Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Czerwonak · Stymulanty, zwłaszcza w wysokich dawkach, mogą mieć niepoŜądane skutki dla zdrowia ... gdy inne, tak zwane dopalacze,

Załącznik nr 1 do uchwały

Nr 352/XLIII/2014

Rady Gminy Czerwonak

z dnia 20 lutego 2014r.

Gminny Program

Przeciwdziałania Narkomanii

w Gminie Czerwonak

na lata 2014 – 2017

Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Czerwonak na lata 2014–2017

2

Spis treści

Wstęp i podstawa prawna …………………………………………………………………………………………………… 3 Rozdział I Opis zjawiska występującego w Europie i Polsce na podstawie wyników badań …. 4

1. Europejski raport narkotykowy ………………………………………………………………………………………… 4 2. UŜywanie nielegalnych substancji psychoaktywnych w Polsce ………………………………… 5 3. UŜywanie alkoholu i narkotyków przez polską młodzieŜ szkolną ESPAD 2011 ……… 10 4. Konsumpcja substancji psychoaktywnych przez polską młodzieŜ szkolną –

MłodzieŜ 2010 …………………………………………………………………………………………………………………………

14

Rozdział II Opis zjawiska na poziomie lokalnym ………………………………………………………………………. 16

1. Charakterystyka gminy Czerwonak …………….…………………………………………………………………… 16 2. Diagnoza problemów dotyczących narkomanii i zagroŜenia narkomanią

dla gminy Czerwonak ……………………………………………………………………………………………….…………

17

1) Badania ankietowe wśród młodzieŜy gimnazjalnej z terenu gminy Czerwonak..

17

2) Badania ankietowe wśród dorosłych mieszkańców gminy Czerwonak ………………

24

3) Dane instytucji z terenu gminy Czerwonak ………………………………………………………………

30

Rozdział III Cele Programu ……………………………………………………………………………………………………………………… 31

1. Cel główny ……………………..……………………………………………………………………………………………………… 31 2. Cele szczegółowe ……………………………………..…………………………………………………………………………… 31

Rozdział IV Harmonogram zadań …………………………………………………………………………………………………………… 32 Rozdział V Finansowanie Programu …………………………………………………………………………………………………….. 32 Rozdział VI Monitoring i ewaluacja ………………………………………………………………………………………………………… 33


3

Wstęp

Podstawę prawną Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Czerwonak

na lata 2014 – 2017 stanowi Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii

(jt. Dz. U. z 2012r. poz. 124, ze zm.) Jest on spójny z załoŜeniami Krajowego Programu

Przeciwdziałania Narkomanii.

Zgodnie z zapisem cytowanej Ustawy, do podstawowych zadań własnych gminy naleŜą:

1) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzaleŜnionych i osób

zagroŜonych uzaleŜnieniem;

2) udzielanie rodzinom, w których występują problemy narkomanii, pomocy psychospołecznej

i prawnej;

3) prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie

rozwiązywania problemów narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieŜy, w tym prowadzenie

zajęć sportowo-rekreacyjnych dla uczniów, a takŜe działań na rzecz doŜywiania dzieci uczestniczących

w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych;

4) wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych, słuŜących

rozwiązywaniu problemów narkomanii;

5) pomoc społeczną osobom uzaleŜnionym i rodzinom osób uzaleŜnionych dotkniętym ubóstwem

i wykluczeniem społecznym i integrowanie ze środowiskiem lokalnym tych osób z wykorzystaniem

pracy socjalnej i kontraktu socjalnego.

Kierunki działań zaplanowane do realizacji dla samorządów w Krajowym Programie Przeciwdziałania

Narkomanii na lata 2011-2016, wskazują, iŜ zadania lokalne powinny obejmować następujące

obszary: profilaktykę; leczenie, rehabilitację i reintegrację osób uzaleŜnionych; ograniczanie szkód

zdrowotnych i społecznych; badanie i monitoring.

GPPN w gminie Czerwonak jest zgodny z załoŜeniami Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania

Narkomanii dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2010 – 2014 oraz wpisany w Gminną Strategię

Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2009 – 2014.


Rozdział I

OPIS ZJAWISKA WYSTĘPUJĄCEGO W EUROPIE I POLSCE NA PODSTAWIE WYNIKÓW

BADAŃ

1. EUROPEJSKI RAPORT NARKOTYKOWY 1

Podstawowe cechy sytuacji narkotykowej w Europie utrzymywały się w ostatnich latach

na stosunkowo stabilnym poziomie. Jednak bezrobocie wśród młodzieŜy i ograniczenie usług mogą

doprowadzić do ponownego pojawienia się „starych” problemów. Ponadto pojawiają się nowe

narkotyki syntetyczne i wzory uŜywania zarówno na rynku narkotyków nielegalnych,

jak i w kontekście substancji niekontrolowanych.

Dzisiejszy rynek narkotyków wydaje się być bardziej płynny i dynamiczny, jak równieŜ mniej

skoncentrowany na substancjach pochodzenia roślinnego, dostarczanych z daleka na rynki

konsumenckie Europy. WaŜnymi czynnikami stymulującymi tę sytuację są globalizacja i osiągnięcia

technologii informacyjnej. Zmieniają się wzory uŜywania narkotyków w krajach o niskich i średnich

dochodach, co moŜe równieŜ wpływać na przyszłe problemy narkotykowe Europy. Pojawia się coraz

więcej problemów za sprawą Internetu, który słuŜy zarówno jako mechanizm szybkiego

upowszechniania się nowych tendencji, jak i rozkwitający anonimowy rynek o ogólnoświatowym

zasięgu. Stwarza on nowe powiązania między uŜywaniem a podaŜą narkotyków. Oferuje teŜ jednak

moŜliwości znalezienia innowacyjnych sposobów leczenia oraz działań interwencyjnych

ukierunkowanych na profilaktykę i redukcję szkód.

Tendencje uŜywania substancji

UŜywanie konopi indyjskich w Europie, mimo pewnych malejących tendencji, utrzymuje się

na wysokim poziomie, a rynek obrotu tą substancją jest duŜy i stosunkowo mocny. WaŜną rolę

odgrywa obecnie marihuana, niekiedy o duŜej sile działania, jak równieŜ pojawienie się w ostatnich

czasach syntetycznych produktów na wzór konopi indyjskich. Obie te zmiany są potencjalnie

niepokojące z punktu widzenia zdrowia publicznego. Obecnie w Europie narkotyk ten jest drugą

najczęściej zgłaszaną substancją w przypadku osób rozpoczynających specjalistyczne leczenie

uzaleŜnienia od narkotyków. Mimo, Ŝe większość osób rozpoczynających leczenie to męŜczyźni i osoby

stosunkowo młode, coraz częściej zauwaŜa się równieŜ problemy zgłaszane przez osoby długotrwale

uŜywające tego narkotyku. Konopie indyjskie to równieŜ narkotyk dzielący opinię publiczną.

Obecne wskaźniki dowodzą malejącej tendencji zarówno w kategoriach uŜywania heroiny, jak

i dostępności tego narkotyku. Spada liczba osób uŜywających heroiny i podejmujących leczenie

z powodu jej uŜywania po raz pierwszy. Leczenie z uzaleŜnienia od heroiny dotyczy aktualnie

starzejącej się populacji. W ostatnich latach zmalała równieŜ liczba zgonów związanych z opioidami.

1 Europejski raport narkotykowy. Tendencje i osiągnięcia, Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków

i Narkomanii 2013


5

Problemy z uŜywaniem kokainy i cracku zgłasza tylko kilka krajów. W przypadku stwierdzenia takich

problemów zbiegają się one często z problemowym uŜywaniem innych substancji, w tym heroiny.

Ogólnie ujmując, w ostatnich latach tendencję malejącą wykazują zarówno wskaźniki uŜycia kokainy,

jak i te dotyczące podaŜy.

Natomiast poznanie ogólnych tendencji w uŜywaniu syntetycznych narkotyków pobudzających

utrudnia fakt, Ŝe są one często uŜywane zamiennie – w zalezności od dostępności, ceny i dostrzeganej

„jakości”. Najpowszechniej uŜywanymi syntetycznymi narkotykami w Europie są nadal amfetamina

i ecstasy, które w pewnym stopniu konkurują z kokainą. Amfetamina to waŜny element obrazu

spoŜycia narkotyków w wielu krajach, a doŜylne uŜywanie amfetaminy to jeden z długotrwałych

problemów narkotykowych, odnotowany w wielu północnych krajach. Większość wskaźników

dotyczących amfetamin utrzymywała się na stabilnym poziomie przez dłuŜszy czas. Najnowsze dane

wskazują jednak na coraz większą dostępność metamfetaminy, wypierającej na niektórych rynkach

amfetaminę. Stymulanty, zwłaszcza w wysokich dawkach, mogą mieć niepoŜądane skutki dla zdrowia

– co roku zgłaszane są przypadki zgonów. Sprawę dodatkowo komplikuje pojawianie się na rynku

nowych substancji psychoaktywnych o nieznanej toksyczności.

W Europie występuje ich coraz, a konstruowane są tak, by naśladowały skutki narkotyków objętych

kontrolą. Niektóre substancje sprzedaje się bezpośrednio na rynku nielegalnych narkotyków, podczas

gdy inne, tak zwane dopalacze, („legal high”) są dostępne w ogólnej sprzedaŜy. Zmiany w tym

obszarze zachodzą bardzo szybko z uwagi na tempo pojawiających się nowych substancji. Wiele

produktów będących w sprzedaŜy zawiera mieszanki substancji, a brak danych farmakologicznych

i toksykologicznych stwarza problemy z przewidzeniem długoterminowych skutków dla zdrowia.

