gigi TevzaZe

ucnob i w ign e b i qarTvelebisTvis

gigi TevzaZe

ucnobi wignebi

qarTvelebisTvis

pirveli gamocema, Tbilisi 2010

© gigi TevzaZe, 2010

dizaini da dakabadoneba: giorgi kevliSvili

ydis dizaini: marTa TabukaSvili

Sps `bakur sulakauris gamomcemloba~

daviT aRmaSeneblis 150, Tbilisi 0112

elfosta: info@sulakauri.ge

Gigi TevzadzeUNKNOWN BOOKSfor Georgians

First published by Bakur Sulakauri Publishing, 2010

ISBN 978-9941-15-163-7

www.sulakauri.ge

sarCevi

mi loS ar mi Ci

New Grave World . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

xor xe adam ka sa ve e da

Se loc ve bi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Joze agvivara

me da bor xe si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

marsel buse

zRa pa ri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

ia noS zgra ga

fo to de teq ti vi –

xi disa da fo to a pa ra tis is to ria . . . . . . . . . . . . . . . . 26

manuel estrada

kar gi da cu di mwer le bis Se sa xeb /

Rmer Tis da cu di mwer le bis Se sa xeb . . . . . . . . . . . . . 31

herbert riCardi

is to ria da apok ri fe bi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

oTar faRava

sms-siy va ru lis am ba vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

ta Si ro ma ba ta

mar to o bis ana to mia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Saul zade

is la mu ri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

gi vi abo Sa Ze

teq ni kis Se sa xeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

feliqs gerera

namdvili ki no . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

Sal va ab san Ze

ro ma ni enis ga mo ye ne bis Se sa xeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

miloS sebeCi

iS vi a Ti da ga da Se ne bis pi ras myo fi

ide o lo gi e bi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

alan kar ni e

Ji ra fe bi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

tom pongi

er Ti qa la qi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

miklot paveli

mi si Tva le bis zRva, mi si sme nis udab no . . . . . . . . . . 94

ni ko loz ma ra Ze

sa mi me go ba ri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

maikl baqsteri

ve be ri a ne le bi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

osman uguri

mi Te bi Cven Se sa xeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

Se sa va li uc nob wig neb Si

Se meZ lo am wig ni saT vis „a rar se bu li wig ne bi“

da mer qmia da ase Ti sa Ta u ri mcda ri ar iq ne bo da.

Tum ca, su lac ar var dar wmu ne bu li, rom am

oci wig ni dan ar c er Ti ar ar se bobs. mi u xe da vad

imi sa, rom vi ci, rom ma Ti ar se bo bis er Ta der Ti

ad gi li „uc no bi wig ne bis“ gver de bi a.

cod na, rom es wig ne bi ara so des ara vis da u we-

ri a, su lac ar niS navs, rom XXI sa u ku nis msof li-

o Si, ro me li me sam ya ros, qvey nis an eris li te ra-

tu ra Si ro me li mes, an su lac, yo ve li maT ga nis,

pov na ar Se iZ le ba.

7

New Grave World

(Milosh Armich. `New Grave World~. Znazi na Indinata. Zagreb. 2000).

am Ja mad zag reb Si mcxov re bi ser bi mwe r lis, mi-

loS ar mi Cis, de teq ti ur ro man Si `New Gra ve World~ moq me de ba xde ba ser be Tis ar mi is mi er kon tro li re-

bul ko so vos na wil Si. ro ma nis si u Je ti te le se ri al

`ko lom bosa viT~ vi Tar de ba: da sawy is Si aR we ri lia

mkvle lo ba, Sem deg ir kve va, Tu ro gor igeg me bo da

igi, bo los ki vi gebT mkvle lo bis mo tivs. Sem Txve-

va Ta am sa mi blo kis gad mo ce mis fo nia sam xed ro

po li ci is mi er war mo e bu li ga mo Zi e ba. am er Ti Se-

xed viT Cve u leb ri vi da Ta na med ro ve ro ma nis kiTx-

vi sas, mkiTx ve li aR mo a Cens, rom gad mo ce mu li Sem-

Txve ve bis mim dev ro ba li te ra tu ru li xer xi ki ara,

re a lu ri vi Ta re bis aR we ra a; vkiTxulobT am bavs,

sa dac jer xde ba mkvle lo ba, Sem deg am mkvle lo bis

da geg mva da mkvle le bis mi er TviTga mo aS ka ra ve-

bis Se saZ leb lo be bis kvle va, xo lo Sem deg war mo-

i So ba am mkvle lo bis Ca de nis sur vi li da mo ti vi.

Sem Txve va Ta es re a lu ri mim dev ro ba ga mag re bu lia

da ga nam dvi le bu lia imi Tac, rom ga mo Zi e ba mim di-

na re obs `Tanmimdevrulad~ – anu, gva mis aR mo Ce nis

Sem deg iniS ne ba ga mom Zi e be li, ga ix sne ba saq me da

a.S. sam xed ro mar Tlma di de be li mRvde li, ro me-

lic Ces ter to nis ma ma bra uns wa a gavs, xvde ba, Tu

8

ra Sem Txve vas Tan aqvs saq me. amis Sem deg is ub ra lod

elo de ba, ro dis da iwy e ba mkvle lo bi saT vis mza de ba

da mox de ba mkvle lo bis mo ti vis for mi re ba.

aR sa niS na via mi loS ar mi Cis ro ma nis da sas ru li:

mkvle le bi da ma Ti gav le ni a ni me gob re bi acx a de ben,

rom mRvde li ga giJ da, da upi re ben fsi qi at ri ul

sa a vad myo fo Si mo Tav se bas. ser be Tis sa ek le sio

wre e bis mmar Tve lo ba sam xed ro mRvdels mwva leb-

lo ba Si ada na Sa u lebs. ram de ni me mRvde li, maT So-

ris ad re sam xed ro mRvdel Tan da pi ris pi re bu li

mi si zed me ti to le ran tu lo bis ga mo, mxars uWe r s

mas da cdi lob s, sa zo ga do eb ri vi az ris mxar da We ra

mo i po vos. saq me Si ram de ni me ara sam Tav ro bo aq ti-

vis tic er Tve ba, Tum ca uSe de god. sam xed ro mRd-

vlis mxar dam We rebs uWirT ax sna, ra tom ar aris

mRvde li „fsi qi ku rad aram dgra di“ da am je rad ra

Su a Sia ser be Tis sa ek le sio wre e bis ret rog ra do ba

da ma Ti kav Si ri ru se Tis ek le si as Tan.

cno bi li ar gen ti ne li kri ti ko si, oran do gar sia,

lu si en de sta ti a Si ̀ Signs of Fu tu re~1, ro me lic pos tko-

mu nis tu ri qvey ne bis li te ra tu ra Si sam xre Ta me ri-

ke li mwer le bis gav le nas eZR vne ba, mi loS ar mi Cis

am moTx ro ba Si xe davs bor xe sis, ka sa ve e das da ka sa-

re sis kvals, Tum ca aR niS navs, rom ase Ti ga be du li

na bi ji ar c erT maT gans ar ga da ud gams, da ̀ New Gra ve Wor ld~-Si gan xor ci e le bu li re a lo bis ara nak leb ga-

be dul in ter pre ta ci as gvTa va zobs: sam ya ro, wers

lu si en de, ga mud me biT ic vle ba, Ta nac – cno bi e re-

bis gav le niT. ar mi Cis ro man Si aR we ri li re a lo ba

1 In: Hannah Shmidt, Marsel Hawks (editors) `Post-Post literature in Pre-texts~. Aires Publishing. 2002. pp.12-45.

9

Cve ni sam ya roa, ro me lic ase Ti gax da mas Sem deg, rac

teqsts, teq stu ro ba sa da teq stis qmna do bas mTa va-

ri da ga dam wyve ti mniS vne lo ba mi e ni Wa. es am ba vi da-

iwyo pla to nis mi er di a lo ge bis we riT, mag ram aS ka-

ra da cxa di gax da Cvens dro Si, ro de sac yve la fe ri

teq stad ga mocx ad da da ro de sac sam ya ros Se xe des,

ro gorc teqsts. sam ya ro mac ar da a yov na teq stad

qce va. sam ya ros teq stu ro bis niS ne bi Tan da Tan sul

uf ro da uf ro ga moC nde ba. sa bo loo jam Si, „sam ya-

ros teq stad qce va“ me ta fo ra a, – am bobs lu si en-

de, – rac niS navs re a lo bis qro no lo gi u ri gan vi Ta-

re bis for mi dan si u Je turi gan vi Ta re bis for ma ze

ga das vlas. Tan da Tan Cvens ga re mo Si mov le ne bi si-

u Je tur dro Si daiwy e bs ar se bo bas2.

sta ti is bo los lu si en de cdi lobs se ri o zu lo-

ba da u kar gos Ta vis Te o ri as, is mi loS ar mi Cis `New Gra ve World~-s um ber to ekos `var dis sa xe lis~ pa ro-

di ad acx a debs da am bobs, rom ar mi Cis es ro ma ni ekos,

Ces ter to nis, bor xe sis, ka sa re sisa da ta ran ti nos

`ma ku la tu ris ~ wi na mor be di, ma Ti fan tas ti ku ri

si u Je te bis Zi ri Ta di ide is (core idea) ma ta re be li

SeiZleba iyos. miT ume tes, rom sa mo qa la qo omi, ro-

me lic bor xes ma gax se ne biT da gad mo ce miT icis, ar-

mi Ci saT vis xor ci el de ba im ga re mo Si, sa dac is wers

`New Gra ve World~-s.

2 aq ar SemiZlia ar aRvniSno lusiendes ideebis naTesaoba Tbilis Si

samocda aTian wlebSi rusul enaze gamocemul wignTan `eqsisten ciis

dro da siuJeturi sivrce~, romlis avtoria qarTveli germanul-

enovani mwerali kote margveliSvili. idea, romelic ganviTarebu-

lia am wignSi da romelic eyrdnoba martin haidegeris filosofias,

gveubneba, rom eqsistenciis dro mxo lod maSin iwyebs arsebobas, Tu

is siuJeturi droa.

10

Se loc ve bi

(Jor ge Adam Ca sa ve e da. Incan ta ti ons. Anti- So ci al Uto pi a.Agvivara Pub lis hings. 2002)

2002 wels ga mo i ca es pa nu re no va ni mwer lis xor xe

adam ka sa ve e das ro ma ni „Se loc ve bi“. kasaveeda cno-

bi li mwe ra li a. is cno bi li gax da 1997 wels, ro de sac

aS S-Si mi si moTx ro be bis kre bu li „Tom ba ta ils and ot hers~

(CONDI PH) da i beW da. am an Tro po lo gi ur ma fan ta zi-

eb ma (sxva na i rad am kre bul Si Se sul moTx ro bebs ver

aR wer) ga mo ce mis Ta na ve mi ipyro mkiTx ve le bisa da

kri ti ko se bis yu radR e ba. Se iZ le ba ka sa ve e da zed me-

tad iye nebs tom bas tom Tan (sam xreT ama zo nis jun-

gle bi) mi si wi nap re bis kav Si rs da Tavsac iwonebs

amiT, mag ram is mi Te bi da Tqmu le be bi, rom leb sac is

amu Sa vebs da gad mos cems „tom bas ku deb Si“, Za li an

sa in te re so sa az rov no da sa kiTx a vi a.

ro ma ni „Se loc ve bi“, ro gorc es sa Ta ur Si vea

naT qva mi, an ti- so ci a lu ri uto pi a a. an tiu to pi e bi

cno bi lia (za mi a ti ni, or ue li, haq sli), mag ram Cems

kiTx viT bi og ra fi a Si pir ve li Sem Txve vaa, ro de sac

aseT sity vaT Se xa me bas vxvde bi. ara mgo nia mo va-

xer xo am sa in te re so eq spe ri men tis ax sna si u Je tis

gad mo ce mis ga re Se. Se iZ le ba arc si u Je tis Txrobis

Sem de g gax des cxa di ka sa ve e das eqs pe ri men tis uni-

ka lu ro ba, mag ram ma inc vcdi.

11

ro ma ni iwy e ba Se sav liT, ro me lic yve ba am bav s/

miTs. ro gorc mo g vi a ne biT ir kve va, am am bav ma mTel

sa zo ga do e bas Se uq mna sa u ku ne e bis gan mav lo ba Si

ar se bo bis sa fuZ ve li. am am bis mi xed viT, er Txel,

di di xnis wi naT, erT kacs, ro me lic araf riT ar

ga mo ir Ceo da, ga moR vi Ze bi sas uaz ro da uSi na ar-

so bge raTa Se xa me ba wa mos cda. bge re bis es er To-

ba, sru li ad Sem Txve viT, sxva sam ya ro dan sa Si ne li

Za le bis ga mom xmob Se loc vas da em Txva. bo ro ti

ja dos nu ri ar se be bi ux so va r dros ga dais ro la

Zli e rma ja doqarma sxva sam ya ro Si da isini arc ki

oc ne bob dnen Cvens sam ya ro Si dab ru ne ba ze, rad gan

aramcTu ena, ro mel zec ma Ti ga mox mo bis Se loc va

un da war moT qmu li yo, bge re bis ga moT qmis im dro-

in de li we sic ki uk va lod gamqraliyo.

dab ru ne bul ma bo ro te bam da man gre ve li moq-

me de ba da iwy o. brZen ma xal xma da ad gi na, rom ma Ti

gag de ba da ga nad gu re ba mxo lod ga Ze ve bis Se loc-

viT Se iZ le bo da. mag ram, sam wu xa rod, ga Ze ve bis Se-

loc vac im ena ze un da war moT qmu li yo, ro mel zec

ga mox mo bis Se loc va iT qva; arada, ro gorc uk ve

aRvniSne, aramcTu Tvi Ton ena, im ena ze sity ve bis

ga moT qmis we sic ki aRar ar se bob da. Se iq mna bo ro-

te bis ga Ze ve bis or de ni. or de ni Ta vi se bu ri sta-

tis ti ku ri mid go miT xel mZRva ne lob da: or de nis

da ma ar seb le bis az riT, mTel qve ya na Si un da Seq-

mni li yo jgu fe bi, rom le bic uaz ro bge ra TSe-

Tan xme bisa da ga moT qmis we se bs ga mo igo ne bd nen.

sa bo loo jam Si, rac uf ro me ti ase Ti jgu fi imu-

Sa veb da, miT uf ro me ti San si iqneboda, mi eg noT

bge risa da moZ ra o bis im er Ta der Ti swo ri Se Tan-

12

xme bi saT vis, rom elic bo rot Za lebs ga a Ze veb da

sam ya ro dan. jer nel -ne la, Sem deg ki uf ro aq ti-

u rad da iwyo jgu fe bis Seq mna, rom le bic uaz ro

bge ra TSe Tan xme bebs igonebdnen da ma T sxvav das xva

po za Si warmoTqvamdnen.

aq Se sa va li na wi li mTav rde ba. Sem de gi na wi li aR-

wers am qvey nis ar se bo bis er T pe ri o ds, ro mel sac

Cvens sam ya ro Si ev ro pu li Suasa u ku ne e bi Se e sa ba me-

ba. moq me de ba er Ti sa a ba tos ram de ni me kvi ris cxov-

re bis aR we ris fon ze vi Tar de ba. bo ro te ba isev

sam ya ro Si a. os ta tu ra daa aR we ri li Si Si, ro mel sac

sa a ba toSi da mis ga reT mcxov reb le bi Se upy ri a.

ara nak leb os ta tu radaa aRwerili ko mi ku ri sce ne-

bi, ro de sac be re bi bge re bis Se xa me bisa da po ze bis

miRebis ri tu als ata re ben; xSi ria di a lo ge bic,

sa dac sxva, ara or To doq su li we se bis mim de va ri,

ere ti ku li bge re bisa da po ze bis ma Zi e be li jgu fe-

bia mox se ni e bu li. am uka nas kne leb Tan da kav Si re-

biT xSi rad is mis sity va `e ro ti ku li“. cxa di xde ba,

rom ara or To doq su li seq te bis er T-erT mim di-

na re o bas am bge re bisa da moq me de be bis mo sa Zebn

gzad seq si aur Ce vi a. ase ve, aR we ri lia me om re bis

or de ni, ro me lic mxo lod sab rZo lo xe lov ne bas

scnobs bo ro te ba s Tan b rZolis ia ra Rad. kar gad da

sti ven kin gis stil Sia da we ri li sa mi me om risa da

ori be ris mgza v ro bisa da bo ro te bas Tan Sex ved-

ris is to ria (mog vi a ne biT, me sa me na wil Si, ir kve va,

rom es am ba vi, ro gorc is to ri u li faq ti, is to ri is

sa xel mZRva ne lo eb Sia Se su li). ki dev er Ti sa in te-

re so seq taa „Ra la tis seq ta“, rom lis Te o ri ac ey-

rdno ba bo ro te bas Tan Ta nam Srom lo bas da „Ta vis

13

moC ve ne bas“, rom seq tis wev re bi bo ro ti Za le bis

ab so lu tu rad iden tu re bi ari an. am seq tis swav-

le bis mi xed viT, ro de sac sa zo ga do e bis ume te so ba

seq tis wev ri gax de ba, bo ro te ba Tvi Ton wa va am sam-

ya ro dan, imi tom, rom az ri mis am sam ya ro Si dar Ce-

nas ub ra lod aRar eq ne ba. Tum ca, es seq ta su lac

ar aris ma in stre am -is na wi li: Zi ri Ta di ar gu men ti am

swav le bis sa wi na aR mde god, gar da imi sa, rom is ar

Se e sa ba me ba Zi ri Tad „gan dev nis moZR vre bas“, aris

is to ri u lad da sa bu Te ba di mtki ce ba, rom es seq ta

er Ta der Ti a, ro me lic Tvi Ton bo ro tma Za leb ma

Seq mnes. am seq tis is to ri is wa kiTx vi sas, sakvirve-

lia is, rom is ki dev fun qci o ni rebs da ki dev hyavs

wev re bi. mi si bo ro te bas Tan kav Si ris da ma das tu-

reb lad mya ri da uty u a ri sa bu Te bi ar se bobs.

me sa me na wil Si Cve ni Ta na med ro ve o bis Se sa ba mi si

droa aR we ri li. in dus tri u li nax to mi uk ve mom-

xda ri a. ro gorc teq sti dan Cans, bo ro te bis ga Ze ve-

bis sa u ke Te so gzis da sad ge nad ram de ni me msof lio

omic mom xda ra. bo ro te bis ga sa Ze ve be li Se loc-

vis Zi e ba ise Ti to ta lu ri a, ro gorc aras dros.

oRond, Za li an bev ri mci re or de nia war moq mni li,

ro me lic ga Ze ve bis Se loc vis Zi ebis sa ku Tar gzas

am kvid rebs.

wignis me sa me na wi lSi ux va daa Ca nar Te bi im sam-

ya ros ese is ti ki dan da samec ni e ro naS ro me bi dan. gan sa kuT re biT dama max sov rda er Ti ese, ro mel sac sity va „e re ti ku li“ „e ro ti ku li dan“ ga moh yavs da Se loc vis ma Zi e bel Ta or To doq su li xa zi dan seq-

su a lu ri gzis am rCeve bis ga mo yo fas ukav Si rebs. ase ve efeq tu ra daa da we ri li amo na ri di avan gar-

14

dis ti is to ri ko sis wig ni dan, sa dac av to ri am tki-

cebs, rom wig nis da sawy is Si moTx ro bi li bo ro-

te bis ga mox mo bis am ba vi mxo lod mi Ti a, rom elic eli teb ma mo i go nes ma se bis so ci a lu ri kon tro-

li saT vis. sa in te re soa frag men te bi wig ni dan „ga-

Ze ve bis so ci o lo gi a“, sa dac av to ri sta tis ti kur ma sa la ze day rdno biT aC ve nebs, rom nam dvil ma-

Zi e bel Ta ricx vi ka tas tro fu la daa Sem ci re bu-

li, sa ma gi e rod mo sax le o bis ume te so ba ama Tu im ma Zi e bel Ta seq tas ekuT vnis da Ta vi su fal dros sa ku Ta ri seq tis upi ra te so bis da ma das tu re bel sa zo ga do eb riv aq ci eb sa Tu ka ma Ts uT mobs. „ga Ze-

ve bis so ci o lo gi is“ av to ri mi dis das kvnam de, rom dro Ta gan mav lo ba Si mcir de ba, xo lo mis dro Si yve la ze uf ro mci re a uSu a lod Se loc vis ma Zi e-

bel Ta ricx vi. Se sa ba mi sad, bo ro te bis gam Ze ve be li Se loc vis pov nis San sic sul uf ro da uf ro mcir-

de ba. cxa di a, es wig ni ase ve aviTa rebs ar gu men ta ci-

as „Ra la tis seq tis“ wi na a Rmdeg: Zne li mi sax ved ri

ar aris, rom es ar gu men ta cia „Se loc vis Zi e bis Sem-

ci re ba Si“ „Ra la tis seq tis“ wvlils exe ba. ar mov yve bi, ro gor mTav rde ba wig ni. Tum ca,

vfiq rob, sak ma risi vTqvi imisaTvis, rom cxa di gax-

des, Tu ra to maa es uto pia an ti so ci a lu ri: so ci-

a lur sam ya ro Si si ke Tisaken mi mar Tu li yve la qme-

de ba uaz ro ri tu a lad iq ce va, qme de ba yo vel Tvis uf ro mniS vne lo va ni xde ba, vid re mi za ni. es aris ori mTa va ri das kvna ada mi an Ta sa zo ga do e bis Se-

sa xeb, sa iTac mih yavs ka sa ve e das si u Je ti. Se de gad, ka sa ve e da war ma te bu lia so ci a lu ri, ro gorc an-

tia da mi a nu ri, sis te mis aR we ra Si; sis te misa, ro me-

15

lic upi ris pir de ba si ke Tes, siy va ruls, grZno bas, vne bas. uto pia ki aq mxo lod erT ra mes mi u Ti Tebs: Tu ki da vak vir de biT, so ci a lu ri siv rce im de nad sa sa ci loa (tra gi ku lic) da im de nad uSe de go, rom cxa di a, is ub ra lod ar ar se bobs. mxo lod Cven Si.

16

me da bor xe si

(Jo se Agvi va ra. `Yo y Bor ges~. El gu ar di no. Bu e nos Ai res. 2005).

es aris bor xe sis Se sa xeb da we ri li al baT yve-

la ze uf ro bor xe su li bi og ra fi a. al baT ise Ti,

Tvi Ton bor xe si rom da wer da sxva vin mes Se sa xeb,

ro mel sac bor xe sis bi og ra fia eq ne bo da.

wig nis in for ma ci ul mxa re ze ar visaubreb. Tum-

ca, un da aR vniS no, rom is al baT bor xe sis bi og-

ra fi is yve la ze sru li ver si a a: ara mar to bor-

xe sis Sve i ca ru li axal gaz rdo bis da „frin ve le-

bis in speq to rad“ da niS vnis re a lu ri is to ri e bis

daw vri le bi Ti aR we ris ga mo, ara med, upir ve les

yov li sa, imi tom, rom es yve la fe ri moTx ro bi lia

ara „ub ra lod“ imis ga mo, rom bor xe sis bi og ra fia

vi co deT, ara med imitom, rom av to ris Te o ria ga-

mar Tldes.

es Te o ria ki im de nad sa in te re so a, rom nam dvi-

lad Rirs mi si mo yo la. al baT Zne li ar aris imis mix ved ra, rom cen tra lu ri ad gi li am Te o ri a Si bor xe sis sib rma ves uWi ravs. es ar aris mo u lod-

ne li da, bor xe sis Se sa xeb ar se bu li li te ra tu ris fon ze, ga mo nak liss ar war mo ad gens. sak ma ri sia ga vix se noT Edna Ai zen ber g-is Bor ges and His Suc ces sors. (Co lum bi a: Uni ver sity of Mis so u ri Press, 1990), an da – Evelyn Fis hbur n-is Bor ges and Eu ro pe Re vi si ted. (City: Univ of Lon don,

17

2002) da Ge or ge McMur ray, Jor ge Lu is Bor ges. (New York: Ungar, 1980). ase ve uk ve kla si kad qce u li Tzve tan To do rov-is Intro duc ti on à la lit téra tu re fan tas ti qu e. (Pa ris: Se u il, 1970). da Edwin Wil li am son -is Bor ges: A Li fe. (New York: Vi king, 2004).

es Te o ria bor xe sis cxov re ba ze e.w. „sa e ro ka-

ba lis ti kis“ mi ye ne bis Se de gi a – im ka ba lis ti kisa, rom lis av to ra dac Tvi Ton bor xe si gvev li ne-

ba. Se sa ba mi sad, Zne li ar aris imis mix ved ra, Tu ra kiTx vas svams ag vi va ra bor xe sis mi marT. mag-

ram is pa su xi, ro mel sac is po u lobs, nam dvi lad mo u lod ne li a.

am Te o ri is me ta fo ru li amo sa va li bor xe sisa ve

leq si a, rome lic man epi ta fi ad da u we ra ar gen ti-

nel brma mwe rals, pa ul gro u saks:

„ar Se u racx yoT arc crem liT da arc Ci vi liT

RvTis os ta to bis ga mov le na –

di de bu li iro ni iT rom ma Cu qa

ori ram er Tad –

Ra me da wig nis we ris una ri“.

is, rom bor xe sis cxov re bis ga sa Re bi mis na wi-

lob riv da bo los srul sib rma ve Si a, ag vi va ras

pir vels ar uT qvams. mag ram ag vi va ra pir ve li a, ro-

mel mac Tqva, rom bor xes Tan bor xe sis sib rma ves

prin cip Si ara na i ri pir da pi ri kav Si ri ar hqon da.

bor xe sis sib rma ve mi u Ti Tebs ara bor xes ze, ara med

ra Rac sxva ze. da amo sa va li am amo ca nis amox snis

gza ze aris wig nisa da Ra mis kav Si ri.

agvivaras TqmiT, RmerTi ambobs, rom wig ne bis we-

ra da kav Si re bu lia wig ne bis mi marT sib rma ves Tan,

maT aRar kiTx vas Tan. amis sa i lus tra ci od agvivara

bor xe sis bi og ra fi as mi mar Tavs. bor xess mxed ve-

18

lo bis prob le me bi 30 wlis asak Si da ewy o. 56 wlis

asak Si, ro de sac sam xed ro mmar Tve lo bam Jur nal

„SUR“-is yo fi li re daq to ris, viq to ria okam pos

pro teq ci iT, erov nu li bib li o Te kis di req to rad

da niS na, borxesi sru li ad brma iyo. brma bib li o-

Te ka ri, ra Tqma un da, iro ni u lo bis ga mov le na a,

– am bobs agvivara, – oRond ada mi a nu ris da ara

RvTaeb ri vis – ase Ti ze da pi ru li iro nia Rmer Ti-

saT vis da ma xa si a Te be li ar aris. arc is aris RvTi-

u ri iro ni is pir da pi ri ma ni fes ta ci a, rom bor xe si

mxo lod mas Sem deg gax da cno bi li mwe ra li, ro de-

sac wig ne bis kiTx va faq tobrivad Sewy vi ta.

agvivaras mi xed viT, bor xe sis sib rma viT Rmer Ti

oTx ra mes mi u Ti Tebs. nam dvi lad gir CevT, wa i kiTx-

oT es wig ni da isi a mov noT am oTx das kvnas Tan mi-

sas vle l gzeb ze in te leq tu a lu ri vir tu o zo biT.

mok led ki es das kvne bi Sem de gi a:

bor xe sis bi og ra fi is sa Su a le biT, Rmer Ti wig nis

Seq mnis gza ze qmna do basa da Cve ni ar se bo bis Si na gan

struq tu ra ze mig vi Ti Tebs. wig ne bis Seq mna Se saZ le-

be lia mxo lod ma Sin, ro de sac wig neb Si aRar xar, anu

ro de sac wyvet kiTx vas da uk ve wa kiTx u lis sa Su a-

le biT iwy eb axa li wig ne bis we ras. 30 wlis bor xe sis

sib rma vis dawy e ba swo red mwer lis mi er kiTx vis Sewy-

ve tis zRva ri a, – am bobs agvivara da cdi lobs, sta-

tis tiku ri mo na ce me biTa da cno bi li sam xre Ta me ri-

ke li mwer le bis bi og ra fi u li cno be biT da a sa bu Tos,

rom mwer le bi aq ti ur kiTx vas da ax lo e biT am dros

wyve ten, ra Ta [sxva] wig ne bi dan dag ro vi li sam ya ro-

e bi axal sam ya ro e bad (sa ku Tar wig ne bad) ga da awy on.

mag ram, ro gorc uk ve aR vniS ne, es ar aris mxo-

19

lod mwer le bis cxov re ba ze mi Ti Te ba: es Cve ni da

wig ne bis da mo ki de bu le bis aR we ra ca a: Rmer Ti ki

ar gvim tki cebs, rom brma mwer le bi Se iZ le ba ar se-

bob dnen, ara med gvaC ve nebs, rom 30 wlis me re wig ne-

bis kiTx va faq tobrivad wyde ba. Cve ni aR qmis una ri

mcir de ba da rac un da axal wig nebs vkiTx u lob deT,

aR viq vamT mxo lod imas, rac uk ve wa vi kiTx eT ma nam,

sa nam 30 wlisani gav xde bo diT. 30 wlis Sem deg Cven-

Si Se mo dis im de ni ve wig ni, ram de nic dab rma ve bis

gza ze dam dgar bor xes Si. Cven yve la ni vbrmav de biT.

ub ra lod, bor xes ma es ico da da amis mi xed viT iq ce-

o da. Cven ki mxo lod imi tom, rom 30 wlis Sem de gac

vxe davT, gvgo nia, rom wig ne bis kiTx va Seg viZ li a.

agvivaras sa ku Ta ri ga ge bis am ori mo du sis irib

das tu rad um ber to ekos mi er „var dis sa xel Si“

bor xe sis in ter pre ta cia moh yavs, sa dac bor xe si

brma bib li o Te ka ris, xor xes pro to ti pi a, ro me lic

sa a ba tos bib li o Te ka Si aris to te les `po e ti kis~

me o re na wils ma lavs. agvivara wers, rom eko bor-

xe sis sib rma vis amgvari in ter pte ra ci iT mxo lod

sa ku Tar sib rma ves da ga ge bis una ris Sewy ve tas aR-

niS navs. saq me is aris, – am bobs agvivara, – rom ekom

bor xe si mas me re wa i kiTx a, rac 30 wlis Ses rul da3.

me sa me, ra sac Rmer Ti bor xe sis sib rma viT mi u-

Ti Tebs, ada mi a nu ri ar se bo bis fa ru li Si na ar sis

3 ucnauria, magram umberto ekos „vardis saxelze“ msjelobis dros

agvivara uTiTebs 2004 wels havanaSi gamocemul Felix Gerera-s wigns

„Real Movie“ (Che Gevara Press. Havana. 2004). me wavikiTxe es wigni da ve-

ranairi pirdapiri kavSiri am mosazrebasTan ver vnaxe. erTaderTi

„saerTo“ agvivaras msjelobasTan am wigns is aqvs, rom gerera Ta-

visi wignis pirvel nawilSi arsoteteles `poetikis~ meore nawilis

rekonstruqcias cdilobs.

