Giới thiệu lớp học

Đối tượng học viên

● Cán bộ khuyến nông ● Cán bộ nông nghiệp ● Nông dân trồng lúa gạo

Kết quả tập huấn

Sau khi hoàn thành lớp tập huấn, học viện có thể: ● Hiểu được khái niệm chuỗi giá trị ● Mô tả và vẽ được sơ đồ chuỗi giá trị lúa gạo ● Giải thích được các tác nhân và vai trò của các tác nhân trong chuỗi giá trị

lúa gạo ● Giải thích được các mối liên kết ngang, liên kết dọc trong chuỗi giá trị lúa

gạo ● Hiểu được các yếu tố bên ngoài hỗ trợ phát triển chuỗi giá trị lúa gạo ● Hiểu được cách tính chi phí, lợi nhuận, giá trị gia tăng trong từng khâu

trong chuỗi giá trị lúa gạo ● Nắm được các kỹ năng lập kế hoạch tài chính; tính toán chi phí, lợi nhuận;

và các cách thức cắt giảm chi phí, gia tăng lợi nhuận cho nông hộ

Thời gian lớp học

6 tiếng

Nội dung tập huấn và phân bổ thời lượng

Bài học Chủ đề Thời lượng (phút)

Bài 1 Khái niệm chuỗi giá trị

Bài 2 Liên kết trong chuỗi giá trị lúa gạo

Phương pháp tập huấn Lớp tập huấn sử dụng phương pháp tập huấn đa dạng, trực quan, tương tác giữa giảng viên và học viên

● Bài tập/ Trò chơi ● Hoạt động và thảo luận nhóm ● Giảng bài

Các lưu ý đối với giảng viên:

● Sử dụng bài trình chiếu để hướng dẫn quá trình học, không phụ thuộc hoàn toàn vào bài trình chiếu

● Giới thiệu chủ đề tập huấn một cách rõ ràng khi bắt đầu từng bài học ● Có thể điều chỉnh các bài học và thời lượng của từng bài học phù hợp với

từng đối tượng học viên và hoàn cảnh tập huấn ● Tăng cường tính tương tác thông qua đặt các câu hỏi gợi mở ● Tạo không khí vui vẻ, sinh động cho bài giảng thông qua các hoạt động để

các học viên có thể học từ chính trải nghiệm của họ ● Trích dẫn các ví dụ để giải thích và minh họa cho các chủ đề ● Truyền tải các thông điệp tập huấn đơn giản và chính xác ● Điều chỉnh ngôn ngữ phù hợp với đối tượng và địa bàn tập huấn

Cách thức đánh giá học viên

Kết quả tập huấn có thể được đánh giá như sau:

Nội dung Phương pháp Kiến thức Quan sát/ Tương tác Kỹ năng Kết quả làm việc nhóm

Phiếu bài làm

Các công cụ, dụng cụ và tài liệu cần chuẩn bị

● Thiết bị trình chiếu, bút chỉ ● Bảng trắng, bút viết bảng các màu ● Bảng đính ghim, ghim, băng dính ● Giấy A0 ● Bút bi, bút chì, bút dạ các màu ● Giấy màu các loại

Cấu trúc bài giảng GIẢNG VIÊN CÓ THỂ ĐIỀU CHỈNH CHƯƠNG TRÌNH ĐỂ PHÙ HỢP

VỚI NHU CẦU HỌC VIÊN Thời lượng Hoạt động Tài liệu sử dụng

Mở đầu và giới thiệu chung 10

phút Chào các học viên và chào mừng họ đến với lớp tập huấn Giới thiệu bản thân với các học viên

Hỏi: Các anh/chị có biết sản phẩm lúa gạo của

mình đang được bán ở thị trường nào không? (Một số trả lời có) Hỏi: Các anh chị có biết yêu cầu của thị trường

đối với sản phẩm của mình là gì không (Một số trả lời có) Hỏi: Các anh chị có biết lợi nhuận từ hoạt động

sản xuất của mình ra sao không? (Một số trả lời có) Nói: Tôi tin rằng tất cả các anh/chị ngồi đây đều

muốn biết chúng ta đang ở đâu trong chuỗi giá trị và hưởng lợi thế nào trong chuỗi giá trị?

(Đa số trả lời có)

Nêu mục tiêu của buổi tập huấn Với buổi tập huấn này, hi vọng rằng từ các hiểu

biết về chuỗi giá trị, vai trò và mối quan hệ giữa các bên và các kỹ năng quản lý tài chính nông hộ, chúng ta có thể chủ động quản lý hoạt động sản xuất của mình và chủ động trong các mối quan hệ với các bên, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Slide 2

Giới thiệu kết cấu bài giảng

Slide 3

Bài 1: Khái niệm về chuỗi giá trị 20

phút Khởi động tạo hứng khởi bằng hoạt động “Con đường lúa gạo”

Slide 5

Hoạt động 1. Con đường lúa gạo

Hoạt động 1. Con đường lúa gạo Mục tiêu Mục tiêu của trò chơi là giúp học viên hình

dung hạt gạo của họ đã được sản xuất, chế biến và tiêu dùng như thế nào, từ đó dẫn dắt đến khái niệm về chuỗi giá trị

Thời lượng Số lượng học viên Tất cả học viên Tài liệu/phương pháp Giấy A0, bảng ghim, ghim, giấy màu Các bước 1. Chia học viên thành 3-4 nhóm, tùy thuộc

vào số lượng học viên 2. Phát cho các nhóm giấy A0 và giấy màu

trắng 3. Trong 15 phút, từng nhóm sử dụng giấy

màu trắng viết lên các công đoạn cụ thể mà sản phẩm gạo của họ được giao dịch, thông qua trao đổi tìm câu trả lời cho các câu hỏi:

● Lúa trồng thế nào? ● Sau khi thu hoạch, lúa được chế biến

thế nào? ● Sau đó, lúa được bán đi đâu? ● ....

Các công đoạn được nối với nhau bằng mũi tên 4. Giảng viên sẽ đi giữa các nhóm để hướng dẫn thêm 5. Sau 15 phút, các nhóm cử đại diện lên trình bày kết quả. Các hình vẽ có thể không đầy đủ do người nông dân thường chỉ biết sản phẩm lúa gạo của mình đến thương lái hoặc 1 công ty xay xát.

Tóm lại Nói: Chúng ta có rất nhiều sơ đồ khác nhau, rõ ràng là chúng ta ít nhiều có ý niệm về một chuỗi các hoạt động trong sản xuất lúa gạo, mặc dù chưa đầy đủ.

Thời lượng Hoạt động Tài liệu sử dụng

Nói: Các ý niệm về một chuỗi các hoạt động với sự tham gia của các bên trong sản xuất và thương mại một sản phẩm gợi mở cho chúng ta về khái niệm chuỗi giá trị.

Hiện nay có nhiều khái niệm khác nhau về chuỗi giá trị.

Slide 6

Để dễ hiểu nhìn chung có thể hiểu chuỗi giá trị bao gồm:

● Các bên tham gia ● Các hoạt động tương ứng của từng bên ● Sự liên kết giữa các bên và hoạt động tương

ứng để mang đến một sản phẩm hoặc dịch vụ cuối cùng qua các công đoạn từ sản xuất đến tiêu dùng

● Ở mỗi một công đoạn, sản phẩm lại được tạo thêm giá trị

Các bên tham gia chuỗi giá trị

Slide 7-8

Giá trị tăng thêm có thể được tạo ra bằng

nhiều cách, có thể hữu hình hoặc vô hình miễn là được một đối tượng khách hàng sẵn sàng chi trả. Một số ví dụ trong slide. Có thể mời một số học viên cho một số ví dụ.

Slide 9-10

Bài 2: Sơ đồ chuỗi giá trị Nói: như vậy, với khái niệm về chuỗi giá trị như

vậy, chúng ta hãy cùng hoàn thiện sơ đồ chuỗi giá trị của chúng ta. Ở phần này, chúng ta sẽ xác định rõ hơn các bên tham gia, vai trò của các bên và mối liên kết giữa các khâu như thế nào.

Hoạt động 2. Vẽ sơ đồ chuỗi giá trị lúa gạo Slide 11

Hoạt động 2. Vẽ sơ đồ chuỗi giá trị lúa gạo Mục tiêu Mục tiêu của hoạt động này là giúp học viên tự

vẽ được sơ đồ chuỗi giá trị mà họ tham gia, định vị được rõ các bên tham gia, vai trò của các bên

Thời lượng Số lượng học viên Tất cả học viên Tài liệu/Phương pháp Giấy A0, bảng ghim, ghim, giấy màu Các bước 1. Chia học viên trở lại nhóm của hoạt động 1

2. Phát cho các nhóm giấy A0 và giấy màu 3. Các nhóm lần này sẽ lựa chọn cụ thể một

sản phẩm cuối cùng mà nhóm muốn vẽ sơ đồ chuỗi giá trị. Ví dụ: gạo Jasmine, gạo ST24,...

4. Nhóm xem xét và hoàn chỉnh chi tiết lại các công đoạn trong hoạt động 1.

5. Tiếp theo, nhóm cùng nhau trả lời câu hỏi: Ai chịu trách nhiệm về các công đoạn đó và điền vào giấy màu vàng, sau đó dán lên phía trên giấy ghi các công đoạn.

6. Nhóm tiếp tục thảo luận và ghi chi tiết các hoạt động cụ thể của đối tượng chịu trách nhiệm ở từng công đoạn để làm rõ vai trò của họ. Các nội dung này được ghi trên giấy màu xanh và dán phía dưới giấy ghi các công đoạn.

7. Ở từng công đoạn, các nhóm tiếp tục thảo luận các giá trị tăng thêm có thể được tạo ra như thế nào. Các giá trị này được ghi vào các giấy màu đỏ và dán phía dưới các hoạt động cụ thể

8. Sau 15 phút, các nhóm cử đại diện lên trình bày kết quả

9. Cả lớp thảo góp ý và thảo luận chung để hoàn chỉnh sơ đồ các chuỗi giá trị

Trong quá trình làm việc nhóm, giảng viên sẽ đi giữa các nhóm để hướng dẫn thêm

Tóm lại Nói: Đây chính là sơ đồ chuỗi giá trị lúa gạo cụ

thể mà các bạn đang là một thành phần trong đó với vai trò rất quan trọng. Tuy nhiên, ai đang là người hưởng lợi nhiều nhất trong chuỗi giá trị này.

Thời lượng Hoạt động Tài liệu sử dụng

Nói: Như vậy, chúng ta đã vẽ được chuỗi giá trị cụ thể mà mình đang tham gia. Nhìn rộng ra, chuỗi giá trị gạo tại ĐBSCL như sau. Nhìn vào chuỗi giá trị này, các bạn có thể thấy rõ hơn mình đang ở đâu trong chuỗi giá trị của vùng.

Slide 12

Các yếu tố quyết định thành công của chuỗi giá

trị Slide 14

Nói: Vậy, chúng ta đang liên kết với nhau và

với các bên như thế nào?

Hỏi: Hiện nay có các anh chị nào đang tham gia tổ hợp tác hay HTX không?

Một số trả lời có Hỏi: Có anh chị nào đang tham gia ký kết hợp

đồng nông sản với doanh nghiệp không

Một số trả lời có Nói: Tổ hợp tác/HTX chính là một hình thức

liên kết ngang. Liên kết ngang là liên kết giữa cùng một nhóm tác nhân với nhau như liên kết giữa các nông dân thành các tổ hợp tác, HTX; liên kết giữa các doanh nghiệp thành hiệp hội;...Còn liên kết dọc là liên kết giữa nhóm tác nhân này với nhóm tác nhân khác, điển hình là liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp dưới hình thức hợp đồng nông sản.

Hiện nay, hình thức HTX kiểu mới đang được khuyến khích giữa các hộ nông dân và hợp đồng nông sản cũng đang rất phổ biến.

Một số điểm cần lưu ý đối với HTX kiểu mới: - Thành viên tham gia dưới dạng góp vốn và được trả dựa trên lợi nhuận kinh doanh hàng năm dựa trên sự tự nguyện, chia sẻ lợi ích và rủi ro. - HTX chỉ sở hữu những tài sản chung, tài sản cá nhân của mỗi hộ được thừa nhận

- Không phải do nhà nước điều hành, tự quyết định và tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ - Không bị giới hạn về địa giới hành chính, ngành nghề đăng ký kinh doanh HTX kiểu mới hoạt động gần như một DN, có đầy đủ quyền ra quyết định sản xuất, đàm phán và chủ động về kế hoạch kinh doanh

Bài 2 Liên kết trong chuỗi giá trị lúa gạo Một số điểm cần lưu ý đối với hợp đồng nông sản: - Hợp đồng nông sản giúp bà con chủ động được thị trường. - Người dân, HTX có quyền đàm phán mức giá, hình thức thanh toán. - Tránh được rủi ro nhưng năm sản phẩm rớt giá. Tuy nhiên, cần chấp nhận mức giá không cao bằng thị trường ngoài những năm giá đạt đỉnh

Hoạt động 3: Ai hỗ trợ chuỗi giá trị

Hoạt động 3: Ai hỗ trợ chuỗi giá trị

Mục tiêu Mục tiêu của hoạt động này là giúp học viên hiểu rằng chuỗi giá trị hoạt động hiệu quả còn có sự hỗ trợ từ môi trường bên ngoài và họ có thể chủ động tìm kiếm và tiếp cận các nguồn hỗ trợ này

Thời lượng Số lượng học viên Tất cả học viên Tài liệu/Phương pháp Sơ đồ chuỗi giá trị đã vẽ, giấy màu, ghim Các bước 1. Chia học viên trở lại nhóm

2. Phát cho các nhóm giấy màu 3. Từng người trong nhóm viết vào 2 mẩu giấy: 1

mẩu viết ai hỗ trợ và 1 mẩu giấy viết hỗ trợ gì 4. Từng người trong nhóm ghim các mẩu giấy

phía trên hoặc phía dưới nhóm tác nhận nhận được hỗ trợ

5. Cả nhóm cùng thảo luận và sắp xếp lại các hỗ trợ theo từng đối tượng hỗ trợ

6. Nhóm làm tương tự cho những hỗ trợ mà họ biết cho các tác nhân khác

Các học viên có thể không biết đến nhiều các hỗ

trợ.

Tóm lại

Nói: Hiện nay có nhiều hỗ trợ cho các chuỗi giá trị nhưng rõ ràng không có nhiều người nông dân biết và hưởng lợi từ các hỗ trợ đó

Thời lượng Hoạt động Tài liệu sử dụng

Liên kết ngang Slide 16

Slide 17

Liên kết dọc Slide 18-19

Liên kết nhiều nhà Slide 20

Slide 21

Mô hình liên kết thành công 1: Slide 22

Mô hình liên kết thành công 2: Slide 23

Mô hình liên kết thành công 3: Slide 24-25

Mô hình thành công 4-5-6: Slide 26-28

Điều kiện thành công của liên kết chuỗi

giá trị Slide 29

Chính sách về liên kết chuỗi giá trị Slide 30