Click here to load reader
Upload
romeo
View
360
Download
72
Embed Size (px)
Citation preview
REBUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI: “ALEKSANDËR MOISIU”
FAKULTETI I STUDIMEVE PROFESIONALE
DEPARTAMENTI I MJEKËSISË
MASTER PROFESIONAL:INFERMIERISTIKË KIRURGJIKALE
FRAKTURAT E EKSTREMITETEVE TË
POSHTME, KUJDESI INFERMIEROR
Punoi: Udhёheqёsi:
Suada Çerma M.PH,M.Sc Indrit Bimi
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 1 -
PËRMBAJTJA
1.Hyrje …….………………………………………………………….............2
KAPITULLI I FRAKTURAT
1.1 Historia e menaxhimit te frakturave…………………………………………...3
1.2 Cfare jane frakturat…….….……………………………..…………………….5
1.3 Epidemiologjia…………………………………………………………………5
1.4 Klasifikimi………………………………………………………………..........6
1.5 Manifestimet klinike…………………………………………………………...7
1.6 Trajtimi I frakturave…………………………………………….……………..8
KAPITULLI II FIZIOLOGJIA E SHERIMIT TE KOCKAVE
2.1 Stadet e sherimit kockor……………………………………………………….11
2.2 Mosngjitja e kockave………………………………………………………….13
2.3 Faktoret qe ndikojne ne sherimin e kockave………………………………….14
2.4 Koha e sherimit te frakturave………………………………………….……...14
KAPITULLI III FRAKTURAT E EKSTREMITETEVE TE POSHTME
3.1 Frakturat e femurit
3.1.1 Frakturat e skajit tё sipёrm femoral………………………………………16
3.1.2 Frakturat e diafizёs femorale…………………………………………….22
3.1.3 Frakturat suprakondilare…………………………………………………..22
3.2 Frakturat e patelёs……………………………………………………………...25
3.3 Frakturat e kёrcirit……………………………………………………..............26
3.3 Frakturat e kёmbёs…………………………………………………………….28
3.4 Frakturat e stresit………………………………………………………………32
KAPITULLI IV KUJDESI INFERMIEROR
4.1 Kujdesi infermieror nё frakturat e ekstremiteteve te poshtme………………….33
4.2 Komplikacionet e frakturave,kujdesi…………………………………………...42
4.3 Kujdesi preoperator………………………………………………………….….43
4.4 Kujdesi postoperator…………………………………………………………….46
4.5 Traksioni,kujdesi infermieror…………………………………………………...51
4.6 Kujdesi infermieror tek nje pacient me gips ne ekstremitete……………….......55
KAPITULLI V METODOLOGJIA E STUDIMIT STATISTIKOR
5.1 Qellimi I studimit dhe objektivat………………………………………………..57
5.2 Materiali dhe metoda…………………………………………………………....58
KAPITULLI VI REZULTATE&DISKUTIME………………………………….59
KAPITULLI VII KONKLUZIONE………………………………………………71
Abstrakti……………………………………………………………………………...73
Bibliografia…………………………………………………………………..............74
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 2 -
HYRJE
Traumat nga frakturat janё pjesё e politraumave dhe si e tillё historia e tyre ёshtё e
lidhur me shёrbimet e emergjencёs.Frakturat e ekstremiteteve tё poshtme janё mё tё
zakonshme dhe mё tё shpeshta .Shpesh janё tё shoqёruar me morbitet tё lartё dhe
hospitalizim tё zgjatur ndaj ёshtё e rendёsishme tё kuptuarit e traumёs sё
ekstremiteteve tё poshtme.
Nё fillim jepen disa koncepte teorike lidhur me frakturat,klasifikimin,kohёn e shёrimit
tё kockave dhe faktorёt qё ndikojnё nё shёrimin e tyre.
Nё pjesёn e dytё jepet njё pёrshkrim I frakturave tё ekstremiteteve tё poshtme.
Qёllimi ёshtё evidentimi I shkaqeve mё tё shpeshta tё kёtyre frakturave,principet e
menaxhimit dhe prognoza e tyre.
Nё pjesёn e fundit tё punimit jepet kujdesi infermieror,studime dhe tё dhёna lidhur nё
5 vitet e fundit nё klinikёn e:”Ortopedisё dhe Traumatologjisё” tё Spitalit Rajonal
Durrёs.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 3 -
KAPITULLI I
FRAKTURAT
1.1 Historia e menaxhimit te frakturave
Njerёzit asnjeherё nuk kanё qenё imun ndaj dёmtimit.Ndёrsa teknologjia
pёrparon,ashtu ndodh edhe me frekuencёn e dёmtimeve traumatike dhe pёrmirёsimin
e aftёsive tё kirurgjisё.Forcat qё shkaktojnё fraktura shkaktojnё dёmtim tё kockave si
edhe tё indeve tё buta qё rezulton nё njё pёrgjigje inflamatore nё zonёn e
dёmtimit.Praktika e trajtimit tё frakturave nuk ishte e panjohur edhe nё kohёt
primitive.Tё dhёnat mё tё hershme pёr trajtimin e tyre vijnё nga ёgjipti qё nё vitёt 300
p.ё.s.Mjekёt ishin familjarё me pёrdorimin e imobilizimit tё jashtёm tё pёrbёrё nga
copa druri pёr tё trajtuar frakturat. Hipokrati dhe Celsius I pёrshkruajnё kёto metoda
me detaje.Kirurgёt arabё nё vitet 800 pas krishtit pёrdornin pёrzierje tё miellit tё
bardhё me veze,pёrzierje me akacie,argjile,e pёrzier me tё bardhёn e vezёs ose e
bardhё e vezёs me gёlqere.Kjo pёrzierje vendosej rreth kёmbёs sё demtuar pёr ta
imobilizuar atё.Kjo teknike u importua ne Europe rreth shek 18.Me 1876 kirurgu
hollandez Antonio Mathijsen e pёrpunoi kёtё teknikё duke futur gips-allcinё nё vend
tё vezёs dhe miellit dhe u quajt “plaster I Parisit”.Deri 150 vjet mё parё njё frakturё e
hapur ishte sinonim I vdekjes.Nё kёtё rast bёhej amputimi I menjёhershёm i
kёmbёs.Amputimi nё vetvete pёrbёnte njё mortalitet tё lartё nga hemoragjia apo
septicemia.Gjate luftes Franko Prusiane 1870,% e vdekjeve nga frakturat e hapura
shkonte deri ne 41%.Ne kete kohe me punen e Pasteur,Koch,Lister filloi te kuptohej
infeksioni dhe kontaminimi bakterial ndaj filloi te perdorej mjekimi I plageve te
hapura dhe ne kete menyre dhe trajtimi I frakturave te hapura.Teknikat e hershme te
fiksimit intern te ekstremitetit te demtuar u pёrdorёn rreth 1770 nga kirurgё
franceze,nga Cucel dhe Rigaud ne 1850 dhe Hansmann n 1886.Albin Lambotte quhet
sot babai I fixacionit intern.Ai shpiku dhe beri instrumente te reja kirurgjikale per te
zhvilluar kete teknike.Kirurgu W.Lane,zhvilloi teknikat antiseptike pёr kёtё
qёllim.Sherman me 1926,perdori per here te pare disa vida nё vend tё njё pёr tё
fiksuar copat e kockave tё thyera tё ekstremiteteve.Kjo metodё e quajtur osteosinteze
kishte si qellim :imobilizimin aktiv tё artikulacioneve,restaurimin e plotё anatomik tё
kockёs nё formёn origjinale tё saj.Robert Danis(1880-1969)duhet cilёsuar si babai I
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 4 -
osteosintezes moderne. Sot ka teknika tё reja tё pёrdorura pёr reponimin e frakturave
tё cilat kanё bёrё tё mundur uljen e vdekshmerisё,pёrmiresimin e mobilitetit dhe
pёrmiresimin e kualitetit tё jetёs.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 5 -
1.2 Frakturat
Fraktura ёshtё njё ndёrprerje e plotё ose e pjesёshme e vazhdimёsise sё kockёs.Ndodh
atёherё kur kocka ёshtё subject I njё force tё ushtruar mbi tё dhe stresi i ushtruar
ёshtё mё I madh se sa ajo mund tё absorvojё.Shfaqen si pasojё e rrёzimeve ,goditjeve,
aksidenteve.Gjithsesi frakturat mund tё shfaqen gjatё njё aktiviteti normal ose pas njё
dёmtimi minimal nё rastet kur kockat vuajnё si rrjedhojё e ndonjё sёmundjeje si
kanceri metastatik apo osteoporoza.Kjo njihet ndryshe dhe si frakturё
patologjike.Pёrvec dёmtimit tё kockave mund tё pёrfshihen dhe struktura tё tjera qё
rezultojnё nё edeme tё indeve tё buta,hemoragji nё muskuj dhe artikulacione,rupturё
tё tendinave, dislokacione, luksacione,dёmtim tё nervave dhe enёve tё gjakut.