20

aR we ra a. imi saT vis, rom wig ni da we ro, un da ga mox-

vi de wig ne bi dan. imi saT vis, rom ra me Seq mna, un da

da a ne bo Ta vi imas, rac ra me na i rad ga kav Si rebs

Se saq mnel Tan.

mag ram mxo lod ama ze ar Cer de ba sa e ro ka ba lis

es Sem Txve va. agvivara am bobs, rom bor xe sis sib-

rma vis me oTx e da mTa va ri mi Ti Te biT, Rmer Ti Tavis

Tav zec gve la pa ra ke ba: wig ne bi iwe re ba, ro ca mwe ra-

li wig neb Si aRar aris, ga mo dis wig ne bi dan. qmna do-

ba xde ba, ro de sac ga mo su li xar yo ve li ve s gan, rac

Se saq mnels ukav Sir de ba. Se sa ba mi sad, ag ve va ra am-

bobs pa ra doqss, rome lic am wig nSi gaS li li msje-

lo bis mwver va li a – bor xe sis sib rma ve mi u Ti Tebs

sa va la lo WeS ma ri te bas: is, rom sam ya ro ar se bobs,

niS navs imas, rom Rmer Ti mas Si aRar aris.

21

zRa pa ri

(Mar sel Bo u se. `fa iry Ta il~. End of the World Pub lis hings. Edin bo urgh. 1968.)

es wig ni di di, kla si ku ri for mis, Si na ar sisa da

ydis mqo ne „fen te zi a“. si u Jet Sic blo ma daa ur-

Cxu le bi, ja doq re bi, Cve ni sam ya ro sa ken mo ma va-

li bi li ke bis pov na, ukan da sab ru ne be li gze bis

kar gva, iu mo ri, brZo la, sab rZo lo xe lov ne be bi,

siy va ru li, bev ri sik vdi li, co tac – eT nog ra fi-

u li fan ta zi e bi. mok led, yve la fe ri, rac ro jer

ze laz nis, ur su la le gi u nis da fi lip far me ris

moy va ru lebs da a in te re sebT da ga i ta cebT.

mag ram aris am zRap ris si u Jet Si ra Rac, rac Cem-

Tvis am wigns so ci um ze da ada mi an ze dak vir ve bis

ori gi na lu r Se de gad aq cevs:

si u Je tis cen trSi ur Cxu le bis da de ve bis (a ra

qar Tu li, ara med aR mo sav lu ri, aTas er Ti Ra mis

per so na Je bis) mi er aRe bu li qa la qi a. es arc de da-

qa la qia da arc qvey nis eko no mi ku ri cen tri, er Ti

Cve u leb ri vi qa la qi a qvey nis ga na pi ras, sazR var Tan

ax los. dapy ro bis Sem deg qa la qis ada mi an -macx ov-

reb le bis ad gi lic nel -ne la ja dos nur ma ar se beb ma

da i ka ves. ase rom, im „Tav da pir ve li“ qa la qi dan mar-

to ked le bi Raa dar Ce ni li. mi u xe da vad ami sa, qvey-

nis me fes sa ku Ta ri Za la uf le bis, ke Til dRe o bis,

22

bo los da bo los, su li e ri sim Svi dis dab ru ne bis

er Ta derT sa Su a le bad am qa la qis sa ku Tar mmar-

Tve lo ba Si dab ru ne ba mi aC ni a.

qa la qis da sab ru neb lad me fe yve la xerxs mi mar-

Tavs: qi ra obs sa u ke Te so meb rZo lebs, cdi lobs,

qa la qi ga mo is yi dos, xar javs xa zi nis fuls, mag-

ram uSe de god. es uSe de go ba wle bis gan mav lo ba Si

grZel de ba. cxov re ba ki Cve u leb riv mi e di ne ba –

ja dos nu ri sam ya ro saT vis. aris ram de ni me max vil-

go nivruli mo men ti. ma ga li Tad, sa sax lis ja doq-

re bi ga dawy ve ten, me fe qa laq ze mijaWvulobisgan

gankurnon da Cve ni sam ya ro dan fsi qo a na li ti ko sis

ga mox mo ba surT. un daT la ka nis ga mo Za xe ba, mag ram

sa bo lo od sla voi JiJeks iZa xe ben da fsi qo a na li-

zis se an si ka tas tro fiT mTav rde ba.

qa laq Si So re u li mog za u ro bi dan brun de ba qa-

li, ro mel sac me fe jer ki dev bavSvs ic nob da. es

qa li wi na me fis (ax lan de li me fis bi Zis) er T-er-

Ti sab rZo lo raz mis me Tau ris Svi li a. fen te zis

kla si ku ri si u Je tis mi xed viT, es qa li la ma zi a da

uni ka lur ga moc di le beb s/u na rebs flobs. qa li

bib li o Te ka ris Ta nam de bo bas iRebs da ma le ma sa

da me fes So ris sa siy va ru lo ur Ti er To ba iwy e ba.

qa li cdi lobs, me fe daty ve ve bul qa laq ze mi jaW-

vu lo bi sgan gankurnos, uy ve ba Ta vi si mog za u ro-

bis is to ri ebs, ac nobs im xe lov ne bebs (maT So ris

sab rZo los), rom le bic wle bis gan mav lo ba Si ucxo

mxa re Si yof ni sas is wav la. mag ram xvde ba, rom er-

Ta der Ti sa Su a le ba, rom ixsna me fe am mi jaW vu lo-

bisgan, qa la qis dab ru ne ba a.

Sem deg bib li o Te ka ri iwy ebs qa la qis dab ru ne bis

23

am be bis ga mo Zi e bas. ik vlevs brZo le bisa da mo la-

pa ra ke be bis is to ri as da aR mo a Cens, rom am qa la qis

ked leb Tan ara so des ara na i ri brZo la ar mom xda-

ra da arc mo la pa ra ke ba ga u mar Tavs vinmes se ri-

o zu lad. yve la – me om re bic da mom la pa ra keb le-

bic – ra ki dar wmu ne bu le bi ari an, rom es ma Ti me fis

avad myo fu ri axi re ba a, mxo lod for ma lu rad, me fis

da sa na xad mi di an brZo la Si da for ma lu rad awar-

moeben mo la pa ra ke bebs. qa la qis Tvis brZo la mTel

ara le ga lur in dus tri a daa ga daq ce u li, sa dac me-

fis Si Se bisa da sur vi le bis ko mer ci a li za cia xde ba.

am ko mer ci a li za ci as ja dos nu ri sam ya ro saT vis da-

ma xa si a Te be li sa xe aqvs: me fis Si Se bis da sur vi le-

bis dag ro ve biT Sa vi ma gia saz rdo obs. wig nis mTe li

Ta vi eZR vne ba amis gan mar te bas: Sa vi ma gi is sa fuZ ve-

li arc sam ya ros Tan So bi li bo ro te ba da arc „sxva

ma gi a a“. Sa vi ma gia sa fuZ vels da Za las aux de nel da

Se uZ le bel sur vi leb Si da usa fuZ vlo Si Seb Si po-

u lobs (miT ume tes, Tu ki ase Ti sur vi li da Si Si me-

fes ekuT vnis). es im Sem Txve va Sic xde ba, ro de sac am

sur vi le bis da Si Se bis ma ta re belT hgo ni aT, rom

sur vi lic re a lu ria da Si Sic – sa fuZ vli a ni. me fes-

Tan er T-erT sa u bar Si bib li o Te ka ri am bobs, rom

swo red amiT (da ara bo ro te bis da si ke Tis Ta na ba ri

Za liT) aix sne ba Sa vi ma gi is ma ra di u lo ba. Sa vi ma gi-

is sa fuZ ve li bo ro te ba ki ara, ga u naT leb lo ba da

su le lo baa – im de nad, ram de na dac ga u naT leb lo ba

da su le lo ba war mo Sobs ori ves – usa fuZ vlo SiS-

sac da da aux de nel sur vil sac. es ori ve ki, – am bobs

qa li, – Za li an ga naT le bul sa zo ga do e ba Sic ki aris,

mar Ta li a, mci re doziT, mag ram ma inc.

24

qa li cdi lobs ga mo sav lis mo Zeb nas, xvde ba me om-

rebs da ja doq rebs. cdi lobs, da ar Rvi os es „qa la-

qis -ga mox snis -in dus tri a“. me om re bi ga dawy ve ten,

mok lan qa li, sa bed ni e rod, uSe de god. ja doq re bis

pa su xi ki er Tia – ro gorc es zRap reb Sia – qa la qis

ga mox sna mxo lod ma Sin Se iZ le ba, Tu ki es ga mox sna

mas, vinc qa laqs ai Rebs, yve la ze Zvir fass da aT mo-

bi nebs. da es ga mox sna am daT mo bis cod niT da sru-

li gac no bi e re biT un da moxdes. Ta nac, es daT mo ba

am qa la qis aRe bas un da mohy ves da ara mo ra lu ri

qce vis (yve la ze Zvir fa sis daT mo bis Se sa xeb ga-

dawy ve ti le bis mi Re bis) Se de gi un da iyos.

di di xnis fiq ris Sem deg qa li xvde ba, rom es mxo-

lod mas Se uZ lia. Tu ki is ai Rebs qa laqs (da es mas

Se uZ li a), mi si say va re li ada mi a ni gan Ta vi suf lde-

ba am mi jaW vu lo bisgan da aRar iq ne ba iseTi, ro go-

ric man samefoSi dabrunebisas ga ic no. sa va ra u do a,

rom mas aRar mo un de ba bib li o Te kar Tan sa siy va-

ru lo ur Ti er To ba, jer er Ti imi tom, rom is mas

yo vel Tvis im dros mo a go nebs, ro ca mi si go ne ba

qa la qis da karg viT iyo da bin du li, da me o rec – Se-

uZ le be lia imis siy va ru li, vinc Se ni am Ja min de li

mdgo ma re o bis upi ro bo wya ro a.

am rwme nis mi u xe da vad, qa li ag ro vebs Svid me o-

mars (wig nis me sa me di qvey nis sxa das xva wer til Si

mcxov re bi am Svi di me o m ris Seg ro ve bis is to ri as

eTmoba). rva me o ma ri mi dis qa laq Si da imar jvebs.

qalis ukan dabrun e bisas TiTqos yve la fe ri kar-

gad aris, mag ram qa li aty obs, rom mi si wi nas war-

metyveleba marTldeba. me fe nel-ne la kar gavs vne-

bas mis mi marT. qa li to vebs sa me fos da brun de ba

25

im qve ya na Si, sa nam sa me fo Si dab ru ne bam de cxov-

rob da. TiT qos kvde ba. es am ba vi „zRa par Si“ ga ur-

kvev la daa mi niS ne bu li da sxva in ter pre ta ci ac

Se saZ le be li a.

wig nis bo lo Tav Si ir kve va, ra tom hqvia am ro-

mans „zRa pa ri“: es – me fis da qa lis siy va ru lis, qa-

lis mi er siy va rul ze ua ris Tqmis am ba vi – zRap rad

iTqmis sa me fo Si 200 wlis Sem de gac. am sa me fo Si

ur Cxu le bi, ja doq re bi, sas wa u le bi yo vel dRi u ro-

bis Se mad ge ne li ele men te bi a. zRa pa ri am sam ya ro Si

moq me de be bisa da am be bis sa fuZ vlad siy va ru lis

grZno bis qce va da mas ze fiq ri a – is, rac Cvens sam-

ya ro Si ba na lur ro ma nebs da bav Svur -Ti ne i je rul

oc ne bebs udevs sa fuZ vlad.

da ki dev: „zRa pa ri“ so ci a lur for mu la sac

gvTa va zobs. Cven Cvens ga re mos ise vax vevT ilu zi-

eb Si, rom bo los verc vxvde biT, ise vxde biT sa ku-

Ta ri Ta vis msxver pli. mag ram ilu zi e bi dan Ta vis

daR we vas aqvs fa si da am fass, ro gorc we si, sxve bi

ix di an. am zRap ris Sem Txve va Si es fa si siy va ru lis

Sewy ve ta a. an sik vdi li.

26

fo to de teq ti vi –

xi disa da fo to a pa ra tis is to ria

(Ia nosh Zgra ga. Pho to de tec ti ve: on Brid ge and Ca me ra.Car los New PH. Pra gu e. 2009.)

es yve la ze ori gi na lu ri de teq ti vi a maT Soris,

rac mi na xavs da wa mi kiTx avs: ara mar to imi tom, rom

fo to e bi mis si u Jet Si, fa bu la Si da Tvi Ton „Txro-

ba Sic“ mniS vne lo van rols as ru le bs. Tum ca, ori-

gi na lu ro bi saT vis fo to e biT `dawerili~ teq stic

sak ma ri si iq ne bo da. wig ni 200-gver di a ni a. yo vel

gver dze kar lo sis xid ze sxva das xva ra ku rsiT ga-

da Re bu li er Ti an ori fo to a; oRond, fo to e bi

teq stis ilus tra cia ar aris, teq stia fo to e bis

gan mar te ba.

si u Je ti „de teq ti u ri a“: pra ha Si, kar lo sis xid-

ze mkvle lo ba xde ba. mok lu li sa bav Svo wig ne bis

cno bi li ilus tra to ri a. im de nad, ram de na dac

mkvle lo ba Se mod go ma ze mox da, xid ze Za li an bev-

ri fo to a pa ra tiT Se i a ra Re bu li tu ris ti iyo. ga-

mom Zi e be li fiq robs, rom mkvle lis pov na Si xid ze

im dRes gadaR e bu li fo to e bi da ex ma re b a. ami tom is

in ter net Si aq vey nebs Txovnas, gaugzavnon kon kre-

tul dRes da kon kre tul ricx vSi kar lo sis xi d ze

ga da Re bu li fo to e bi. Txov nis mi ze zad pos ta van-

gar dis tul aq ci as asa xe lebs – TiTqos pol os te-

27

ris sce na ris mi xed viT ga da Re bu li „Smo ke~ -is er T

-er Ti per so na Jis (har vi ke i te li) msgav sad, surs,

xi dis istoriis er Ti mo men tis sru li sin qro nu li

al bo mi Se ad gi nos (gan sxva ve ba ke i te lis per so na Ji-

s gan is aris, rom „Smo ke~ -is per so na Ji fo to ka me ris

er Ti ra kur sis di aq ro nul is to ri as ad gens). ga-

mom Zi e be li fo to e bis av to rebs am ga be du li pro-

eq tis Ta na av to ro bas sTa va zobs. Txov nis pa su xad

900-mde fo tos ga mo ug zav ni an. bo los vna xavT, rom

sul ar aris Sem Txve vi Ti teq stSi „av to ris“ da „av-

to ro bis“ xSi ri ga mo ye ne ba – r o gorc sity ve bis da

ro gorc si u Je tu ri ele men tis.

vfiq rob, es im iS vi aT wig nTa ga ni a, sa dac „fe is bu-

qi“, ro gorc Txro bis in stru men ti, mniSv ne lo van

rols as ru lebs. ga mom Zi e be li swo red `fe is bu qis~

meSveobiT iwy ebs fo to e bis moZi e bas da Ta vis ko-

le geb sac xSi rad am gziT esa ub re ba.

am 900 fo to dan ga mom Zi e be li Se ar Cevs 300-s,

rom le bic im 5 wuT Sia ga da Re bu li, ro de sac, ro-

gorc es eq sper ti zis da wi nas wa ri sa ga mo Zi e bo mu-

Sa o bis Se de gad dad gin da, mkvle lo ba mox da.

aq iwy e ba de teq ti vis yve la ze sa in te re so na wi li:

bevr su raT ze aS ka rad Cans er Ti per so na, ro me lic

sa eW vo mdgo ma re o beb Sia da fiq si re bu li: xan boZs

efa re ba, xan Tavs aC ve nebs, rom ga sa yid su ve ni rebs

aTva li e rebs, xanac – gu lis ji be Si xel Se yo fi li

sadR ac mi iC qa ris.

sa in te re so ki is aris, rom am per so nas ga mom-

Zi e be li ji u tad ver am Cnevs. is awy obs dis ku si as

ko le geb Tan, xvde ba fo to e bis av to rebidan zo gi-

erT s, mag ram ar sad ar ax se nebs im uc na ur per so nas,

28

ro me lic TiT qmis yve la su raT zea aR beW di li. ase

grZel de ba da ax lo e biT me-100 gver dam de. me-100

gver dze er T-er Ti per so na Ji ga mo mZi e bels aR wers.

mkiTx ve li xvde ba, rom is uc no bi da sa eW vo per so-

na, rom elic me-100 gver dam de xvde bo da fo to eb ze,

swored ga mom Zi e be li a. mkiTx vels uC nde ba eW vi,

rom mkvle li Tvi Ton ga mom Zi e be li a da sa ku Ta ri

Ta vis fo to eb ze ar Sem Cne viT cdi lobs, da ma los

sa ku Ta ri kva li. es eW vi mkiT xvels um yar de ba, ro-

de sac er T-erT fo to ga dam Reb Tan stum ro bi sas

ga mom Zi e bels mas pin Ze li TiT qos ic nobs da ked-

li dan Ca mox sni li xan jliT cdi lobs ga um klav des.

or Tab rZo la Si mas pin Ze li kvde ba.

po li cia iwy ebs am Sem Txve vi Ti mkvle lo bis ga-

mo Zi e bas: Zi e bis pro ces Si ga mo mZi e bels jer ga-

mo Zi e bis uf le bas ar Tme ven, xo lo Sem deg apa tim-

re ben. me o re di las ga mom Zi e bels Ca mom xrCvals

po u lo ben sa kan Si. eq sper ti za as kvnis, rom man Ta vi

mo ik la. saq me ixu re ba – ga mom Zi eb lis da na Sa u li

kar lo sis xid ze Ca de nil mkvle lo ba Si uty u a ri a.

mo ti vi, ro gorc sa bo lo od as kvni an, siy va ru li

da eW vi a no ba.

mag ram ro de sac mkiTx ve li bo lo gverds ga daS-

lis, is wa awy de ba fo to e bis ko laJs: wig nSi ga fan-

tu li fo to e bis nak rebs, oRond bev rad mci re zo-

misas. Tu ki kar gad da ak vir de biT, na xavT, rom es is

fo to e bi a, sa dac ga mom Zi eb lis fi gu ra un da Can des.

ara da, Tu ki ga ma di de bel Su Sas mo i mar jvebT, aR-

mo a CenT, rom am fo to eb ze ga mom Zi eb lis fi gu ra

aRar aris.

`si nam dvi le Si“, ga mo Zi e ba aq iwy e ba. mkiTx ve li

29

iwy ebs fiqrs, Tu ras un da niS nav des es uc na u ri

fi na li. bevri Tu co ta fiq ris Sem deg, Tqven xvde-

biT, rom er Ta der Ti lo gi ku ri ax sna am yve laf-

risa aris is, rom ga mom Zi eb lis da na Sa u lis fab-

ri ka cia mox da: Tu ki Tvals Ta vi dan ga da av lebT

teqsts, na xavT, rom is am „a xa li“ su ra Te bis (a nu,

ga mom Zi eb lis fi gu ris ga re Se) Se sa ba mi sia da ara-

na i ri winaaRmdego ba wig nSi aR we ril ga mom Zi eb lis

moq me de ba sa da wig nis bo lo gver dze gan la ge bul

ko laJ Si moq ce ul su ra Tebs So ris ar aris. bu neb-

ri vi a, es wig ni asea Ca fiq re bu li. ro gorc vi ci, es

er Ta der Ti de teq ti vi a, ro me lic scde ba wig nis

fur clebs, gad mo dis Cvens sam ya ro Si da mog vi wo-

debs, mkvle lo be bis dam geg ma vi da Cam de ni wig nis

ga reT ve Ze boT.

vfiq rob, rom es pir ve li de teq ti vi a, sa dac aS ka-

ra daa mi Ti Te bu li, rom mkvle li av to ri a. cxa di a,

rom yve la de teq ti vis Sem Txve va Si es yo vel Tvis

ase a, mag ram mxo lod „fo to de teq ti vi: xi di sa da

fo to ka me ris Se sa xeb“ gve ub ne ba amas Ri ad da wig nSi

mom xdar mkvle lo beb ze pa su xism geb lo bas av tors

akis rebs. ia noS zgra ga pir ve li av to ri a, ro me lic

de teq ti vis av to re bis mo ra lur (Cvens sam ya ro Si)

da sa mar Tleb riv (de teq ti vis av to re bis mi er Seq-

mnil sam ya ro Si) pa su xis mgeb lo ba ze mig vi Ti Tebs

da am faqts de teq ti ur si u Jets udebs sa fuZ vlad.

Tu ki si nam dvi les Tan ax loa is Te o ri a, XIII sa u ku-

nis do mi ni ka nel ie ro ni muss rom mi e we re ba, rom lis

mi xed vi Tac yve la Se saZ lo sam ya ro [Rmer TSi] ar-

se bobs, ma Sin yve la de teq ti vis av tors pa su xi mo-

eTx o ve ba im mkvle lo beb ze, rom le bic maT Ta vianT

30

wig nebSi, Ta vianT Seq mnil sam ya ro Si Ca i di nes. Tum-

ca, ie ro ni mu sis Te o ri i dan ve ga mom di na re obs, rom

yve la Se saZ lo sam ya ro Si yo ve li qme de ba Ta vi su-

fa li ar Ce va nis Se de gi a. ami tom, Tu ki mar Ta lia

is, rom de teq tiv Si av to ri klavs, ase ve mar Ta lia

is, rom sadR ac ar se bobs sxva wig ni, sa dac av to ri

ar klavs ima ve per so naJs, an da, ar se bobs sam ya ro,

ro mel Sic wig nis per so naJs aqvs ar Ce va nis Ta vi-

suf le ba. mag ram, go ne bis da msje lo bis sicx a dis

Se nar Cu ne bi saT vis jo bia Cve nsa ve ga re mo Si da „fo-

to de teq ti vis“ mi er Seq mnil Cve ni sam ya ros axal

gan zo mi le ba Si dav rCeT. jer je ro biT, am teq stis

bo lo xa zam de ma inc.

ar vi ci, de teq ti u ri Jan ris gan vi Ta re bi saT vis

ram de nad pro duq ti u lia, de teq ti ve bis av to rebs

mo ra lu ri Tva liT rom Sev xe doT. Tum ca, „fo to-

de teq ti vi“ nam dvi lad ga mor Ce u lia Ta vis Jan rSi

da na bi jia axa li mi mar Tu le biT, mag ram, vSi Sob, es

na bi ji ga dad gmis Ta na ve ke dels mi eb ji na.

amasTan, isic xom cxa di a, rom av to re bi sa ku Tar

wig neb Si sji an da ga na ge ben. Se sa ba mi sad, am wig neb Si

moq ce u li sam ya ros yve la ube du re ba, bav Svis yve la

crem li maT ki ser ze a. miT ume tes, Tu ki Cven gar Se-

mo gan fe nil usas ru lo ba Si mar Tlac aris Tun dac

er Ti wer ti li, sa dac de teq ti ve bis av to re bis Seq-

mni li sam ya ro e bi ar se bo bs.

31

kar gi da cu di mwer le bis Se sa xeb / Rmer-

Tis da cu di mwer le bis Se sa xeb

(Ma nu el Estra da. `On Go (o)d and Bad Wri ters~. BAD EDITIONS. Lon don. 1895).

es im de nad cu di da kus ta ru li ga mo ce ma a, rom

su lac ar aris mo u lod ne li, Ta vis dro ze bri ta-

nul li te ra tu rul kri ti kis yu rad Re bis miR ma

rom dar Ca. cu di yda, yvi Te li fur cle bi, Za li an

pa ta ra areebi gver deb ze. wvri li da uxe i ro Srif-

ti. am de ni prob le mis fon ze, al baT, wig nis sa Ta-

ur Si ga mo ta ni li ka lam bu ri stam bis Sec do mad

Ca iT va la.

ara da, wigns Za li an sa in te re so sa Ta u ri aqvs,

romelic er Tsa da ima ve dros Se iZ le ba wa vi kiTx-

oT ro gorc „kar gi da cu di mwer le bis Se sa xeb“, da

ase ve, ro gorc „Rmer Tis da cu di mwer le bis Se sa-

xeb“. „Go“-s Sem de gi „o“ da pa ta ra ve bu lia da od nav

Ca moc de ni lia stri qons.

es tra da Ta vis wigns iwy ebs Rmer Tis ar se bo-

bis da sa bu Te bis [Cem Tvis] uc no bi ar gu men ta ci is

mi mo xil viT. am ar gu men ta ci is mi xed viT ar se bu-

li fi zi ku ri sam ya ro Sem Txve vi To be bis da au-

ci leb lo be bis ga dak ve Te bia da mas Si ad gi li ar

aris Ta vi suf le bi sa da Ta vi su fa li ne bi saT vis,

anu Se saZ leb lo bi saT vis, mar Tla air Cio mov le-

32

na Ta gan vi Ta re bis ram de ni me ver si i dan er Ti. Tu ki

ga v a a na li zebT ne bis mi er mov le nas, vna xavT, rom

mi si mdi na re ba da fi na li „a sec un da yo fi li yo“,

im de nad lo gi ku ri da ur Ti er Tda kav Sire bu lia

xdo mi le bis Se mad ge ne li ele men te bi er Tma neT Tan.

Ta vi su fa li ne ba da Ta vi suf le ba Se saZ le be lia

mxo lod ma Sin, – wers es tra da, – Tu ki Rmer Tis ar-

se bo bas da vuS vebT: yve la Se saZ le be li sam ya ro,

ro me lic am sam ya ro Si ar gan xor ci el da da ar gan-

vi Tar da Cve ni ar Ce va nis ga mo, Rmer TSi ar se bobs

da Rmer TSia gan xor ci e le bu li. Se sa ba mi sad, Cve ni

sam ya roa er Ti, xo lo Rmer TSi usas ru lo bev ri sam-

ya ro ar se bo bs, rom le bic yo ve li Cve ni ar Ce va nis

Se sa ba mi sad Cvens re a lo ba Si ar Seq mni li sam ya ro e-

bis usas ru lo ba a. sxvag va rad, Rmer Tis ar se bo bisa

da mas Si aq tu a lu rad ar se bu li usas ru lo ra o de-

no bis sam ya ro e bis daS ve bis ga re Se, Ta vi su fa li

ne ba Se uZ le be li a. Tu ki amas ar da vuS vebT, ma Sin

Ta vi suf le ba mxolod da mxolod gac no bi e re bu li

au ci leb lo ba ga mo dis. ma Sa sa da me, – wers es tra da,

– mxo lod Rmer Tis daS ve bi Taa Se saZ le be li Ta vi-

su fa li ne bis cno bi e re ba, moq me de ba Ta vi su fa li

ne bis mi xed viT da Ta vi suf le ba.

mTel am Te o ri as da mis mi mo xil vas es tra da

iye nebs imi saT vis, rom sa ku Ta ri Te o ria aa gos

li te ra tu ris Se sa xeb. Se moq me de ba, – am bobs is,

– Rmer Tis, ro gorc er Ta der Ti da Se uzR u da vi Se-

moq me dis, baZ va a. ami tom li te ra tu ris ara mar to

ori en ti ri, mi si Seq mnis/ga mo mu Sa ve bis mo de lic

Rmer Ti a, oRond is Rmer Ti, ro me lic es tra das mi-

er Camoyalibebul Te o ri a Si a.

