Georges Lema î tre – życie i twórczość

Georges Lemaître - życie i twórczośGeorges Lemaître - życie i twórczośćć

11

Georges LemaGeorges Lemaîîtretre – – życie i twórczośćżycie i twórczość

Arkadiusz FrąckowiakArkadiusz Frąckowiak

IV rok fizykiIV rok fizyki


22

Plan prezentacjiPlan prezentacji

Przedstawienie postaciPrzedstawienie postaci ŻycieŻycie Twórczość:Twórczość: „„Hipoteza Pierwotnego Atomu”Hipoteza Pierwotnego Atomu” „„Rozszerzający się wszechświat” Rozszerzający się wszechświat”


33

Georges Lemaître:

Wstęp

„Pour ne pas calculer”

(Trzeba najpierw dobrze pomyśleć, żeby móc potem uniknąć rachunków)


44

Georges Henri-Joseph-Edouard Lemaître

Belgijski duchowny i kosmolog, należy do grona uczonych XX wieku, którzy jako pierwsi postawili sobie za cel stworzenie pełnego modelu ewolucji wszechświata w ramach nowej teorii grawitacji Einsteina

Urodzony: 17 lipiec 1894 w Charleroi w Belgii Urodzony: 17 lipiec 1894 w Charleroi w Belgii Rodzice: Joseph – prawnik, Marguerite LannoyRodzice: Joseph – prawnik, Marguerite Lannoy 1910r. - ukończenie szkoły średniej i 1910r. - ukończenie szkoły średniej i

przeprowadzka wraz z rodziną do Brukseliprzeprowadzka wraz z rodziną do Brukseli Rozpoczęcie „wyższego kursu nauk ścisłych” Rozpoczęcie „wyższego kursu nauk ścisłych”

w Kolegium św. Michała w Etterbeek w Kolegium św. Michała w Etterbeek przygotowującego do studiów górniczychprzygotowującego do studiów górniczych


55

1911r. L. rozpoczął studia z inżynierii 1911r. L. rozpoczął studia z inżynierii górniczej na Uniwersytecie w Louvain górniczej na Uniwersytecie w Louvain (wykładowca matematyki – Poussin (wykładowca matematyki – Poussin

Bakalaureat z filozofii tomistycznej w Bakalaureat z filozofii tomistycznej w Instytucie Filozofii (ośrodku neoscholastyki) Instytucie Filozofii (ośrodku neoscholastyki) założonym przez Merciera w 1894r., założonym przez Merciera w 1894r., wykłady D. Nysa)wykłady D. Nysa)

1914r. L. ukończył studia inżynierskie i po 1914r. L. ukończył studia inżynierskie i po wybuchu IWŚ zaciągnął się do wojska wraz z wybuchu IWŚ zaciągnął się do wojska wraz z bratem Jaquesèm (piechota, artyleria)bratem Jaquesèm (piechota, artyleria)

1919r. L. powrócił na studia do Louvain, w 1919r. L. powrócił na studia do Louvain, w celu przygotowania się do doktoratu z celu przygotowania się do doktoratu z matematyki i nauk fizycznych matematyki i nauk fizycznych


66

Pod koniec studiów, Poussin zlecił L. Pod koniec studiów, Poussin zlecił L. napisanie dowodu hipotezy Riemanna, napisanie dowodu hipotezy Riemanna, jako tematu jego pracy – niepowodzeniejako tematu jego pracy – niepowodzenie

W efekcie L. napisał pracę, w której W efekcie L. napisał pracę, w której uogólnił wyniki pracy jego promotora na uogólnił wyniki pracy jego promotora na temat funkcji rzeczywistychtemat funkcji rzeczywistych

Po doktoracie L. w 1920r. Wstąpił do Po doktoracie L. w 1920r. Wstąpił do seminarium duchownego dla opóźnionych seminarium duchownego dla opóźnionych powołań w Malines, którego założycielem powołań w Malines, którego założycielem był kardynał Mercier w 1915r.był kardynał Mercier w 1915r.

