helburuak ere garatu eta lantzen dira.es tarea motriz

327zinta (4)Sin. xingola (4)es cinta

34

Gorputz Hezkuntza

4. KIROL-MEDIKUNTZA

342estropezu (4)Sin. behaztopa (3)es tropezón

343fisura (4)Sin. pitzadura (3)es fisura

344gainentrenamendu (4)es sobreentrenamiento

345gainkarga (4)es sobrecarga

346gainluzatze (4)Sin. gaintiramendu (3)es sobreestiramiento

gaintiramenduIk. gainluzatze

347hezur-haustura (4)es fractura de un hueso

348hiperaktibitate (4)es hiperactividad

349hipertrofia (4)es hipertrofia

350hipopresibo (4)Sin. ariketa abdominal hipopresibo (4)es hipopresivo; ejercicio abdominal

hipopresivo

akats posturalIk. jarrerazko akats

335akidura (4)Sin. akitze (4)Muskulu batek jarduerari eusteko duen erabateko ezintasuna.es agotamiento

akitzeIk. akidura

ariketa abdominal hipopresiboIk. hipopresibo

336azterketa mediko (4)Sin. mediku­azterketa (4)es reconocimiento médico

behaztopaIk. estropezu

337bibrazio (4)es vibración

338bihurritu (iz.) (4)es esguince; torcedura

339eroriko (4)es caída

340esfortzu-proba (4)es prueba de esfuerzo

341eskoliosi (4)es escoliosis

35

Gorputz Hezkuntza

358muskulu-lesio (4)es lesión muscular

muskuluaren kontrakturaIk. kontraktura muskular

359muskuluetako arranpa (4)Sin. muskulu­kalanbre (3)es calambre muscular

pitzaduraIk. fisura

360talka (4)es choque

361tendinitis (4)es tendinitis

362zaintiratu (4)es tirón muscular; distensión

muscular

363zifosi (4)es cifosis

364zuntz-haustura (4)es rotura de fibras; desgarro

muscular

365zurruntasun (4)es rigidez

351jarrerazko akats (4)Sin. akats postural (4)es vicio postural

352kontraktura muskular (4)Sin. muskuluaren kontraktura (4)es contractura muscular

353lepoko zartako (4)es latigazo cervical

354lokadura (4)es luxación

355lordosi (4)es lordosis

356masaje (4)Muskuluak igurtzi, estutu edo kolpekatzean datzan praktika terapeutikoa. Muskuluak egoera hoberenean mantentzeko, nahiz tonifikatu, erlaxatu edota lesio baten ondotik suspertu eta egoera normala berreskuratzeko egin ohi da.es masaje

mediku-azterketaIk. azterketa mediko

357muskulaturaren hipertonia (4)es hipertonía de la musculatura

muskulu-kalanbreIk. muskuluetako arranpa

36

Gorputz Hezkuntza

5. SASOIAN JARTZEA

374ariketa fisiko (4)es ejercicio físico

375asimilazio-ariketa (4)es ejercicio de asimilación

atsedenIk. atsedenaldi

376atsedenaldi (4)Sin. atseden (4)Entrenamenduetan, gorputz­ eta kirol­jarduerarik gabeko tartea. Atseden­garaiak saioen arteko erregenerazio­maila bizkortzen du, nekea arinduz, segidan karga edo esfortzu handiagoak egitea ahalbidetzen du, eta lesioak agertzeari aurrea hartzeko modua ematen digu.es reposo

aurkakotasun-kirolIk. aurkakotasuneko kirol

377aurkakotasuneko kirol (4)Sin. aurkakotasun­kirol (4)es deporte de oposición

378beroketa (4)Sin. berotze (4)Ariketa­saio baten aurretik egiten den jarduera fisikoa, intentsitate ertain edo moderatukoa, ondoren egingo diren lan gogorragoetarako prestatzeko gorputza.es calentamiento

berotzeIk. beroketa

3663. adinekoentzako gimnastika (4)es gimnasia para la 3ª edad

367aerobic (4)Hogei bat minutuz gutxienez, modu erritmiko, jarraitu eta atseginean egindako ariketa­konbinazioen seriea. Aerobic hitzak, berez, «oxigenoarekin» esan nahi du; edozein jarduera aerobikok gizabanakoari dakarkion ahaleginak oxigenoa erabiltzea eskatzen du energia lortzeko, eta horrek gorputzaren arnas eta bihotz­gaitasuna hobetzeko modua ematen du.es aerobic

