Konu Anlatımlı

GYS2018

Sınavlarına Hazırlık

Görevde Yükselme

Genelkurmay BaşkanlığıA Tipi Kadrolar için

KOMİSYON

GENEL KURMAY BAŞKANLIĞI A TİPİ KARİYER KADRO GÖREVDE YÜKSELME SINAVI HAZIRLIK KİTABI

ISBN 978-605-318-884-1

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

1. Baskı: 2018, Ankara

Yayın-Proje: Pelin ÖzdemirDizgi-Grafik Tasarım: Kezban Yanık

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: 72 Tasarım Ltd. Şti.Fakülteler Mah. Dirim Sok. No: 25

Cebeci / ANKARA444 72 06

Yayıncı Sertifika No: 36306Matbaa Sertifika No: 20127

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: pegem@pegem.net

SUNU

Genelkurmay Başkanlığı Karargâhı kadrolarına, 29 Ekim 2016 tarihli 676 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında, kurum içerisindeki memurlar arasından, 657 Sayılı Kanun’un ek 41’nci maddesinde geçen şekilde Silahlı Kuvvetler uzmanı atanmasına imkân sağlanmıştır.

Sınava müracaat edecek personelin yazılı sınav tarihi itibarıyla

a. Lisans mezunu olması,

b. TSK’da en az 3 yıl fiilen hizmeti bulunması gerekmektedir.

Kitapta, sınavın içeriğindeki mevzuat ve genel kültür – genel yetenek konuları; en güncel hâliyle ve uygun kapsamıyla yer almaktadır.

Kitabımızın yazılı sınava hazırlanan adayların başarılarına katkı sağlamasını umuyor ve SİME-SEN olarak tüm adaylara meslek hayatlarında başarılar diliyoruz.

SİME-SEN ve PEGEM AKADEMİ YAYINCILIK

ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİXX. Yüzyılda Osmanlı Devleti........................................... 1Cevaplı Test .................................................................... 16Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi .................................... 19Cevaplı Test .................................................................... 33Kurtuluş Savaşı Muharebeler ve Antlaşmalar Dönemi ... 35Cevaplı Test .................................................................... 48Cumhuriyet Dönemi ........................................................ 51Cevaplı Test .................................................................... 68Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası ................................. 71Cevaplı Test .................................................................... 76

657 SAYILI DMK657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu .............................. 77Cevaplı Test .................................................................. 183

TÜRKÇEParagrafta Anlam.......................................................... 189Cevaplı Test .................................................................. 199Sözcük Bilgisi ............................................................... 203Cevaplı Test .................................................................. 219Cümle Bilgisi ................................................................. 222Cevaplı Test .................................................................. 227Ses Bilgisi ..................................................................... 230Cevaplı Test .................................................................. 235Yapı Bilgisi .................................................................... 238Cevaplı Test .................................................................. 242Noktalama İşaretleri...................................................... 245Cevaplı Test .................................................................. 252Anlatım Bozuklukları ..................................................... 255Cevaplı Test .................................................................. 262

MATEMATİKSayılar .......................................................................... 265Cevaplı Test-1............................................................... 273Cevaplı Test-2............................................................... 275Bölme, Bölünebilme, Obeb - Okek ............................... 277Cevaplı Test .................................................................. 281Üslü ve Köklü İfadeler................................................... 283Cevaplı Test .................................................................. 289Oran - Orantı ................................................................ 291Cevaplı Test .................................................................. 294Çarpanlarına Ayırma ve Özdeşlikler ............................. 296Cevaplı Test .................................................................. 300Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler ............ 302Cevaplı Test .................................................................. 304Problemler .................................................................... 306Cevaplı Test-1............................................................... 309Cevaplı Test-2............................................................... 313Cevaplı Test-3............................................................... 317Cevaplı Test-4............................................................... 321Cevaplı Test-5............................................................... 325Cevaplı Test-6............................................................... 329Kümeler ........................................................................ 331Cevaplı Test .................................................................. 336Bağıntı ve Fonksiyon .................................................... 338Cevaplı Test .................................................................. 342İşlem ve Özellikleri........................................................ 344Cevaplı Test .................................................................. 348Modüler Aritmetik.......................................................... 350Cevaplı Test .................................................................. 354Saymanın Temel İlkesi.................................................. 356Olasılık.......................................................................... 365Cevaplı Test (Permütasyon-Kombinasyon) .................. 368Cevaplı Test (Olasılık) .................................................. 370Tablo - Grafik Yorumlama ............................................. 372Cevaplı Test .................................................................. 376

TÜRKİYE COĞRAFYASICoğrafi Konum ve Türkiye'nin Coğrafi Konumu ........... 379Cevaplı Test .................................................................. 389Türkiye'nin Yer Şekilleri ve Özellikleri ........................... 392Cevaplı Test .................................................................. 410Türkiye'nin İklimi ve Bitki Örtüsü ................................... 413Cevaplı Test .................................................................. 423Türkiye'de Nüfus ve Yerleşme ...................................... 427Cevaplı Test .................................................................. 439

İçindekiler

vi

Türkiye'nin Ekonomik Coğrafyası ................................. 442Cevaplı Test .................................................................. 459Türkiye'de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi ....... 463Cevaplı Test .................................................................. 475Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm ........................... 478Cevaplı Test .................................................................. 489

TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİHukukun Temel Kavramları .......................................... 493Cevaplı Test .................................................................. 512Devlet Biçimleri ve Hükûmet Sistemleri ........................ 515Cevaplı Test .................................................................. 518Anayasa Hukukuna Giriş, Temel Kavramlar ve Türk Anayasa Tarihi ...................................................... 520Cevaplı Test .................................................................. 5301982 Anayasası'nın Temel İlkeleri ................................ 532Cevaplı Test .................................................................. 540Temel Hak ve Hürriyetler .............................................. 543Cevaplı Test .................................................................. 552Yasama ......................................................................... 554Cevaplı Test .................................................................. 566Yürütme ........................................................................ 571Cevaplı Test .................................................................. 580Yargı ............................................................................. 583Cevaplı Test .................................................................. 593

TÜRKİYE VE DÜNYA İLE İLGİLİ KÜLTÜREL, GÜNCEL VE SOSYOEKONOMİK OLAYLAR

Türkiye ve Dünya İle İlgili Kültürel, Güncel ve Sosyoekonomik Olaylar ................................................ 595Cevaplı Test .................................................................. 621