1.3 Epidemiologjia:
Frakturat janё tё zakonshme gjatё jetёs.Tipi I frakturёs ёshtё specifik nё njё grup
moshe psh:frakturat tek neonatet mund tё shkaktohen nga dёmtimet gjate
lindjes.Fёmijet zakonisht kanё fraktura tё humerusit,klavikulёs,femurit dhe tibias qё
shkaktohen nga rrёzimet.Nё pergjithёsi nё shumicёn e rasteve tё aksidenteve tё
rёnda,deri nё 85% tё tyre,ndeshen tё shoqёruara me lёndime tё aparatit lokomotor dhe
tё mё shumё se njё kocke. Ndёrsa vetёm nё 15% tё rasteve ato lokalizohen nё njё
kockё tё vetme.Tek burrat,frekuenca e frakturave ёshtё mё e madhe nё dekadёn e dytё
dhe tё tretё tё moshёs,e cila ёshtё njё moshё e jetёs intensive tё punёs dhe aktivitetit
fizik tё theksuar.Ndёrsa tek gratё frekuenca e tyre,nё kёtё moshё ёshte e ulёt,ndonёse
nё moshёn 45-50 vjec,kjo rritet nё mёnyrё tё ndjeshme dhe bёhen mё tё larta se sa tek
burrat tё sё njёjtёs moshe.Frakturat e kockave tё vogla tё kёmbёs,apo tubular si
femuri,tibia janё predominuese tek adoleshentёt gjё qё lidhet me aktivitetin fizik dhe
sportiv.E kundёrta ndodh mbi moshёn 50 vjec,tek tё cilёt ndeshen mё shpesh frakturat
e skajit tё sipёrm femoral,fraktura te qafёs sё humerusit,tё fundit distal tё radiusit.kёto
fraktura prekin mё tepёr gratё,tek tё cilat si rezultat I menopauzёs,fenomeni I
osteoporozёs zhvillohet sё tepёrmi dhe bёhet faktor favorizues pёr to. Personat mё tё
riskuar nga frakturat janё personat qё merren me aktivitete sportive,alkoliket kur
ngasin makinёn,personat qё nuk zbatojnё rregullat e qarkullimit rrugor,pacientёt me
ca tё kockave,tё moshuarit.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 6 -
1.4Klasifikimi sipas llojeve tё frakturave
Frakturё e plotё,pёrfshin ato raste kur kocka ndahet plotёsisht nё dy pjesё.
Frakture e pjesёshme,kёtu ndodh dёmtim I pjesёshёm I kockёs por pa e ndarё
atё.
Frakturё e mbyllur,kocka eshte e thyer kurse lekura eshte e pademutar
Frakturё e hapur ose e pёrbёrё,kocka ёshtё dёmtuar duke dёmtuar
njёkohёsisht edhe lёkurёn dhe membranat mukozale.Frakturat e hapura janё
tё gradёs sё parё (plage e paster <1cm),te grades se dyte(plage me e madhe
pa demtim te indeve te buta) dhe te grades se trete(me demtim te indeve te
buta)
Frakturё pa nderprerje,ne kete rast kocka eshte demtuar,ndersa fragmentet
kockore qendrojne ne pozicionin e tyre normal
Frakturё me nderprerje,perfshin ato raste kur kocka eshte demtuar,duke ndare
fragmented kockore
Frakturё kominutive,kocka eshte shpёrbёrё nё shumё pjesё tё tjera.
Fig1.1-frakture e pjesёshme Fig1.2-frakturё e plotё
Fig1.3-a)frakturё e hapur b)frakturё e mbyllur
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 7 -
Klasifikimi sipas linjёs sё frakturёs
Greenstick,eshte thyer vetem nje ane e kockes(haset me shume tek femijet e vegjel)
Transverse.thyhet kocka mespermes
Oblike. Një thyerje ku vija e thyerjes shkon pjerrët me aksin e kockave.
Spirale.Eshtё e zakonshme nё ndrydhjet e gjymtyrёs
Fig1.4—llojet e zakonshme tё
frakturave.a)transverse,b)spirale),c)oblike,d)komunitive, e)segmentare
1.5
Manifestimet klinike te frakturave jane: ---
Dhimbja.Eshte shenje esenciale e fraktures e cila ndodh ne vendin e
fraktures.Dhimbja mund te jete e forte ne frakturat e perbera kur kemi demtim te
indeve dhe organeve.Ajo eshte e vazhdueshme dhe rritet ne intensitet deri kur ndodh
imobilizimi -Humbje e funksionit te anes se demuar
-Edeme.Zakonisht ndodh ne vendin e fraktures.
-Nje deformim I dukshem I anes se demtuar,krahasuar me ekstremitetin tjeter te
paprekur.
-Shfaqja e krepituseve qe ndjehen nga zhurma e fragmenteve kockore.
-Lekure e ngrohte ne prekje,kjo perreth zones se demtuar,gje qe vjen si rezultat I
shtimit te fluksit te gjakut ne ate zone.
-Humbje e sensacionit ose dhe paralize nё pjesen distale tё zonёs sё prekur,kjo si
rrjedhojё e prekjes sё mbaresave nervore.
-Hemoragjia mund tё jetё e dukshme ose e padukshme prandaj infermierja duhet te
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 8 -
percaktoje nje shok aktual.Gjithashtu pacienti mund te kete demtime te
kafkes,kontuzion,konfuzion,parestezi,mizerim ose demtime te shtylles kurrizore.
Fig1.5 rotacion ekstern si rezultat I frakturёs Fig1.6-dhimbje si pasojё e
frakturёs
Diagnoza
Vendosja e diagnozёs sё frakturave bazohet nё: historinё e dёmtimeve,simptomave
klinike dhe konfirmohet nga studimet radiologjike.Radiografia nё dy projeksione
vёrteton diagnozёn,madje edhe mё shumё plotёson tё dhёnat e dёmtimit,sic ёshte tipi
I fraktures,niveli e situata lokale e kockes.Eshte e detyrueshme qe radiografia te behet
gjithnje ne dy projeksione standarte:antero-posteriore dhe latero-laterale.Konsiderohet
I gabueshem vleresimi I nje radiografie duke u bazuar vetem ne nje projeksion.
CT dhe RM jane ekzaminime per te pare me ne hollesi problemet e frakturave.
1.6 Trajtimi I frakturave
*Menaxhimi imediat
Ekstremiteti I frakturuar imobilizohet perpara se pacienti te levizet.Nese nje pacient I
demtuar duhet te levizet nga automjeti ne spital perpara vendosjes se gipsit
,ekstremiteti suportohet mbi dhe nen zonen e frakturuar,aplikohet nje traksion sipas
aksit te kockes per te parandaluar rotacionin.Levizjet e fragmenteve kockore mund te
shkaktojne dhimbje,demtim te indeve te buta dhe hemoragji.Imobilizimi behet duke
aplikuar splinte
te perkohshme qe vendosen mbi rroba.Imobilizimi I kockave te gjata te ekstremiteteve
te poshtme mund te behet dhe nga fashimi I ekstremiteteve se bashku.Pulsi periferik
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 9 -
ne zonen e demtuar duhet palpuar per tu siguruar qe qarkullimi I gjakut nuk eshte
demtuar dhe perfuzioni indoor eshte I mjaftueshem.Hemoragjia mund te kontrollohet
nepermjet ushtrimit te nje shtypje direkte.Nese eshte nje frakture e hapur plaga
mbulohet me nje veshje sterile per te parandaluar infeksionin.Kur pacienti vjen ne
spital jepet nje narkotik per lehtesimin e dhimbjes.Me pas largohen rrobat e trupit me
kujdes,se pari nga pjesa e pademtuar pastaj ne anen e demtuar.Ekstremiteti levizet sa
me pak te jete e mundur per te menjanuar demtime te metejshme.Prioritare jane
sigurimi I rrugeve te ajrimit,kontrolli I hemoragjise dhe trajtimi I shokut.Nderkohe
behet hapja e nje rruge venoze per administrimin e perfuzioneve dhe medikamenteve
te ndryshme nese do te jete e nevojshme.
*Trajtimi sekondar
Perfshin reponimin,imobilizimin dhe rifitimin e funksioneve normale dhe forces
permes rehabilitimit.Reponimi I fraktures I referohet restaurimit te fragmenteve te
frakures ne rotacionin dhe drejtimin anatomik sa me shpejt te jete e mundur.Kjo
realizohet nga manipulimi I hapur ose I mbyllur.