368aisialdiko jarduera (4)Sin. olgeta­jarduera (3)es actividad recreativa

369aisialdiko kirol (4)es deporte recreativo

370aplikazio-ariketa (4)es ejercicio de aplicación

371aquafitness (4)es aquafitness

372aquagym (4)Sin. uretako gimnastika (3)es aquagym

373aquarunning (4)es aquarunning

37

Gorputz Hezkuntza

386eskola-kirol (4)es deporte escolar

387fartlek (4)Metodo jarraituaren barruan sartzen den entrenamendu­modua: askotariko intentsitate, distantzia eta erritmoak txandakatzen dira etenik gabeko ahaleginaren barruan, inolako atsedenik gabe eta tartean gimnastikako ariketarik egin gabe.es fartlek

388fitness (4)Ariketa­ eta jarduera­multzoa, pertsona bati bizi­kalitate hoberena izateko modua ematea bilatzen duen egoera lantzera bideratua.es fitness

389forma fisiko (4)Sin. sasoi (4)Kirolari baten gaitasun fisiko eta psikomotorra. Prestakuntza fisiko egokia beharrezkoa da forma fisikoa hobetzeko, hau da, ariketa fisikoak ahalik eta eraginkortasun handienez egiteko eta lesioei aurrea hartzeko.es condición física; forma física

390giltzadurak askatu (4)es soltar articulaciones

391Gorputz Hezkuntza (4)es Educación Física

392Gorputz Hezkuntza Berezi (4)es Educación Física Especial

379berotze-ariketa (4)es ejercicio de calentamiento

380besoa armatu (4)es armar el brazo

circuit trainingIk. zirkuituko entrenamendu

381egoera motor (4)es situación motriz

382egokitzapen fisiko (4)Sasoi fisikoaren maila jakin bat lortzeko, mantentzeko edo hobetzeko helburuarekin egiten den entrenamendu­prozesua.es acondicionamiento físico

383entrenamendu (4)Pertsonaren gaitasun fisikoak, koordinaziokoak eta psikikoak mailarik gorenean garatzeko asmoz egiten den lan­prozesu jarraitua, kirol­errendimendu maximoa lortzera bideratua.es entrenamiento

entrenamendua zatikatzeIk. entrenamenduaren periodizazio

384entrenamenduaren periodi-zazio (4)Sin. entrenamendua zatikatze (4)es periodización del entrenamiento

385errekuperazio (4)Kirola praktikatzean esfortzu bat egin ondoren, kirolariak sasoi fisiko egokia berreskuratzea.es recuperación

38

Gorputz Hezkuntza

lankidetza-kirolIk. lankidetzako kirol

403lankidetzako kirol (4)Sin. lankidetza­kirol (4)es deporte de cooperación

404lasterketa jarraitu (4)es carrera continua

luzaketaIk. luzatze

405luzatze (4)Sin. luzaketa (3) ; tiramendu (3)Gorputz­atalak beren mugimendu­zabaltasunik handienean hedatzea, muskulatura eta giltzadurak ondorengo esfortzurako ahalik eta modurik hoberenean prestatzeko.es estiramiento

406muskuluak bigundu (4)es desentumecer músculos

407natura-inguruneko jarduerak (4)es actividades en el medio natural

408Oinarrizko Gorputz Hezkun-tza (4)es Educación Física de Base

olgeta-jardueraIk. aisialdiko jarduera

409Pilates (4)es Pilates

393Gorputz Hezkuntzako saio (4)es sesión de Educación Física

394guztiontzako kirol (4)es deporte para todos

395intentsitate baxuko gimnas-tika (4)es gimnasia de baja intensidad

396interval training (4)Esfortzuen artean atsedenaldiak tartekatuz, lana eta atsedena txandakatzen dituen entrenamendu­sistema. Horrek, ahalegin bakoitzaren ondotik nolabait errekuperatu, eta errepikapen bakoitzean nahi den intentsitatearekin lan egiteko modua ematen dio gorputzari.es interval training

