49
GOD. LII - 1940 SVEZAK fl . NE Z AVIS N E DRZAVE HRVA T S K E U B OSNI. I H E RGEGO V IN I PRIRODNE NAUKE 6*

Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 1/49

GOD. L I I - 1940 SVEZAK fl .

GLASNIK ZEMALuiSKOG MUZEuiANEZAVISNE DRZAVE HRVATSKE U BOSNI. I HERGEGOVINI

PRIRODNE NAUKE

6*

Page 2: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 2/49

Sadrfaj

Pol i Dr. Ahmed: Nalaziste manganove rude na Ozren-planini kod Sara-

[eva (sa 3 crteza u tekstu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

P I a vs i Dr. Svetislav: Ober neue und seltene Pflanzenformen aus Mittel-

bosnien (sa 2 table i 2 slike u tekstu) . . . . . . . . . . . .

M a I y Karl: Notizzen zur Flora von Bosnien-Hercegovina (sa 3 table) ..

5-12

13-20

21-46

Page 3: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 3/49

Nalaziste manganove rude na Ozren-planini kod Sarajeva

Dr. Ahmed PoUt

UVOO

Nalaza rnangarrove rude u nasim krajevima imade II velikom broju, ali ih je

vrlo malo pobfize prouceno sa geoloskog irudarsko-privrednog stanovista. Najveci

broj tih nalaza vezan je uz mezozojske sedimente, odnosno jaspise, a samo se znade

za par njenih pojava u Bosni, koje se nalaze u krecnjacirna.Najvece inajbolje prouceno Jeziste ave rude, koje se eksploatise vee preko

pola stoljeca, nalazi se U okolini Cevljanovica, Predio na kame se nalaze njena leii-

sta, pokazao se je mnogo prostranijim nego Ii se je u prvi mah pretpostavljalo,

Ovo mangansko podrucje, eiji se centar nalazi kod Cevljanovica, pruza se na sjever,

u prekidima, do rijeke Krivaje, gdje se doUce serpentinske zone, a na istok seze u

jos rjedim pojavama do Sokoca. Sa zapadne strane ograniceno je pravom linijorn

koja ide ad Ocevlja na sjeveru do Nahoreva na jugu. Na juznu stranu ana se pro-

teze na Ozren planinu iodavde u obliku [edne vrlo isprekidane zone dopire do Stare

Hrese, sjeveroistocno ad Sarajeva.U juznom dijelu ovoga podrucja nalazi se prilican broj manganskih pojava

koje se javljaju gotovo pod jednakim okolnostima kao i ked Cevljanovica, Osim

toga istrazni radovi, koji su vodeni na Ozren planini ina Bukoviku, dali su dobre

rezultate, pa se na osnovu tih cinjenica moze naslucivati da ce izvjestan dio tih

pojava irnati isvoj ekonomski znacaj, Istins mnoga ad njih, radi slabih saobracaj-

nih prilika u tome kraju, ne mogu se za sada uzeti u obzir za istrafivanje radi

iskoristavanja, ali ih se radi toga ne srnije potcjenjivati igubiti iz vida.

Pocetkorn mjeseca jula 1939 g. irnao sam priliku vidjeti istrazne radove na

Ozren-planini itom prilikorn sam obisao i okolne pojave manganove rudace, od

kojih se jedna nalazi ria Karica Cajru, a druga kod bogumilskih grobova, istocno

od sela Vukinjace, zatim one sto Ide oko puta koji vodi od spomenutog sela na

sjever prema Kleku,

Ovi istrazni radovi, koji su strucno provedeni, dali-su u svakom pogledu zado-

voljavajuce rezultate iujedno ornogucili da se ocijeni ova rudna pojava.

Page 4: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 4/49

6 [ 2 1

Geograrskipcloza]

Spomenuto nalaziste mang anove rudace koje lezj na glavnom vrhu Ozren

pianine, a na kame su s uspjehom provedeni istr azni radovi, iako se nalazi na naj-

visern vrhu ove planine, koji je visok 1452 In, ipak je veorna podesno za eksploa-

taciju. Buduci da ono le1i na samom pianinskom grebenu, to ne postoje poteskoce

u pogledu prelaza preko njega, Osirn toga sjeverna strana ove planine, na kojo] se

nalaze i ostale pojave ove rude, sto se ovdje spominju, gravitira prerna Sickorn

potoku koji se ulijeva u rjecicu Ljubinu kod zeljeznicke stanice Srednje ria pruzi

Semlzovac-=Ivancici. Uz ova] potok izgraden je, od spomenute zeljeznicke stanice,

industrijski zeljeznicki kolosjek, na cijem se dvanaestom kilometru nalazi naseobina,

od par kuca, zvana Han Sic.

Od Haria Sica do sela Ozren, koje lezi 70 m nize ad istoimenog pJaninskog

vrha, vodi dobro odrzana rimska cesta u duzini jednog i po kilornetra.. Od ovoga

sela do samog rudista postoji dobar surnski put koji je dugacak jedva jedan kilo-

metar. Prema tome moze se reci, da je ovo leziSte manganove rude udaljeno od

zeljeznicke pruge svega 2,5 km.

Geoloski odnosaji

a) s t rat ig r a f ski

U geoloskom pogledu planina Ozren,koja lezi sjeveroistocno ad Sarajeva, po

prilici 15 krn zracne linije, izgradena je iskljucivo od sedirnenata trijasa j jure,

Medu talozinarna trtjasa zastupljena su sva tri njegova kata, Donji sacinjavaju isklju-civo kvarcni pjescenjaci (verfeski slojevi), a srednji i gornji prestavljeni su krecnja-

eima idoiomitima. Tvorevine jure, koje se sastoje uglavnom od pjescenjaka, lapora

i jaspisa (flis) nisu do danas rasclanjene, i po misljenju Katzera u njirna su zastu-

pljena sva tri njena kata,

Naslage trijasa prostiru se u sjeveroistocnom i jugozapadnom dijelu ove pla-

nine, a tvorevine jure izgraduju njen srednji idjelornicno sjeverozapadni dio. Medu

trijaskim tvorevinama najvece prostranstvo zauzimaju verfenski slojevi koji se po-

javljuju u ohliku izolovanih partija iii u formi povora izmedu krecnjaka i dolomita

gornjeg trijasa ijurskih sedimenata, flisa.

U petrografskom pogledu ovi verfenski slojevi gotovo su iskijucivo finozrnati

kvarcni pjescenjaci, medu kojima se tek tu i tarno pojavtjuju uiosc! konglornerata

ili skriljavaca, Debljina njihovih slojeva varira izrnedu 20 do 40 em, a boja im je

uglavnom sivocrvenkasta, rjede crvena,

Pored verfenskih slojeva, na sjeverozapadnoj strani ove planine, dosH su do

jaceg izrazaja sivkasto bijeli dolorniti gorojeg trijasa, medu kojima, se pojavljuju

krecnjacki ulosci. Oni se ovdje javljaju izmedu verfenskih slojeva ikrecnjal{8 koji

su mladi od njih istoje u neposredno] vezi sa jednim isa drugim. Ovi su dolorniti

bankoviti ijako isprepucali, ali se rnjestimice pojavljuju i 1 . 1 slojevirna nejednake

debljine,Krecnjaci koji su najvecim dijelom gornjotrijaske star osti, po svome prost ran-

stvu dolaze odmah iza verfenskih slojeva. Glavno njihova rasprostr anjenje nalazi se

na perifernim dijelovima ove planine, a osirn toga pojavljuju se kao manje izolovane

partije iii. uske pruge izmedu verfenskih pjescenjaka idolomite. Ovi su krecnjaci

najvecirn dijelom otvoreno bijele boje ijasno vrstani.

Page 5: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 5/49

(3 ( 7

Kao posebou vrstu medu krecnjacirna gornjeg trijasa, izlucio je E. Kittl na

svojoj geolosko] karti okoline Sarajeva, bijele i poput secera zrnate krecnjake

koji se nalaze na samom vrhu Duena. Ova vrsta krecnjaka vee po svojoj strukturi

dosta brzo podlijeze rastrozbi, koja se oeituje na taj nacin da veza rnedu pojedinirn

njihovirn zrncima oslabi, radi cega onda postaju prhki. Da li ovi krecnjaci pretstav-

Ijaju poseban nivo u nizu vapnenjackih naslag a gornjeg trijasa, Hi je to sarno fad-

jalna promjeoa lokalne naravi, tesko [e za sada reci,

Jurske naslage zadiru u ovu planinu sa zapadne strane u obliku jednog svog

ispupcenja, prelaze njen greben i spustaju se do njenih, gotovo krajnih, jugo-

istocnih obronaka, izgradujuci pretezni dio njene zapadne polovine.

Petrografske osobine ovih jcrskih sedimenata su svuda manje vise jednake,

Jedino S 1 . " : tamo javljaju facijalne razlike gdje S I l se jade razvile silisne stijene. Medu

ovim naslagama najjace suzastuplieni djelornicno krecni, a djelornicno glineni lao

pori, medu Kojima se nalaze ulozeni laporoviti skriljcl i pjescenjaci,

Ova serija slojeva, po Katzeru, pocinje ili pak sadrai katkada i vece uloske

kvarcnog kamenja (radiolariti i polujaspisi), koji se javljaju takoder i u njeno]

povJati.

Ovi se jaspisi javJjaju na podrucju Ozren pia nine u obliku uskih povora iz-

medu trijaskih i[urskih naslaga, iii u obliku grrijezda u trijaskim talozinama. Na]-

veci dio njihov nalazi se kao obrub oko Vjetrene Glave u formi nepravilneelipse,

elja duza osa tece u pravcu sjeverozapad- jugoistok. Na sjeverozapadnom dijelu ovoga

elipticnog obruba odvajaju se dva kraka, ad kojih jedan ide uglavnom prema jugo-

zapadu, a drugi koji se grana u tri dijela, proteze se u sjeverozapadnom pravcu,

Donji odvojak ovog drugog kraka ide prerna zapadu iseze, sa jednim vrlo kratkirn

prekidorn, do kate Kruske (1358). Srednji ide ad sela Kosare ispod kate 1251 izavr-

sava se sjeveroistocno od sela Razdole, Treci pak njegov ogranak polazi od istoga

sela ipruza se na sjeverozapad preko Selista,

Osirn toga izrnedu sela Klek iVille nalazi se jedan oveci kompleks istoga

karnenja.

Uz ove [aspise vezane su iskljucivo sve pojave manganove rudace u ovo] pla-

nirri injenoj blizoj i daljnjoj okolini.

b) t e k ton ski

U tektonskom pogledu medusobni odnosaj ovih naslagavsto izgraduju Ozrert-

planinu, vrlo je kompiiciran. U njima se jasno ocituju dva pravca pruzanja slojeva

koji dominiraju na njenom podrucju. U istocnorn dijelu vJada dinarski pravac, koji

je opsti za sve nase planine, a u zapadnom je doslo do punog iz.razaja prubnje

smjerom sjeverolstok-jugozapad, Ovo posljednje pruzanje stoji u vezi sa poznatom

lomnom linijorn koja ide .od Varesa na Cevljanovice i odavde dalje prema juga-

zapadu. Sva ostupanja od ova dva pravca mogu se svesti na lokalne poremecaje.Predio glavnog vrha ove planine sacinjava [ednu sinklinalu cija as tece u

smjeru sjeverozapad-jcgolstok. Kasnijirn porernecajirua, koji u manjoj iii veco]

rnjeri imaju Iokalan znacaj, ta je sinklinala pretvorena u neku vrstu horsta (profil sl. 1).

U jezgri ove sinklinale nalazi se jedna serija radiolarita koja je uklijestena

u jednom rasjedu, Ovakvih usamljeoih radiolaritnih gnijezda u tr ijaskim naslagama

Page 6: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 6/49

8 \4 j

imade oa vise rnjesta U ovome kraju, Ona se pricmjaju kao ostaei jedne navlake

koji su kasnijim tektonskim porernecajima usjeJi IIdolomite j vapnence ili pak u ver-

fenske pjescerijake.

Posve slicne pojave opisao [e Katzer u okolini Cevljanovica, U tome kraju kao

iovde u Ozren planini, javljaju se takva gnijezda redovno na rasjedima gdje su

utonuli medu starije naslage. Po njegovorn misljenju ona prestavljaju ostatke denu-

diranih [urskih sedimenata, koji su se protezali po cije!om prostoru kuda se ova

gnijezda danas nalaze, Na onim malobrojnim mjestirna, na kojirna sam mogao

posmatrati odnos ovih radiolarita spram trijanskih krecnjaka, nisarn mogao nigdje

primijetiti neku diskerdinaciju izmedu njih, Radi ovoga rni se cini vjerojatnijom ona

8W

@Ue,", ('!Hi)I

•,.

NO

Prof. sl. 1

1 sarenl lapo r], pretemo jaspisi - jura;

2 Verfenski pjescenjaci;

3 Radiolariti sa manganovom rudom - jura;

4 Zrnati krecniaci - gornji trijas,

Katzerova pretpostavka, da se ovi radiolariti nalaze danas gdje se inastali, nego Ii

ana druga po kojo] bi mogli biti navuceni na danasnja mjesta.

Medu radiolaritima sto sacinjavaju ova gnijezda sadrzaria je manganova ruda,

gotovo uvijek u toliko] rnjeri, da ju je moguce eksploatisati,

Rudistll!

U bJizoj okolini gJavnog vrha Ozren-planine nalaz: se oleo devet ovakvih usa-

mljenih gnijezda jaspisavciji se smjestaj na terenu, u vecini slucajeva,' moze lako

raspoznati. Nairne okolno karnenje, u korne leze ovi jaspisi, mnogo je elasticnije,

pa su g:il itektonski procesi u manjoj rnjeri izlomili. Usljed tog asto su ti jaspisi vise

izlornljeni voda ih lakse odnosi, pa se na rnjestima, gdje se oni nalaze, stvaraju

blaga ulegnuca koja odaju njihov polozaj. Najvece od njih nalazi se na vrhu ove pla-nine koji je visok 1452 rn. Gotovo sa svih strana obavijaju ga, vee opisani, zrnati

krecnjaci gornjeg trijasa. Jedino sa [uzne strane stoji jednim dijelom u neposrednoj

vezi sa verfenskim pjescenjacirna. Na povrsini se ono ocituje gotovo u obliku

elipse cija duza os tece malo ne u pravcu istok-zapad. Maksimalna mu duzina iz-

nosi ok0250 01, a sirina cca 80 01.

Page 7: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 7/49

[5 ] 9

Jaspisi, koji tvore avo gnijezdo pretezno su tankoslojni icrveno-smede boje,

Debljina njihovih slojeva krece se ad 3 do 5 em i vrlo rijetko kada seze do pola

metra ijako su izlomljeni u vece ili rnan]e komade ostrih bridova.

Medu tektonskim porernecajima ko]i se zapazaju na ovim jaspisima, Kao ina

ostalirn sedimentima koji ih opkoljavaju, mogu se razlikovati dvije vrste tih pore-mecaja, ito prvotni i naknadni. Prvotni se nalaze samo na istocnirn perifernim dije-

lovima rudista, a nastali su prilikom stvaranja same pianine iocituju se 1 1 dinar-

skorn pruzanju slojeva. Ova] je smjer najvecirn dijelom izmijenjen poprecnim lomo-

vima koji su doveli do stvaranja horsta.

o f -1'II

_______ olnaiuje liniiu loma

~rD

m

~

" . . . . .

""

\

\

<::)\~I \

\

\

I

L : caa f5Qm 1 ,1- - -- - ..-- - -t-------------'l...J

I V II

. . . .. . . .

" """

O rv

oIV

Skica sl, 2

Ovi kasniji poremecaji doveli su do suprotnih padova, (skica sl. 2), ali i do

rnedusobno gotovo okomitih pravaca pruzanja na pojedinim mjestima izrnedu ovih

Jaspisa iverf'enskih pjescenjaka,

Radovi koji su vodeni u svrhu Istrazivanja maogaoove rude na ovorne mjestu,

pored ostalog osvijetlili su itektonske odnosaje unutar sarnih jaspisa, Istina de-

taljna opazanja na citavorn prostoru nisu se mogla izvesti, jer su istrazn! radovi

vodeni najvecim dijetom na zapadno] strani, dok se na istocnoj nalazi samo jedan

saht (skica sl. 2). Ipak na osnovu onih pojedinacnih opazanja maze se stvoriti prj:blizno tacna slika tektonskih prilika koje tame vJadaju.

Povrsinska posmatranja tektonskih pojava U ovim jaspisima apsolutno su ne-

moguca, jer su, do blizu 4 m ispod povrsine, u tolikoj mjeri rastroseni da je nemo-

guce rna sta zapaziti, Svi zakljucci do kojih sam dosao temelje se na opazanjirna

sto sam ih prikupio u sahtovima koji su kopani priJikom istraznih radova,

Page 8: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 8/49

10 [6 1

Prusanje jaspisa uzduz ovoga rudista [e sjever- jug, a padaju na zapadrroj

strani prerna 18 hora pod uglom od 32-35°. Na istocnorn njegovorn dijelu pad se

okrece prema 6 hora pod istirn kutom. Ovo pruzanje je nastalo iz prvotnog (dinar-

skog) prUikom stvaranja horsta.

Na zapadnoj strani rudista nalaze se dva, a vjerojatno i tri ukrstena lorna,uzduz kojih su nastali porernecaji, unutar ovih jaspisa. Na prvorn spratu usahtu

hr. III jasno se zapaza jedna poprecna rasjelina koja se pruZa u pravcu istok=-za-

pad igotovo je paralelna s onom sto se nalazi izmedu krecnjaka j verfenskih

pjescenjaka s juzne strane glavnog vrha ave pia nine. Sa sjeverne strane ovoga Ioma

pad slojeva jaspisa ide prerna .22 hore pod uglom od 50~70°, a sa juzne strane na-

geti su prema 15 hora pod 32°.

Ovaj rasjed se ne oeltuje na okolnim sahtovima br. 1,.Il, V i VII, a uzrok je

tome sto postoji jedan drugi 10m koji ide koso na ovaj izmedu sahtova IIi vn i[asno se vidi na prvom spratu santa II. Drugi bi pak trebao lei izmedu sahtova II iHI

takoder koso na prvi, Osim toga u vertikalnom rovu br. I vidi se jedna pukotlna

koja se proteze gotovo u pravcu NW~SO, ali se uzduz nje ne mogu primijetiti ni-

kakvi porernecaji,

Ovi tektonski rasjedi, uzduz kojih se je zbivalo spustan]e iuzdizanje pojedinih

partija jaspisa, nemaju veceg prakticnog znacaje, s obzirorn na nacin na koji se

ruda javlja medu njirna.

Ru d n e p o j a v e

Izrnedu pojedinih slojeva ovih jaspisa Hi njihovih serija nalaze se ulosci man-ganove rudace, To je, sudeci prema dosadanjim nalazima, iskljucivo tvrda manga-

nova rudaca, psilomelan. ana se ovdje pojavJjuje, kao i U okolici Cevljanovica, u

gomoljima, manjim iii vecirn lecarna, iii u obliku slojeva manje mocnosti, Na ne-

kim mjestima doslo je i do veceg njenog nagornilavanja, tako da je debljina takve

naslage katkada mocna ipo par met ara.