1.Trajtimi konservativ
Trajtimi konservativ apo I mbyllur I frakturave ka te beje me veprimet manipulative
nga jashte per te rritur rivendosjen e vazhdimesise dhe kontaktit te kockes se
thyer.Reponimi I fractures ndiqet me aplikimin e mjetit te imobilizimit sikunder eshte:
Gipsi
Fiksatori ekstern
Traksioni skeletik
Trajtimi konservativ ka indikacion te gjere sidomos ne individet ku trajtimi kirurgjikal
ka kunderindikacione absolute sic mund te jene semundjet e renda kardiake apo
mosha e thyer.te gjitha keto se bashku plotesojne ne teresine e tij mjekimin
konservativ te trajtimit te frakturave.
2.Trajtimi kirurgjikal(trajtimi I hapur I frakturave)
Fiksimi I brendshem perfshin:pllaka,vida,shtiza,shtifte.Indikacionet per trajtim
kirurgjikal:
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 10 -
a)Nevoja per restaurim anatomic te artikulacioneve te demtuara nga thyerja e nje prej
kockave qe e perbejne ate.
b)Frakturat diafizare te kockave tubular,te cilat nuk mund te trajtoen ne menyre
conservative.
c)Frakturat te shkaktuara nga avulsioni,te cilat shoqerohen gjithnje me demtime
muskulo tendinoze e te ligamenteve.
d)Frakturat tek te cilat jane te konfirmuara qe trajtimi konservativ eshte jo rezultativ.
Fig1.7—fiksator ekstern pёr frakturёn e tibias Fig1.9--shtifte intramedulare(Ender)
Fig1.8-• shtiza Knowells-pёr frakturat trokanterike
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 11 -
KAPITULLI II
FIZIOLOGJIA E SHËRIMIT TË KOCKAVE
2.1Stadet e shёrimit kockor
A-Faza e inflamacionit.
Ne nje frakturё pёrgjigja e organizmit ёshtё e njejtё me ate te demtimit te cdo pjese te
organizmit Kjo fazë ze rreth 10 % të të gjithë kohës së nevojshme për shërimin e një
frakture.Fillimisht si rezultat i thyerjes së kockës e dëmtimit të enëve të gjakut;
hematoma e shkaktuar nga fraktura, grumbullohet rreth fundeve të kockës së thyer, në
kanalin e kockës dhe ndën cipën e periostit.Të gjithë elementët së bashku me indet
nekrotike nga dëmtimi , janë shkak për një reaksion inflamator lokal i cili
manifestohet e plotësohet me vazodilatacionin dhe me ekstravazimin e plazmës,
leukociteve e polinuklearëve si përgjigje e organizmit ndaj këtij proçesi inflamator.
Fig2.1- Faza e parë e regjenerimit të
kockës.
1-Periosti i shqyer.
2-Palca e kockës.
3-Hematoma subperiostale.
4-Elementë të vdekur të kockes
rreth frakturës.
B-Faza e riparimit :
Faza e dytë e regjenerimit të një kocke të thyer ose faza riparimit zë rreth 40 % të të
gjithë kohës së nevojshme për konsolidimin e një frakture .
Kjo fazë fillon me organizimin apo forcimin e hematomës për rreth frakturës dhe
invadimin apo pushtimin e saj nga indet fibrotike të përbëra nga fibra të kolagenit,
elementë të matriksit etj.Të gjithë këta elementë e kanë prejardhjen nga qelizat
mezenkimale të pa diferencuara. Këto formacione migrojnë në vëndin e dëmtimit që
në fazën e parë të inflamacionit nëpërmjet vazave të gjakut Qelizat mezenkimale të pa
diferencuara (Q.M.P) kanë aftësi të mëdha të formojnë rishtazh inde kockore,
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 12 -
kartilaginoze, fibrotike enë gjaku etj. Të gjitha këto elementë me kohë mineralizohen
e formojnë kështu kallusin primar .
Kallusi primar ose kallusi i butë është element aktiv i cili mbëeshtjell fundet
kockore duke siguruar kështu një stabilitet fillimisht të pakët në vatrën e
frakturës.Me kohë dhe nga depozitimi në të i kriperave minerale, sidomos i
kalciumit, transformohet në kallus të fortë i cili rrit akoma më shumë
qendrushmerinë në vatrën e frakturës.Kjo fazë opkupon kohën më të gjatë të riparimit
të një frakture
C-Faza e rimodelimit :
Apo faza e riformimit dhe organizimit të plotë të indit kockor, është faza më e gjatë
e regjenerimit të kockes së dëmtuar
dhe okupon rreth 5 0 % e të gjithë
kohës së këtij procesi.
Fig2.2 Faza e tretë e shërimit të një
frakture
1-Palca e kockës e regjeneruar
2-Kallusi i fortë
3-Kallusi akoma i butë
Gjatë kësaj faze nëpërmjet fenomeneve të mbushjes së hapsirave ku indi kockor
mungon dhe modelimin apo heqjen e pjesëve të tepërta bëhet rifomimi i kockës në
formën e në kompozimin mineralo-biologjik të saj.Faza e rimodelimit të një frakture
lidhet jo vetëm me c’ka nënkupton termi rimodelim ne kuptimin fizik apo të jashtëm
,por kjo lidhet edhe me proceset kimiko-biokimike , proceset metabolike aq shumë të
nëvojshme për realizimin e saj.Stimulimi biologjik i të gjithë fazave të riparimit të
një kocke është një mundësi reale dhe faktikisht ato ndihmohen nepërmjet medikam
enteve apo procedurave të tjera elektrobiologjike.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 13 -
2.2Mos ngjitja e kockave :
Proçesi i shërimit të një frakture jo gjithnjë ndjek rrugën e përshkruar më sipër. Në
disa raste ky proçes mund të jetë i ngadalsuar (bashkimi i
vonuar kockor) ose me keq akoma,i ndërprerë në ecurinë e tij
( mos bashkimi kockor apo pseudoartroza )
Fig2.3 Mos ngjitje e një frakture në tibie.Krahasoni
fragmentet kockore në të dy kockat.Në tibie buzët e
frakturës(1) janë të trasha dhe te pa ngjitura, ndërsa në fibul
(2) ngjitja ka perfunduar
A-Bashkimi i vonuar kockor :
Kjo vonesë, në bazën e saj ka ndalimin , apo frenimin e procesit normal e fiziologjik
të shërimit të frakturave.Zakonisht vonesa në konsolidimin e frakturave ndeshet pa
shënja paralajmëruese , por në shumë raste sikundër janë tipi i dëmtimit,pacienti (
lidhur me moshen konstitucionin ,të ushqyerit etj), mënyra e trajtimit etj., ndikojnë
shumë në ngjitjen në kohë të një frakture.
B-Mos bashkimi i fragmenteve kockore
Në praktikën e përditëshme përdoret termi pseudoartrozë,për të vlerësuar një mos
ngjitje të fragmenteve kockorë.Ky nderlikim madhor në trajtimin e frakturave ndodh
për arsye lokale dhe të përgjithëshme.Ndër shkaqet lokale përmëndim: zonat e
preferuara të pseudoartrozave sikundër është qafa e femorit,1/3 e poshtme e humerusit
,1/3 inferiore e tibies,frakturat e hapura,frakturat me segmente të lira, frakturat
patologjike, imobilizimet e pamjfatueshme apo të mbajtura për një kohe të
pamjaftueshme per ngjitjhen e nje kocke.Faktori kryesor , pengesa biologjike është
vështirësia apo mungesa e plotë e irrigimit më gjak të zonave të
sipërpërmendura..Ndërsa ndër faktorët e përgjithëshëm përmendim avitaminozat, disa
gjëndje patologjike të mineralizimit të kockës.Afatet apo koha e shërimit të një
frakture është në vartësi të shumë faktorëve sistemikë dhe lokale .