397jarduera fisiko (4)es actividad física

398jazz-dantza (4)es danza­jazz

399kirol egokitu (4)es deporte adaptado

400kirol hezitzaile (4)es deporte educativo

401kirol osasungarri (4)es deporte salud

402kirol-jarduera fisiko (4)es actividad físico­deportiva

39

Gorputz Hezkuntza

414uretako errehabilitazio (4)es rehabilitación acuática

uretako gimnastikaIk. aquagym

415zirkuituko entrenamendu (4)Sin. circuit training (4)Jatorrian, modu zirkularrean ezarritako etapa edo estazioak banan­banan pasatzean datzan entrenamenduko metodoa. Gaur egun, gorputz­atalak lantzeko, askotariko ariketak egiten dira, jarraian edo txandaka, indarra eta erresistentzia aldi berean lantzeko.es circuit training; entrenamiento

en circuito

416zirkuituko lan (4)es trabajo en circuito

410prestakuntza fisiko (4)Kirol­entrenamenduaren prozesua osatzen duten zatietako bat: bere helburua kirolariaren ezaugarri fisikoak hobetzea da, ondoren errendimendu hobea lortzeko.es preparación física

sasoiIk. forma fisiko

411spinning (4)es spinning

412stretching (4)es stretching

tiramenduIk. luzatze

413trebatze (4)es adiestramiento

eUsKaRazKO aURKiBiDea

42

Gorputz Hezkuntza

aquagym, 372aquarunning, 373ariketa, 124ariketa abdominal hipopresibo, 350ariketa estatiko, 125ariketa fisiko, 374ariketen taula, 187arintasun, 30arnas hartze, 71arnas maiztasun, 31arnasbotatze, 49arnasketaren maiztasun, 31arrastaka ibili, 269artaziak egin, 126artikulazio, 5artikulazioen mugikortasun, 58asimilazio­ariketa, 375ataza motor, 326atseden, 376atsedenaldi, 376atsedeneko jarrera, 127atzeranzko itzulipurdi, 128aulki suediar, 129aurkakotasuneko kirol, 377aurkakotasun­kirol, 377aurkari, 130aurrerantz murgildu, 131aurreranzko itzulipurdi, 132automatismo, 32azelerazio, 33azterketa mediko, 336

Bbaldartasun motor, 133baloi, 134baloi medizinal, 135baloia atzerantz birarazi, 136

3. adinekoentzako gimnastika, 366

Aabdominal, 108abiadura, 26abiapuntuko jarrera, 109abiatzeko jarrera, 109adierazkortasun, 110aerobic, 367ahalegin, 172ahalmen fisikoak, 54ahoz beherako etzanera, 111ahoz gorako etzanera, 112ahuspezko etzanera, 111aireko itzulipurdi, 113aireratze, 114aisialdiko jarduera, 368aisialdiko kirol, 369akats postural, 351akidura, 335akitze, 335akrobazia, 115albo batera aldentze, 27albo­flexio, 28albo­gurpil, 116albo­iraulketa, 117albo­lekualdatze, 118albo­makurdura, 119albora makurtze, 119alboranzko desplazamendu, 118aldagela, 120alderantzizko bermatze, 121antebertsio, 29apar­gomazko bloke, 122aparatuko ariketa, 123aplikazio­ariketa, 370aquafitness, 371

43

Gorputz Hezkuntza

Ccircuit training, 415

Ddefentsa, 159desplazamendu­abiadura, 160diagonal, 161doitasun, 37

Eegite, 162egoera motor, 381egokitzapen fisiko, 382elkarrekintza, 72enbor, 3entrenamendu, 383entrenamendua zatikatze, 384entrenamenduaren periodizazio, 384epaile, 163eraginkortasun, 164eraso, 165eraztunak, 166eredu motor, 167erlaxatu, 38erlaxazio, 39eroriko, 339erorketa­fase, 168erortzeko hobi, 213erreakzio­abiadura, 169erreakzio­ahalmen, 40erreakzionatzeko gaitasun, 40

baloia aurrerantz birarazi, 137baloia botatu, 138baloia jaurti, 139baloia lurretik birarazi, 140banakako kirol, 141banku suediar, 129barra finko, 142barra paralelo asimetrikoak, 276barra paraleloak, 277begi­eskuen arteko koordinazio, 34begi­oinen arteko koordinazio, 35behaketa­erregistro, 143behaztopa, 342behe­atal, 1belauniko, 144beldurra kentzeko koltxoi, 145bermatzeko oin, 146beroketa, 378berotze, 378berotze­ariketa, 379beso egile, 147beso jaurtitzaile, 148besoa armatu, 380besoak eta zangoak txandakatze, 149besoak luzatu, 150besoak zabaldu, 150bibrazio, 337bihotz­maiztasun, 36bihotz­taupaden maiztasun, 36bihurritu, 338bira, 151bira egin, 152biraketa, 151biraketa­ardatz, 2biratu, 152bizkarra kakotu, 153borondatezko mugimendu, 154bote, 155bulkada, 156bulkada hartu, 157bulkada­fase, 158