Sve ave rudne pojave teku paraleino sa slojevima radiolarita, ali nikada ne

stoje u neposrednoj vezi s njima, nego ih rastavlja deblji iii tanji sloj sivozelene,

redovno skriljave, iii srnedecrvene i prhke glinene mase.

Ni jedna od ovih rudnih pojava ne nalazi se kao suvisla masa, nego su sveizlomljene na isti nacin kao ijaspisi. Njeni slojevl sto leze izmedu [aspisa (prof.

s!. 3) debeli su redovno 1-4 em iobicno se smjenjuju s njima, Nisu r ijetki sluca-

jevi da se sloj jaspisa isklini ida njegovo mjesto zauzme slo] manganove rude.

Mauje rudne pojave u formi leta ignljezda prilicno su [ednolicno raspore-

dene. Na nekim mjestima nalaze se i skoneentrisane u manjoj iii veco] mjerl, pa na

taj nacin stvaraju vrlo izdasne lezaje. Iznimku cine veca gnljezda (2-4 metra u pro-

mjeru), za kaja se ne maze reci da su rijetka, r asijana su bez ikakvog reda.

Sva ova rudaca po svorne izgledu nije jednaka. Na oko se mogu raziikovati

tri njene vrste ito: crnoplava, erna ismeda. Nije se moglo primijetiti da je koja

od prve dvije vrste vezana za rna koji vid njene pojave, doCim je ona smeda vrsta

najvecim dijelom us!ojena. Crnoplava icrna po svome kemijskom sastavu gotovo

su jednake, ali su vazda Cis(:e imanganom bogatije kad su uslojene. Smeda vrsta, U

odnosu prema prve dvije, sadrzi gotovo dvostruku kolicinu Si O 2, a prosjecna koli-

tina mangana iznosi u njoj 33,5%.

Page 9: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 9/49

[7 J II

Kemijske analize, koje su izvedene u kemijskom laboratoriju Zeljezare u V a-

resu, dale su slijedece prosjecne rezuitate:

MnO

Fe208A120g

Si02BaSO{ ..

P ...

Vlaga .

Gubitak zarenjem

uslojena

48,43%

5,89103,86-%

9,66%

0,940/0

0 ,0710

2,96%

9 ,1710

., . . ,

5S0 '. JaM O J

Prof. sl, 3

I Verfenski pje.scenjaci;

2 Zrnati kre!"njaci;

3 Radicle riii s rnanganovorn rudacorn,

neuslojena

44,06%

5,64103,43'1'0

i3,150/0

0,450/0

srneda

33,5 %

4,48%

27,35%

0,056- '1 '0

4,35%

\

Prosjecne kernijske analize vagona od 5---10 t, lzvedene u istom laborato-

riju, dale su slljedece rezultate:

Si02 H2O Fe20a AI20S CaO Mn

14,57% 2,32% 5,2310 2,5110 1 ,7 0 /0 46,48%

II 19,29 '1 '0 1,40% 12,39 '1 '0 3 ,700 /0 3 ,130 /0 37,28%

III 8,85% 2,12% 5,10% 2 ,40 '1 '0 1 ,600 /0 42,93%

Radi riacina na koji se ova rudaea javlja u ovome nalazistu, kad ne bi bili

provedeni istrazni radovi, bilo bi vrlo tesko naci bazu zaizracunavanje kolicine

koja je u njemu sadrzana. Pri tome izracunavanju uzet je za bazu volumen poje-dinihsahtova i tezina rude koja je izvadena iz njih. Srednja vrijednost tezine rude

dobivene iz kubnog metra izvadenog materijala (prerna rezultatima dobivenmi ko-

panjem sahtova) iznosi 1 ,15 tona po jednorn kubnom metru.

Prema terenskim podacirn a maze se pretpostaviti da volurnen rudists iznosi

cca 25.000 rn". Prema tome trebalo bi ocekivati da ce se iz rudista rnoci izvaditi

Page 10: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 10/49

12 1 8

25.000 X 1,15=29.000 tona rude. Ovaj rezultat treba smatrati kao optium, ali za

realnu ka!kulaciju maze se racunati na 1.000-1.200 vagona rude.

Na osnovu rraprijed iztozenog moze se reci, da je ovo nalaziste podesno za

eksploataciju, jer pored ostalog kvalitet ikvantitet rude, koja je u njemu sadrzana,

maze se srnatrati povoljnirn.o ostalim pojavama manganove rudace U ovome kraju, sto se ovdje spominju,

ne moze se nista detaJjoo reci, [er na njima nisu vodeni istrazni radovi, Okolnosti

pod Kojima se pojavtjuju injihov sastav u svemu se podudara sa opisanim JeziStem.

Radi toga nije bez osnova ocekivati ad istraznih radova na njima, aka ne iste, a

ana slicne rezultate, Maze se pretpostavlti, sa izvjesnorn rezervorn, dace ana nala-

zlsta oko Vukinjace ina Karica Cajru gotovo podvostruciti kvantum rude s kojim

se moze racunati u istrazenom leziStu.

Literatura

E. Kit t I'. Geologie der Umgebung von Sarajevo, Jahrbuch d. k. k, Geolog. Reichs-

anstalt Bd. 53, H. 4, 1903.

F. Kat z e r: Die geologischen Verhaltnisse des Manganerzgebletes von Cevljanovici

in Bosnien. Berg- und Hutteumannisches Jahrbuch, H. 3,. 1906.

Page 11: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 11/49

Uber neue und seltene Pflanzenformen aus Mittetbosnien

Von

Dr. Svetislav Plavsic

I Teit

(Mit zwel AbbiJdungen irn Text und zwei Tafeln)

o novrm rijetkim biljnim oblicirna iz Srednje Bosne

Naplsao

Dr. Svetislav Plavsic

1 . dio

(Sa dvije slike u tekstu dvije tabele)

Elnleitung

In den letzten zwei Jahren habe ich Gelegenheit gehabt, das Flnrengebietim

mittleren Bosnien oftmals zu besuchen und zu durchforschen. Dieses Gebiet Iiegt

3~4 Stunden nordlich von Sarajevo und ist hauptsachlich auf den Bezirk Visoko

beschrankt, Es umlasst im allgerneinen die montanen EIemente links und rechts. des

Bosna-Flulies, die subalpinen in der Umgebung von Vares und gewiBe submedi-

terane Oasen in der Schlucht des Misoca-Baches, DiesesFlorengebiet wurde zuerst

von Sen d t n e r '), dann von Po r man ek''), sparer von Pro ticS) und zuletzt von

K . M a Iy*) durehforscht. Obwohl ieb mit der Bestimmung des von mir gesammelten

Materials noch nicht ganz fertig bin, mochte ich doch schon ietzt tiber einige

seltene und neue Pilanzenformen, die hier von mir zum erstenmal aufgefunden

warden, berichten. lch glaube, daB die Zahl dieser Pflanzenformen aus dem Gebiete

m it der fortschreiten den Untersuehung desgesammelten M aterials immer groBer

w ird, so daB Fortsetzungen zu dieser A rbeit im Aussicht stehen ..

1 . La'/h yr us v ern us (L) Bernh, var. f laee/dus (SeT) Arcang,

Ich land diese Varietat in der Schlucbt des Misoca-Baches, in einem Oebiete,

das bisjetzt von keinem Botaniker besucht wurde. Ich fand sie an zwei Orten,

einrnal bei km g, das andersmal bei km 18 der Waldbahn, die vom Dorfe Ilijas

nach Okruglica fahrt,

*) Die Arbeiten dreses Forschers werden sparer angefuh rt, da seine Angaben tiber unser

Florengeblet in verschiedenen Werken zerstreut sind,

Page 12: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 12/49

14 l2 ]

Am letztgenan rrten O rte stand diese V arietat inm itten von mehreren Exem-platen d es ty pisc hen Lathyras vernus (L) B ernh., die sowobl derForm latifolius,

alsauch derf. angasti foliusangeh6ren. W ahrend dle B lattchen der zuerst erw ahn ten

Form 2-3 em breit, 5-6 em lang sind, rnessen [ene derform angustifolius (Schur)

Rouy in der B reite 1 -1 '5 em, in der Lange 3·8-4"8 em. Ole Blattchen der V a rietat

ftaccidus, w ie w ir es soiort seben werden, besitzen dagegen ganz andere Dimen-

sionen , deswegen kann ich rn ich nicht der A nsicht B eck s') an schlieflen , der d iese

V arietat m it der Form angu$fijolius iden tifidert, sondern teile v61 lig die M einung

von A se he r s 00 -0 rae bn er"), die die Vartetat f taccidus gaoz von der tvoischen

Form unglistijoli.as trennen,

Unter diesen typ iseb en Lathyrus vern us - Formen fandich an den o ben erw ahn ten

O rten viele Stucke, die nach der Tracht und den B lattdimensionen zur var, flaccuius

(S eT .) A rcan g. gehoren, Sie waren am letztgenannten Ode so zahlreich und in

solcher FO lie vertreten , daB lch eineganze R eihe von Ubergangen beobachtenkonnte, Selbstverstandlich nahm ich nur die charakteristischen f'ormen dieser

V arletat heraus und belege sie m it besonderen Namen, Die eine von diesen nenne

ich "misocetlsis" nach dern Fundorte, da ich elnen en tsprechenden Narnen , der die

E igenscbaften ih re r Bla tte r cha rakter isieren kann te, nich t fin den kan n .. D e r zw eiten

Form .gebe ich den Namen "gramini!olius".,da ihre B latter, besonders bet dem

nachst km 9gefundenen Exempiare, grasartig sind. Beide Formen sind auf den

Tafeln III-IV .. abgebildet, Jeh gehe je1 :zt zur Beschreibung dieser Formen tiber,

a) f. misoiensis mihi (Tat III.)

Fo lio la ovato -l an ce cla ta subulato actrmlnata, 7-17·5 mm lata. 6-12 em longa,

In sa xo sis calc ereis iaucis Misoea, 18 km sup ra pagum Ilijas.

D ie B latte hen sind gewohrliich2 -3, selten 4 paarig , im unteren Teile Jan-

zettlich, im oberen fast haartorO lig ausgezogen, Nebenblattchen lanzettlich und

5-7·5 mm breit. Bei dem an der Tafel II I wiedergegebenen Exemplare messen die

B lattchen . in der B reite J2·5~17·5 mm , in der Lange 10-12 em ; bei den trbrigen

Exemplaren sind sie 7-lOmm breit und 6-~10 em lang . lch vermute, daB sie aUS

dem typ isch en Lathyrus vemus f. angustijolius durch Mutation enstanden sind, da

sie m it dieser .in der B lattbreite fast Ubereinst immen. AUe d iese Bxemplare wachsenneben einander im oben erwahnten O rte der M isoca-Schlucht.

~) f. gramini/otius mihi (Tat IV. )

Foliola Iinearia, 27-11 mm lata, 6-13 em longa. It! saxosis calcereis taucls

Misoca. 9-18 km supra pagum Iliias,

Das scb6nste Sttick dieser form fand ich an einem 9 km von lIijas entfernten

O rt in der M isoca-Schlucht. Es stand da allein Inm itten von G rasern , so d a B len

tiberrascht w ar, als ich an diesem Pflaezchen m it den grasahnlichen B lattern die

BHiten von L athyrus vernas sah. D ieser Exemplar ist an der Tal. IV . abgebildet.

D ie B lattchen sind ausgesprochen lineal. 2- (gewobnlich) 3 p aa r"ig , 6-10mm b reit,

9'5·-13 em lang. D ie N ebenblattchen . sind Iauzettlich, ziemlich kurz und '5 -8 '5 mm

breit.

Page 13: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 13/49

[ 3 J 15

Seater fand ich am zweiten oben angefiihrten Orte in der M isoca-Schlucht,.

inmitten mehrerer Exemplare von typischen Laihyrus vernus und zahlreicher Exem-

pi are, die ich als f. misoiensis mihi bezeiehnete, aueh einige Exemplare die zur

f. graminijolius mini gehdren , NUr waren sie nicht ausgebildet und charakteristisch

w ie der jetzt beschriebene. Die B lattchen sind w ieder linear, 2 - (gewohnlich) 3

paarig , 2 '7-6 mm breit und 6-11 '5 em lang, Die Nebenb la ttchen sind Ianzettlich

und nur 3'5-5 mm breit. Daneben standen auch mehrer e Exemplare, fU r die ieh

nicht sagen karin, ob sie zur misoiiensis oder zur graminijolius Ponn gehoren, da

sie die mittleren Glieder der V ariationsreihe darstellen . Danaeh betrachte ich diese

graminljolius-form als letztes O iled der so forrnreichen Vartetat flaccidus.

Diese V arietal wurde in Bosnien und Herzegovina zuerst von Bee k') auf

der O slecenica-, Klekovaca- und R .omaniia Planina, dann von Pro ti6S)aut der

Plasa-Planinagefundeu. Leider standen mir die von diesen f'orschem gesammeJte

Exemplare nicht zur V e rfiig un g, urn sle mit den von mir aufgefundenen vergleichen

zu koonen. Ich m uBte rn ich diesbeziiglich mit der Beschreibung von Bee k4) zu -frieden stellen, und diese lautet: .Foliola multo angustiora, 5-8 em longa, 10-12 mmlata, omnia longissime acurninata, saepe flacclda, ea Iol. sup. saeoe sublinearia,

Saepe iormae ad latifoliam accedentes observantur", Daraus ist leicht 2 1 . 1 erseherr,

daB sich die betreHeode Beschreibung auf diejen igen O lieder der V ariationsreihe

bezieht, welchen ich den Namen f. misocensis g"egeben babe, Den echten flaecldus-

Typus, w ie er in meiner f. graminijolius zurn Ausdruck kommt (Tat IV) hat

w ahrschein lich Beck in Bosnien und Herzegovina uberhaupt n ichtgesehen. Und

gerade diese form betrachte ich als den echten und wahren jlaccidas-Typus, da

er stark und ausgesprochen schlaf ist.

D ie V a rietat ftaccidus (Ser ..) A rcang. ist aueh anderwarts, w ie in Kroatien ,

in . Krain, im Tirol, in Ungarn, SiebenbO rgen und O alltien mehrmals gefunden und

von verschiedenen Autoren beschrieben worden. W ie aus diesen Beschreibungen

hervorgeht, hat aber n iemand zugleicher Zeit und an demselben O rte mehrere

O lieder der so reich variabeln Varietat vor sich gehabt, sonst waren d ie b etre ffe n-

den Diagnosen nieht unvollstandig gewesen . feb babe aber das O liickgehabt, die

ganze Vartationsreihe un einem Orte beisamrnen zu Iinden und sie zu betrachten,

und war daher in de! Lage sie dUTCh die AufsteU llng der belden hier besprochenen

Formen etwas naher zu Iixieren ..

2. Serbus Aria (L) Cr.

a) var. incisa Rchb.

In Bosnien sehr oft von Be c k') getroffen , fand ieh sie zuerst auf der Kokoska-

Planina, in der Nahe von Klseljak, dann am Berge Bobovae, in der Nahe von

Sutieska.

~) var. cyclophylla (B eck) C . K. Schn.

Diese V arietat wurde zuerst von Be Ck4 ) im V ozosca-Tale geiunden, dannvon K. M a I y O m Herbar des Stadts-rnuseums in Sarajevo) und von Sag 0r s k P )

in der Umgebung von Sarajevo gesammelt. Ich Iand sie mehrmals in der Sehlueht

des Baches M isoca •. 9 -11 km oberhalb des Dorles Ililas, w ie auch am Berge G ra-,

dina, in der Nahe des Dorfes R akovica im Bezirke Saralevo.

7

Page 14: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 14/49

16 [41

y) Subsp. umbellata Fritsch. var. illyrica mihi (A bb. 1 u. 2 im Text)

F olia obovata, 7-10 cn t longs, 4'6-7 em lata, e basi cuneata, dupllcato serrata

obsolete lobulata nervis lateralibus 7-10. Bo s n a : In saxosis calcereis faucis

M isoca supra pagum Hijas (leg. Plavsic); ad molarn secus riv. B istrica pr. Pale,

in monte Oradiste et in silvis m. Tr ebevic DL Sarajevo (leg . K . Mal y). M 0 n t e-

neg r 0: In montan is ad N legus (leg. A darnovic).

le h fand in der Schluchf des Baches Misoea, 9-11 km oberhalb des Dorfes

Uijas, mehrere Baume von Sorbus Aria die meiner Ansicht nach, was ihre Blatt-

Abb. 1. Serbus Aria (L.) CL subsp. umbellata (Desf.) Hay.var, illy rica m.

Ein Blatt mit schwach keilforrnigen Grund. Nat. Gr.

form anbelangt, zu keiner bis jetzt bekannten Varietat oder Form von dieser A rt

gehoren, O leichfal1 s fan d ich im lierbar des Staatsmuseums in Sarajevo mehrere

Serbus Aria Exemplare, die von verschiedenen Autoren gesammelt und entweder

als var, creliea (Lindl.) C. K. Schn, oder als var. meridionalis (G uss.) oder als var.

salicifolia (M yrin ) bestim rnt wurden , die aber m it meinen in der M isoca Schluchtaufgefundenen Exemplaren ganz ilbereinstimmen. A ile diese Exemplare stellen

meiner M einung nach eine neue V arietat von Sorbus Aria dar, der ich den Namen

illyrica gebe, da sie hauptsachlicb im iIIyrischen F lorengebiete verbreitet ist.

Page 15: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 15/49

[5] 17

Die B latter bei dieser V arietat sind verkehrt eiform ig vorne abgerundet oder

enden mit kleinen Spitzen, un ten sind sie ausgesprochen keilforrnig, so daf ihre

groB te B reite irn oberen B latteile liegt (Abb. I u. 2 im Text). Was ihren B lattrand

anbelangt, so ist dieser un ten an der 0'9-2 em graBen Langsstrecke ganzrandig,

dann ein fach und spater doppelt gezahnt, im oberen B latteile immer etw as undeutlicb

Abb, 2. Serbus Aria (L.) Cr. subsp, umbe.llata (Desf.) Hay.var. illy rica m.

Ein Blatt mit stark kellformigen Grund. Nat. Gr.

gelappt. Sonst sind die B latter ziem lich dunn , an der Un terseite weiB filzig , an derO berseite glatt und olivingriin; ihre Stiele sind auch weiB filzig . D ie Fruchte sind

klein , oval, braungefarbt und w eiB filzig .