33

ase mi dis es tra da kar gi da cu di li te ratu-

ris, kar gi da cu di mwer le bis gan sxva ve bis

for mu lam de.

ra Tqma un da, mwer lo bis Zi ri Ta di sa fuZ ve li

os ta to ba a. es tra das for mu la ar exe ba arc os ta-

to bas, arc enis flo bas. is iwy ebs moq me de bas mas

Sem deg, rac mwe ra li mwe ra li x de ba im kri te ri u me-

bis mi xed viT, ro m lebic mi Re bu lia Cvens sam ya ro Si.

anu, mas Sem deg, rac mas uk ve Se uZ lia we ra.

es tra das for mu la imis Se sa xe ba a, Tu ras we ren

mwer le bi, da ukav Sir de ba Se saZ le bel sam ya ro ebs.

estradas azriT, mwer lis sul ori ide a lu ri ti pi

ar se bobs: er Tni, rom le bic am sam yros asa xa ven /

ako pi re ben, da me o re ni, rom le bic ar se bul sam ya-

ro Si ar se bu li Se saZ leb lo be bis Wvre tiT sa ku Tar

sam ya ro ebs qmni an wig ne bis fur cleb ze. es tra da

gvaf rTxi lebs, rom es ar aris mwer le bis da yo-

fa fan tas ti ku ri da ara fan tas ti ku ri Jan rebis

mwer le bad4. es aris da yo fa imis mi xed viT, ram de-

nad mu Sa obs war mo sax vis Za la mwe ral Si, ram de-

nad SeuZ lia mas, ga na xor ci e los Rmer Tis baZ va da

wig nis fur cleb ze sa ku Ta ri Se saZ le be li sam ya ro

Seq mnas.

anu, ki dev uf ro rom ga va mar ti voT, – am bobs es-

tra da, – ar se bo ben mwer le bi, rom le bic ub ra lod

TavianTi ga moc di le bis li te ra tu ri za ci as ax de-

4 estrada, rogorc Cans, ar iyo fantastikuri Janris moyvaruli da aseT mwerlebs primitiul amsaxvelebs da matyuarebs uwodebda. isini, – wers estrada, – cdiloben mkiTxvels Tavi Semoqmedad moaCve-

non: teqnikuri saocrebebis garemoSi adamianebis urTierTqmede-

bebis moTavsebiT cdiloben damalon is, rom isini Tavis teqstebSi sakuTar, rutinulze ufro rutinul garemos asaxaven.

34

nen, da mwer le bi, rome lTa ga moc di le ba mxo lod

im pul si da sti mu lia axa li da sa in te re so sam ya-

ro e bis Sesaqmnelad.

ra Tqma un da, ne bis mi e ri mwer li saT vis we ris sa-

fuZ ve li sa ku Ta ri ga re mo da mas ze dak vir ve ba a.

dak vir ve bis, de ta le bis aR nus xvis, ga re mos li te-

ra tu ru li aR we ris ga re Se mwer lo ba da li te ra-

tu ra ar ar se bobs, mag ram karg da cud mwer lebs

So ris gans xva ve ba ma Sin Se im Cne va, ram de nad rCe ba

mwe ra li sa ku Ta ri ga re mos aR we ra Si da sa ku Tar

ga re mo Si da ram de nad scde ba mas.

es tra da mi si dro is mwer lebs mi mo i xi lavs. ara

mgo nia, maT ma gva reb ma ra me uTx ras Ta na med ro ve

mkiTx vels, ami tom maT mox se ni e bas ga mov to veb da

es tra das ide e bis gad mo ce mas ga vag rZe leb: am Te-

o ri is mi xed viT, ase Ti mwe ra le bi „suf Ta“ sa xiT

ar ar se bo ben. yo vel mwe ral Si ori ve ti pi cxov-

robs da mi si mwer lo ba imi Taa gan sazR vru li, vin

sWar bobs ma sSi – Cve ni sam ya ros (ro me lic Rmer Tis

Seq mni li a) ma ko pi re be li Tu Rmer Tis mim baZ ve li,

ro me lic Rmer TSi ar se bul Se saZ le bel sam ya ros

gvi zi a rebs wig nis sa Su a le biT.

sa bo loo jam Si, ori ve Se moq me de ba Rmer Tis baZ-

vaa – oRond pir ve li iri bi – Rmer Tis Seq mni li sam-

ya ro si, me re ki – Rmer Tis moq me de bis we sisa.

es tra das az riT, mwer lo ba or po luss – am sax-

ve lo bas da qmna do bas So ri saa: isini, romlebic

asaxaven, arian mwerlebi, romlebic ub ra lod

TavianT an sxvis istoriebs yvebian, rac Tavs ga-

dax de ni aT da mo us me ni aT. isini, romlebic qmnian,

arian mwer le bi, rom le bic axal sam ya ro ebs age-

35

ben – amo di an ra gan cdi li dan, ise gar daq mni an da

avi Ta re ben wig nSi moTx ro bil sam ya ros, rom gan-

sxva ve bul re a lo bas vi RebT.

mag ram RvTi u ri [Se saZ le be li] sam ya ros mar cva-

li yve la wig nSi a, mxo lod Za li an co ta mwera li

Tu hyve b a zus tad imas, rac mox da da Tavs ga dax-

daT. ho da, – am bobs es tra da, – swo red am mar cvle-

bis ra o de no bis sim rav le, Tu ram de nad em Txve va

is mTel wigns, aris mwer lis gan mas xva ve be li da

imis ma uwy e be li, Tu vin aris is – am sax ve li, rome-

lic ako pi rebs Rmer Tis mi er Seq mnil sam ya ros, Tu

Rmer Tis mim baZ ve li, rom lis gan sxva ve bul, mag ram

mkiTx ve li saT vis Za li an nac nob sam ya ros qmnis.

ro gorc es tra da wig nis da sawy is Si aR niS navs,

Se saZ le be li a, mag ram Zne lia am kri te ri u mis ga-

re dan mikuTvneba mwer li saT vis – anu, am Te o ri is

li te ra tu ris kri ti ko sis ia ra Rad qce va. mag ram

es for mu la, ro gorc Si na ga ni re gu la to ri, uty-

u a ri da ab so lu tu ri a. es ki niS navs, rom es tra das

mig ne bu li for mu la Se moq me de bi To bis mo ra lu ri

kri te ri u mi a, rom lis Se sa xeb, upir ve les yov li sa,

Tvi Ton Se moq me de bis su bi eq tma (mwe ral ma, av tor-

ma) icis yve la ze ukeT.

sa bo loo jam Si, ma inc ga u ge ba ri a, ra tom aris

Rmer Tis mi er Seq mni li sam ya ros asax va uf ro nak-

le bi saq me, vid re sam ya ros Seq mnis pro ce sis ko-

pi re ba. es tra das wig ni am kiTx va ze ar pa su xobs.

es tra das Te o ri iT ga ta ce bul ma mkiTx vel ma Se iZ-

le ba qmna do bis ga me o re bis mcde lo bis sir Tu le ze

mig vi Ti Tos. mag ram, mkac ri az riT – qmna do bis ga-

me o re ba Se uZ le be li a. qmna do ba mxo lod Rmer Tis

36

una ri a. ase rom, Rmer Tis Tval Ta xed viT – Tu ki ase-

Ti Tval Ta xed va Se saZ le be lia – di di gan sxva ve ba

sam ya ros asax va sa da sam ya ros qmna do bis asax vas

So ris ar un da iyos. es Cven Tvis, ada mi a ne bi saT vi-

saa mniS vne lo va ni – da sa bo lo od es mniS vne lov-

ne ba mxo lod sir Tu le/ si ad vi le ze da iS vi a To ba/

six Si re ze da iy va ne ba. mag ram, me o re mxriv, Tu ki

isev Rmer Tis baZ vis Te mas da vub run de biT, ratom

gvgonia Cven an Tvi Ton es tra dasac, rom is, rac

iS vi a Ti a, uf ro ax los aris Rmer TTan, vid re is,

rac xSi ri a?

37

is to ria da apok ri fe bi

( Her bert Ric hard. `His tory and apokryphs~. Fifth Gos pel PH. To ron to, 1997)

es wig ni er Tsa da ima ve dros is to ri is fi lo-

so fi is kvle va caa da Te o lo gi u ri naS ro mic. ase-

Ti naS ro me bi bev ri ar aris: is to ri is pro ce sis

ana li zi av tors sa Su a le bas aZ levs Rmer Tisa da

sam ya ros ur Ti er Tmi mar Te bis Se sa xeb das kvne bi

ake Tos.

Tum ca, miv yveT Ta vi dan. wig nis di di na wi li XIII

sa u ku ne Si mcxov re bi do mi ni ka ne li ie ro ni mu sis

Te o ri is gan xil vaa. ra Tqma un da, mkac ri az riT, es

Te o ria ie ro ni muss aras dros da u we ri a. ri Car di

mis re kon struq ci as ake Tebs Sar tris sa a ba to Si

1956 wels na povn „bri ta ne le bis is to ri is“ mind-

vrebze mi na we re bi dan5. prin cip Si, ro gorc wig ni dan

ir kve va, am Te o ri is ie ro ni mu si sad mi mi kuT vne bac

hi po Te za a. ri Car di mis av to ro bas Sar tris sa a ba-

to Si myo fi be re bis cxov re bis da maT Se sa xeb Se-

mor Ce ni li do ku men te bis ana li ziT ax dens. iero -

ni mu si er Ta der Ti iyo, vi sac Sar tris sa a ba tos

bib li o Te ka Si „bri ta ne le bis is to ri a ze“ ko men-

5 Shartrian Manuscrits. Edited by Nikolas Denis. Paris. Museo Publishings. 1956.

38

ta re bis mi we ra Se eZ lo. ro gorc ir kve va, im pe ri-

od Si (1235-1400 wleb Si) sa ba to Si myof ber Ta gan

ie ro ni mu si er Ta der Ti iyo, vi szec das tur de ba,

rom mas hqon da mi Re bu li ise Ti ga naT le ba, ro me-

lic gamarTuli la Ti nu riT mi na we re bis ke Te bis

sa Su a le bas mis cem da.

da vub run deT ri Car dis mi er re kon stru i re bul

Te o ri as. ie ro nimu sis mi xed viT, is to ri is we ra

Rmer Tis baZ vis sa u ke Te so sa Su a le ba a: dro Si mi-

zez-Se de gob ri vi kav Si ri go ne bis ilu ziaa da Sem-

Txve vi Ti a. si nam dvi le Si Rmer Ti yo vel mo men tSi

qmnis axal sam ya ros, ro mel sac Ta vi si war su li

da mo ma va li aqvs. Se sa ba mi sad, is to ri is we ra aris

qmna do bis um ci re si Sem Txve vis ko pi re bis mi wi e ri

ana lo gi. is to ri is we riT Cven maq si ma lu rad vu ax-

lov de biT saR vTo saq mes, – am bob da ie ro ni mu si, –

rad ga nac vi me o rebT [ro gorc Seg viZ li a] dro is

saR vTo qmna do bis pro cess.

ami tom is to ri is (qro ni ke bis) we ra saR vTo saq-

me a. suler Ti a, ra ze iwe re ba is to ri a. mTa va ri a,

rom is iwe re ba /a Ri we re ba, ro gorc war su lisa da

mo mav lis mdi na re bis ga ma er Ti a ne be li da dam fuZ-

ne be li xdo mi le ba.

mag ram Rmer Ti ar gvi yu rebs, ro gorc sa ku Ta-

ri qmna do bis ub ra lo ele men tebs. ra ki vuy var-

varT, is sa Su a le bas gvaZ levs, Ca ver ToT qmna do-

bis pro ces Si mas Tan er Tad. Rmer Tma er Txel mog-

vca sa Su a le ba, Tvi Ton ag ver Cia, ro gor war sul sa

da mo ma val Si gvin do da cxov re ba. am er Ta derT

Sem Txve vad ie ro ni muss apok ri fu li sa xa re be bis

39

am ba vi mi aC ni a: sa xa re be bis ka no ni ku ri kre bu lis

Se sa xeb msje lo ba II sa u ku ne Si da iwyo (i re ne us

li o ne lis mi er) da das rul da V saukuneSi, ino-

sent I-is pa po bis dros. Cven oTxi sa u ku ne gvqonda

saimisod, rom sa ku Ta ri war su li da mo ma va li ag-

ver Cia – am bobs er T-erT mi na wer Si ie ro ni mu si.

mi Re bu li ar Ce va ni arc kar gia da arc cu di. is

gansazR vravs Cve ni sam ya ros Sem dgom gzas, Cvens

war mod ge nebsa da sur vi lebs, ase ve Cvens gan wyo-

bebs da msof lmxed ve lo bebs.

ras gu lis xmobs „Cve ni war mod ge ne bis gan sazR-

vra Si“ ie ro ni mu si, ram de ni me aTe u li gver dis Sem-

deg ga ke Te bu li mi na we riT ir kve va: ar Ce ul oTx e-

ul Si rom yo fi li yo iu das sa xa re ba, sa dac iu da

qris tes ga sa ce mad wi lis yriT air Ci es qris tes mo-

wa fe eb ma qris tes mi Ti Te bis Ta nax mad, Cve ni sam-

ya ro dRes ufro sxva na i ri iq ne bo da, vid re axla

vi ciT. es ar iq ne bo da sam ya ro, sa dac, ma ga li Tad,

er Tgul mo wa fe eb s/me gob rebs So ris, ro gorc we-

si, er Ti mo Ra la te aR moC nde ba. pi ri qiT, gve co-

di ne bo da, rom Cve ni sam ya ro isea mowy o bi li, rom

er Tgu li mo wa fe e bi dan /me gob re bi dan yve la mzad

aris, Ta vi Ses wi ros ide as da im mo ma vals, rom li-

sac sje ra.

ri Car di wers, rom ver sad ipo va verc iu das es

sa xa re ba da verc mas ze mi niS ne ba. apok ri fu li

sa xa re be bis ar c erT kre bul Si msgav si is to ria

ar aris moTxrobili. iu das am uc nob sa xa re ba ze

msje lo bi sas ri Car di aR niS navs, rom Se saZ le be-

lia iu das sa xa re bis es ver sia ie ro ni mus sac ga ge-

40

bu li hqon da da Tvi Ton ar una xavs, da arc iZeb ne-

ba mi si kva li Sua sa u ku ne e bis ev ro pul wya ro eb Si6.

wig nis bo lo na wil Si ri Car di mi mo i xi lavs Sua sa-

u ku ne e bisa da axa li dro is is to ri ko se bis wig nebs.

aR wers maT, ro gorc qmna do bis wa mi eri aq tis ga me-

o re bas, ro me lic Seq mnis Ta na ve ori mi mar Tu le-

biT – war sul Si da mo ma val Si iS le ba: yo ve li kar gi

is to ri ko si aR we ril is to ri ul faqts ukav Si rebs

Ta na med ro ve o bas da, bu neb ri vi a, ga moh yavs is war-

su li dan. Ta na med ro ve o bas Tan kav Si ri ki yo ve li

kon kre tu li da we ri li is to ri i saT vis mniS vne lo-

va ni a, Tu ki ie ro ni mu sis Tval saz ri siT Sev xe davT.

bu neb ri vi a, – am bobs ri Car di, – ver c er Ti is to ri-

ko si ver ga eq ce va sa ku Tar ga re mos Tan mi si kvle vis

kav Si rs. cno bi li a, rom „is to ri o lo gi a~ am kav Sirs

is to ri is mec ni ere bi saT vis da uZ le vel si sus tes

uwo debs. mag ram karg is to ri koss es kav Si ri gac-

no bi e re bu li aqvs da am, is to ri ko si saT vis xe lis-

6 qarTul samecniero literaturaSi cnobilia am saxarebis fragmen-

tis arseboba; 1982 wels qristine SaraSiZis mier gamocemul wignSi

`samxreT saqarTvelos istoriis masalebi (XIII-XV ss)~ gv. 77. moyva-

nilia teqsti, romlis wyaroc 1241 wliT daTariRebuli parxlis

satrapezo saxarebaa: es teqsti, romlis citirebasac qvemoT vaxden,

am saxarebis bolo gverdzea imave kaligrafiiTa da melniT Sesrule-

buli, riTac mTeli saxareba: „saxarebaL wilTgdebaL SekrZaluli,

romeli iqmna brZanebiTa uflisa Cuenisa iesu qristesiTa. uwinares

erTisa dRis vnebisa misisa hrqua aTormetTa mowafeTa TMsTa: `erTi

vinme Tquengani mimcems me huriaTa.... maSin wil-igdes petre, ioane,

andria, iakob, maTe, markoz, luka, filipe, barTlome, Toma, iuda

da iuda iskariotelman. da aRmouMda wili m[...]sa.... maSin aRiwera

saxarebaL ese moZRuarTa ... brZanebiTa uflisa Cuenisa iesu qris-

tesiTa, da brZanes sxuaTaca ZmaTa u... wilis gdeba... kaci igi, romeli

ikiTxvides wilsa amasa, wmidamca ars mas dResa da Ramesa yovliTa

sarwmunoebiTa RvTisaLTa Zlier da SekrZalulmca ars, raTa WeS-

maritad aRmouMdes“.

41

Sem Slel da da uZ le vel, si sus tes sa ku Ta ri is to-

ri is gam did re bi sa da Rmer TTan da ax lo e bi saT vis

iye nebs. xSi ria Sem Txve va, ro de sac Rmer Tisgan

mo ni We bu li una ri Cven mi er si sus ted aRiq me ba da

pi ri qiT. is to ri is we ris Sem Txve va Si, is, rac Cven

si sus te gvgo ni a, aris Cve ni Se saZ leb lo ba, Rmer Tis

maq si ma lu ri mi baZ va gan va xor ci e loT. esec imis

da das tu re ba a, rom RmerTs vuy var varT: mxo lod

mas, vinc uy vars, mis cem da Rmer Ti Ta vi si una ris

ana lo gi urs.

mag ram, – am bobs ri Car di, – Rmer Tis sam ya ro Si

yof nis ar c er Ti sa bu Ti ar aris ise cxa di, ro-

gorc sa xa re be bis is to ri a. man Cven mog vca Cve ni

war su lisa da mo mav lis gan vi Ta re bis ram de ni me

ver si a. avir Ci eT is, ro mel Sic vcxov robT. mag ram

es ar aris sa u ke Te so ar Ce va ni. ase rom iyos, apok-

ri fe bi gaq re boda da aRar gvemaxsovreboda. sa xa-

re bis apok ri fu li ver si e bi dar Ca Cvens sam ya ro Si

imi saT vis, rom gag vax se non gza, ro mel zec ua ri

vTqviT, vwux deT amis gamo da ara so des Seg vipy-

ros TviT kma yo fi le bam, rom sa u ke Te so sam ya ro Si

vcxov robT.

42

sms-siy va ru lis am ba vi

(o Tar fa Ra va, „sms lo ves tory“.

ga mom cem lo ba „wig ni“. ba Tu mi, 2007)

es arc Zalian tra di ci u li ro ma nia siy va ru lis

Ses axeb da arc Za li an Ta na med ro ve, ko mu ni ka ci is

mxo lod Ta na med ro ve teq no lo gi e bis rep re zen ta-

ci iT rom iwe re ba. Tum ca, ro man Si we ris ori ve teq-

ni kaa ga mo ye ne bu li: ro ma nis zo gi na wi li sms-e bis

for mi Taa da we ri li, zo gi – tra di ci u lad – di a-

lo ge biT, situaciebis aR we riTa da mo no lo ge biT.

ro ma ni ori „qve- ro ma ni sa gan Sed ge ba. pir vels hqvia

„gza ze“, me o res – „gzi dan“. co ta ma ne ru li sa Ta u-

re bi a, mi ni ma lis to ba ze xaz gas miT. yve lam vi ciT,

rom mi ni ma liz mi ma Si naa da sa fa se be li, ro de sac

xaz gas mu li ar aris.

Tum ca, miv yveT ro mans Ta vi dan:

ro ma ni iwy e ba sms-u ri di a lo ge biT: ori, sa va ra-

u dod, sa pi ris pi ro sqe sis ada mi a ni, `eesemese ba~

er Tma neTs. ro gorc ir kve va, es sms-o bana Sem Txve-

viT da iwy o. er Tma – sa va ra u dod kac ma – mi i Ro me-

o ris – sa va ra u dod qa lis – we ri li da Sem deg am

Sem Txve viT gzav nils moh yva sak ma od xangrZlivi

sms-di a lo gi, ro mel Sic, nel -ne la „siy va ru li iba-

de ba“. gan sa kuT re biT aR sa niS na via ka cis gza da gza

mzar di aR frTo va ne ba – sms-di a lo gSi is am bobs,

43

rom mas ar Sex ved ria ara vin, visac mi si ase es mis

da rom is nel -ne la xvde ba, ras niS navs bed ni e re ba.

mkiTx vels sa Su a le ba aqvs, gzav ni le bis sa Su a le biT

war mo So bil siy va ruls da ak vir des. teq ni ku rad

es na wi li uza do daa Ses ru le bu li, mag ram kiTx vi-

sas nel -ne la mowy e ni lo ba gvipy robs – nu Tu we ris

ase Ti teq ni ka mxo lod imi saT vis aris, rom ki dev

er Txel wa vi kiTx oT bed ni e ri wyvi lis Se sa xeb da

ki dev er Txel ga vi goT, rom mo bi lu ri te le fo ne-

biT ko mu ni ka ciis mi u xe da vad „qor wi ne ba ze ca Si

xde ba“?

mag ram av to ri aq siuJetis sru li ad mo u lod nel

gan vi Ta re bas gvTa va zobs. ro de sac uk ve da Za bu lo-

bis mwver val ze varT da Cans, rom ma le gzav ni le bis

po lu se bi re a lur sam ya ro Si un da Se er Tdes, ir kve-

va, rom ori ve maT ga ni er Ti da i ma ve sqe sisaa – ori-

ve ka ci a. ori ve saT vis es ara mar to imed gac ru e ba,

ara med – ma Ti war mod ge ne bi sa da msof lmxed ve lo-

bi saT vis mi ye ne bu li dar tyma a. er Tis Tvis imi tom,

rom mTe li am xnis gan mav lo ba Si ego na, rom qals

eme si je bo da, me o re saT vis ki imi tom, rom dar wmu-

ne bu li iyo, rom man – ho mo seq su al ma, ro gorc iq na,

ipo va nam dvi li par tni o ri, vi sac is ey va re ba/vinc

mas ey va re ba mTe li cxov re bis gan mav lo ba Si.

mag ram es mog vi a ne biT ir kve va: sa te le fo no di-

a lo gi wyde ba: ori ve mo na wi le Se u racx yo fi lia –

erTi me o res ab ra lebs TvalT maq co bas.

amis Sem deg saq me gvaqvs uk ve tra di ci u li teq ni-

kiT da we ril cxov re bis ori xa zis aR we ras Tan – di-

a lo gis ori ve per so na Jis gza cal -cal ke vi Tar de-

ba, da skan da lu ri da sas ru le bis moy va rul Ta sur-

44

vi lis sa winaaRmdegod, ar ik ve Te ba. ori ve maT ga ni

Ta vis me gob reb Tan ga ni xi lavs Ta vis sms-ur lo ves-tory-is. kiTx va, ro me lic ori ves wi na Se dge ba, aris

is, Tu ra aris siy va ru lis sa fuZ ve li sapirispiro

sqe sis war mo m adgen lebs So ris – sru li ur Ti er-

Tga ge ba, sru li verga ge ba Tu mxo lod na wi lob ri vi

ga ge ba? es gan sa kuT re biT awu xebs „kac“ per so naJs –

ro me lic Tavs myar he te ro seq su a lad mi iC nevs da

cdi lobs, Ta vis Tav Si ga er kves, ra iyo sms-u ri ro-

ma ni – mi si la ten tu ri bu ne bis ga mo xat va Tu bev rad

uf ro Rrma da yov lis mom cve li ka no no zo mi e re bis

ma ni fes ta ci a? ami tom svams kiTx vas: ra gvi zi davs

Cven sxva ada mi a ni sa ken – is, rom is Cven na i ria da

`u sity vod~ xvde ba, ra gvin da da ras vgrZnobT, Tu

is, rom is sru li ad gan sxva ve bu lia da Cven mas Si

swo red es gan sxva ve bu lo ba gvi zi davs?

sa in te re soa ho mo seq su a li pro ta go nis tis di a-

lo gi mis me go bar Tan, seq su a lu ri qce vis is to ri-

kos Tan, ro mel sac is uy ve ba sms-ur Tav ga da sa vals.

es is to ri koss sti muls aZ levs, sqe sebs da er Ti

sqe sis war mo ma dge n lebs So ris ur Ti er Tmi mar Te-

bis is to ri is sa ku Ta ri ver sia Seqmnas: am Te o ri is

mi xed viT – im ti pis ho mo seq su a lo ba, ro mel sac

dRes vak vir de biT Cvens ga re mo Si, axa li dro is na-

yo fi a da al baT mar kiz de sa di dan iRebs sa Ta ves: am

dros gaC nda sur vi li, zus tad ico de, ras grZnobs

Se ni par tni o ri; siy va ruls „bo lom de Sec no bis“

fun qcia mi e ni Wa. is to ri ko si am sur vi lis ga Ce nas

eq spe ri men tu li mec ni e re bis gan vi Ta re bas (fren-

sis be kons) ukav Si rebs – ro de sac in te leq tu a le-

bis wi na Se dad ga amo ca na, zus tad Se ec noT ga re-

45

mom cve li sam ya ro da ma nam de ar se bul kiTx veb ze

eq spe ri men tiT da das tu re bu li pa su xi mi e RoT.

eq spe ri men tis da Sec no bis es sur vi li, – am bobs

is to ri ko si, – seq su a lu ri ur Ti er To bis cvli-

le ba Si ga mo i xa ta – im daS ve biT, rom bo lom de mxo-

lod msgav sis Se mec ne ba SeiZleba da ara gan sxva ve-

bu lisa. ami tom, ho mo seq su a lo ba mar kiz de sa dis

Sem Txve va Si, msgav sTa ur Ti er To bas gu lis xmobs,

arada ma nam de – da mTxro bels an ti ku ri sa ber Zne Ti

moh yavs ma ga li Tad – seq su a lu ri ur Ti er To ba –

ho mo seq su a lu ri kav Si ris Sem Txve va Sic ki – gan-

sxva ve bu le bis da kav Si re bas niS nav da. am Te zi sis

da ma das tu re be li er T-er Ti ma ga li Ti pla to nis

`al ki vi a de da na a~ – Ta na me na di me e bi urCeven sok ra-

tes, rom droa, al ki vi a des Ta vi da a ne bos – is uk ve

ka cia da `ar ege bis~ ka cebs So ris ase Ti kav Si ri.

ase ve iyo Sua sa u ku ne e bSic: amis ma ga li Tia pa pis

bu la, ro me lic kur ti za nebs, ka ce bis mi sa zi dad

biWurad Cacmas ukrZalavs. Tum ca, is to ri ko si ar

aris dar wmu ne bu li, qa lebs So ris ho mo seq su a lu-

ri kav Si ris dro sac ima ve kul tu ras qon da ad gi li.

da ma inc, – am bobs is to ri ko si, – is dar wmu ne bu-

lia, rom Ta na med ro ve nar ci su li ho mo seq su a lo ba,

ro mel sac ama ve dros mec ni e ru lic Se iZ le ba da-

var qvaT – prin ci pu lad gan sxvav de ba imi sa gan, rac

an ti kur pe ri od Si da Sua sa u ku ne eb Si iyo.

ami tom, – am bobs is to ri ko si, – ada mi a nu ri TviT-

war mod ge ne bis da sam ya ros Tan da mo ki de bu le bis

is to ria Se iZ le ba orad gav yoT – axal drom de, ro-

de sac umaR le si siq ve le ucx osi da Se uc no b lis

ga ge baa; am mid go mas sa fuZ vlad kul tu ra Si Rrmad

46

fes vgad gmu li mog za u ro ba da uc no bi sa ken swraf va

udevs (1) da axal dro Si war mo So bi li vne ba – zus-

tad ga i go, aR we ro, da a das tu ro da Se de gad – obi-

eq ti sru lad moic va (2).

seq su a lo bis is to ri ac ase Se iZ le ba gav yoT.

an dro gi nis mi Ti gviy ve ba erT su bi eq tSi gan sxva-

ve bu le bis er Ti a no bisa da misi or gan sxva ve bul

na wi lad daS lis Sesaxeb. es ki niS navs, rom odes-

Rac er Ti a no bis mi u xe da vad, ma inc gan sxva ve bu-

lebs uy varT er Tma ne Ti da eZe ben er Tma neTs. es

mi Ti mar kiz de sads rom da e we ra, – am bobs is to-

ri ko si, – er Ti mTli a nis or er Tgva ro van na wi lad

ga yo fis am bavs mog viy ve bo da. „Se ni da Se ni ver Sem-

dga ri par tni o ris grZno be bic am kla si fi ka ci a-

Si eq ce va“ – mi mar Tavs is to ri ko si ho mo seq su al

pro ta go nists, ro me lic su lac ar aris ube du ri

am das kvnis gamo. sul sxva mdgo ma re o ba Sia ro ma-

nis he te ro seq su a li gmi ri, ro mel sac seq su a lo-

bis gan vi Ta re bis da ax lo e biT msgavs is to ri as mi si

me go ba ri – mwe ra li uy ve ba, ro mel mac es is to ria

mi Sel fu kos ro me li Rac ko men ta reb Si amo i kiTx a.

he te ro seq su a l pro ta go nists sms-ur ma ro man ma

eW vi ga u Ci na, rom rom ara he te re soq su a lu ri do-

mi nan tu ri kul tu ris Zli e ri wne xi da mi si Se Ze ni li

mgrZno bi a ro ba sa zo ga do eb ri vi az ris mi marT, is

ho mo seq su a li iq ne bo da.

ro ma ni ki mTav rde ba in te leq tu a lu ri mis ti fi-

ka ci iT – ori ve gmi ri Tbi li si- ba Tu mis Ra mis ma ta-

reb lis wig nis ma Ra zi a Si er Tdro u lad wa awy de ba

mi Sel fu kos axal ga mo ce mas: fu kos xel na we reb Si

aR mo Ce ni l ram de ni me ma nam de uc nob gverds, sa-

47

dac fu ko saubrobs seq su a lo bis cva le ba do bis

Se sa xeb, mag ram re a lu ri fu ko sa gan gan sxva ve biT,

am bobs, rom ltol vis yve la we si nar Cun de ba da

imis mtkiceba, rom axal dro Si ltol vis bu ne ba

Ca nac vlda, ar Se iZ le ba: ub ra lod, ur Ti er To bis

we sebs ki dev er Ti we si ema te ba. Tum ca, – am bobs

hi po Te tu ri fu ko, – isic cxa di a, rom axa li we si,

ro me lic uf ro Tanm xved ria axal msof lmxed ve lo-

bas Tan da axal dros Tan, to ta lur i xdeba; Zve li ki

sus tde ba, mar gi na liz de ba, mag ram ara so des qre ba.

aR sa niS na vi a, rom ori ve pro ta go nis ti er Tsa da

ima ve drosaa ma Ra zi a Si da, ra Tqma un da, ver cno bs

er Tma neTs.

ro ma nis me o re na wi li, „gzi dan“, he te ro seq su a-

lur sms-siy va rul ze a. ro ma nis pir ve li na wi li sa-

gan gan sxva ve biT, ori ve per so na Ji ic nobs er Tma-

neTs, uy varT er Tma ne Ti da seq sic aqvT. cxa di a,

mkiTx ve li elo de ba, rom sms-ur Ti er To ba re a lu ri

siy va ru lis da na ma ti a. mag ram „gzi dan“ sul sxva

su raTs gviC ve nebs: Tan da Tan cxa di xde ba, rom

Sey va re bu lebs mxo lod sms-sam ya ro Si Se uZ li aT

er Tma ne Tis aR qma da siy va ru li. anu, siy va ru lis

ga mo xat va, se ri o zu li msje lo ba an xum ro ba siy-

va rul ze, sity vi e ri aler si – es yve la fe ri mo bi-

lu ris ek ran ze xde ba. am ori ada mi a nis siy va ru-

li „mo bi lur Si“ bev rad uf ro adek va tu ri a, vid re

Cvens oTx gan zo mi le bi an sam ya ro Si: Sey va re bu lebs

uWirT „li ve~ -Si ur Ti er To ba: naC ve ne bia ram de ni me

Sex ved ris epi zo di, ro me lic ru ti nu li da uin te-

re so a. par tni o re bi da Za bu le bi da ga ucx o e bu le-

48

bi ari an. Cans, arc seq si ga mo sdiT ma in cda ma inc.

mag ram ro gorc ki da Sor de bi an er Tma neTs, ma Ti

siy va ru li isev po u lobs Tavs mo bi lu ris ek ran ze.

av to ri ar wers, ro gor mTav rde ba ma Ti ur Ti-

er To ba. wignis bo lo ab za ce bi isev sms-gzav ni lebs

uWi ravs.

ras niS navs es mud mi vo ba – im ba na lur das kvnas,

rom eleq tro nu li sam ya ro cvlis fi zi kurs, Tu

imas, rom Cven axa li re a lo ba dag ve ma ta, ra mac ar-

amcTu Seg vzRu da, pi ri qiT, Se saZ leb lo be bi gag vi-

far To va da sa ku Ta ri Ta vis uc no bi mxa re e bi dag-

va na xva – mkiTx ve lis ga da sawy ve ti a.