44

Gorputz Hezkuntza

Ggainentrenamendu, 344gainkarga, 345gainluzatze, 346gaintiramendu, 346gaitasun fisikoak, 54gaitasun pertzeptiboak, 55gaitasun psikomotorrak, 56garapen motor, 57geldialdi, 180gihar, 4giltzadura, 5giltzadura­mugikortasun, 58giltzadurak askatu, 390gimnasio, 181gimnasta, 182gimnastika, 183gimnastika artistiko, 184gimnastika erritmiko, 185gimnastikako aparatu, 186gimnastikako taula, 187goi­atal, 6goma elastiko, 188gora egin, 189Gorputz Hezkuntza, 391Gorputz Hezkuntza Berezi, 392Gorputz Hezkuntzako saio, 393gorputz­adierazpen, 190gorputz­enborraren bihurdura, 59gorputz­eskema, 60gorputz­irudi, 61gorputzaren aurretik atzerako

ardatz, 7gorputzaren luzetarako ardatz, 8gorputzaren zeharkako ardatz, 9gorputzeko higiene, 191gorpuztasun, 62grabitate­zentro, 63guztiontzako kirol, 394

errekuperazio, 385errelebo, 170errendimendu, 41errenkada, 204errepikapen, 171erresistentzia aerobiko, 42erresistentzia anaerobiko, 43erresistentzia­indar, 44erretrobertsio, 45errotazio, 46eseki, 328esfortzu fisiko, 172esfortzu­proba, 340eskailera bertikal, 173eskailera horizontal, 174eskola­kirol, 386eskoliosi, 341esku nagusi, 47eskuen gaineko bermatze, 175espazio­denboren egituraketa, 48espazioaren okupazio, 176espirazio, 49estentsio, 50estimulu, 51estropezu, 342etxeko talde, 177etzanera, 212

Ffantasiazko jolas, 178fartlek, 387fisura, 343fitness, 388flexio, 52flexionatu, 53forma fisiko, 389frisbee, 179

45

Gorputz Hezkuntza

inspirazio, 71intentsitate baxuko gimnastika, 395interakzio, 72interval training, 396iraulketa, 207itu, 208itzuli, 151itzulipurdi, 209

Jjarduera fisiko, 397jarrera, 210, 211jarrera horizontal, 212jarrerazko akats, 351jausleku, 213jauzi, 214jauzi egin, 215jauzi egiteko tranpolin, 307jauzi nagusi, 216jauzi nagusi bikoitz, 217jauzi nagusi hirukoitz, 218jauzi­zaldi, 219jauziak lotze, 220jazz­dantza, 398jokabide motor, 96joko, 221joko­eremu, 222jolas, 223jolas funtzional, 224jolasleku, 225jolastoki, 225jostaketa, 223

Hhanka­puntetan, 272harrera, 192hartze, 192hautazko ariketa, 193hautemate, 94hazkunde­erritmo, 64hegaldi, 194hegaldi­fase, 195herrestan ibili, 269herri­kirol jaialdi, 196hezur, 10hezur­haustura, 347hiperaktibitate, 348hipertrofia, 349hipopresibo, 350horma­barrak, 197

Iibilaldi, 198ibilaldi neurtu, 199ibilbide, 200ibilbideari aurrea hartu, 201ibili, 65ibilketa atletiko, 202igotzeko soka, 203ikuseremu, 66ikusmen­eremu, 66ikuspen periferiko, 67ilara, 204imitaziozko jolas, 205indar, 68indar esplosibo, 69indar maximo, 70indargetze, 206

46

Gorputz Hezkuntza

Llan­kargak, 75laneko kargak, 75lankidetza­jolas, 242lankidetza­kirol, 403lankidetzako kirol, 403laster egin, 243lasterka egin, 243lasterketa, 244lasterketa jarraitu, 404lasterketa lasai, 245lasterketarako korridore, 246lateralitate, 76lau hankan, 247lau hankan ibili, 248lau oinean ibili, 248lehia, 249lehiaketa, 250lehiazko jolas, 251lekualdaketa, 252lekualdatze, 252lekualdatze­abiadura, 160lepoko zartako, 353lerradura, 253lerro, 254lokadura, 354lokomozio­aparatu, 77lordosi, 355lotailu, 12luzaketa, 405luzatu, 255luzatze, 405