İDARE HUKUKU - İDARE YARGIİdare Hukukuna Giriş .................................................... 625İdare Hukukuna İlişkin Anayasal İlkeler ........................ 632İdari İşlemler ................................................................. 642İdarenin Yetkileri ........................................................... 662Cevaplı Test .................................................................. 672Kolluk Faaliyetleri ......................................................... 676Kamu Hizmetleri ........................................................... 681

Kamu Malları ................................................................ 684İdarenin Mali Sorumluluğu ............................................ 687Kamu Personeli (Devlet Memurları) ............................. 690Türkiye'nin İdari Teşkilat Yapısı ................................... 702Merkeze Yardımcı Kuruluşlar ....................................... 706Merkezî İdarenin Taşra Teşkilatı ................................... 708Yerinden Yönetim Kuruluşları ........................................711Hizmetsel Kuruluşlar (Kamu Kurumları) ....................... 728Cevaplı Test .................................................................. 731İdari Yargı ..................................................................... 733Cevaplı Test .................................................................. 752

İŞLETMETemel Kavramlar........................................................... 755İşletme Yönetimi ........................................................... 765

MALİYE TEORİSİ, BÜTÇE VE VERGİ HUKUKU

Maliye Teorisi ................................................................ 785Kamu Harcamaları........................................................ 794Kamu Gelirleri ............................................................... 800Devlet Bütçesi............................................................... 810Devlet Borçlanması ...................................................... 829Maliye Politikası ............................................................ 837Türk Vergi Sistemi ........................................................ 844Vergi Hukuku ................................................................ 858

GENEL MUHASEBETemel Kavramlar........................................................... 867Cevaplı Test .................................................................. 885Dönen Varlıklar ............................................................. 888Cevaplı Test .................................................................. 900Cevaplı Test .................................................................. 913Cevaplı Test .................................................................. 936Cevaplı Test .................................................................. 957Duran Varlıklar .............................................................. 967Cevaplı Test .................................................................. 989Kaynaklar...................................................................... 992Cevaplı Test ................................................................ 1010Cevaplı Test ................................................................ 1019Cevaplı Test ................................................................ 1039

XX. YÜZYILDAOSMANLI DEVLETİ

ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ

TRABLUSGARP SAVAŞI (1911-1912)

XIX. yüzyıl sonlarına kadar İtalya yarımadasında oto-riteyi elinde tutan büyük ve güçlü bir devlet bulunma-maktaydı. Bölgede bulunan İtalyan prenslikleri kendi aralarında mücadele halinde oldukları için bir birlik oluşturamamışlardır. Bu prenslikler ancak Piyomente öncülüğünde 1870’de İtalya Krallığı’nı kurmuşlardır. Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya Avrupa siya-setinde etkili olmak istiyordu. Bunun için de sömürge elde etmenin şart olduğuna inanıyordu.

Sebepleri◉ İtalya’nın ham madde ve pazar arayışı◉ Trablusgarp’ın İtalya’ya yakın olması◉ Osmanlının güçsüz olması◉ İtalya’nın 1896’daki Habeşistan başarısızlığını

telafi etmek istemesi◉ İtalya’nın, Trablusgarp’ın işgali için Avrupa dev-

letlerinin onayını alması◉ İtalya’nın, Trablusgarp’ın (Libya) uygarlıkta geri

bırakıldığı ve burada İtalyanlara kötü davranıldı-ğı iddiası

Not1909’da İtalya ile Rusya arasında imzalanan Racconigi Antlaşması ile İtalya Rusya’nın Boğazlar’daki, Rusya da İtalya’nın Trablus-garp’daki çıkarlarını karşılıklı olarak tanıdı.

Gelişmeler♦ İtalya 1911’de Trablusgarp’ta harekata başlamış ve

Derne, Tobruk, Homs, Bingazi gibi yerleri işgal etmiştir. Osmanlı Devleti Trablusgarp’a karadan ve denizden gerekli yardımları yollayamamıştır.

YorumBu durum üzerinde Mısır’ın İngiltere’nin işgali altında bulunması ve Osmanlının deniz gücünün yetersiz olması etkili olmuştur.

NotOsmanlı Genelkurmayından izin alan Binbaşı Enver Bey (Hamdi unvanıyla), Binbaşı Nuri Bey, Yüzbaşı Ali Çetinkaya, Yüzbaşı Mustafa Kemal (Şerif unvanıyla) gibi genç subaylar, Mısır ve Tunus üzerinden kıyafet ve kimlik değiştirerek gizlice Trablusgarp’a geçtiler.

♦ Derne ve Tobruk’ta Mustafa Kemal, Bingazi’de Enver Bey İtalyanların ilerleyişini durdurmuştur.

♦ İtalya, Osmanlı Devleti’ni barışa zorlamak için Balkan Savaşı’nın da başlamasını fırsat bile-rek On İki Ada’yı işgal etmiş ve Çanakkale Boğazı’nı kuşatmıştır. Osmanlı Devleti Balkan Savaşı nedeniyle subaylarını geri çağırarak İtalya’yla antlaşma imzalamak zorunda kalmıştır.

Uşi (Ouchy) Antlaşması (15 Ekim 1912)

Maddeleri

◉ Trablusgarp ve Bingazi, İtalya’ya bırakılacaktı.

YorumOsmanlının Kuzey Afrika’daki son toprak parçası elinden çıkmıştır.

◉ On İki Ada Balkan Savaşları sonuçlanana kadar ge-çici olarak İtalyanlara bırakıldı.

YorumBöyle bir kararın alınmasında Osmanlının bu adaları Yunanistan’a karşı koruyacak güce sahip olmaması etkili olmuştur.

NotOn İki Ada Lozan Antlaşması’yla İtalya’ya, 1947 Paris Antlaşması’yla da Yunanistan’a bırakılmıştır.

◉ Trablusgarp halkı dini bakımdan Osmanlı halifesi-ne bağlı olacaktı.

YorumOsmanlı Devleti Trablusgarp’la kültürel bağlarını devam ettirmek istemiştir.

2

NotOsmanlı Devleti Rusya’yla 1774’te imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla Kırım’ın elden çıkması sonucunda da halifenin gücünden yararlanmak istemiştir.

◉ İtalya, diğer devletlerin onaylaması halinde kapitü-lasyonların kaldırılmasına karşı çıkmayacaktı.

Uyarı!Trablusgarp Savaşı Mustafa Kemal’in sömürge-ciliğe karşı ilk mücadelesidir.

UNUTMAYINIZPür

D kkatO Mustafa Kemal Paşa, Derne ve Tobruk’ta sömürge ciliğe karşı ilk mücadelesini vermiştir. O Uşi Antlaşması’yla Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’daki son toprak parçasınıda kaybetmiştir. Ayrıca Rodos ve On İki Ada Osmanlının elinden çıkmıştır. Bu adaların İtalya’ya ait olduğunun onaylanması Lozan Antlaşması’yladır. İtalya bu adaları 1947 Paris Antlaşması’yla Yunanistan’a bırakmıştır.

BALKAN SAVAŞLARI (1912 - 1913)

Büyük bir bölümü Fatih devrinde fethedilmiş olan Bal-kanlarda ilk olarak Yunanistan Osmanlı’dan koptu. 93 Harbi sonunda Romanya, Sırbistan, Karadağ bağım-sız olurken, II. Meşrutiyetin ilanı sırasında da Bulga-ristan bağımsızlığını kazandı. Bu dönemde İttihat ve Terakki Balkan ulusları arasındaki dini ve siyasi anlaş-mazlıkları çözümleyerek, Balkan devletlerinin birbiri-ne yaklaşmasını sağladı. Böylece Rusya hiç zorlan-madan Balkan devletlerini Osmanlıya karşı birleştirdi.

I. Balkan SavaşıNedenleri

◉ Osmanlıyı Balkan toplaklarından atma düşüncesi

◉ Fransız İhtilali’nin ortaya çıkardığı milliyetçilik fikir akımının etkisi

◉ Rusya’nın Balkan uluslarını kışkırtması (pansla-vizm politikası)

◉ Haçlı dünyasının Osmanlıyı Balkanlar’dan at-mak istemesi

◉ Balkan devletlerinin sınırlarını genişletmek iste-mesi

◉ Osmanlının güçsüz durumda olması

OsmanlıDevleti

➢ Sırbistan

➢ Karadağ

➢ Yunanistan

➢ Bulgaristan

Müttefik Balkan devletlerinden ilk olarak 8 Ekim 1912’de Karadağ Osmanlıya savaş ilan etti. Ardın-dan Sırbistan, Bulgaristan, Yunanistan savaş açtılar. Osmanlı hazırlıksız yakalandığı I. Balkan Savaşı’nda hiçbir varlık gösteremedi ve barış antlaşması imzala-mak zorunda kalmıştır.

Osmanlı Devleti’nin Yenilme Sebepleri

♦ Ordunun siyasete karışması

♦ Savaş öncesinde askerlerin bir kısmının terhis edilmesi

♦ Dört devletle mücadele edilmesi

♦ Silah, yiyecek, araç-gereç gibi konularda eksik-liklerin olması

NotRauf (Orbay) Bey Hamidiye Kruvazörü ile Ege’de başarılı mücadeleler vermiş olmasına rağmen Yunanlılar Ege adalarını işgal etmeyi başarmışlardır. Bu başarılarından ötürü Rauf Bey, Hamidiye Kahramanı olarak anılmaktadır.

Babıâli Baskını (1913)

I. Balkan Savaşı yenilgisinden sonra İttihat ve Terakki Fırkası bir hükümet darbesi ile yönetime el koymuştur.

NotBabıâli baskınıyla Kâmil Paşa Hükümeti düşürülerek yerine Mahmut Şevket Paşa Hükümeti kurulmuştur.

Uyarı!İttihat ve Terakki 1918 yılına kadar ülkeyi tek başına yönetecektir. Babıâli Baskını Osmanlı Devleti’nde ilk hükümet darbesidir. Babıâli Baskını’nın sonucunda padişah değişikliği yaşanmamıştır.

Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913)

◉ Gelibolu Yarımadası dışındaki tüm Trakya, Edir-ne de dahil olmak üzere Bulgaristan’a bırakıldı.

◉ Midye-Enez hattı sınır kabul edildi.

◉ Arnavutluk ve Ege adalarının durumu Avrupalı devletlerin kararına bırakıldı.

3

Uyarı!I. Balkan Savaşı sırasında Arnavutluk bağımsı-zlığını ilan etmiştir. Arnavutluk Osmanlı Devleti’nden ayrılan son Balkan ulusudur.

NotI. Balkan Savaşı’ndan en kârlı çıkan devlet Bulgaristan olmuştur. Bu durum beraberinde II. Balkan Savaşı’nı getirmiştir.

II. Balkan Savaşı (1913)

Balkan Devletleri’nin Osmanlıdan aldıkları toprakları kendi aralarında paylaşamamaları ve Bulgaristan’ın I. Balkan Savaşı’ndan en kârlı devlet olarak çık-ması II. Balkan Savaşı’nı beraberinde getirmiştir. Bulgaristan’ın Makendonya’nın büyük bir bölümünü alıp, Batı Trakya’yı da alarak sınırlarını Ege Denizi’ne kadar ulaştırması Sırbistan ve Yunanistan’ı, rahatsız etmiştir. Daha sonra Karadağ ve Romanya’nın da ka-tılmasıyla Bulgaristan’a savaş açılmıştır.

Bulgaristan

➢ Sırbistan

➢ Yunanistan

➢ Karadağ

➢ Romanya

Notlar

P

P

I. Balkan Savaşı’nda olmayıp II. Balkan Savaşı’nda yer alan devlet Romanya’dır.Osmanlı Devleti bu karışıklıktan yararlanarak Kırklareli ve Edirne’yi geri almıştır.

Bulgaristan bütün cephelerde yenilgi alarak barış iste-mek zorunda kalmıştır.Bükreş Antlaşması (10 Ağustos 1913)Bulgaristan ile diğer Balkan devletleri Yunanistan, Sır-bıstan, Karadağ ve Romanya arasında imzalandı.Maddeleri

♦ Bulgaristan I. Balkan Savaşı sonunda aldığı Selanik, Serez ve Drama’yı Yunanistan’a bıra-kacaktır.

♦ Bulgaristan, Dobruca ve Silistre’yi Romanya’ya verecektir.

♦ Orta ve Kuzey Makedonya Sırbistan’a verile-cektir.

NotBulgaristan, Balkan Savaşları’ndan istediği sonucu alamamış olsada Ege Denizi’yle bağlantısını devam ettirmiştir. Bulgaristan’ın Ege Denizi ile bağlantısının kesilmesi iseI. Dünya Savaşı’ndan sonra imzaladığı Nöyyi Antlaşması’yladır.

Osmanlı Devleti’nin Balkan Devletleri ile İmzaladığı Antlaşmalar

İstanbul Antlaşması (29 Eylül 1913)

Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında imzalanmıştır.

◉ Meriç Nehri iki ülke arasında sınır kabul edilmiştir.

◉ Edirne, Kırklareli ve Dimetoka Osmanlılarda kaldı.

◉ Kavala ve Dedeağaç Bulgaristan’a verildi.

NotBu antlaşmadan sonra da Bulgaristan’ın Ege Denizi’yle bağlantısı devam etmiştir. Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı öncesinde, savaş esnasında Almanya’yla kara bağlantısı kurabilmek için Dimetoka’yı Bulgaristan’a bırakmıştır.

Atina Antlaşması (14 Kasım 1913)Osmanlı ile Yunanistan arasında imzalanmıştır.

◉ Ege adalarının büyük bir bölümü ve Yanya, Gi-rit, Selanik Yunanistan’a bırakılmıştır.

◉ Adaların geleceği büyük devletlerin kararına bı-rakılmıştır.

NotBüyük devletler İmroz, Bozcaada ve Meis dışındaki Ege Adalarını Yunanistan’a, Oniki Ada’yı ise İtalya’ya bırakmışlardır.

İstanbul Antlaşması (13 Mart 1914)◉ Osmanlı ile Sırbistan arasında imzalanmıştır.

Osmanlının Sırbistan ile sınırı olmadığı için Sırbistan’da kalan Türklerin hakları görüşüldü.

NotOsmanlı Devleti yukarıdaki üç antlaşmayla Balkanlarda azınlık durumuna düşen Türkler-in haklarını korumayı amaçlamıştır.

Balkan Savaşları’nın Sonuçları◉ Osmanlı Devleti, Batı Trakya, Ege Adaları (İmroz

ve Bozcaada hariç) ve Makedonya’yı kaybetti.◉ Arnavutluk, Osmanlı Devleti’nden ayrılarak ba-

ğımsızlığını ilân etmiştir.◉ İttihat ve Terakki Cemiyeti, yönetimi tamamen ele

geçirdi ve orduda ıslahata girişti.◉ Osmanlı Devleti’nin demografik (nüfus) yapısı

değişmiştir.◉ Osmanlıcılık fikir akımı büyük ölçüde önemini

kaybettiği görülmüştür.◉ Bulgaristan ve Osmanlı Devleti’nin I. Dünya

Savaşı’na girmesinde etkili olacaktır.

4

Özel Sebepler

◉ İngiltere ile Almanya arasındaki ham madde ve pazar arayışından kaynaklanan rekabetin olması

◉ Fransa’nın 1871 Sedan Savaşı’nda Almanya’ya kaptırdığı Alsas-Loren kömür havzasını geri al-mak istemesi

◉ Avusturya - Macaristan İmparatorluğuyla Rusya’nın Balkanlara hakim olma düşüncesi

◉ İtalya’nın Akdeniz’e egemen olma düşüncesi◉ Japonya’nın Asya ve Büyük Okyanus’ta yayıl-

ma amacını gütmesi◉ Romanof, Habsburg, Hohenzollern ve Honover

gibi hanedanlar arasında yanan çekişmeler◉ Rusya’nın sıcak denizlere inme ve Panislavizm

politikası

NotAvusturya-Macaristan veliahdı Franz Ferdi-nand’ın Saraybosna gezisi sırasında bir Sırp (Princip) tarafından öldürülmesi I. Dünya Savaşı’nı başlatan kıvılcım olmuştur.

I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti

Osmanlı Devleti savaş başladığında, tarafsızlığını ilân etmiş, Boğazlar’ı savaş gemilerine kapatmış, devlet borçlarını ertelendiğini açıklamış ve seferber-lik ilân etmiştir. İtilâf Devletleri de Osmanlının tarafsız kalmasını istiyorlardı. Çünkü:

İngiltere’nin Uzak Doğu’ya giden sömürge yolla-rı güvenlik altında olacaktı.

İtilaflar Rusya’ya yardım için Boğazlar’ı kullana-bileceklerdi.

Yeni cepheler açılmayacak ve savaş daha geniş alana yayılmayacaktı.

Osmanlı Devleti Trablusgarp ve Balkan Savaşları’nda Almanya’dan umduğu yardımı alamamıştı. Bu neden-le önce İngiletere’ye daha sonra da Fransa’ya ittifak teklifinde bulunmuştur. Ancak Rusya’nın tepkisinden çekinen bu devletler bu teklifi reddetmişlerdir.

İtilafların Osmanlıyla ittifak yapmamalarında; Osmanlının askeri ve ekonomik yönden zayıfla-

mış olması,

Osmanlı topraklarının itilâflarca paylaşılmak is-tenmesi,

Rusya’nın Osmanlı topraklarında tarihi emelleri olması

gibi durumlar etkili olmuştur.

UNUTMAYINIZPür

D kkatO Balkan Savaşları’yla Osmanlı Devleti Batı Trakya, Ege Adaları, Makedonya ve Arnavutluk’u kaybetmiştir.O I. Balkan Savaşı Londra Antlaşmasıyla, II. Balkan Savaşı’da Bükreş Antlaşması’yla sona ermiştir. O I. Balkan Savaşı’nda olmayıp II. Balkan Savaşı’nda olan devlet ise Romanya’dır.

I. DÜNYA SAVAŞI (1914 - 1918)

I. Cihan Harbi (Harb-i Umumi) 1914 yılında Avrupa’da başlamış, ancak dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin katılması ve diğer kıtalardaki sömürgelere de yayıl-ması nedeniyle “dünya savaşı” olarak adlandırılmıştır. 1914 yılında başlayan savaş 1918 yılında sona ermiş-tir.

Üçlü İtilâf (Anlaşma)➢ 1907’de İngiltere, Fransa ve Rusya’nın oluşturduk-

ları blok.

Daha sonra bu bloğa;• İtalya

• Sırbistan

• Japonya

• Romanya

• Belçika

• ABD

• Yunanistandevletleri de katılmıştır.Üçlü İttifak (Bağlaşma)

➢ 1882’de Almanya, İtalya ve Avusturya - Macaristan İmparatorluğunun oluşturdukları blok.

Daha sonra bu bloğa;• Osmanlı • Bulgaristan

devletleri katılmıştır.

Notİtalya I. Dünya Savaşı devam ederken İttifak bloğundan ayrılarak İtilâf bloğuna geçmiştir. Bu durum üzerinde İtilâfların İtalya’ya toprak vaadleri etkili olmuştur.

I. Dünya Savaşı’nın NedenleriGenel Sebepler

◉ Fransız İhtilâli sonucunda ortaya çıkan milliyet-çilik akımının etkisi

◉ Sanayi İnkılabı ile birlikte sömürgeciliğin hızlan-ması

◉ Ham madde ve pazar arayışının devletler arası rekabete dönüşmesi

◉ Avrupa devletleri arasında bloklaşma ve silah-lanma yarışının başlaması

5

Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni Kendi Yanında Savaşa Çekme Nedenleri

◉ Osmanlının Jeopolitik konumundan yararlan-mak istemesi

◉ Almanya’nın, İngiltere’nin sömürgeleri ile bağ-lantısını kesmek istemesi

◉ Rusya’ya yardım gitmesini engelleyerek, mütte-fikler arasındaki bağlantıyı kesmek istemesi

◉ Yeni cepheler açarak savaş yükünü hafifletmek istemesi

◉ Osmanlı halifesinin gücünü kullanmak istemesi◉ Musul-Kerkük petrollerinden yararlanmak iste-

mesiOsmanlı Devleti’nin Almanya Yanında Savaşa Ka-tılma Nedenleri

♦ Kaybettiği toprakları geri almak istemesi♦ Turan İmparatorluğu kurma fikri♦ Siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi♦ İttihat ve Terakkicilerin Alman hayranı olması♦ Kapitülasyonlar ve dış borçlardan kurtulmak is-

temesi♦ Almanyayla 2 Ağustos 1914’te gizli bir ittifak

antlaşmasının yapılmış olması

Uyarı!Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girme-sinde sömürge elde etme düşüncesi yoktur.

Osmanlı Devleti’nin Savaşa Katılmasıİngilizlerden kaçan Goben ve Breslav adlı iki Alman gemisi Osmanlı Devleti’ne sığınmış, Osmanlı bu ge-mileri satın aldığını açıklayarak gemilere Yavuz ve Midilli isimlerini vermiştir. Bu gemilerin Rusya’nın Sivastopol ve Odesa üslerini bombalaması üzerine Osmanlı Devleti savaşa girmiştir.Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesiyle,

• Yeni cepheler açılmış, savaş daha geniş alana yayılmış ve uzamıştır.

• Cihad-ı Ekber (Kutsal Cihat) ilân etmiştir.• İngiltere Kıbrıs’ı topraklarına kattığını ilân etmiştir.• İttifakların yükü azalırken, İtilâfların yükü artmıştır.

➢ Çanakkale Cephesi

➢ Irak - Musul Cephesi

➢ Hicaz - Yemen Cephesi

➢ Suriye - Filistin Cephesi

➢ Makedonya Cephesi

➢ Galiçya Cephesi

➢ Romanya Cephesi

Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler

Savunma CepheleriTaarruz CepheleriMüttefiklerine Yardım

Amacıyla Açılan Cepheler

➢ Kafkas Cephesi

➢ Kanal Cephesi

1. Kafkas (Doğu) Cephesi

Cephenin açılmasında,

• İttihatçıların Anadolu’daki Türkler ile Orta As-ya’daki Türkleri birleştirerek sınırları Hindistan’a kadar genişletmek istemesi

• Rusya’nın güneye inmesini engelleme• Kafkaslardaki bağımsızlık mücadelelerini des-

tekleme• Almanların Bakü petrollerini ele geçirmek için

Osmanlıyı kışkırtması

gibi durumlar etkili olmuştur.

♦ Enver Paşa komutasındaki Türk askerlerinin bir kısmının Sarıkamış Harekatı’nda donarak şehit olması bu cephede kesin sonuç alınması-na engel olmuştur.

♦ Ruslar Van, Bitlis, Muş, Erzurum, Erzincan ve Trabzon’u işgal etmiştir.

♦ Çanakkale Savaşı’ndan sonra burada göreve başlayan Mustafa Kemal, Muş ve Bitlis’i geri almıştır.

♦ Bu cephede Ermenilerin Ruslarla işbirliği yap-maları üzerine 1915’te “Tehcir (Göç) Kanunu” çıkarılmış ve Ermeniler Suriye’ye zorunlu göçe tabi tutulmuştur.

♦ 1917’de Rusya’da Bolşevik İhtilali’nin çıkma-sı üzerine İttifak Devletleri ile Sovyet Rusya Brest Litovsk Antlaşması’nı imzalamışlardır. Böylece Rusya savaştan çekilirken Kars, Ar-dahan ve Batum’u (Elviye-i Selase) Osmanlı Devleti’ne geri vermiştir.

Notlar

Kars, Ardahan ve Batum (Elviye-i Selase) 1878 Berlin Antlaşması’yla Osmanlının elinden çıkmıştı.

Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda ilk olarak Kafkas Cephesi’nde savaşmıştır.

2. Kanal Cephesi (Mısır-Süveyş)

♦ Osmanlı Devleti, Almanya’nın isteğiyle açtığı ve Cemal Paşa’nın komutasındaki bu cephede ba-şarılı olamamıştır.

♦ Arap halkı Osmanlıyı desteklememiş İngilizlerle işbirliği yapmıştır.

YorumBu durum ümmetçilik fikir akımının önemini kaybettiğinin kanıtıdır.

6

Cephenin açılmasında;• Osmanlının Mısır’ı İngilizlerden geri almak iste-

mesi• İngiltere’nin Uzak Doğu’daki sömürgeleriyle

bağlantısını kesme düşüncesi• Bölge halkını İngilizlere karşı kışkırtma düşüncesi

etkili olmuştur.3. Suriye – Filistin CephesiKanal Cephesi’nin devamı olan bu cephede de Os-manlı Devleti başarılı olamadı. Ancak, Mustafa Ke-mal Paşa Halep’te başarılar kazanmıştır. Mustafa Kemal Paşa bu cephede en son Yıldırım Orduları Komutanlığı yapmıştır.4. Irak CephesiCephenin açılmasında;

• İngilizlerin Musul - Kerkük ve Abadan petrolleri-ne sahip olmak istemeleri

• İngilizlerin Hint deniz yolunun güvenliğini sağla-mak istemeleri

• Rusya’ya kuzeyden yardım ulaştırma düşünceleri etkili olmuştur.

Uyarı!Osmanlı Devleti Kut’ül Âmare ve Selmanpak bölgelerinde başarılı olsa da İngilizler zamanla üstünlüğü ele geçirmişlerdir.

5. Çanakkale CephesiCephenin açılmasında;

• İstanbul ve Boğazları alarak Osmanlıyı saf dışı bırakma

• Rusya’ya askeri ve ekonomik yardım götürme• Savaşı kısa sürede bitirme• Balkan uluslarını savaşa çekme• İngiliz sömürge yollarının güvenliğini sağlama

düşünceleri etkili olmuştur.♦ İngiliz ve Fransız donanmalarının saldırısıyla

19 Şubat 1915’de denizde başlayan savaşlar 18 Mart 1915’da Osmanlının Seddülbahir ve Kumkale zaferleriyle sonuçlanmıştır.

♦ 25 Nisanda karada başlayan savaşlar Arıbur-nu, Anafartalar, Conkbayırı, Kireçtepe, Çi-mentepe zaferleriyle son bulmuştur.

Not19. Tümen Komutanı Kurmay Yarbay Mustafa Kemal, Conkbayırı’nda askeri birliklere “Size ben taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emredi-yorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler ve kuman-danlar kaim olabilir.” emrini vermiştir.

Sonuçları◉ I. Dünya Savaşı uzadı.◉ Rusya’ya yardım gönderilemedi ve Rusya’da

Bolşevik İhtilâli çıktı.

◉ İngiltere ve Fransa itibar kaybetti.◉ Türk ulusunun kendine olan güveni arttı. Milli

mücadele ruhu doğdu.◉ Bulgaristan İttifak bloğunda savaşa katıldı.

YorumAlmanya’yla Osmanlı Devleti arasında kara bağlantısı sağlanmıştır.

◉ Osmanlının zaferi ile sonuçlanan tek cephedir.◉ İstanbul’u tehdit eden tek cephedir.◉ Mustafa Kemal savaş esnasında albay, savaş

sonrasında general olmuştur.

NotÇanakkale Cephesi’nde Mustafa Kemal içte ve dışta tanınmıştır. Bu da Mustafa Kemal’in Milli Mücadele’nin lideri olmasında etkili olmuştur. Cevat (Çobanlı) Paşa 18 Mart Kahramanı olarak Çanakkale Savaşları’nda mücadele etmiştir.

6. Hicaz – Yemen CephesiOsmanlı orduları bu cephede kutsal yerleri korumak amacıyla Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanan Araplar ve İngilizlerle mücadele etmiştir.

NotBu cephede mücadeleler I. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar sürmüştür. Hicaz Cephe-si’ndeki başarılı mücadeleleri sebebiyle Fahrettin Paşa, Medine Müdafii ve Çöl Kaplanı olarak anılmıştır.

7. Galiçya, Romanya, Makedonya Cepheleri➢ Galiçya Cephesi: Avusturya-Macaristan toprakla-

rı içerisinde olan Galiçya’da Almanya, Avusturya ve Osmanlı, Ruslara karşı savaşmıştır.

➢ Makedonya Cephesi: Almanya ve Osmanlı Sırp-lara ve Fransızlara karşı savaşmıştır.

➢ Romanya Cephesi: Alman, Osmanlı ve Bulgar kuvvetleri, Romen ve Ruslara karşı savaşmıştır.

UNUTMAYINIZPür

D kkat◉ Mustafa Kemal Paşa 19. Tümen Komutanı olarak Çanakkale Cephesi’nde Anafartalar, Arıburnu ve Conkbayırı’nda sömürgeciliğe karşı başarılı mücadeleler vererek İstanbul’u işgalini engellemiştir. ◉ Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi’nde ve Irak Cephesi’ndeki Kutülamare ve Selmanpak’ta başarılı olmuştur. Ancak cephe olarak başarılı olduğu sadece Çanakkale’dir. ◉ I. Dünya Savaşı’nda bizzat Osmanlının açtığı cepheler Kanal ve Kafkas cepheleridir. Doğal olarak bu cephelerin açılış sebepleri Osmanlı açısından değer lendirilmelidir. Diğer cephelerde (savunma ve mütte- fiklerine yardım ettiği cepheler) Osmanlının mücadele etmesi bu cepheleri Osmanlının açtığının kanıtı değildir.

7

◉ İtalya’ya verilen bölgeleri Rusya’nın onayla-ması istendi. Fakat bu dönemde Rusya’da çı-kan Bolşevik İhtilali nedeniyle Rusya I. Dünya Savaşı’ndan çekilmiş, antlaşmaları ise dünya kamuoyuna açıklamıştır.

NotBolşevik İhtilâli’nden sonra Rusya savaştan çekilince gizli antlaşmalarda değişiklikler yapılmıştır. Gizli antlaşmalar dünya kamuoyu-na Rusya tarafından duyrulmuştur. Gizli antlaşmalara ilk tepki Amerika Birleşik Devletleri’nden gelmiştir.

Uyarı!Gizli antlaşmalarda Yunanistan yer almamıştır.

UNUTMAYINIZPür

D kkatGizli antlaşmalarda olmasına rağmen Mondros sonrası Anadolu’daki işgallere katılmayan devlet Rusya’dır. Ancak gizli antlaşmalarda olmamasına rağmen Mondros sonrası Anadolu’daki işgallere katılan devlet ise Yunanistan’dır.

ABD’nin Savaşa KatılmasıABD savaş öncesinde, savaşa katılma eğilimi için-de olmamıştır. Ancak, 1917 yılından itibaren İngiliz ve Fransız deniz ablukasına karşı Almanya’nın gi-riştiği denizaltı savaşı Kuzey Atlantik’te Amerikan ti-cari ve yolcu gemilerini de hedef almaya başlamış, Amerika’nın Avrupa ticaretine büyük ölçüde zarar vermiştir. Öte yandan Almanya’nın Meksika hüküme-tini ABD’ye savaş açmaya teşvik etmesi de ABD’nin I. Dünya Savaşı’na katılmasında önemli bir etken ol-muştur (2 Nisan 1917).

NotABD’nin savaşa girmesiyle, savaş İtilaflar’ın lehine kısa sürede bitmiştir.

Wilson İlkeleri (8 Ocak 1918)

ABD başkanı Woodrow Wilson, dünya barışını koru-mak adına 8 Ocak 1918 yılında on dört maddeden oluşan ilkelerini açıklamıştır. İtilaf Devletleri ABD’yi kaybetmek istemediklerinden çıkarlarına ters düşse de bu ilkeleri kabul ettiklerini bildirmişlerdir. Ama bu il-keleri kendi çıkarları doğrultusunda yorumlamışlardır.

Maddeleri

◉ Yenenler yenilenlerden toprak ve savaş tazmi-natı almayacak.

Yorumİttifak Devletleri’nin ateşkes anlaşmalarını imzalamalarında bu madde etkili olmuştur.

◉ Devletler arası antlaşmalar açık diplomasi ile yapılacak.

Osmanlı Devleti’ni Paylaşma Tasarıları (Gizli Antlaşmalar)

9 Boğazlar (İstanbul) Antlaşması 9 Londra Antlaşması 9 Sykes Picot Antlaşması 9 Mac Mahon Antlaşması 9 Petrograt Sözleşmesi 9 Saint Jean de Maurienne Antlaşması

1. 1915 Boğazlar (İstanbul) Antlaşması◉ İngiltere, Fransa, Rusya arasında yapıldı.◉ İstanbul, Boğazlar ve Marmara kıyıları Rusya’ya

verildi.2. 1915 Londra Antlaşması

◉ İngiltere, Fransa ve İtalya arasında yapıldı.◉ İtalyanların elinde bulunan On İki Ada’da bu dev-

let tam hakimiyet kazanıyordu.◉ İngiltere, Fransa ve Rusya Türkiye’nin Asya’da-

ki topraklarını kısmen veya tamamen paylaştığı takdirde İtalya’nın, Antalya bölgesinde onlara eş değer bir pay almasını kabul ediyorlardı.

◉ I. Dünya Savaşı’nda İngiltere, Fransa ve Rusya Osmanlı topraklarından bazı yerleri işgal ederse, Antalya iline yakın olan yerler yine İtalya’ya ayrı-lacaktı.

Yorumİtilâflar bu antlaşmayı İtalya’yı kendi yanlarında I. Dünya Savaşı’na çekmek için yapmışlardır.

3. 1916 Sykes Picot Antlaşması◉ İngiltere ve Fransa arasında yapıldı.◉ Adana, Suriye, Lübnan ve Antakya Fransa’ya

verildi.◉ Musul hariç Irak İngiltere’ye verildi.

4. 1916 Mac Mahon Antlaşması◉ İngilizler ve Araplar (Hicaz Emiri Şerif Hüseyin)

arasında yapıldı.◉ Suriye ve Irak dolaylarında büyük bir Arap Dev-

leti kurulması planlandı.

5. 1916 Petrograt Sözleşmesi◉ İngiltere, Fransa, Rusya arasında yapıldı.◉ Rusya’dan Sykes Picot Antlaşması’nı onayla-

ması istendi. Rusya’ya ek olarak Trabzon’a ka-dar Doğu Karadeniz kıyıları, Erzurum, Van ve Bitlis verildi.

6. 1917 Saint Jean de Maurienne Antlaşması◉ İngiltere, Fransa, İtalya arasında yapıldı.◉ Sykes Picot Antlaşması’nı kabul etmesi şartıyla

İngiltere ve Fransa, İtalya’ya Antalya’dan başka İzmir’i veriyor ve Konya’ya kadar da bir nüfuz bölgesi tanıyorlardı.

8

Milletler CemiyetininKurulmasının Kronolojisi

O Wilson İlkeleri’nde kurulması istenmiştir.

O Paris Barış Konferansı’nda kurulması kararlaştırıl- mıştır.

O 10 Ocak 1920’de kurulmuştur.

O Türkiye 18 Temmuz 1932’de Milletler Cemiyetine üye olmuştur.

MERAKLISINA

Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919)

Konferansın Toplanma Amaçları

• I. Dünya Savaşı’nda yenilen devletlerle imza-lanacak olan barış antlaşmalarının hükümlerini belirlemek.

• Osmanlı Devleti’ni paylaşmak.

• Batı Anadolu’nun durumunu görüşmek.

Yorumİngiltere, daha önce gizli antlaşmalarla İtalya’ya verilen bu bölgenin Akdeniz’de güçlü bir İtalya istemediği için tekrar görüşme konusu yapmıştır.

Yunanlılar ve Ermeniler Wilson İlkeleri’ni kendilerine dayanarak raporlar hazırlayarak konferansa sunmuşlardır. Bu raporlarla amaçları doğrultusunda uluslararası destek sağlamayı amaçlamışlardır.

Not

Sonuçları

♦ Osmanlı Devleti hariç diğer devletlerle imzala-nacak barış antlaşmalarının hükümleri belirlen-miştir.

YorumBu durum üzerinde İtilâflar’ın Osmanlıyı paylaş-makta anlaşamamaları ve Türk halkının Mondros’tan sonra gerçekleşen işgallere karşı aşırı tepki göstermesi etkili olmuştur.

♦ İtilâflar Wilson İlkeleri’nin “savaştan sonra galip devletler toprak almayacaktır.” maddesine çare olarak manda ve himaye fikrini ortaya atmışlardır.

♦ Milletler Cemiyetinin kurulması kararlaştırılmıştır.♦ İzmir ve çevresi Yunanlılara verilmiştir. İtalya bu

duruma karşı çıksa da sonuç değişmemiştir.

Yorumİtilâf Devletleri arasında ilk görüş ayrılığının yaşandığının kanıtıdır.

◉ Silahlanma azaltılacak ve karşılıklı güvence ve-rilecek.

◉ Savaş sonunda dünya barışını sağlamak için uluslararası kurul oluşturulmalıdır.

Yorum10 Ocak 1920’de Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulmuştur.

◉ Alsas Loren, Fransa’ya verilecek.

◉ Uluslararası ekonomik engeller kalkacak ve devletler arasında eşitlik sağlanacak.

Osmanlı Devleti İle İlgili Maddeler

◉ Osmanlı Devleti’nin Türk nüfusunun yoğun ol-duğu bölgelerinde, Türklere kesin egemenlik tanınacak.

YorumOsmanlının ateşkes anlaşması imzalamasında etkilidir. Yararlı Cemiyetler bu maddeyi kendilerine dayanak oluşturmuşlardır.

◉ Türk egemenliği altında yaşayan diğer milletlere kendi kendini yönetme hakkı (self determinas-yon) verilecek.

YorumBu madde Osmanlıyı milliyet esasına göre parçalamaya yöneliktir. Ayrıca azınlıkların kurmuş olduğu zararlı cemiyetler bu maddeyi kendilerine dayanak oluşturmuşlardır.

◉ Boğazlar bütün devletlerin ticaret gemilerine açık olacak.

◉ Avusturya-Macaristan İmparatorluğu içindeki halkların özerk gelişmeleri sağlancak.

◉ Romanya, Sırbistan ve Karadağ toprakları bo-şaltılacak, Balkan devletlerinin dostça ilişkiler kurmaları sağlanacak.

◉ İtalya’nın sınırları ulusal esaslara göre yeniden çizilecek.

◉ Belçika toprakları boşaltılacak ve bu devletin ulusal egemenliği yeniden kurulacak.

◉ Polonyalıların yaşadığı topraklarda bağımsız bir Polonya Devleti kurulacak.

I. Dünya Savaşı’nı Bitiren Ateşkes Anlaşmaları• Bulgaristan → Selanik Ateşkes Anlaşması (29 Eylül 1918)• Osmanlı → Mondros Ateşkes Anlaşması (30 Ekim 1918)• Avusturya → Villa Gusti Ateşkes Anlaşması (3 Kasım 1918)• Almanya → Rethondes Ateşkes Anlaşması (11 Kasım 1918)

9

♦ Doğu Trakya ve Batı Anadolu Yunanistan’a, Batı Akdeniz İtalya’ya verildi. Doğu’da bir Erme-ni devletinin kurulması kararlaştırıldı.

♦ Mondros’tan sonra İngilizler tarafından işgal edilen Urfa, Antep, Maraş ile Suriye ve Lübnan Fransa’nın, Irak ve Filistin İngiltere’nin manda-sına bırakılmıştır.

♦ Boğazların Milletler Cemiyetinin denetiminde ol-ması kararlaştırılmıştır.

NotKonferansa 32 devlet katılmıştır. ABD Monreo Doktrini’ne uyarak Avrupa siyasetin-den çekilmiştir. Yunanlılar ise 15 Mayıs 1919’da İzmir’i işgal etmişlerdir.

İtilâf Devletleri’nin anlaşmazlığa düştüğü yerlere;◉ Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919)◉ Londra Konferansı (23 Şubat-12 Mart 1921)◉ Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921)gibi gelişmeler örnek verilebilir. Monroe Doktrini (1823) Monroe Doktrini’ne göre “Amerika Amerikalılarındır.” Ayrıca Amerika’nın kendi kabuğuna çekilerek Avrupa işleriyle ilgilenemeyeceği ve Avrupa’nın işlerine karışmayacağı anlamına da gelmektedir. Kısaca kendi içinde güçlenme, Avrupa’daki gelişmelerden uzak durmak olarak da yorumlanabilir.

MERAKLISINA

I. Dünya Savaşı’nı Bitiren Antlaşmalar

Brest - Litovsk Antlaşması (3 Mart 1918)

Sovyet Rusya ile İttifak Devletleri arasında imzalan-mıştır.

Özellikleri◉ Sovyet Rusya İtilâf Devletleri’nden ayrılarak sa-

vaştan çekilmiştir.

◉ Kars, Ardahan ve Batum Osmanlı Devleti’ne geri verilecektir.

Versailles (Versay) Antlaşması (28 Haziran 1919)

Almanya ile İtilâf Devletleri arasında imzalanmıştır.

Özellikleri

◉ Alsas Loren Fransa’ya verilmiştir.◉ Alman Sömürgeleri İtilâf Devletleri’nce paylaşıl-

mıştır.◉ Polonya’ya (yeniden kurulan) toprak verilmiştir.◉ Ekonomik ve askeri kısıtlamalara uğratılmıştır.◉ Almanya’nın Avusturya ile birleşmesi yasaklan-

mıştır.

St. Germain (Sen Cermen) Antlaşması (10 Eylül 1919)Avusturya ile İtilâf Devletleri arasında imzalanmıştır.

Özellikleri

◉ Avusturya - Macaristan İmparatorluğu ayrılarak iki yeni devlet haline getirilmiştir.

◉ Yugoslavya ve Çekoslavakya bu devletin top-rakları üzerinde kurulmuştur.

◉ Polonya’ya toprak verilmiştir.◉ Ekonomik ve askerî kısıtlamalara uğratılmıştır.

Neuilly (Nöyyi) Antlaşması (27 Kasım 1919)Bulgaristan ile İtilâf Devletleri arasında imzalanmıştır.

Özellikleri

◉ Makedonya’yı Yugoslavya’ya bırakmıştır. ◉ Batı Trakya’yı Yunanistan’a bırakmıştır. Böylece

Bulgaristan’ın Ege Denizi ile bağlantısı kesildi.◉ Askeri ve ekonomik kısıtlamalara uğratılmıştır.

Trianon (Triyanon) Antlaşması (4 Haziran 1920)Macaristan ile İtilâf Devletleri arasında imzalanmıştır.

Özellikleri

◉ Macaristan topraklarının büyük kısmını Çekosla-vakya, Romanya ve Yugoslavya’ya bırakmıştır.

◉ Askerî ve ekonomik kısıtlamalara uğratılmıştır.◉ Avusturya ile birleşmesi yasaklanmıştır.

Sevres (Sevr) Antlaşması (10 Ağustos 1920)Osmanlı Devleti ile İtilâf Devletleri arasında imzalan-mıştır.

Özellikleri

◉ Güneydoğu Anadolu, Çukurova ve Suriye Fransa’ya bırakılacaktı.

◉ Arabistan ve Irak İngiltere’ye bırakılacaktı.◉ Güneybatı Anadolu İtalyanların egemenliğine

bırakılacaktı.◉ Doğu Trakya ve Batı Anadolu, Yunanistan’a bı-

rakılacaktı.◉ Oniki Ada İtalya’ya, diğer Ege Adaları

Yunanistan’a verilecekti.◉ Kapitülasyonlar yeniden uygulamaya konacaktı.◉ İstanbul ve Boğazlar İtilâf Devletleri’nin yöneti-

mine bırakılacaktı.◉ Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da iki devlet kuru-

lacaktı.◉ Osmanlı ordusu dağıtılarak sayısı sınırlandırıla-

cak ve silahlarına el konulacaktı.

◉ Osmanlı maliyesinin denetimi İtilaflara bırakıla-cak.