W tym czasie L. zapoznał się z teorią W tym czasie L. zapoznał się z teorią względności Alberta Einsteina i został względności Alberta Einsteina i został oczarowany jej matematycznym pięknemoczarowany jej matematycznym pięknem


77

22 IX 1923r. w katedrze w Malines L. przyjął 22 IX 1923r. w katedrze w Malines L. przyjął święcenia kapłańskie z rąk kard. Mercieraświęcenia kapłańskie z rąk kard. Merciera

Po uzyskaniu stypendium naukowego w Po uzyskaniu stypendium naukowego w Cambridge w Wielkiej Brytanii rozpoczyna się Cambridge w Wielkiej Brytanii rozpoczyna się okres zagranicznych podróży L. i jego okres zagranicznych podróży L. i jego znaczna popularność w kraju rodzinnym i za znaczna popularność w kraju rodzinnym i za oceanem oceanem

Cambridge (Arthur S. Eddington) – L. utrwala Cambridge (Arthur S. Eddington) – L. utrwala zainteresowanie teorią względności i zainteresowanie teorią względności i poszerza wiedzę z zakresu astronomiiposzerza wiedzę z zakresu astronomii

Kanada, gdzie L. otrzymał doktorat honoris Kanada, gdzie L. otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu McGilla w Montrealucausa Uniwersytetu McGilla w Montrealu


88

USA – kongresy naukowe, obserwatoria USA – kongresy naukowe, obserwatoria astronomiczneastronomiczne

Obserwatorium Harvarda Obserwatorium Harvarda –– L. z Shapleyem studiuje gromady L. z Shapleyem studiuje gromady galaktyk galaktyk –– L. publikuje pracę na temat L. publikuje pracę na temat rozwiązania Willema de Sittera i gwiazd rozwiązania Willema de Sittera i gwiazd pulsującychpulsujących

Pasadena, Caltech – L. z Tolmanem Pasadena, Caltech – L. z Tolmanem pracował nad niejednorodnymi modelami pracował nad niejednorodnymi modelami kosmologicznymikosmologicznymi

Wykłady w Catholic University of America Wykłady w Catholic University of America w Waszyngtonie i Instytucie Studiów w Waszyngtonie i Instytucie Studiów Zaawansowanych w PrincetonZaawansowanych w Princeton


99

MIT – L. zapisuje się na regularne studia MIT – L. zapisuje się na regularne studia by otrzymać doktoratby otrzymać doktorat

Pierwsza wersja jego pracy dot. „pól Pierwsza wersja jego pracy dot. „pól grawitacyjnych cieczy” odrzucona przez grawitacyjnych cieczy” odrzucona przez komisję (Norbert Wiener) za sprawą komisję (Norbert Wiener) za sprawą nieścisłych metod matematycznychnieścisłych metod matematycznych

Po dołączeniu do pracy 5 stron Po dołączeniu do pracy 5 stron uzupełnienia, w którym L. rygorystyczne uzupełnienia, w którym L. rygorystyczne udowodnił wszystkie założenia swojej udowodnił wszystkie założenia swojej metody, praca została przyjęta i 6 VIII metody, praca została przyjęta i 6 VIII 1927r. L. uzyskał doktorat z fizyki1927r. L. uzyskał doktorat z fizyki


1010

X 1925r. za sprawą polecenia De Dondera i X 1925r. za sprawą polecenia De Dondera i Eddingtona L. uzyskał stanowisko Eddingtona L. uzyskał stanowisko wykładowcy na uniwersytecie w Louvain, wykładowcy na uniwersytecie w Louvain, które utrzymał do końca swej aktywności które utrzymał do końca swej aktywności naukowejnaukowej

Okres wytężonej pracy dydaktycznej i Okres wytężonej pracy dydaktycznej i naukowej – powstaje jego przełomowa praca naukowej – powstaje jego przełomowa praca pt.pt. „Wszechświat jednorodny o stałej masie i rosnącym promieniu, „Wszechświat jednorodny o stałej masie i rosnącym promieniu,

wyjaśniający prędkość radialną mgławic pozagalaktycznych”wyjaśniający prędkość radialną mgławic pozagalaktycznych” pozostająca nieznaną w międzynarodowym pozostająca nieznaną w międzynarodowym środowisku do 1931r. – angielskie środowisku do 1931r. – angielskie tłumaczenie Eddingtona opublikowane wtłumaczenie Eddingtona opublikowane w „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society” (t.91, s. 483-490)„Monthly Notices of the Royal Astronomical Society” (t.91, s. 483-490)