Kkanpoko talde, 226kartilago, 11katamarka, 247katamarrean ibili, 248keinu, 227keinu automatiko, 32keinu bizi, 228keinu esplosibo, 228keinu­abiadura, 229kirol, 230kirol aurreko joko, 231kirol egokitu, 399kirol hezitzaile, 400kirol osasungarri, 401kirol­gimnastika, 232kirol­hastapen, 73kirol­ikaskuntza, 233kirol­instalazio, 234kirol­irakaskuntza, 235kirol­jai, 236kirol­jarduera fisiko, 402kirol­joko, 237kirol­jolas, 237kirol­pista, 238kirolean haste, 73kokoriko, 239koltxoi, 240koltxoneta, 240kontraeraso, 241kontraktura muskular, 352koordinazio, 74korrika egin, 243korrikaldi, 244korrikaldi suabe, 245

47

Gorputz Hezkuntza

muskuluen elastikotasun, 85muskuluetako arranpa, 359

Nnahitaezko ariketa, 268nahitako mugimendu, 154narrasean ibili, 269natura­inguruneko jarduerak, 407neke, 86norabide­aldaketa, 270

OO2­kontsumo, 87ohe elastiko, 271oin nagusi, 88oin­puntetan, 272oinarrizko abilezia motor, 273oinarrizko gaitasun fisiko, 89Oinarrizko Gorputz Hezkuntza, 408oinarrizko trebetasun motor, 273oldar, 274olgeta­jarduera, 368oreka, 90oreka­barra, 275orientazio espazial, 91oxigeno­bolumen, 92oxigeno­kontsumo, 87oxigeno­zor, 93

Mmalabarismo, 256malgutasun, 78manipulazioak, 257marruskadura, 258martxan jartze, 259masaje, 356mazo, 260mediku­azterketa, 336mekanismo erreflexu, 79minitramp, 261motrizitate, 80mugikortasun­ariketa, 262mugimendu, 81mugimendu erritmiko, 263mugimendu pendular, 264mugimendu zirkular, 265mugimenduen arintasun, 266mugimenduen kateamendu, 267muskulaturaren hipertonia, 357muskulu, 13muskulu abduktore, 14muskulu aduktore, 15muskulu agonista, 16muskulu antagonista, 17muskulu eskeletiko, 13muskulu hurbiltzaile, 15muskulu sinergista, 18muskulu urruntzaile, 14muskulu­kalanbre, 359muskulu­lesio, 358muskulu­masa, 19muskulu­tonu, 103muskulu­uzkurdura, 82muskulu­uzkurdura isometriko, 83muskulu­uzkurdura isotoniko, 84muskulu­zuntz, 20muskuluak bigundu, 406muskuluaren kontraktura, 352

48

Gorputz Hezkuntza

Rrol­banaketa, 293

Ssalto, 214salto egin, 215saltometro, 294saskiratze, 295sasoi, 389sinergia muskular, 100soka igo, 296sokan gora egin, 296sokasaltoan aritu, 297sokasaltoko soka, 298sostenguko oinarri, 299spinning, 411stretching, 412supinazio, 101

Tt/m, 98talde­estrategia, 300talde­kirol, 301taldekide, 302talka, 360tatami, 303taupada minutuko, 98taupadak hartu, 290teknika ikaste, 304teknikaren ikaskuntza, 304tendinitis, 361

Pp/m, 98paraleloak, 277paralelo asimetrikoak, 276partida, 278pelbis­zoru, 21pendulu­mugimendu, 264pertzepzio, 94pertzepziozko trebetasun, 279pika, 280pikotxean, 239Pilates, 409pilota, 281pirueta, 282pitzadura, 343plano frontal, 22plano horizontal, 23plano sagital, 24plantxa, 283plinto, 284portaera, 95portaera motor, 96posizio, 211posizio­aldaketa, 285postura, 286presionatu, 287prestakuntza fisiko, 410proba fisiko, 288progresio, 289pronazio, 97pultsazio minutuko, 98pultsazioak hartu, 290pultsometro, 99punteria, 291puntuazio­sistema, 292

49

Gorputz Hezkuntza

Zzaintiratu, 362zaldi arkudun, 316zaldi­jauzi, 317zangalatrau eserita, 318zango batekin oldar egin, 319zango biekin oldar egin, 320zango flexionatu, 321zango­gurutzatze, 322zango­jaurtitze, 323zangoak gurutzatuta eserita, 324zangokaden luzera, 106zangokaden maiztasun, 325zanpatu, 287zeharkako plano, 23zeregin motor, 326zifosi, 363zinta, 327zintzilikatu, 328zirkuitu, 329zirkuituko entrenamendu, 415zirkuituko lan, 416zirkundukzio, 330zoru, 331zoruko ariketa, 332zubia egin, 333zuntz muskular, 20zuntz­haustura, 364zurruntasun, 365zurruntze, 107zutikako jarrera, 334

tendoi, 25tenteko jarrera, 334tentsio muskular, 102test­andana, 305test­bateria, 305tiramendu, 405tonu muskular, 103tonu postural, 104topaketa, 306tranpolin, 307trebatze, 413trebetasun motor, 308trosta, 309trostan, 310trostan ibili, 311txapelketa, 312txingoka, 313