2. UśYWANIE NIELEGALNYCH SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH w Polsce – wyniki

badania z 2012 roku 2

W 2012 roku Centrum Badania Opinii Społecznej zrealizował (z Funduszu Rozwiązywania

Problemów Hazardowy) badanie na reprezentatywnej, ogólnopolskiej próbie osób w wieku 15+.

Celem badania było m.in. określenie skali zjawiska uŜywania nielegalnych substancji

psychoaktywnych, jak równieŜ próba określenia trendu rozmiarów konsumpcji nielegalnych substancji

psychoaktywnych, poprzez porównanie wyników omawianego badania z wcześniejszymi z lat 2006

i 2010.

Rozpowszechnienie uŜywania

Badanych zapytano o doświadczenia związane z uŜywaniem narkotyków. Respondenci odpowiadali

na pytania o kontakt z substancjami psychoaktywnymi w ciągu trzydziestu dni przed badaniem

(wskaźnik uŜywania bieŜącego - ang. current use), ostatnich dwunastu miesięcy (wskaźnik uŜywania

aktualnego – ang. recent use) oraz kiedykolwiek w Ŝyciu (wskaźnik eksperymentowania - ang. liftime

experience). Osoby, które zadeklarowały uŜywanie narkotyków w ciągu ostatnich 12 miesięcy

2 Serwis Informacyjny NARKOMANIA nr 1 (61) z 2013 roku


6

nazywane są okazjonalnymi uŜytkownikami, natomiast ci którzy przyznali się do kontaktu

z narkotykiem kiedykolwiek w Ŝyciu - eksperymentującymi z substancjami psychoaktywnymi.

W badaniu pytano o kaŜdy narkotyk oddzielnie, dodatkowo zadano równieŜ pytanie o uŜywanie

nie istniejącej substancji psychoaktywnej o nazwie „astrolit”.

Jeśli do zaŜywania substancji przyznały się pojedyncze osoby i tym samym odsetki badanych były

bardzo niskie (poniŜej 0,05%), do tabeli wpisywano odpowiedź „0”. JeŜeli nikt nie zadeklarował

uŜywania danej substancji wstawiano znak „-„.

Jakąkolwiek nielegalną substancję psychoaktywną uŜywało 13,7% badanych, wskaźniki dla uŜywania

aktualnego oraz bieŜącego wynoszą odpowiednio: 4,8% oraz 2,5%. Najbardziej popularną substancją

wśród badanych jest marihuana i haszysz, czyli przetwory konopi indyjskich - do kontaktów z nią

przyznało się 12,2% respondentów. Do aktualnych uŜytkowników marihuany i haszyszu (uŜywanie

narkotyków w ciągu ostatnich 12 miesięcy) zalicza się ponad 4% badanych. Wskaźniki uŜywania

marihuany i haszyszu oraz amfetaminy w przypadku ostatnich 30 dni wynoszą odpowiednio: 1,8%

oraz 0,3%.

MęŜczyźni częściej niŜ kobiety sięgają po substancje psychoaktywne i tendencję tę obserwuje się

zarówno w przypadku eksperymentowania, jak i uŜywania w ciągu ostatnich 12 miesięcy. WyŜsze

wskaźniki uŜywania wśród męŜczyzn zaobserwowano w przypadku środków halucynogennych, kokainy

oraz sterydów anabolicznych.

Oprócz płci, czynnikiem róŜnicującym uŜywanie narkotyków jest równieŜ wiek (tabela 3.) Największe

odsetki odnotowano wśród eksperymentujących z grupy 25-34 lata (23,5%). W przypadku aktualnych

i bieŜących uŜytkowników narkotyków odsetek ten jest największy w najmłodszej kohorcie wiekowej

(15-24lata) i wynosi odpowiednio: 13,0% i 6,6%.

NajwyŜsze odsetki uŜytkowników marihuany i haszyszu odnotowano w grupie wiekowej 15-24 lata

(21%). NaleŜy zaznaczyć, Ŝe wraz z wiekiem zmniejszają się odsetki uŜytkowników poszczególnych

substancji i poza marihuaną wskaźniki stosowania narkotyków nie przekraczają 3%.

Prawie co trzeci badany męŜczyzna oraz co dziesiąta kobieta do 35 roku Ŝycia uŜywali przetworów

konopi. O ile odsetek uŜytkowników marihuany w dwóch grupach wiekowych 15-24 i 25-34 lata

(odpowiednio 29,3 i 29,6 %) jest taki sam, to w przypadku amfetaminy osoby ze starszej kohorty

wiekowej (25-34 lata) przyznawały się do kontaktu z amfetaminą ponad dwukrotnie częściej i było

to 11,7 do 4,5 %.

UŜywanie w ciągu ostatniego roku

W przypadku opisywania trendów dotyczących zmian na scenie narkotykowej, bardziej uŜyteczny

jest wskaźnik aktualnego uŜywania narkotyków. Eksperymentowanie moŜe być związane

z jednorazowymi sytuacjami zaŜycia danej substancji i/lub pojedynczymi zachowaniami,

które miały miejsce nawet wiele lat przed badaniem.

Poziom rozpowszechnienia uŜywania substancji w ciągu ostatnich 12 miesięcy wśród męŜczyzn jest

wyŜszy niŜ wśród kobiet we wszystkich grupach wiekowych (tabela 7). Zarówno wśród męŜczyzn,

jak i wśród kobiet wraz z wiekiem zmniejszają się odsetki osób sięgających po substancje

psychoaktywne.


7

UŜywanie substancji psychoaktywnych wśród róŜnych grup

W tabeli 8. przedstawione zostały odsetki badanych uŜywających jakąkolwiek substancję

psychoaktywną w ciągu całego Ŝycia oraz w czasie ostatnich 12 miesięcy. Dane zestawiono według

danych demograficznych, istotnych dla analiz wzorów konsumpcji substancji psychoaktywnych.

NaleŜy podkreślić, Ŝe wyniki dotyczące ostatniego roku pokazują aktualną sytuację na scenie

narkotykowej.

Największe odsetki badanych deklarujących kontakt z nielegalnymi substancjami psychoaktywnymi

odnotowano wśród osób w wieku 25-34 (23,5%), najmniejsze zaś wśród najstarszej kohorty

(55-64 lata: 3,8%). Wysoki odsetek badanych sięgających po substancję psychoaktywne odnotowano

równieŜ wśród grupy 15-24 latków: 22,6%. W przypadku aktualnego uŜywania, najwyŜsze odsetki

obserwuje się w najmłodszej kohorcie wiekowej (15-24 lata – 13%), najniŜsze zaś – podobnie

jak w przypadku eksperymentowania – wśród najstarszych respondentów (55-64 lata – 1%).

UŜywanie narkotyków to głównie problem duŜych miast – zarówno w przypadku eksperymentowania,

jak i uŜywania aktualnego. Narkotyki najmniej popularne były na obszarach wiejskich.

Wyniki badania pokazują, Ŝe uŜywanie substancji wiąŜe się równieŜ z poziomem wykształcenia.

NajwyŜszymi wskaźnikami uŜywania narkotyków charakteryzują się osoby z wyŜszym wykształceniem

(19,9%) oraz gimnazjaliści (19,6%). Najrzadziej po narkotyki sięgały osoby z wykształceniem

podstawowym (5,6%). W przypadku aktualnego uŜywania narkotyków najwyŜsze wskaźniki uŜywania

substancji psychoaktywnych obserwuje się w przypadku osób z wykształceniem gimnazjalnym

(11,7%).

Analiza danych pokazuje, Ŝe po narkotyki najczęściej sięgają uczniowie i studenci (21,3%),

w mniejszym stopniu osoby pracujące (15,3%) oraz bezrobotni (13,6%). Najmniejszy odsetek

badanych odnotowano wśród rencistów i emerytów (3,9%). Podobne wyniki obserwuje się

w przypadku okazjonalnego uŜywania narkotyków. Z tabeli wynika, iŜ najwyŜszymi wskaźnikami

odpowiedzi charakteryzują się uczniowie i studenci (13,3%), bezrobotni (5,7%) oraz osoby pracujące

(4%), najniŜszymi zaś emeryci i renciści (1%).

Po narkotyki najczęściej sięgają respondenci z kategorii „kawalerowie i panny”, a najniŜsze wskaźniki

rozpowszechnienia obserwuje się wśród wdowców.

Zmienną róŜnicującą była równieŜ ocena sytuacji materialnej. Osoby określające swoją sytuację jako

dobrą lub raczej dobrą częściej przyznawali się do kontaktu z substancjami psychoaktywnymi

– równieŜ w przypadku uŜywania narkotyków w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Odsetki te były o jedną

trzecią wyŜsze od wskaźników obserwowanych w grupie osób oceniających swoją sytuację jako złą

(10,2%-11,5%).