1111

Artykuł L. – po raz pierwszy Artykuł L. – po raz pierwszy wyniki pomiarów przesunięcia ku wyniki pomiarów przesunięcia ku czerwieni widm galaktyk zostały czerwieni widm galaktyk zostały porównane z przewidywaniami porównane z przewidywaniami relatywistycznego modelu światarelatywistycznego modelu świata


1212

1931r. A.S. Eddington wygłosił na zebraniu 1931r. A.S. Eddington wygłosił na zebraniu Brytyjskiego Towarzystwa Matematycznego Brytyjskiego Towarzystwa Matematycznego wykład, który opublikowany został wykład, który opublikowany został następnie w następnie w „Nature” (t. 127, nr 3203, 21.03.1931, s. „Nature” (t. 127, nr 3203, 21.03.1931, s. 447-453) pt. „The End of the World: From the Standpoint of 447-453) pt. „The End of the World: From the Standpoint of Mathematical Physics”Mathematical Physics”

A.S. Eddington rozważa w nim zagadnienia A.S. Eddington rozważa w nim zagadnienia nieskończoności wszechświata i jego śmierć nieskończoności wszechświata i jego śmierć cieplną w kontekście ówczesnych osiągnięćcieplną w kontekście ówczesnych osiągnięć

Pół roku później, L. zainspirowany tym Pół roku później, L. zainspirowany tym wykładem ogłosił w wykładem ogłosił w „Nature” (t. 127, nr 3210, s. „Nature” (t. 127, nr 3210, s. 706)706) krótką notę pt. krótką notę pt. „ The Beginning of the World „ The Beginning of the World from the Point of View of Quantum Theory”from the Point of View of Quantum Theory”

W taki sposób narodziła się Hipoteza W taki sposób narodziła się Hipoteza Pierwotnego AtomuPierwotnego Atomu


1313

„„HHipoteza ipoteza PPierwotnego ierwotnego AAtomu”tomu”

- Stanowi Stanowi przedstawienie w przedstawienie w zarysie systemu zarysie systemu kosmologicznego L.kosmologicznego L.

- Rekonstrukcja Rekonstrukcja kosmicznej kosmicznej ewolucji, od jej ewolucji, od jej początku, po początku, po tworzenie się tworzenie się galaktyk i gromad galaktyk i gromad galaktyk do jej galaktyk do jej obecnej fazyobecnej fazy


1414

HHipoteza ipoteza PPierwotnego ierwotnego AAtomutomu

Jest hipotezą kosmologiczną Jest hipotezą kosmologiczną przedstawiającą obecny świat jako przedstawiającą obecny świat jako konsekwencję radioaktywnego rozpadu konsekwencję radioaktywnego rozpadu atomuatomu

Pierwotny Atom L. to coś prostego (w Pierwotny Atom L. to coś prostego (w sensie greckim), z którego wszystko sensie greckim), z którego wszystko powstało powstało »» L. miał na myśli formę L. miał na myśli formę zbliżoną do odpowiednio dużego jądra zbliżoną do odpowiednio dużego jądra atomowegoatomowego


1515

L. przypuszczał, że przyszłość uzna L. przypuszczał, że przyszłość uzna Pierwotny Atom za pojedynczy kwant Pierwotny Atom za pojedynczy kwant ze względu na zasady termodynamiki ze względu na zasady termodynamiki

widziane z punktu teorii kwantów:widziane z punktu teorii kwantów: - Energia, której ilość jest zawsze stała, występuje w postaci dyskretnych kwantów - Liczba odrębnych kwantów zawsze wzrasta Tak, więc cofając się dochodzimy do poj. Tak, więc cofając się dochodzimy do poj.

kwantu, czyli Pierwotnego Atomukwantu, czyli Pierwotnego Atomu


1616

Fragment Wstępu z pracy L.: Fragment Wstępu z pracy L.:

„ Do sformułowania tej hipotezy doprowadziły mnie ok. 15 lat temu rozważania termodynamiczne, kiedy próbowałem zinterpretować prawo degradacji energii w ramach teorii kwantowych. Od tego czasu odkrycie uniwersalności zjawiska radioaktywności, potwierdzone przez sztucznie pobudzane rozpady, a także ustalenie korpuskularnej natury promieni kosmicznych – uzewnętrznianej przez siłę, z którą oddziałuje na nie ziemskie pole magnetyczne – podniosły wiarygodność hipotezy, przypisującej tym promieniom – jak również całej materii – pochodzenie radioaktywne.”