Uuretako errehabilitazio, 414uretako gimnastika, 372uzkurdura, 314uzkurtu, 105uztai, 315

Xxingola, 327

gaztelaNiazKO aURKiBiDea

52

Gorputz Hezkuntza

armar el brazo, 380aro, 315arquear la espalda, 153arrodillado, 144articulación, 5ataque, 165automatismo, 32

Bbalón, 134balón medicinal, 135banco sueco, 129barra de equilibrio, 275barra fija, 142barras paralelas, 277barras paralelas asimétricas, 276base de sustentación, 299batería de tests, 305batida, 274batir con ambas piernas, 320batir con una pierna, 319blanco, 208bloque de espuma, 122bloque de gomaespuma, 122botar el balón, 138bote, 155brazo ejecutante, 147brazo ejecutor, 147brazo lanzador, 148

Ccaballo con arcos, 316caballo de saltos, 219

Aa cuatro patas, 247a la pata coja, 313abdominal, 108aceleración, 33acondicionamiento físico, 382acrobacia, 115actitud, 210actividad física, 397actividad físico­deportiva, 402actividad recreativa, 368actividades en el medio natural, 407adiestramiento, 413adversario, 130aerobic, 367agarrotamiento, 107agilidad, 30agotamiento, 335al trote, 310alternancia brazo­pierna, 149amortiguación, 206amplitud de la zancada, 106andar a gatas, 248andar a rastras, 269anillas, 166anteversión, 29anticiparse a la trayectoria, 201aparato de gimnasia, 186aparato locomotor, 77apoyo de manos, 175apoyo invertido, 121aprendizaje de la técnica, 304aprendizaje deportivo, 233aptitudes físicas, 54aptitudes perceptivas, 55aptitudes psicomotrices, 56aquafitness, 371aquagym, 372aquarunning, 373

53

Gorputz Hezkuntza

contrario, 130coordinación, 74coordinación óculo­manual, 34coordinación óculo­pédica, 35corporalidad, 62correr, 243cruce de piernas, 322cualidad física básica, 89cuerda de saltar, 298cuerda de trepa, 203

Ddanza­jazz, 398de puntillas, 272de rodillas, 144decúbito dorsal, 112decúbito prono, 111decúbito supino, 112decúbito ventral, 111defensa, 159deporte, 230deporte adaptado, 399deporte de cooperación, 403deporte de equipo, 301deporte de oposición, 377deporte educativo, 400deporte escolar, 386deporte individual, 141deporte para todos, 394deporte recreativo, 369deporte salud, 401desarrollo motor, 57desentumecer músculos, 406desgarro muscular, 364deslizamiento, 253despegue, 114desplazamiento, 252

caída, 339calambre muscular, 359calentamiento, 378cama elástica, 271cambio de dirección, 270caminar, 65campeonato, 312campo visual, 66canasta, 295capacidad de reacción, 40capacidades físicas, 54cargas de trabajo, 75carrera, 244carrera continua, 404carrera suave, 245cartílago, 11centro de gravedad, 63choque, 360cifosis, 363cinta, 327circuit training, 415circuito, 329circunducción, 330coger las pulsaciones, 290colchoneta, 240colchoneta quitamiedos, 145colgarse, 328compañero de equipo, 302competencia, 249competición, 250comportamiento, 95condición física, 389conducta motriz, 96consumo de O2, 87contraataque, 241contracción, 314contracción muscular, 82contracción muscular isométrica, 83contracción muscular isotónica, 84contractura muscular, 352contraerse, 105

54

Gorputz Hezkuntza

enseñanza deportiva, 235entrenamiento, 383entrenamiento en circuito, 415equilibrio, 90equipo local, 177equipo visitante, 226escalera horizontal, 174escalera vertical, 173escoliosis, 341esfuerzo físico, 172esguince, 338espacio de juego, 222espalderas, 197espiración, 49esquema corporal, 60estímulo, 51estiramiento, 405estirarse, 255estrategia de conjunto, 300estructuración espacio­temporal, 48expresión corporal, 190expresividad, 110extender los brazos, 150extensión, 50extensión hacia atrás, 45