Tum ca, am ro ma nis sxva xed vac Se saZ le be li a:

Ta na med ro ve so ci a lur qse leb Si ano ni mu ro bas

ga dam wyve ti mniS vne lo ba eni We ba. Cve ni ga re moSi

es ano ni mu ro ba iwy e ba niu-ior kiT da mTav rde ba

fe is bu qiT. me vfiq rob, rom am wig nSi aR we ri li

seq su a lo bis al ter na ti u li Te o ria mxo lod niR-

bavs da re bu sad aq cevs imas, ri s Cve ne ba /da mal vac

fa Ra vas un da: „sms-siy va ru lis am bav Si“ aR we ri lia

so ci a lu ri in te raq ci is sru li ga a no ni mu ro bi sa-

ken mi mar Tu li pro ce si, ro me lic Cvens ga re mo Si

mim di na re obs. fa Ra va ga u be da vad av lebs mo mav lis

so ci a lu ri su ra Tis Stri xebs: am su raT Si siy va-

ru li da seq si ar se bo bis sxva das xva sib rtye zea

(„gza ze“ -Si sqe sob ri vad, „gzi dan “-Si – fsi qo lo-

gi u rad): siy va ru li kar gavs kav Sirs Se xe bas Tan,

Seg rZne bas Tan da sxe ul Tan. faq ti u rad, sxe u lis

is to ri a, rom elic XX sa u ku ne Si da iwy o, srul de-

ba. ase Tia so ci a lu ri ano ni mu ro bi sa ken swraf vis

bo lom de miy va nis mo ma va li.

49

Sms lo ves tory uc na u rad ex mi a ne ba Sa ul Za de-s `Isla-misch~-s (Pos tver lag. Mu nich. 2006), sa dac seq su a lu ri

ur Ti er To bis axa li (?) gan zo mi le baa aR we ri li.

Tum ca, es msgav se ba mxo lod ze da pi ru li a. vfiq-

rob, ori ve ro ma ni gan sxva ve bul sam ya ro ebs aR we-

rs. Tum ca, es al baT sxva eses Te ma a.

50

mar to o bis ana to mia

(ta Si ro ma ba ta, „ro ca me gob re bi kvde bi an“.

oSos ga mom cem lo ba. to ki o, 2002).

es wig ni su lac ar iq ne bo da uc na u ri, ev ro pels

rom da e we ra, an – is Si naar si rom ar hqonoda, rac

aqvs. ro de sac sik vdi lis Se sa xeb ia po ne li av to-

ris wig nis kiTx vas iwy eb, Tav Si bev ri ram mog dis,

dawy e bu li, Ze ni dan dam Tav re bu li aku ta ga vas „u si-

er tye Si“ da Ci ka ma cu mon za e mo nis „Sey va re bu le-

bis TviT mkvle lo ba ami ji ma Si“. ra o den sa o ca ric

un da iyos, ma ba tas fiq re bis da az rov ne bis wya ro

su lac ar aris ia po nu ri, an Tun dac aR mo sav lu ri

tra di ci a.

ma ba tas wig ni „nu ge Si fi lo so fi i sa gan “-is ver-

si a a. mag ram is arc bo e ci us Tan da arc alan de

bon ton Tan araa kav Sir Si. Se saZ le be lia, es wig nis

Rir se ba ca a, am Te me bis mo u lod ne li xed ve bis Se-

mo Ta va ze bi sas im den mo lo dins (nac no bi Te me bis

ga mo) da mo lo di nis gac ru e bas war mo Sobs.

am wig nis ki dev er Ti uc na u ro ba isa a, rom „nu ge-

Si fi lo so fi sa gan“ is ma ba ta se u li va ri an ti 1857

wels lon don Si ga mo ce mul ma nu el es tra das wigns

ey rdno ba (Ma nu el Estra da. `On Go (o)d and Bad Wri ters~. BAD

EDITIONS. Lon don. 1857). ki dev uf ro uc na u ri, er Ti

Se xed viT, aris is, rom es tra das wig ni li te ra-

51

tu ra zea da ara – fi lo so fi a ze an Te o lo gi a ze.

Tum ca, ro de sac wig nis kiTx vas da viwy ebT, kav Si ri

ma nu el es tra das mi er li te ra tu ris Se da re biT

kvle vasa da ma ba tas wigns So ris ga sa ge bi xde ba,

Tum ca, bo lom de ma inc ar gto vebs am kav Si ris Se u-

sa ba mo bis od na vi gan cda.

ma ba ta Ta vis „nu geSs“ es tra das wig nis Se sa val-

Si mocemul uc nob Te o lo gi a ze agebs. am Te o ri is

mi xed viT, Ta vi su fa li ne ba da Ta vi suf le ba Se saZ-

le be lia mxo lod ma Sin, Tu ki Rmer Tis ar se bo bas

da vuS vebT: yve la Se saZ le be li sam ya ro, ro me lic

am sam ya ro Si ar gan xor ci el da da ar gan vi Tar da

Cve ni sxva ar Ce va nis ga mo, Rmer TSi ar se bobs da

Rmer TSia gan xor ci e le bu li. Se sa ba mi sad, Cve ni

sam ya roa er Ti, xo lo Rmer TSi usas ru lod bev ri

sam ya ro ar se bo bs, rom le bic, yo ve li Cve ni ar Ce va-

nis Se sa ba mi sad, Cvens re a lo ba Si ar Seq mni li sam ya-

ro e bis usas ru lo ba a.

ma ba ta bevrs msje lobs es tra das am Te o ri is

Se sa xeb, mag ram mi si po zi ci is sa fuZ vlis gad mo-

sa ce mad, vfiq rob, ze moT moy va ni li frag men tic

sak ma ri si a. ma ba ta am bobs, rom Tu es Te o ria [ar Ce-

va nis (e .i. Ta vi su fa li ne bis) Se de gad ar Seq mni li

sam ya ro e bis Rmer TSi ar se bo ba] swo ri a, igi ve sqe ma

Se saZ le be lia ga mo vi ye noT Cven Tvis Zvir fa si ada-

mi a ne bis sik vdi lis ga sa az reb lad da am sik vdi lis

Cven Si da saZ le vad: sik vdi li ar Ce va nis Se de gi a, –

am bobs ma ba ta, – Se iZ le ba ise Ti ara, ro gorc uc no-

bi gza an su per mar ket Si na yi di pro duq ti, mag ram

ma inc: Cve ni ar Ce va ne bis Tan mim dev ro ba ga na pi ro-

bebs imas, rom kon kre tul mo men tSi sik vdi li dge-

52

ba. ami tom, ro de sac saq me CvenTvis ax lobelsa da

Zvir fas ada mi a nebs exe ba, ise ve, ro gorc ar Ce va nis

dros ar war mo So bi li sam ya ros Sem Txve va Si, un da

da vuS vaT, rom ar se bobs sam ya ro Rmer TSi, ro mel-

Sic is kvlav cxov robs.

mag ram, – am bobs ma ba ta, – si nam dvi le Si Cven ise

varT mowy o bi le bi, rom sadR ac Rmer TSi ar se bu li

si cocx le Cven Tvis ve ra fe ri nu ge Si a. Cve ni me go-

ba ri xom Cven Tan aRar aris; yve la ze me tad es Seg-

rZne ba iw vevs sa so war kve Tas.

Tum ca, ze moT dawy e bul msje lo bas bo lom de

Tu mi viy vanT, aR mo va CenT, rom Tqvenc Se iZ le ba

im arar se bul (Cve ni az riT) sam ya ro Si iyoT, sa dac

Tqve ni me go ba ri kvlav cxov robs – im Sem Txve va Si,

Tu ki er Ti ar Ce va ni ma inc ga gi ke Te bi aT odes me er-

Tad, ma Sin, erT-erT Se saZ le bel sam ya ro Si Tqvens

me go bar Tan er Tad Tqvenc xarT.

er Ti Se xed viT, sak ma od ab sur du li Te o ri a a.

TiT qos araf riT ar gan sxvav de ba tra di ci u li „sa-

su fe v li sgan“ – od na vi Ses wo re biT, rom Tqve ni sxva

„mec“ im yo fe ba im sxva sam ya ro Si Tqvens gar dac-

vlil me go bar Tan er Tad.

mag ram me am wa ru ma te bel wig nSi er Ti ra Rac ma-

inc amo vi kiTx e, rac Cve ni ar se bo bis er T-erT mniS-

vne lo van mo duss ana Tebs da cxa dad aq cevs – er Tad

ar Ce va nis ga ke Te ba me o re ada mi a nis „Zvir fa so bis“

da „me gob ro bis“ qva kuTx e di a; sa nam ar se bobs es

„er Tad ar Ceva nis ga ke Te bis si nam dvi le“, is ma nam

rCe ba Sens me gob rad. ami tom, me vfiq rob, ma ba ta

sa pi ris pi ro Se degs aR wevs Ta vi si wig niT: nu geSs

ki ar gvcems me gob ris gar dac va le bis ga mo, ara med,

53

gvex ma re ba ga vi goT, rom Cve ni me gob ro ba si nam dvi-

le Si er Txel ga ke Te bu li ar Ce va nis gax se ne ba a da

is, rom Cven ma Si nac, ro de sac is cocx a li iyo, uk ve

me gob ro bis mo go ne biT vcxov rob diT.

va ba tas wig ni me gob ro bis bu ne bas uf ro gvix snis,

vid re gva nu ge Sebs me gob re bis da kar gvis Sem Txve-

va Si. Tum ca, iri bad mo ni We bu li nu ge Si ma inc rCe ba:

rom dav fiq rdeT, si nam dvi le Si ram de ni ada mi a nia

Cven gar Se mo, rom leb Ta n er Tadac erT ga dawy ve-

ti le bas vi RebT, miv xvde biT Cve ni gar da u va li si-

mar to vis ana to mi as. Tum ca, Tu ki odes me ma inc mig-

vi Ria er Tad ga dawy ve ti le ba, Sem dgo mi cxov re bis

mi u xe da vad, im, sxva sam ya ro Si, Cve ni im dro in de li

„me“ -e bi er Tad ar se bo bs. isic cxa di xde ba, rom me-

gob ro bis so ci a lur -mo ra lu ri amo ca na mar to o-

bis da far va a. me gob ro ba uf ro fa ravs, vid re aCens

da ana Tebs Cvens nam dvil arss.

Se de gad, ma ba tas wig ni mar to o bis aR we risa da mi-

si da far vis teq ni kis Se sa xeb uf ro a, vid re me gob-

ro bis da kar gviT ga mow ve ul sa so war kve Ta ze. isic

un da iT qvas, rom ma ba ta arc me gob ro bis Se saZ leb-

lo bas uar yofs da arc ada mi a nis gar dac va le biT

ga mow ve ul tki vils. cdi lobs, ga mij nos me gob ro ba

me gob ro ba ze mo go ne bi sgan. is gve ub ne ba, rom sa-

so war kve Ta me gob ris da karg vi sas uad gi lo a ara

mar to imi tom, rom ar se bobs sam ya ro, sa dac kvlav

er Tad xarT, ara med imi to mac, rom Tu da fiq rde bi,

Se iZ le ba aR mo a Ci no, rom Sen Se ni me gob ris sik vdi-

lam de di di xniT ad re am me gob ro bis mo go ne biT

cxov rob di.

me ma inc ma fiq rebs ma ba tas Te o ri is wya ros am ba-

54

vi. 1997 wels to ron to Si ga mo i ca Her bert Ric har d-is

wig ni `Hi s tory and apokryphs~ (Fifth Gos pel PH. To ron to. 1997).

am wig nSi is Te o ri a, ro mel sac ma ba ta es tra da ze

day rdno biT hyve ba, XIII sa u ku nis xel na wer Sia amo-

kiTx u li. Cem Tvis Zne lia imis da je re ba, rom ma ba-

tam ar icis am wig nis ar se bo bis Se sa xeb, da Tu icis,

maSin ra tom ar Cevs, Ta vi si ga naz re be bi XIX sa u ku-

nis ga ur kve vel ga mo ce mas da uc nob av tors ufro

da ay rdnos, vid re xel na we ris kvle vas: es uka nas-

kne li xom aS ka rad uf ro met so li du ro bas Ses-

Zen da mis „nu geSs“. Tum ca, isi caa Se saZ le be li, rom

ma ba ta am ar Ce va niT ra i me kon kre tu li sam ya ros

ar se bo ba ze mig vi Ti Tebs. me o res mxriv, ri Car di

Ta vis wig nSi bevrs msje lobs is to ri is we ris Se sa-

xeb. Se iZ le ba, ma ba tas ar un do da sa ku Ta ri „nu ge Si“

zed me tad da em ya re bi na XX sa u ku ni saT vis da ma xa-

si a Te bel in te leq tu a lur ga naz re beb ze. al baT,

is fiq robs, rom am kav Si riT mis sa ku Tar teqsts,

ro mel sac praq ti ku li mi za ni aqvs, da ma je reb lo ba

da e kar ge bo da.

sxva sa kiTx i a, sa i dan ico da es tra dam am Te o ri-

is ar se bo ba, Tvi Ton mi vi da am ide e bam de Tu sad me

amo i kiTx a. sam wu xa ro a, rom es tra das Se sa xeb, gar-

da Tvi Ton wig ni sa „On Go (o)d and Bad Wri ters~, ara na i ri

cno ba ar mo i po ve ba. Richard-ic Ta vis wig nSi (`His tory and apokryphs~) ar sad ax se nebs, rom XIII sa u ku nis Sat-

rtis xel na we ri XIX sa u ku ne Si cno bi li iyo Tun dac

am xel na we re bis spe ci a lis te bi saT vis.

55

is la mu ri

(Sa ul Za de. `Isla misch~. Pos tver lag. Mu nich. 2006).

ro ma nis dasawy i sSi iq mne ba STa beW di le ba, rom

ur su la la gu i ni se ul an Tro po lo gi ur fen te z Si

mox vdi: moq me de ba iS le ba sa qar Tve lo Si, mi si to-

po ni me biT da ga re mos aR weriT. oRond, am ga re mo Si,

Cve u leb ri vi, ru ti nu li mov le naa ka ci saT vis oTxi

co lisa da qa li saT vis oTxi qmris yo la. ro ma nis

mTavari xazia er T-er Ti oTx qmri a ni oja xis co lis

is to ria – ro gor po u lobs is Ta vis Tav Si da uZ le-

vel sur vils, gax des oTx e u lis na wi li /er Ti qmris

col Ta ga n er T-er Ti (uy var de ba mo ma va li oTx e-

u lis qma ri) da ra fsi qo lo gi u ri Tu so ci a lu ri

prob le me bis winaSe dge ba: mo ra lu ri prob le ma –

mi a to vos Ta vi si qmre bi, rom leb zec emo ci u ra daa

da mo ki de bu li, ro gor ar wmu nebs mas mi si mo ma va li

sa mi Ta na- co li, rom is maT Tan kar gad iq ne ba da

dro ze un da wa mo vi des sa ku Ta ri oja xi dan da a.S.

pro ta go nis ts, ro me lic Cve u leb ri vi ada mi a ni a,

amis ga mo mZi me nev ro zi ewy e ba. nev ro zis ga da sa la-

xa vad da dis fsi qo a na liti kos Tan, fsi qo Te ra pev-

tTan, Ta vis me go bar an Tro po log Tan, nev ro log-

Tan da ase Sem deg.

am stum ro be bis dros ga mar Tul di a lo geb Si,

rom el Ta ga n zo gi er Ti sam kur na lo miz niT, zo-

56

gic, ub ra lod, me gob ru lad iwar mo e ba, mkiTx ve-

li saT vis Tan da Tan cxa di xde ba am sa zo ga do e bis

so ci a lu ri struq tu ra: mis sa fuZ vel Si devs ara

nuk le a ru li oja xis (de da, ma ma, Svi li) ara med, su-

li e ri na Te sa o bis cne ba: tra di ci u lad, am qvey nis

(sam ya ros) ada mi a ne bis so ci a li za ci is mniS vne lo-

va ni sa fe xu ri oTx e u le bis Ca mo ya li be baa – er Ti

sqe sis axal gaz rde bi oTx wev ri an, myar mik ro so ci-

u mad ya lib de bi an. Tu ki ma Ti er Tad yof nis sur vi-

li di di a, isi ni iwy e ben er Ti seq su a lu ri par tni-

o ris Zeb nas, ro mel Tan er Ta dac api re ben oja xis

Seq mnas. ase – oTxi mam ro bi Ti sqe sis ada mi a ni eZebs

erT mded ro bi Ti sqe sis par tni ors, ro me lic da-

Tan xmde ba maT Tan er Tad oja xis Seq mnas da pi ri-

qiT – oTxi mded ro bi Ti sqe sis ada mi a ni eZebs mam-

ro biT sqess, rome lic da Tan xmde ba maT Tan er Tad

oja xis Seq mnas. cxa di a, oTx e u le bi „mar to su lebs“

eZe ben – maT, vinc jer ver mo as wro sa ku Ta ri oTx e-

u lis Seq mna, an uk ma yo fi loa sa ku Ta ri be diT („sa-

ku Ta ri oTx e u liT“).

ro gorc an Tro po lo gi uxsnis ro ma nis mTa var

gmirs, am so ci a lu ri sis te mis upi ra te so ba da

eko no mi u ro ba Sem dgom Si mdgo ma re obs: 1. oja xi

ar aris sa zo ga do bis Se mad ge ne li pir ve la di uj-

re di, ami tom, am sa zo ga do e ba Si ar dgas sxva das-

xva Ta o bis ada mi a nebs So ris ga ge bis prob le ma; 2.

oTxi er Ti sqe sis ada mi a ni sa gan Sem dga ri mik ro so-

ci u mi (sa nam oja xi Se iq mne ba) er Tsa da ima ve dros

mdgra di caa da Ta vi su fa lic – isi ni er Tma neT sac

kar gad ic no ben da ra ci o na lu rad Tan xmde bi an, iy-

vnen er Tad, xolo sur vi lis Sem Txve va Si – da Sor-

57

dnen – Tum ca, ase Ti ram mxo lod maSin xde ba, ro ca

jgu fis wev re bi jer ki dev Za li an axal gaz rde bi

ari an; 3. sa zo ga do e ba Ta vi su fa lia Zli eri /sus ti

sqe sis ste re o ti pi sa gan – msgav si oja xu ri mowy o-

bis sis te ma Si amis dad ge na da ga mo yo fa ub ra lod

Se uZ le be lia – erTqmri a ni an erTco li a ni oja xe bi

sru lia dac ar niS navs, rom es er Ti Zli e ris da do-

mi nan tis rols as ru lebs – bev ria Sem Txve va, ro-

ca vi Ta re ba pi ri qi Ta a; 4. oja xe bi did yu radR e bas

aq ce ven, rom bav Sveb ma la mis da ba de bidan da iwy on

oTx e u lis Zeb na – es ar niS navs, rom isi ni amiT maT-

ze pa su xis mgeb lo bas iSo re ben, pi ri qiT – iz rde ba

mzrun ve lo ba da ama ve dros war ma te bu li so ci a-

li za ci is San sic.

fsi qo a na li ti kos Tan sa ub ri sas ir kve va, rom

prob le me bi, ro m lebic am sis te mas aqvs, ara nak leb

STam beW da vi a. fsi qo a na li ti kosi yve ba, rom maT

sa zo ga do e ba Si iz rde ba e.w. nuk le a ru li, fa ru li

oja xe bis ricx vi da ase Ti oja xe bis Seq mnis sur vi-

li – oja xe bi, sa dac qa li da ka ci er Tma ne Tis pi ris-

pir ari an. es ki ara mar to maT uq mnis prob le mebs,

aramed am oja xe bi dan ga mo su li bav Sve bis so ci a li-

za ci ac prob le ma a: imis ga mo, rom maT ojax Si sul

ori ada mi a ni a, isi ni ver axer xe ben ise ga a na wi lon

dro, rom bav Svis, an ua res Sem Txve va Si, bav Sve bis

so ci a li za ci as (a nu, oTx e u lis wev re bis Zeb nas) sa-

Wi ro yu radR e ba da uT mon. Se de gad, Tu ki or wev ri-

a ni oja xi Sem Txve vi To bis ga moa ase Ti (bav Svo ba Si

mi Re bu li su li e ri trav ma, fi zi o lo gi u ri ga dax-

ra...), am oja xi dan ga mo su li bav Svi aR zrdiT xde ba

or wev ri a ni oja xis Seq mni sa ken mid re ki li. aman ki

58

mo ma val Si, – as kvnis fsi qo a na li ti ko si, – Se iZ le ba

Cve ni sa zo ga do e bis Zi re u li cvli le ba ga mo iw vi os.

pro ta go nis tis fsi qo Te ra pev tTan di a log Si

ir kve va is prob le me bi, ro m lebic ho mo seq su a lebs

aqvT: ro gor uWirT maT oTx e u le bad dar Ce na – xu-

Te u le bis sa zo ga do e ba Si. ase ve, im vi Ta re beb ze,

ro de sac oTx e u lis wev re bi sxva oTx e u leb Si me-

xu Te e bi xde bi an – ra fsi qo lo gi u ri da so ci a lu ri

prob le me bis ga da lax va uwevs oTx e u lebs. sta tis-

ti ku rad da das tu re bu li a, – am bobs fsi qo Te ra-

pev ti, – rac uf ro gvi an xde ba es `ga das vla“ oTxe -

u li dan sxva oTx e u lis me xu Te wev rad (co lad an

qmrad), war ma te bu lo bis San si miT uf ro nak le bi a.

os ta turadaa da we ri li da mkiTx ve lis yu ri saT-

vis uC ve u loa di a lo ge bi ro ma nis gmir sa da mis oTx

qmars So ris – ro de sac maT moh yavT ar gu men te bi,

ra tom ar un da mi a to vos man isi ni. mo ra lu ri ar-

gu men tia – ma Ti oja xi da iS le ba, rad gan Zne lia da

xSi rad Se uZ le be lia oTxi qm risa Tvis kvlav er Ti

co lis pov na; ro gorc we si, nak lu li oja xe bi iS-

le b a. er T-erT `ker Zo~ sa u bar Si Ta vis er T-erT

qmar Tan, ro ma nis gmi ri is mens Se go ne bas, rom mas

ara vin ar uS lis gver di T kav Si re bs – rom ume te-

so ba ase cxov robs da sul ar aris au ci le be li,

mi si Sec vli li seq su a lu ri da mo kide bu le bis da

ga ta ce bis ga mo oja xi da i Sa los. ase ve, sa in te re soa

ro ma nis gmi ris mo ma val oTx e ul Tan (sam mo ma val

Ta na col Tan da erT qmar Tan) di a lo ge bi – ro gor

elo de bi an isi ni oja xis Seq mnas da ra per speq ti-

vebs sa xa ven er Tad.

am ga ma og ne be li da an Tro po lo gi u rad sa in te re-

59

so so ci u mis aR we ris Sem deg ro ma nis kiTx va im de-

nad ru ti nu li xde ba, rom teqstSi CarTuli seq su-

a lu ri qce vis de ta le bic ki aRar aris sa in te re so.

mag ram av to ri uec rad im de nad uc na ur ileTs

ake Tebs, rom mkiTx vels kvlav gaocebuls to vebs:

da ax lo e biT ro ma nis Su i dan ro man Si po li ti ku ri

vi Ta re be bis aR we ra iwy eba – ir kve va, rom ro man-

Si aR we ri li moq me de ba 2007 wlis no em be ria – da

mkiTx ve li rCe ba upa sux o kiTx vis wi na Se: is, rac

am ro man Si we ria – pa ra le lu ri sam ya ros aR we ra a

Tu – Cve ni sam ya ros fa ru li `nam dvi li~ sa xisa? gan-

wyo bas, rom es Cve ni sam ya ros aR we ra a, aR rma vebs

ro ma nis na ra tiv Si aqa -iq gab ne u li ad gi le bi, rac

pro ta go nis te bis mi er TavianTi saq ci e lis da far-

va ze Tu Se niR bva ze mi u Ti Tebs. Ta vi dan, am ad gi-

lebs rom ga da ey re ba, mkiTx ve li maT ga u geb ro bad

an re daq ti re bis nak lad mi iC nevs, sa nam si u je tis

po li ti ku ri kon teq sti da ga re mo ar xde ba cxa di.

Cem Tvis Zne lia gan sazR vra, ra aris es wig ni – mo-

mav lis ma ni fes ti, sa ti ra Cvens sa zo ga do e ba ze Tu

an Tro po lo gi u ri fan ta zi a. Ce mi su li e ri sim Svi-

di saT vis mir Cev nia, Sev xe do am ro mans, ro gorc

im hi po Te tu ri vi Ta re bis aR we ras, ro me lic Se iq-

mne bo da Cvens sam ya ro Si, seq su a lu ri qce visa da

oja xis Seq mnis is we si (da re li gi a) rom gamx da ri-

yo do mi nan tu ri, ro me lic mi dis, her ber tis da XX

sa u ku nis pir ve li na xev ris sxva an Tro po lo ge bis

wig neb Sia aR we ri li.