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 14 -
2.3 Faktoret qe ndikojne ne sherimin e kockave:
Nxites Pengues
Imobilizimi I pershtatshem
Kontakti ne maksimum I fragmenteve
kockore
Ushqimi I pershtatshem
Furnizimi me gjak mjaftueshem
Ushtrimet/mbajtja e peshave per kockat e
gjata
Hormonet-hormoni I rritjes,I tiroides,
kalcitonina, insulina,vit A dhe D,steroidet
anabolike
Potenciali elektrik rreth frakturёs
Humbje e madhe kockash gjate momentit te
demtimit
Imobilizim jo efektiv
Infeksioni
Semundjet metabolike te kockave(Paget desease)
Nekroza avaskulare
Mosha
Kortikosteroidet
Anemia,inbalanca endokrine apo kushte te tjera
sistemike qё interferojnё nё kёtё proces shёrimi
2.4 Koha e nevojshme e imobilizimit per bashkimin kockor
Fraktura Nr.i javeve
Femuri -intrakapsulare 24
- intratrokanterike 10-12
- diafiza femorale
-suprakondilare
18
Tibia -proksimale 8-10
-Diafiza tibiale
-maleola
14-20
6
Kemba -calcaneus
-metatarset
-gishterinjte
12-16
6
3
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 15 -
KAPITULLI III
FRAKTURAT E EKSTREMITETEVE TE POSHTME
Pёrfshihen frakturat e kockave qё janё nё ekstremitetet e poshtme: femuri, patella,
tibia, fibula dhe kёmba(talusi,kalkaneusi,tarset,metatarset dhe falangjet.
Fig.3.1 ekstremitetet e poshtme
Objektivat e menaxhimit tё nje frakture tё ekstremiteteve tё poshtme janё:
1.Tё sigurohet bashkim I pershttatshem kockor me gjatesine normale dhe aksin e
duhur pa rotacion dhe deformim.
2.Tё kthehet fuqia muskulare dhe lёvizja e kyceve
3.Tё kthehet statusi i pacientit para dёmtimit
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 16 -
3.1Frakturat e femurit
3.1.1Frakturat e skajit të sipërm femoral
Jane quajtur ndryshe fraktura gjysem patologjike,si rezultat I osteoporoses.Jane nga
fraktura problematike ne trupin e njeriut.Kjo specifike lidhet me vecorite anatomike
locale,ndertimi anatomik,furnizimi me gjak etj.
Frakturat e skajit të sipërm të femorit konsiderohen të zakonshme tek të moshuarit..
Tek këta individë , frakturat e skajit të siperm femoral ndodhin per shkaqe të pa
rëndësishme; rrëzime nga lartesia e trupit , trauma të vogla që dallohen nga frakturat
e të rrinjve tek të cilët duhet traumë madhore me forcë të konsiderueshme.
Nga ana tjetër dëmtimet e skajit të sipërm femoral, në mënyrë të ndjeshme, janë rritur
edhe tek subjektet e reja si rezultat i traumave direkte të shkaktuara nga objekte që
lëvizin me shpejtësi dhe zotërojnë energji të madhe kinetike.Progresi i trajtimit të
këtyre frakturave ka bërë hapa të rëndësishëm. përpara. Pika kulmore e këtij progresi
është zëvëndësimi endoprotetik( i plotë ,i të gjithë artikulacionit kokso femoral ;ose i
pjesëshëm vetëm i kokës femorale.) si trajtim primar të këtyre frakturave..
Historikisht këto fraktura njihen që në kohën e kirurgut të famshëm francez Ambrois
Pare, i cili rreth 400 vjet më parë pershkroi i pari dhe i ndau në fraktura intrakasulare
( apo të qafës së femorit) dhe në fraktura ekstrakapsulare( apo të regionit trokanterik)
. Në ditët e sotme veç faktorit të qarkullimit të gjakut , problemet e frakturave të
skajit të sipërm femoral lidhen me osteoporozën e moshës, malnutricionin kronik ,
paksimin e aktivitetit fizik, ulja e reflekseve proprioceprive, dobësimin e
muskultatures etj.
ASPEKTE ANATOMIKE TE SKAJIT TE SIPËRM FEMORAL
Anatomikisht,skaji i sipërm femoral konsiderohet fragmenti kockor, i cili nga sipër
(ana proksimale) lidhet me trupin nëpërmjet artikulacionit kokso femoral, ndërsa
distalisht vazhdon me diafizën femorale e me të gjithë
anësinë inferior.
Fig3.2Formacionet e skajit të sipëm femoral
1-Koka femorale. 4-Masivi trokanterik.
2-Qafa femorale. 5-Trokanter minor
3-Trokanter major 6-Regioni subtrokanterik.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 17 -
Klasifikimi I frakturave te skajit te siperm femoral
1-Fraktura të kokës femorale,
2-Fraktura të qafës së femorit,
3-Fraktura të regionit trokanterik,
4-Fraktura të izoluara të trokanter major,
5-Fraktura të izoluara të trokanter minor.
6-Fraktura të regionit subtrokanterik
Fig3.3fraktura ne skajin e siperm femoral
A -Frakturat e kokës së femorit.
Frakturat e izoluara të kokës femorale janë tepër të rralla .Zakonisht ato shoqërojnë
luksacionet traumatike kokso femorale të tipit anterior.
B-Frakturat e qafës femorale:
Këto fraktura kanë morbozitet edhe mortalitet të lartë . Imobilizimi i zgjatur në shtrat,
bëhet shkak i ndërlikimeve kardio-vaskulare,urinare,tromboembolike,
bronkopenumonike etj.Në ditët tona trajtimi me endoprotezë të pjesëshme të kokës
femorale ka ulur ndjeshëm këto ndërlikime.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 18 -
Manifestime klinike
1-Dhimbja në regionin kokso femoral: Këto dhimbje pasojnë një rrezim të pacientit
nga lartësia e trupit duke u perdhredhur.
Dhimbjet shtohen në rast se pacientit i lëvizim anësinë e dëmtuar ndërsa në qetësi
dhimbjet zhduken.
2-Shkurtesa e anësisë : Është një shkurtesë e lehtë e anësisë dhe një vendosje e saj në
rrotacion të lehtë të jashtëm.
3-Pa mundësia për të qendruar në kembë dhe për të ecur.: Është një shënjë e
qëndrueshme në frakturat e qafës së femorit si rezultat i prishjes së vazhdimsisë së
skeletit të anësisë inferiore.
4-Eklimozë në regionin kokso femoral . Kjo mund të vihet re nga anët e jashtëme dhe
të brendëshme te regionit trokanterik . Mund të jetë në regionin inguinal në madhësi
të ndryshme.
5-Kontrolli radiografik vërteton diagnozën , përcakton tipin e frakturës, zhvendosjen e
saj si edhe konkretizon edhe taktikën që do të ndiqet
në trajtimin e të demtuarit.
Fig3.4 Pamje në radiografi e frakturave të qafës së femorit.
-Trajtimi i frakturave të qafës së femorit.
+Abandonimi i frakturës dhe trajtimi i pacientit
Është teknikë e vjeër e propozuar prej Lukas
Shampioniere.Bazuar në këtë mënyrë , tek pacientë
me kondraindikacione për trajtim kirurgjikal fraktura injorohet.
Ndërsa pacienti pas disa ditësh ( pasi qetesohen dhimbjet) mund të fillojë
rehabilitimin funksional duke ecur me kambalec, paterica dhe duke pranuar kthimin
e frakturës në pseudoartrozë.Është një mënyrë e cila ndonse e vjetër konsiderohet e
vlefshme në situatat kur të sëmurët janë të pa operueshëm.Është mënyrë aktive e
trajtimit të këtyre të sëmurëve me rezultate të konsiderueshme dhe fatlume në
kuptimin e jetës.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 19 -
-Trajtimi konservativ.
Për frakturat e impaktuara sikundër janë ato të tipit të parë ose edhe të dytë mund të
aplikohet edhe trajtimi konservativ.
Ky mjekim nënkupton rregjim absolut shtrati të zgjatur, me anësinë e fiksuar në
ortopozicion për një periudhë kohe prej 6-8-10 javësh.
Gjatë kësaj kohe vrojtohet me radiografi të rregullta çdo 2 javë pozicionimi i
fragmenteve të frakturës për levizje sekondare dhe gjithnjë vigjilentë për ndrëhyrje
kirurgjikale .
-Trajtimi kirurgjikal:
Aplikohet për të gjitha tipet e frakturave të qafës së femorit
Fig.3.5 Radiografi në të cilat fraktura te qafes se
femorit janë trajtuar kirurgjikalisht FiksIM me
dy vida( grafia djathtas) dhe me
hemiartroplastike, ose zëvëndësim të pjesëshëm
të kokës femorale. ( grafia majtas)
Trajtimi post operator
Për frakturat e qafës së femorit te trajtuara me osteosintezë trajtimi post operator
konsiston në aktivizimin e hershëm të pacientit.Ky proces fillon që të nesërmen e
interventit duke aplikuar lëvizjet pasive te trupit, gjimnastikën respitratore, tonizimin
e muskulaturës, masazhe etj.Ecja me paterica lejohet pas javës së tretë nga
operacioni. Mbështetja e anësisë në tokë nuk lejohet së paku për tre muaj nga
interventi.Më pas gjithnjë nën kontrollin radiografik fillohet mbështetja e anësisë në
tokë . Pas gjashtë muajve të parë hiqet njëra patericë dhe pas nëntë muajve të parë
lejohet të ecë me ndihmën e një bastuni.Për pacientët me hemiartroplastike ngritja
dhe mbeshtëtja lejohet që ditën e tretë pas operacionit dhe rehabilitimi është më aktiv
sipas një programi të përacaktuar në vartësi nga individi e sëmundjet shoqeruese.