1717

Przestrzeń i czas w HPAPrzestrzeń i czas w HPA

W procesach atomowych to pojęcia W procesach atomowych to pojęcia statystycznestatystyczne

Znikają po zastosowaniu do pojedynczych Znikają po zastosowaniu do pojedynczych zjawisk – o małej liczbie kwantówzjawisk – o małej liczbie kwantów

Pojęcia te nie mogły mieć sensu w oparciu o Pojęcia te nie mogły mieć sensu w oparciu o HPA do momentu, gdy początkowy kwant nie HPA do momentu, gdy początkowy kwant nie rozpadł się na wystarczającą liczbę kwantów rozpadł się na wystarczającą liczbę kwantów

» Stąd, początek świata nastąpił przed początkiem przestrzeni i czasu » Cała materia świata była obecna na początku, ale początkowy kwant nie zawierał info o przyszłej ewolucji


1818

Trójfazowy model ewolucji wszechświata wg Trójfazowy model ewolucji wszechświata wg LemaLemaîîtreàtreà

Fragment z książki L. „LFragment z książki L. „L´́HypothHypothèèse de lse de l´́Atom Primitif: Essai de Atom Primitif: Essai de Cosmogonie”:Cosmogonie”:

»» „„Na początku promień przestrzeni wynosi zero; pierwsze stadia rozszerzania się przebiegają gwałtownie, o czym decyduje masa początkowego atomu, niemal równa obecnej masie wszechświata. Gdyby masa ta była wystarczająco duża, a przeprowadzone przez nas oceny świadczą, że tak jest, początkowa ekspansja sprawiłaby, że promień przekroczyłby swoją równowagową wartość. A zatem rozszerzanie się zachodziło w trzech fazach: najpierw okres gwałtownej ekspansji, podczas której atom-wszechświat rozpadł się na atomy-gwiazdy, następnie okres spowalniania, a po nim trzecia faza przyspieszającej ekspansji. Nie ulega wątpliwości, że obecnie znajdujemy się w trzeciej fazie i że przyspieszenie przestrzeni, które nastąpiło po okresie wolnego rozszerzania się, może być odpowiedzialne za rozkład gwiazd w mgławicach pozagalaktycznych”


1919

–– Esej zawierający spójną wizję ewolucji Esej zawierający spójną wizję ewolucji wszechświata od najdawniejszych stadiów procesu wszechświata od najdawniejszych stadiów procesu kosmicznego po powstanie galaktyk oraz gromad kosmicznego po powstanie galaktyk oraz gromad galaktykgalaktyk

„„Rozszerzający się Rozszerzający się wszechświat”wszechświat”

–– 1933r. opublikowanie w czasopiśmie „Annales de 1933r. opublikowanie w czasopiśmie „Annales de la Socila Sociééttéé Scientifique de Bruxelles” (t. 53A, s. Scientifique de Bruxelles” (t. 53A, s. 51-85) artykułu pt. „L51-85) artykułu pt. „L´́Univers en expansion”Univers en expansion”


2020

- Znalazł rozw. równań Einsteina, nazwanych później Znalazł rozw. równań Einsteina, nazwanych później modelem Tolmana-Bondiegomodelem Tolmana-Bondiego

- Sformułował „hipotezę, zgodnie z którą gromady Sformułował „hipotezę, zgodnie z którą gromady mgławic [galaktyk] pozostawałyby praktycznie w mgławic [galaktyk] pozostawałyby praktycznie w równowadze i powstawałyby jako fragment świata równowadze i powstawałyby jako fragment świata Einsteina”.Einsteina”.