60

teq ni kis Se sa xeb

(gi vi abo Sa Ze, „teq ni kis Se sa xeb“.

ga mom cem lo ba „me ran- mec ni e ri“. Tbi li si,1978.)

es wig ni, arc sa Ta u ris da arc ga mo ce mis dro is

mi xed viT, gan sa kuT re bu li ar un da yo fi li yo: maq-

si mu mi, ra sac un da ve lo doT, sab Wo Ta sa qar Tve-

lo Si ga mo ce mu li wig ne bi dan fi lo so fi a Si (imis

gaTvaliswinebiT, rom sa qar Tve lo Si, qar Tul ena-

ze ga mo sul wig nebs sab Wo Ta kav Si ris mos ko ve li

ide o lo ge bis mxri dan ma in da ma inc di di yu radR-

e ba ar eq ce o da), aris im dro in de li „da sav leli“

mo az rov ne e bis na az re vis maq si ma lu rad adek va-

tu ri ga mo ce mebi mi ni ma lu ri „sab Wo Ta kri ti kis“

Tan xle biT.

vi sac „kiTx vis asa ki“ am dro is Cav lis Sem deg

da ud ga, vety vi, rom sab Wo Ta kav Sir Si „sab Wo Ta

kri ti ka“ niS nav da „da sav leT Si“ war mo So bi li ne-

bis mi e ri az ris kri ti kas marq siz m-le ni niz mis po-

zi ci i dan da imis mtki ce bas, Tu ro gor ga mo u val

kri zis Sia da sav lu ri sa zo ga do eb ri vi cno bi e re ba

da az rov ne ba [i gu lis xme bo da – sab Wo Ta cno bi e re-

bas Tan da az rov ne bas Tan Se da re biT]. prin cip Si,

amis da we ra sab Wo Ta fi lo so fo se bis mxri dan did

mo ra lur daT mo bas ar mo iTx ov da, rad ga nac zus-

tad ima ves amtkicebdnen e.w „da sav le li“ fi lo so-

61

fo se bi sa ku Ta ri ga re mosa da az rov ne bis Se sa xeb.

me tic – Ta vi su fa li sam ya ros zo gi er Ti mo az rov ne

cdi lob da, sa pi ris pi ro (a nu sab Wo Ta kav Si rSi sa-

zo ga do eb ri vi cno bi e re bisa da az rov ne bis arak-

ri zi su lo ba) da em tki ce bi na.

sab Wo Ta kon teq sti dan ga mom di na re, arc sa Ta u ri

iyo Za li an ime dis mom ce mi: Can da, rom wig ni ha i de-

ge ris (eq sis ten ci a lis te bis) gav le ni Taa da we ri li

da un da yo fi li yo imis Se sa xeb, Tu ro gor ukar gavs

teq ni ka „Tvi To bas“ ada mi ans da rom sax ni si da To xi

avTenturia da ada mi a nis Tvi To bas Tan uf ro ax los

dgas, vid re traq to ri da kom ba i ni.

mok led, am wigns yu radR e ba sac ar mi vaq cev di,

rom ara mi si sar Ce vi, ro mel Sic ux va daa sity vebi

„e mo ci a“ da „Si Si“. am sity ve bis, ro gorc cne be bis,

ga mo ye ne ba sab Wo Ta kav Si ris fi lo so fi ur li te-

ra tu ra Si di di iS vi a To ba iyo, miT ume tes – teq-

ni kas Tan mi mar Te ba Si. mi u xe da vad imi sa, rom ma inc

Cav Tva le, am wig nSi iq ne bo da imis mtki ce bis mcde-

lo ba, Tu ro gorc clis teq ni ka emo ci e bi sa gan ada-

mi ans da rac uf ro bev ri teq ni ku ri na war mia Cven

gar Se mo, miT uf ro vem sgav se biT man qa nebs – `me-

qa ni ku ri for Tox lis~ sab Wo Ta va ri an ti – ma inc

ga dav wyvi te, Tva li ga damev lo wig ni saT vis da iq ve,

ple xa no vis 47-Si mde ba re bu ki nis tur Si Ca mov je qi.

mo u lod ne lad, wig ni sa in te re so sa kiTx a vi aR-

moC nda. abo Sa Ze am tki cebs, rom teq ni ka emo ci e bis

gan vi Ta re bis, ga mo Ta vi suf le bis da e.w. re ver su-

lo bis (Set ri a le bis) wya ro a: am das kvnam de miR-

we vis msje lo bis jaW vi ase Ti a: teq ni ka ara mar to

Cvens fi zi kur una rebs anac vlebs da fi zi kur Za-

62

las aTa vi suf lebs. swo red imis ga mo, rom is Cvens

fi zi kur Za las [mis ga mo ye ne bas] aTa vi suf lebs, ase-

ve aTa vi suf lebs am Za lis ga mo ye ne bis Se de geb sac.

Sua sa u ku ne e bis ada mi a ne bis um rav le so ba, wers

abo Sa Ze, dro is ume te so bas sa ku Ta ri fi zi ku ri

usaf rTxo e bis uz run vel yo fas an do meb da. usaf-

rTxo e bis uz run vel yo fis proce si ki ama ve dros

saf rTxis mimarT Si Sis daZ le vis pro ce si a. Tu ki

mar Te bu lia is de bu le ba, rom lis mi xed vi Tac teq-

ni kis is to ria yo vel dRi u ri fi zi ku ri usaf rTxo-

e bis uz run vel yo fis is to ri a a, mar Te bu lia is de-

bu le bac, rom mTe li teq ni kis is to ria Se iZ le ba

gan vi xi loT, ro gorc yo vel dRi u ri da sa yo vel Tao

Si Sis daZ le vis is to ri a.

Si Sis daZ le va ki „ub ra lod“ daZ le va ar aris.

war mo id gi neT Tqve ni Ta vi, – wers abo Sa Ze, – mud-

mi vi Si Sis ga re moc va Si. mTe li Tqve ni emo ci u-

ri po ten ci a li SiS ze ixar je ba da Tqven kar gad

xarT mxo lod maSin, Tu ki ise mo awy obT Tqvens ga-

re mos, rom ra Ra c dro is gan mav lo ba Si SiSs aRar

igrZnobT. Se sa ba mi sad, – as kvnis av to ri, – teq ni kis

gan vi Ta re biT da fi zi ku ri ga re mos usaf rTxo e biT

emo ci u ri po ten ci a li Ta vi suf lde ba SiSi s gan da

sxva emo ci e bi gax des sa yo vel Ta o.

sa u ku ne e bis gan mav lo ba Si mxo lod Si Si iyo sa-

yo vel Tao emo cia, – wers abo Sa Ze. sxva emo ci e bi,

ro go ri caa siy va ru li, me gob ro ba, si Zul vi li,

amaR le bu lo ba, so li da ro ba – mxo lod er Te u le-

bis xved ri iyo – ma Ti, vi sac yo vel dRi u ri fi zi ku-

ri usaf rTxo e ba met -nak le bad uz run vel yo fi li

hqon da. ami to ma ca a, rom Sua sa u ku ne e bis xe lov ne-

63

ba am „sxva“ emo ci e bis ga mo xat vaa da sxva ara fe ri.

mxo lod axal dro Si, ro de sac yo vel dRi u ri Si-

Sis grZno bam nel -ne la sa me di ci no sfe ro Si gadai-

nacvla, xo lo sxva emo ci e bi sa yo vel Ta od Se saZ le-

be li gax da (in dus tri ul qvey neb Si ma inc – ama tebs

av to ri), ada mi a nebs So ris axali tipis ur Ti er To-

bas Ca e ya ra sa fuZ ve li, rome lic sxva das xva (da ara

erT romelime) emociazea dam ya re bu li.

dRe van del ada mi ans uf ro me tad Se uZ lia Se ig-

rZnos sam ya ro, me o re ada mi a ni; uf ro me tad Se uZ-

lia ata ros emo ci u ri eq spe ri men te bi. es yve la fe-

ri teq ni kis gan vi Ta re bam mo i ta na. Ta vi si mo saz re-

be bis da sa das tu reb lad, Sua sa u ku ne e bis sab Wo Ta

da „a ra sab Wo Ta“ mkvle v rebs So ris, abo Sa Zes moh-

yavs io han hu i zin gas wig ni „Sua sa u ku ne e bis Se mod-

go ma“, sa dac naC ve ne bi a, rom bav Sve bis siy va ru li

Se saZ le be li gax da me di ci nis gan vi Ta re bis Sem deg,

ro de sac bav SvTa lamis 100%-i a ni sik vdi li a no ba

Sem cir da.

mag ram ase da na xu li is to ria su lac ar aris gza

bed ni e re bi sa da sa su fe vli sa ken: teq ni kis gan vi-

Ta re ba SiS sac uc vlis bu ne bas: Si Si, ro me lic sa-

ku Tar usaf rTxo e bas Ta naa da kav Si re bu li – Si Si

epi de mi e bis, ato mu ri omis, glo ba lu ri daT bo bis

mi marT glo ba lu ri xde ba. teq ni ka, er Ti mxriv, yo-

vel dRi u ro bas „wmends“ Si Si s gan, me o re mxriv ki,

Si Sis glo ba li za ci as ax dens.

aboSiZis azriT, vi Ta re ba, Sua sa u ku ne eb Tan Se-

da re biT, reversuli gaxda: Tu ki „im dros“ yo vel-

dRi u ri Si Si sa ku Ta ri ar se bo bis Sewy ve tis mi marT

iyo sa yo vel Tao, xo lo siy va ru li, me gob ro ba, si-

64

Zul vi li, so li da ro ba – er Te u le bis xved ri, dRes

Si Si glo ba lu ri saf rTxe e bis wi na Se er Te u le bis

xved ri a, xo lo um rav le so ba grZno be bisa da emo ci-

e bis mra val fe rov ne ba Sia gax ve u li ise, rom glo-

ba lur Si Sebs verc amCnevs da arc sje ra.

Tum ca, – am bobs abo Sa Ze, – sa in fo rma cio da ga-

naT le bis si ste me bi (rom le bic ase ve ux vad iye ne-

ben da Ta va dac war mo ad ge nen teq ni kas) yve la fers

ake Te bs imi saT vis, rom glo ba lu ri Si Si kvlav

lo ka lu rad da yo vel dRi urad/sa yove lTa od aq-

ci on – me dia- sa gan ma naT leb lo sa Su a le be biT im-

de nad far Tod Suqdeba epi de mi e bi da glo ba lu ri

daT bo ba. es me ta fo ra a, mag ram ro gorc Cans, Si Si

`ib rZvis~, rom kvlav sa yo vel Tao da yo vel dRi u r

emo ciad iqces (gv.145).

ras niS navs teq ni kis gan vi Ta re biT mo ta ni li emo-

ci e bis re ver sia da uku re ver si a? Cve ni ar se bo bis

SiS ze dam ya re bu lo bis gar da u va lo bas Tu pi ri-

qiT – Si Sis ra ci o na li za ciis Se saZ leb lo bas: dav-

ca loT is emo ci u ro bi sgan da amiT Cve ni sam ya ro

go ne ba ze davafuZnoT? – kiTx u lobs av to ri.

Tumca, mas ar aqvs am kiTx va ze pa su xi. wig ni am

kiTx vaze Se saZ lo pa su xe bis ana li ziT mTav rde ba

(gv.150-200). am pa su xe bis gan xil vas ax la ar Se vud-

ge bi. ub ra lod da va ma teb, rom Cvens dro Si cxa di

gax da fi lo so fo se bis na az re vis gar da u va li kav-

Si ri maT so ci a lur da emo ci ur ga re mos Tan. sru-

li ad Se saZ le be li a, rom sa zo ga do e bis SiS ze dam-

ya re bis idea abo Sa Zes sa ku Tar ma ga re mom ukar na-

xa – cno bi li a, ram de nad iyo gam jda ri Si Si sab Wo Ta

mo qa la qe eb Si da ram de nad uwy ob da xels sab Wo Ta

65

mTav ro ba am Si Sis in sti tu ci o na li za ci as). mag ram,

es su lac ar niS navs, rom abo Sa Zis das kvne bi aras-

wo ri a. yo vel Sem Txve va Si, teq ni kis gan viTa re bis

kav Si ri emo ci e bis re ver si u lo basa da uku re ver si-

u lo bas Tan, ase ve, Si Sis de -emo ci o na li za ci asa da

re -e mo ci o na li za ci as Tan – sa in te re so d, Tum ca,

zed me tad in te leq tu a lu rad meC ve ne ba.

Tumca, es wig ni ki dev erT, da ma te biT kiTx vas mi-

Cens: sru li ad mes mis Si Sis Se sa xeb ref leq si a, rac,

mar Ta li a, ara or di na lu ri, mag ram ma inc sab Wo Ta

kav Sir Si mcxov re bi mo az rov ni saT vis adek va tu ri

aq ti a. mag ram Cem Tvis uc na u ria abo Sa Zi s azrebi

SiSs miR ma da Si Sis ma giv rad ar se bu li emo ci e bis

Se sa xeb. sa yo vel Ta od gav rce le bu li da sa Ri az ris

sa winaaRmdegod, az rov ne ba mo iTx ovs ga moc di le-

bas, Seg rZne ba Si sa az rov nos ar se bo bas. sa in te re-

so a, sad mi i Ro es ga moc di le ba abo Sa Zem. da Tu ki es

ga moc di le ba mas ar mi u Ri a, ma Sin ze moT moy va ni li

sa Ri az ris er Ta der Ti da ma das tu re be li teq sti

gvaqvs xelT. Tvi Ton abo Sa Ze ze ara na i ri cno be bi

sa qar Tve lo Si ar mo i po ve ba. Se saZ loa, es fsev do-

ni mic iyos, mag ram ver c erT Cem Tvis cno bil fi-

lo so foss, ro mel sac Se eZ lo ase Ti wig nis da we ra

(a se Ti ki sul ram de ni me a), „teq ni kis Se sa xeb“ ver

da vu kav Si re.

66

namdvili ki no

(Fe lix Ge re ra. Re al Mo vi e. Che Ge va ra Press. Ha va na. 2004).

bev ri wig ni ar se bobs ki nos se mi o ti ka sa da ki nos

mi er war moq mnil se man ti kur ve leb ze. ge re ras wig-

ni arc ki nos se man ti ka zea, arc ki nos se mi o ti ka ze,

arc ki nos so ci o lo gi a ze da arc ki nos eko no mi-

ka ze. „re a lu ri ki no“ li te ra tu ris Janrs uf ro

mi e kuT vne ba, vid re kvle vas.

mag ram swo red am li te ra tu rad yof nis ga mo is

Za li an sa in te re soa da ki nos Se sa xeb axal cod nas

Tu ara, axal xed vas ma inc gvTa va zobs.

Tum ca es xed va su lac ar aris sa xar bi e lo Cven-

Tvis – ki nos ma yu reb le bi sa da moy va ru le bi saT vis.

ge re ra aris to te les „po e ti kis“ gan xil viT

iwy ebs. mkiTx vels ga vax se neb, rom aris to te les

„es Te ti kas“ ori na wi li aqvs – „po e ti ka“ da „ri-

to ri ka“. „po e ti kis“ pir ve li na wi li dra mis sa-

xes – tra ge di as aR wers da am bobs, rom tra ge di is

amo ca naa ada mi a nis gan wmen da (berZn. „kaTarzis“ –

Κάθαρσις – gan wmen da) Zli e ri emo ci e bi sa gan, ma ga-

li Tad, ise Tis agan, ro gorc mwu xa re ba da Si Si a. es

gan wmen da mi iR we va msa xi o bis mier war mod ge ni li

Zli e ri emo ci e bis ma yu reb lis mi er ga zi a re biTa

da Ta na gan cdiT.

„po e ti kis“ me o re na wi li, ro me lic dra mis me o re

67

sa xes – ko me di as – exe bo da, da kar gu li a. sa u ku ne e-

bis gan mav lo ba Si is upov ne li gan Zi da mwer le bis

STa go ne bis wya ro iyo (mag. um ber to ekos „var dis

sa xe lis“ si u Je ti sa a ba tos bib li o Te ka Si bib li o-

Te ka ri xor xes [rom lis pro to ti pi bor xe si a] mi-

er da ma lu li „po e ti kis“ me o re na wi lis gar Se mo

vi Tar de ba).

ge re ra am bobs, rom mas Se uZ lia aris to te les

„po e ti kis“ me o re na wi lis aR dge na: Tu ki tra ge dia

ma yu reb lis mxri dan Ta na gan cda zea da, Se de gad,

Zli e ri emo ci e bi sa gan gan wmen da zea ori en ti re-

bu li, ko me dia – sce na ze gaS li li emo ci e bi sa gan

dis tan ci re bisa da axa li gan cde biT av se bisken,

gam did re bisken, „e nes to tasisken“ un da iyos mi mar-

Tu li (aq ge re ra cdi lobs ka Tar zi sis Se sa ba mi si,

sa pi ris pi ro ko no ta ci is ma ta re be li sity va Se mo-

i ta nos: ber Znu li Ενεστώτας (av se ba)).

„grZno be bi sa gan dis tan ci re ba“ imi tom, rom ko-

me di a Si sce na ze gaS li li moq me de ba isea naC ve ne bi,

rom iw vevs im grZno be bi sgan ga ucx o e bas, rome lTa

ma ni fes ta ci a sac per so na Je bi ax de nen: per so na Je-

bic da grZno be bic sa sa ci lo e bi ari an. xo lo axa li

grZno be biT av se ba xde ba imi tom, rom ma yu re be li,

scnobs ra Ta vis Tavs sce na ze myof per so naJ Si da,

gan sa kuT re biT, mis gan cdeb Si, me ti yu radR e biT

ak vir de ba sa ku Tar Tavs yo vel dRi ur cxov re ba Si

da cdi lobs ar iyos ise Ti, ro gorc sce na ze na na xi

per so na Ji. Se de gad, mi si grZno ba da sam ya ros aR qma

pri mi ti u lisgan rTu li, xolo ze da pi ru li sgan da

tra di ci is sa Su a le biT uk ri ti kod mi Re bu li sgan,

Rrma da ga az re bu li xde ba. ma Sa sa da me, – as kvnis

68

ge re ra, – aris to te les „po e ti kis“ me o re na wil Si

un da eT qva, rom ko me dia si u Jet Si gad mo ce mu li

grZno be bi dan ma yu reb lis ga ucx o e bisken, axa li,

Rrma grZno be biT av se bisken (e nes to tas isken) da,

Se sa ba mi sad, ma yu reb lis gan swav lisken, emo ci urad

gam did re bi sa da dab rZe ne biskenaa mi mar Tu li.

amis Sem deg ge re ra ki nos, ro gorc xe lov ne bis

axa li fe no me nis, gan xil vas iwy ebs: yve la xe lov ne ba

TviT pre zen ta ci i sas ima ve siv rces iye nebs, ro mel-

Sic ma yu reb le bi ar se bo ben. mxat vro ba am Sem Txve-

va Si ga mo nak li si ar aris: ti los an ke d lis er Ti

gan zo mi le ba si nam dvi le Si su lac ar aris ase Ti,

rad gan ze da pi ris sa mi gan zo mi le bis da mu Sa ve biT

mi i Re ba is siv rcu li efeq te bi, ra sac na xats vu wo-

debT. ki no gan sxva ve bu li a: is Cvens gan zo mi le bebs

pro eq ci i saT vis iye nebs da, Se sa ba mi sad, ma yu re-

bel sa da ek ran ze mim di na re moq me de bas So ris ga-

ucx o e bas war mo Sobs. sce ni dan ki no Si ver Sex val.

na xats Se iZ le ba xe li moh ki do, da a zi a no da Sec-

va lo. ki no ek ra nis Ca mo xe vis Sem Txve va Sic ki ki no

Sens xel ze ga ag rZe lebs pro e ci re bas.

ami tom, – am bobs ge re ra, – ki no er Ta der Ti xe-

lov ne ba a, ro me lic teq ni ku rad Se i cavs ga ucx o e-

bis da dis tan ci re bis struq tu ras. Se sa ba mi sad, is

Ta vi si ar siT aris is, rac aris to te les [ge re ras

az riT] un da eT qva ko me di is Se sa xeb: ki no Ta vi si

struq tu riT da pre zen ta ci is we siT aris mzad imi-

saT vis, rom mo iq ces, ro gorc [ge re ras ar sto te li-

se u li] ko me dia – ga aucx o os ma yu re be li sa ku Tari

grZno bebisgan, da a fiq ros mas ze da Se de gad uf ro

brZe ni da Rrma, ara er TmniS vne lo va ni da ara ze da-

69

pi ru li grZno be bis ma ta re be l ma yu re b lad iqces.

mag ram yve la ki no da yvela ki no re Ji so ri, ra

Tqma un da, ar iye nebs ki nos am Se saZ leb lo bas da

isev kla si kur, ar i sto te leseuli az riT, tra ge-

di as dgams: ge re ra am tki cebs, rom ki no e bisa da re-

Ji so re bis ume te so ba ori en ti re bu lia ma yu reb-

lis Ta na gan cda ze da ka Tar zis ze. er Ti Se xed viT,

ga mo nak li si ki no ko me di e bi a, mag ram Za li an co ta

ki no kome diaa ise Ti [ge re ras az riT, er T-er Ti da

yve la ze mniS vne lo va ni ga mo nak li si vu di ale nis

fil me bi a], ro mel Sic ma yu re bel ma Se iZ le ba enes-

to ta si ga ni ca dos: ki no Si Ta vi si Ta vi da grZno be bi

da i na xos da ami tom ga u ucx ov des ek ran ze mim di na-

re moq me de beb sac da grZno beb sac, ro mel sac ek-

ran ze ak vir de ba.

ge re ra am tki cebs, rom ki nos war mo So bam de tra-

ge dia ka Tar zi sis fun qci as ata reb da, xo lo ko me-

dia –enes to ta sisas. Zme bi lu mi e re bis ga mo go ne bis

Sem deg, mas Sem deg, rac ma yu reb lis „sce ni sa gan“

teq ni ku ri dis tan ci re ba gax da Se saZ le be li – enes-

to ta si ki nos teq ni ku ri [da ami tom eq sklu zi u ri]

ma xa si a Te be li gax da.

es msje lo ba pir vel 80 gver dzea gad mo ce mu-

li. amis Sem deg iwy e ba „re a lu ri ki nos“ ge re ra se-

u li Te o ri is mo yo la: nam dvi li ki no aris mxo lod

is, ro me lic ma yu re bels sa ku Tar grZno beb Tan da

war mod ge neb Tan dis tan ci re bas ai Zu lebs: anu ki-

no, ro me lic aC ve nebs, Tu ra dgas um sje lo be bis,

yo vel dRi u ri war mod ge ne bisa da grZno be bis, is-

to ri e bis, is te ri e bis da ur Ti er To be bis miR ma.

ge re ras az riT, ase Ti ki no co ta a, radgan ki no e bis

70

ume te so bas tra di ci u li, tra gi ku li, gan mwmen di

si u Je te bi ga da aqvs ek ran ze (e.w. ac ti on mo vi e -e bic

am kla si fi ka ci a Si xvde ba). maq si mu mi, ra sac ase-

Ti ki no war mo e ba aR wevs – ka Tar zi si a, anu, dac la

vne be bi sgan da grZno be bis gan cda/u kan mo to ve ba.

ra sac ki no e bis um rav le so ba ver aR wevs, enes to-

ta sia – ki nos sa Su a le biT sa ku Tar Tav Si na pov ni

grZno be bisa da war mod ge ne bis ga da fa se ba da axa li,

uf ro mdi da ri da mra val gan zo mi le bi a ni war mod-

ge na- gan cde biT av se ba.

enes to ta sis miR we va ki mxo lod im ki no ebs Se-

uZ li aT, rom le bic aramar to asa xa ven ek ran ze im

grZno bebsa da war mod ge nebs, rom leb Sic ma yu re-

be li sa ku Tar Tavs cnobs, ara med am grZno be bis da

war mod ge ne bis „a na to mi re ba sac“ ewe vi an. es ki, ge-

re ras TqmiT, iro ni iT mi iR we va. iro nia, – ro gorc

kir ke go ri am bob da, – si nam dvi les Tan ga ucx o e ba

da mi si gver di dan Wvre taa. ge re ras TqmiT, sak ma-

od bevr re Ji sors aqvs ga da Re bu li enes to ta sis

ga mom wve vi er Ti fil mi ma inc. ge re ra Ca moT vlis am

re Ji so rebs da maT fil meb s ka Tar zis -e nes to ta sis

Tval saz ri siT ar Cevs.

am re Ji so re bis si a Si ari an: or son uel si („mo qa-

la qe ke i ni“ – gereras azriT, enes to ta sis yve la ze

aS ka ra, Se iZ le ba uk ve co ta Ti vul ga ru li ma ga-

li Ti), al fred hiC ko ki („fsi qo“, „frin ve le bi“ –

sa dac Si Sis grZno bis ana to mi re ba xde ba), ma ikl

lei („ve ra dre i ki“ – si ke Tis da ke Ti li saq mis gan-

sxva ve bu li ga ge ba sa zo ga do e bis sxva das xva fe na Si

da am da uZ lev lo bis ga da u la xa o bis au ci le be li

tra gi ku li Se de ge bi [sxva das xva na i ri, mag ram ma-

71

inc] ori ve mxa ri saT vis), mi xa el ha i ne ke („TeT ri

baf Ta“ – „pro tes tan tu li“ sim kac ris da mom Txov-

ne lo bis sa sa ci lo o ba, ara a dek va tu ro ba, ra sac am

sim kac ris ma ta re be li sa zo ga do e bis pa tiv ce mu li

wev re bi da na Sa u lis verda nax vam de da da far vam de

mih yavs), klint is tvu di („Cve ni ma me bis dro Se bi“,

„we ri le bi ivo ji ma dan“ – ra dgas gmi ro bis ofi ci-

a lu ri aRi a re bis ukan da ram de nad Se saZ le be lia

aRi a re bu li gmi ro ba), ped ro al ma do va ri („yve-

la fe ri dedaCemis Se sa xeb“, „Sewy ve ti li xvev na“ –

siy va ru lis so ci a lu ri pi ro bi To ba da mi si Car-

Tu lo ba yov eldR i u ro bis war mo e bis meqa niz mSi),

fe de ri ko fe li ni („8 1/2“, „or kes tris re pe ti ci a“,

„ka bi ri as Ra me e bi“ da wmin da, bav Svu ri sur vi le bis,

swraf ve bis da oc ne be bis gan xor ci e le bis sa xi fa-

To Se de ge bi).

am cno bi li re Ji so re bi sa da ma Ti fil me bi s gar-

da, ge re ra ki nos moy va re far To sa zo ga do e bi saT-

vis uc nob ram de ni me sxva re Ji so r sac asa xe lebs.

bo los ken ge re ras wig ni co taTi mo sawy e ni xde-

ba, im de nad skul pu ro zu lad aa na li zebs sxvada-

sxva fil ms. sa bo lo od is mi dis das kvnam de, rom

Za li an co ta ki no ze Seg viZ lia vTqvaT, rom mi si

yu re biT enes to ta si miiR we va. ki no e bis ume te so ba

ka Tar zis sa da enes to tass So ris ga Wi mul ska la zea

mo Tav se bu li.

cal ke Tavs uZR vnis ge re ra to ta li ta ru li

qvey ne bis ki nos. amis mi ze zi sab Wo Ta kav Sir Si da

fa Sis tur ger ma ni a Si ki nos, ro gorc aR zrdisa da

sa ti ris ia ra Ris, ofi ci a lu ri sta tu si a. ise ve, ro-

gorc yve la me o re ri gis si mu lak rul sis te ma Si,

72

wers ge re ra (gv. 57-67), to ta li ta ru li sis te ma

sag ne bisa da mov le ne bis nam dvil arss amo t ri a le-

bu lad gvTa va zobs. ge re ras az riT, is, rom sab Wo Ta

kav Sir sa da fa Sis tur ger ma ni a Si ki no ganisazR vre-

bo da ma yu reb lis Zve li grZno be bi sa gan dac lis da

axa li (sab Wo Ta da na ci o na lis tu ri) grZno be biT

av se bis in stru men tad, iri bad mi u Ti Tebs, rom mi-

si msje lo ba ki nos enes to ta suri bu ne bis Se sa xeb

si nam dvi les Se e sa ba me ba.

mkiTx ve li fxiz lde ba, roca wig nis bo lo Tavs

mi ad ge ba. am Ta vis sa Ta u ria „ro gor iro ni zi re ben

re Ji so re bi ma yu reb leb ze da ro gor aC ve ne ben Tavs

kaTarzi sis mwar mo eb le bad“. am Tav Si ge re ra ki dev

er Txel ub run de ba aris to te les da am bobs, rom

imis ga mo, rom „po e ti kis“ ko me di i sad mi miZR vni li

na wi li da i kar ga, enes to ta su ri xe lov ne ba, ka Tar-

zi su li xe lov ne bi sa gan gan sxva ve biT, ve ra na i rad

ver dam yar da, ver mo i ki da fe xi msof lio sa zo ga do-

e ba Si. Se de gad, jer ki dev da, gan sa kuT re biT, ki nos

war mo So bis Sem deg, enes to ta su ri xe lov ne ba na xev-

rad le ga lu ria da Cve ni sa zo ga do e bis eTo si dan

ga mom di na re, mi si mim de v ro ba ifa re ba re Ji so re bis

mi er: re Ji so re bi (zo gi cno bi e rad, zo gi c ga uc no-

bi e reb lad) cdi lo ben da ma lon sa ku Ta ri enes to-

ta su ri xe lov ne ba. am mo saz re bis da sam tki ceb lad

ge re ras im re Ji so reb Tan in ter vi u e bi da sa ja ro

ga mos vle bi moh yavs, rom le bic, mi si az riT, enes to-

ta sur xe lov ne bas qmnian. me ar mov yve bi am ana lizs

sru lad – is sak ma od max vil go niv rulia da Rirs

wa kiTx vad, im Sem Txve va Sic ki, mTli a nad wigns Tu ar

wa i kiTx avT. mxo lod or ma ga liT ze min da Sev Cer de:

73

pir ve lia fe de ri ko fe li nis in ter viu „or kes-

tris re pe ti ci is“ Se sa xeb. fe li ni am bobs, rom di-

ri Jo ris rol ze yve la ze uf ro ara- da an ti- su-

li e ri ga re gno bis, qvena grZno be bis vi zu a lu ri

ma ni fes ta to ri Se ar Ci a, rom cxa di gam xda ri yo

diq ta to re bis ad gi li da ro li sa zo ga do e ba Si. si-

nam dvi le Si, wers ge re ra, „or kes tris re pe ti ci a“

uaR re sad enes to ta su ria – aC ve nebs ra, Tu ro gor

Se iZ le ba Cve u leb ri vi, ru ti nu li ur Ti er To ba,

ro me lic Cve u leb ri vad war mo So bili grZno be-

bis da vne be bis fon ze vi Tar de ba, er Ti mxriv, da-

mangrevlad da, me o res mxriv, er Ti per so ni sad mi

srul daq vem de ba re bad iq ces. ise ve, ro gor ar gvi-

cavs ara fe ri, arc sta tu si, arc ga naT le ba, arc

su li e re ba, arc in te leq tu a lo ba – gac no bi e re-

bu lad mi vi RoT ga dawy ve ti le ba, rom sxve bi un da

da viq vem de ba roT da vmar ToT.

me o re am ba vi ped ro al ma do va ris „Sewy ve til

xvev nas“ (2009) exe ba. es ki no, ise ve, ro gorc al ma-

do va ris fil me bis ume te so ba, ra di ka lu ri, ci niz-

mam de i ro ni u li a: ki no gviy ve ba brma re Ji sor ze,

ro me lic yve laf ris mi u xe da vad (say va re li qa lis

sik vdi li, sib rma ve, ga da Re bu li ma sa lis gaq ro-

ba da a.S.) am Tav rebs sa ku Ta ri ki nos mon taJs da

imar jvebs sa ku Tar „bed ze“. sru li ad ka Tar zi su-

li fil mi a, fil mis pro lo gi rom ara: fil mis da-

sawy is Si mTa va ri gmi ri am bobs, rom sib rma ve mi si

ro lia da fil mis pir vel kad reb Si iq ce va, ro gorc

ab so lu tu rad Tval xi lu li ada mi a ni. mi si mxed ve-

lo ba mom dev no kad reb Sic aS ka ra a, mag ram re Ji so ri

ad vi lad fu Tavs am „xed vas“ oraz ro v ne be b Si. „Sewy-

74

ve ti li xvev nis“ Se sa xeb in ter vi u eb Si 2009 wlis

ka nis fes ti val ze al ma do va ri am bob da, rom man es

fil mi sa ku Ta ri Si Se bis da saZ le vad ga da i Ro, rom

mas eSi nia sib rma vis da amiT cdi lobs sa ku Ta ri Ta-

vi ga da la xos. al ma do var ma enes to ta su ri ki no ga-

da i Ro, mag ram [al baT dRe sac] am tki cebs, rom mi si

fil mi ka Tar zi su li a.

es bo lo Ta vi ase Ti max vil go ni vruli das kvne-

biTaa sav se . am wig nis wa kiTx va nam dvi lad Rirs.

mag ram me ma inc mgo ni a, rom am wig nSi ori wig nia

ga er Ti a ne bu li: pir ve li exe ba „po e ti kis“ ko me di-

is na wi lis re kon struq ci as, xo lo me o re – ki nos

rols Ta na med ro ve ada mi a nis aR qmisa da cxov re bis

sis te ma Si. mer Civ na ori wig ni (mag. „a ris to te les

„ko me di is“ sru li re kon struq ci a“ da „re Ji so re-

bis iro ni is Se sa xeb“) wa me kiTx a. Tum ca, ram de nad

wa vi kiTx av di pir vels me o ris Sem deg, an pi ri qiT,

ar var dar wmu ne bu li.