Ndërlikimet e frakturave të qafës së femorit.
Ndërlikimet e trajtimit të frakturave te qafës së femorit janë të shumta si në kuptimin
e përgjithëshëm ashtu edhe lokal:Mortaliteti,Fenomenet trombembolike,
Infeksioni,Mosngjitja e fragmente kockore:-Nekroza avaskulare e kokes femorale
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 20 -
C.Frakturat trokanterike
Frakturat trokanterike lokalizohen në zonën ndërmjet trokanter major dhe trokanter
minor. Zona e masivit trokanterik ka një irrigim shumë të mirë me gjak, për pasojë
suksesi i trajtimit konservativ apo kirurgjikal është i garantuar.Zakonisht për tetë javë
këto fraktura konsolidohen dhe i sëmuri mund të fillojë të mbështesë anesinë në tokë
.Është shumë i rëndësishme statusi mendor i individit për të percaktuar taktikën e
trajtimit. Asnjëherë këto fraktura nuk duhet të trajtohen me urgjencë ekstreme dhe pa
një vlerësim të kujdesëshëm të sëmurit edhe nga ana e anestezistit.
Trajtimi i frakturave trokanterike:
Trajtimi fillestar ;
Të dëmtuarit me frakturë të regionit trokanterik menjëherë pas paraqitjes së tij ne
spital duhet t’i aplikohet traksioni në anesinë e demtuar. Ky mund të jetë provizor ne
syrin e këmbës, me leukoplast ose i tipit skeletik.Traksioni jo vetëm siguron qetsinë e
imobilizimin e anësisë së dëmtuar, nga ana tjetër relakson muskujt dhe lehtëson
interventin kirurgjikal . Gjatë kohës së traksionit i dëmtuari egzaminohet dhe
plotsohet kështu bilanci kliniko-biokimik i pacientit.Traksioni aplikohet me peshë 3-
4 kg. ,deri në ditën e opercionit. .Traksioni mund të mbetet edhe mënyra
përfundimtare e trajtimit . Në këtë rast ky duhet tëe jetë i tipit skeletik. Traksioni
realizohet duke vendosur një shtizë Kirschner në zonen suprakondilare femorale dhe
me sisgtemin e çikirikëve mbahet me peshë 5-7 kg.Kjo mënyrë trajtim aplikohet në
pacientë të cilet interventin kirurgjikal e kanë të kondraindikuar . Gjatë këtij trajtimi
për pacientin bëhet kujdes për të parandaluar dekubituset duke i bërë masazh me
pudëer e alkol ,administrohen preparate antiagregatë dhe antikoagulantë për të
prevenuar ndërlikimet tromembolike.Administrimi i antibiotikëve jepet sipas
indikacioneve .Kontrollet grafike behet çdo javë për të ndjekur pozicionin e
fragmenteve kockore.
Trajtimi kirurgjikal
Pavarsisht nga mosha, këta pacientë e tolerojnë mirë anestezinë e pergjithëshme.
Interventi realizohet në tavolinen kirurgjikale ortopedike e cila siguron lehtësi
reponimin e fragmenteve kockore . Materialet e osteosintezës janë të ndryshme.
Përmendim gozhdë pllakat mono bllok, gozhdë pllaka e Mc-Laughlin, gozhdë pllaka
e Richardsi-t shtiftet elastike të Ender-it apo shtiftet të bllokueshem me vida etj.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 21 -
Trajtimi post operator.
Trajtimi aktiv fillohet menjëherë pas interventit kirurgjikal.Ky trajtim konsiston, që të
nesermen e operacionit duke realizuatr gjimnastikën respiratore , masazhin e kurrizit
dhe duke bërë ushtrime izometriko-tonike të muskujve ë anësisë së operuar si edhe
duke e mbedhur dhe shtrirë këtë të fundit. Qëndrimi gjysëm shtrirë lejohet javën e
parë pas interventit ndërsa qëndrimi ulur behet pas javës së dytë . Ngritja e pacientit
me paterica bëhet sipas mundësive te tij por asnjë herë perpara javës së katërt.
Mbeshtetja e anesisë në tokë lejohet pas 6-8 javësh.
D.Frakturat subtrokanterike
Jane thyerje komplekse, herë si vazhdim i frakturave transtrokanterike dhe herë si të
vecanta të lokalizuara topografikisht nga niveli i trokanter minor deri 5-7 cm.
Zakonisht shkatohen nga traumat direkte. Vështirësitë në trajtimin e ketyre frakturave
e nderlikimet sikundër janë konsolidimin vicioz ngjitja me shkurtesë e anesisë apo në
angulacion, konsolidimin e vonuar dhe mos-ngjitjen e fragmenteve kockore, njihen
prej kohësh. Për të gjitha këto probleme fajtore është zona subtrokanterike e cila
perbëhet nga kockë kompakte me furnizim të varfër me gjak dhe nga ana tjetër
paaftesina e materialit të osteosintezes për të bllokuar forcat biomekanike stresante të
cilat veprojnë në vatrën e frakruës pas osteosintezes.
Manifestimet klinike :
Trauma është më e rëndë, për pasojë edhe shënjat klinike janë me evidente.
Hemoragjia e brëndëshme është më e madhe, gjë që manifestohet me shenja klinike
të shokut hemoragjiko-traumatik. Gjithnjë duhet të kërkohet dhe
të evidentohen dëmtimet shoqëruese, të cilat janë gjithnjë të
pranishme.
Fig3.6-frakture subtrokanterike
Trajtimi i frakturave subtrokanterike
Ende ka konfuzion në mënyrën e trajtimit të frakturave
subtrokanterike .Konfuzioni qëndron akoma për faktin se shumë fraktura
subtrokanterike konsiderohen si fraktura trokanterike,. Të cilat mund të trajtohen
edhe konservativisht.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 22 -
A-Trajtimi konservativ;
Traksioni skeletik është alternativë e pa zevendesueshme edhe në trajtimin e
frakturave kominutive subtrokanterike nga armët e zjarrit.Kjo mënyrë aplikohet tek të
moshuarit si menyrë e vetme trajtimi
B-Trajtimi kirurgjikal
Është trajtim i preferuar, pasi lejon mobilizimin e hershëm të pacientëve me këto
fraktura duke eleminuar në maksimum nderlikimet e të qendruarit shtrirë.
3.1.2Frakturat e diafizës femorale
Janë ndër dëmtimet më të shpeshta të femorit dhe ndeshen në të gjitha moshat.
Ndodhin si rezultat i veprimit të forcave të fuqishme direkte dhe indirekte. Këto
fraktura janë shkakarët më ë shpeshtë të morbiditetit dhe mortalitetit në pacientët
me demtime të anësivë inferiore.
Frakturat e diafizës femorale në vetë vehte mbajnë në potencë edhe kercënimin për
jetën Ky kondicionohet nga forca e madhe që kërkohet për të shkaktuar këto
dëmtime, kërcënimi real për emboli dhjamore, sindromin e detresit respirator,
dëmtimet multiple shoqëruese përfshirë edhe fraktura ë hapura.
Këto fraktura emërtohen në vartësitë lokalizimit të tyre
,fraktura të 1/3 së sipërme, fraktura të 1/3 së mesme diafizare
dhe fraktura të 1/3 së poshtëme diafizare.
Mekanizmi i dëmtimit ;
fig3.7
1-Frakturë transversale e diafizës në 1/3 e mesme te saj
2-Frakturë kominutive e diafizës femorale në 1/3 e mesme të
saj
Manifestimet klinike :
Diagnoza e frakturave të diafizës femorale , bazohet në shënjat që manifeston i
sëmuri menjëhërë pas traumës , rrezimit apo goditjes, etj.Kofsha është e deformuar
dhe e ënjtur në shkallë të ndryshme .Anësia është e shkurtuar.Pacientët e mbajnë
kofshën në pozicion të dertyruar të mbeshtetur në anën laterale të saj dhe gjurin e
flektuar, dhimbja , humbja e funksionit janë gjithnje prezente në frakturat e diafizës
femorale.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 23 -
Fig3.8 Imobilizimi në shinë i anesisë së
demtuar në vënd -ngjarje
Shkurtesa e anësisë është gjithnjë prezente në shkallë të ndryshme. Gjatë lëvizjeve të
kofshës, në mesin e saj ndihen kercitjet karakteristike të fërkimit të fragmenteve
kockore. Duhet të kontrollohet e gjithë anësia e dëmtuar pasi shpesh këto fraktura të
shkaktuara sidomos nga mjetet që lëvizin me shpejtësi , shoqërohen me dëmtime të
pelvisit, kërcirit, luksacione traumatike kokso femorale etj.Egzaminimi radiologjik
konfirmon diagnozën , tipin e frakturës , nivelin e thyerjes dhe mbi këtë bazë meret
një vendim për vazhdimin e trajtimit të mëtejshëm.