Ffartlek, 387fase de batida, 158fase de caída, 168fase de impulso, 158fase de vuelo, 195fatiga, 86festival de deporte popular, 196fibra muscular, 20fiesta deportiva, 236fila, 254

desplazamiento lateral, 118destreza motriz, 308destreza motriz básica, 273deuda de oxígeno, 93diagonal, 161diana, 208distensión muscular, 362doble salto mortal, 217

EEducación Física, 391Educación Física de Base, 408Educación Física Especial, 392eficacia, 164eje anteroposterior del cuerpo, 7eje de rotación, 2eje longitudinal del cuerpo, 8eje transversal del cuerpo, 9ejecución, 162ejercicio, 124ejercicio abdominal hipopresivo, 350ejercicio de aplicación, 370ejercicio de asimilación, 375ejercicio de calentamiento, 379ejercicio de movilidad, 262ejercicio de suelo, 332ejercicio en aparato, 123ejercicio estático, 125ejercicio físico, 374ejercicio libre, 193ejercicio obligatorio, 268elasticidad muscular, 85en cuadripedia, 247en cuclillas, 239encadenamiento de movimientos, 267encuentro, 278enlaces de saltos, 220

55

Gorputz Hezkuntza

Hhabilidad motriz básica, 273habilidad perceptiva, 279hacer el puente, 333hacer rodar el balón, 140hacer tijeras, 126higiene corporal, 191hilera, 204hiperactividad, 348hipertonía de la musculatura, 357hipertrofia, 349hipopresivo, 350hueso, 10

Iimagen corporal, 61impulso, 156inclinación lateral, 119iniciación deportiva, 73inspiración, 71instalación deportiva, 234interacción, 72interval training, 396

Jjuego, 221, 223juego competitivo, 251juego cooperativo, 242juego de fantasía, 178juego de imitación, 205juego deportivo, 237

fisura, 343fitness, 388flexibilidad, 78flexión, 52flexión hacia delante, 29flexión lateral, 28flexionar, 53forma física, 389foso de caída, 213fractura de un hueso, 347frecuencia cardiaca, 36frecuencia de la zancada, 325frecuencia respiratoria, 31frisbee, 179fuerza, 68fuerza explosiva, 69fuerza máxima, 70fuerza resistencia, 44

Ggatear, 248gesto, 227gesto automático, 32gesto explosivo, 228gimnasia, 183gimnasia artística, 184gimnasia de baja intensidad, 395gimnasia deportiva, 232gimnasia para la 3ª edad, 366gimnasia rítmica, 185gimnasio, 181gimnasta, 182girar, 152giro, 151goma elástica, 188

56

Gorputz Hezkuntza

movilidad articular, 58movimiento, 81movimiento circular, 265movimiento pendular, 264movimiento rítmico, 263movimiento voluntario, 154músculo, 13músculo abductor, 14músculo aductor, 15músculo agonista, 16músculo antagonista, 17músculo aproximador, 15músculo esquelético, 13músculo separador, 14músculo sinergista, 18

Oocupación del espacio, 176oponente, 130orientación espacial, 91

Pp/m, 98parada, 180paralelas, 277paralelas asimétricas, 276partido, 278pasillo de carrera, 246patio de recreo, 225patrón motor, 167pelota, 281percepción, 94periodización del entrenamiento, 384

juego funcional, 224juego predeportivo, 231juegos malabares, 256juez, 163

Llanzamiento de la pierna, 323lanzar el balón, 139lanzarse hacia delante, 131lateralidad, 76latigazo cervical, 353lesión muscular, 358ligamento, 12lordosis, 355luxación, 354

Mmalabarismo, 256manipulaciones, 257mano dominante, 47marcha, 198marcha atlética, 202marcha regulada, 199marchar, 65masa magra, 4masa muscular, 19masaje, 356maza, 260mecanismo reflejo, 79meeting, 306mini­tramp, 261mortal, 216motricidad, 80

57

Gorputz Hezkuntza

Rrecepción, 192reconocimiento médico, 336recorrido, 200recuperación, 385registro de observación, 143rehabilitación acuática, 414relajación, 39relajarse, 38relevo, 170rendimiento, 41reparto de roles, 293repetición, 171reposo, 376resistencia aeróbica, 42resistencia anaeróbica, 43retroversión, 45reunión, 306rigidez, 365ritmo de crecimiento, 64rodar el balón hacia atrás, 136rodar el balón hacia delante, 137rotación, 46rotura de fibras, 364rozamiento, 258rueda lateral, 116

