Upload
doannguyet
View
213
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Psychologiczne aspekty starzenia się
Dr Dorota Niewiedział
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Granice i kryteria okresu późnej dorosłości. koniec jest jasny : śmierć a początek nieco mniej , liczony od 45 roku życia do 70 obraz psychiki i zachowania się człowieka dorosłego oraz starego charakteryzuje się znacznym indywidualnym zróżnicowaniem wskutek podlegania wielorakim : historyczno-kulturowym i pozanormatywnym uwarunkowaniom, oraz wskutek podstawowej złożoności wzorców zmian rozwojowych
jednostka sama wpływa na swój rozwój
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim”
realizowany ze środków Unii Europejskiej
Czynniki wpływające na określenie wieku rozwojowego
- mniej ogólnokulturowe normy - bardziej styl życia, rodzaj wykonywanych zajęć, stopień zaangażowania w pracę, samopoczucie itd.
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Kryteria starości• kryterium biologiczne• kryterium socjoekonomiczne, wynikające z
podporządkowania przestrzeni życiowej współczesnego człowieka czynnikom socjologicznym , instytucjonalnym , ekonomicznym
• psychologiczne najmniej precyzyjne: dotyczy przeobrażeń osobowościowych, procesów psychicznych , sfery subiektywnych doświadczeń
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Biologiczny wymiar starzenia się i starości
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
zanik zdolności reprodukcyjnych komórek , ich stopniowa degeneracja
obniżenie sprawności fizycznej : większa męczliwość , mniejsza aktywność, wigor
ludzie starzy i zdrowi zachowują względnie dobrą sprawność, to choroby obniżają ich wydolność
• mnoga patologia : współwystępowanie kilku dolegliwości jednocześnie spowodowane przewagą procesów katabolicznych nad metabolicznymi
• choroby układu krążenia, oddechowego, pokarmowego, hormonalnego, narządów ruchu, po 65 roku zwiększa się ryzyko wystąpienia chorób psychicznych
w wymiarze biologicznym kryterialnym czynnikiem starości jest deterioracja czynności organizmu
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Psychospołeczny wymiar starości
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Duża ilość strat wzbudzających negatywne emocje Konieczność przeformułowania na progu starości swego całego dotychczasowego życia, przystosowania się do nowych warunków
Zdarzenia krytyczne w starości
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
utrata zdrowia, kondycji, atrakcyjności fizycznej
utrata bliskich osób
utrata statusu społecznego i ekonomicznego
utrata poczucia przydatności i prestiżu
zbliżająca się perspektywa śmierci
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Teorie adaptacji do starości• Teoria aktywności Osoby starzejące się optymalnie to takie, które pozostają aktywne, obecne w życiu społecznym
Typy przystosowania się do starościTypy postaw przystosowania do starości wg Suzanne Reichard
1. Postawa konstruktywna - osoby zadowolone ze swoich stosunków międzyludzkich, zintegrowane wewnętrznie, tolerancyjne
2. Postawa zależności - osoby bierne, oczekujące pomocy, ale pozytywnie oceniające moment przejścia na emeryturę
3. Postawa obronna - osoby samodzielne, odrzucające wsparcie, nie akceptujące swojego sędziwego wieku
4. Postawa wrogości - osoby niezadowolone ze swoich kontaktów międzyludzkich, wrogo nastawione do otoczenia
5. Postawa wrogości skierowanej na samego siebie (autowrogości) - osoby niesamodzielne, pesymistyczne, pogodzone ze starością, ale bierne i myślące o śmierci z ulgą
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
• Teoria wycofania się wyłączenie się z życia społecznego stanowi naturalną i funkcjonalnie ważną potrzebę rozwojową człowieka w późnej starości• Teoria stresu starości krytyczne zdarzenia w życiu starzejącego się człowieka są traktowane jako stresory zmuszające go do readaptacji
Adaptacja do starości
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
- podtrzymywanie funkcji psychicznych przez stymulację
- stopniowe podejmowanie działań kompensacyjnych
- utrzymywanie optymizmu niezależnie od kosztów starzenia się
MOŻLIWOŚCI JEDNOSTKI - POTRZEBY• potrzeba wykonywania społecznie użytecznych działań• potrzeba uznania za część społeczeństwa i odgrywania w nim
określonej roli• potrzeba utrzymywania normalnych stosunków towarzyskich• potrzeba autoekspresji i poczucia dokonań;• potrzeba odpowiedniej stymulacji psychicznej i umysłowej• potrzeba ochrony zdrowia i opieki społecznej, odpowiednio