Trajtimi i frakturave diafizare femorale :
Trajtimi i të dëmtuarve me frakturë të diafizës femorale fillon që në vënd-ngjarje, ku
i jepet ndihma e paë e përgjithëshme dhe anësia e dëemtuar imobilizohet në shine të
posacme.
Fig3.9Shtizat dhe harku i traksionit që vendoset
tek i sëmuri.
Me pas i dëmtuari transportohet në qëndrën e
traumës i cilit plotësohet me egzaminimin
radiologjik kliniko-biokimik etj..
Fillimisht i dëmtuarit duhet të vendoset në traksion skeletik atalgjik në anësinë e
dëmtuar dhe për ta mbrojtur atë nga dëmtimet e mëtejshme që mund të shkaktohen
nga lëvizjet.
Traksioni skeletik është efektiv, suportohet më mirë nga i sëmuri .Ky realizohet duke
vendosur nje shtize ne regionin suprakondilar femoral dhe aplikimin e dipozitivëve
të nevojshëm si edhe peshën terheqëse deri 5 kg.
Traksioni mbahet deri sa të përcaktohet taktika perfundimtare si edhe të bëhet një
vlerësim i përgjithëshëm i pacientit . Traksioni mund të përdoret edhe si taktikë
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 24 -
përfundimtare e trajtimit të frakturës diafizare sidomos tek fëmijët i cili duhet të
mbahet deri tre javë.
Tek të rriturit nuk rekomandohet trajtimi konservativ i frakturave diafizare.
3.1.3 -Frakturat suprakondilare femorale.
Kondilet femorale janë formacione të veçanta e konsiderohen si vazhdim anatomik i
diafizës femorale. Kondilet femorale janë dy, kondili medial dhe kondili lateral. Nga
përpara këto formacione janë pothuaj unike dhe me sipërfaqe të mbuluara me kërc
hialin e së bashku me patelën formojnë artikulacionin femoro-patelar.Nga poshtë të
dy kondilet femorale artikulojnë me sipërfaqet e kondileve tibiale. Në pjesën
posteriore të gjurit kondilet femorale janë të ndarë nga fossa interkondilaris,
formacion anatomik ku fiksohen ligamentet në formë kryqi të gjurit.Zona
suprakondilare konsiderohet fragmenti kockor femoral me gjatësi 8-9 cm. nga rima
artikulare e gjurit dhe përfshin kondilet femorale , metafizën femorale dhe pak cm.
nga pjesa e poshtme e diafizës femorale.Mekanizmi i dëmtimit të zonës
suprakondilare, është kombinacion i forcave që veprojnë përgjatë aksit femoral së
bashku me forcat rrotatore që e sforcojnë gjurin në drejtim në varus apo valgus të
kërcirit.Tek individët e rinj ,këto dëmtime janë shumë të shpeshta në aksidentet
rrugore, rrëzimet nga motoçikletat.Mund të jenë të hapura, me kominucuion të
shkallëve të ndryshme si edhe me dëmtime shoqëruese lokale e të përgjithëshme.Tek
të moshuarit si rezultat i osteoporozës këto dëmtime mund të ndeshen edhe në trauma
të pa rëndësishme , madje edhe ne një rrëzim të thjeshtë me gjurin në fleksion mund
te sjellë një frakturë te këtij regioni.Ndonse nuk janë aq të shpeshta sa frakturat e
diafizës femorale , këto dëmtime janë komplekse dhe me linjë thyerje
intraartikulare.Prishja e mekanizmit të inkursionit( rrëshqitjes) të m. kuadriceps
femoris sjell vështirësimin e ekstensionit të gjurit.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 25 -
3.2FRAKTURAT E PATELES
Zёnё rreth 1% te te gjithe demtimeve te skeletit dhe mbi60% te patologjise traumatike
te gjurit.Mekanizmi I demtimit te frakturave te pateles eshte si nga goditjet(forcat
direkte),ashtu edhe nga forcat indirekte prej kontraksionit te fuqishem e te befasishem
te muskulit kuadriceps femoris.Pasojat negative qe shkaktohen nga frakturat e pateles
jane pamundesia per te kryer ekstensionin e gjurit,humbja e pajtuesshmerise se
artikulacionit patelofemoral.I sёmuri me frakture te pateles ka dhimbje te forta ne gju
dhe enjtje si pasoje e hemartrozes.klasifikohen fraktura me dhe pa zhvendosje por
mund ti klasifikojme edhe ne vartesi te linjes se fractures.Diagnoza vihet duke u
mbeshtetur ne anamnezen e traumes,ekzaminimin klinik te kujdesshem dhe duke e
perfunduar ne radiografine e gjurit ne dy projeksione.
Trajtimi.
Frakturat e pateles pa zhvendosje te fragmenteve trajtohen koservativisht me
imobilizim ne gips ne pozicion ekstensioni per4-6jave.Frakturat trasversale me
zhvendosje te fragmenteve indikohet nderhyrja kirugjikale.Fragmentet duhet te
reponohen mire me metoda te ndryshme si me tel,shtiza,vida ose kombinim te tyre.
Pas trajtimit te frakturave te pateles mund te shihen tri pasoja negative:
Rigiditet I gjuri,pasoje e nje rehabilitimi te vonuar
Artroze femoro –patelare pasoje e nje reponimi te keq
Atrofi e muskulit kuadriceps ne rastet e trajtuara me vonese.
fig3.10—frakture e pateles
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 26 -
3.3FRAKTURAT E KËRCIRIT
Shpesh jane fraktura te hapura per arsye se tibia eshte e vendosur menjehere nen
lekure dhe mund te demtohet nga trauma ose nga fragmentet e kockes se thyer.ne
figuren me poshte paraqiten disa forma te fractures se kercirit.
fig3.11 forma te fraktures se kercirit
I semuri me frakture te kercitit ndjen dhmbje te forta lokale dhe nuk mund te
mbeshtese kemben ne toke.Kerciri eshte I deformuar dhe ne palpacion konstatojme
krepitacion te kockave.Radiografia duhet te behet me film te gjate ne te gjithe
gjatesine e kercirit duke perfshire artikulacionin e gjurit dhe talokrural,me qellim qe te
kontrollohet fibula dhe artikulacionet.Eshte e rendesishme te kerkojme edhe per
komplikacione vaskulonervore. Nje nder komplikacionet madhore eshte sindromi I
kompartementit.Ky sindrom kerkon trajtim urgjent.Ai mund te filloje disa ore ose disa
dite pas traumes
Trajtimi
Kryesore eshte reponimi korrekt dhe ngjitja e fractures se tibies pasi kjo eshte kocke
peshembajtese. Reponimi I fibules zakonisht shoqeron reponimin e tibies. Gjate
reponimit duhet qe fragmented te vendosen ne pozicionin e tyre anatomic,ne menyre
qe plani I levizjes se gjurit dhe artikulacionit talokrural te jete parallel. Ne rast se kjo
nuk arrihet mund te zhvillohet artroza e ketyre artikulacioneve.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 27 -
Trajtimi eshte konservativ ne frakturat pa zhvendosje.Ne rastet kur trajtimi
konservativ nuk arrihet behet reponimi kirurgjikal I fragmenteve dhe fiksimi I tyre.
Fig3.12 Trajtimi me gips
Fig3.13 Trajtimi me fiksator ekstern Fig3.14 Trajtimi me traksion
skeletik
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 28 -
3.4 FRAKTURAT E KËMBES
3.4.1 Frakturat maleolare
Bëhet fjalë për frakturat e ekstermitetit distal të tibias dhe fibulës që shkaktohet
zakonisht nga një rotullim i vrrullshëm i trupit kur personi ka mbështetur vetëm një
këmbë mbi tokë, pas një përndrydhje të fortë të këmbës osë pas një traume direkte të
kaviljes. Pothuajse gjithmonë këto fraktura janë të shoqëruara edhe nga dëmtime të
kapsulës dhe legamenteve. Maleoli peroneal thyhet më shpesh se ai tibial.