Ssaltar, 215saltar a la comba, 297saltar a la cuerda, 297salto, 214salto del potro, 317salto mortal, 216saltómetro, 294

permuta, 285pica, 280pie de apoyo, 146pie dominante, 88pierna flexionada, 321Pilates, 409pino, 121pirueta, 282pista de deportes, 238pista deportiva, 238plancha, 283plano frontal, 22plano horizontal, 23plano sagital, 24plano transversal, 23plinto, 284plinton, 284posición, 211posición de descanso, 127posición de firmes, 334posición de partida, 109posición horizontal, 212postura, 286potro, 219precisión, 37preparación física, 410presionar, 287progresión, 289pronación, 97prueba de esfuerzo, 340prueba física, 288puesta en acción, 259pulsaciones por minuto, 98pulsímetro, 99pulsómetro, 99puntería, 291

58

Gorputz Hezkuntza

trabajo en circuito, 416trampolín, 307trampolín de salto, 307trayectoria, 200tren inferior, 1tren superior, 6trepar, 189trepar la soga, 296triple salto mortal, 218tronco, 3tropezón, 342trotar, 311trote, 309tumbado boca abajo, 111tumbado boca arriba, 112

Vvelocidad, 26velocidad de desplazamiento, 160velocidad de reacción, 169velocidad gestual, 229vestuario, 120vibración, 337vicio postural, 351visión marginal, 67visión periférica, 67volteo, 207volteo lateral, 117voltereta, 209voltereta adelante, 132voltereta atrás, 128voltereta en el aire, 113volumen de oxígeno, 92vuelo, 194vuelta, 151

sentado a horcajadas, 318sentado con piernas cruzadas, 324separación lateral, 27sesión de Educación Física, 393sinergia muscular, 100sistema de puntuación, 292situación motriz, 381sobrecarga, 345sobreentrenamiento, 344sobreestiramiento, 346soltar articulaciones, 390soltura de los movimientos, 266spinning, 411stretching, 412suelo, 331suelo pélvico, 21supinación, 101suspenderse, 328

Ttabla de ejercicios, 187tabla de gimnasia, 187tarea motriz, 326tatami, 303tendinitis, 361tendón, 25tensión muscular, 102terreno de juego, 222tirón muscular, 362tomar impulso, 157tono muscular, 103tono postural, 104torcedura, 338torpeza motriz, 133torsión del tronco, 59

eRRefeReNtzia BiBliOgRafiKOaK

60

Gorputz Hezkuntza

BLÁZQUEZ SÁNCHEZ, D. [et al.]. Fundamentos de educación física para enseñanza primaria. Vol. I, II. Bartzelona: Inde, 1993. [La Educación Física en Reforma]

Gorputz Hezkuntzaren oinarriak Lehen Hezkuntzarako. I. eta II. libk. UZEI. Bilbo: EHU. 2003

CALQUIST, M.; AMYLONG,T. Gimnasia infantil. En busca del ritmo en la gimnasia. Buenos Aires: Paidos. 1976.

FERNANDEZ DE JAUREGI, D. Oinarrizko prestakuntza fisikoa (fitxa di-daktikoak). Debarroko Euskara eta Kirol Zerbitzuak. 2001

GALERA, A.D. Manual de Didáctica de la Educación Física. II. Bartzelona: Paidós. 2001

GENERALITAT DE CATALUNYA. Diccionari de Gimnàstica. Bartzelona: Generalitat de Catalunya; Enciclopèdia Catalana. 1992.

Diccionari general dels esports olimpics. Bartzelona: Generalitat de Catalu­nya; Enciclopèdia Catalana. 1992.

GONZALEZ ARAMENDI, J.M. Jarduera fisikoa, kirola eta bizitza. Ostoa, S.A. 2003.

JIMENEZ, F.J.; DIAZ, M. Diccionario de educación física en primaria. Huelva: Huelvako Unibertsitatea. 2001.

LAGARDERA, F. Diccionario Paidotribo de la actividad física y el deporte. Bartzelona: Paidotribo. 1999.

MUTILOA, A. Oinarrizko soin hezkuntza (fitxa didaktikoak). Debarroko Euskara eta Kirol Zerbitzuak. 2002.

PARLEBAS, P. Léxico de praxiología motriz. Bartzelona: Paidotribo. 2001

RUIZ PEREZ, L.M. Gaitasun motorra: eskolako heziketa fisikoaren ikasketa motorra ulertzeko elementuak. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza. Argitalpen Zer­bitzu Nagusia. 2002.