Was die B lattdimensionen anbelangt, so fiihre ich die M essungen von drei

B aum en besonders an . So m isst die B lattlange beim ersten Baurn 7'8-8'2 em , beim

7*

Page 16: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 16/49

18 [6]

zweiten 7-10 em , beim dritten 7'2-9 em , kurz 7-10 em ; die Blattbreite beim

ersten Baum 5'S-0'5 em , beim zweiten 5'4-6'7 em , beirn dritten 4'6-7 em , kurz4'6~7 em ; die Lange des Blattstieles beim ersten Baurn 1'4~1'7 em , beim zw eiten

J."7"'__1'8m , beim dritten 1 '2-1 '5 em , kurz 1 '2 -1 '8 em; die Zahl der Nervenpaare

beiln ersten Baum 8-lO, beirnzweiten 8-tO, beim drittem 7-9, kurz 7-10,

V on der var, meridionalis (Guss.) mit der sie oftrnals verwechselt wurde,

unterscheidet sich var. iliyric« mihl durch den keiliormigen Blattgrund, wahrend

die erstere ielllptische, beiderSeitsabgerundete Blatter hat. Die var, jlabellijofia

(Spach) C, K. Schn. besltat auch verkehrterform ige B latter, unterscheidet sich

aber von der var. illyrica dadurch, ~daB ihre B latter stark derb sind und in vorderen

Teile eine starke Lappenbildung zeigen, Die var. Batdacci Deg. et Fritsch, wie' auch

gewiBeand.ere Formen von Serbus A ria, kommen flir d en V e rg le ich iiberhaupt nieht

in B etra ch t, da sie eine ganz andere Blattform besitzen.

Am meisten scheint mlr die var, illyrica mihi mit den Varietaten salicifolia

Myrin und cretica (Lindl.) C. K. SChD, atnrich zu sein. Von var, salicifolia, die auchden keilform igen B lattg rund besitzt, un terscheidet sie sich dadurch, d a B bei ihr

das Verhaltnis von 8Iattbreite und Blattlanze T: 1 '5 , bel var, salicifolia dagegen

1 : 2 ist: dannbesitzt sie 7-1 0 seitliche Nervenpaare, wahrend diese bel der

letzteren nur 7-9 ausmachen, Was die var, cretica anbeiangt, die m indenstens in

unserem Florengebrete, neben deneiHptischen und ovalen B lattern , auch solche

mit keiliorrnigem Grunde besitzt, kann ich sie nicht mit meiner illyrica identificieren,

da die Ietztere nur keillorrn tge und keine ovate B latter hat. Ich habe mehrere

Baume aus de r Misoca-Schlucht diesbeztlg lich untersucht, w ie aucb die en tsp r e-

chenden fxemelareaus dem Herbar und konnte keine Spur von irgendweichen

elllptischen oder ova len B l atte rn entdecken, und doch ist die Ietztere B lattformcharakteristisch fU r die var. creiica. Dadurch kamm icb zur Uberzeugung , daB ich

eine neue illvrische V arieta! von Sorbus Aria vor m ir habe, die sowohl mit der

var, salid/olia Myrin, wie auch mit der var, crettca (Lindl.) C. K Sehn, gewiJ3e

XhnJichkeiten besitzt, und irtfo!gedessen an der Orenze zwischen den Gruppen

Eu-Aria (flay.) und umbellata (Desf,) Hay, steht.

Ubrigens ist -das lllyrisehe t'Joren-Oebiet, wie schon fruber von J a vo r k as)

hervorgehoben wurde, einer der Verbreitungszentren der Formen von S, Arlo, und

es ist kein Wunder, wenn in einem solchen Oebtete die Formen entstehen, die was

die Blattiormanbelangt, das Verblndungsglied zwischen den nordlichen (var. satiet-

jolia) und sild lichen (var. crefica) Formen darstellen,

Page 17: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 17/49

[7J

Li te ratu rverzei ch ni

I ) Sen d t n era.; R eise nach Bosn ien ~ von einem botan ischen R .eisenden , Ausland.

1848. S. 653~668.

2) for man ekE.: Beitrag zu r flora von Bosnien und der Herzegowiua. Osterr.

bot. Ze its ch rift .. Wien 1888~1890.

3 ) Pro ticD.: Prilog k poznavaniu flore okoline Varesa u Bosni , 01 . zem . m uzela.

Sv. X, xv . 1898, 1903..

4) Be c k 0 .: flora Bosnae, Hercegovinae et reg ion is Novi Pazar, II[ Choripetalae.

Sarajevo~Beograd.1 927. S . 1 79, 325~326.

5 ) A s c her son P. u. G rae b n e r P.: Synopsis der m ittel- euronaischen flora.

Bd. VI. 1906, 1910. S. 1048.

6) Pro t iD.: Prilozi k poznavaniu flore Bosne i Iiercegoville. OJ. zero. muzeta.

Sv. XX 1908. S. 283.

7) Sag 0 r 5 k iE ..: V ierter B eitrag zur illyrischen flora. AUg . Bot. Zeitschr. Jahrg,

1914. S . 70.8) Jay 0r k a S;: Floristische Date n. S on de ra bd r, aus d en »B otan ika i K ozlemen vek «,

1915. n . 3-4 S 85.

Sadrza]

Uvod. Zadnje dvije godine ispitivao sam floru okoline Visokog, h:oja je sa-

stavljena iz rnontanih isubalpinskih elemenata, sa nesto subrnediteranskih prlmjesa,

I ako jos nisarn sasvim gotov sa odredivanjem skupljenog rnaterijala, ipak mogu vee

sada da pruzirn izvjesna saopcenja 0 nekim rijetkirn inovim biljnim. oblicjrna kojesam ovdje nasao, Takvih saopcenja, nadarn se, bice vise.

1. L athyrus vernus (L.) Bernh. var, flaccldus (Ser . .) Arcang,

Ovu zanirnljivu odliku vrste Lathyrus vetnus (L.) B ernh. nasao sam u dolini po-

toka M isoce, s desne strane pruge kaja od Ilijasa krece za Okruglicu. Ona tu raste

zajedno sa tipicnim Lathyrus vernus ito [ednako sa njegovim oblikom Ietitolios kao

i sa onirn engustiiotius. Na jednom mjestu koje je udaljeno 18 km od Ilijasa, nasao

sam vise prirnjeraka te odl.ike iu tako raznolikirn oblicirna, da mi je bilo VIla lako

uocitiif'iksirati vaznije oblike. U glavnom nasao sam tu dva karakteristicna oblika,a to. su:

.x ) f. misocensis mihi (Tab. 1 I1 )

Listici su7-17'5 mm siroki, 6-12 em dugi, obicno 2-3, rjede 4 paroi, u svom

donjern dijelu kopljasti a pri vrhu poput dlake izvuceni, Zalisci su kopljasti, 5-7'5 mm

sirokL V eci dio naden ih prirnjeraka pripada ovom obliku, a izg leda da su nastali QJu-

tacijom od tip. Letbyrus vet nus f. engustiiotius. Nalaziste: 18 km iznad Ilijasa,

~) f. graminifolius mihi (Tab. IV)

Listici su linearni, 2'7-11 mm siroki, 6-13 em dugi, 2- (obicno) 3 parni. Za-

lisei su kopljasti isarno 3'5~ mm siroki, Najljepsi primjerak ovog oblika nasao

sam na rnjestu koje je 9 km udaljeno od Ilijasa (taj primjerak prikazan je na

19

Page 18: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 18/49

20 [8]

tab. IV.), a ostale na gore spomenutom nalazistu. Ovaj oblik smatrarn zadn jirn clanom

vrJo variabilne odlike tieccidus (Ser.) Arcang., jer se je obzirorn na oblik listica naj-

[ace udaljio od tipa Lathyrus vern us, f. angustifolius.

Odliku flaecidus (Ser.) Arcang, nasli su dosada vise puta u Bosni iHercegovini

Bee k') iPro tic" ) isudeci prema opisu sto ga je 0 tome dao Bee k, ti su nalaziu g!avnom identicni sa mojim oblikom tnisocensis, Prerna tome, f. graminifoiius mihi

nadena je prvi put kod nas u doHni potoka Misoca. Inace, odlika ilsccidus poznata je

i iz drugih zemalja kao Hrvatske, Tirola, Svajcarske, Erdelja itd., pa je do sada opi-

sana od vise autora, Niko medutirn, nije ulazio uanaJizu mnogobrojnih oblika ove

odlike, sto je znak da je svaki ad njih lrnao pred sobom samo mali broj tih oblika. Ja

sam medutim, imao srecu da na [ednom istom mjestu orkrijern mnostvo tih oblika,

taka da sam imao jasan pregled 0 njirna, ibio sam u stanju da izmedu njih fiksirarn

dva najkarakteristicnija oblika.

2. Serbus Aria (L) Cr.

G G ) var. incisa Rchb.

Nasao sam [e na Kokoska Planini, pokraj Kiseljaka,

Sutjeske.

na Bobovcu, pokraj

~) var. cyclophylla (Seck) C. K. Schn.

Nasao sam je u dolini patoka Misoce vise Ilijasa i na brijegu Gradini, u blizini

sela Rakovice, u Sarajevskom srezu,

r) Subsp, umbellate Fritsch var, illyrica rnihi (sl, 1 i2 u tekstu)

Listovi su obrnuto jajoliki, 7-10 em dugi, 4'&--'7 em siroki, pri dnu klinasti, pri

vrhu zaobljeni i malo krpasti sa 7-10 pari bocnih nerava. Nalaziste: Bosna (K. Mali,

PI avsic) , Crna Gora (Adamovlc),

Do sada od raznih autora stavljani bilo u var. tnetidionelis (Guss.) iii u var.

seticitolie Myrin iii najcesee u var. creiice (Lindt) C. K. Sckn., ovi primjerci, po mom

misljenju, Cine posebnu nasu odliku vrste Sorbus Aria, a koju sam ja nazvao iIlyrica,

jet je rasirena jednako u Bosni kao iu Crnoj Gori,

Oni ne mogu pripadati var. meridionaJis (Guss.), jer ova odlika ima igore idole

zaobljene listove, dok su Iistovi nasih primjeraka pri dnu izrazito klinasti. Od var.

sslicitolie Myrin, kojoj nasi primjerci slice po obliku lista, razlikuju se oni po odnosu

sirine iduzine list a, koji je kod var, selicitoiie 1:2, a kod nasih primjeraka sarno

1:1'5. Osim toga vat.. salicilolia irna 7-9 pari bocnih nerava na liscu, nasi pak pri-

rnjerci 7--10. Sto se pak tlce var. eretiea (Lindl.) C. K. Sehn., sa kojom su nasi pri-

mjerci najcesce do sada zamjenjivani, ova odlika irna, barern u nasim krajevima, kraj

obruto jajolikah ielipticne listove. Ja sam medutim uzalud trazio kod primjeraka U

dolini potoka Misoce, kao i kod odgovarajucih prlmjeraka iz herbara Muzeja u Sara-

jevu, oble ielipticne listove. Nisarn ih mogao naci, jer su svi ti prirnjerci imali same

obrnuto [ajollke listove. To znaci da se nasi primjerci ne rnogu identifikovali sa var,ctetice, vee je u pitanju posebna nasa odlika, uaime illyrica mihi.

Page 19: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 19/49

Zernaljskog muzeja u Bosni i Herceg oviuiNezavisne Drzave Hrvat ke

Tafel I I I .

Dr. vet. P I a v s j c: Uber neue undeltene Pflanzenf'orrnen aus Mittel·bosnien.

Lathy rus vernus (L Bernh. var. llaccldus (Scr.) Arcana. r . rnisocens is 111. Verkl. 2 X

Page 20: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 20/49

a 'nil> Zemal] kog muzeja 1I Bosni i Herceg ovini

Nez avisne Drhve Hrvat ke

Dr. vet. Plavsic: Uber neue lindeltene Pllanzenlormen aus Mittel-bosnien.afel IV _

Lathy rus ve rnus (L) Bernh. val'. Ilaccidus (Ser.) Arcang. r . g raminlf'olius m. Verkl, 2 X

Page 21: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 21/49

Notizzen zur Flora von Bosnien-Hercegovina

Von

K. Maly

Mit I Karte und 2 Tafeln

B iljeske za floru Bosne iHercegovine

Napisao

K. Maly (Sarajevo)

1m nachstehenien gebe ich wieder ein Verzelchnis lener Pflanzen dieich von

anderen zurnStudiumerbielt

oderselbst

in den letzten Jahren sarnmelte . .Eswurden

darin hauptsachlich [ene Pflanzen aufgenornmen die ein groBeres oflanzengeogra-

phisches Interesse beanspruchen. Auch habe ich bei jeder Sippe das Florenelement

dem es angehort verzeichnet. Es erfolgte dies soweit als mogfich nach den Arbeiten

von O. Beck'), Briquet"), Jerosch"), Javorka'), Podpera") u. a. und wo nichts der-

artiges zu flnden war nach eigenern Outdunken.

Von den angeftlhrten Pflanzen sind uberhanpt neu : A ichem iila M alyi Rothm.,

C a rd am in e en nea ph yllo s f. laiisecia u. f . serrati/alia m., C rataegu» m onogyna var,

Ronnigeri, Lathyrus veneius f. Fiedleri, M yo sotis R onnigeri, H ieracium adriaticum ssp.

stypinoides M. Z.; Ranuncuias millefoliaius f. g ra ndl/lo ra , Scilla pratensis f. rosen N.

Ritter, T ris etum fla ve sc en s f. luxurians; n e u fUr Bosnien-Hercegovina sind tiberdies:Ambrosia artemisiifoiia, Eru-castrumgalliCllm, Hieracium G eorg ieffianum , K nautia

velebitica, Myosotis speluncicula, Polygala amara und Primula minima. PedicularisOederi ist neu fO r Juzoslavlen .

fine Anzahl der hier angeftihrten Sippen wurde wieder von frau Hilde Ritter,

geb, Studnicka (NR) gesammelt und von rnir bestimmt, einlge stammen von Herrn

Wilh, Loschnigg (L), derzeit in Zagreb. Die wertvollsten Sttlcke wurden von

ersterer unserern Museumsherbar gespendet, wofUr ihr der beste Dank gebiihrt.

') Die Vegelalionsverhiiltnisse der illyrischen Lander. Leipzig 1901 - do., Vegetatiorlssiudien

ln dell Ostalpen. Wren I 1907, II 1908, III 1913 .•) Les colonies vegeta[es xerothermlqucs des Alpes [emaniennes. Lausanne 1900.

~) Geschlchte und HerkllnH der Schweizerlsehen Alpenilora. Leipzig 1903.

4) Flora Ifungarlca. Budapest 1925.

I) Vyvoj a zemepHme - ro2 si i'en i kv li teny u zemich ceskych (Enlwicklung lind geographische

V erbreltung der F lora der Sudeten lander), M or. O strova 1906.

Page 22: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 22/49

22 [2]

Die von mir gesamrnelten PUanzen wurden mit einem (M) oder ohne jeder

Bezeichnung versehen,

Den Fundorten vorgesetzt bedeutet w ie in meinen Iruheren A rbeiten B Bosnien ,

H Hercegovina.Ftlr die Lichrbilder bin ich den Herren Kustos 0 j mit r ie S er gej ev ski

und Herrn S. SuI jag ic zu Dank verpflichtet.

Adoxa moscha te llin a L. (Clrcumpolar). - B . An Zaunen am Aufstieg zum Trebevic

oberhalb Kovacic] 560 m,zahlreich in Gebuschen nachst O rbavica unter

der Vraca bei Sarajevo=-Kovaclcl, im Walde nachst Ophodja bei Da Riva,

unter Oebtisch in der M okranjska u. MiJjackaschlucht, un ter dem !iodia

bei Starnbulcic 1170 m, in der B lstricaschlucht bel Pale bis an die Wald-

grenze auf der Jahorina bei 1790 m. - H. In Buehenw iildern bel Ivan , am

Dubaki Potok bei B radina und unter elnem Birnbaum bei R epovei 1140 m.

Auf der Cvrsnica (L Buca lovic 1906). Am Glngnv Pr eni: Obodic 1050 m (L.).Agropyrum repens (L.) (Circumpolar) subsp, glaueeseens (A. Engler nach Aschers ..

G raebn er, Synons, de r m itteleuro p. flo ra II I , 650 un ter Triticum ). - B .

Kazlna Sara bei Pazaric 680 m (I ng en .. V l ad im ir T arasevic).

A lch em illa M a lyi Rothmaler in !itt. ined. (Syn .. A . a cu tito ba Stev. subspec, speciosa

Mal y non Buser. Vergl. M a I y, A.acut i loba (S tev.), ein orien talisches

Flcrenelement in Bosnien . In f'edde,R epert. XLV I (1939) 49-52 (O ptz in

Berchtold u. O piz, Okano Techn, Flora Bohmens H I, 14 (1828) hat schon

fruher als Steven (1852) ein e g leich nam ig e Alchemilla auig estellt, w e1 che

im Index Kewensis iehlt). N e u tilr Bosnien . Neuer fundort: Nachst dem

tlrasn icabach (zw ischen Kalkielsen und an einer Quellflur mit Blysmus'

compressus und Care x d is ta ns) , auf W iesen und am Waldrande des flrasn icko

Polie bei Trnovo ca 960~1100 m, mit A ich em llla co lo rata , C h rysa nth em u m

leucanthem um , D ianthus delto ides, Euphrasia stricia , Ferulago Rocheliana ,

G alium verum , Genista sag itta lis, H elieborus odorus, Lathyrus m egafan thus,

Moenchia mantica, OrnithojJalum pyrenaicum, Polygala vulgarls, Prunella

la ciniata, P. VUlga ris , Rh inanthu s r ume lic us, Sile ne S endtn er t, Trifolium man-tanum, T. pannonicum, etc.

A is Begleitpflanzen von A. Maly i auf der Puhov Cajir oberhalb Dovlici

bei ca 13.10-1360 m fiihre ieh an: A lch em illa h yb rid a, C a m pan ula g lo m era ta ,C repis aurea var. bosniaca, C. v iscidula , F esiuca P aniitiana , H ieracium B au-

hini, H. cymosum, H. Guthnickianum, H. Pavichii SSP. pseudohololeion,Hype-

ricum alp igenum , Lathyrus m egatan thus , Lo tus cornicula tue, Po lygala vulgaris,

Ranuncuiu s c on cin na tu s var. eroattcus, R . m om anas, Sanguisorba m inor.

Sed am o ch ro leu cu m var. fa ilax , Thym us alp esiris , Th . [ank ae var, patenii-pilus u. S. w.

A llium v ic to ria iis L. (Circumpolar) - B . lm ftochwald unter der Hranisava (HR ).

A lo pe cu ru s g en icu la tu s L. (Kosmoncl.) - B. Am Quellsumpi "Jezero" unterhalb O .

Papratno bel V ikoc 700 m , mit Agroslis snec., Alism a plantago , C hara sp.,

Epiloblum hlrsutum, Lythrum sa lica ria , M en th a /a ng i/o lia , .M . pu leg iu m , P aten -tilla rep tans, R anunculus s ardo us, R um ex cong lom eratus, Verbena. o jficinalis,

Veronica an ago/lis, V . beecabunga, Alnus g lutil1 osa; an einer versurnplten

Stelle nachst K 0ran mit A gro stis alba , B arbarea bosniaca; B . stricto , C a lth a

palustris, C a rex panicea, C. tomentosa , C. v es ic ar ta , D es ch amp sia c aes pito sa ,

Page 23: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 23/49

[3 1 23

D. flexuosa, Ep ilobium parvijto rum , G atium palustre, H ypericum acutum , Ina /a

brita nn ica , fu ncu s com pre ssu s, J. conglomeraius , t. effusus, J. glaucus, J. lam-

pocarpus, Lycopuseuropaeus , Lysimach ia nummu la ria , L. vulgaris , Mentha

arvensis, M. longiJolia s. L, Poteniilla e recta , P run ella vu lg aris , Ranunculus

acer, R. sardo as, Rumex eongiomeratus, R. crisp as, Sagina procumbens, Tri-folium hybridum, T. patens, Tussi lago jarjara, Veronica anaeauts, V. becea-

ba ng a, V . scu telta ta , ferner m it den G ehelzen : Alnus in cana, Ca l luna vulga ri s,Salix cap rea, S. cinerea, S. purpurea u. a.

Aiyssoides utrtculatum (L.) Med. (rnedit.) - B. Auf Felsen im Sklop bel Ostrice->

Drvar (HR ). - H. In Felsritzen in der Sistkaschlucht nachst dem BOrJCKa

[ezero 360 m , mit: Aefh ionema saxaiile , Asplenum ru ta m uraria, A. tricho-ma nes, B iscu tella cich oriijo lia var. hisp ida , C ardam ine g lauco . C er.is tium

grandi/ forum. Ceieracb officinarutn, Chaerophyilum cotoratum, Erysimum

s iiv estre, E upho rb ia s pin osa (fo!.)?, Galium lucidum ssp. corrudifolium, Genistasilvestris var. dinar/co , H esperis g lutlno sa ssp. vistanii, H ieraciam gym no-

c epha lum , Lae tu ca p erennis, L asia gro siis catamaeros ti s, Leon todon a sp er, Ma l-eo lm ia m aritim a, M oehring /a m usco sa, Mol t kea p etra ea , O no sma stella /a lum,Poa alpina var. g la acescen s, P oa pumi la f. pa llid iflo ra , Po lyg ala niea een sis

ssp. "mediterranea var. adriat ica, Sa ture ja montana (iol.), Sa xifra ga trid acty-lites, Sclero po a rfg ida, Sedam dasyphyl lum, S. m axim um (Iol.), Ses le ria tenu i-folia, Sitene Nalita,. Siler trilo bum ? Stach ys Sen dtneri, Taraxacum Hoppeanum

(fol.), T eucrium montanum , T unica saxifraea, Ierner den O eholzen : Coroniila

emero id es, Rhamnu s s axa tilis (fo!.)?, Fraxlnus ornus, Hedera helix, Ostrya

carpinifolia. V iele von den angefuhrten Pflanzen finden sich auch irn Fels-gerolfe d er S chutth ald en .

A ly ssum m icro ca rp um V is. (llJyr ..), - B . Unter der R etine bel O odleno (Bezirk

focal ca 470 m.Ambrosia ertemlsiifolia L. Heimat: Nord amerik a") Wanderpilanze, n e u Itir Bosnien.

Nordbosnien: Dorf Osolci bei Derventa an der Ukrina, Zwei Stucke dieser

Art erhieltich im August 1939 von der Landwirtschaltlichen Konlrollstation

in Sarajevo mit der B itte urn Bestirnmung derselben , Sie ist am Out ties

Bauern Kraus vor 4 Jahren zurn erst en M ale aufgetreten und umfasst heute

ein O ebiet von ca 300 Dunum Ackerland, Jetzt (l939) kommt sie als iastiges

U nkraut uberall vor, in Stoppel-, Kukuruz-, B ohnen- und .E rdap feIfeidern.

An den letzteren O rten gedeiht sie besser, w achst als einlahriges Kraut

in dichten Bestauden und keirnt M itte M aL In O etreidefeldern bleibt die

Pilanze bis zur M ahd niedrig und en tw ickelt sich erst spater. 1m Jahre

1938erreichte sie die Holle des hochsten Kukuruz,

A mbro sia a rtem isiijo lia ist eine Charakterp llanze des sogenannten

"Amerikanischen Kleesarnens" (Trifolium expansum WK.) dessen V orkomm en

und absichtliche oder unabsichtliche E infilhrung (vielleiht aus Ungarn?) bei

UDS mir unbekannt ist, Brauchbares flerbarmaterial und Samen sow ie

w eitere A uskiin fte urn die ich bat, war en tiber erstere Art Ieider nicht zubekommen.

6) Volksnarnen: Roman Wormwood, Hog-weed, Bitter-weed nach Robinson and Fernald,

A handbook of the Ilowertnz plsnts and ferns of the Central and Nordeastern united States, New

Jerk (Grays New manual 01 botany, 7. Edition).

Page 24: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 24/49

24 [4]

D ie Pilanze hat einen recht unangenehm en G eruch LInd w ird an geblich

weder frisch noch getrockneta.is Heu vorn Vieh gefressen. Die Samen

reiien spat im September-Oktober. Irn nordlichen und mittleren Europa

kommt es deshalb zumeist uberhaupt n icht dazu, so dass sie daselbst nur als

Ankomrnling (casuals) vorilbergehend auftritt und sich nicht einbiirgern kann.

Im Jahre 1863 trat diese Art zum 1 . Male in Deutschland auf und

zwar massenhaft in amerlkanischen Kleesaaten, Sie wird iibrigens auch fiir

England, Danernark, Holland, Belgien , f'rankreich, B tihmen, Tirol, Ungarn,

Dalmatian (Hayek, Prod.rom us florae p en in sulae B alcan icae II p . 612, wo?)

und R ussland") angefuhrt, In Frankreich, Tirol u. 8.. Orten wurde sie auch

mit Luzernerkleesamen (Medicago sativa L.) eingeschlenpt,

Das Kraut (Ambrosia artemisiifolia) lieiert nach We h mer, Pflanzen-

stoffe (1911) 766, 775 zur Bliitezeit atherisches 01 und Bitterstoff und wird

gegen Spelchelfluss, Wechselfieber und Wiirrner verwendet. Auch dient es

als .Ersatz fUr Chinin (0. Hoffmann in Engler, D ie nattirlichen Pllanzen-fam ilien IV 5 Composltae (1894) 222).

Anemone hepatica L. (.Europ.-sibir.). - B. Unter Oebilsch bei D. Dovlici ca 720 m;

im Fichrenwald nachst Radonici bei Pale.

-- ranunculoides L. (.Europ.-sibir.). - B. Ravna Planina (Jahorina): In WaldschHi.gen

und Waldlichtungen yon Podovibis gegen den Uboliste zu, ca1250~1310 m.

Anthriscus jumarioides (WK.) Spreng. (Illyrtsch) var. glaber (.Evers) Ginzb. u. Maly.

~ H. fm G erolle dec Sisticaschlucht nachst dern Boracko Jezero ca 360 m

m it einigen dec linter Alyssoides utriculatum angeiuhrten Pflanzen, ferner

Chaerophytlum temuium, Cnidium silaijolium, Corydalis leiosperma, Cyclameneuropaeum , C ynanchum vlncetoxicum , Cynoglossum m onianum , G aleo psis.angustl/olia. Geranium Iucidum, rotundifolium, brutium, pnrpureum, Lagoseris

sancta, Marrublum incanum, Myosotis qrvensis, Rumex puleher, Scuieliaria

aliissima, Sedam boloniense, S. hispanicum, Silene VUlgaris, Stelkitia media,

Trifolium inearnatum.

Arabis arenosa (L.) Scop. (EuTOP.). - B. An feuchten felsen im Vrbastale bei

Jajce (HR).

corytnbifiora Ve s t (M i tte leu ropa ; Pyrenaen, Alpert, Jura, NW . Balkan).

e x ) glabrata (Koch) Thellg. (Syn. a ciliata (Reyn.) O. Beck). ~ B . . Im Fichtenwald

oberhalb Lokve 890 m und am lokvansko Brdo 1300 m bei Pazartc: am

Igman bei Hrasnicki Stan 1 300 m ;auf der ~ielasnica; auf der O rlova O lava

nachst Brestovac bei M ocioci 1360 m. Trebevic: In den Pinus nigra kul-

turen unter der Colina Kapa; Auf bemoosten Kalkfelsen im Fichtenwald

oberhalb Dovllct 1180 m bis auf die Puhov Cajlr 1370 m. R.avna Planina

(Jahorina); A uf stein igen W aldblossen der Brezova Suma 1389 m bis auf

die G ola Jahorina 1800m. Auf bernoosten Kalkielsen im Fichtenw ald bei

Kasidol 1420 tn, auf der Treskavica 1720 m.

~ ) in cana (Gaud.) Hayek (Syn. (1 hirta (Koch) Thellung) - B. Romanija Planina:

Javoren Dol 1 300 m .Arabis muralis Bertol, (M edit.) - B. Auf Kalkielsen am Kuker bei Liubogosta;

unterhalb Radonici bei Pale 880 m; bei D .. V lahovici 1140 m ; Dvoriste bei

7 ) 1919 Slaw ropo I. 1926 Ordzonikldze im Ka ukasusvorland.

Page 25: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 25/49

[5] 25

K asidoli 1 350 m; K alaidzin K am en (Jahorina) 1 420 m (M ); Dabravine (leg ..

Suljag ie), ~ H. O logov Pren j: B arice ca 1 500 m (L), C rn i V rh unter der

PIasa b ei Jablan ica 550 tn.

Aremon ia agr imono id es (L.) Neck. (Pon t. W aidn ilanze) - B . R avna Plan ina: Podovi

1260 m , oberhalb Poliice auf der Jahorina 1550 m .

Armaria rotundifolia MS. (Pont-orlent.) var, paucifiora Boiss, Man te neg r a:D Il rrn itor: O bJa O lava (Greda) (leg . W innegu th).

Arum maculatum L. (Europ. rnerid.) var. immaculatutn R chb. - B. lHiufig bei

Hidza-V relo Bosn e, irn Inundationsgebiet nachst V ruci bel V relo B osne

mit Acer tataricum, Alnus incana, Carpinus betalus, Crataegus monoeyna,Daphne mezereum, Evonytnus europaea.funiperas commnnis, Ligustrtun vulgare,

Rhamnus jrangula, Salix cinerea, Viburnum opulus, Ierner: Ajuga replans,

Anemone nemorosa, Asarum europaeum, Cardamine pratensis, Caltha palustris,Euphorbia amygdaloides, E. polychroma, Filipendula almeria. Galium sitvattcum,

G. vernum; Genista ovata, Lamium va/gare, Lysimachia nummularia, MQian~

ih emum bifo ltum (haufig!), Melica nutans, Myosot i s scorpioides, Paris quadri-folia, Poa annua, Polygonatum muliiflorum, Prunella vulgaris, Pulmonaria

o fficin alis, Ranuncu lu s a ce r, R. ficaria, Stellaria flO/OS tea, Symphylum tubero-sum, Taraxacum officlnaie, T. palustre, Veratrum sp. (f.), Viola Riviniana u, a.

O berhalb Dovlici bis 1 300 m, an der Quelle der Pallanska M iljacka 101 0 tn,

bei Stambuleic 1 250 m; am HUgel zw ischen Koran=-V ucf Vir-Oradina

880 m mit Primula Columnae , Vlola hirta, V. silvatica, Tussilag» farfara,

Ranunculus ficaria, Taraxacum officinale, Prutuis spinosa. - tf .. Im Buchen-

w ald am Ivan .

Asparagus tenuifotius Lam . (Subrnedlt.) - 8. Luke bei D rvar (HR.),.Aster beliidiastrum (L.) Scop, (M itteleurop .) - B . Roduk1ilatal bel Drvar ea 600 m

(HR.),

Astragalus illyricus Bernh, (M edit). - H . In Wiesen bel Brdiani (tIR.).Atropa belladonna L. (Eurnp .) - H . fin R hizom erhalten durch H, Joh ..Cadek von

der Baba Pianina bel G acko, wo es von den Lenten als "D ivU i duhau"

(Auch bei Kapei (Husad PI.) und Jasik (b. Dovli6i) so genannt) gegraben

u nd an geb 1ich wie .Lincura" (= Geniiana luiea) verw endet w ird ..

Bullate acuta M nch (Svn , B. rupesiris V is.) (M edit.) -H.. 1m feisger1 :ille der

Sisticasch!ucht ca 360 mi. im Bukovi 06 bei Liubin le 640 m.

Berberis vulgaris L. (Europ .) ~ Am mer des Unac bei Drvar (HR .).

Biscntetla cichortifolia Lois. (Medit.) var. hispida DC -. siehe Alyssoides ..

Blecnnum spicant (L.) With, (Circumpolar, kalkscheu) - S, Am Smolin bei tepee

960 m; auf der Jahorina noch bei 1 620 m.

B tysmu s compressu s (L.) Pers. (Euron-siblr .. - H. Am Boracko Jezero,

Buphthalmum speciosum Schreb, (Pont.-orient.) 8ildet an Feld- u. WaIdrainen lind

au f Iru ch tba ren WaJdbJ613en Hochstauden l l uren, so z. B . bei Pale, Koran ,

Vardici und zwar mit Aeeopodiam podagraria, Arcfium lappa, Caltha palu-

stris, Cirsiam oteraceum, Chaerophyllum aromaticum var. breviptlum, Ch.

aureum, Ch. c icuia ria, Chrysanthemum macrophyllum, Campanula tracbelium,Carduus personate, Echinops commutatus, Pestuca gigantea, Pilipenduia ulmaria,

Gentiana asclepiadea, Petasites hybridus, Stachys alpina , Tussilago [arfura,Vale ria n a angus tifo lia, Yerbascum abietinum, Vieia dumetorum; Pracaquelle

Page 26: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 26/49

26 [ 6]

1 4 6 0 tn, oberhalb Poliice auf der Jahorina bel 1470 m mit Me land ry utn s ilv es tr e

und S en ecio F uch sii, nachst Oace und Kazan am Weg zur Triieska 1620-

1640 m, unterhalb Drenim Kamen; nachst Han B rdo im Bezirke R og.atica

1240 m; in der Pr acaschlucht: am Aufstieg von der B istrica bei Pale nach

M unjici, bel Jasik, auf der Tr eskavica. - M0

n ten e g r0:

R,avno-ManitaGora") (V . flawelka).

B up leuru m ran un cu [0 ides L.. (Ci rcum nol.) - B . Oola J ahor ina: In J uniperus nana

Buschwerken ca 1800 m (L.; M.).

Bup teu rum vero tten se Tuna (Syn, B. aristatum Bartl) (M edit.) - B . In Karstw iesen

bei Jecm iste (O em. V ikoc) ca 1080 m .Calys tegia sitvestrts C W .) R . Sch. (Syn. C. in/lata (Desf.) Strobl) (O stmedit.) - B .

In Buschwerken von Torine nachst Sallee (Gem. G.. Praca) 970m.

Campanula lin gu la ta WK. (O strnedit.) - R Unter der Retine nachst Godleno bel

Foca mit Anthericum ramosum , Alyssum m icrocarpum , C a rdam ine glauca,

Ceterach o ffidnarum , Oalium purpu reum , Polygala supina ssp. bosniaca euiKalk, Satureja thym i/alia, Sedam o chro leucum var. faiiax.

Campanula patuia L. (EuTop.) f . atbiftora rn, Floribus albis. - B. Jahorina Planina:

Am T rglel45 0 m.

Cardamine amara L. (Europ .-sibir.) - B . An Bachen bei Pazaric (ftR.).- (Deniaria) enneaphyllos (L.) Cr. (Westpontische Waldpflanze).

f . angustisecta (G laab) O . E. Schulz. - B . B lelasn lca Planina: Im K rummholz

ca 1700 m; Ravna Planina (Jahorina): I n M i sc hwa ld er u.

f. iattsecta m. Foliola ad. 15 cm ionga et ad 6 em lata, - 1m UrwaJd auf der

Zvijezda bei Vares (L.).

f. grandi/lora O . E. Schulz. - B .. Ravna Planina,

f. alteml/olia (Hausm.) O. E .. Schulz. Ravna Planina.

f. crenaiifolia rn .. Foliola grosse crenata, - B . R ,avna Planlna, In Waldern

nachst Dvoriste bel Kasidoli 1370 m.- trifo lia L. - B. 1m Walde bei Drvar (HR .).

C a rex brizo id es L . (E uras., kalkscheu), - B. Im Fichtenwald nachst R adonici bei

Pale. V oter alteri Fichtenstamrnen in Dvoriste bei Kasidoli. Am Borovac

bel Praca,

- gracilis Curt, (Circumeol.). - ft. Am Boracko Jezero und am Sistka Patek.

- Halleriana Asso (Circumrnedit.). - B . Am Borovac oberhaJb G radac-Nahorevo940 ,. 1 060 m.

- m ontana L. (E llrop .). - B . Auf einer Bergw iese nachst Dovlici bei Sarajevo

1 0 8 0 m mit C r ep is m o nta na , Orchi s speciosa, Pedieularis Hoermanniana u. a.;

bei Pale m it zahlreichen Danaa cornubiettse. .

Ca r pin us o rien ta /is Mill. (S yn, C. duinensis Scop.) V olksnarnen: In Bosnien ~Crni

grab" (w ie Ostrya) oder "Kukrika" genannt. Nacb Ietzterem vielleicht auch

mehrere Berg- und O rtsnamen (Kukrika, kukrica, kukrike) benannt. II] der

Hercegovina wo die A rt am haufigsten ist, einfach "GTab~ ,genannt, wah rend

man unter "Kukrika" ein verbis ...en es v erk ru pp elte s Gestrauch im allge-

meinern versteht,

Carpinus orienialis ist ein w ichtiges E lement des Karstw aldes und

geh5 rt als solches dem Verbande Q uerclo n p ubes cen iis - p etra ea e (sessilifto ra e)----

a) N ordllcher Teil der V odica Plan lna bel Avtovac,

Page 27: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 27/49

[7 [ 27

und zwar hei uns hauptsachlich d er A sso ziatio n Quercus pubescens - Car-

pinus orientalis an . Es ist in medite rr an en und subm editerranen O egenden

we it v erb reite t, auJ3erhalb dieser G ebiete aber nur ortlich auf eininselartiges

zersttickeltes Vorkommen beschrankt, m ithin von einer gewissen pflanzen-

geograp hischen B edeutun g. Die Art bildet allein baumforrnig kleinere Wald-chen ist aber im Karstwald und an steinigen sonnigen Hangt'n mit anderen

Gebolzen weiter verbreitet und stellt derart w ie im B usehw ald (SibU ak)

eine secundare formation nach gerodeten Eichen- u. a. Waldern dar. Sie

besitzt glelch ihrer Schwesterart Osirya carpinifolia eine ungemein groBe

Lebenskrait") w achst schneller als diese, trotzdem ihr Laub vom Vieh

gerne gefressen w ird, so dass die bekann ten Verbissiormen (Oaisformen,

Kollerbtische, cungari) entstehen: unten ein dichter vielblattriger Polster

von A sten unter deren Schutz sich Tiere und Pflanzen fltiehten u. auf dem

sich Sandvipern und Smaragdeidechsen gerne sonnen und oben eine oftfahnenartige zw eite Krone.

Die kleinblattrige orlen talisch e tI ain buch e ist w arm elieb en d und gedeiht

bel uns auf fast allen Bodenarten : Kalkstein , Schiefer, S erp en tln , D olomit,

nach Fekete und Blattny im ehema1 igen Stldungarn u. Kroatien auchauf

G neis, O Jimm erschiefer u. Granit,

Die Oat tung Carpinus hat eine circurnpolare V erbreitung, ist aus der

Tertlarzeit inzahlreichen A rten bekann t und deshalb auch zw eifcllos tertiarer

tIerkunft. Einaelne dieser tertiaren A rten w ie C . Neilreichii Kov. srehen C.

orientatis sehr nale, so dass die letztere w ie viele andere Karstgew achse

a ls a uto ch thon es Tertiarrelikt betrachtet w ird.