75

ro ma ni enis ga mo ye ne bis Se sa xeb

(Sal va ab san Ze, `de teq ti vi 1~.

ga mom cem lo ba `bag ra ti~. qu Ta i si, 1998.)

uc na u ri a, mag ram am wig nze we ra sru li ad ba na-

lu ri is to ri iT un da da viwy o. es is to ria ise Ti a,

rom Salva ab san Zec da „de teq ti vi 1“-c Cemi mo go-

ni li li te ra tu ru li mis ti fi ka cia Se iZ le ba ge-

go noT. mag ram, mo gex se ne baT, cxov re ba ze uf ro

ba na lu ri ram Zne li war mo sa dge ni a. amiT da ara

sce na ris te bis uni Wo biT, aix sne ba por nog ra fi u li

fi lme bis sce na re bis mo sawy e no ba, ro gorc sla voi

Ji Je ki am bobs.

es ro ma ni amas wi naT aR mo va Ci ne sar daf Si mig-

de bul er T-erT yuT Si. par la men tSi mu Sa o bas

rom Ta vi da va ne be 1999 wels, am yu TiT, sa mu Sao

oTax Si rom mq onda, is niv Te bi wa mo vi Re. mas me re

arc Ca mi xe davs Sig niT. wig ni TeTr (uk ve siy viT le-

Se pa rul) ga ux snel kon ver tSi ido. ma Sin Za li an

bevr ko res pon den ci as vi Reb di da yve las nax vas

ub ra lod ver vas wreb di, dav xe dav di kon verts

da sad me kuTx e Si mi vag deb di ga ux sne lad. kar gi

iq ne bo da, es wig ni maSin wamekiTxa, roca ga mo mig-

zav nes. ma Sin, wi na sa u ku nis bo los, is mar Tlac

sa in te re so iq ne bo da. mas me re aT wel ze me ti ga-

vi da da qar Tul ma li te ra tu ram aramar to ga i a ra

76

is sa fe xu ri, ro mel zec „de teq ti vi 1“ dgas, ara med

kar gad ga da us wro ki dec. gan sa kuT re biT – ne ne

kvi ni ka Zisa da za za bur Wu la Zis na yo fi e ri mu Sa-

o bis Se de gad.

sam wu xa rod, am wig nis verc wam kiTx a vi vna xe da

verc – ga mom ce me li. Tum ca, qu Ta i sis uni ver si te-

tis req to ris, gi or gi oni a nis, dax ma re biT did xans

ve Zeb di ga mom ce mel sac da av tor sac.

er Ta der Ti, rac aR mo va Ci ne – Tbi li sis uni ver-

si te tis ga ze Tis li te ra tu rul da ma te ba Si 1999

wels (Tu ar meS le ba – N7) aris ga moq vey ne bu li re-

cen zia „de teq ti vi 1“-ze – vin me aleq san dre gor-

ga Zis av to ro biT. mag ram, sam wu xa rod, za za fa Cu-

aS vil ma, rome lic ma Sin am ga ze Tis re daq to ri iyo,

ver ga ix se na, vin aris gor ga Ze an ra gziT mi i Ro es

teq sti ga mo saq vey neb lad.

mi u xe da vad imi sa, rom am Ja mad am wigns mxo lod

is to ri u li mniS vne lo ba aqvs, ma inc gTa va zobT mis

mok le mi mo xil vas. iq neb li te ra tu ris is to ri ko-

sebs ma inc ga mo ad geT.

ro ma nis mTa va ri gmi ria por nog ra fi u li ro-

manebis cno bi li mwe ra li. mo rig ro man ze mu Sa o bi-

sas is aR mo a Cens, rom ver rCe ba ero ti ku li Jan ris

Car Co eb Si. teq sti xan de teq ti ur si u Jet Si ga da iz-

rde ba, xan cno bi e re bis na kad Si aR moC nde ba Ca var-

dni li, xan ki dev fan tas ti kis ele men te bi epa re ba.

ro man ze uSe de go wva le bi dan yo vel dRi u ro ba Si

dab ru ne bis Sem deg ir kve va, rom mwe ral ma kon kre-

tu li si tu a ci is Se sa ba mi sad la pa ra kis una ric da-

kar ga; is me zob leb Si sa ku Tar ero ti kul siz mreb-

ze msje lobs, ga mom ce mel Tan sa ub ri sas bav Svo bas

77

ix se nebs, Zma ka ceb Tan ki fa rul ho mo seq su a lur

sur vi leb ze la pa ra kobs da ase Sem deg.

uc na u ri isa a, rom Si na ga ni dis kom for tis mi u xe-

da vad, mwer lis so ci a lu ri cxov re ba ga reg nu lad

igi ve a: sa zo ga do e bi dan mo sa lod ne li ga riy vis ma-

giv rad, mwe ra li aR mo a Cens, rom mas Tan da mo ki de-

bu le ba ar ic vle ba. ar Se ic vle ba ma Si nac, ro de-

sac sof li dan Ca mo sul na Te sa vebs aR frTo va ne biT

wa u kiTx avs sa ku Ta ri ro ma nis yve la ze ero ti kul

mo nak veTs.

ro ma nis yve la ze sa in te re so, mag ram nak le bad

os ta tu ri na wi li am iu mo ris tul -ba na lu ri Ta ve-

bis Sem deg iwy e ba. la pa ra kis mo u To ka o bis ga mo mwe-

ra li sxva das xva si tu a cia Si var de ba. ene bis TviT-

ne bu ri cvla ex ma re ba mas, da i na xos da ga i gos is,

ra sac ad re, sa nam enas akon tro leb da, ver am Cnev da.

is mo u lod ne lad aR mo a Cens sa ku Tar ga re moc va Si

mo u lod ne li seq su a lu ri fan ta zi is mqo ne qals.

ase ve mo u lod ne lad aR moC nde ba mTav ro bi sad mi

ra di ka lu rad gan wyo bil jguf Si da, ama ve dros,

seq su a lur um ci re so ba Ta dam cve li sa zo ga do e bis

wev ri. mwe ra li xvde ba, rom ga re mo da sam ya ro ki ar

imu Sa ve ben maT Tvis Se sa ba mis enas, ara med ena imu-

Sa vebs da, Se sa ba mi sad, ir gebs ga re mos.

mwe ra li Tavs ir wmu nebs, rom uni ka lu ri ga moc-

di le bis mflo be li a. bor xe sis zo gi er Ti per so na-

Jis msgav sad, ije rebs, rom amis una ri mas jer da u-

we re li wig nis da we ri saT vis mi e ca.

axa li ro ma nis we ris dros mwe ra li mix vde ba, rom

Se saZ le be lia sa xi fa To si tu a ci a Si mox vdes: si u-

Je ti, ro mel Sic is jer ar mox ved ri la da ro mel-

78

Sic al baT mox vde ba, aris de teq ti vi. is ag rZe lebs

ro ma nis we ras, mag ram so ci a lur ur Ti er To beb Si

Za li an frTxi lia – cdi lobs, ar mo eq ces sa eW vo

si tu a ci eb Si, ro me lic mas ga mom Zi eb lad, msxver-

plad an dam na Sa ved ga da aq cevs.

ro ma nis we ri sas mwe ra li rwmun de ba, rom is Tvi-

Ton qmnis sam ya ros, ro mel Sic cxov robs, mag ram

am sam ya ros ak lia mTa va ri ele men tebi – da na Sa u li

da sas je li. is cdi lobs, da na Sa u li da sas je li

Ca a nac vlos da na Sa u lisa da sas je lis grZno biT,

iwy ebs eklesiaSi si a ruls, mox vde ba fsi qo a na li-

ti kos Tan, da u me gob rde ba fsi qo Te ra pevts, mag ram

amiT mis mi er Seq mni li sam ya ro por nog ra fi u li

teq stis far glebs Tavs ver aR wevs. da na Sa u lis

grZno ba ma zo xis tur seq su a lu ro ba Si, xo lo sas je-

lis sur vi li par tni or Tan sa dis tur da mo ki de bu-

le ba Si ga da dis. teq stis am na wil Si mwe ra li ga ur-

bis im stils, rom lis dab ru ne bis ke nac is wraf vo da

`de teq ti vi 1~-is da sawy is Si.

ro ma ni sa in te re sod ikiTx e ba, mag ram pir ve li

na wi lis msu bu qi sti li nak le bad hgavs me o re na wi-

lis apo ka lif sur da rTul Txro bas. aS ka ra a, rom

am teq stSi ori ro ma nis ma sa laa Tav moy ri li, rac

uda vod siZ ne les Se uq mni da mkiTx vels.

ro ma ni ga je re bu lia sa qar Tve los uax le si is to-

ri is po li ti ku ri alu zi e biT, Tum ca, me o re na wi li

nam dvi lad dos to ev skis `aC rdi li a~; me o re na wi li

Se iZ le ba ga vi goT, ro gorc dos to ev skis li te ra-

tu ru li bi og ra fi a, ro me lic mar kiz de sa di se u-

li gu lax di li si zus tiT aris gad mo ce mu li. ase ve

aS ka raa blu mis gav le na III Tav Si (I na wi li), sadac

79

sa ku Ta ri `xved riT~ jer ki dev dab ne u li mwe ra li

cdi lobs, li te ra tu ru li sti le bis aR re va qar-

Tu l li te ra tu ru l pro ce ss daukavSiros.

rac Se e xe ba qar Tu li li te ra tu ris wi na sa u ku-

nis bo lod ro in del kvals: ci ti re be bi gvxvde ba

ro gorc re aq ti u li po e zi i dan (II Ta vi, roca mwe ra-

li me zob leb Tan sa ub ri sas `go Cas da xvi Cas~ cno-

bil teqsts iye nebs) ase ve `da To bar ba qa Zis Jur-

na li da nac~ (XX sa u ku nis bo los gar kve ul wre eb Si

po pu la ru li avan gar du li Jur na li). kla si ki dan

xSi rad ga mo i ye ne ba aleq san dre yaz be gis Te me bi da

di a lo ge bi. Se iZ le ba vi fiq roT, rom av to ri zar ma-

cobs da sa sur vel Se degs uk ve ar se bu li ma sa lisa

da Te me bis Se za ve biT aR wevs.

ase ve aS ka raa sam xreTa me ri ku li li te ra tu ris

gav le nac, rac sa er Tod, ne bis mi er pos tto ta li-

ta rul li te ra tu ras axa si a Tebs. vfiq rob, rom is

ad gi le bi, sa dac es gav le na ig rZno ba (mag., ro de sac

mwe ra li, bor xe sis zo gi er Ti per so na Jis msgav sad,

ije rebs, rom gan sa kuT re bu li xed vis una ri mas jer

da u we re li wig nis da we ri saT vis mi e ca), wig nis yve-

la ze uge mov nod da ara sa Wi ro sti li za ci a ze pre-

ten zi iT da we ri li Ta vi a.

`de teq ti vi 1~ XX sa u ku nis pir vel na xe var Si rom

da we ri li yo, nam dvi lad mniS vne lo va ni li te ra-

tu ru li mov le na iq ne bo da. is rom me o ce sa u ku nis

me o re na xe var Si gam xda ri yo cno bi li, nam dvi lad

Se i tan da sa ku Tar wvlils Ta na med ro ve qar Tu li

li te ra tu risa gan vi Ta re ba Si. dRes is XX sa u ku nis

li te ra tu ris da li te ra tu ris Te o ri is ana rek-

li a. im li te ra tu ris ar cTu war ma te bu li ana rek-

80

li, rom lis war mo mad gen le bi ari an vi a ni, mi le ri,

bor xe si, kasaveeda da ki dev bev ri sxva.

ase ve cxa di a, rom av to ri kar gad ic nobs Ta na med-

ro ve `fi lo so fi as~. gan sa kuT re biT ne of ro i dizms

(la kans) da mis gan ga mo mdi na re fsi qo a na lizs. mag-

ram av to ris sur vi li Te o ria li te ra tu ra Si ga da-

ita nos, xSi rad adek va tu rad gan xor ci e le bu li ar

aris. ro ma nis nak lia isic, rom me o re na wi li zed-

me tad sqe ma tu ri a, ami tom pir vel na wil Si di a lo-

ge bis sti le bis os ta tu ri cvliT miR we u li sim su-

bu qe ikar ge ba.

yo ve li ve ze mo Tqmu lis mi u xe da vad, `de teq ti vi

1~ ga mo ce mis dros – 1998 wels – rom gam xda ri yo

mkiTx ve le bis sa kuT re ba, ukeTesi iq ne bo da. dRes

ki uf ro is aris sa in te re so, ra tom ar gavrcelda

es ro ma ni da ra tom var am ro ma nis faq tob rivad

er Ta der Ti eg zem pl a ris mflo be li.

81

iS vi a Ti da ga da Se ne bis pi ras myo fi

ide o lo gi e bi

(Mi losh Se bech. `Re ser va ti on~. Brid ge Pub lis hing. Bu da pest. 2000).

es wig ni so ci a lu ri uto pi a a. Se iZ le ba zo gi ar

da me Tan xmos da Tqvas, rom is uf ro an tiu to pi a a. me

ase ar vfiq rob, mag ram am ro ma nis ti po lo gia ma inc

mkiTx ve li saT vis mi min di a. Tum ca, Tu ki so ci a lu ri

uto pia aR wers:

a) Se uZ le bel vi Ta re bas;

b) vi Ta re bas, ro de sac mog va re bu lia Cvens ga-

re mo Si ar se bu li ga da uW re li prob le me bi, ma Sin

„nak rZa li“ uf ro uto pia ga mo dis.

wig ni iwy e ba sap ro tes to de mon stra ci is aR we riT,

ro me lic nel -ne la ̀ pog rom Si~ ga da iz rde ba. moq me-

de ba la pi ha ge ni a Si (ga mo go ni li sa xe li, rom elic

er Ti mxriv, gu li ve ris mog za u ro bas, xo lo me o re

mxriv, da ni ur so ci a lizms da ko pen ha ge nis ga na pi-

ras mde ba re qris ti a ni as gva go nebs) xde ba. ro gorc

we si a, modis po li ci a da zed me tad aq ti ur ti pebs

a pa tim rebs. po li ci as moh yve bi an sa re mon to bri-

ga de bi, isi ni iwy e ben dam tvre u lis aR dge nas da a.S.

Sem de gi si u Je ti bi na Si vi Tar de ba, sa dac Ti ne-

i je re bi Sek re bi lan. aR we ri li moq me de ba co ta Ti

Tu gan sxvav de ba ke ru a kis 1945 wels da we ri li ro-

ma nis sce ne bi sgan.

82

Sem de gi – mo xu ce bis di a lo gi a, sa dac isi ni er-

Tma neTs uzi a re ben sa ku Tar kma yo fi le bas, rom

„aq“ ga dawy vi tes mos vla jer ki dev di di xnis wi-

naT. rom ara es fra za da ma Ti ram de ni me wi na da de ba

axal gaz rdo ba Si mi Re bul gad wyve ti le ba ze, sru li

STa beW di le ba iqmneb a, rom isi ni keTilmowyobil

mo xu ce bul Ta Tav Se sa far Si im yo fe bi an.

momdevno sce na – axal gaz rde bi seq sis Sem deg.

la pa ra kia sxva qalaqSi ga das vlis Se sa xeb ga dawy-

ve ti le bis mi Re ba ze – kacs un da, qa li ki ewi na a-

Rmde ge ba. er Ti Se xed viT, Cve u leb ri vi di a lo-

gia. ka cis ar gu men te bi Sem de gi a: usaf rTxo e ba,

momavlis imedi, San si – ga zar don bav Sve bi ro-

gorc un daT, dro is di di na wi li da uT mon maT da

ase Sem deg. qa li ki eub ne ba: `es ga re dan Cans ase,

To rem xom vi ciT, rom iq ga da su lebs er Tma ne Ti

Za l ian ma le bez rde baTo~. am ar gu ments qa li ama-

tebs umiz no da ga mow ve ve bis ga re Se cxov re bis

uin te re so bas, ra zec ka ci pa su xobs, rom ar ar se-

bobs cxov re ba ga mow ve ve bis ga re Se. amis pa su xad

qa lis rep li kiT – `ra, sap ro tes to lo zun gis mo-

fiq re bas gu lis xmob Tu qi le ro bas?~ – es sce na

mTav rde ba.

ram de ni me aTe u li ase Ti ru ti nuli, nac no bi sce-

naa aR we ri li. Se iZ le ba zo gi er Ti ru ti nu li arc

aris. mag ram yo vel sce na Si aris mci re ga ur kvev lo-

ba „ga das vlas Tan“ an „sadR ac yof nas Tan“ da kav Si-

re biT. ase ve, aris ram de ni me sce na, sa dac „dab ru-

ne ba ze “ da am dab ru ne bis sir Tu le eb zea la pa ra ki.

aR we ri li vi Ta re be bi od nav cxa di xde ba sa par-

la men to de ba te bis aR we ri sas, romelic re zer-

83

va ci is ga uq me bas exeba. „da xur vis“ mom xre e bis ar-

gu men tia, rom re zer va ci a Si yof nis msur ve le bis

ricx vi iz rde ba, „ga reT“ myo fe bisa ki mcir de ba,

ra sac upi ris pir de ba sta tis ti kiT da sa bu Te bu li

mo saz re ba, rom re zer va cia je rac da de bi Tad moq-

me debs eko no mi kis gan vi Ta re ba ze da qvey nis bed ni-

e re bis in deq sze.

Sem de gi sce naa gak ve Ti li sko la Si, sa dac sa zo-

ga do e bis mowy o ba zea la pa ra ki. ir kve va, rom la-

pi ha gen Si ar se bobs re zer va ci a, sa dac ne bis mi er

msur vels Se uZ lia ga da vi des sacx ov reb lad da

uz run ve lad ga a ta ros iq mTe li si cocx le. er Ta-

der Ti, rac iq ga das vlis msur ve lebs evalebaT,

so ci a lu ri moZ ra o bis war mo e baa. bun do va nia, ras

niS navs es val de bu le ba. cxa di a, rom re zer va cia

ra Rac di di `ha id-par kis~ msgav si a, oRond, sa ku-

Ta ri („ga re dan“ Se su li, mag ram ma inc) eko no mi kiT

da so ci a lu ri struq tu riT.

sa in te re soa am qvey nis sas ko lo ga naT le bis

struq tu ra: bav Sve bi er Tsa da ima ve sko leb Si da-

di an – sko le bi yvel ga na a, ro gorc re zer va ci a Si,

ase ve, mis ga reT. sas wav lo geg ma uni fi ci re bu li a.

sko lis dam Tav re bis Sem deg mo zar di Tvi Ton iRebs

ga dawy ve ti le bas sad un da cxov re ba. Tum ca, ro-

gorc we si, am ga dawy ve ti le bas la pi ha ge nis mcxov-

reb le bi 30 wlam de ar iRe ben.

Sem de gi sce na isev de mon stra ci a a. oRond po-

li ci e le bis TvaliT danaxuli. ori ma Ral Ci no s-

nis sa ub ri dan ir kve va, rom es „i sev“ re zer va ci i-

dan ga mo su li tal Ra a, rom am bo lo dros „ra Rac

ima ta“ am ga mos vleb ma da rom po li cia nel -ne la,

84

mar Ta lia, jerje ro biT Se um Cnev lad, magram mainc

kon trols kar gavs.

mTe l wig nSi ase Ti na xev rad bun do va ni aR we re bi

da mi niS ne be bi a. Cans, re zer va cia Seq mni lia so ci-

a lu ri moZ ra o be bi saT vis, ro mel Sic so ci a lu rad

aq ti u ri xal xi cxov robs, xo lo re zer va ci is ga reT

mo sax le o ba sxva „Cve u leb ri vi“ saq me e bi Taa da ka ve-

bu li. Cans isic, rom ra Rac pe ri o di es re zer va cia

war ma te biT fun qci o ni reb da ro gorc Sig niT, ase ve

ga reT. bo lo dros ki da iwyo „ga reT“ ga mo xeT qva da

ar se bu li wes ri gi Se ir ya.

sa in te re soa re zer va ci is Sig niT da ga reT ar se-

bu li we se bi: ma ga li Tad, Sig niT yve la fe ria daS ve-

bu li – mkvle lo be bis CaT vliT, oRond, mkvlel ma

sa sa mar Tlo ze un da da a sa bu Tos, rom es mkvle lo ba

(an, ne bis mi e ri dar Rve va/ da na Sa u li) ide o lo gi u ri

mo saz re bi Taa Ca de ni li da ara grZno bis an an ga-

re bis ga mo. Tu ki mkvlel ma (ka non dam rRvev ma) es

da a sa bu Ta, mas aTa vi suf le ben, Tu arada (re zer va-

ci is mo sa mar Tle ebs doq to ris ori xa ris xi aqvT –

so ci a lur mec ni e re bebsa da iu ris pru den ci a Si),

re zer va ci is ga reT sa mar Tal dam ca vebs ga das ce men

da isi ni `C ve u leb ri vi“ ka no ne biT asa mar Tle ben.

re zer va ci a Si TavianTi gmi re bi da an tig mi re bi

hyavT. mag., er T-er Ti gmi ria 70 wlis an dre, ro-

mel mac 23 ka ci mok la, magram yve la sa sa mar Tlo ze

da a sa bu Ta, rom es mkvle lo ba ide o lo gi u ri Se u-

Tav seb lo bis Se de gi iyo. cxa di a, in te leq tu a lo-

ba re zer va ci a Si TviT ga dar Ce nis mniS vne lo va ni

in stru men ti a.

an tig mi re bi ki isi ni ari an, vinc Ca i di na mkvle-

85

lo ba da ver da a sa bu Ta mi si ide o lo gi u ro ba, vinc

ga das ces re zer va ci is ga reT sa mar Tal dam ca vebs.

isi ni la pi ha ge ni as is to ri a Si mo Ra la te e bis da

ub ra lod „su le le bis“ sa xe liT ari an cno bi li.

sa in te re soa er T-er Ti an tig mi ris Svi lis fsi qo-

lo gi u ri por tre ti, rom lic cdi lobs, gmi ri gax-

des – Ca i di nos mkvle lo ba. sa bo lo od, mas es ar

ga mos dis. cxa di xde ba, rom mis Tvis ide o lo gi e bi

ve ra da ver gax da Seg rZne bis wya ro. uf ro pi ri qi-

Ta a. sa bo lo od, is Ta vis Sey va re bul Tan er Tad to-

vebs la pi ha ge ni as. Tum ca, mi si Sey va re bu li bo lo

mo men tSi uars amo bobs „gas vla ze“ da nak rZal Si

brundeba. sen ti men ta lu ri da zed me tad ide o lo-

gi u ri sce na a. wig nSi mi si ararsebobiT teq sti ara-

fers da kar gav da.

un da vTqva, rom am wig nis wakiTxva nam dvi lad

Rirs. ra Ra ciT is gva go nebs „i u r u li pe ri o dis

parks“, Tumca, ama ve dros, Se iZ le ba aR viq vaT,

ro gorc pa ro dia Ta na med ro ve de mok ra ti eb ze;

parodia im zRva rze, ro me lic gav le bu lia ga mo-

xat vis Ta vi suf le basa da sa xel mwi fos usaf rTxo-

e bas So ris.

mag ram, ama ve dros, es wig ni uf ro Rrma prob le-

ma sac exe ba. pi ro bi Tad am prob le mas in te leq tu-

a lo bis fa si Se iZ le ba da var qvaT. wig nSi mTavari

SekiTxvaa: sa nam de un da da Se iZ le ba gav yveT

Sinagani samyaros Se nar Cu ne bis gzas? es kiTx va Za-

li an po pu la ru li iyo XX sa u ku nis 60-i an wleb Si,

mag ram vfiq rob, ax lac ar kar gavs aq tu a lo bas.

86

Ji ra fe bi

(Alan Car ni e. Gir ra fes. FUSIS Press. 2012. Lon don – Dar Es Sa la am Cwe bec).

es ar aris Ji ra feb ze da we ri li zo o lo gis, eTo-

lo gis an eT nog ra fis wig ni. am wig nis av to ri Cve-

u leb ri vi mwe ra li a, ro me lic gviy ve ba am bebs Ji-

ra fe bis Se sa xeb – zogs – wa kiTx uls, zogs – mos me-

nils, zogs – mi si af ri ka Si mog za u ro bi sas na naxs.

mag ram mTa va ri am wig nis sa Ta u ria – Se iZ le ba es

av to ris mi er ga moT qmu li sur vi li a an – mis ti fi-

ka ci a, mag ram wig nis ga re ka ni, uf ro swo rad ki –

wig nis se ri is saxelwodeba – in te re sis aR mZvre-

li a; se ri is sa Ta u ri, rom lis er Ta der Ti wig nic

jerje ro biT alan kar ni es „Ji ra fe bi a~, ase JRers

– `cxo ve le bi siz mre bis sam ya ro dan~.

im am bebs, gan sa kuT re biT ki maT So ris, rom le-

bic av tor ma af ri ka Si mo is mi na, ra Tqma un da, bev-

ria mi Ti Ji ra fe bis mo na wi le o biT: ma Ti war mo So-

ba, ma Ti wvli li sam ya ros Seq mna Si – isic ki, sa dac

eq vsi Ji ra fis tan zea de da mi wa gan la ge bu li da es

`sayrdeni~ Jirafebi ma Ra li kis re bi dan gvi yu re-

ben da ro ca sa Wi roa ere vi an – zog jer ma Ti rbi li

nes to e bi dan na zi da ber viT da Cvens siz mreb Si Se-

mos vliT, zog jer ki – uxe Si Ca re viT, oke a ne e bis

az vir Te biTa da Cvens yo vel dRi u ro ba Si bu neb ri vi

87

ka tas tro fe bis Se moW riT.

mag ram ase Ti an msgav si am be bi xom yve la cxo vel-

zea, vis Ta nac ki ada mi ans Se xe ba hqo nia – de da mi-

wis yve la kuTx e Si mo vis menT mi Tebs cxo ve le bis

mo na wi le o ba ze Se saq me Si da bu ne bis Za le bis yo-

vel dRi ur moq me de ba Si – da Se iZ le ba am mi Te bis

sru li an To lo gi ac ki Se vad gi noT – ba ya ye bi dan

spi lo e bam de. Tu ki ro me li me cxo ve li ga mog vrCe-

ba, is ki ar un da vi va ra u doT, rom maT ze mi Te bi ar

ar se bobs, ara med is, rom Cven isi ni da vi viwy eT.

mag ram ma Sin ra tom ari an Ji ra fe bi ga mor Ce u le bi

da ma inc damainc maT ra tom da i ka ves am ga mo ce mis

re a lur Tu vir tu a lur se ri a Si pir ve li ad gi li?

kar nie am bobs, rom amis er T-er Ti mi ze zi Ji ra fe bis

uc na u ri, ara mi wi e ri age bu le baa – de da mi wa ze ver

na xav sxva, ase Ti uC ve u lo age bu le bisa da, ama ve

dros, ase T gra ci o zu l cxovels. ami tom, – wers

av to ri, – Ji ra fi mnax vel ze gan sa kuT re bul, uni-

ka lur STa beW di le bas ax dens: sadac un da na xoT

Ji ra fi – su raT ze, te le vi zo ris Tu ki nos ek ran ze,

an da zo o par kSi – is uk ve Tqve ni war mo sax vis ga nu-

yo fe li na wi li xde ba – iwy ebs Tqvens cxov re ba Si

arsebobas ise, rom amas ver am CnevT.

me mo me wo na es wig ni, mag ram bev ri la pa ra ki Ji ra-

fis gan sa kuT re bu lo ba ze av to ris gan sa kuT re bul

aR tyi ne bu lo bas mi va we re da ama ve az rze dav rCe-

bo di, rom ara er Ti am ba vi: tan za ni i dan dab ru ne-

bu li Ce mi me gob re bis (maT So ris Tbi li sis zo o-

par kis di req to ris) is to ri eb Si na na xi cxo ve le bis

Se sa xeb, Ji ra febs mniS vne lo va ni ad gi li eWi raT.

erT-er Tma Cven ma nac nob ma, ro me lic am „mo yo lebs“

88

es wre bo da, Tqva: ra cu dia, rom Tbi li sis zo o par-

kSi Ji ra fe bi aRar „gvyavs“ (Sic!). zo o par kis di req-

tor ma upa su xa, rom Tbi li sis zo o par kSi Ji ra fi

arc ara so des yo fi la. Tum ca, amis Sem deg oTax-

Si myofeb ma da iwy es imis mtki ce ba, rom nam dvi lad

hyavT Ji ra fi na na xi Tbi li sis zo opar kSi. ma inc

vTxo ve di req tors, zo o par kis do ku men ta ci a Si

ga da e mow me bi na es am ba vi: da das tur da – Tbi li sis

zo o par kSi Ji ra fe bi an Tun dac er Ti Ji ra fi ara-

so des yo fi la.