W badaniu zadano takŜe pytanie o udział w praktykach religijnych. NajwyŜsze odsetki uŜywania

odnotowano wśród osób, które w ogóle nie uczestniczą w praktykach religijnych - w tej grupie

co trzecia badana osoba deklarowała kontakt z narkotykami (29,9%). Wśród badanych,

którzy uczestniczą w praktykach religijnych kilka razy w tygodniu wskaźniki te są dziesięciokrotnie

niŜsze i wynoszą 2,9%. Co czwarty badany określający się jako niewierzący deklarował kontakt


8

z substancjami w ciągu ostatniego roku. Wśród osób głęboko i raczej wierzących odsetki te wynosiły

odpowiednio 2,4% oraz 3,5%. Podobnie jak w przypadku eksperymentowania, osoby uczestniczące

w praktykach religijnych raz lub kilka razy w tygodniu, charakteryzowały się niŜszymi wskaźnikami

uŜywania narkotyków (2%). Odsetki respondentów nie uczestniczących w praktykach religijnych

są sześciokrotnie wyŜsze i wynoszą 12,8%.

Tabela 1. UŜywanie narkotyków w ciągu całego Ŝycia wg danych demograficznych (2012 r.) (%).

POLSKA KIEDYKOLWIEK

W

śYCIU

W CZASIE

OSTATNICH 12

MIESIĘCY

Ogółem 13,7% 4,8%

Kobieta 7,8% 2,3%

MęŜczyzna 19,9% 7,5%

Wiek

15-24 22,6% 13,0%

25-34 23,5% 7,2%

35-44 11,6% 2,0%

45-54 5,5% 0,8%

55-64 3,8% 1,0%

Wielkość miejscowości

wieś 8,1% 3,1%

miasto do 19 999 mieszkańców 17,5% 5,3%

miasto od 20 000 do 49 000 mieszkańców 15,5% 5,4%




miasto powyŜej 500 000 mieszkańców 26,9% 10,7%

Wykształcenie:

nieukończone podstawowe lub bez wykształcenia podstawowego

0,0% 0,0%

podstawowe 5,6% 2,9%

gimnazjalne 19,6% 11,7%

zasadnicze zawodowe 7,5% 1,7%

średnie niepełne 16,9% 8,8%

średnie 16,7% 5,2%

policealne lub pomaturalne 9,0% 2,7%

wyŜsze 19,9% 5,6%

Status zawodowy (poziom istotności < 0,000):

praca zawodowa 15,3% 4,0%


9

rencista, emeryt 3,9% 1,0%

uczeń, student 21,3% 13,3%

gospodyni domowa 4,3% 0,0%

bezrobotny 13,6% 5,7%

niepracujący z innych powodów 6,3% 2,1%

Stan cywilny (poziom istotności < 0,000)

kawaler/panna 23,4% 11,5%

Ŝonaty/męŜatka (takŜe Ŝyjącym w stałym, rodzinnym związku partnerskim, ale bez

ślubu) 9,1% 1,5%

rozwiedziony(a) (w separacji) 13,2% 3,3%

wdowiec/wdowa 0,8% 0,8%

Miejsce wychowania respondenta

w mieście 17,2% 5,9%

na wsi 8,1% 3,1%

Ocena sytuacji materialnej (poziom istotności < 0,000):

bardzo dobra 17,% 8,9%

raczej dobra 18,4% 7,4%

średnia 11,8% 3,4%

raczej zła 10,2% 3,9%

bardzo zła 11,5% 3,8%

trudno powiedzieć 6,7% 0,0%

Udział w praktykach religijnych (poziom istotności < 0,000):

tak, zazwyczaj kilka razy w tygodniu 2,9% 1,9%

tak, raz w tygodniu 6,8% 1,9%

tak, przeciętnie 1 lub 2 razy w miesiącu 13,5% 4,6%

tak, kilka razy w roku 19,8% 6,5%

w ogóle w nich nie uczestniczę 29,9% 12,8%

odmowa odpowiedzi 7,7% 7,7%

Stosunek do wiary (poziom istotności < 0,000):

głęboko wierząca 7,1% 2,4%

raczej wierząca 11,9% 3,5%

raczej niewierząca 42,9% 18,4%

całkowicie niewierząca 43,9% 25,2%

odmowa odpowiedzi 16,7% 16,7%

Wyniki z 2012r. na tle wcześniejszych pomiarów

W 2010r. odnotowano najwyŜsze odsetki uŜytkowników wszystkich substancji. W przypadku

uŜywania kiedykolwiek w Ŝyciu wyniki ostatniego pomiaru wskazują na powrót do odsetków z 2006r.


10

Jedynie poziom uŜywania przetworów konopi zwiększył się w 2012r., niŜ w 2006 roku.

Dane dotyczące ostatnich 12 miesięcy wskazują na nieznaczny wzrost odsetków w 2012r.

w porównaniu z rokiem 2006. NaleŜy być jednak ostroŜnym w formułowaniu jednoznacznych

wniosków.

3. UśYWANIE ALKOHOLU I NARKOTYKÓW PRZEZ POLSKĄ MŁODZIEś SZKOLNĄ – wyniki

badania ESPAD 2011 3

W maju i czerwcu 2011 roku w ramach międzynarodowego programu „European School Survey

Project on Alcohol and Drugs” (ESPAD) zrealizowano audytoryjne badanie ankietowe dotyczące

eksperymentalnego i okazjonalnego uŜywania substancji psychoaktywnych przez polską młodzieŜ.

Badanie przeprowadzono na próbie reprezentatywnej uczniów klas trzecich szkół gimnazjalnych

(wiek: 15–16 lat) oraz klas drugich szkół ponadgimnazjalnych (wiek: 17–18 lat). Po raz pierwszy

ESPAD został zrealizowany w roku 1995, z inicjatywy Co-operation Group to Combat Drug Abuse and

Illicit Trafficking in Drugs (Pompidou Group), działającej przy Radzie Europy. Od tej pory badania

powtarzane są co cztery lata.

Picie alkoholu i palenie tytoniu

Napoje alkoholowe są najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród

młodzieŜy. ChociaŜ raz w ciągu całego swojego Ŝycia piło 87,3% uczniów z młodszej grupy i 95,2%

uczniów ze starszej grupy. Picie napojów alkoholowych jest na tyle rozpowszechnione, Ŝe w czasie

ostatnich 30 dni przed badaniem piło 57,6% 15–16-latków i 80,4% 17–18-latków. Najbardziej

popularnym napojem alkoholowym wśród młodzieŜy jest piwo, a najmniej – wino. Wysoki odsetek

badanych przyznaje się do przekraczania progu nietrzeźwości. W czasie ostatnich 30 dni przed

badaniem chociaŜ raz upiło się 21,4% uczniów z młodszej kohorty i 32,3% ze starszej grupy

wiekowej. W czasie całego Ŝycia ani razu nie upiło się tylko 51,4% uczniów młodszych i 29,7%

uczniów starszych.

Palenie tytoniu jest zachowaniem mniej powszechnym. ChociaŜ raz w Ŝyciu paliło 57,2%

gimnazjalistów i 70,9% uczniów ze starszej grupy. W czasie ostatnich 30 dni przed badaniem paliło

29,8% uczniów z grupy młodszej i 41,9% ze starszej. Zarówno palenie tytoniu, jak picie napojów

alkoholowych jest bardziej rozpowszechnione wśród chłopców niŜ wśród dziewcząt.

Porównanie wyników badania z 2011 roku z wynikami badań zrealizowanych w 2007 roku wykazało

brak większych zmian. W poprzednim czteroleciu (2003–2007) zaobserwowano tendencję

do spadku wskaźników uŜywania alkoholu przez młodzieŜ, po stabilizacji w latach 1999–2003

i znaczącym wzroście w latach 1995–1999.

W zakresie wskaźników picia alkoholu i palenia tytoniu w latach 1995–2007 obserwowano proces

zacierania się róŜnic między dziewczętami i chłopcami, który w ostatnim czteroleciu uległ

zahamowaniu. 3 www.cinn.gov.pl


11

UŜywanie narkotyków, leków i „dopalaczy”

Jeszcze rzadziej zdarza się przyjmowanie leków uspokajających lub nasennych bez przepisu

lekarza. Takie doświadczenia, chociaŜ raz w Ŝyciu, stały się udziałem 15,5% uczniów z młodszej

kohorty i 16,8% ze starszej kohorty. Sięganie po te leki jest bardziej rozpowszechnione wśród

dziewcząt niŜ wśród chłopców.

Zgodnie z oczekiwaniami, wyniki badania wskazują na znacznie niŜszy poziom rozpowszechnienia

uŜywania substancji nielegalnych niŜ legalnych, szczególnie alkoholu i tytoniu. Większość badanych

nigdy po substancje nielegalne nie sięgała. Wśród tych, którzy mają za sobą takie doświadczenia,

większość stanowią osoby, które co najwyŜej eksperymentowały z marihuaną lub haszyszem. ChociaŜ

raz w ciągu całego Ŝycia uŜywało tych substancji 24,3% młodszych uczniów i 37,3% starszych

uczniów. Na drugim miejscu pod względem rozpowszechnienia wśród substancji nielegalnych jest

amfetamina – sięgnęło po nią ok. 4,6% uczniów gimnazjów i 8,3% uczniów szkół wyŜszego szczebla.

Aktualne, okazjonalne uŜywanie substancji nielegalnych (uŜywanie w czasie ostatnich 12 miesięcy),

stawia przetwory konopi równieŜ na pierwszym miejscu pod względem rozpowszechnienia. W klasach

trzecich gimnazjów tego środka uŜywa ponad 10,1% uczniów, a w klasach drugich szkół

ponadgimnazjalnych – 28,5%.

Wykres nr 1 Odsetek uczniów w wieku 15—16 lat, którzy uŜywali poszczególnych środków chociaŜ raz w Ŝyciu

W czasie ostatnich 30 dni przed badaniem 10,5% uczniów klas trzecich gimnazjów i 15,0% uczniów

klas drugich szkół ponadgimnazjalnych uŜywało marihuany lub haszyszu.