Das heutige V orkommen von C . orienialis erstreckt sich von der

Kustenzone bei MonfaIcone und Duino, dem kahlen Karst und Istrien an ge-

Iangen ostw arts fiber d ie B alk an halb in se l n ach K lein asien und Taurien.

N ordlich davon kommt die A rt noch irn C sernatale und am Dornugled"),

dann im Banat (rroch im sUdlichen und w estIichen B ergland, nordlich bis

zum Flusse Berzava, bei O ravica Banya sogar m it Abies!) und Sirm ien

[Fruska Oora, selten (Karloczaj] VOL (Vergl, Fekete und Blattny. Die Ver-

breitung der forstlich w ichtigen Baume und Straucher irn ungarischen Staate,

Selmecbanya I (1914) S . 1 38,513-514,544,706, II (1 913) Karte V). Ostwartsim Kaukasus und Persien schlieB t sich ihr C. mocrocarpa Winkler an .

Oet rennt davon kommt C . orientalis noch in M ittel- und Suditalien , sow ie in

Sicilien vor.

S ie erreicht ein A lter von tiber 1 00 Jahren und ist g eg en T emp er atu r-

schwankuogen (z. .8 . Sarajevo absolutes Minimum - 25 '50 ) sehr wider-

standsfahig,

Durch V e rbiss stark verunstaltete JUDge sterile Strancher sin d m auch -

mal. von Ostrya carpinifotta Scop, nicht leicht zu unterscheiden , Letztere

weicht durch die Drusen an den neuen Trieben und an der B lat tun te rsei te

Junger Blatter, abstehende Blattknospen etc. abo

i) M .an kann sle daher zur Bestockung steller, sonntzer Lazen , gleich Lasiagrostis catama-

grostts unter den Grasern, g ut v erw en den ,

'P) An der SW .. Seite bis 1O {6m anstelzend, bel V e rbacka Staza (um Kula) in der L ika soaar

tis 1 1 04 m. Hi! 'geger J steig! sle r achs t Sv. Ju raj bel Sen) bis an die Meereskiisle herab.

Page 28: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 28/49

28 l 8 l

V on besonderern Interesse ist flir uns das V orkommen von Carpinus

orienialis in der Umgebung von Saralevo, welches zur Zeit von Beck's,

flora Bosnae, Hercegovinae etc. (1907 bezw, 1909) noeh nicht bekannt

w ar und in pilanaengeographlscber Beziehung die Orte anzelgt, wo eine

irnmerhin submediterrane Pflanzengenossenschaft lebt. Fragen w ir nach derHerkunft dleser Bestande, so scheint es sich urn ein V ordringen aus dem

Stiden langs der Neretva (Narenta), Tresanica, Zuievina und Lepenica, vielleicht

auch noeh auf anderen Wegen nach Norden zu handeln, eine schrittweise

W anderung, bedingt durch Stiirrne (Strdwind, Jugovina), w elehe die Ftiigel-

iriichte ilbertragen, wo sie an geeigneten O rten keirnen. Es ist aber n icht

ganz ausgeschlossen, dasses auch Relikte aus einer warrneren postglacialen

Zeit sind. E ingehende Untersuchungen in dieser Beziehung stehen noeh aus ..

In MitteJbosnien ist die Bosna, in Ostbosnien die Orina mit ihren Neben-

Iltlssen eine derartige Wanderstr atse der orientalischen Hainbuche,

Es seien nunmehr die einzelnen Ode wo von mir und anderen in der

Umgebung von Sarajevo Carpinus orienialis beobachtet w urde angeflihrt

und auf der Tafel V verzeichnet fm N ordw esten der Karte sind in

liinkunft voraussichtlich noch mehrere Erganzungen an Standorten zu

erwarteu.

1 ) V isoko. An der Nordseite (Sttdlehnen) des Lepenica Tales zw ischen Kisellak

und Visoko streckenweise gauze Berglehnen in fast reinen Bestanden be-

deckend, wie z. B . Zw ischen Podstinje und Tusnlici und fast tiberall an

der StraBe bis hoch hinauf,ca 435-839 m .

2) Auch am recnten Uier der Lepenica bel Z agorica und am Strmae (662 mbis zum O lpfel), bei V isoko, bel Barrier; hie und da mit Carpinus betutus

auf Sandschieter.

3) Am rechten mer der Bosna bel Banier Kula, am Sudhang des Golubinjak

bis zum Dod Odzak.

4) Stavn latal, Sfrdosthang der Bergrucken im Westen des Stavniatales bis

tiber Paitov Han aurwarts,

5) Sudhang des Berges Lokve oberhalb Vranlak bei Semizovac ca 750 m.

Oaisformen auf Konglomerat und Schiefer.

6) flugelland nordcstlich von Alipasin M ost, beziehungsw eise nordw estlichvon DoJac bel Sarajevo, einzeln , dann haufIg im M ischwald, besonders an

der Ostlehne des Josilo Gaj, aber nirgends reine Bestande 570-630 m.

7) Am Hum bel Sarajevo, ein Horst im Buschwald bel 630 m .8) Am Kosevsko Erda (Kromoli) ein Horst bel ca 600m neben C aprinus be tu lu s .9) Unterhalb M rkovici und am Bergabhang gegen das Kosevetal im Karst

R este von kleinen Bestanden. Kultiviert in den Karstaufforstungen am

Grdoni bei Sarajevo - 840 m .

10) Ober dem Grabovi Patak R est eines kleinen Horstes im Karst.

II) Am Sud han g der H ochebene Borila 1 1 ) gegen die Miljaekaschlucht, bei ca 600~

750 m in 5-6 m hohen Strauchern horstartig eirrgesprengt in Bestanden

von Fraxinus ornus, Ostrya carp inifolia, Quercus pubescens, Cot/nus coggy-

g ria , C r ata eg us monoeyna, Viburnum lantana etc. (bebuschte O er6J1 halden ).

") Zw ischen der M ostan ica- unci LapiSnicaschlucht. D ie N am e B oriia fehlt in den Spezialkarlen .

Page 29: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 29/49

[91 29

12) Am 0 be ren " E n d e d er La D is n icaschluch t, Jetzter R est ei n es k Ieinen B estand es,

Oaisform.

1 3) (Irn M ischwald am Cubren bei Kuliies=-Kresevo, schon aullerhalb der

Karte im Westen g eleg en . S elten ).

14) Auf der KobiJja O lava gegen das Plateau Papratlne bei Rakovica zu bel780 m; zahlreich ..

15) In Bestanden an der Stldostscite des Pinino Brda n6rdlich von R eU evo bei

600- 640 m . Horste und vereinzelte Straucher am strdostl. Auslaufer des

Bergrtickens nordlich von R eljevo (Dvor).

16) Am Bergrtrcken der sich von Dobrosevicl bei R elievo gegen den Matjasevo

Brdo hinzieht bel 500 , 600 (M it Gloesporium carpinl (lib.) Dem.), 680,730,

770 und 860 m beobachtet, oben irn Fagas- , Q uercu s p etra ea (sessilljlo ra )-wald, sonst daselbst in Mi schwa ldern und Buschwes' en aus Acer campes tre,A. tataricum Carpinus betulus, Clematis viialba, Corylus avetkma, Comus mas,

e. sanguinea, C rataegus m onogyna, Juniperus com m unis, L igastrum vulgare,Malus dasyphy110 ,Os t rya corpintiolia (selten, bei 590m), Pints piraster, Po-pulus tremula, Prunus spinose, Q uercus petraea (sessiflera), Q. pubescens,Q. robur (selten) und V ibu rnum lanta na .

17) An derWestseite des Rakovtcatales (Tovis etc.) oberhalb Kriianje bei Blaiui .

. 18) Auf der rechten und linken Seite des Zuievinabaches zw ischen B lazu] und Zo-

vik, stellenw eise in gri:il3eren B estanden bel 760-970m (M ) . B ei B ln jesevo (L).

19) Selten und einzeln im Krupatale bel Zovik (Pazaric)").

20-24 Igrnan bei Sarajevo:

20 ) An der Nordseite des Igrnan bei B lazu] m it dem Ascomyceten Phyllacttniasuffulia (Reb.) Sacco (det, D r. P icb au er),

21 ) Nordostseire des Igman. O r/Were, z. T. reine Bestande oberhalb Dort V relo

Bosne (Pnhalovici) ca SOu-gOO m mit G ioeosporium carpini (del Dr.

Plcbauer),

22) O berhalb V ruci, O !avogodina, Hrasnica an der Nordostseite deslgrnan;

einzeln und horstartig in Waldrodungen, irn Coryleium avellanae eingesprengt,

auch im MischwaJde.

23) E inze!n sudlich von Volkovlci in typ isch en Gaisformen und am Nordosthang

der Gajevi (M .., L.)

24) O stseite des Igrnan, Haufig an der O st- und Stidseite der Bergkuppen V is

und Kukrica und westlich des Dorfes Jasen (L.).

25 ) V ereinzelt an der SUdseite der Z elle zn ica sc hlu ch t bei Krupacka Stilena

ca 540 m .

26) O stlich des Zeljeznlca-F lusses: V ereinzelt an der Westlehne des Oradac

bel O. Kotorac, vorw iegend, dann rein am Westhang des Berges Kukrica

und vorw iegend an den Sndwesthangern des Klisac (Kobille B rdo der

Spezlalkarten) bis zum Eingang in die Zelfeznica-Schlucht (L.).

27) An der Nordseite eines Bergruckens sudwestlich von Tilava, schuttere

Bestande bel 620--750 m und einzeln und selten bis zurn Berg-sattel Slape

bei Klek- Tvrdinici, ca 800 m.----

.!) M it den Z occecidlen Contarinia carpint Kieff. und Eryophyes macrotrtcha Nal, (det, D r.

Baudys),

Page 30: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 30/49

30 [ 10 ]

.28-33 Trebevic Oebiet bei Sarajevo:

28) Nordseite des O ebirgskammes. lwei kleine Straucher bel 1130 m an der

Stidseite des Draguliac, n icht Iruktiiizierend und verm utlich Kulturrest,

.29) Siidseite des Oebirgskammes: Nachst Miljevici 600-660 m , einzeln,

30) do: Bei Petrusa ca 700 m.

31) do: Uzdonice, einzeln und selten lrn Oue rcetum petr ae ae an der O stseite

der Kuppe Kotc 678. .

32) do. Am Aufstieg von M iljevicigegen den Percin zn bei 910 m e in S tr au ch .

33) do. Sudlehne zwischen Petrusa und StanojeviCi westlich vorn Ostrog (960)

710-780 m , ziemlich haung. Nachst der Surdukschluchtzwischen dem

Ostrog und der Silieva Oreda (\079) 780-790 m. Bei Paoca und unter der

Silleva Greda 750-880 m , schutterer Bestand. Bei Petrovici am SUdhang

des Silievo Brdo (1175) 830 tn. In der Schlucht zwischen dem Sillevo Brdo

u nd BO jiste (1265) 810 m, An der Sudselte des B erg es Boliste bei 870-960 m,

schuttere Bestande, Unterhalb Petrovicigegen den Suslca (Lukavica) Potok zu.34) Ein einzelner kleiner Baum in Radonici bel Pale 970 In (6/VII 1930).

Abanderungen von Carpinus orientalis sind mir nicht aus dern Schrift-

tum bekannt, A llen ialls lassen sich zwei formen unterscheiden .

L gracilis rn. Involucrum fructiierum in apicem acutum productum, argute et

paulo profundiore serrato-dentaturn . folia angustiora, longiore acuminate.

B lattforrn ahnlieh C. K . Schneider. I llu str, tfau db uch d. Laubhalzkunde I

138 fig. 761 (laxtfiora), am G rund oft schwach verschmalert. - B. So am

Berg Kukrica zwischen Krupac und Jasen, am V is bei Krupac und unter

dem Stozic bei Jasen (L. 12J IX 1928).

f. brachychlamys m. Involucrum fructllerum latiorum et obtuslorum, proportionebreve crenatodentatum , folia Iatiora et breve acum inata (ut in C. K. SchneiderI 140 fig. 78a) vel angustiora et aeuminata .. - B. 1m Josilo Oaj nachst

Dolac bel S arajevo (M. 26jIX 1928). Am Berg Kukrica wie vor. und am

Klisac hei Volkovici (L. II/IX I928). Letztere form ist nur durch die

stumpfen , kerbsagigen breiten IitillbHitter von der Leitart zu trennen .

V on den Gehclzen die Carpinus o rie nta /is in der Ungebung van Sara-

jevo begleiten , seien genannt: Acer cam pesire, A. obtusaium , A. tataricum ,Clematis vitalba. C omus mas, Corylus avellana, Cotinus co llg yg ria , C ra taegu sm onogyna, Fraxinus ornus, Juniperus com munis, Ligustrum vulgare, Ostrya

c arp in ijo iia , P iru s p ira ster, P op ulu s tremu la , P ru nu s sp in osa , Qu ercu s petraea(sessiuftora), Q. pubescens, Q. roour, Rosa a rv en sis, Viburnum lantana. Fernertritt noch sehr haufig Carpinus betulus und zuweilen auch Fagus sitvatica

dazu"). Standorte in anderen Tei l e n Bo s nie n s und der He r c e-

g 0v ina. Im Bosnatale bei D obrin l e hauii g; bei M od rin ie Bestande bi Idend,

von Lasva und Zenica an nordwarts bis zum Abhang des V epar bei V raca ..

1m Limtale bei Strrnlca, Setihovo, Mrzovo, steUenweise mit Acer monspes-

sutanum und F icu s ca rica (verwildert) auf Kalk, Bei Rudo-Mioce und auf

der Cikota auf Serpentin. Auf der Gradina bei V ardiste; bei Dobrun. Nachst

Liieska bei V iseg rad830

m . An derLandstraBe

von Gorazde nach Foca>0 ) Man veraletche die Lisle der Beglelter am Domugled bei Herkulesbad im Banat bel Pax

(Orundziige der Pflanzenv erbrettung ln den Karpathen II 193) wercae mehrere stidHcbe Florenelc-

mente enthalt die stch bel uns erst in Ostbosnien und in der Hercegovina dazugesellen.

Page 31: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 31/49

[I 1 . ] 31

mit Quercus conferta (M..), Auf der Palez Planina bei Gorazde (leg, G. Beck

11 /Vl I I 1888). Foca: H ierher der Fundort B istricatal 920 m in Beck's Flora

Bosnae Herceg . (es g ibt viele F liisse die B istrica heiJ3en ); U rn D ledleva bei

B rod an der Drina (leg. Ing . f'ukarek}; an der Cehotina bel B arakovac,

unter der Retine 460--480 m , bei G cdieno m it Carpinus betulus etc. Bestand-

bildend am Bergsattel 780 m nachst D. Papratno, Veselice, Dubrava 700 m(O emeinde V ikoc), R udez bei V ikoc 760-960 m mit Ca rp in us be ta /u s und

Quercus cerris. Nachst Rama an der Neretva. O berhalb des F lusses Piva

beim Dorfe Krusevo an d er b osn is ch -monten eg r. Orenze (leg. Ing . f 'nkarek ).- tl. Nachst Podorozac. Am Bomol bei Korriic m it Acer tatarieum. 1mB iiela- und Liutatale, auiw arts bis unterhalb Dubravica ca 800 m . Neretva

aufw arts von Konfic bel Borci 680 m, Dolovi, auf Dolom it bei M ljetvine

3 5 0 m , Glavatieevo, zahlreich bei B iskup 360 m , Janfina 670 m im juglans-

regia-Wald, baufig bei G rdaca 630 m, Dobrave, Z ivan ] 690 m. Unter der

Snijeznica (Koznik der Spezialkarte) gegen Ugosca zu 940 m. Bei 970 m

ein Strauch in den Massenbestanden von juniperus communis am Sildbang

der Lisina Planlna Nachst O strozac bis auf die Boksevlca ca 1 000 m. Urn

Jablanica an der Neretva,

Cauca lis dauco ides L. (Eurori-or.) - B . In Feldern nachst Dubrava bei V ikoc (M .J.

- tl. Nachst B rdjani (H R .),C entaurea d eu sia Ten. (Medit.) - B.Oberhalb des Eisenbahntunnels vor Stambulcic.;

Torine nachst Sajice (0. Praca) 970 m: Cehotlnatal bel Foca,

- tuberose V is. (I llyr .~medit.) - B . In den W iesen Paslak bei Drvar. - If. Urn

Siroki Brijeg (HR.).

C ephalar ia pastricensis Dorfl , et Hayek (lIlyr.) - B . Haufig am Stolac bel V i seg rad(leg. Mi lomir M i lic ev ic) . Der O rt wo die Pflanze wachst und die Pilanze

selbst w ird »M ornica« genannt (V on »m oriti« toten , um brin gen). Sie soli fur

Schafe und Z iegen seb r giftig sein un d ware p harm azeu tisch, bezw. chemischzu uotersucben.

Cerastium grandi/lorum WK. (I llyrtsch -rn on tan ) siehe Alyssoides.

- sem idecandrum L. (Euron ..) - . H . Am Strande des Boracko Jezero zahlreich

nnd von tierischen Haaren verfilzt,

Cerastium silvaiicum. WK . (Pon t. W aldp fl.) -tl.An der Sistica bei Boracko Jezero •.

ca 360m.Chaerophyllum coloratum L. (llIyr.-m edit.) - B . U rn Setihovo am Lim ; s. Alysso/des.

Chenopodium vulvaria L (M eridional) - B . B ei Koran . Stambulclc,

Cicerbiia alpina (L) Wallr. (Europ. Oreoph.) - B. Am Rande eines Bucbenwaldes

(Pogrizenica) am Aufstieg zur Treskavica Planina 1420 m mit Astrantia

major ssp. e la tio r, Do ro nicum austria cum , P estu ca gigantea und im Jablan

Dol 1630 m.

- Pantieii (Vis.) Beauv .. (Illyrisch) - B . Unweit der Pogrlzenica 1410 m; an einem

Bache zwischen Tosici und dem Hrasnicko Pelle bei Trnovo, hier auf

grauem Schiefer, ca 1000 m.

C i rsium cand ela brum Oriseb. (BaIkanhalbinsei , medit.) - B. Im Geroll unter dem

Borovac bei B egovina (Pale) 1060 m. An der Cehotina bei f'oca u zwar

nachst B arakovac, bei Salm ica Luka, Kosavice, bis un ter die V ranovlna

bel Oodjeno.

Page 32: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 32/49

32 [ 12 ]

Cnidium silaifolium (Jacq.) Simko (M edit. montan.) siehe Anthriscus fumartoides.

Cotutea arborescens L. (M ediI.) - B . Unter der R etine bei O odjeno an der C ehotin a,

ea 460-480 m mit Carpinus betulus, C. orienialis, Cotinus c o e e v e r t a , Fruxituis

ornus, Quercus cerris, Q. petraea (sessiliflora) wenig, Pirus piraster, Comus

mas, Viburnum lantana u .. a. - Ii. V on Brdjar.l angetangen abwarts gegen

Konlic,Conrineia orientalis (L.) Andrz. (M erid. or.) - B. In A ckern VOn Luke bei D rv ar.(HR .)'.