Sem deg, ub ra lod, ro ca Se saZ leb lo ba meZ le o da,

Cems Tbi li sel nac no bebs ve kiTx e bo di – gi na xavT

Ji ra fi? ume te so ba da de biT pa suxs maZ lev da da

Tan nax vis ad gi lad Tbi li sis zo o parks uTi Teb da.

amis Sem deg ga mas xen da alan kar ni es wig ni da miv-

xvdi, ri s Tqma un do da: Cven Si Ca bu de bu li sur vi li

ve ur Ti er ToT ucx os – yve la ze uf ro kar gad Ji-

ra fis am Tbi li sur war mo sax va Si Cans. Tu ki od na vi

fan ta zia gaqvs, Ji ra fi im de nad sa o ca ri, ara mi wi-

e ri cxo ve li a, rom Tun dac mi si su ra Tis /fo tos

nax vis Sem deg uk ve ge siz mre ba, ro gor mox vdi mis

ax lo max lo da ro gor uyu reb aR frTo va ne biT da

ga o ce biT.

uc na u ri dam Txve ve bis ga mo me vi po ve imis da das-

tu re ba, ra sac kar nie in tu i t u rad grZnob da: Ji ra-

fis Tva lis mok vris Sem deg isi ni iwy e ben Cvens siz-

mreb Si cxov re bas da aRa ra so des gvto ve ben. amiT ve

Se iZ le ba aix snas ma Ti age bu le bis uc na u ro ba da

har mo ni u lo ba: siz mar Si yve la fe ri Se saZ le be li a.

aris sxva ax snac, uf ro po e tu ri, ro mel sac kar-

nie hyve ba Ta vis wig nSi – kon go Si ga go nili miTis

89

mixedviT, Ji ra febi er Ta der Ti cxo ve lebi arian,

rom leb mac odes Rac ro me li Rac af ri ke li ja doq-

ris Se loc vis Se de gad, siz mre bis sam ya ro dan Cvens

sam ya ro Si gad moinacvles da amis Sem deg mud mi vad

eZe ben ukan da sab ru ne bel gzas Cve nive siz mre bis

gav liT.

90

er Ti qa la qi

(Tom Pon ge. `One City~. Com mon sen ce Pub lis hing. NY. 2013.)

upir ve les yov li sa, un da iT qvas, rom es ev ro-

pu li cno bi e re bis ro ma nia (cno bi e re bis na ka dis

teq ni ka Si ar age ri oT) – Zve li prob le ma, ro me lic

jer ki dev kus da aqi lev sis Se jib re bi dan iwy e ba,

mag ram yve la ze cxa dad fren sis be kon ma da a ye na da

ro me lic Cvens Seg rZne be bis miR ma ga us vle lo ba-

ze mi u Ti Tebs. am prob le mis for mu li re ba yve las

gvax sovs, mag ram am ro man is gacnobisTanave mi si

mox mo ba au ci le be li a: yve la fe ri, rac vi ci – ga-

re mo, ada mi a ne bi, mov le ne bi – vi ci mxo lod da mxo-

lod Ce mi Seg rZne be bis gav liT. rac un da rTu li

apa ra tu ra mo vi go no, sa bo loo zRu de, ro me lic

mi Re bul ma in for ma ci am un da ga da la xos da ga moc-

di le bad iq ces, Ce mi Seg rZne be bi a. Se sa ba mi sad, me

ve ra so des ga vi geb, ro go ria is, rac Ce mi Seg rZne-

be bis miR maa. me tic, me ve ra so des ga vi geb, ro go ria

da nar Ce ni sam ya ro im dros, ro de sac me kon kre tul

ra mes vu yu reb da aR viq vam. uf ro me tic – me ara so-

des ar un da vi yo dar wmu ne bu li, rom xe, ro mel sac

am wuT Si vu yu reb di, isev xed rCe ba, ro de sac me mas

Tvals va ci leb da misgan zur giT vdge bi.

es, ra Tqma un da, lo gi ku ri prob le ma a, ro mel-

sac ada mi a ni ver Zlevs. da is, rom ada mi a nis cxov-

91

re ba lo gi kas ar eq vem de ba re ba da lo gi ka sak ma od

gvi an mo fiq re bu li ra ma a, am prob le mis ar se bo bac

cxad yofs: es uty u a ri lo gi ku ri mtki ce ba, rom

yve la ada mi a nma gai zi a ros da ga iTa vi sos, ara na i ri

mec ni e re ba, xe lov ne ba da sa er Tod ara na i ri kul-

tu ra ar iar se beb da; Se sa ba mi sad – arc Tqven, vinc

am stri qo nebs kiTx u lobT, da arc me, vinc es dav-

we re. am lo gi kis fon ze gan sa kuT re biT sa sa ci lod

ga mo i yu re ba Ta na med ro ve fi zi kisa da bi o lo gi is

mo na ce me bi. mag ram, vi me o reb, sa bed ni e rod, Ta na-

med ro ve fi zi kis mo na ce me bi um rav le so bis mi er

uf ro se ri o zu lad aRiq me ba, vid re kus da aqi lev-

sis apo ria an, Tun dac, be ko nis traq ta ti.

ro mans `er Ti qa la qi~ am lo gi kur prob le ma ze

age bu li fa bu la aqvs. oRond lo gi ku ri uty u a ro ba

ga far To e bu lia da er Ti su bi eq ti dan erT qa laq zea

ga da ta ni li. ro gorc ro ma nis si u Je ti dan ir kve-

va, mTe li sam ya ro er Ti qa la qiT Se mo i far gle ba.

Cven varT ara Cven, ara med mra va li ada mi a nisa Tu

for mis er Tob li o ba. qa la qic ar aris er Ti, ara med

yo vel Tvis ic vlis sa xes da wyo bas. es cvli le be bi

sul erT mi li on su bi eq tzea da mo ki de bu li, ro me-

lic am qa laq Si cxov robs. si nam dvi le Si TviT mfri-

na vi af re nis Sem deg isev am qa laq Si jde ba, oRond

Cveni uc na u ri ner v u li sis te mis gamo, yve la Cven-

ga ni saT vis es is qa la qia, sa dac mivemgzavrebiT.

Cvens aR qmeb Si es cva le ba do ba mo wes ri ge bu lia –

Cve ni arac no bi e ri ur Ti er Tqme debs sxve bis arac-

no bi erze da usas ru lo Se saZ le bel xa tebs qmnis.

gan vi Ta re bac – iq ne ba es teq no lo gi is Tu qa la-

qe bis, ada mia ne bisa Tu lan dSaf te bis – am arac no-

92

bi er Ta jaW vis mi er ga moc di le bis gan vi Ta re ba da

dag ro ve ba a.

Se sa ba mi sad, sru li ad Se saZ le be li a, rom Tqve ni

me gob re bi, rom le bic sxva das xva qa la q Si cxov ro-

ben, si nam dvi le Si er Ti da igi ve su bi eq te bi ari an –

ub ra lod, Tqven maT sxva das xva siv rce Si myo fe-

bad aRiq vamT. wig ni mkiTx ve leb sac gvTa va zobs amis

da das tu re bis tests: Tu ki kar gad da ak vir de biT

Tqvens me gob rebs, maT So ris msgav se bas aR mo a CenT.

es imi tom ki ar xde ba, ro gorc bevrs hgo ni a, rom

ada mi a ni da ax lo e biT er Tna ir me gob rebs ir Cevs,

ara med imi tom, rom si nam dvi le Si yvela er Ti su-

bi eq ti a, ra sob ri vi, sqe sob ri vi Tu sxva gan sxva ve-

be bis mi u xe da vad.

wig nis gmi ri am WeS ma ri te bas Sem Txve viT aR mo-

a Cens. max vil go niv rulia is mo ra lu ri Tu es Te-

ti ku ri di le me bi, ro m lebic mis wi na Se dge ba: ma-

ga li Tad, is xe davs, rom mi si bav Svo bis me go ba ri,

mi si co li da ba bu a, rome lic ram de ni me wlis wi naT

gar da ic va la – er Ti da igi ve su bi eq ti a. kri te ri u-

mi amis dasad ge nad mar ti via – un da ga da xe do Sens

ga re mos, da da a fiq si ro is xal xi, vinc er Tad ara-

so des gi na xavs. di di San si a, rom yvela er Ti da igi-

ve su bi eq ti aR moC ndes.

am ga mocx a de bis Sem deg wig nis mTa va ri per so na-

Ji (Sem Txve vi Ti ara a, rom mas fren sis be ko ni hqvi a,

rac wig nis mkiT xvels se ri al „LOST“-s ax se nebs)

srul ko laf sSi grZnobs Tavs: aRar Se uZ lia nor ma-

lu ri ko mu ni ka ci a, yo vel Ta vis me go bar Si sxvas xe-

davs da ase Sem deg. ax lob le bi sa gi JeT Si upi re ben

mo Tav se bas. mag ram ra ki fren si sis mTe li prob le ma

93

lo gi kisa da ga re mos ur Ti er To ba Si a, mi si aR mo-

Ce ni li su ra Ti im de nad lo gi ku ri a, rom ver c er-

Ti fsi qi at ri, vi sac is ela pa ra ke ba, ver po u lobs

winaaRmdego bas mis naT qvam Si.

ga mo sa vals pro ta go nis ti Tvi Ton ve po u lobs –

ro de sac da uS vebs, rom `re a lu ri~ sam ya ro lo gi-

kis winaaRmdegia da lo gi ka ki ar aris war mmar Tve-

li sam ya ros mdi na re ba Si, ara med – pi ri qiT, lo gi-

ka fa ravs da niR bavs. amis Sem deg fren si si iwy ebs

lo gi kis sa winaaRmdegod moq me de bas – akav Si rebs

er Tma neT Tan lo gi kis mi xed viT da u kav Si re bels

(ro gorc mov le nebs, ase ve ada mi a nebs) da, Se de gad,

ma le Za li an wa rm ate bu li da mdi da ri xde ba.

sa in te re so a, ri s Tqma un da am wig niT av tors:

imis, rom mxo lod sag ne bis lo gi kis wi na a Rmdeg si-

a ru li Taa Se saZ le be li war ma te ba Cvens sam ya ro Si?

Tu im mar ti vi az ris, rom war ma te bas lo gi ka ar

aqvs? iqneb imis, rom es sam ya ro im de nad ab sur du-

li a, rom ase Ti wig nic ki Se iZ le ba ar se bob des? me

mgo ni, arc er Tis da arc me o ris. vfiq rob, es wig ni

ub ra lod pa ro diaa mo e mis „did get sbi ze“ da ro-

la nis „fi nan sis tze“; ase ve yve la im wig nze, ro m-

lebic fi nan sur Tu sxva ra i me ti pis war ma te bas

aR wers da cdi lobs fsi qo lo gi u ri da on to- fsi-

qo lo gi u ri ax sna mo u Zeb nos mas. Se saZ le be lia uf-

ro mar ti vi ax snac: „er Ti qa la qi“ gve ub ne ba, rom

su lac ar aris au ci le be li sam ya ros ab sur du lo-

bam tra gi ku lo bis Seg rZne ba gag vi Ci nos (1: 0 ka mi us

da kaf kas winaaRmdeg); rom kav Si ri ab sur du lo ba sa

da tra gi ku lo bas So ris Sem Txve vi Ti a.

94

mi si Tva le bis zRva, mi si sme nis udab no

(Mik lot Pa vel. `Sea of his eyes, de sert of her ears~. War sha vi an Pa ges. War shaw. 2009.)

am wigns Za li an ro man ti ku li sa Ta u ri aqvs da al-

baT, ami to mac gax da po pu la ru li. ver vity vi, rom

wig nSi ro man ti ku li da sa Tav ga da sav lo ara fe ria.

mag ram saq me is aris, rom am wig nis mTa var Te mebs

So ris arc ro man ti kaa da arc Tav ga da sava li.

sa bo loo jam Si es wig ni ga moc di le bis Se sa xe ba a.

ro gor xde ba ga moc di le bis ga da ce ma; ra xde ba am

ga da ce mi sas; bo los da bo los, ar se bobs Tu ara

sa er Tod ga moc di le bis ga da ce ma, ro gorc so ci a-

lu ri faq ti, Tu is mo ri gi in te leq tu a lu ri mi Ti a;

iqneb mxo lod ga moc di le bis ga da ce ma ar se bobs da

me ti ara fe ri?

Tum ca, miv yveT wigns Ta vi dan: moq me de ba pos t-

sab Wo Ta siv rce Si vi Tar de ba. wig ni sa mi na wi li-

sa gan Sed ge ba. Ti To e ul na wils sa ku Ta ri pro ta-

go nis ti da si u Je ti aqvs. si u Je te bi ar ik ve Te ba.

prin cip Si, er Ti Se xed viT, maT sa er Toc ara fe ri

aqvT, aS ka ra sa er To pos tso ci a lis tu ri bac kgro-und-is gar da.

pir ve li si u Je ti po li ti ko sis Se sa xe ba a, me o re –

Sey va re bu le bis ur Ti er To bis, me sa me – me om re bis.

sa mi ve si u Jets mok led mov yve bi, imi saT vis, rom

95

cxa di gax des, Tu ri s Tqma/ Cve ne ba surs pa vels.

ro gorc uk ve vTqvi, pir ve li si u Je ti po li ti-

kos ze a. teq sti dan ir kve va, rom is war ma te bu li

po li ti ko sia – Ta vis qve ya na Si da mis far glebs

ga re Tac cno bi lia Ta vi si „po li ti kis xe lov ne-

biT“: yo vel Tvis Se uZ lia da sa xul mi zans mi aR wi os

da am gza ze „go niv rul“ msxver plsac ar eri de ba.

ro ma nis pir vel na wil Si mi si cxov re bis er Ti dRis

gad mo ce ma xde ba mis mi er ve mo yo li li cxov re bi-

se u li fi lo so fi is fon ze, ro me lic uc na u rad da

od nav pri mi ti u lad ki JRers, mag ram ori gi na lu-

rad da „Ta vis Ta va dad“ ga mo i yu re ba. Jur na lis ti,

ro me lic po li ti koss dahy ve ba, au di o Ca na we rebs

ake Tebs: is cdi lobs, respondentis po li ti ko sad

Ca mo ya li be bis re kon struq cia mo ax di nos, aR we ros

pro ce si, Tu ro gor da ra pi ro beb Si Se i mu Sa va po-

li ti kos ma es ori gi na lu ri xed va da Sem deg ro gor

gaxda is misi cxov re bisa da moq me de bis sa fuZ veli.

si u Je tis bo los, re por taJ Si, po zi ti u ri fo nis

Se saq mne lad, Jur na lis ti ga dawy vets, ew vi os po li-

ti ko sis lo gi nad Ca var dnil de das. Jur na lis tis

ga o ce bas sazR va ri ara aqvs, ro des ac po li ti ko sis

de da xan grZli vi sa ub ris dros zus tad im „o ri gi-

na lur“ cxov re bi se ul fi lo so fi as yve ba, ro me lic

co ta xniT ad re Jur na lists po li ti ko sis avTen-

turi da „cocx a li“ go ne bis ma ni fes ta cia ego na.

Jur na lis ti cdi lobs am „aR mo Ce nis~ Se sa xeb po li-

ti koss ela par akos, mag ram, po li ti koss, ub ra lod,

ar es mis, ri s Tqma surs Jur na lists. sa bo lo od,

ra da we ra Jur na lis tma po li ti ko sis Se sa xeb an

da we ra Tu ara sa er Tod ra me – mkiTx ve li saT vis

96

ucnobi rCe ba. am na wi lis bo lo sce naSi Jur na lis ti

so fel Si ma mis sa na xa vad mi em gzav re ba.

me o re si u Je ti axal gaz rda qa lis da ka cis ur-

Ti er To bas exeba. qa li mo hi po msof lmxed ve lo bis

ma ta re be li a, ka cic ar ambobs uar s „Ta vi su fal

siy va rulze“. er T-er Ti di a lo gi sas qa lic da ka-

cic, 60-i a ni wle bis stil Si, akritikeben er Tgu-

le basa da col qmro bas – am bo ben, rom siy va ru li

da sa kuT re ba sxva das xva ra mea; rom mxo lod rep-

re si u li kul tu ris Se de gia is, rom siy va ru li sa-

kuT re bas Tan da da sa kuT re bas Ta naa da kav Si re bu-

li. ro ma nis es na wi li Za li an mu si ka lu ria – xSi ria

di a lo gi seq sze, ro gorc mu si ka ze, kon kre tu lad

ki – par tni o reb ze, ro gorc er Tsa da ima ve dros

mu si ko sebsa da in stru men teb ze. ori gi na lu ri da

in te leq tu a lu ri Se da re ba a. Sem Txve vi Ti ar aris,

rom wig nis es na wi li ham le tis fra ziT iwy e ba, ro-

de sac is ro zen kran cTan da gil den ster nTan sa ub-

ris dros sa ku Tar Tavs rTul mu si ka lur sak ravs

ada rebs. mu si ka lu ri sa siy va ru lo sce ne bis aR we-

ris wa kiTx visas Za la u ne bu rad ub run de bi ze mo-

xse ne bul sce nas „ham le ti dan“ da ax le bu rad aRiq-

vam mas, an geC ve ne ba, rom aRiqvam. wig nis es na wi li

yve la ze ro man ti ku li a. sa Ta u ric am na wi li da naa

aRe bu li: Sey va re bu lebs Ta ma Si aqvT, rome lSic

er Tma neTs am sa xe lebs „Tva le bis zRvas“ da „sme nis

udab nos“ uwo de ben. Ta ma Si am sa xe le bi dan ssva-

das xva kom bi na ci e bis Seq mna da maT Tvis mniS vne-

lo be bis mo fiq re ba a. es mniSvne lo be bi yo vel dRe

sxva das xvaa da sxva das xva Sem Txve vi To ba sa da mo-

Ta ma Se e bis fsi qo lo gi ur gan wyo beb zea da mo ki de-

97

bu li. sa in te re so da avan gar du li ur Ti er To ba a.

kri zi si Sey va re bu le bis ur Ti er To ba Si uc bad, er-

Ti Se xed viT av to ris sur vi liT dge ba: ka ci ux snis

qals, rom mas ar Se uZ lia mas Tan ur Ti er To ba, ra ki

icis, rom mis Sey va re buls mxo lod mas Tan ara aqvs

sasiyvarulo urTierToba; rom mas ver ey va re ba

ada mi a ni, Tu ki eco di ne ba, rom is sxvas Ta nac ur Ti-

er Tobs. da a.S. am na wi lis bo lo sce na Ra mis bar Si

xde ba, sa dac qa li Ta vis me go bars uy ve ba Sey va re-

bul Tan da So re bis am bavs da va ra uds ga moT qvams,

rom kacs al baT aRar uy var da da mxo lod da So re-

bi saT vis ga mo i go na es ar gu men ti – mis Tvis nak le bi

tki vi li rom mi e ye ne bi na.

me sa me si u Je ti brZo lis wi na Ra mis or sce nas aR-

wers. ori ve sce na di a lo ge bi Taa mo wo de bu li. er-

TSi Ta na med ro ve ja ris ka ce bi sa ub ro ben. ro gorc

di a lo gi dan ir kve va, isi ni yo fi li so ci a lis tu ri

ar mi is ofic re bi ari an. ma Ti sa u ba ric sak ma od sal-

da fo nu ri da sab Wo Ta „su ni Ta a“ gaJ Ren Ti li. me o re

di a lo gi me ma mu le ebsa da ra in debs So ris mim di-

na re obs. isi ni er Tma neTs su bor di na ci is dac viT

ela pa ra ke bi an, ar kve ven gle xe bis, mi wis, sax le bis,

qo ne bis Se saZ le be li ga yo fis am bebs. sa nam me o re

di a lo gis bo lo Si gax val, ggo ni a, rom wig nis es na-

wi li sam ya ros ama o e ba sa da uc vle lo ba ze mi Ti Te-

ba a, Ta na med ro ve da Sua sa u ku ne e bis ja ris ka ce bis

igi ve o ba ze ba na lu ri mi Ti Te biT. mo u lod ne lia am,

me sa me na wi lis bo lo, sa dac ori ve mo sa ub re jgu fi

ga mo dis mi wu re bi dan, sa dac Ra me ga a ta res, eq ce-

vi an ta nke bis, qve me xe bis, jav Sni a ni man qa ne bis, anu

Ta na med ro ve Se i a ra Re bis ga re mo Si da er Tma ne Tis

98

winaaRmdeg mi di an Se te va ze. brZo lis das ru le bis

Sem deg ir kve va, rom es XX sa u ku nis 90-i an wleb Si

ro me li Rac aR mo sav leTev ro pul qve ya na Si mom xda-

ri „ko mu nis te bisa“ da „na ci o na lis te bis“ brZo lis

aR we ra a.

mi u xe da vad imi sa, rom ro ma nis sa mi ve na wi li sa-

in te re sod ikiTx e ba, mkiTx vels au ci leb lad ga-

uC nde ba kiTx va, Tu ra tom aris es sa mi am ba vi erT

ro man Si ga er Ti a ne bu li, ra aris maT Si sa er To.

vfiq rob, ga reg nu li simsubuqisa da si xa li sis mi-

u xe da vad, „mi si Tva le bis zRva“ pe si mis tu ri da

tra gi ku li ro ma ni a: sa mi ve am ba vi gviy ve ba imaze,

Tu cxov re bis ga dam wyvet mo men teb Si ro gor ari an

ga naT le bu li, Wkvi a ni, gam be da vi ada mi a ne bi da mo-

ki de bu li ara ima ze, rac maT ga moc di le biT Se i-

Zi nes da mo i fiq res, ara med ima ze, rac ub ra lod

mem kvid re o biT mi i Res – suler Tia sa i dan – sa ku-

Ta ri mSob le bi sgan Tu ga re mosgan. es wig ni pi ra di

ga moc di le bis um niS vne lo bis da Cve ni sa zo ga do eb-

ri vi Tu pi rov nu li gar se bis sa sa ci lo o bis Se sa xeb

gviy ve ba.

99

sa mi me go ba ri

(ni ko loz ma ra Ze. „vef xis tya os nis nam dvi li am ba vi“.

ga mom cem lo ba `go ni“. Tbi li si, 1995)

mkac ri az riT, am wigns verc li te ra tu ris Te-

o ri as da verc am bo lo dros Cven Si po pu la rul

„li te ra tu ris Se da re biT kvle vas“ da ar qmev. es

uf ro „vef xis tya o s nis“ Seq mnis teq ni kis ana li zi a.

Seq mnis da ara we ris da sti lis. ara fi lo lo gi u ri,

ara med – on to lo gi ur -so ci a lu ri kvle va.

Se vec de bi, gan vmar to, ras vgu lis xmob: ma ra Ze

cdi lobs ga i gos „vef xis tya o san Si“ mo yo li li am-

be bis sa fuZ ve li, wya ro. ar ge go noT, rom am wig nSi

rus Tve lo lo gi a Si uk ve ru ti nad qce u li xva raz-

mSas da yur Tlu ar sla nis kar vebis Se da re ba xde ba,

arc Ta mar me fisa da nes tan -da re ja nis msgav se ba zea

la pa ra ki. Se sa val Si ma ra Ze wers, rom „vef xis tya-

o san Si“ is to ri ul /po li ti ku ri alu zi e bi an si-

u Je tu ri mo Wi de bis wer ti le bi a, an po li ti ku ri

ko ni unq tu ra, an ori ve. `Tum ca, al baT uf ro po li-

ti ku ri ko ni unq tu ra da ax la sak ma od usar geb lo

Sro maa, ve Ze boT rus Ta ve lis teq stSi dem na ba to-

niS vi lis an uf ro ko mi ku ri – qar Tl-ka xe Ti -i me re-

Tis kva li“ (gv.14).

ma ra Ze cdi lobs, im am bis re kon struq cia mo ax-

di nos , ro me lic „vef xis tya o sans“ sa fuZ vlad da-

100

e do. ganixi lavs ni ko ma ris rwmu ne bas, TiT qos man

sadR ac na xa po e mis spar su li de da ni, da mi dis das-

kvnam de, rom es ko le ga qar Tve leb ze gab ra ze bu li

ucx o eT Si myo fi qar Tve lis ga mo naT qva mi a. iq ve,

sqo li o Si (gv.45), ma ra Ze ur Tavs, es al baT ucx o eT-

Si myo fi qar Tve lis qar Tvel ko le geb ze yve la ze

ke Til So bi lu ri gab ra ze ba a, Tu ki Se va da rebT sxva,

cno bi li gab ra ze be bis Se de gebs, ri Tac ga te ni lia

sa qar Tve los is to ria da aw myoo.

spar su li da ev ro pu li wya ro e bis kvle viT, ma-

ra Ze mi dis das kvnam de, rom ase Ti si u Je ti „vef-

xis tya os nis“ Seq mnam de ub ra lod ar ar se bob da.

av to ri mi mo i xi lavs sa ra in do ro ma ne bis si u Je-

tebs da fa bu lebs – SefarviT das ci nis mec ni er

rus Tve lo lo gebs da am bobs, rom ise ve, ro gorc ar

ar se bobs zRva qar Tve le bis TviT war mod ge na sa da

Tvi Ti den ti fi ka ci a Si, ase ve ar ar se bobs zRva rus-

Tve lo lo ge bis Ta veb Sic. bo lo ru su li (sab Wo Ta)

im pe ri is mi er qar Tve le bis tvi ne bi dan ga mo recx-

i li zRva az rov ne ba sac uS lis xels da ar ga ni xi-

lavs XII sa u ku nis sa qar Tve los ma Ral kul tu ra ze

(gel ne ris „e re bis da na ci o na liz mis kva li~ – g.T.)

zRvis mxri dan mo sul gav le nebs. mag ram, ma ra Ze, mi-

u xe da vad am efeq tu ri sar kaz mi sa, verc da sav lur

li te ra tu ra Si poulobs msgavs si u Jets.

am uda vod sa in te re so mi mo xil ve bis Sem deg av to-

ri interesdeba, Tu ra Se iZ le ba iyos am si u Je tis

wya ro. Cven Tvis yve las Tvis nac nob si u Jets ki is

ase gad mogv cems: sa mi er Tma ne Ti saT vis ucxo ma ma-

ka ci, sxva das xva ga re mo e be bis dam Txve vis wyalobiT

ume gob rde ba er Tma neTs. ma Ti ur Ti er Tda mo ki de-

101

bu le ba uaR re sad emo ci u ri a. isi ni er Tad ib rZvi an

er T-er Ti me go br is sat rfos ga da sar Ce nad. mniS-

vne lo va ni a, – wers ma ra Ze, – rom si u Je ti wyde ba

maSin, ro ca sa mi ve me go ba ri er Ta da a. ma Ti da ci le ba

si u Je tu rad ar xde ba. ma ra Zes ar eza re ba da ki dev

er Txel ime o rebs ta ri e lisa da nes tan -da re ja nis

„qor wi lis Sem dgo mi is to ri is“ ara avTenturo bis

da ma das tu re bel ar gu men tebs, ro me lic rus Ta ve-

lis teq stis dam dgen ma ko mi siebma Se i mu Sa ves 1956-

2009 wle bSi. ro gorc mog vi a ne biT ir kve va, si u Je tis

ase Ti da la ge ba da struq tu ra ma ra Zis das kvni saT-

vis au ci le be li da gar da u va li wya ro a.

amis Sem deg ma ra Ze iwy ebs msje lo bas, rom lis

mok led gad mo ce mac, vfiq rob, sa in te re so un da

iyos mkiTx ve li saT vis: „vef xis tya os nis“ si u Je tu-

ri wya ro yo vel dRi u ro ba a, vkiTx u lobT „vef xis-

tya os nis“ nam dvil am bav Si“. amas mos devs gi den-

sis, kal hu nis, zim bar dos so ci o lo gi is kla si kur

naS ro meb ze dam ya re bu li msje lo ba bav Sve bis so-

ci a li za ci is eta pe bis Se sa xeb. ma ra Ze as kvnis, rom

Cve u li so ci a li za ci is TiT qmis mud mi vad Ta nam de-

vi mov le naa bav Sve bis gul wrfe li, emo ci u rad er-

Tma neT ze da mo ki de bu li me gob ro ba. es me gob ro ba

ad re ul asak Si iwy e ba da, ro gorc we si, er Ti sqe-

sis bav Svebs So ris ya lib de ba. Sem deg, ymaw vi lo bis,

Ti ne i je ro bis mo ax lo e bas Tan er Tad es emo ci u ri

ur Ti er Tkav Si ri sus tde ba, xo lo zrdas ru lo bis

dad go mas Tan er Tad sa er Tod qre ba. xSi ria Sem-

Txve va, ro de sac war sul Si ase Ti emo ci u ri kav Si-

ris gan mcde li zrdas ru le bi bo lom de uucx ov de-

bi an er Tma neTs.