Simptomat: dhimbje e fortë në kavilje dhe menjëherë pa mundësi për të mbajtur
peshën e trupit. Mund të vërehet edhe një deformim në rast frakture-luksacioni dhe
pothuajse gjithmonë vërehet një fryrje dhe ekimozë rreth maleolit.
Diagnoza: bazohet mbi simptomat dhe llojin e traumës. Duhet gjithmonë të
kontrollohen dëmtimet vaskulare dhe nervoze megjithëse të rralla. Këshillohet
gjithmonë të bëhet një radiografi në tre projeksione dhe një skaner ose rezonancë
manjetike për të vlerësuar një dëmtim kapsulo-legamentoz.
Terapia: varet nga lloji i frakturës dhe dëmi i shkaktuar.Në frakturat e thjeshta pa
spostim të maleolit peroneal kryhet në fillim një fashim me bende llastiku për tre ditë
dhe më pas vihet një çizme prej resine (apo gips) ose një tutor për 30 ditë. Këmba
mund të mbështetet në tokë pas 15 ditësh (duke e mbajtur në resinë ose gips). Në
frakturat e spostuara këshillohet ndërhyrje kirurgjikale me reponim dhe sintezë me
pllakë dhe vida prej titani. Në këtë rast këmba duhet të mbështetet në tokë pas 10
ditësh. Pacienti duhet ti nënshtrohet terapisë antitrombotike për parandalim të
trombozave.
Në frakturat e maleolit tibial, duhet bërë pothuajse gjithmonë një ndërhyrje
kirurgjikale e cila parashikon sintezën e frakturës me vida të inkanuluara ose shtiza të
posaçme. Shpesh përveç sintezës së kockave duhet kryer edhe stabilizimi i aparatit
legamentoz i cili është pothuajse gjithmonë i dëmtuar.
3.4.2 Frakturat e talusit
Për shkak të vaskularizimit të dobët të astragalit kjo frakturë konsiderohet si me rrezik
të lartë për nekrozë avaskulare post-traumatike. Janë fraktura të shkaktuara
përgjithësisht nga trauma të fuqishme dhe shoqërohen shpesh me fraktura maleolare.
Simptomat: dhimbje e fortë në nivelin e astragalit dhe të thembrës së këmbës,
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 29 -
ekimozë dhe fryrje, pacienti nuk arrin të mbështesë këmbën në tokë dhe të lëvizë
kaviljen. Diagnoza: egzaminimi klinik, radiografi e kaviljes, skaner ose rezonancë
manjetike.
Terapia: në frakturat e thjeshta aplikohet bllokim i kaviljes me gips për 30 ditë dhe
për të gjithë këtë periudhë nuk duhet mbështetur këmba në tokë. Në frakturat e
spostuara është e nevojshme ndërhyrje kirurgjikale për të bërë reduktimin dhe
sintezën e frakturës me shtiza metalike, pllaka e vida.
Integriteti i vaskularizimit te astragalusit mund të konfirmohet me radiografi duke
kërkuar shenjat e rivaskularizimit (shenja e Hawkins).
3.4.3 Frakturat e kalkaneusit
Janë dëmtime shumë të vështira për tu trajtuar për faktin se mbi këtë kockë bie pesha
e trupit si dhe për llojin e frakturës e cila shkaktohet pothuajse gjithmonë nga rënia
nga lartësitë. Faktorë rreziku janë osteoporozat dhe aktivitetet sportive të veçanta.
Shpesh shoqërohen edhe me fraktura vertebrale sidomos të pjesës lumbare dhe të
kaviljes.
Simptomat: dhimbje në prekjen e thembrës, ekimozë deri në regioni perimaleolar,
pafuqi për të mbështetur këmbën në tokë, shpesh dhimbje edhe në regjonin vertebral
lumbar.
Diagnoza: egzaminimi radiologjik është i nevojshëm për diagnozën. Për të vendosur
mbi llojin e ndërhyrjes kirurgjikale dhe teknikës që duhet aplikuar një egzaminim me
skaner është i këshillueshëm.
Terapia: Është konservative në frakturat pa spostim, bllokim i kaviljes me tutor ose
gips për rreth 40 ditë. Gjatë kësaj periudhe nuk duhet mbështetur absolutisht këmba
në tokë. Pas heqjes së gipsit do të fillohet një periudhë rehabilitimi motor dhe
rekuperimi artikular i kaviljes. Këto fraktura zhvillojnë shpesh një dekalçifikim loko-
regjonal (atrofia e Sudeck) për shkak të mos mbështëtjes së këmbës në tokë për një
periudhë të gjatë. Për këtë arsye është e nevojshme të kryhet një profilaksi për
stimulimin e e metabolizmit të kockës me manjetoterapi dhe barna.
Në rast të një frakture të rëndë të spostuar këshillohet ndërhyrje kirurgjikale për të
realizuar sintezën e kockës me pllaka e vida e cila synon të ri-ndërtojë planin
anatomik artikular dhe stabilizimin e frakturës, si dhe nganjëherë një mbushje të
difektit kockor duke injektuar çimento të posaçme kockore.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 30 -
Fig3.15 pamje nga kirurgji e kalkaneusit
3.4. 4Frakturat e metatarsit dhe gishtave
Janë fraktura të pjesës së përparme të këmbës të cilat mund të ndodhin në të gjitha
grup-moshat tek meshkujt dhe femrat. Janë dëmtime që ndodhin kryesisht pas një
traume direkte dhe rrallë pas ndonje rrotullimi me këmbën e mbështetur mbi tokë.
Shpesh këto janë fraktura të shkaktuara nga stresi i një stërvitje të gjatë.
Simptomat: pas traumës vërehet dhimbje, fryrje, ekimozë, vështirësi për të mbështetur
këmbën në tokë e për mbajtur peshën e trupit, dhimbje gjatë palpacionit. Në frakturat
e spostuara shpesh vihen re edhe deformime të këmbës.
Diagnoza: bazohet në anamnezën e pacientit mbi ngjarjen traumatike dhe radiografinë
standard të shputës së këmbës.
Terapia: menjëherë pas traumës qese me akull, dhe të evitohet të mbështetet këmba në
tokë. Nëse këmba është shumë e fryrë mund të aplikohet një fashaturë ose gips për
periudhën e nevojshme të riabsorbimit të fryrjes.Më pas nuk duhet mbështetur këmba
në tokë për 30 ditë. Në frakturat e spostuara, është e nevojshme ndërhyrje kirurgjikale
për të kryer sintezën e kockës me shtiza metalike ose pllaka e vida. Shtizat metalike
janë të këshilluara në frakturat e kokave metatarsale dhe hiqen pas 3 javësh, ndërsa
pllaka me vida garanton një stabilitet më të madh dhe mund të mbahen për gjithë
jetën.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 31 -
fig3.16 radiografi postoperatore
Frakturat e gishtave
Janë fraktura të shpeshta të shkaktuara nga trauma direkte. Një faktor rreziku është
ecja me këmbë zbathur. Kjo frakturë është shpesh e shoqëruar me luksacionin e
falangës. Simptomat: dhimbje, fryrje, pafuqi funksionale, ekimozë pothuajse e
menjëhershme, ndryshim i formës së gishtit veçanërisht kur fraktura është e shoqëruar
edhe me luksacion.
Diagnoza: klinike dhe me radiografi.
Terapia: në shumicën e rasteve këto fraktura janë pa spostim dhe mjafton mbështjellje
e fortë me leukoplast (taping) duke fiksuar segmentin e thyer me pjesët tjetër të
gishtit.
Në rastin e frakturave të spostuara këshillohet ndërhyrje kirurgjikale për fiksimin e
kockave me shtiza metalike të holla.
Fig3.17-a)kockat e kёmbёs b)frakturё e falangut
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 32 -
3.4 FRAKTURAT E STRESIT
Ështё njё nga dёmtimet e zakonshme nё sport.Frakturat e lodhjes ose tё stresit
ndodhin atёherё kur kapaciteti kockor nuk mund tё pёrballoje veprimin e forcave tё
pёrseritura tё tepruara.Prandaj quhen shpesh frakturat e stresit.Takohet shpesh tek
ushtaret,dansuesit dhe vrapuesit qe mbingarkojne ekstremitetet inferior. Takohet me
shpesh ne disa regjione:
frakturat e ecjes ne metatarse
frakturat e lodhjes se kalkaneus
frakturat e lodhjes se fibules
tibie,diafizes femorale dhe qafes se femurit.
Dhimbja nё aktivitet ёshtё ankesa mё e zakonshme qё shoqeron njё frakturё stresi.Ajo
ndalon nё pushim.Ndryshimet kockore ne frakturat e lodhjes mund te jene
mikroskopike.Ato shoqerohen me dhimbje,calim,enjtje dhe ngrohje locale.Skaneri jep
te dhena me te sakta.