Zarówno eksperymentowanie z substancjami nielegalnymi, jak ich okazjonalne uŜywanie

est bardziej rozpowszechnione wśród chłopców niŜ wśród dziewcząt.

Wskaźniki uŜywania przetworów konopi w 2011 roku bardzo wzrosły, chociaŜ w latach 2003–2007

obserwowano stabilizację, a nawet spadek. Trzeba dodać, Ŝe w latach 1995–2003 mieliśmy

do czynienia ze wzrostem tych wskaźników.

Zmiany w rozpowszechnieniu uŜywania przetworów konopi wśród chłopców i dziewcząt nie układają

się w tak czytelną tendencję, jak w przypadku alkoholu i tytoniu, chociaŜ tu równieŜ moŜna było

zaobserwować nieznaczne zmniejszenie się róŜnic między chłopcami a dziewczętami w stosunku

do roku 1995.


12

W 2011 roku w badaniach ESPAD po raz pierwszy zapytano młodzieŜ o uŜywanie „dopalaczy”. Niemal

wszyscy respondenci słyszeli o „dopalaczach”, jednak tylko 15,3% uczniów klas trzecich gimnazjów

i 21,6% uczniów klas drugich szkół ponadgimnazjalnych było kiedykolwiek w sklepie z „dopalaczami”.

Odsetek uczniów, którzy kiedykolwiek uŜywali „dopalaczy”, jest jeszcze niŜszy (10,5% gimnazjalistów

i 15,8% uczniów szkół ponadgimnazjalnych). W czasie ostatnich 30 dni przed badaniem

po te substancje sięgało 2,5% badanych z młodszej kohorty i 2,2% ze starszej. UŜywanie „dopalaczy”

jest bardziej rozpowszechnione wśród chłopców niŜ wśród dziewcząt.

Dostępność substancji psychoaktywnych

W badaniach uwagę zwraca wysoki poziom dostępności napojów alkoholowych przejawiający się

w ocenach respondentów. Na tym tle dostępność substancji nielegalnych jest oceniana znacznie niŜej.

Spośród substancji nielegalnych najwyŜej oceniana jest dostępność przetworów konopi. Dostępność

„dopalaczy” oceniana jest przez młodszych badanych podobnie jak dostępność marihuany, zaś przez

starszych nawet nieco wyŜej.

W zakresie ocen dostępności napojów alkoholowych odnotować trzeba powolną, ale konsekwentną

pozytywną tendencję zmniejszania się odsetka uczniów określających swój dostęp jako bardzo łatwy.

Podobnie dzieje się teŜ z tytoniem. Zmniejsza się równieŜ odsetek uczniów dokonujących zakupów

takich napojów alkoholowych, jak piwo czy wino.

Postawy

Oczekiwania wobec alkoholu oraz marihuany i haszyszu, formułowane przez młodzieŜ szkolną,

odwołują się w większym stopniu do pozytywnych konsekwencji niŜ ewentualnych szkód.

Większość młodzieŜy jest dobrze zorientowana w zakresie ryzyka szkód zdrowotnych i społecznych

związanych z uŜywaniem substancji psychoaktywnych. O stopniu ryzyka, według ocen respondentów,

decyduje bardziej nasilenie uŜywania niŜ rodzaj substancji. Jednak spośród substancji nielegalnych

najmniej ryzykowne wydają się, zdaniem badanych, przetwory konopi.

Podejmowanie prób uŜywania „dopalaczy” jest traktowane jako bardzo ryzykowne przez mniejszy

odsetek badanych niŜ eksperymentowanie z marihuaną lub haszyszem, jednak gdy pytamy

o regularne uŜywanie, to wówczas młodzieŜ większe ryzyko przypisuje uŜywaniu „dopalaczy”.

W obszarze oceny ryzyka związanego z uŜywaniem substancji obserwujemy spadek odsetka badanych

przypisujących uŜywaniu substancji duŜe ryzyko. Dotyczy to szczególnie substancji nielegalnych,

a zwłaszcza przetworów konopi. Trzeba podkreślić, Ŝe w przypadku tej ostatniej substancji spada

nie tylko odsetek badanych traktujących eksperymentowanie jako bardzo ryzykowne, ale takŜe

uŜywanie okazjonalne, tzn. od czasu do czasu, a nawet regularne uŜywanie.

Gry hazardowe

W 2011 roku po raz pierwszy zapytano młodzieŜ o gry hazardowe. Około jedna trzecia

ankietowanych grała chociaŜ raz w gry hazardowe, tj. takie, gdzie stawia się pieniądze i moŜna

je wygrać. W czasie ostatnich 30 dni takie zachowanie zadeklarowało 8,9% uczniów klas trzecich

gimnazjów i 10,0% uczniów klas drugich szkół ponadgimnazjalnych. MoŜna szacować, Ŝe ok. 2%

młodzieŜy moŜe być zagroŜonych hazardem problemowym.


13

Wnioski

Wyniki badania z 2011 roku na tle wyników poprzednich edycji ESPAD skłaniają

do sformułowania kilku wniosków. Z góry trzeba je jednak opatrzyć zastrzeŜeniami, które wynikają

ze znacznej modyfikacji kwestionariusza zastosowanego w 2011 roku, co mogło mieć wpływ

na porównywalność wyników ze wskaźnikami wcześniejszych badań.

Polska młodzieŜ wedle wyników badania zrealizowanego w ubiegłym roku jest nadal bardzo zagroŜona

przez uŜywanie legalnych substancji psychoaktywnych. Doświadczenia z paleniem papierosów

ma większość badanych uczniów, przynajmniej raz dziennie pali około 20% nastolatków. Zaznacza się

tu na nowo tendencja wzrostowa. Mimo stabilizacji wskaźników, rozpowszechnienie picia wśród

nastolatków jest zbliŜone do wskaźników obserwowanych wśród dorosłych. Co prawda większość

wskaźników dotyczących substancji nielegalnych uległa zmniejszeniu, ale po spadku w roku 2007

– wzrosło rozpowszechnienie uŜywania przetworów konopi.

Wyniki uzyskane w Polsce w 2011 roku skłaniają do sformułowania wstępnej hipotezy, Ŝe spadek

wskaźników odnotowany w 2007 roku miał charakter bardziej fluktuacji losowej niŜ początku

odwrócenia tendencji wzrostowej. Inną hipotezą wyjaśniającą dynamikę wskaźników w latach 2003

–2011 mógłby być niŜszy poziom przyznawania się do uŜywania substancji nielegalnych w 2007 roku,

wynikający z klimatu politycznego w tamtym okresie, prowadzącego do większej restrykcyjności

polityki wychowawczej sytemu edukacji. Wedle tej hipotezy spadek wskaźników w 2007 roku miałby

charakter pozorny, w rzeczywistości zaś mielibyśmy do czynienia z kontynuacją trendu wzrostowego,

maskowaną niŜszym poziomem raportowania przez respondentów.

Szczególnym wyzwaniem jest wzrost rozpowszechnienia uŜywania przetworów konopi do poziomu,

który dotychczas nie był notowany w Polsce. W połączeniu z rosnącym przekonaniem młodzieŜy

o mniejszym – w porównaniu z innymi narkotykami – ryzyku szkód związanych z ich uŜywaniem,

moŜna oczekiwać dalszego wzrostu rozpowszechnienia w przyszłości. Nie moŜna wykluczyć, Ŝe grunt

pod wzrost zainteresowania przetworami konopi przygotowało upowszechnianie się „dopalaczy”,

a następnie radykalne zamknięcie do nich dostępu. Popyt na substancje psychoaktywne inne niŜ

alkohol, rozbudzony przez łatwo dostępne i reklamowane jako bezpieczne „dopalacze”,

po zablokowaniu ich podaŜy mógł skierować się na przetwory konopi. Warto dodać, Ŝe w ostatnich

latach oŜywił się ruch zwolenników legalizacji marihuany, a w debacie publicznej coraz częściej

pojawiały się głosy kwestionujące szkodliwość tej substancji.

Mimo lekkiej tendencji spadkowej, nadal zdecydowana większość nastolatków z klas trzecich

gimnazjów i ponad 80% nastolatków z klas drugich szkół ponadgimnazjalnych jest zdania, Ŝe nabycie

alkoholu jest bardzo łatwe lub dość łatwe. Zmiana tego stanu rzeczy jest szczególnie trudna

w warunkach tak bardzo rozbudowanej w Polsce sieci sprzedaŜy napojów alkoholowych.

Jej zredukowanie mogłoby wydatnie pomóc w ograniczeniu picia równieŜ wśród młodzieŜy.


14

4. KONSUMPCJA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ POLSKĄ MŁODZIEś SZKOLNĄ

– MłodzieŜ 2010 4

Badanie „Konsumpcja substancji psychoaktywnych przez młodzieŜ szkolną – MłodzieŜ 2010”

zleciło i sfinansowało Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Zostało ono zrealizowane przez

Fundację Centrum Badania Opinii Społecznej w okresie od 15 października do 15 grudnia 2010 roku.

Badano generację młodych ludzi, w większości 18-19-letnich, urodzonych na początku lat 90.

w wolnym, demokratycznym kraju. Uczyli się w systemie oświaty juŜ reformowanym – gimnazja

wprowadzono w roku 1999. Mieli około 13 lat, gdy Polska przystąpiła do Unii Europejskiej.