Convolvulus cantabrica L. (Medit.)- B. Bei Drvar (HR.).

Coronillaemeroides Boiss, et Sprun. (M ed.-or.) - H . Zw ischen Bradina und

B rdiani (HR .).

- varia L. (M erid.) - B. Abhange des Igman; Puhov Cajir 1360 m oberhalb

Dovlici: V itez-Sattel bel Stambuleic; Ravna Planina (Jahorina) 1340 m , inWaldschlagen); nachst R adoni6i und Barakovac bei Pale; urn Zovik; Sal-

mica Luka bel Foca, Vikoc-Rudei, Jecmiste-CeJebic.

Corydalis leiosperma Conr. (Illvr-rnedit.) siehe Anthrtscu» fumarioid s.Crataegus monogyna Jacq (Europ.vsibir.) var. Ronnigerl m, Folia palmato 3-5 fida

vel partita, lacinia acuta vel acuminata, serrulata, glabra vel pilosiuscula.

Ramiannotini et pedunculi glabri. Fru ctus g Ia b r J , unipyrenus. Stylus unus

Calycis ia cin iis sub linear ibus ,d emum ere c tis. Syn, C monogyna var,

rosiformis m.Tn Olasnik XXXI (1919) 70 (vorn Trebevio und Igrnan bei

Sarajevo). M it der echten C. rosiformis Janka. deren Originalbeschreibung

ich erst seater dutch A. v .. Degen erhielt hat obige Sippe nichts zu tun,

da die Kelchzlnfel der behaarten Fruchte der ersteren nach den Belegen

von O rig inalstandort! 1 1era b g esc hi ag en sind (S. Beck in Rchb. leones

fl. Germ. XXV 36). C. rosiformis Janka in Mathern. es terrnesg, Kozlem.Xil (1874) 166 vom tlerkuJesbad im Banat wird vom Autor wie folgt be-

schrieben »Fructus ovalls, villosiusculus, calycis segmenta lanceolata-linearia,

fructus dimidiam sup era ntia. subfo liace a, torus 'dense hirto nilosi, folia ut in

C. oxyaeantha L.«.

C ra ta egus o xyacan tha L. (E uras.) - B.Naehs t Dare iin be i Sehovina (Dovllei) call 00 m .Crepis alpestris Tausch (Mltteleurop-alnin.) var. [acquiniana froel. ap. DC. -- B.

Ravna Planina (Jahorina): Steinige Abhange der Badia bei Bistrica.

- setosa Hall. fil, (Medit., sonst adven tlv) - B . Borika (Bezirk R ogatica), G lasinac,

Rudei bei Vikoc, Feldrander bel Bare-Pale. - fl. ln der Sisticasehluchtund naehst dem Boracko Jezero, hiiufig.

var microcephaia Grec. - B . Am PuB des Igrnan bel Vrelo Bosne m it C . joetida.