- Zawarł def. zachowania masy dla układu o symetrii Zawarł def. zachowania masy dla układu o symetrii sferycznejsferycznej

- Przedstawił dowód, że w rozwiązaniu Schwarzschilda Przedstawił dowód, że w rozwiązaniu Schwarzschilda horyzont nie jest osobliwością (w wyniku zmiany horyzont nie jest osobliwością (w wyniku zmiany współrzędnych określonych przez układ swob. współrzędnych określonych przez układ swob. spadających cząstek)spadających cząstek)

- Zamieścił metodę rozwiązywania równania Friedmana Zamieścił metodę rozwiązywania równania Friedmana za pomocą funkcji eliptycznych Weierstrassa za pomocą funkcji eliptycznych Weierstrassa

Lemaître w tym artykule:


2121

L. tworząc scenariusz ewolucji wszechświata L. tworząc scenariusz ewolucji wszechświata umiejętnie łączył ściśle matematyczne wyniki umiejętnie łączył ściśle matematyczne wyniki z ówczesnymi danymi obserwacyjnymiz ówczesnymi danymi obserwacyjnymi

Dzisiaj model L. jest już nieaktualny, ale Dzisiaj model L. jest już nieaktualny, ale warto o nim pamiętać ze względu na ścisłe warto o nim pamiętać ze względu na ścisłe wyniki mat. oraz stworzenie podstaw wyniki mat. oraz stworzenie podstaw obecnego standardowego modelu obecnego standardowego modelu kosmologicznegokosmologicznego

W tym sensie L. uznawany jest za ojca W tym sensie L. uznawany jest za ojca kosmologii Wielkiego Wybuchukosmologii Wielkiego Wybuchu

Pod koniec lat 40, H. Bondi wraz z T. Gold i F. Pod koniec lat 40, H. Bondi wraz z T. Gold i F. Hoyle tworzą kosmologię stanu Hoyle tworzą kosmologię stanu stacjonarnego, jako przeciwwaga kosmologii stacjonarnego, jako przeciwwaga kosmologii relatywistycznejrelatywistycznej


2222

Kosmologia stanu stacjonarnegoKosmologia stanu stacjonarnego

Cel: usunięcie osobliwości kosmologicznej z Cel: usunięcie osobliwości kosmologicznej z obrazu świataobrazu świata

Hoyle nie mógł zaakceptować relatyw. teorii, Hoyle nie mógł zaakceptować relatyw. teorii, żartobliwie nazywając ją jako żartobliwie nazywając ją jako Big BangBig Bang

H. w 1948r. zaproponował w jej miejsce H. w 1948r. zaproponował w jej miejsce zasadę kosmologiczną taką, że zasadę kosmologiczną taką, że wszechświat wszechświat wygląda tak samo w każdym miejscu i w wygląda tak samo w każdym miejscu i w każdym czasie każdym czasie –– stacjonarny stan stacjonarny stan wszechświatawszechświata


2323

H. twierdził, że niezmienność ta zapewniana H. twierdził, że niezmienność ta zapewniana jest poprzez dokonującą się w całej przestrzeni jest poprzez dokonującą się w całej przestrzeni ciągłą kreację materii z niczego, równoważącą ciągłą kreację materii z niczego, równoważącą rozszerzanie się wszechświatarozszerzanie się wszechświata

Polemika obu przeciwstawnych obozów oraz Polemika obu przeciwstawnych obozów oraz zdecydowane występowanie Hoyle przeciw L. zdecydowane występowanie Hoyle przeciw L.