To ta generacja będzie w niedalekiej przyszłości rozstrzygać o pozycji gospodarczej, politycznej

i intelektualnej naszego kraju.

Badanie „MłodzieŜ 2010” przeprowadzono za pomocą metody ilościowej na ogólnopolskiej próbie

losowej 65 szkół (jedna klasa w szkole) – liceów, techników i zasadniczych szkół zawodowych. Objęto

nim 1246 uczniów.

W badaniu wzięła udział młodzieŜ uczęszczająca do ostatnich klas liceów, techników

i zasadniczych szkół zawodowych (bez szkół specjalnych), na podbudowie programowej szkoły

podstawowej lub gimnazjum. Uwzględniono równieŜ podział na cztery kategorie miejscowości:

− miasta liczące powyŜej 100 tys. mieszkańców,

− miasta liczące od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców,

− miasta liczące do 20 tys. mieszkańców,

− wieś.

W badaniach uwzględniono obszerną problematykę: domu rodzinnego i szkoły, warunków

materialnych i pracy zarobkowej, aspiracji Ŝyciowych i sposobów spędzania wolnego czasu, postaw

wobec demokracji i polityki, ale takŜe deklarowanych wartości i norm obyczajowych. Sporo miejsca

poświęcono doświadczeniom badanych z substancjami psychoaktywnymi. Po raz pierwszy podjęta

została kwestia uczestnictwa młodzieŜy w grach typu hazardowego. Powtarzalności badań

poświęconych młodzieŜy pozwala to na porównanie wyników ostatniego badania (z listopada 2010

roku) z wcześniejszymi (realizowanymi juŜ od roku 1990).

Badanie, którego wyniki są tutaj prezentowane, było realizowane od 15 października

do 15 grudnia 2010 roku, czyli tuŜ po zamknięciu sklepów z „dopalaczami”.

PODSUMOWANIE I WNIOSKI

Wyniki badania z 2008 roku wskazywały na spadek rozpowszechnienia palenia papierosów oraz

uŜywania narkotyków przez młodzieŜ szkolną. W przypadku alkoholu odsetki pijących kształtowały się

na poziomie podobnym do zanotowanego w roku 2003. Pomiar z 2010 roku pokazał, Ŝe w przypadku

większości substancji psychoaktywnych ich uŜywanie nie uległo większym zmianom od 2008 roku.

TakŜe palenie tytoniu pozostało na tym samym poziomie (23% wobec 22%).

Analizując konsumpcję alkoholu odnotowujemy porównywalne odsetki uczniów,

którzy w ciągu ostatniego miesiąca nie pili piwa (w 2008 roku – 22%, w 2010 – 24%), wina (67%

w obu pomiarach). W przypadku konsumpcji wódki spadła liczba osób niepijących (z 42% w 2008 roku

4 www.cinn.gov.pl


15

do 37% w 2010). Wzrósł natomiast (o 5 punktów) odsetek uczniów, którzy w 2010 roku deklarowali

upicie się, co spowodowało, Ŝe ten wskaźnik osiągnął poziom 45%.

Wyniki dotyczące rozpowszechnienia narkotyków wskazują na stabilizację uŜywania nielegalnych

substancji psychoaktywnych. Jedyny znaczący wzrost zaŜywania narkotyków dotyczy preparatów

z konopi oraz „dopalaczy” .

Zmniejszyła się liczba uczniów deklarujących uŜywanie narkotyków w ciągu dwunastu miesięcy

poprzedzających badanie (z 24% w roku 2003 do 15% w 2008 i 16% w 2010).

W 2010 roku pytano uczniów o uŜywanie poszczególnych substancji wymienionych w ankiecie.

Odpowiadając na tak postawione pytanie 18% badanych zadeklarowało kontakt z marihuaną, 10%

z lekami uspokajającymi i nasennymi bez przepisu lekarza, a 3% z amfetaminą w ciągu ostatniego

roku. Wyniki pokazały, Ŝe nastąpił wzrost odsetka badanych uŜywających marihuanę, a spadek

– zaŜywających leki uspokajające i nasenne oraz amfetaminę. Podobne tendencje zarejestrowano

w przypadku uŜywania narkotyków kiedykolwiek w Ŝyciu. Do zaŜywania marihuany przyznało się 36%

uczniów (w roku 2008 31%), leków – 20% (w 2008 – 22%), a amfetaminy – 7% (w 2008 – 9%).

Interpretując wyniki dotyczące uŜywania leków uspokajających i nasennych na receptę zaŜywanych

bez przepisu lekarza, naleŜy być ostroŜnym, poniewaŜ pojedyncze osoby zgłaszały jako zaŜywane leki

preparaty ziołowe. Odpowiedzi mogą być zatem przeszacowane w przypadku rozpowszechnienia

uŜywania tej substancji.

W poprzednim badaniu pojawiły się sygnały o wzroście uŜywania ecstasy. Pomiar z 2010 roku

pokazuje odwrotną sytuację – zmniejszył się odsetek uczniów sięgających po ecstasy

(z 6% do 4%). Badani proszeni o wymienienie trzech narkotyków, które zaŜywali w ciągu roku

poprzedzającego sondaŜ, w 2010 wymienili ecstasy dziesięciokrotnie rzadziej niŜ w 2008.

Mogło to być efektem pojawienia się „dopalaczy”, które były wymieniane o wiele częściej niŜ ecstasy.

Z badań wynika, Ŝe narkotyki nie są substancjami, po które sięga większość uczniów.

I nie są, jak to niekiedy przedstawiają media, sposobem spędzania wolnego czasu przez polską

młodzieŜ. Zdecydowana większość uczniów poprzestaje na eksperymentach z narkotykami. Wyjątkiem

jest marihuana i haszysz, do których uŜywania, częściej niŜ 10 razy, przyznał się co dziesiąty badany.

Analizując rozkłady odpowiedzi dotyczące preparatów z konopi naleŜy zwrócić uwagę, Ŝe ten narkotyk

jest najczęściej zaŜywany przez uczniów z miast średniej wielkości (od 20 tys. do 100 tys. ludności).

W tych miejscowościach odnotowano równieŜ najwyŜsze odsetki uczniów, którzy odpowiedzieli

na pytanie o uŜywanie jakiegokolwiek narkotyku w ciągu ostatniego roku.

Podsumowując wyniki dotyczące dostępności narkotyków naleŜy odnotować, Ŝe ostatni pomiar,

jak równieŜ wcześniejszy z 2008 roku, wskazuje na spadek dostępności substancji psychoaktywnych.

Jedynie w przypadku „dopalaczy” nastąpił wyraźny wzrost dostępności w ciągu ostatnich dwóch lat,

co było spowodowane gwałtownym rozwojem sieci sprzedaŜy (zamkniętej w październiku 2010).

JednakŜe w opinii uczniów „dopalacze” nadal były trudniejsze do zdobycia niŜ marihuana.


16

Rozdział II

OPIS ZJAWISKA NA POZIOMIE LOKALNYM

1. Charakterystyka gminy Czerwonak

Gmina Czerwonak połoŜona w województwie wielkopolskim, administracyjnie naleŜy

do powiatu poznańskiego, od południa graniczy z miastem Poznań. Charakteryzuje ją dynamiczny

rozwój gospodarczy, niski poziom bezrobocia i szybki przyrost liczby ludności.

Rysunek 1. Usytuowanie gminy Czerwonak w województwie wielkopolskim

Czerwonak jest połoŜony w bezpośrednim sąsiedztwie Poznania. Lokalizacja ta spowodowała,

Ŝe Czerwonak stał się częścią aglomeracji poznańskiej, pełniąc funkcję zaplecza mieszkaniowego

stolicy Wielkopolski, co powoduje określone konsekwencje w problemie narkomanii.

Charakterystycznymi cechami, wyróŜniającymi Czerwonak spośród gmin wiejskich są (oprócz wielkości

jej populacji) wysoki stopień urbanizacji oraz wysoka gęstość zaludnienia, wynosząca 309 osób/km2.

Nietypowy jest takŜe przemysłowo-rolniczy charakter gminy. Gmina Czerwonak to 17 wsi i trzy

osiedla. Administracyjnie dzieli się na 11 sołectw. Podział ten zaprezentowany został na rysunku 2.


17

Rysunek 2. Podział gminy Czerwonak na sołectwa

Źródło: Dane Urzędu Gminy

2. DIAGNOZA PROBLEMÓW DOTYCZĄCYCH NARKOMANII I ZAGROśENIA NARKOMANIĄ

DLA GMINY CZERWONAK

1) Badania ankietowe wśród młodzieŜy gimnazjalnej z terenu gminy Czerwonak

W październiku 2010 roku na terenie gminy Czerwonak zostało przeprowadzone badanie

ankietowe wśród młodzieŜy gimnazjalnej oraz dorosłych mieszkańców gminy Czerwonak w ramach

Europejskiego Programu Badań nad UŜywaniem Alkoholu i Środków Odurzających przez MłodzieŜ

Szkolną ESPAD (The European School Survey Project on Alkohol and Drugs). Badania realizowano

w tym roku w więcej niŜ 30 krajach europejskich. Podjęte one zostały z inicjatywy Szwedzkiej Rady

ds. Informacji o Alkoholu i Innych Środkach UzaleŜniających (CAN) i wspierane są przez Radę Europy.

Największą ich zaletą jest ujednolicona metodologia badania i standaryzowany kwestionariusz ankiety

i cykliczny charakter – tury realizowane są w odstępach czteroletnich. Instytucją koordynującą projekt

po stronie polskiej było Ministerstwo Zdrowia.

Badania te związane są z niezwykle istotnym zadaniem, które polega na monitorowaniu

natęŜenia zjawiska uŜywania alkoholu i substancji psychoaktywnych przez młodzieŜ. Nabiera

to szczególnego znaczenia w sytuacji, kiedy obserwowany jest na przestrzeni ostatnich lat w Polsce

dynamiczny trend wzrostowy w tym zakresie w porównaniu z innymi krajami europejskimi. Starano

się zatem w pierwszej kolejności określić proporcje osób nie mających kontaktu z ww. substancjami,

jak i tych stykającymi się z nimi. W ich przypadku duŜo miejsca poświęcono w analizie na określenie

nasilenia kontaktu, jego kontekst oraz uwarunkowania.


18

Natomiast celem drugiej odsłony badania z dorosłymi członkami społeczności lokalnej była

identyfikacja najwaŜniejszych problemów społecznych w świadomości mieszkańców

– przede wszystkim problemu narkomanii.

W ramach projektu badania sondaŜowego zostali przebadani uczniowie trzecich klas gimnazjów

ze szkół w Czerwonaku, Bolechowie i Koziegłowach. ZałoŜeniem przyświecającym takiemu

wyczerpującemu doborowi próby był zamiar objęcia analizą w szczególności sytuacji na tym szczeblu

edukacji. Osoby urodzone w przewaŜającej większości w r. 1995 (a więc piętnasto-szesnastolatkowie

w momencie badania) odnosiły się bowiem takŜe do swoich wcześniejszych doświadczeń. Ostatecznie

do próby badawczej zakwalifikowano 217 ankiet. Zgromadzona liczba poprawnie wypełnionych

kwestionariuszy pozwoliła na dokonywanie uogólnień na poziomie gminy Czerwonak, jeśli chodzi

o gimnazjalistów z klas trzecich, na poziomie ufności równym 95% przy maksymalnym błędzie

szacunku nie przekraczającym 3%. Oznacza to, Ŝe uzyskane wyniki z duŜym prawdopodobieństwem

mogą róŜnić się od rzeczywistych ocen w badanej populacji o nie więcej, niŜ 3%.

Jeśli natomiast chodzi o dorosłych mieszkańców gminy Czerwonak, naleŜy podkreślić,

Ŝe zbyt niska liczebność próby badawczej (47 osób) uniemoŜliwia uogólnienie wniosków na całą

społeczność lokalną (na poziomie gminy Czerwonak) a jest jedynie wycinkowym badaniem części

mieszkańców.

Badanie było realizowane techniką ankiety audytoryjnej – wypełnianej w jednym miejscu

i czasie przez większe grupy uczniów. Ankieterami były przeszkolone osoby spoza sektora edukacji.

Poza ogólnym wprowadzeniem w cele badania i instrukcję nt. wypełniania ankiety udzielały

one w razie potrzeby dodatkowych wyjaśnień na indywidualnie zgłaszane potrzeby.

Zastosowanie takiej procedury badawczej pozwoliło na zapewnienie respondentom maksimum

poczucia bezpieczeństwa i poufności odpowiedzi z uwagi na obawę identyfikacji. Było to niezwykle

istotne z punktu widzenia rzetelności uzyskiwanych wyników, poniewaŜ tematyka poruszana

w ankiecie naleŜy do draŜliwych. Dlatego teŜ badanie odbywało się bez udziału nauczyciela

prowadzącego w klasie. Co więcej, zwrot ankiet przez uczniów odbywał się przez umieszczenie ich

oraz zaklejenie w specjalnej kopercie.

Wykres nr 2 Płeć badanych Wykres nr 3 Wiek badanych


19

Wyniki pokazują, Ŝe duŜa część młodzieŜy słyszała o najbardziej popularnych narkotykach, takich jak:

marihuana lub haszysz, amfetamina, heroina, ecstasy – średnio zna je ok. 80% badanych,

a takŜe grzyby halucynogenne (65,9%) i leki uspokajające i nasenne (68,2%).

Wykres poniŜej obrazuje chęć spróbowania któregoś z w/w specyfików – 42% badanych deklaruje taką

chęć – wynik ten skłania do intensyfikacji działań profilaktycznych.

Wykres nr 4 Chęć spróbowania środka

Zdecydowana większość osób badanych deklaruje, Ŝe nigdy nie próbowała substancji

psychoaktywnych (64,1%). Zaniepokojenie moŜe budzić fakt, Ŝe w porównaniu do badań z roku 2007

odsetek ten zmniejszył się o 1,7% (75,8%). Z kolei 11,1% badanych twierdzi, Ŝe pierwszym

środkiem, jakiego próbowali były leki uspokajające lub nasenne bez zalecenia lekarza

(9,1% w roku 2007), 18,4% jako pierwszego środka spróbowali marihuany lub haszyszu

(10,6% w roku 2007).

Wiek inicjacji młodzieŜy odnośnie uŜywania narkotyków dotyczy osób w przedziale od 12-go do 14-go

roku Ŝycia. Inicjacja młodzieŜy w zakresie uŜywania alkoholu następuje niestety duŜo wcześniej

i dotyczy przede wszystkim dzieci w wieku 11-13 lat.

JeŜeli chodzi o palenie papierosów, to wyniki wskazuje nastepujący wykres:


20

Wykres nr 5 Palenie papierosów w Ŝyciu

Wyniki te są dość niepokojące (61,7% badanych wskazało na uŜywanie papierosów).

17% spośród badanej młodzieŜy nigdy w Ŝyciu nie piło Ŝadnego napoju alkoholowego. Pozostała część

młodzieŜy przyznaje się do mniej lub bardziej częstego spoŜywania alkoholu.

Spośród respondentów 51,1% badanych w ciągu ostatnich 30 dni piło piwo, 37,8% wino, 26,3%

wódkę.

Gimnazjaliści oczekują od spoŜycia alkoholu przede wszystkim ułatwienia im dobrej zabawy, poczucia

odpręŜenia, ale i zapomnienia o problemach, czy wpływu na stanie się bardziej towarzyskim. PoniŜej

prezentowany jest ranking utworzony na podstawie zagregowanych ocen prawdopodobieństwa

wystąpienia określonych skutków („prawdopodobne” i „bardzo prawdopodobne”), odnoszących się

do podanych stwierdzeń. Obrazuje on z jednej strony percepcję tej uŜywki w świadomości młodych

ludzi, ale i zarazem najczęstsze motywacje skłaniające do sięgnięcia po nią. Płeć generalnie

nie róŜnicowała badanych w zakresie postrzegania skutków spoŜycia alkoholu. Dziewczynki w zasadzie

róŜnią się od chłopców tylko tym, Ŝe oceniają jako bardziej prawdopodobne wystąpienie mdłości przy

spoŜyciu alkoholu. Analizując zestawienie naleŜy zwrócić uwagę na fakt, Ŝe charakter konsekwencji

(pozytywne vs. negatywne) dzieli ranking na dwie części – za wyjątkiem świadomości

prawdopodobieństwa „kaca” percepcja picia alkoholu ma w świadomości ogółu badanych przede

wszystkim pozytywne następstwa.

Pytania dotyczące spędzania czasu wolnego pokazują, Ŝe największą popularnością wśród

młodzieŜy cieszy się internet – 87,6% (61,4% w roku 2007) badanych korzysta z niego codziennie

oraz gry komputerowe (39,2%). Jednocześnie prawie połowa badanej młodzieŜy (65,9%) deklaruje,

Ŝe aktywnie uprawia jakiś sport przynajmniej raz w tygodniu – oznacza to, Ŝe jednak

nie cały czas wolny młodzieŜ spędza przed komputerem. Niestety młodzieŜ niechętnie czyta ksiąŜki

– poza lekturami szkolnymi 24% nie czyta nigdy innych ksiąŜek, a 29% kilka razy w roku.

77,4 % młodzieŜy deklaruje, Ŝe rodzice wiedzą o tym, gdzie spędza sobotnie wieczory (zawsze lub

zwykle). Tylko 7,8 % podaje, Ŝe rodzice nie znają zazwyczaj miejsca spędzania sobotniego wieczoru

swoich dzieci.


21

PoniŜej zamieszczono odpowiedzi na poszczególne pytania zadanie młodzieŜy w ankiecie.

Tabela nr 2 Świadomość ryzyka związanego z zaŜywaniem środka

35. Jak bardzo, Twoim zdaniem, ludzie ryzykują, Ŝe sobie zaszkodzą (zdrowotnie lub w inny sposób), jeśli: (%)

Nie wiem

Nie ma ryzyka

Małe ryzyko

Umiarkowane ryzyko

DuŜe ryzyko

Brak odp.

Palą papierosy od czasu do czasu 3,7 17,5 40,1 29,5 9,2 0

Wypijają 1 lub 2 drinki prawie codziennie

5,5 10,6 22,6 37,3 23,5 0,5

Próbują 1 lub 2 razy marihuany lub haszyszu

6,9 13,8 22,6 29,5 26,7 0,5

Próbują 1 lub 2 razy LSD 16,1 8,3 16,1 24,0 35,0 0,5

Wypijają 5 drinków lub więcej w czesie weekendu

5,1 7,4 17,1 30,9 39,2 0,5

Próbują 1 lub 2 razy amfetaminę 11,5 8,3 16,1 24,4 39,2 0,5

Próbują 1 lub 2 razy kokainy 12,9 7,4 17,1 22,1 39,6 0,9

Próbują 1 lub 2 razy GHB 18,0 7,8 13,4 20,3 39,6 0,9

Palą marihuanę lub haszysz od czasu do czasu

6,5 11,5 12,4 28,6 40,1 0,9

Próbują 1 lub 2 razy crack 15,2 5,5 16,6 20,3 41,0 1,4

Próbują 1 lub 2 razy ecstasy 16,1 5,1 16,1 20,3 41,5 0,9

Próbują 1 lub 2 razy środków wziewnych

14,7 6,9 13,4 20,3 43,8 0,9

Próbują 1 lub 2 razy narkotyki w zastrzykach

12,9 5,1 8,8 18,9 52,5 1,8

Wypijają 4 lub 5 drinków prawie codziennie

5,1 4,6 12,4 24,4 53,5 0

Wypalają co najmniej paczkę papierosów dziennie

4,6 3,2 6,5 21,7 63,6 0,5

Biorą crack regularnie 12,9 5,1 6,0 10,6 64,5 0,9

Biorą GHB regularnie 17,1 4,6 4,1 7,8 65,0 1,4

Biorą środki wziewne regularnie 13,4 4,1 5,5 11,1 65,0 0,9

Biorą LSD regularnie 14,3 3,7 5,1 10,6 65,9 0,5

Biorą ecstasy regularnie 13,8 5,1 3,2 9,2 67,3 1,4

Palą marihuanę lub haszysz regularnie

6,0 8,8 6,0 10,1 68,2 0,9

Biorą amfetaminę regularnie 12,0 3,7 5,5 8,3 70,0 0,5

Biorą kokainę regularnie 10,6 3,7 3,7 7,8 72,4 1,8

Biorą narkotyki w zastrzykach regularnie

12,0 4,1 3,2 5,5 73,7 1,4


22

Tabela nr 3 Percepcja dostępności środka

36. Jak sądzisz, gdybyś chciał zdobyć kaŜdą z następujących substancji, jak trudne byłoby to dla Ciebie? (%)

Nie

wiem NiemoŜliwe

Bardzo trudne

Dosyć trudne

Dosyć łatwe

Bardzo łatwe

Brak odp.

Papierosy 3,7 5,5 2,8 2,8 19,8 64,5 0,9

Piwo 3,7 3,2 5,1 2,8 24,0 60,4 0,9

Wino 7,8 4,6 5,1 4,6 25,8 51,2 0,9

Wódka 5,5 6,0 6,9 7,8 26,3 46,5 0,9

Substancje wziewne (klej, itp.) 20,3 13,4 11,5 12,0 12,4 28,6 1,8

Leki uspokajające lub nasenne 17,1 11,5 11,1 16,6 18,4 24,0 1,4

Marihuana lub haszysz 13,8 11,1 17,5 20,3 19,4 16,1 1,8

Sterydy anaboliczne 23,0 15,7 16,6 19,4 10,1 13,4 1,8

Polska heroina, tzw. „kompot” 25,8 17,5 18,4 13,4 10,6 12,4 1,8

Ecstasy 22,1 17,5 24,0 16,6 6,5 12,0 1,4

GHB 24,4 19,8 21,7 17,5 4,1 11,1 1,4

Amfetamina 20,7 15,7 23,0 18,9 10,1 10,1 1,4

Kokaina 22,6 17,1 23,0 17,1 8,8 10,1 1,4

Grzyby halucynogenne 23,0 17,1 22,6 17,5 8,3 10,1 1,4

Heroina 22,1 18,4 24,0 18,4 6,0 9,7 1,4

LSD lub inny środek halucynogenny

22,1 14,7 21,7 22,6 7,8 9,2 1,8

Crack 25,3 17,5 21,7 18,4 6,9 8,3 1,8

Tabela nr 4 Ocena uŜywania środków przez grupę rówieśniczą

38. Według Twojej oceny, ilu Twoich przyjaciół: (%)

Nikt Kilka osób

Sporo Większość Wszyscy Brak odp.

Pije napoje alkoholowe (piwo, wino, wódkę, itp.)

5,1 19,4 30,9 36,4 7,4 0,9

Pali papierosy 7,8 25,8 35,9 26,3 3,2 0,9

Upija się co najmniej raz w tygodniu 27,2 41,9 20,3 6,5 2,8 1,4

Pali marihuanę lub haszysz 49,3 31,3 8,3 4,6 3,2 3,2

UŜywa alkoholu razem z marihuaną jednocześnie

68,7 16,6 6,0 3,7 2,8 2,3


23

UŜywa środków wziewnych (kleju itp.) 77,0 12,0 3,7 2,8 2,3 2,3

Bierze amfetaminę 75,1 16,1 2,3 1,8 2,8 1,8

Bierze środki uspokajające lub nasenne (bez przepisu lekarza)

72,8 16,1 4,6 2,3 2,3 1,8

Bierze grzyby halucynogenne 79,3 11,1 2,8 2,3 1,8 2,8

Bierze polską heroinę, czyli tzw. "kompot" 82,5 7,8 3,7 0,9 2,8 2,3

Bierze GHB 86,6 6,0 1,4 1,4 2,3 2,3

Bierze sterydy anaboliczne 79,3 11,5 3,2 1,4 2,3 2,3

Bierze LSD lub jakiś inny halucynogen 78,8 12,9 2,3 1,8 1,8 2,3

Bierze kokainę lub crack 82,0 10,6 2,3 1,4 1,8 1,8

Bierze ecstasy 83,9 9,2 1,8 1,4 1,8 1,8

Bierze heroinę 81,6 11,5 1,8 1,4 1,8 1,8

Wykres nr 6 Fakt proponowania zaŜycia środka


24

W dalszej części badania większość młodzieŜy stwierdza, Ŝe rodzice nie akceptują uŜywania

środków psychoaktywnych i alkoholu przez ich dzieci. Niepokojącym jednakŜe jest wysoki procent

odpowiedzi wskazujących na to, Ŝe rodzice nie zorientowaliby się, gdyby ich dzieci przyjmowały takie

środki. Wynika to z małej świadomości i wiedzy rodziców o substancjach psychoaktywnych.

2) Badania ankietowe wśród dorosłych mieszkańców gminy Czerwonak

Ankiety dla osób dorosłych wypełniło 47 mieszkańców gminy Czerwonak.

Wykres nr 7 Płeć badanych

W badanej populacji mieszkańców gminy Czerwonak średnia wieku wyniosła 42 lata.

Najmłodszy respondent miał 15 lat, najstarszy 65. Zdecydowana większość badanych (95,8%)

posiada dzieci. Najwięcej respondentów ma dwoje (46,8%), a 23,4% troje dzieci. W badanej

populacji 12,8% zadeklarowało, Ŝe posiada jedno dziecko. Wśród badanych znalazły się pojedyncze

osoby, które miały czworo dzieci (6,4%), pięcioro (4,3%), a nawet sześcioro (2,1%).

Wśród respondentów przewaŜał model rodziny czteroosobowej 2+2 (40,4%). Ponad co piąta osoba

(21,3%) miała w rodzinie 5 członków, a rodzina co dziesiątej (10,6%) składała się tylko z 2 osób.

Pojedyncze jednostki zadeklarowały, Ŝe ich rodziny liczą po 7 i 11 osób, odpowiednio 4,3%

oraz 2,1%. Natomiast 8,5% ogółu nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.

Rozkład osób w rodzinie do 18 lat przedstawia się następująco: 27,7% badanych zadeklarowało,

Ŝe dwoje członków ich rodzin mieści się w tej granicy, 19,9% wskazało, Ŝe mają tylko jedną osobę

do 18 lat, a co dziesiąty z respondentów (10,6%) przyznał, Ŝe takich osób w rodzinie jest trzech.

8,5% ogółu stwierdziło, Ŝe nie mają członków rodzin w przedziale do 18 lat. Prawie 1/3 badanych

(31,9%) nie udzieliła odpowiedzi na to pytanie.


25

Wykres nr 8 Ocena waŜności problemów w Gminie Czerwonak

Respondenci spośród podanych problemów społecznych najczęściej wskazywali: picie alkoholu przez

młodzieŜ, zanieczyszczenie środowiska, bezrobocie (wykres powyŜej). Narkomania jako bardzo waŜny

problem została wskazana przez niemal 32% respondentów, (jako waŜny przez 29,8%).

Za najwaŜniejszy natomiast problem społeczny na terenie gminy Czerwonak respondenci uznali

zanieczyszczenie środowiska (27,7%). Dalej wymieniono sytuację mieszkaniową (8,5%) oraz picie

alkoholu przez młodzieŜ (6,4%).


26

Wykres nr 9 Rangowanie problemów społecznych w Gminie Czerwonak

Na pytanie o to, czy respondenci znają osoby zaŜywające narkotyki 19% odpowiedziało twierdząco,

a 75% negatywnie; 6% nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.

Zdecydowana większość badanych deklaruje, Ŝe nie uŜywała nigdy Ŝadnej z wymienionych w badaniu

substancji uzaleŜniających. Tylko dwie kategorie środków były uŜywane przez badanych: marihuana

lub haszysz oraz amfetamina. Substancji z pierwszej kategorii uŜywało 6,4% respondentów, z kolei

drugą 2,1% ogółu. Pozostałe nie zostały wskazane przez badanych jako uŜywane.

Wśród osób dorosłych większy procent respondentów wskazuje na uŜywanie środków

farmakologicznych – leków uspokajających bądź nasennych.

Wykres nr 10 Przyjmowanie leków uspokajających


27

W próbie badanych najczęstszy wiek pierwszego kontaktu z środkami uspokajającymi i nasennymi

z zalecenia lekarza mieścił się w przedziale 30-39 lat (8,5% ogółu). Nieco rzadziej po raz pierwszy

po te środki sięgali respondenci w wieku 42-45 lat (6,4% ogółu). Pierwsza styczność z tymi lekami

u osób w wieku 15-25 lat nastąpiła u 4,3% badanych. Co istotne aŜ 76,6 % respondentów

nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. Tylko jedna osoba wskazała wiek pierwszego kontaktu

z tymi lekami bez zalecenia lekarza. Pierwsza styczność z tymi substancjami nastąpiła u niej

w wieku 20 lat. Pozostałych 46 respondentów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. Częstość

uŜywania tych leków przez respondentów z zalecenia lekarza była zróŜnicowana i wahała się

w przedziale od jednego do kilkunastu razy (1-14), wskazało na to 14,9% ogółu, tylko jeden

z respondentów zadeklarował, Ŝe zaŜywał te substancje kilkadziesiąt razy (30), co stanowi 2,1%

ogółu. Na to pytanie nie odpowiedziało 83% ogółu badanych. W czasie ostatnich 12 miesięcy 6,4%

badanych zaŜywało te leki z zalecenia lekarza od 9 do 12 razy. Prawie 90% ogółu nie odpowiedziało

na to pytanie.

Kolejny wykres wskazuje na przekonania dotyczące dostępności róŜnorodnych środków

psychoaktywnych.

Wykres nr 11 Dostępność środka

Respondenci uwaŜają, Ŝe narkoman jest człowiekiem chorym – twierdzi tak 83% osób badanych.

Większość badanych mieszkańców uwaŜa równieŜ, Ŝe narkoman jest człowiekiem nieszczęśliwym


28

(66%), ale takŜe człowiekiem, któremu nie powiodło się w Ŝyciu (53,2%). Większość odpowiedzi

udzielanych przez respondentów pokazuje, Ŝe obraz narkomana w świadomości społecznej

nie jest tak negatywny, jak moŜna by sądzić. Badani podkreślają przede wszystkim

zewnętrzny aspekt przyczyn narkomanii – niezrozumienia przez otoczenie, niepowodzenia

Ŝyciowe, traktując narkomana trochę jako bardziej nieporadnego człowieka.

Wykres nr 12 Obraz narkomana

Obraz narkomana jako człowieka chorego konsekwentnie warunkuje sposoby postępowania

z taką osobą – i tutaj 80,9% badanych wskazuje, Ŝe narkomana naleŜy przede wszystkim leczyć,

a takŜe pomagać i otaczać opieką (63,8%).

Wyniki badań pokazują, Ŝe według respondentów instytucjami, które przede wszystkim powinny

zajmować się zapobieganiem narkomanii wśród młodzieŜy jest oświata – szkoły (80,9%)

oraz rodzice (78,7%).


29

Wykres nr 13 Postrzeganie skuteczności osób, instytucji

Jako najbardziej skuteczne postrzegane są działania rodziców (36,2%).

UŜywanie substancji uzaleŜniających przez młodzieŜ zostały potępione przez badanych. Zwraca uwagę

jednak fakt większej tolerancji osób dorosłych, jeŜeli chodzi o picie piwa przez młodzieŜ.

Wykres nr 14 Ocena zachowania nastolatka


30

3) Dane instytucji z terenu gminy Czerwonak

W poradniach Zespołu Lekarza Rodzinnego „Pro Familia” uzaleŜnienie od narkotyków

nie występuje w statystykach, nie są równieŜ leczeni pacjenci uzaleŜnieni od narkotyków. Z wywiadów

z pacjentami zgłaszającymi się z róŜnych powodów somatycznych wiadomo, Ŝe na terenie gminy

Czerwonak jest kilkunastu pacjentów (dane szacunkowe), których problem zazywanie narkotyków

dotyczy.

W Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej Swarzędz Filia w Czerwonaku

nie zanotowano osób objętych pomocą z powodu narkomanii. Do Poradni zgłaszają się zaniepokojeni

rodzice, którzy podejrzewają, Ŝe ich dzieci mają problem z narkotykami. Wówczas kierowani są

do specjalistycznych placówkach zajmujących się profilaktyką i leczeniem uzaleŜnień.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czerwonaku w latach 2012-2013 miał

pod opieką 6 środowisk, w których przyczyną trudnej sytuacji Ŝyciowej była narkomania.

Funkcjonariusze Komisariatu Policji w Czerwonaku w 2012 roku zatrzymali 6 osób w wieku

16-35 lat, z powodu posiadania środków odurzających. W 2013 roku odnotowano 12 przypadków osób

zatrzymanych za posiadanie środków odurzających. Były to osoby w wieku 16-40 lat.

WNIOSKI Z PRZEPROWADZONEJ DIAGNOZY

Na podstawie analizy dostępnych danych oraz dostępnych badań stwierdza się, Ŝe „Gminny

Program Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Czerwonak na lata 2014 – 2017” powinien być

kontynuacją dotychczasowych działań, czyli ukierunkowany przede wszystkim na działania profilaktyki

uniwersalnej – kierowane do młodzieŜy. Z przeprowadzonej diagnozy jednoznacznie wynika potrzeba

prowadzenia działań profilaktycznych, efektywniejszego zagospodarowania wolnego czasu,

monitorowania zjawiska związanego z narkomanią. Ponadto konieczne jest podniesienie stanu wiedzy

społeczności na temat narkomanii.


31

ROZDZIAŁ III

CELE PROGRAMU

1. Cel główny

Głównym celem Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Czerwonak na lata

2014-2017 jest:

,,Przeciwdziałanie podejmowaniu zachowań ryzykownych wśród młodzieŜy”.

Działania podejmowane w Programie nakierowane są na podwyŜszenie granicy wieku podejmowania

tych zachowań, a w następstwie ograniczenie ilości osób zaŜywających środki psychoaktywne.

2. Cele szczegółowe

Cel szczegółowy nr 1

Minimalizowanie zachowań ryzykownych dzieci i młodzieŜy.

Działania:

1. Profilaktyka i edukacja.

2. Zagospodarowanie czasu wolnego.


Podniesienie stanu wiedzy społeczności lokalnej na temat problemu zagroŜeń

związanych ze środkami psychoaktywnymi.

Działania:

1. Podnoszenie kompetencji osób dorosłych (słuŜb społecznych, rodziców, opiekunów dzieci

i młodzieŜy) dot. niebezpieczeństw związanych ze środkami psychoaktywnymi.

2. Media dla profilaktyki.


32

3. Kampanie profilaktyczne.

4. Wspieranie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, słuŜącej rozwiązywaniu

problemów narkomanii.


Planowanie strategiczne i optymalizacja działań profilaktycznych.

Działania:

1. Koordynacja działań profilaktycznych na terenie gminy

ROZDZIAŁ IV

HARMONOGRAM ZADAŃ

Harmonogram zadań, jako załącznik do niniejszego Programu, będzie ustalany co roku, a jego

zakres uzaleŜniony będzie od kwoty przewidzianej w budŜecie gminy na realizację celów niniejszego

Programu.

ROZDZIAŁ V

FINANSOWANIE PROGRAMU

Niniejszy Program będzie realizowany ze środków gminy Czerwonak, a takŜe przy współpracy

innych jednostek samorządu terytorialnego. Plan finansowy, jako załącznik do Uchwały, będzie

uchwalany co roku. Istnieje moŜliwość pozyskania dofinansowania w ramach innych mechanizmów

finansowych.


33

ROZDZIAŁ VI

MONITORING I EWALUACJA

W okresie realizacji Programu prowadzony będzie jego monitoring przez Gminny Ośrodek

Pomocy Społecznej w Czerwonaku. Raz w roku Dyrektor GOPS w Czerwonaku będzie przedstawiał

Wójtowi Gminy Czerwonak raport z monitoringu. W przypadku wystąpienia przeszkód w wykonaniu

zadań Programu konieczne będzie podjęcie działań korygujących. W takiej sytuacji dyrektor

jest zobowiązany do poinformowania Wójta Gminy Czerwonak o powyŜszych faktach

i zaproponowania właściwych poprawek do Programu.

Przewidywane ryzyka działań:

- trudności w zachęceniu rodziców do udziału w zajęciach psychoedukacyjnych (konieczne

zorganizowanie zajęć dla rodziców w porozumieniu z dyrektorami szkół oraz Radami Rodziców

w oparciu o kalendarz roku szkolnego – przy okazji szkolnych zebrań z rodzicami),

- trudności w rekrutowaniu uczestników zajęć grupowych,

- przeciwności w przyjmowaniu przez młodzieŜ zagroŜoną środowiskowo zdrowego stylu Ŝycia

(bez środków psychoaktywnych).

Istotą ewaluacji będzie zbadanie czy cele programu (główny i szczegółowe) zostały osiągnięte.

Miarą realizacji celów są wskaźniki celów wymienione w Programie. W ramach ewaluacji naleŜy

stwierdzić czy w ramach zaplanowanych i wykonanych działań prawidłowo wykorzystane zostały środki

publiczne. Ewaluacja zostanie przeprowadzona w ciągu trzech miesięcy po zakończeniu Programu.

Documents

Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Czerwonak · Stymulanty, zwłaszcza w wysokich dawkach, mogą mieć niepoŜądane skutki dla zdrowia ... gdy inne, tak zwane dopalacze,