ustalonego trybu życia i utrzymywania stosunków z rodziną• potrzeba duchowej satysfakcjiProjekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim”
realizowany ze środków Unii Europejskiej
• Zmiany w sferze percepcyjno – motorycznej
• słabnie wrażliwość zmysłów• spowolnienie czasu reakcji
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Wymiar psychologiczno- podmiotowy
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
• Zmiany w sferze pamięci i zapamiętywania
- obniża się zdolność zapamiętywania , największy deficyt w pamięci bezpośredniej i mechanicznej
- pamięć długoterminowa ulega osłabieniu w znacznie mniejszym stopniu
- zdolność rozpoznawania nie zmienia się
- wpływ myślenia kontekstualno - dialektycznego
Zmiany w sferze intelektualnej• spadek sprawności intelektualnej mierzonej
standardowymi testami• od 60 roku życia ulega obniżeniu ogólny iloraz
inteligencji• drastyczny spadek około 5 lat przed śmiercią• spada inteligencja płynna , skrystalizowana
pozostaje bez zmian a nawet rośnie
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Czynniki wpływające na obraz funkcji intelektualnych
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
• poziom wykształcenia, charakter aktywności, rodzaj rozwiązywanych problemów, typ osobowości, poziom aspiracji, rodzaj celów życiowych
• wpływ efektu generacyjnego
• łatwiej staremu człowiekowi rozwiązywać problemy związane z treścią codziennego życia niż te bardziej abstrakcyjne
• silniejsza emocjonalna deterioracja procesów umysłowych
Zmiany w zakresie strategii poznania
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
- zwiększanie udziału myślenia relatywistycznego i kontekstualno-dialektycznego
- integracja sfery intuicyjno-emocjonalnej i logiczno-rozumowej
- nastawienie na poszukiwanie sensu, zgodność myśli i uczuć
- integrowanie struktur poznawczych prowadzące do poznania transcendentnego: zdolność do abstrahowania kontekstu życia, dokonywania czystej konceptualizacji (superabstrakcji – myślenie wolne od przedstawień świata rzeczy, znanych schematów, osobistych zaangażowań)
- starość sprzyja osiąganiu takich stanów „ czystego rozumu”
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Osobowość człowieka starego
Nurt personalistyczny i biograficzny – poglądy E.H. Eriksona i Ch. Buchler- większość teorii nawiązuje do Junga : teoria indywiduacji: model przemiany wewnętrznej, prowadzącej przez mądrość do pełnej integracji psychiki
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
- Eriksonowskie ostatnie stadium : integracja vs rozpacz integracja dla Eriksona jest równoznaczna z odkryciem sensu życia, nagroda za dobrze przeżyte życie, brak lęku przed śmiercią,
przeciwieństwem tego stanu jest rozpacz ze wzmożonym lękiem przed śmiercią, porzucenie swojego powołania dla innych celów, życie pełne konformizmu , którego nie można już zmienić
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
• Buhler- od 65 do 80 kluczowe jest samospełnienie , pytanie u schyłku życia „ czy moje życie dodało coś do sumy ogólnego dobra, czy przyczyniło się do postępu ludzkości”, po 80 roku drugi etap: regres do wcześniejszych faz rozwoju, koncentracja na zaspokajaniu podstawowych potrzeb fizjologicznych, akceptacja śmierci, oczekiwanie na nią
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Sposób przeżywania starości zależy od sposobu życia, integracja ago, poczucie spełnienia to najważniejsze osiągnięcie, wpływające na lęk przed śmiercią , rola refleksji i retrospekcji w adaptacji do życia
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Badania dotyczące cech osobowości- typowy stary człowiek ma niskie poczucie jakości swojego życia rozumiane jako emocjonalna ocena tego co zrobiłem, robię, i będę robić w swoim życiu, ocena własnego życia zależy o realizacji celów uznawanych za ważne, ład wewnętrzny, dojrzałość społeczno emocjonalna
- pomoc psychoterapeutyczna powinna zmierzać w kierunku uporządkowania całokształtu osobistego doświadczenia
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej
Mądrość ludzi starych• mądrość ujmowana z perspektywy
poznawczej to zdrowy rozsądek i pragmatyka życia
Mądrość duchowa, transcendentna- ujawnia się w sytuacjach niedookreślonych , paradoksalnych które wymagają wczucia się, wglądu, intuicji a staje się to możliwe gdy uczucia, myśli i czyny podmiotu integrują się
to bardziej aspekt osobowości niż cecha rozumu
to uwieńczenie procesu nazywanego rozwojem duchowymspokój wewnętrzny osiągany przez dystans do otaczającej rzeczywistości
Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej