güncel gastroenteroloji 13/2

65

Gastrointestinal EndoskopiHemşireleri DerneğininTürkiye’de Kuruluşu

Sağlık hizmetleri, hekim başta olmak üzere tüm sağlıkçalışanlarının birlikte üretip insana sunduğu hizmettir.Bu hizmet insana verildiği için en üst düzeyde ve ku-

sursuz olması gerekir. Mükemmel bir hizmet sunumu içinöncelikle sağlık çalışanlarının belli bir disiplin ve uyum için-de çalışmaları gerekir. Tıp hizmetlerinin bilimsel ve akılcı biryaklaşımla üretilmesi gerektiği için sürekli eğitimin yaşamsalönemi vardır.

Hemşire, sağlığın korunması geliştirilmesi yanı sıra hastalık-ların önlenmesi ve tedavisinde görev alır. Hemşire hastaları-nın bireysel özelliklerini göz önünde tutarak onların fiziksel,psikolojik, manevi sağıltımına katkıda bulunmakla görevlidir.

Hemşire toplumsal gelişim ve değişimleri izlemenin yanı sıramesleği ile ilgili bilimsel gelişmeleride izlemek mecburiyetin-dedir. Hemşirelik mesleğinde bilgi ve becerinin güncelleşti-rilmesi zorunluluğu vardır. Bu nedenle çalıştıkları kurumla-rın ve gönüllü mesleki örgütlerin yaşam boyu devam edecekeğitim programları hazırlamaları gerekmektedir.

Sağlık hizmetine gereksinimi olanlara verilecek hizmetlerdebireye en yakın sağlık elemanı hemşiredir. Bu nedenle hem-şireye ve onun mesleğine sağlık çalışanları kadar toplumunda sevgi ve saygı göstermesi gerekir. Hemşire, hastaya en ya-kın sağlık elemanı olması nedeniyle hizmetlerin uyum içindedüzenlenmesini sağlamak yanı sıra hizmetin üst düzeyde ve-rilmesi için gereken önlem ve tedbirlerin alınmasından so-rumludur.

Sağlık hizmetlerinin üretim ve sunumunda sağlık çalışanlarıbirbirine hesap sorma, hesap verme sorumluluğundadırlar.Doğadaki değişimin yanı sıra düşüncelerimiz de zaman için-de değişebilmektedir. Yeni bir dünyada yaşadığımız açıkçagörülmektedir, bunu görmemeye çalışmak tehlikeli olabilir.

Hemşire kendisinden beklenen görevlerin ve hizmetlerin bü-tünlüğünü sağlamak için içinde çalıştığı sağlık kurumununfelsefesini, hedeflerini ve standartlarını, politikalarını ilke vekurallarını bilmek ve o doğrultuda çalışmak zorundadır.

Kurumda araç, gereç ve malzemelerin yerinde, doğru ve eko-nomik kullanılmasını sağlamak hemşirenin kuruma karşı so-rumluluklarındandır. Hemşire topluma iyi hizmet verebil-mek için beden ve ruh sağlığını korumalıdır. Aynı zamandabilgi ve yeteneklerini de sürekli geliştirmelidir. Hemşire ken-dine olan güven duygusunu geliştirmek için mesleği ile ilgiligelişmeleri izlemeli ve uygulamaya geçirilmesine de gayretetmelidir.

Hemşire hastanın yasal haklarını kullanmasına da destek ol-malıdır. Hemşire hasta haklarına sağlık çalışanlarının saygılıolması konusunda duyarlı olmalıdır. Hastanın yalnızlığını gi-deren kişi hemşiredir. Hasta, hasta yakınları ve sağlık çalışan-ları birbirlerine karşı sevgi ve saygı göstermelidirler.

Son yüzyılda tıp bilimi ve ilgili teknolojilerdeki ilerlemeler tıphizmeti üreten kişilerin sürekli eğitim içinde olmasını zorun-lu hale getirmiştir. Bu nedenle tıpta öncülük yapan batı ülke-

66

lerinde sağlık kurumları hekimlerin yanı sıra hemşire ve di-ğer yardımcı personelin de sürekli eğitimini düzenlemekleyükümlü hale gelmişlerdir. Sağlık kurumlarının düzenledik-leri eğitim programları yanı sıra gönüllü mesleki kuruluşlarda konuyla ilgili çalışmaları yapmaktadırlar. Özellikle İkinciDünya Savaşı’ndan sonra tıp alanında faaliyet gösteren gö-nüllü kuruluşlar bölgesel, ulusal, uluslar arası boyutlarda ör-gütlenerek teorik ve uygulamalı bilimsel toplantılar düzenle-mektedirler.

Bende konuyla ilgili düşüncelerin oluşması bir tesadüfe bağ-lıdır. Gastroenteroloji hemşire ve yardımcıları derneği konu-sunda bilgim olmasına rağmen konuyla ilgili çalışmayı hiç dü-şünmüyordum. Çünkü okumuş, bilge olduğunu söyleyenlerdiyarında ne yapmak istersen sorun vardı. 1990’lı yılların ba-şında Boston-Amerika’da katıldığım bir kongrede sigara iç-mek için dışarı çıktığımda (o zamanlar sigara bensiz olsa daben onsuz olamıyordum) biraz da farklı toplantı salonlarınagireyim dedim. Bir salona girdim, ortalık karanlık, toplantıda-ki konuşmalar güzel, fakat klasik konuşmalar olduğunu gör-düm. Işıklar yanınca dinleyicilerin çoğunun ya da tama yakı-nının bayan olduğunu gördüm. Meğerse ben hemşirelerinoturumuna katılmışım. Konuşmalardan ve tartışmalardan et-kilendim. O zaman hemen bu konuda bir şeyler yapmanınzamanı gelmiş diye düşündüm. Daha sonra Avrupa’da daGastroenteroloji Hemşireleri ve Yardımcıları Derneği’nintoplantılarını izledim. Nihayet 1996’da Avrasya Derneği yanısıra Gastrointestinal Endoskopi Hemşire ve TeknisyenleriDerneği’ni de kurmamız gerektiğine karar verdik. 1996 be-nim aşırı heyecan yüklü olduğum bir yıldır. Yıllarca sürenkurgulardan sonra eyleme geçerek işler başarılabilir. Bu kez

de bu işi yapmamız gerektiğini Burhan Şahin’le paylaştım.Her zaman olduğu gibi yaklaşımı olumlu oldu ve harekatıbaşlattım.

Ankara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Yüksek Okulu’nda mü-dürlük yaptığım dönemde de hemşirelik okulunda son yıldaöğrencilerin bir uzmanlık dalında bilgi ve becerilerini yoğun-laştırmalarını savunsam da akademik ortamda yandaş bula-madım. Çünkü tüm köşeleri tutucular ele geçirmişti. Artık ya-pılacak işlerin uzmanlık dernekleri aracılığı ile gerçekleşme-sine çalışmak gerekti. Bunun için de ilk yapılacak iş uzmanlıkhemşire derneği kurmaktı. Çevremizdeki tutucuların bana“bunları da başımıza sorun yapacaksın” dedikleri hala kula-ğımda yankılanmaktadır. Fakat ok yaydan çıkmış, hedefiniaramaktadır. Düşünce yola koyulmuş, o da hedefe gitmekte-dir. Engeller aşılacak ve hedefe varılacaktır.

Gastrointestinal Endoskopi Hemşireleri ve TeknisyenleriDerneği 9 Temmuz 1996’da resmen kuruldu. İlk başkanıHemşire Nuray Karagülle oldu. Derneğin yönetim kuruluüyeliklerine de Gülnur Şanöver, Şennur Berber, Mehtap Öz-doğan, Fatma Ayvaz, Birsen Temel, Kıymet Yıldırım seçildiler.Böylece Türkiye’de bir ilk geçekleşmiş oldu. Bir şeyi yaşamageçirmek değil, onu yaşatmanın ne denli zor olduğunu bizimgibi hemşirelerimiz de anlayacaktı. Onlara tüm deneyimleri-mizi aktarmak yanı sıra bu işlerin bu ülkede ne denli zor ol-duğunu da öğrettik. Bu işin gönüllülük esasına dayandığını,gönül verenlere engel olunmamasını, bu işi kendi aşı ve işiiçin düşünenlere de fırsat verilmemesini söyledik. Emeğesaygı göstererek, birbirlerine kenetlenerek mesleklerini yü-celtebileceklerini öğrenmeleri gerektiğini anlayacaklarını ifa-

HAZİRAN 2009

GG 67

de ettik. Başkan olmanın değil bir şeyler yapmalarının dahaönemli olduğunu öğretmeye çalıştık. Çünkü onlarda da işyapmanın değil laf etmenin ve başkan olma isteğinin nedenolduğu hastalığın ilk belirtilerini gözlemlemekteydik.

Gelecekte ortaya çıkabilecek yıkıcı isyan hareketlerini önle-mek için 20-12-1996 günü yapılan yönetim kurulu toplantı-sında özellikle şu kararların alınmasını sağladık.

1) Derneğin kurulmasına katkısı olan Prof. Dr. Ali Özden,Doç. Dr. Burhan Şahin, Prof. Dr. Selahattin Ünal, Doç. Dr.Bahri Ateş’in onursal üye olmalarına,

2) Türk Gastroenteroloji Derneği ile işbirliği yaparak ulusalkongrelerde kurs ve toplantı düzenlenmesine karar aldırıldı.

Bu derneğimizin daha sonraki başkan ve yönetim kurullarıda özellikle Türk Gastroenteroloji Derneği ile olan işbirliğineözen gösterdiler. Türk Gastroenteroloji Derneği şemsiyesi al-tında faaliyet göstermekten onur duydular, ayrılıkçı bir tavırasla takınmadılar.

Türk Gastroenteroloji Derneği’nin ulusal gücünü yıpratmayaçalışanlar bu derneğimizin de TGD ile işbirliğini bozmaya ça-lışsalar da başarılı olamadılar. Bu derneğimizin bazı üyeleribaşkanlık sevdasına tutularak derneğin huzurunu kaçırmayaçalışsalar da onlara fırsat vermediler. Gastrointestinal Endos-kopi Hemşireleri ve Teknisyenleri Derneği’nin kuruluş felse-fesine sadık kalan, bu derneğin yöneticilerine ve üyelerineşükranlarımı sunuyorum.

İlaç ve teknoloji firmalarının hemşirelerin bilgi ve becerileri-ni arttırmak konusundaki çabalarına yeterli destek olmama-larını anlamak mümkün değildir. Bu konuda ülkemizde sağ-lık sorunlarını çözmekle yükümlü bakanlığın olumsuz yakla-şımının etkisi olduğunu düşünmekteyim.

Sağlık Bakanlığı hemşirelik mesleğini bilim ve teknoloji ilebeslenen bir meslek olarak görmemektedir. Bu nedenle dehemşirelerin bilgi ve görgülerini geliştirmek için bilimselkongrelere katılımını desteklememektedir. Bu yaklaşımlarakarşı hemşirelerimizden çoğu kendi maddi olanaklarını zor-layarak onurla kongrelere katılmaktadırlar.

Günümüzde bilim ve teknolojideki gelişim yeni uzmanlıkdallarının gündeme gelmesini zorunlu hale getirmektedir.Bu gelişime direnmenin de mantığı yoktur. Özellikle tekno-lojideki dev adımlarla ilerleyen gelişme, tıp hizmetlerininüretilmesinde hemşire ve teknisyenlerin önemini arttırmıştır.

Bilim ve teknolojinin gastroenterolojide tanı ve tedavide kul-lanılmak üzere sunduğu yeni ürünlerin uygulanmasında dabilgi ve beceri ile donanımlı hale getirilmiş hemşirelere ihti-yaç vardır. Bu gelişimler hem gastroenteroloji klinik hemşire-liğinde hem de endoskopi hemşireliğinde önemli açılımlarınyaşanmasına yol açmıştır.

Bu doğal gelişim nedeniyle biz de Endoskopi Hemşireleri veTeknisyenleri Derneği yanı sıra Gastroenteroloji Klinik Hem-şirelerinin de bilgi ve becerilerinin arttırılmasına katkıda bu-lunmak için 08-01-2001 tarihinde Gastroenteroloji Hemşire-leri Derneği’nin kurulmasına öncülük ettik. Böylece Gastro-enteroloji Hemşireliği anlayışının ülkemizde de yaşama geçi-rilmesi sağlanmış oldu. Bu derneğimiz de TGD şemsiyesi al-tında 08-01-2001 tarihinde faaliyete başlamıştır.

Bu derneğin ilk başkanı Fatma Özel olmuştur. İlk yönetim ku-rulunda Fatma Gökçe, Birsen Temel, Dilek Büyükkaya, LeylaBaykal görev almışlardı.

Bugün Gastrointestinal Endoskopi Hemşireleri ve Teknisyen-leri Derneği ile Gastroenteroloji Hemşireleri Derneği iç içe, elele TGD şemsiyesi altında başarı ile çalışmaktadırlar. Bu der-neklerin kurulması gastroenterolojide hizmetlerin üretilme-sinde, sunumunda standardı yükseltmesi yanı sıra tanı ve te-davide çağcıl bir yaklaşımın da yaşanmasını sağlamıştır. Kısazamanda başarıya katkısı ve ekonomik etkinliği görülmüştür.

Hemşirelik konusunda, uzmanlık dernekleri konusunda yurt-dışında da birçok ülkede ulusal ve uluslar arası boyutlu çalış-malar yapılmıştır. Amerika Birleşik Devletleri birçok konudaolduğu gibi bu konuda da uzmanlaşmanın önemini ilk kavra-yan ülkedir. Marna L. Schirmer 1969 yılında New York’da “TheSociety of Gastroenterology Nurses and Associates” (SGNA)’yıkurmuştur. Bu dernek profesyonel bir organizasyon olarakkurulmuştur. Eğitim, araştırma yanı sıra üyelerinin mesleki be-cerilerinin de gelişimine katkıda bulunmayı amaçlayan bir ku-ruluş olarak faaliyet göstermesi planlanmıştır. O zamanlarMarna L. Schirmer New York, Mount Sinai Hospital MedicalCenter’da çalışıyordu.

O tarihlerde kullanılan teknolojilerden gastrocamera, Hirs-howite esophagoscope, rijit sigmoidoscope, daha sonra fle-xible gastroskop, kolonoskopun kullanımında Marna gastro-enterologlara yardım ediyordu. Marna 1969’da Gastroentero-loji Hemşireleri ve Yardımcıları Derneği’ni (SGNA) kurduk-tan sonra 1970-71’de ASGE toplantılarına katılarak toplantıya

68 HAZİRAN 2009

katılan hekimlerden birlikte çalıştıkları hemşirelerin isim veadreslerini toplar. Böylece onlarla yazışarak üye olmalarınısağlar. Üye sayısını arttırmak için büyük uğraş verir. Yıl 1973ASGE Başkanı Dr. H. Worth Boyce, San Francisco’da yapıla-cak yıllık kongrede SGNA’ya faaliyetleri için bir toplantı salo-nu verir. Bu toplantıya 90 kişi katılır. İlk işleri isim değişikliğiyapmak olur.

SGNA’nın adı Society of Gastrointestinal Assistant (SGA) olur.SGA journal 1977’de yayına başlar. On iki yıl sonra 1989’daSGA’nın adı “The Society of Gastroenterology Nurses and As-sociates” (SGNA) olarak değiştirilir. Derginin ismi de “Gastro-enterology Nursing” olur.

Avrupa’da da konuyla ilgili çalışmalar çok eski olmakla birlik-te, Avrupa ülkeleri arasında konu ile ilgili bir dernek kurmakilk kez 1994 yılında yapılan UEGW’de Endoskopi Hemşirele-ri ile ilgili toplantıda gündeme gelmiştir. Oslo’da (Norveç)endoskopi hemşireleri toplantısında Avrupa çapında bir ku-ruluşun oluşturulmasına karar verilmiş ve 1995’de Berlin’de“The European Society of Gastroenterology and EndoscopyNurses and Associates” ESGENA kuruldu. Bugün ESGE-NA’nın 40 ülkeden yaklaşık 7000 kadar üyesi vardır. 1996’daParis’te ESGENA ilk seçimini gerçekleştirerek yönetim kadro-larını oluşturmuştu.

ESGENA, “European Society of Gastrointestinal Endoscopy”(ESGE) ve “World Organisation of Digestive Endoscopy”

(OMED), UEGW (United European Gastroenterology Week)ile sıkı bir iş birliği içindedir.

Ulusal Gastroenteroloji Endoskopi Hemşireleri ve Yardımcı-ları Dernekleri zaman içinde bir araya gelerek uluslar arasıorganizasyonları, dernekleri gerçekleştirmişlerdir. SIGNEA“The Society of International Gastroenterological Nurses andEndoscopy Associates” profesyonel bir kuruluş olarak1980’lerden bu yana faaliyetlerini sürdürmektedir.

Artık 2009’dan itibaren bilim çevreleri ve Sağlık Bakanlığı çev-releri sağlık hizmetlerinin bir ekip tarafından sunulduğunu,bu ekipte hemşire ve yardımcı personelin de yaşamsal önem-de yeri olduğunu anlamalıdırlar. Biz bu iki derneğin kurulma-sı için elimizden geleni yaptık. Bu dernekleri yaşatmak onla-rın görevi. Dernekler kişilerin basit kaprislerinden dahaönemlidir. Hemşire arkadaşlarımızın derneklerinin gelişimi-ne katkılarının devam edeceğine ve büyük başarılara imzaatacaklarına inancımız tamdır.

Bundan böyle bu derneklerimizin uluslar arası kardeş kuru-luşlara üye olması için çaba göstermek gerekmektedir.

Saygılarımla

Prof. Dr. Ali ÖZDEN

02.02.2009

EESSKK‹‹ HH‹‹NNDD‹‹SSTTAANN

Bhagavata Purana’dan Kral Parikflit ve Riflis (1575), dini ve ahlaki kanunlar›n dayand›¤› eski iplikleri tart›fl›rken gösterilmifl. Hint dinleri,maneviyata maddiyattan daha çok önem verdi¤inden, mant›¤a dayal›, laik bir t›p sisteminin geliflmesini sa¤lam›flt›r. Cleveland Museum of Art