Zdecydowana propaganda przeprowadzana Zdecydowana propaganda przeprowadzana przez zwolenników stanu stacjonarnegoprzez zwolenników stanu stacjonarnego


2424

W 1958r. L. wygłasza na Konferencji W 1958r. L. wygłasza na Konferencji Solvaya w Brukseli tekst pt. Solvaya w Brukseli tekst pt. „The Primeval Atom „The Primeval Atom Hypothesis and the Problem of the Clusters of Galaxies”Hypothesis and the Problem of the Clusters of Galaxies”

L. próbuje wyjaśnić w nim m.in. L. próbuje wyjaśnić w nim m.in. zagadnienia związane z wiekiem zagadnienia związane z wiekiem wszechświata w oparciu o HPA oraz wszechświata w oparciu o HPA oraz kwestię, powstania materii gwiazdowej z kwestię, powstania materii gwiazdowej z pierwotnego zbioru prom. korpuskularnegopierwotnego zbioru prom. korpuskularnego

Wykład ten uznaje się za ostatnie słowo L. Wykład ten uznaje się za ostatnie słowo L. w kwestii poglądów kosmologicznych w kwestii poglądów kosmologicznych

Po konferencji L. wielce rozczarował się Po konferencji L. wielce rozczarował się wzrastającą popularnością kosmologii wzrastającą popularnością kosmologii stanu stacjonarnego i brakiem stanu stacjonarnego i brakiem rozstrzygających danych obserwacyjnychrozstrzygających danych obserwacyjnych


2525

Od początku lat 40, ciągle do głosu Od początku lat 40, ciągle do głosu dochodzi dawna pasja L. – matematyka dochodzi dawna pasja L. – matematyka (nowoczesne metody algebraiczne)(nowoczesne metody algebraiczne)

Motywacją L. na tym polu są prace Motywacją L. na tym polu są prace Eddingtona – poszukujące tzw. „teorii Eddingtona – poszukujące tzw. „teorii fundamentalnej” oraz prace P. A. M. Diracafundamentalnej” oraz prace P. A. M. Diraca

Wybuch IIWŚ staje się dla L. punktem Wybuch IIWŚ staje się dla L. punktem zwrotnymzwrotnym

L. przeprowadza nieudaną próbę ucieczki L. przeprowadza nieudaną próbę ucieczki wraz z rodziną i znaczną grupą ludzi do wraz z rodziną i znaczną grupą ludzi do AngliiAnglii


2626

L. pozbawiony kontaktów z zagranicą oddał L. pozbawiony kontaktów z zagranicą oddał się na uniwersytecie w Louvain studiom się na uniwersytecie w Louvain studiom mechaniki analitycznej i metod numerycznychmechaniki analitycznej i metod numerycznych

Nawet po wojnie ten kierunek badań Nawet po wojnie ten kierunek badań zdominował pracę L. zdominował pracę L.

L. coraz bardziej zaczyna skupiać się na L. coraz bardziej zaczyna skupiać się na dawnej pasji - maszyny liczące, która dawnej pasji - maszyny liczące, która narodziła się już w czasie pobytu w MIT, kiedy narodziła się już w czasie pobytu w MIT, kiedy L. zainteresował się programem zmierzającym L. zainteresował się programem zmierzającym do skonstruowania komputera do skonstruowania komputera (promotor – (promotor – Wiener)Wiener)


2727

W 1952r. L. założył na uniwersytecie W 1952r. L. założył na uniwersytecie Laboratorium Badań Numerycznych i Laboratorium Badań Numerycznych i stworzył „park maszynowy” kreując w stworzył „park maszynowy” kreując w Belgii pionierski ośrodek informatyki, Belgii pionierski ośrodek informatyki, który powstawał od 1933r., kiedy to L. który powstawał od 1933r., kiedy to L. zakupił dla swojego Uniwersytetu zakupił dla swojego Uniwersytetu maszyny elektryczne marki Mercedesmaszyny elektryczne marki Mercedes

Niestety w latach 50, w kraju i na Niestety w latach 50, w kraju i na uniwersytecie L. zaostrzały się uniwersytecie L. zaostrzały się flamandzkie tendencje separatystyczneflamandzkie tendencje separatystyczne


2828

L. sprzeciwia się podziałowi i L. sprzeciwia się podziałowi i wyprowadzeniu walońskiej części wyprowadzeniu walońskiej części uniwersytetu poza Louvain – wybicie uniwersytetu poza Louvain – wybicie okien w domu L. podczas demonstracji w okien w domu L. podczas demonstracji w 1962r.1962r.

To przeciw czemu walczył L. To przeciw czemu walczył L. urzeczywistniło się po śmierci L. urzeczywistniło się po śmierci L.

Dziś archiwum L. znajduje się we Dziś archiwum L. znajduje się we frankofońskim uniwersytecie w Louvain-frankofońskim uniwersytecie w Louvain-la-Neuve, mieście wybudowanym od zera la-Neuve, mieście wybudowanym od zera w walońskiej części Belgii, kilkadziesiąt w walońskiej części Belgii, kilkadziesiąt kilometrów od starego Lovainkilometrów od starego Lovain


2929

W 1960r. po 20 latach członkostwa L. został W 1960r. po 20 latach członkostwa L. został prezesem Papieskiej Akademii Nauk prezesem Papieskiej Akademii Nauk (członkowie: (członkowie: Dirac, Chandrasekhara, Raman, Eccles) – tyg. studyjneDirac, Chandrasekhara, Raman, Eccles) – tyg. studyjne

L. cieszył się dobrym zdrowiem do 1964r. Kiedy L. cieszył się dobrym zdrowiem do 1964r. Kiedy to dostał zawału sercato dostał zawału serca

Po tym, stan jego zdrowia się już tylko pogarszał Po tym, stan jego zdrowia się już tylko pogarszał Przyszła białaczka i inne komplikacje zdrowotnePrzyszła białaczka i inne komplikacje zdrowotne L. przechodzi kryzys kardiologiczny 9 VI 1966r. L. przechodzi kryzys kardiologiczny 9 VI 1966r. 16/17 VI – Odon Godart odwiedza L. w szpitalu i 16/17 VI – Odon Godart odwiedza L. w szpitalu i

informuje go o odkryciu przez Arno Penziasa i informuje go o odkryciu przez Arno Penziasa i Roberta W. Wilsona mikrofalowego Roberta W. Wilsona mikrofalowego promieniowania tła promieniowania tła


3030

Odkrycie to było początkiem upadku Odkrycie to było początkiem upadku kosmologii stanu stacjonarnego, wprawdzie kosmologii stanu stacjonarnego, wprawdzie to nie prom. kosmiczne jak przypuszczał L. to nie prom. kosmiczne jak przypuszczał L. lecz prom. tła okazało się świadkiem lecz prom. tła okazało się świadkiem gwałtownego początku wszechświata, mimo gwałtownego początku wszechświata, mimo to L. nie krył swojego zadowoleniato L. nie krył swojego zadowolenia

Kilka dni potem 19/20 VI 1966r. Georges Kilka dni potem 19/20 VI 1966r. Georges LemaLemaîître zmarłtre zmarł

L. został pochowany na cmentarzu L. został pochowany na cmentarzu Marcinelle-Haies w CharleroiMarcinelle-Haies w Charleroi


3131

BibliografiaBibliografia

Michał Heller, Kosmologia LemaMichał Heller, Kosmologia Lemaîîtreà, treà, WUW, Warszawa 2008,WUW, Warszawa 2008,

http://www.eszkola.pl/czytaj/Co_osmologia/8791http://www.eszkola.pl/czytaj/Co_osmologia/8791 http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://satirica.net/wp-http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://satirica.net/wp- http://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Kosmologia content/uploads/2007/06/father_lemaitre.jpg&imgrefurl=http://content/uploads/2007/06/father_lemaitre.jpg&imgrefurl=http://

satirica.net/2007/06/satirica.net/2007/06/&h=432&w=295&sz=15&tbnid=4olLq_Tc_iKi3M::&tbnh=126&tbn&h=432&w=295&sz=15&tbnid=4olLq_Tc_iKi3M::&tbnh=126&tbnw=86&prev=/images%3Fq%3DGeorgew=86&prev=/images%3Fq%3DGeorge%2Blemaitre&hl=pl&usg=__2REtSNqZNdNJyRKCNemsyoAx114=&%2Blemaitre&hl=pl&usg=__2REtSNqZNdNJyRKCNemsyoAx114=&ei=UHvDSd32F5Gc_gaM_cGGCw&sa=X&oi=image_result&resnumei=UHvDSd32F5Gc_gaM_cGGCw&sa=X&oi=image_result&resnum=8&ct=image&cd=1=8&ct=image&cd=1

Documents

Georges Lema î tre – życie i twórczość