102

es struq tu ra uni ver sa lu ria, – am bobs ma ra Ze.

im ti pis sa zo ga do e beb Si, rom leb sac Zi ri Ta dad

he te ro ge nu li kav Si re bis Se de gad Seq mni li oja-

xu ri sis te me bis le gi ti ma cia axa si a Tebs, iq, sa dac

ur ba nu li (a nu, qa la qu ri – g.T.) da ru ra lu ri (a nu,

sof lu ri – g.T.) da sax le be bi ar se bobs, rom le bic

me zob lo bis myar ar qi teq tu rul sa fuZ vels ga na-

pi ro be bs, es qve sis te ma TiT qmis kon stan ta a. sa va-

ra u do a, rom „vef xis tya o s nis“ av to ris dro sac

ase iyo.

ase mi dis ma ra Ze mTa var das kvnam de: im si u Je tis

wya ro, ro me lic rus Ta vel ma Seq mna, yo vel dRi u-

ro ba a. oRond, Set ri a le bu li da ukuR ma mdi na re-

biT mo yo li li: „vef xis tya os nis“ am bavs mi i RebT,

Tu ki so ci a li za ci is Se mad ge nel er T-erT pro-

cess, ze moT rom aR vwe reT, ukuR ma mov yve biT – anu

rus Ta ve li, „ub ra lod“, yo ve li Cven ga nis (an TiT-

qmis yo ve li Cven ga nis) gan cdils da ga da ta nils

gviy ve ba. me o re ada mi an Tan emo ci u ri (a ra seq su a-

lu ri, ara med mxo lod emo ci u ri) kav Si ri sa o ca ri

ga moc di le ba a, ro me lic mTe li cxov re ba gax sovs

da al baT ga uc no bi e reb lad sul gin da „im“ kav Si-

ris aR dge na.

ami tom aris „vef xis tya o sa ni“ je rac sa in te re so.

Cven Tvis yve la saT vis (an TiT qmis yve la saT vis –

xom un da da vuS vaT ise Ti per so ne bis ar se bo bac, es

rom ar ga nuc di aT) es am ba vi zRap ru li da sa oc ne-

bo a: es aris er Tsa da ima ve dros im Cve ni mdgo ma re-

o bis gax se ne ba, ro de sac al baT yve la ze bed ni e rad

vgrZnob diT Tavs da ama ve dros imis Seg rZne ba, rom

is mdgo ma re o ba, is gan cda Se uZ le be lia dab run des.

103

Se sa ba mi sad, rus Ta ve lis mi er mo yo lil am bavs, ro-

mel Sic zrdas ru le bis ise Ti me gob ro baa aR we ri-

li, Cven rom ad re ul bav Svo ba Si gvqo ni a, sru li ad

sa mar Tli a nad aR viq vamT, ro gorc Se uZ le bels da

ja dos nurs.

rus Ta vel ma „ub ra lod“ Se at ri a la cxov re bis

mdi na re ba da uk vda vi da sa yo vel Ta od sa sur ve li

zRa pa ri, ide a lu ri vi Ta re bis aR we ra mi i Ro. ma ra-

Zi saT vis es am po e mis uk vda vo bis da ge ni a lu ro bis

ax sna a.

is, rac rus Ta vel ma aR mo a Ci na, sa yu radR e bo a:

ja dos nu ri, ide a lu ri sam ya ros pro ce si, mdi na-

re ba, Cve ni sam ya ros mdi na re bis zus tad sa pi ris pi-

ro a. am das kvnas sa in te re so Se de ge bam de miv ya varT.

sa in te re so a, es stru qtu ra „vef xis tya os nis Tvi-

sa a“ ori gi na lu ri Tu yve la ja dos nu ri zRa pa ri

ase ve Se iZ le ba aR vwe roT? ga mom di na re iqi dan, rom

yve la ja dos nu ri zRa pa ri „happy en d~-iT mTav rde-

ba, Se iZ le ba asec iyos. Tum ca, mxo lod bed ni e ri

da sas ru li ver iq ne ba imis maC ve ne be li, rom yvela

zRapa rSi so ci a lu ri cxov re bis re ver sTan gvaqvs

saq me. mag ram es sxva Te maa da scde ba „vef xis tya os-

nis nam dvi li am bis“ gan xil vis far glebs.

me ar mgo ni a, rom ma ra Zis mi er aR we ri li so ci-

a li za ci is pro ce sis „me gob rul -e mo ci u ri“ ele-

men ti ise Ti so ci a lu ri kon stan ta a, rom is yve la

ti pis ur ba nul -ru ra lur -ar qi teq tu rul sis te ma-

Si ar se bobs. miT ume tes, ar ga vav rce leb di am kon-

stan tas qar Tul Sua sa u ku ne eb ze. Tum ca, Te o ria

sa in te re so a, ori gi na lu ri da zRap re bis kvle ve bis

sa in te re so ni muSs war mo ad gens. av tors rom eca da

104

sa ku Ta ri das kvna zo ga dad zRap re bis si u Je tur

qar ga ze ga ev rce le bi na, iq neb axa li wig ni mig ve-

Ro zRap re bis se mi o ti kis mi mar Tu le biT. pro pis,

bax ti nis da le vi- stro sis Sem deg am mxriv bev ri

ara fe ri ga ke Te bu la. sam wu xa rod, ma ra Zem er Ti

teq stis kvle va air Ci a.

105

ve be ri a ne le bi

(Mic ha el bax ter. `We be ri ans~. Ei fel Bo oks. Pa ris. 2005.)

„ve be ri a ne le bi“ im tra di ci is gag rZe le bis sa in-

te re so mcde lo ba a, ro me lic um ber to ekos eli ta-

ru li „qan qa riT“ da iwyo da bo lo wleb Si den bra u-

nis po pu lis tu ri „da vin Cis ko diT“ da „an ge lo ze bi

da de mo ne biT“ dag vir gvin da.

mi u xe da vad imi sa, rom wig nSi ar sa xel de ba qve ya-

na, sa dac moq me de ba mim di na re obs, wig nis kiTx vi sas,

ram de ni me mi niS ne bis da aR we ris Se de gad, cxa di

xde ba, rom es qve ya na Tur qe Ti a.

si u Je tis cen trSi ram de ni me Jur na lis ti a. isi ni

Crdi loev ro pe le bi ari an da qvey nis mTa var qa laq-

Si sa in for ma cio sa a gen to aqvT gax sni li.

qvey nis cen tra lu ri na wi lis eko no mi kis da so-

ci a lu ri cvli le be bis ram de ni mewli a ni re por ti-

re bis /dak vir ve bis Sem deg er T-er Ti Jur na lis ti

uc na ur das kvnam de mi dis: yo ve li wa mowy e ba, rome-

lic am qve ya na Si ma Ra li teq no lo gi e bis da ner gva-

gan vi Ta re bas ukav Sir de ba, rac un da war ma te bu lad

ga mo i yu re bo des da ev ro pe li da ame ri ke li kon-

sul tan te bis Ca re viT igeg me bo des, ra Rac Sem Txve-

vi To be bis ga mo fi as ko Ti mTav rde ba. es Sem Txve vi-

To be bi xan da xan uwy i na ri a: ma ga li Tad, saq mis wa-

mom wye bis mi er biz ne sis sxva, ukeTes sa in ves ti cio

106

ga re mos qve ya na Si ga da ta na, an – sxva qve y nis mo qa-

la qe ze qorwineba, xan ki – Se maZ rwu ne be li: biz ne-

sis dam wye be bis an da qi ra ve bu li kon sul tan te bis

oja xe bis amowy ve ta, sa sik vdi lo da a va de be bi, bav-

Sve bis ga ta ce ba, ga mo sas yi dis ga mo Zal vis miz niT

mSob le bi saT vis dro ga moS ve biT bav Svis sxe u lis

na wi le bis gag zav na da a.S.

ro de sac Jur na lis ti Ta vi si das kvnis gav rce-

le bas re gi o nis gan vi Ta re bis, uf ro zus tad, re-

gi o nis ver gan vi Ta re bis is to ri is mi mar Tu le biT

cdi lob s, cxa di xde ba, rom es Sem Txve vi To be bi ma-

inc da ma inc ino va ci u ri da er Ti Se xed viT Za li an

per speq ti u li pro eq te bis CaS liskenaa mi mar Tu li.

es Sem Txve vi To be bi wleb Sia gaS li li (Jur na lis-

ti bo lo 50 wels aa na li zebs. man Tur qu li ar icis

da mxo lod in gli sur da ger ma nu le no van ma sa las

iye nebs) da rom ara Jur na lis tis da in tere se ba re-

gi o nis eko no mi ku ri gan vi Ta re biT, am Sem Txve vi-

To be bis es „a ra Sem Txve vi Ti“ bu ne ba Se um Cne ve li

dar Ce bo da.

Tum ca, Sem Txvev i To be bis es „a ra Sem Txve vi Ti“

bu ne ba cxa di ar aris da sa in for ma cio sa a gen tos

sxva Ta nam Srom le bi am „SeT qmu lebis Te o ri as“ eW-

vis Tva liT uyu re ben. X Ta vi, ro me lic 20-gver di-

a ni a, mTli a nad am Te ma ze ka maTs eZR vne ba. ka ma Ti

srul de ba, ro de sac er T-er Ti Jur na lis ti, bo lo

50 wlis ax lo aR mo sav le Tis qvey neb Si mom xda ri

tra gi ku li Sem Txve ve bis Tva li e re bi sas, wa awy de ba

ram de ni me msgavs Sem Txve vas – ro de sac ram de ni me

ino va ci u ri biz ne si, ro mel sac war ma te bas uwi nas-

war mety ve leb dnen, ube du ri Sem Txve vebis ga mo Ca-

107

i Sa la. am aR mo Ce nis Sem deg sa a gen tos Ta nam Srom-

le bi Tan xmde bi an, rom es am be bi ga mo sa Zi eb lad

Rirs, Tun dac imis da sam tki ceb lad, rom ara na i ri

SeT qmu le ba ar ar se bobs. miT ume tes, re gi o nis spe-

ci fi kisa da sa er To kri mi na lu ri ga re mos gaT vali-

swi ne biT, sta tis ti ku rad ase Ti Sem Txve vi To be bis

al ba To ba arc ise da ba li a.

Jur na lis tu ri ga mo Zi e bis pro ce sis aR we riT

Tavs ar Se gawy enT, wig nis wa kiTx vis in te re si rom

ar da gi kar goT. ara da, es wig nis yve la ze sa in te re-

so na wi li a, de teq ti vis da Tri le ris na za vi. min da

ga mo Zi e bis Se deg ze mo giy veT:

Jur na lis te bi da ad ge nen, rom maT mi er aR we ri li

yve la „Sem Txve vi To bis“ ukan dgas sa i dum lo or ga-

ni za ci a, rom lis wev re bic sa ku Tar Tavs ve be ri a ne-

lebs uwo de ben. ma Ti mi za nia, xe li Se u Sa lon yve la

wa mowy e bas, ro mel sac aR mo sav le Tis mo der ni za ci-

a Si se ri o zu li wvli lis Se ta na Se uZ lia da ro me-

lic is to ri u lad ara pro tes tan tul (mag. is la mur

an mar Tlma di deb lur) ga re mo Si vi Tar de ba. ve be-

ri a ne le bis mi za nia, ga a xan grZli von maqs ve be ris

Te o ri is WeS ma ri to ba, rom ka pi ta liz mi mxo lod

pro tes tan tul ga re mo Si Se iZ le ba war mo iS vas da

pro tes tan tu li su li dan da i ba dos.

es or ga ni za cia me o re msof lio omis das ru le-

bis Sem deg Se iq mna da uk ve did sis te mas war mo ad-

gens. Tum ca, isic un da iT qvas, rom am or ga ni za ci as

mkac ri ie rar qi u li struq tu ra ar aqvs. is uf ro

uni ver si te tis pro fe sor Ta er To bas wa a gavs im

daS ve biT, rom isi ni kar gad na var ji Se bi ari an sab-

rZo lo xe lov ne beb Si da yve la na i ri ia ra Ris ga-

108

mo ye ne ba Si. gar da ami sa, yo vel ma maT gan ma la mis

ze pi rad icis maqs ve be ris „ka pi ta liz mis da ba de ba

pro tes tan tiz mis su li sa gan“. sa in te re sod da max-

vil go niv ru la daa mo fiq re bu li am or ga ni za ci a Si

ga wev ri a ne bis sqema. Tum ca am „sa i dum los“ gax snis

in te leq tu a lur si a mov ne bas wig nis mkiTx vels

da vu to veb.

Jur na lis te bi ve be ri a ne leb Si Si da winaaRmdego-

ba sac aR mo a Ce nen. ve be ri a ne le bi or jgu fad iyo-

fi an: te ro ris ti ra di ka le bi (yve la im tra gi ku li

„Sem Txve vi To ba ze“, ro m lebic wig nSia aR we ri li,

isi ni ari an pa su xis mgeb le bi) da zo mi e re bi, ro mel-

Ta ide o lo gi is mi xed viT, pir da pir ki ar un da Se-

u Sa lo xe li ino va ci u ri biz ne sis Ca sax vas, ara med

ino va ci u ri biz ne sis gan vi Ta re bis winaaRmdego-

be bi un da Seq mna, da sa zo ga do e bis yo veli wev ri

Tvi Ton dar wmun des, rom am mi mar Tu le biT gan vi-

Ta re bas maT sa zo ga do e ba Si mo ma va li ara aqvs.

sa bo lo od, ve be ri a ne le bis mi za ni su lac ar aris

aR mo sav le Tis qvey ne bis ga nu vi Ta reb lo ba. ma Ti

mi za nia am gan vi Ta re ba Si ev ro pu li ci vi li za ci is

wam yva ni ro lis Se nar Cu ne ba.

am ro ma nis bo lo na wi li gan sa kuT re biT sa in te-

re so a. sam jer Se aqvs mkiTx vels eW vi „ve be ri a ne le-

bis“ re a lo ba Si da sam jerve rwmun de ba sa pi ris pi-

ro Si. sa mi ve Sem Txve va Si cno bi li si u Je te bis „ci-

ti re ba“ xde ba – jer – bil bos am bis `fu kos qan qa ri-

dan“, ro de sac ggo ni a, rom ve be ri a ne le bis war mo-

So bas sa in for ma cio sa a gen tos mi er Ca ta re bul ma

ga mo Zi e bam da u do sa fuZ ve li, me o re d – den bra u nis

„an ge lo ze bi dan da de mo ne bi dan“, ro de sac TiT qmis

109

dar wmu ne bu li xar, rom sa in for ma cio sa a gen to

aris „ve be ri a nel Ta“ te ro ris tu li moq me de be bis

wya ro, me sa me d – ro de sac ron ha bar dis „xval -Si

dab ru ne bis“ msgav sad, STa beW di le ba iq mne ba, rom

mTe li es is to ria er Ti per so na Jis ga da War be bu li

fan ta zi is na yo fi a.

mTli a no ba Si, wig ni sa in te re so sa kiTx a vi a. cxa-

di a, rom mTa va ri ko ni unq tu ru li xa zi an tiev ropo-

cen triz mi a. Tum ca, av to ris sa sa xe lod un da iT-

qvas, rom es ko ni unq tu ra bu neb ri vad ga mo i yu re ba.

wig nis war ma te ba ga ran ti re bu li a Tun dac imi tom,

rom yve la ze uf ro eW vi a ni go ne bac ver ga eq ce-

va im „po e tur si mar Tles“, ro me lic am ro man Sia

moTx ro bi li.

sa bo loo jam Si, es wig ni wig ne bis (da ara teq ste-

bis) Za lis Se sa xe ba a. Ta nac – gav rce le bu li war-

mod ge ne bis sa winaaRmdegod – es Za la da man gre ve-

li da ga ma nad gu re be li a. Cem Tvis es Ta ma mi idea im

ko ni unq tu ru li fo nis ga ma ba Ti le be li a, ro me lic

ro ma nis wam kiTx ve lis gad mo sa xe di dan uf ro au-

ci le be li bo ro te ba a, vid re mwer lis mzad yof na,

po pu la ro bi saT vis ne bis mi e ri fa si ga da i xa dos.

110

mi Te bi Cven Se sa xeb

(Osman Ugur. `Myths abo ut us~. Per si an Edi ti ons. Teh ran. 2002.)

es wig ni, upir ve les yov li sa, ima Taa sa in te re so,

rom am tki cebs e.w. „Zve li mi Te bis“ mniS vne lo basa

da aq tu a lo bas. „mi Te bi Cven Se sa xeb“ upi ris pir-

de ba im Zli er tra di ci as, rom elic XX sa u ku ne Si

Se iq mna ro lan bar tis mi er da ro me lic am tki cebs,

rom mi Tiu ri struq tu re bi nar Cun de ba, mag ram Cve-

ni dro is mi Te bi sxvaa da a.S.

es wig ni arc iun gi a nur -struqt ura lis tur

tra di ci as uWers mxars, rom lis mi xed vi Tac mi-

Te bi Cvens cno bi e re ba Si (a rac no bi er Si) Ca de bu li

struqtu re bia (ar qe ti pe bi an bi na ru li opo zi ci e-

bi), rom le bic uni ver sa lu ria da war mar Tavs Cvens

qme de bebsa da az rebs.

wig ni iwy e ba mi Te bis Cve u leb ri vi da ga zi a re bu-

li aR we re biT. ugu ri ime o rebs uk ve sak ma od gac-

ve Til mo saz re bebs, rom kos mo go ni u ri mi Te bi

xsni an sam ya ros war mo So bas, rom Rmer Te bisa da

ada mi a ne bis ur Ti er To bis mi Te bi xsni an bu ne bis

mov le nebs (zaf xu lis dad go ma, qa ris qrolva, We-

qa- qu xi li, mdi na re e bis adi de ba da sxva). am uka nas-

knels ugu ri „sa bu ne bis mety ve lo mi Tebs“ ar qmevs.

wig nis pir ve li na xe va ri Se da re bi Ti mi To lo gi is

kar gi sa xel mZRva ne lo a: Ci nu ri, ber Znu li, Sin tos,

111

in du is tu ri, Crdi loame ri ke li in di e le bis to me-

bisa da kel tu ri mi Te bis ana li ziT ugu ri aC ve nebs

e.w. kos mo go ni u ri da sa bu ne bis mety ve lo mi Te bis

uni ver sa lur xa si aTs. ama Si uc na u ri ara fe ria da

wig nis pir ve li na wi li mxo lod ugu ris Rrma cod-

nasa da ana li zis unarze Tu mi u Ti Tebs.

sa in te re so az rov ne ba da ana li zi me o re na wi li-

dan iwy e ba. ugu ri svams kiTx vas: Tu ki kos mo go ni ur

da sabu ne bis mety ve lo mi Tebs sam ya ros da ga re-

mos ma moZ ra ve be li Za le bis ax snis so ci a lu ri da

me ta fi zi ku ri fun qcia aqvs, ra fun qcia aqvs e.w.

gmi re bis mi Tebs?

ugu ri mi Te bis ana li zis ana li ziT iwy ebs. am bobs,

rom XIX sa u ku ne Si, ro de sac fro i di mi Te biT da-

in te res da, so ci a lu ri mec ni e re be bi an sa er Tod

ar arsebobda an sak ma ri sad ar iyo gan vi Ta re buli.

Se de gad, er Ta der Ti in stru men ti, rom lis ga mo ye-

ne bi Tac fro ids Se eZ lo mi Te bis „ax sna“, fsi qi ka ze

ori en ti re bu li ter mi no lo gia da mec ni e re ba (me-

di ci na) iyo.

ugu ri ar aris dar wmu ne bu li, ram de nad hqon da

gac no bi e re bu li f roids, rom is gmi rul mi Tebs

kon kre tu li ada mi a nis moq me de bis ka non zo mi e re bis

am xsne lis fun qci as ani Web da da amiT gmi rul mi-

Tebs kos mo lo gi u ri da sa bu ne bis mety ve lo mi Te bis

lo gi kur jaW vSi svam da. anu, fro id ma aC ve na, rom

gmi re bis mi Te bic ise ve xsni s da gan mar ta vs kon kre-

tu li ada mia nis saq ci els, ro gorc kos mo go ni u ri

da sa bu ne bis mety ve lo mi Te bi – sam ya ros war mo So-

basa da bu ne bis Za le bis moq me de bas.

mag ram, – am bobs ugu ri, – fro i dis mi er gmi re-

112

bis mi Te bis fun qci is ax sna Ser Ce vi Ti a. zo gi mi Ti

ga mod ge ba arac no bi e ris moq me de bis asax sne lad,

zo gi ki – ara. xo lo, ra ki Ser Ce vi Ti a, is ar Se iZ-

le ba iyos uni ver sa lu ri. sa bo loo jam Si, ugu ri

cdi lobs da am tki cos, rom fro i di mi Tebs iye-

neb da ro gorc me ta fo rebs da mar tiv, pir da pir

ilus tra ci ebs.

fro i dis sa pi ris pi ro gza aris mcde lo ba, gmi re-

bis mi Te bi aRi we ros, ro gorc so ci a lu ri sam ya ros

ka non zo mi e re be bis /we se bis am xsne li/ mim Ti Te be li.

oRond, wers av to ri, es mi Ti Te ba, ra Tqma un da,

pir da pi ri ar aris. es hi per bo li ze bu li da uki du-

re so bam de miy va ni li, xe lov ne bis na war mo e bis sa-

xiT mo ce mu li mi Ti Te be bi a. anu, ugu ris mtki ce biT,

yo ve li mi Ti gmi ris Se sa xeb Cvens so ci a lur sam ya-

ro Si mov le ne bis gan vi Ta re bis wes ze mig vi Ti Tebs.

amis Sem deg ugu ri iwy ebs kon kre tu li mi Te bis

gar Ce vas. wig nSi ram de ni me aTe u li mi Tia gar Ce u-

li mi Te bis im kor pu se bi dan, rom le bi da nac wig nis

pir vel na wil Si kos mo go ni u ri da sa bu ne bis mety ve-

lo mi Te bia mox mo bi li. ana li zi max vil go niv rulia

da ami tom wig ni nam dvi lad Rirs wa sa kiTx ad. imi-

saT vis, rom mkiTx ve li mix vdes, Tu ras Tan aqvs saq-

me, mxo lod ram de ni me, mkiTx ve li saT vis yve la ze

uf ro nac nob, ber Znu li mi Tis ana li zs mo viy van

ma ga li Tad:

aga mem no nis mi Tis ana li zi sas ugu ri am bobs, rom

ra Tqma un da, es mi Ti ar gve ub ne ba, Tu omi dan ga-

mar jve bu li sax lSi dab run di, nam dvi lad mog kla-

ven. mi Tis struq tu ri dan „zed me ti“ na wi le bisa da

Sre e bis mo So re biT ugu ri mi dis struq tu ram de,

113

ro mel sac „mmar Tve le bis gaf rTxi le bas“ uwo debs.

aga mem no nis mi Ti gve ub ne ba, rom ga re prob le mebis

mog va rebis (mtrebis daa mar cxebis, trois aRebis

Semdeg) au ci leb lad ga moC nde ba „Sida“ prob le-

ma, romelic imaT Tan iq ne ba da kav Si re bu li, vi sac

en do bi; ar go nav te bis mi Ti gveubneba, rom saq mis,

romelsac mTel Za lebs da a xar jav da mTli anad

mi uZR vni Tavs, Se de ge bi yo vel Tvis da na xar je bis

ara Ta na bar zo mi e ri iq ne ba; oi di po sis mi Ti, ugu ris

az riT, be dis we ris Se uq ce va do baze ki ar mi u Ti-

Tebs, ara med ka non zo mi e re ba ze, rom rac metad did

dis tan ciaze iqnebi sa ku Ta ri Svi li sa gan, miT uf-

ro ec de ba is da mo u ki de beli cxov re bis dawy ebis

Semdeg Se ni cxov re ba da ga re mo sa ku Ta ri we se bis

da Se xe du le be bis mi xed viT da a la gos; he rak les

mi Ti gveub ne ba, rom Cven yo vel Tvis Cve ni Svi le bis

srul da mor Ci le bas da maT Tvis in di vi du a lo bis

da kar gvas vcdi lobT da a.S.

ugu ri am bobs, rom swo red es aris mi Te bis Se nar-

Cu ne bis da „si cocx lis“ sa i dum lo. isi ni gviy ve bi an

im struq tu re bis Se sa xeb, rom le bic ar Zvel de ba

da rom leb Sic Cven mu dam vmo na wi le obT, so ci a-

lu ri da po li ti ku ri sis te me bisa da is to riu li

dro is mi u xe da vad. hi per bo li za cia ki is for ma a,

rom li Tac es we se bi xe lov ne bis na war mo e bi xde ba,

gva max sov rde ba da Ta o bi dan Ta o bas ga da e ce ma.

Za li an sa in te re soa kel tu ri mi Te bis ana li zi

(gv. 145-167), sa dac Za li an sis xli a ni am be bi dan Za-

li an yo fi Ti ka no ne bi ga mo mdi na re obs.

rac Se e xe ba Ta na med ro ve mi Tebs: ro gorc uk ve

aR vniS ne, ugu ri uar yofs ro lan bar ti se ul mo-

114

dels da am bobs, rom „am be bi“ da „Wo re bi“, ro m-

lebic po li ti ka Si ga mo i ye ne ba, ar un da avu ri oT

mi Teb Si. miTs Ta vi si struq tu ra aqvs, fun qci o na-

lu ri dat vir Tvis ana li zi ki yo vel Tvis ar aris

swo ri Se de gis mom ta ni. ma ga li Tad, – am bobs ugu ri,

– xma lic, da nac da „var skvla vuri omeb is“ la ze ru-

li max vi lic Wris da sa mi ve Se iZ le ba ga mo vi ye noT

mkvle lo bi saT vis. Tumca, es ar niS navs, rom sa mi ve

es sa ga ni ur Ti er TCa nac vle ba dia (gv. 199).

Tum ca, ugu ris az riT, Ta na med ro ve mi Te bic iq-

mne ba: ve ra so des ity vi, rom so ci a lu ri ur Ti er-

To be bi Se iZ le ba amo i wu ros ro me li me an ram de ni me

mi Tis kor pu siT. ka cob ri o bis is to ri is sxva das xva

dros sxvada sxva ur Ti er To ba /ur Ti er Tda mo ki de-

bu le ba xde ba mniS vne lo va ni, ro me lic „av to ma tu-

rad“ ga da iy va ne ba xe lov ne bis na war mo eb Si xe lo-

va nis mi er, rome l ic swo rad grZnobs, Tu ro me li

so ci a lu ri bmu li un da ga da aq ci os sa ku Ta ri na-

war mo e bis Rer Zad. ro gorc wle bis da sa u ku ne e-

bis wi naT, dRe sac gmi re bis Se sa xeb mi Te bis Seq mna

xe lov ne bis na war mo e bis sa Su a le biT xde ba. ugurs

ram de ni me ma ga li Ti moh yavs. me mxo lod er Tze

Sev Cer de bi:

kven tin tara nti nos „mo ka li bi li“, – am bobs ugu-

ri, – aris asa kiT uf ro si (e.w. ga moc di li) ka cis

da asa kiT bev rad um cro si qa lis (e.w. ga mo uc de-

lis) ur Ti er To bis mi Ti: isev da isev, am Sem Txve-

va Sic, mkvle lo be bi hi per bo li za ci is Tvi sa a. es

mi Ti gve ub ne ba, rom aseT ur Ti er To ba Si yo vel Tvis

aris uf ro si dan um cros ze ga moc di le bis ga da ce-

ma, ka cis mi er qa lis Sey va na mis sam ya ro Si, ka cis

115

mcde lo ba qa li sa gan me o re „me“ Seqmnas, qalisa ki

ga a nad gu ros, rac sa bo lo od iw vevs qa lis gaZ li-

e re bas da ma Ti ur Ti er To ba mTav rde ba qa lis was-

vliT, ra mac kacs Se iZ le ba uka nas kne li sa si cocx-

lo Za le bi ga mo a ca los.

ugu ris es Te o ri a, gar da sxva Rir se be bi sa, de-

mok ra ti u li ca a: am Te o ri is mi xed viT, sxva das xva

qvey nis gmi re bis mi Tebs So ris msgav se ba araa mniS-

vne lo va ni, Se sa ba mi sad, arc „wu xi li a“ sa Wi ro imis

Se sa xeb, Tu ro me li maT ga ni aris „pir ve la di“ da

ro me li „me o ra di“. Tu ki es er Tnai ri mi Te bi (mag.

pro me Tes da ami ra nis mi Te bi), sru li ad igi ve ob-

ri vi a, ara mar to Car Co am bis, ara med fa bu lis gan-

vi Ta rebis mxri vac, ma Sin ub ra lo ko pi re bas Tan

gvaqvs saq me. Tu ki isi ni fa bu le biT gan sxvav de bi an,

cxa di a, rom maT sxva das xva xe lov ne bis na war mo e bi

da e doT sa fuZ vlad da isi ni sxva das xva so ci a lur

bmuls aR we ren.

ami tom, – am bobs ugu ri, – gmi re bis Se sa xeb mi Te-

bis gmi re bi si nam dvi le Si Cven varT. ub ra lod, swo-

red un da ga vi goT, ras gve ub ne ba TiToeuli mi Ti.

gmi re bis Se sa xeb mi Te bi al baT er Ta der Ti cod naa

ada mi a nis bu ne bis Se sa xeb, ro me lic ar Zvel de ba da

yo vel Tvis aq tu a lu ri a.