Crupina vulgaris Casso (M edit.) - B. Nfi..cbst Vesellce=Dubrava, 700m (Gerneinde

~~~. ,

Cy sto pte ris monta na (R am.) Lk, (Circumpol.) - B . Unter den Felsabsttirzen der

Hranlsava (HR .).

Danthania provincialis Lam. et DC. (Syn, D. caly cina A ut. non R . Sch .) (T ra ns alp ln )

- B. An der verkarsteten Ostseite des Trebevic ooch bel 1410 m: aut der

R udine 1 320 m und Puhov Cajir 1 290 m oberhalb D ovlici: nachst Uzdonice-

Toplik bel Sarajevo; nachst Koran im Molinietum coeruleae 834 m, haufig;

bei Vltez=-Gorovici au f San dstein , haufig l090 m; nachst Torine be i Sallee

(Gerneinde O. Praca) 970 m; bei Vikoe, gegen· Rudei zu auf Sandstein -

ErdblOBen, in Karstwiesen nachst Jecrniste (G em .. Vikoe) 1080 m .

Page 33: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 33/49

[13]

Dap hn e B la ga ya na Freyer (Westpontische Waldpilanze: SO. Aleen, nard!' Balkan-

lander, haufig besonders auf Serpentin in Mittelbosnien. Siebenbilrgen; Terti-

arrelikt) -- B. Krivaiaflussgebiet: Unter dem Orebenac oberhalb des Dorfes

Jetaska »Smille« genannt (leg. Oberforstrat L. Belamaric),

Diauthus c roctic us Borb. (Illyrlsch, Oreophyt) -- B.. Am Smolin bei Zevce.D ianthus cruentus G risc b, (B alk an en der nit, mont.) - B . 1m Aidanovicitale bei

Mokra 1000 m; Vitez Planina: Simarica 1150 m; Torine nachst Salice: In

Wiesen nachst Dubrave=Krc=-Veselice und Jecmiste bei Vikoc;. oberhalb

Celebic 1170 m.

Digitalis ferruginea L (Italien , SO europa, w . Asien ) - B . Am Smolin bei Zepee:

Markovo Brdo, Krsna Glava 920 m; urn Foca: nachst Rude! bei Vikoc 730 m.Dorycnium germanicum Rouy (Oremli) (Meridional; nach O. Beck pontlsch). Die

Behauptung M. Ricklis (Mittei!. aus d. bot. Museum ZUrich in Bericht, d ..

schweizerisch. botan. Oesellschaft, lieft 10 (1900)- 10, 30) dass obige Ar t

wie auch D. herbaceum typ ische Kalkpflanzen seien , gilt nichtfUr Jugoslavlen,

wo sie auchauf Serpentin vorkommen. Irrtirrnlich sind die Angaben tiber D.

germanicumam Trebevic (Brancsik), bezw. Dragullac (Prodan) bei Sarajevo,

von welchen vielbesuchten Orten mir k e in Belegsttlek vorliegt, D. germa-nicum finder sich in Bosnien auf Serpentin am Zedni Vrh nachst Cviianovici

und am Velez bei Borovnica im Flussgebiete des Oostovic Potok bei ca

500-1089 m steHenweise hauiig vor. Auf gleicher Bodenunterlage ferner

nachst Dubosclca bei Vares 670 m , am Berg Balvan bei Vardiste 560 mund am Borak Potok bel Rudo. - .tf. (Auf Kalk) Preslica Planina: Ober-

halb Brdlani mit Pinus leucodermis (leg. f'ukarek); Zvekusa Planina belKonjlc 1180 m (M..); Bergabhang oberhalb des Boracko Jezero (Blau, Herb.

NQ 2125 als D. herbaceum) und in der Neretvaschlucht unterhalh D. Jabla-

nica 190 m (M.).

var, nanum Heldrvu, Hausskn. - [3. Zelen Gora: Pod Slogum (leg. Lakatos).

-- Ii. Mali Prenl 1800 m (leg .. S. Sullagic): Piasa (F.).

Dorycnium h erbace um Vill. (Merid.-orient., nach Schinz u. Keller medlt.)., Von der

zweifachen Hebaarunz des Stengels und der Blatter (sehr kurze auirecht-

anliegende Flaumhaare desersteren und aufrecht-abstehende Ianzere Haare

des Stengels und der Blatter) verschwinden bei Herbstpflanzen die Iangeren

manchmalganz, fast ganz oder werden durch kilrzere auf den Blatternersetzt, wodurch in Verbindung mit einer kilrzeren Behaaruag des Kelches

Konvergenzformen mit var, illyricum Beck entstehen, die eine fUr die adri-

atischen Kirstengeciete sehr charakteristische kleinblatterigt Sippe ist u, wohl

deshalb von Deg en (flora Velebitica II 341) als Art betr achtet wird.

Ein Beleg von D. herbaceum aus Vranograe bel Cazin (leg. Fiala)

weist Concaulescenz (Anwachsung) elnes Blutenstandszweiges auf an dessen

Ende ein Bltitenkopfcheu steht und unter dem der prlmare Bltitenzweig

mit endstandigenn BIUtenk6pfcben slch forsetzt; Der obige prim are Spross

und zwei andere (einer davon einseitig verzweigt) sind dol den fdrm ig,scheinbar dichasial, angeordnet.

. Die Pflanzen unserer Gebiete gehoren zumeist dern Formenkreis der

var, iniermedium (Ledeb.) Beck, emend. Rickli, an, Sie finden sich gew6hn-

lich an steinlgen, trockenen, sonnigen Orten und an ErdblOJ1en, wie z. B .

8*

33

Page 34: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 34/49

Page 35: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 35/49

1 5 ] 35

Gatin soea parv ifto ra Cavan. (Wanderpflanze aus Stidamerika) - B. Sehr haufig

-in G emusegarten des Dorfes fejzici (Kuckovict) bei Pazaric (HR .) - H .

ln Garten von Koniic.

Galium aporiae L. (Euraslsch) var. Vaillantil (DC.) Koch. - B. In Waldsehlagen

nachst Gorovici bei V i te z ca 1100 m .

.- ped em otitanum AlL (Merid.-or.) - B. Sarajevo: Sedrenik, in Wiesen oberhalb

des R am lca Bania Potok 660 m , bei Stambulcic 980 m , im Cehatinatale bei

Fob (Lanava Polle) 470 m , auf der Cikota bei R udo auf Serpentin, - H.

Im Liutatale bei Koniic ca 320 m .

Genista januensis Vivo (Syn, G . triangularis WK.) (Pontisch) - B . Ostrlce bei

Drvar (HR.).

- radiaia (L) Scop, (Apennin, transalpin, nordwestl, Balkanlander, O reophyt.) -

B. R adusa Plan ina, SW . Kamm 1600-1900 m , »Div lli sile ra k, m etlllk ae ge -

nannt (Ingen, J. Popovic 1937).

- siivestris Scop. (lllvrisch) var. dina rica (Janch.) Beck - H. Urn Koniic allgemein»Cmille« genannt . Siehe Atyssoides.

Geniia na c risp ata V is. (I llyrisch) - B . In Karstw iesen bel Jecm iste (O em einde

Vikoc) ca 1080 m.

Ge 'anlum bruiium Gasp. (M eridion al) - B. Bielasnica: Am Weg von Bor nach Mrtva-

nle 1370 m; bel Ljubogosta 900 m;nachst Dubrava und Rudez (Oemeinde

Vikoc); u rn Poea, daselbst auch O. melle L. - H. Nachst dern Boracko Jezero.

- disseciam L. (Europ-sibir.) - B. Um Foca.

I pusillam Burm. (camp.) var. intermedium Beck. B .. Im Rumicetum alpinae

auf der Gola Jahorina 1740 m.

- pyrenaicum Burm, (Europ.vor.) - B . Am lgrnan bis ea 1370 m, auf der O ola

Jahorina im Rumicetum alplnae mit O . phaeum noch bei 1720 m.

Geum m otte V is. et Pane. (Span ien? Italien? Balkanhalbinsel) -. B . O berhalb

Dovlici 1 1 10 m , Puhov Cafir 1300 m , Rudine 1410 m ; Ravna Planina (Jaho-

rina) ea 1300-1400 m .- rivale L. (Circumpol.) - B , Am M ocioci Potok bei Sarajevo 1200 m.

Gtobutarta WfJlkommii Nym . (M erid.) - B . Lukebei Drvar (tlR.).

Gnaphalium luteoalbum L. (Syn. Hetich ry sum a re na rium m, in Glasnik XL (1928)

133 [27] non (L.) DC.; Schreibfehler) (Kosmopol.) - 0 a I mati en: Auch

bei Metkovic.Gymnadenia odoratissima (L.) Rich. (Mitteleuropa)- B. Im Sphagnetum von Klokoti

ca 500 m (M.) - H . Cvrsn ica Plan ina: Veliki Medjed (leg . Ingen , J. Fukarek),

Haplophyllum patavinum (L.) Juss. (Illvr-medit.) - B. Luke bei Drvar (fiR); Am

P..uistieg von flalapi nach Rudine (Vorberg des Ober) bei Sarajevo 670 m;

Karsttriften am Trebevic (Palez) 890 m mit Alyssum a iy sso id es , A re na riaserpyllifo lia , B rom us erectus, Bupleuram vero nettse, C a rex vern a,' Cirs ium

acaule, Crepis rhoedifolia, Erodium cicutarium; Gallum purpureum, Helleborus

o doras, M edico go m inim a, Micropus erectus, P la nta go h olo steum (ca rina /a) ,Poa alpina var. glaucescens, P. bulbosa, Potentilta Tommastniana, Scabiosa

leucophylla, Scieranthus annuus, Sanpuisarba minor, Sedam betoaiense; Setaria

viridis, Stachys recta, Thym us alpestris, Th. jankae VaL subacicularis, Tunica

saxi/raga, Veronica jacquini, Viola sp, - Ii. R.aska Gora+Volno 90 m; Pod-

p orirn ; Ja zin ata l bei Lastva.

Page 36: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 36/49

36 [161

Hedraeanihus vidi Edraianthus.

Helia nthem um o va ium (Viv.) Dun. (Syn, H. chamaecistus Mill. p, p .) (E urop .) var,

stellatum (Beck) Hayek. - B. Im Sklop bei Drvar (HR.).

Heracleam sphondylium L. (Iol.) (E urop .esibir.) - 8.. Ifrblfin a Planina, hier vSaprtlca«

genannt (Ingen. 1. Popovic).

Hern ia ria in ca na Lam. (Submedit, (~orient?), Steppenelement) - B. Miljacka- und

Lapisnicaschlucht, Grdoni, Trebevic bis 1530 m, Puhov Gajlr und Rudine

1410m oberhalb Dovlicl, Jecmiste (Oemeinde Vikoc).

Hesperfs glutinosa Vis. (Medit.) ssp. Visianll (Fourn.) Hayek s. A lyss0ides.

- dlnarica Beck (BalkanhalbinseI)- B . Am Bar bel Pazarie (HR ).

Hie ra cium ad ria tic um Naeg. (pilosella <pilosetloides) ssp. eu adria ti cam Z. ap, Aschers-

and O raebn .. Synops. X III , 359) - D a I m at in: Am Biokovo (L, det M .l.

ssp. stypinoides MZ. ined, - H. In Wiesen bei D om anovicl. Diese Unterart

wurde von Zahn s. Zt, benann t aber nicht beschrieben , w eshalb ich an der

Hand der O riginalien eine Beschreibung gebe.Auslaufer O. Stengel 30-38 (46) em hoch, .schlank, 10-22 kopfig.

Akladiurn 6-7 tnm. Blust lockerrlspig, grenzlos. Ordnungen 4-1, obere

gedrangt, untere + en tfern t. B lustachsen floc kig-Iilli g, maB ig drilsenhaarlg

and mit einzelnen Borstenhaaren . Kopfchenstiele dicklich, malJ ig drusen-

haarig, Haare 2 mm . tHUlkelch 6-7 mm lang , am G runde abgerundet, HUIl-

schuppen + fJ ock ig , s tumpflich , berandet, haarlos, dr usenhaa rig ... D rusen-

haare ungleich lang, Grundblatter verkehrt, eirurrd-Ianzettlicb, gestielt, auBere

ktlrzer, stumptllch, innere spitz, oberseits zerstreutborstig, Borsten 5-6'5 mm

lang, am Orunde d er B la tts tie le zahlreich, 8-12 mm la ng, f lo cken lo s, [tingste

allseits flockig~filzig, unterseits schwachilockig, nur am Rand und Mittel~nerv borstig. B lttten gelb, Haare am Stengel zerstreutborstig , 2-4:5 mm,

am Grunde bls 5'S mm lang.. Dri.isenhaare am S ten ge l v ere in ze Jt, oben rna-Big . - SchlieBt sich der subspec .• euadriaticum Z. an , das durchniedrigere

Stengel, Iangeres Akladium und viet kurzere Behaarung abweicht.

Hieracium big/anum = Pavichii < ma cra nth utn (H op pea num ) Z. in A .. Engler, Das

Pilanzenreich IV 280 S. 1435 (1923). Syn, H. te ph ro ce phalo id es MZ. 1905

in Sched. -- B . O rasplatze in den Fohr enkulturen (Pinus nigra) nachst dern

B istricki Potok (Urvine) am Trebevlc bei Sarajevo, oa 800 m (M. 15 /V I

1904) Drei Stucke liegen vor, ein 4-tes wurde von Z. mit meiner Erlaubnisentnomrnen, ging aber bei ihrn offenbar in V erlust E in weiteres StUck das ich

Iezt Yom Bogen abloste und bestim rn te, ist H. tephrocephaiam Vuk . (Bauhtni

> macranthum) urrd steht subsp. canlpedicellum MZ. nahe bat aber kaum ein

entwickeltes Stengelblatt und einen 6'5-7 (anstatt 6) Iangen Htillkelcb. -

H. iephrocephaloides wurde von Z . und von mir ttbersehen zu ver'oifentlichen.

so dass die Pf!anze nummehr den Namen H. blg-lanum tragen muss.

H ie ra cium Geo re ie ffia num =Bauhin i - Pavichii Z. - B. In Wiesen nachst Ooro-

vici bei Vitez mit d en S ta rnm elte rn , ea 1080 m ; am Waldrand oberhalb

Starnbulclc ca 1010 m (Schattenformen); am Brezovac bei V itez ca 1 100 m;

R .avna Plan ina (Jahcrlna) 1320 m (Schattenform).

- uratense (NP.) Z. in Engler a. a. O. 1436. Der OriginaUundort dieser Sippe, das

Tal an der Nordseite des Triglav heiB t V rata (Tor, TU re, Piorte), n icht

U rata, w elch' Ietztere Schreibweise auf einern Irrturn beruht, Leider darf

Page 37: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 37/49

[ 1 7 J

diese un richtige Schreibw eise nach den R egeln der botanischen Nomen-

klatur n icht geandert, bezw . richtiggestellt w erden .

Helle bo ru s nig er L. (I:U[Op.) - B . Lokve bei Pazaric 800 m; Vlahovici bei Pale

1150 m (»lubna trava«): Rudez -Vikoc .

Im patiens no li tang ere L. (Europ .) - B. Am Jahorina Potok; im Buchenwald mit

Ace r p seud op la ta nu s unter dem K iek 1340 m; im Buchenwald bei der Vrelo

Bugarske am Aufstieg zur Treskavica 1270 mi R avna Plan ina (J ahorina):

An Dolinen bei ca 1360 m und im Walde noch bei 1460 m.

[uncus alp lnus V ill, (C ircum pol.) - B . Jahorina Plan ina: O raben oberhalb der

B J iz an ciq ue !le , S an ds te in , 1770 m mit

[uncus ftliformts L. (C ircum p ol.), fern er Cardamine praiensis, C a rex leporina , C .

stellu la ta , D escham psia caespito sa , D . fiexuo sa , M archantia polymorpha, Orchis

bosniaca, Ph'tonotis seriata (M itten ) Lindb. (determ, A lb. S chum acher),

Rumex alpinus, Sagina procumbens, Senecio subalpinus, Soldanella alplna,

Yaccinium m yrtillu s,V ero nica be cca bu ng a.Juniperus oxycedrus L. (M edit.) C rvena sm reka. - Ii. Am 0010 B rdo bel B rdlani

bis 2 '5 m hohe Straucher (Ingen , J. Fukarek). Das V orkorn rnen von J. oxy-

cedrus nachst Ugosca im Bezirk Konlic habe ich im G lasn ik X LV II (1 935 )

106 besp rochen . Nummehr gebe ich davon ein L ichtbild das ich tIerrn S .

Suljagic verdanke, Taf. VI Fig. J.

Ker ne ra sa xa tilis (L.) R.chb. (Europ, merid.) - B . R .aduklijatal bei Drvar (HR.).

Knau tia in te gr ifo tia (L) B ertol. (M edit.) subspec. hybrida (All.) Sz. f. lyrata Koch.

- B. Sriiern Do bei Pazaric ea 670 m (leg. Ing, Tarasevic).

- travnicensis (B eck) Szabo (Illyrlsch) f. Clemen te i (B eck) Szabo. - B. Krug Pla-

nina ca 1300-1400 m (leg . In gen . J. Popovic).

f. crasslfolia Szabo. - B . R adusa Plan ina: B ei Bregovi (leg, Ing . J. Popovic).

A uf der Lisina bei O . V akuf kommen beide Formen VOL

v el b itic a Szabo (Illyrisch-montan.) - B . In Karstwiesen nachst Jecmiste bei

Celebic 1080 m . Wuehs wie Szabo, M onogr. gen . Knautia t. XX I (K. perstcina)

aber hoher w ie t. XXIV (K. velebitica). B is auf den zur Bltitezeit behaarten

Kelch m it K . v ele bitic a, welche einen »calyx .. , gJaber« bat, nach der

Beschreibung zu urteilen, i lbereinst immend. flerbarbelege von letzterer A rt

Iiegen m ir Ieider zum V ergJeiehe n icht vor. Ne u filr B osnien .

Kahlr au schia p ro life ra (L) Kunth. (Europ .-slbir .) - B . Am Kukor bei Pale, aufder Vitez Planina t 150m; An Felsen nachst Dubrava (O emeinde V ikoc)

ca 700 m.

Lactu ca p er en nis L. (Subrnedit.) - B . Sp ille bei D rvar (IiR.) - H. A uf Kalkielsen

in der Sisticaschlucht.

L ag oseris sancta (L.) M aly (O stmedit.) - B . Am O rdon j bei Sarajevo; bei I 'oca,

- H . Sisticaschlucht bei Kon lic.

Lase rp itium a rch an ge lica Wu lf. (S ud eten , Dacien, Illyrien) - B . Unter den Fels-

wanden der H ran isava bei Pazaric (IiR.).

L ath yru s la ev ig atu s (WK.) F ritsch (Sudostliches Europa) - B . Sehr selten und

nur einzeln am Lipovac (Starig rad) bei Sarajevo. V on O . B eck, F lora

Bosne iibersehen aber von m ir schon in M agyar Botan , Lapok V ll 21 7 [ 15 ]

verollen tlicht. 1 m Schw arzfohrenw ald auf der Jabucica (Praedium Causevac)

bei M aglaj 600 m. Ohne Bltiten, daher etw as fragJich.

37

Page 38: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 38/49

38 [18]

Lath yru s n isso lia L. (M erid.) - B . Dubrava (G erneinde V ikoc),

- sphaericus Retz (Medit.) - H. Nachst B rdiani (fiR.).

- tuberosus L. (Pon t.-merld.) - B . Dubrava (G em , V ikoc),

- venetus (M ill.) W ohlf. (Syn. L. variegatus (Ten .) O r. O odr.) (Subm editerrane

Waldpflanze) f. Piedlert m, Foliola foliorum in termed. per parte utrirnque

grosse. 1-.2 dentata. Dentes repando acuta. - Dalm a tien: 1m Buchen-

w ald an der StraBe von Crkvice zum O rilensattel un ter der Norrnalform,

ca 1300 m (leg. Otto F iedler, L eip zig).

Leontu ru s car dia ca L. (EuTop .-sibir.) - B . R udei bei V ikoc 700 m .Leuco jum aes tiv um L. (M erid ..) - B . In Sumpfw iesen nachst Spasino bel D rvar (HR .).

Lychnis coronaria (L.) Desr, (Submedit. or.) - B. Karevo Polje im Cehotinatale

bei Foea: un terhalb D . Papratno (G em . V lkoe) 700 m.

Lyco po dium selag o L. (C ircum aol.) - B . . Jahorina: 1m oberen Tale der Kasidolska

Rijeka 1570 m; Ravna Planina: An einer Quellflur bei 1240 m.

Majanthemum bifolium (L.) I. W . Schm idt (Circumnol.) siehe Arum maculatum var.- B. Im Pichtenwald nachst Radonic I bei Pale; Jahorina: Anfwarts bis

1630 m beobachtet,

Malva crisp a L. Einjabrige Zierpflanze zweifelhafter I ierkunft. - B. Hie u. da in

Bauerngarteugezogen und stelIenweisein Brachfeldern und Oemusezarten

verwildert wie am Nordhang des Trebevic bei Sarajevo 740 m, bel Koran,

Potoci-Pale.

Matricar ia suaveo lens (Pursh.) Buchenau (NO . A sien , Nordamerika) - H. Auch an

der E isen babn bel Bradina.

- tenuifotia (Kit.) Simko (Pontisch) - B . Bei Celebic 1 450 m; in feldern nachstB ijela V oda un fer dem Berg Bakic 1220 m, nachst D ragocava bei Foca 1 J 40 m.

Melampyrum H oerm annianum M aly (Illyrisch) subsp. Beckianum Maly (m onophyi)

f .. ensifolium Maly. - B .. 1 m Buschw ald und im Geroll bel D . Dovlici 720 m ..

subs:pec. bosniaeum Ronn. (autumnal).

f. nudicalyx Ronn. (1933) -, B. Nachst Da Riva bei Saralevo,

Mel is sa o ffi cina li s L. (M edit.) - B. Blatnica an der Usora; bel Zepce, Rudei , Jec-m iste .. - Ii. Bukovi Do.

Melfttis tnelissophyllum L. (M erid.) - B. Trebevic: Petrosa und sudlich davon, aufder Puhov Gajir noch beica 1300 m.

Micropus erectus L. (A tlan t., m edit., Steppenelernent) - B . Dubrava 700 m (Ge-

m einde V ikoc).

Minuartia bosniaca (Beck) M aly (B alkanendern it) - B . Dubrava (Oem, VIkoc ;

Jahorina Planina: Katun 1300 m.~ m ediierranea (Ledeb.) M aly (M edit.) - 1 ' 1 . Auf Dolom it in der Sisticaschlucht

bei Boracko Jezero 360 m mit Hemiartaetabra, S edam h ispan ic um (g la ucam ) .

V er on ic a a rv en sis , V . [a cq uin ii.

Moench ia mantlca (L.) B artl (Itali en u, pont.)- B . Trebevic: B rus 1140 m, Bego-

vina bei Koran 1010 m; unterhalb Grabovica bei Sjetlina 840 m; Viko¢~

Rudez-Jecmiste, unterhalb der Vranovina bei Godleno im Cehotinatale. -

H .. Am Ivan sattel 980 m.

Myosotis Ronnig-eri K. M aly in fedde, Repert. spec, nov. XLVru (1940) 271-273

(1940) - Btl. Presli ca Plani na: Lapovdol (M. 28/VI 1908). Di e neue Art

Page 39: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 39/49

[l9J 39

ware vieJleicht noch auf der Dzepska Planina lind an den Westhangen des

G ebirges gegen Brdlani Zll suchen .. Sie unterscheidet sich von M. a lp estrisSchm. und M . suaveo lens WK. schon dutch die Uberaus kleinen Bltiten

(3 mm , gepresst 2'5 mm Durchrnesser) lind den steifen Wuchs, Von den klein-

bltitig en ein lahrig en V e rg lssrn ein nichtarten (M. arvensis (L.) Iiill und M.collina Hoffm.), die spitze Samen haben ist obige Art schon durch das

ausdauernde W achstum und die ovalen , stum pien, fast unberandeten Samen

verschieden.

Myoso tlS spe luncicu la Schott ap, Kotschy in Sched. 1853 NQ 42 [M . strieta ~ spelun-

cicula Boiss, PI. O r. IV 240 . Syn. M . rho dapea V eJen. Sitzber .. bohm .. Oes.

W issensch, 1893 XXXV II S . 48; Hayek Prodr. P I. penins, Bale. II 79; R ouy

PI. de France X 329 (mit M. Marcil/ ya na Rouy)] (Ostmedit.-oc.) - Ii..Am

G rundeetw as schattiger Ilberhangender Kalkielswande dec Sistlcaschlucht

nachst dem Boracko Jezero, 360 m. N e u fiir Bosnien-Hercegovina. Born-

mUlier in Beitrage zur Flora von M acedonien III 37 in Englecs Botanischen

jahrbtlchern , LX I (1928) Beibl. 140 hat nachgew iesen , dass M. rhodopea

Vel. mit M. spe lunc icula identisch ist und daher der altere Name Oiltigkeit

besitzt. Die Pflanze dec Sisricaschlucht hal stumpfe Blatter, die untersten

(Uingsten) Fruchtstiele sind his etwa halb so lang als der Kelch, d ie F ru ch t-

kelche sind bis 3'5 mm lan g, lan glich , die Samen 2X I mm , fast sp itz, verne

berandet, braun, zuletzt sehwarzbraun. In Bezug auf die Lange der Prucht-

stiele (pedicellicalyce sublongiores .. »pedicelles Iructiferes info eg aJan t en v.

les calices« bei M. speluncicula, »pedicello pertenui brevissimo« bei M. rho-

dopea) u nd F ru ch tkelch e (scalyce frnct ... tres petits (1 m ill. 1 / 2 de largenv.) bel ersterer, »calyx iructifer 2'5 m m « bei M. rhodopea) bestehen in

den Beschrelbungen der Autocen wesentliche Unterschiede, die noch einer

Au.fkJarung bedtirfen, Diese ist erst nach Untersuchung der O riginalien und

nach einem genauen Studinm des ganzen Formenkreises zu erw arten,

D ie Begleitpflanzen von M. speluncicula an den tlberhangenden Kalk-

Ielsen der Sisticaschlucht sind: A ren aria lep to cla do s, A sp erug o p ra cumben s,

D raba verna (verdorrt), Geranium rotund ijo lium , Cerastlum ta nricum, H ut-chlnsia petraea, L ag ose ris sa ncta , Myosotis arvensis, Par ie ta ria o jji cinalis , Poa

bulbo sa, Saiureia acino s, Saxifrag a tridactytiies, Sherardia arvensts. Steliariamed ia , V ero nica arvensis; Viola Kitaibeliana. Vulpia myuros, bis auf Parietariaund Poa lauter einiahrige Oewachse.

1m Herbare unseres Museums in Sarajevo liegt noch ein Saannbogen

miteinem V ergissmeinnicht das Herr V . Cun~ic im Jahre 1898 in der

M iljackaschlucht bei Startgrad gesammeit hat und verrnutlich auch zu M.

speluncicula gehoren dUrfte. Leider ist das M aterial zu frUhgesammelt nod

zu ger.ing um ein sicheres U rteil fallen zu konnen,

Bei dieser O elegenheit mochte ich darauf aufmerksam machen, dass

Herr V . Loschnigg irn Jahre 1936 am Biokovo bel Makarska (ad G rublsicstale) eine Myosotis gesarnmelt bat. die bis auf die etwas grolleren BlUten

an M. refracta Boiss. erinnert. aber nur in einern Stuck vorliegt, so dass

vorlaufig' nichts Sicheres dartiber gesagt werden kann.. Sie wird kiinftigen

Besuchern dieses O ebirges zur A ufrnerksamkeit ernpiohlen.

Page 40: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 40/49

40 (20J

Myrrhis odorata (L.) SCOD. (Europ.-alpin .) - A . An offenen Stellen irn Buchenwald

und unter Buchen unterhalb Katuniste auf der Jahorina bei ca 1680-1700 m .Am Rande eines Buchenwaldes auf der Treskavica bei 1380 m und im

lablan Dol 1640 m.

N ep eta pa nno nica L. (Eurou-sibir-cr.j - B .. Nachst Borovac (Gemeinde Pale)1180 m; bei Pracko Vrelo 1460 tn; nachst Oodleno und unter der R.eUne

im Cehotinatale; bei Vikoc-Rudez-Jecmiste.

Onopordotiacanthiam L. (Europ.ssibit.) - B. Nachst Borovac (Gern. Pale) 1180 m.

Orchis incarnata L. (Europ.) var haematodes (Rchb.) M. Schulze f. Aschers, Oraebn.

B . 1m Korcata le bei Tarcin mit oberselts gefleckten B lattern (HR .).

- maculate L. (Europ.) var. saccieera (Brogn.) R chb. - B . Im Hocbw ald unter

de r flran lsav a (HR.).

- m ilitar/s L. (Euras-rnerid ..) - B. Luke bei Drvar (HR.).

-- purpurea Huds. (M erid.) -- B .. A n mehreren O rten in der Miljackaschluchtzwischen Sarajevo -Pale ..

- sim la Lam. (A tlant.-rnedit.) - B. Am Kosevsko B rdo bei Sarajevo.

- Spitzelii Saut, (M erid.) ~ B. E inzeln am Bar bei Pazaric (HR .) und am Igrnan

(Stutmik),

Orla ya g ra nd iflo ra (1..) .tioffm. (M edH.) ~ B , Bei Dubrava u. V ikoc~R udei.

Oxalis a ce to se lta L. (Cireurnpol.) var. coerulea DC. (Bltlten lila) ~ B. Am ruBevon fichten am Weg von Pale nach R adonlci,

Panc iC ia serbtca Vis. (Syn, Pimp in ella s er bica (Benth. Itock.) Drude.) (lIlyrisch) ~

B. Jahorina: Am Rande von Buchen- und Fichtenwaldern, irn Iaunicetum

alpinae, zwischen [uniperus nana, im N ardetam strictae etc. bis 1860 tn.

Am Weg von Rudez auf die Hochebene Jeemiste (Gemeinde Vikoc), am

f<ande eines Buchenwaldes bei 1120 m , daselbst und auf der Omarina.

Pedicularis Oederi Vabl (Arkt-altaisches .E lemen t) - A Its e r b ien: Rudoka Planina:

Auf der Pasina ca 2400-2525 m (leg. V . LoschnIgg 22jV I 1937).

Hoermanniana K. M aly (Balkanhalbinsel) - BH. In W iesen auf der Ivan Pla-

nina (HR.) - B. Ravna Planlna (Jahorina), Am Hum ein groller Stock in

einem Juniperus nana Gebtrsch,

Peltaria alliacea Jacq. (Westpontisch) - B . Im Geroll des Sklop bel Drvar (.tiR .).

- Dalmatien : Am Biokovo: V osac ca 1360m (L. nOL).

f. brevipedicetiata R oh!. - M 0n t e n e g r 0: Niksi 6 (leg . W j n neguth V II 1939).

Pingaicula vulgafis L. (Cireumpol.) - B . . Auf Dolomit im Roduklijatale bei O rval.

Pinus leucodermis Ant. (Balkanhalbinsel, Sildital.) - Nov iPaz a r. DOllie Mataruge

SO . von Plevlje, Beim Priedhof des Dories Liutici ein bober l3au'ln ))M ollika«

genann t, dessen untere Aste w eit ausladen (Siehe Taf. V I Fig ..2). Priiher w aren

nochzwei kleine Baurne daneben dieaber vor einigen Jahrengeiallt wurden,

Herrn Kustos Dimitrile Sergelevski verdanken w ir die M itteilung, das

Lichtbi!d und Herbarbelege. Seehohe ca WOOm. 1 :s ist dies derselbe Fundort

welchen schon V eisil Curcic und O . Reiser kannten, das natlirliche V or-kommen aber wegen der geringen Seehohe und isolierten Lage von O .Beck (Vegetationsverhaltnisse d. illyr. Lander S. 355) bezweifelt wurde und

von dem damals auch keine Belege vorhanden waren . D ie wenigen vor-

liegenden Zapfen weisen kleine Unterschiede auf und waren an einer gr6~

Page 41: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 41/49

[21] 41

Beren Anzahl alii ihre Konstanz zu prttien. Ob es siclt hier urn seiner Zeit

kultivierte Baume oder urn einen alten Waldrest handelt, sei dahingestellt.

Plantago lto lo steum Scop . Flora Carniol, ed. 2, 1(1772) 108 (Syn, P . ca rinata Schrad.,

P . su bu la ta Wulf. non L., P . serpentina Viii.) (Subrnedit.) - B . [0 Ackern

bei O rvar (HR .); Erdbl6Ben am Pass zw ischen O rdoni und Pasin Brdo;G rkarica am lgrnan ca 1310 m; Brus am Trebevic 1150m; am Borovac

bel Gradac=Nahorevo 860-940 m; nachst Torine bel 0. Praca 970m; bei

Celebi6 1100m: crdbJ6Ben der Omarina 1200 m, Jecmiste: im o ffen en Wald

b ei Korla tl1 90 m . - N. Auf OoJomit bei Sp iljan i haufig, auf dec Zvekusa

Planina 740 m.

Po/yg ala amara L. (Enrou-sibir.) - B . Irn R odukliiataie bei Drvar (HR .). Neu

fU r Bosnien -l1erzegavin a ..

- suplna Schreb. (Westpontlsch-suhmedlt.) ssp. bosniaca Murh. - B. Nachst Gradac

bei N ahorevo gegen den Borovac zu, auf Sandschiefer w ie sonst zumeist

860-900 m; unter der R etine bei O odleno auf Kalk.Poteni illa canescens Bess. (Eurostbir-merld.) var. fissidens Borb. - 11. An stein ig en

Stellen nachst dent Boracko Jezero..

- m icrantha R am. in DC. (M edit.~or.) - B . Am Kuker bei Liubogosta; in Eichen-

waldern bei Sletlina,

- opaca L. (Syn, P. dubia Mneh.) (Europ.) - B. Zwischen Krurnmholz auf der

Treskavica 1700m. •Tabernaemontani Asckers, (Syn. P. vema L. p. p.) (Europ.)- B . . Am Nagredje

bei der Crna Krallica (O rvar) (HR ).

Tommaslniana f. Schulz (I llvr.vw estp on t. I ta I.?) - B.Nagredle (HR.); am Kukerbei Llubogosta, nachst Radonic i bei Pale.

Primula minima L. (Osteuron-alpln ..; acidiphyl.) - 11. Cvrsnica Planina (leg. Ingen.

J. fukarek V JI1 1935). N e u Iiir Bosnlen-Hercegovina. Unter Pflanzen aus

der Hochgebirgsstufe der Cvrsnica befand sich auch ein m hrbitltiges Stuck

dieser Art, die sonst nur auf kalkfreiem Boden wachst, Herr Ingen..Fukarek

kann sicb heute nach so langer Zeit nicht mehr an den genauen Fundort

in der Cvrsnica erlnnem. Es ist aber wahrscheinlich dass diese Art an

ahn lichen O rten wachst w ie Saxifraga moschata Wuif en , e in a rk tl sch- ahals ches

floreneiement (M. Jerosch, Geschichte u. Herkunft der Schweizerischen

Alpenflora (1903) S. 239), eine PfJanze die zumeist auf Urgestein vorkommt

und von Stad!mann, Faltls lind Wibiral ausschlieBlich nur auf Terra rossa

an der Nordkante des V ilinacgip fels oberhalb der Felsw and im Jahre 1907

entdeckt wurde (Handel-M azzetti im XV. Jahresberlcht des Na tu rw i ss en seh,

O rlentvereines, W ien 1 91 0 S. 27; Stadlmann in M ittei1 . d. Naturwlss, V e-

reines der Universitat, Wien 1912 S. (59) 41). Sie kommt auch anderwarts,

z. B .in den K arp athen in O esellschaft der ersteren A rt vor (Pax, O rundzuge

der Pflanzenverbreitung in den Karpathen II 167 ff.),

Prune lla g rand iflo ra (l.) Jacq, (Euron-alpln.) - B . Auf der Krug und R adusa

Planina (leg. Ingen. J. Popovic), auf der Gradina bei Vardiste,Prunus pseudoarmeniaca Heldr. et Sarto V ergl, K Maly, Vorlaufige Mitteilung tiber

das Vorkommen einiger fU r Juzoslavien neuer G eholze .. M agyar Botanika!

La pok 1926 S. 74-76 (Medit.; B alkanhalhinsel) - M 0n ten e g r 0: Semina

Planina: Oberhalb Poliice sudostlich vom Troglav, ein iippiger en 3'5 m

Page 42: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 42/49

42 [22]

hoher Strauch irn Karst. Die vollreifen fri.ichte von angenehmem Oeschmack,

orangegelb, ca 3 em Durchm esser (leg. J. Cadek 10 X 1936). D ie B ltiten

von P. pseudoarmeniaca sind im Leben tatsachlich w eifl, die Blumenblatter

gegen vorne zu gelblichgri.in angehaucht, die Antheren sind ockergelb, die

fiIamen te zurn Teil H inger, zurn Tell so 'lang als die B lumenblatter, w eiB .

Die Blumenblatter rnessen 5 '5 -6 X 3~3'2 mm . Die Bluten stehen zu (1 -)2 ,

d ie B l tite n sti ele sind 1 mm lang, von rotbraunen Knospenschuppen bedeckt.

Nach lebendern M aterial aas unserem botanischen Garten (2 . IV 1937). Siehe

Lichtbild auf Tafel V II Pig . 1 .

Prunus W ebbii (Spach.) Vierh. (K. M a I v, Znamenito drvece nase zemlie, Glasnik

zem, Muzeja B. iH. XUI (1930) 120-122 slika 6; do., Dendrologtsches

aus lIlyrien. Mitteilungen d. Deutschen Dendrologlschen Gesellschajt 1930

S. 129) (Medit.Eor.) Siehe das Lichtbild auf Tat. VII fig 2 nacb lebendem

Material aus un serem Garten (5/IV 1937).

Que rcu s cer ris L. (Merid.) ~ B. Ostrice bei Drvar (HR); Vrh Praca-SjetJina; im

Cehotinatale bei Salm ica Luka, G edleno, un ter der R etine, bei D . Papratno,

Vikoc~Rudez 920 m, auch im Buchenwald bei 930 m , bel Celebic 1170 m:

- I I . Am Aufstie.g vom Boracko Jezero naeh Borci,

- frainetto (»typagraphyca menda sic evulgata« Ten. SyH. 470) Ten. (1813) (SYlI..

Q. farnetto Ten. SyU. pl, it . Neap. (lS3t) 470; Q. conferta Kit, (1 8 14) (I ta lie n,

westpont.) - B. Lonovo Pelle im Cehctinatale bei :rOCR. Volksnarne in der

G egend von Priboj »R ap« (nach Kuzrnic, m itgeteilt yon Ingen . J. Popovic) .

Ranuncu lu s m ille fo lla tu s V ahl, (Ital, und Balkanhalbinsel) var. brevirostris Boiss. -

B . . Am Nagredle bei C rne K ralilce (Drvar) 690 m (HR.). -- H. Mangelhaf teBelege von der Kobilla Olava bei Gacko haben auffallend groBe Bltiten

deren B lum enblatter die K elchblatter welt uberragen (f.. grandi/lora); Dre-

zankatal, O rku!e bel Buna. Irn Na.ren tatale bel Dreznlca und Zitom isljici

kommt atrch die v. Spreitzenho!eri vor.

var. Spreiizenhoferi (Ileldr.) HaL ~ H. Die Belege vom Malo Polle bei BUlla

gehO ren bier her.

- thora L. (M itteleuroD.·alp in .) V olksnarnen: Kopito (R,a.dusa P l.), o vesllik a (am

VlasI6 nach Ingen . J. Popovic) - 8. Am O rman] bei liadii6i (leg . I . Bu-

calovlc), Sehr baufig auf elner WIese unterbalb Katuniste in der Jahorina

PI. 1700 m. - II . Preni Planina: Idbar: Bukovica Las 830 m.Ro sa s pin os iss ima L. (Euras.) - B . R avua Pl. (Jahorina): Am Hum .

R um ex a/pinus L. (M itteleu rop .~alp iD .) V o lk sn am en : S cavllak, konlski stavelj. Auf

der IIrblHna nach Ingen, J. Popovic »Sem eslfika« genannt, An den Lager-

stellen wo durch den regelmalligen Aufen thalt der W eidetiere (R inder,

seltner Schaie) viel stickstoffreicber Dtinger abgelagert w ird, steJlt sich anf

der Jahorina das Rum icetum alpinae mit nachstehenden Begleltern ein (ea

1700 bis 1760 m);

Adenostyles atliariae

Aegopodium podagraria

Alchemilla alpesiris~ vulgaris subsp,

Anihemi» macranthaA stra ntia m ajo r ssp. elatior

Barbarea bracteosa 00

Be llis p er enn is

Campanula g iomera ta

Capsella bursa pastoris t a

Cardamine fl exuosa 00

- impatiens e

Page 43: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 43/49

Chaeropltyllum cicutaria

C henopodium bonus H enricus »Stir«

Cirsium eriophorum 88

Crepis aurea var, bosniaca

D actylis g lo me rataEpilobium montanumFestuca 'pratensis

Galeopsis speciosa 0

G eranium phaeum

- pusillum v. intermedium 0

- pyrenaicum

Geum urbanum

H yp ericum ma cu la tum var, immaculatum

Knautia dinarica

- sarajevensis

L am ium m aculatum var. truncatum Beck

L eo nto do n h isp id us

L otu s co rn icu la tu s

M e/andryum album 0 0

- silvestreMentha longifolia

Paniida serbica

Phleum alpinum

Plantago m ajor- reniform is

Poa alplna var. vivipara

- annua 0

- pratensis

- trivialls

Polygonnm b/storta

P ote niilla a urea

P ru ne lla v ulg aris

R an un cu lu s co nein na tu s var, croaiicus

- polyanthem us vaT. breyninusRum ex acetosa

- a/pinus

Sa gin a p ro cum ben s

S en ec io rupe str is

- subalpinus

Stella ria m ed ia

- nem orum

T ara xa cum o jjicin ale

Thym us alpestris var. subalpinus- monianusT rifo lium p ra te nse

Rum ex Kerneri Borb. (Syn, R . p atie ntia MUTb.n 0 n L.) - B. Nachst V ardici bei

Koran-Pale.

[23] 43

- repens

U rtica diolca

Veratrum albam

verbascum abletinum

Ver on ic a c hamaed ry s- serpyllijo lia

V icia se ptum

Viola elegantuia

An + scba ttigen Waldorten gesellen

sich dazu:

Adoxa moschaiellina

Anem one nem oro sa

Aposeris foeiida

Asarum europaeumAsperula o do rata

Cardamine bulbifera

Eupho rb ia am yg da lo id es

- carnio lica

Gentia na a sc le pia de a

G allum vernum

Gnaphalium silvaticum

Luzula silvatica

P ren anth a p urp area

Pulmonaria obscuraS alvia g fu tin osa

San icula europaea

Senecio Puchsii

Sym phytum tuberosum

Veron ica o ff ic ina lis

V io la b iflo ra

An nassen Orten treten auf:

C a lth a palu sir is

C a rd am ln e p ra te nsis

C a re x p an icu la ta

C i rsium palu str eEpilobium alpestre

G eum rivale

H ypericum acuium

Myoso tis sco rp io id es

Peiasiies albus

- hvbridus (o fficinalis)

- K ablik ianusRom uiculus rep ens

Page 44: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 44/49

44 [24J

Sagina apetala A rd. (Emop.) - B . Jm Cehotinatale bei Foca. 1m Lanava Palje

470 m, unter der Retine, bei Vikoc 570 m, oberhalb Rudei 1030 tn.

Salvia Bertokmii Vis . (Illyrisch-mediferran) - B. Ostrice bei Drvar 630 m (HR.).

In W iesen nachst Toslcl am Weg nach Turovi 870 ffll,md im Hrasn icko

Polle ea 1000 m, bei Trnovo, - H. Nachst dem Boracko Jezero (M.)., urnSiroki Brijeg (tiR.).

vilticauiis Barb. (Syn, S. amplexicaulis Aut. non Larn .) (O stmediterran ) - B .

Podrid bei Vakuf (Distr. Poca) 960 m, Karstwiesen nachst Jeemiste (Oe-

meinde Vikoc) '1080 m; Celebic: Bel der Zagajnlca Ouelle 1020 m; nachst

Ivanovlc bei Zav. jit960 m ; D. Dovlici 720 m .Saponaria o/jicinalls L. (Euras) - B . Bei O odjeno an der Cehotina 430 m.Satureja majoranifolia CMill) MaJy (Medit.) - B . Verkarstete Lehnen des Kuker

bei Liubogosta ca 900 m; auf F eIsen n schs! Dorf Borovac bei Pale ea 1200 m.•

Saxifraea marginata Sternbg, (Balkanhalbinsel=Karuathen) var. coriophylla (Griseb.)

Eng!. - H. Visocica Planina: Bliele Stilene oberhalb Orus.ce (Ingen, J •

Fukarek)

Sci lla pra tensis WK. (H1 yr.) f. rosea H. Ritter. Floribus roseis, - B . . R osa bluhend

in Luke bei D rvar (HR.) .Sete ranthus une inatu s Schur. (M edit.~or.-reg iovag .) ~ B. Nachst Zeravice (Bezirk

V lasen lca): bel Koran , B egovina, Luella bel V ardici, un ter der Paljanska

Stilena bei Bistrica 970m, auf der Gala Jahorina bis 1880 m; nachst Han

O rahovica bel SietHna 1 1 40 m; auf dec V i tez P lan in a 1000 m; auf der Puhov

Cajir oberhalb Dovlici 1360 m; bel Pazaric; Treskavica Planina: Siroki Dol

bet Trnovo tOr-Om, Sivolje bei Kalinovik 1140m; Jecmiste-Celebic. 1080m;Preslica Planina: Lanisce 1150m.- H. Ponikve bei G acko.

Scleropoa rfelda. (L.) O ris. (M edit.) ~ tL Brdlani (HR.), Sistieaschlucht.

Scrophu laria iaciniata WK. (Balkanhalbinsel) var, Pantocsekii (G ris.) M urb. - B.

Im Kar un ter der V el. H ran isava bel Pazarie (HR.); bel D . DovJici.

Sedam cepaea L. (M edit.) - B . Foca: Cehotinatal: Karevo, Lanava und O rahovo

Polle; irn Buchenwald oberhalb Dorf R udel bei V ikoc 880 m. - H .. Im

Eichenwald (Quer ce tum pube sc en iis ) am Bomolbei Koniic auf Dolamit.

~ achroleucum C haix. (M edit.) var./allax Maly. - B . Unter der R etine bei G odleno

(Bezirk Foca): nachst dem fIrasnica Patak bel Trnovo 960 m.

Senec io papposus (Rchb.) Less. (Dacisch-balcaniseh) ssp. FassU (Nym.) Cuf. - B.

Ravna Planina (Jahorina): Am Hum.

- rapestris WK. (Westpont.) - H. Blidinle (leg. Ingen, J. Pop ovic, bier »R..amina«

genannt). .

Sieglingia decumbens (L..) Bernh. (Euron .. auf kalkarmen Boden) - B. Ravna

Planina (Jahorina) 1100...,...1150m mit Racomi tr ium canescens, Cal luna vulgaris,

vacdnium m~rti l i1ls etc.: bei Torine (0. Praca): VikocRudez-Jecmisie

103(}-1080 m, Vltez=-Corovict 1100 m, V itez Plan in a 1000 m.

Sileue armeria L. (Merid.) - IiAuf Schiefer bei Brdlaui+Podorozac (tlR.).

Speteu1arla rubra (L.) Presl, (Clrcumpol.; kalkfliebend) ~ B . Unter einer Fiehteam Betg Koran bel Pale 940 m, auf Sandstein,

Spiraea eana WK. (Westpontisch) - B. 1m Sklop bel Drvar (HR.).

-:- media Schm idt (Euras.-w estpon t.) - B . Im Walde oberhalb Lokve bel Pazaric

890m.

Page 45: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 45/49

[25] 45

Tamus communis l.(A tlan t-rnedir.) ~ B R udei-lecm iste bel V ikoc 920 m; Barrier

bei Visoko 470 m; Rudine bei Poljine650 m . ~H. Nachst dem Boracko

Jezero,am A bstieg von B orci nach H alilovicl.

Taraxacum H oppeanam Oriseb, (Subrnedit., regiovag.) - B. Aid Kalktelsen im

M ocioC ital bei Sarajevo 1 200m;

in der B istricaschlucht bei Pale m itCeterachofficinarum. -fl. Auf Felsen in der Sisticaschlucht.

Taxus baccaia L. (furop .) ~ H. Irn » Tiso vi krs« an der Sudostseite der Blelasnlca

bei G acko (J. Cadek, mtindlich) ..

Thymus alpestris Tausch (M itteleuron.l ~ B . Jahorina: Am K alaidfin K am en 141Om.

- Malyi R onnig. in Hayek, Prodrom . F I. n . Balcan, 356 (1930) (I llyrisch -m ed it.) ~

B. In Waldwiesen nachst Stambulcic 950 m .

moesiacus V el. (B alkanhalbinsel) var. subisophyllus (B orb.) R O DDig. (Syn, var.

microcatyx (Deg . et U rum .) R onnig.) - [3. Ostrice bei D rvar (tlR .). B ei

Foca undbei Barakovac im Cehotinatale.

- pulegioides L. ssp. montanus (WK.) Ronn . (Europ.) var, imberbis (Lyka) Ronnig.

. - D.. In Karstwlesen nachst Jeemiste bel Celebic 1080 m .

do. ssp. effusus (Ifost.) R onn. (Europ.) var. ftoscucuti (Lyka) R onn. -- 8, Auf

Sernentin im Boraktale bei Rudo 660 m ,

Tor ilis nodosa L. (Medit.) - B . An mehreren Stellerr, am Weg auf den Trebevic

oberhalb des spanlclischen Friedhoies von Sarajevo offenbar VOIn Vleh

eingeschlepot 620 m.

To zzia a lpina L. (Europ.-afpfn.) - B . An Qnellfluren und im Adenostyle tum alliar iae

auf der Ravna Planina und Jahorina bei ca 1380-1600 m; auf der Treska-

vica bis ca 1630 m .Trifolium daimaticum Vis . (Illyr ..medit.) - 8. Bei Gelebicll50 m, Poca ..

- oe ltoleucum tIuds. (EnTap.) - B . Nachst Dubrava (Oem. Vikcc) 700 m; Torine

(bei O. Praca) 970 m; in Wiesen unterhalb Orabovica bei Sletlina 840 m.

- paiulum Tausch (O stmedit.) - B . A uf Schiefer bei B radina=B rdjanl (HR .) ..

Trisetum f lavescens B eauv. (C ircum pol.) f. luxurians m. Caulis ad 69~5em altus

(in florescen tia sol. 15cm Ionga, densa), crass us, folia ad 8 mm lata! - B .

Am Kanal nachst Butmir bei Sarajevo (leg. lngen . Tarasevic 19/V I 1 935).

Ya le r tana s imp l ie ifo li a (R chb.) Kab. (M itteleurooa) - B . A n versumptten Wiesen-

stellen im Mociocitaie bel Ovozdarevo 1200 m und Jangs eines kleinenBachlelnsarn Aufstieg naeh B restovac 1230 m; auf der Jahorina auch bei

Pollice 1 520 m .

Yen tenata dubia (Leers.) F, Schultz. (A tlan t.-m erld., kalkfliebend) - O . lierdenw eise

an ehreren Erdbl6B en in ehem aligen Waldschlagen nachst O orovici bei

V itez 11 20 m, meist m it Vuipia myuros. Zahlreich auf san digen E rdbloB en

oberhalb Celebic ea 1170 m.

Vera trum Lobe lianum Bernh, (Euras.) - B tl. O renze: Am Preholiesattel bei Ivan

1160m.

Veron ica mon tana Juslen (Europ.) - B. In Buchen- und M ischw aldern aus PichteBuche und Tanne auf dec Ravoa (Jahorlna) bei 1630 m . Irn Buchenwald

aut dec Treskavica 1 450 m ; Preslica Plan ina: Nachst Laniste.

- o rbicula ia A, Kern .. (M edit.) - B . Am Borovac oberhalb O radac bei Nahorevo

1070 m; bei Z ovik.

Page 46: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 46/49

46 [26J

Viburnum lantana L. (M erid.) var tyraicum Rehm. (1874) [Syn . var. glabratum

Chabert (1884)] - B. An der Siidseite des Hudei bei Dovlici 1160m. - H.

Am Liuta Patok bei Kon lic, auf der Piasa.

Vicia cassubica L. (O r.) - B . Am Aufstieg von V ikoc nach Dorf R udez.

- grandi/lora Scop. (M erid.) - 1 1 . U ItI Siroki B rijeg (HR .) .

- melanops Sibth. Sm. (Medit.) - H. Wie vorige,

Viola Kiiaibeliana R . & ·Sch .: (Pont.) - B. Im SklOD bei D rvar (HR .). - H . In der

Sisticaschlucht,

Page 47: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 47/49

. _r~"

ci-"

.~ II

~ . : : 1 . . , 0 -

:;>..

w ~ ":;I.

'I)COA

< > . . ..

~

-~ ~.. .

,~SU<

"""_ , _ .e ' ' 3 0

' ' * '

Page 48: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 48/49

Glasnik Zemaliskog muzeja 1I Bosni I Herccgovim:\ela\"isne D rzave H rvutske

Tafel VI.K. M a I v: \'otia.cn zur Flora VO I l

BO~T1 fen-He rcezovina.

Fig . 1 - Jun iperus oxvcadru .

Fig. 2 - Pinu leucoderrnis.

Page 49: Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

8/6/2019 Glasnik Zemaljskog muzeja Nezavisne Države Hrvatske u BiH [godina 52, sveska 2; 1940.]

http://slidepdf.com/reader/full/glasnik-zemaljskog-muzeja-nezavisne-drzave-hrvatske-u-bih-godina-52-sveska 49/49

Giasnik Zernal] -1;.og muzeia u Bosni i Herceg oviniN ezavisn e D rZ ave H rvatske

Tafel V II .K. M a I y: Notizzen zur F lora von

Bosnien-Hercegovina.

F ig. 1 - Prunu pseudoarmeniaea.