Trajtimi I frakturave te lodhjes eshte konservativ.
Fig3.18 frakturё stresi nё metatarse fig3.19 frakturё stresi nё tibia
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 33 -
KAPITULLI IV
KUJDESI INFERMIEROR
4.1Kujdesi infermieror ne frakturat e ekstremiteteve te poshtme
Kur kemi te bejme me nje pacient me historine e nje frakture ne ekstremitetet e
poshtme infermierja duhet te marre te dhena per ndodhine e fraktures.
Vleresimet/Te dhenat subjektive
Dhimbje ne zonen e semure
Humbje e sensacionit ne zonen e prekur
Pershkrimi sesi ka ndodhur trauma
A eshte rrezuar personi
Kuptimi se si demtimi ka vazhduar(ndoshta pacienti mund te jete ne gjendje te
raportoje se ka degjuar zhurmen e thyerjes se kockes)
Te dhenat objektive
Lekure e ngrohte,edeme ose ekimoze perreth zones se demtuar
Deformim I dukshem
Humbje e funksioneve normale ne zonen e demtuar
Mjetet imobilizuese te aplikuara ne vendin e demtuar
Shenja te shokut sistemik
Shenja te demtimeve cirkulatore
Prania e frikes dhe stresit
Diagnoza infermierore:
Analiza e te dhenave mund te nxjerr ne pah diagnozen infermierore aktuale.Per nje
person me frakture mund te perfshihet:Perfuzion indor I alteruar(periferik)
Ulje e mobilitetit si rrjedhoje e demtimeve fizike qe ka pesuar pacienti
Mungese njohurie per vet-kujdesje
Demtime te integritetit te lekures,mundesi per infeksione
Alterimi ushqimor me pak se nevojat/kerkesat e organizmit
Dhimbje dhe diskomfort
Mungese njohurish rreth frakturave.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 34 -
Planifikimi I kujdesjeve/ Nderhyrjet infemeriore
Plani I kujdesjeve infermierore fillon qe ne momentin e aksidentit,perfshin
imobilizimin dhe mbaron me rehabilitimit te pacientit.Roli i infermieres konsiston me
teper ne momentin e demtimit dhe imobilizimin e pacientit sepse ne periudhen e
rehabilitimin pacienti eshte me aktiv. Qellimet kryesore per keta paciente
perfshin:sigurimin e komfortit dhe parandalimi I komplikacioneve,monitorimi per
manifestime neurocilkulatore,ruajtja dhe kujdesi per integritetin e lekures,parandalimi
I nfeksioneve,kujdesi per ushqimin,kujdesi per imobilizimin,menaxhimi I
dhimbjes,parandalimi I demtimeve dhe komplikacioneve.
Sigurimi I komfortit dhe parandalimi I komplikacioneve
Qellimi I nje pozicionimi te mire tek keta paciente eshte I lidhur pikerisht me faktin
per te arritur nje comfort te pacientit dhe per te parandaluar komplikacionet e
metejshme.Njohurite e duhura qe nevojiten te dihen para pozicionimit
perfshijne:vendin e lokalizimit te fractures,cila eshte natyra e fraktures,si eshte
dekursi I saj(eshte reduktuar/mbyllur),cfare metode mund te perdoret per te reduktuar
nje frakture?,eshte fraktura stabel?,ka keshilluar mjeku ortoped masa specifike te tjera
mbrojtese apo kujdesjeje? Pasi eshte siguruar ky lloj informacioni,pozicionimi I
pacientit duhet te kryhet me shume kujdes sipas udhezimeve te meposhtme:
1. Shmangni ndryshimet e aligamenteve te fraktures
2. Shmangni ndryshimin e drejtimit terheqes te traksionit
3. Shmangni komprimimet qe mund te kryeni mbi allcin ne menyre qe te mos
demtoni integritetin e saj.
4. Shmangni vendosjen e peshave,apo ushtrimit te forces mbi
ekstremitet,sidomos kur kemi te bejme me nje fixator intern
5. Shmangni ndryshimet e pozicioneve te pacientit para se te jete kryer mbyllja e
frakturave apo imobilizimi I saj
6. Sigurojini pacientit nje shtrat te pershtatshem ortopedik,mundesisht te pajisur
me nje doreze mbajtese qe tem und ta ndihmoje ate per te levizur apo
ndryshuar pozicionet ne shtrat,si dhe nje tavoline portative per ta ndihmuar ne
vet ushqyerje.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 35 -
Monitorimi per manifestime(komplikacione)neurocirkulatore
Monitorimi per manifestime neurocirkulatore duhet te ndiqen cdo ore sidomos ne
momentet e par ate fractures.Demtimi I eneve te gjakut dhe nervavee mund te shfaqen
njekohesisht me frakturen,ose me vone madje dhe kur fraktura eshte
mbyllur.Sensacioni apo evidence e demtimeve cirkulatore duhet te raportohen
menjehere te mjeku perkates.Frekuenca e demtimeve neurocirkulatore zakonisht
mund te reduktohet nese nuk ka asnje shenje te pranishme te ndonje komplikacioni te
pakten 48 oret e par ate fractures.Monitorizimi I statusit neurocirkulator I ekstremitetit
te demtuar perfshin:
1. Palpimi per ngrohtesi te lekures
2. Observimi I ngjyres se lekures
3. Aplikimin e nje presioni te moderuar(kjo nga vete pacienti pas anes se
krevatit)si dhe vezhgimin per rimbushjen kapilare)
4. Pyet pacientin persa I perket dhimbjeve qe ndien ne zonen e demtuar
5. Prekja e pjeses se demtuar,kjo per te pare aftesine e pacientit sesa eshte ne
gjendje te reagoje(pra sensibilitetin e tij)
6. Observohen aftesite e pacientit per te levizur ne menyre vullnetare pjese te
ndryshme te trupit sidomos ato qe jane te lidhura me anen e frakturuar
Ruajtja dhe kujdesi per integritetin e lekures
1. Identifikimi sa me I hershem I zonave te lekures te riskuara per
infeksion,sidomos zonat rreth vendit te frakturuar
2. Inspeksione te rregullta dhe te vazhdueshme(cdo 8ore)per shenja te tilla si
eriteme
3. Kthimet e vazhdueshme ne shtrat,cdo 2 ore ,Brenda limitit qe lejon situate dhe
imobilizimi
4. Inspektime te vazhdueshme dhe te rregullta te zones qe eshte ne kontakt me
skajet e gipsit apo pajisjet e traksionit,dhe merrni masat e nevojshme per te
paandaluar dhe eleminuar plasaritjet dhe demtimet e tjera te lekures
5. Vleresojeni dhe ndihmoni pacientin per te mbajtur nje lekure te paster dhe te
thate,vecanerisht perreth gipsit,pajisjeve te traksionit.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 36 -
Parandalimi I infeksionit dhe sigurimin e sherimit te plages
1. Kujdesje dhe vemendje strikte persa I perket teknikave aseptike gjate
manipulimit/mjekimit te plageve
2. Kujdes qe drenimi I plages te jete I rregullt dhe te drenoje ne pajisjen e
posacme
3. Inkurajimi I pacientit qe te perdori nje diete te mire balancuar
Kujdesi per ushqimin
1. Inkurajoni pacientin ti haje vaktet rregullisht
2. Jepini pacientit nje kohe te mjaftueshme per vaktin e ngrenies
3. Inkurajoni vet-ushqyerjen,por nderkohe asistojeni ate
4. Kujdesuni qe pacienti te marre te gjitha permbajtjet e duhura ushqimore gjate
dites,si dhe inkurajojeni qe te rrise marrjen e proteinave
5. Pozicionojeni pacientin ne nje pozicion sa me comfort gjate ngrenies si dhe
pas mbarimit te vaktit te ngrenies
Kujdesi per imobilizimin
Qellimi i imobilizimit eshte pikerisht te bashkoje fragmentet e demtuara te kockes se
thyer duke I vene ne kontakt me njera-tjetren deri sa te realizohet I plote procesi I
sherimit.Imobilizimi mund te realizohet duke ndjekur keto metoda:
I jashtem:gipsi,splinte,qafore,traksioni
I brendshem:pllakave metalike,vidave,shtizave,shtiftit.
(Shiko kujdesin per traksionin dhe gipsin)
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 37 -
Menaxhimi I dhimbjes
Nje person me frakture manifeston dhimbje ne zonen e frakturuar,kjo si pasoje e
presionit qe ushtrojne edema mbi indet e demtuara perreth fractures dhe spazmave
muskulare rreth zones se fractures.Dhimbjet e vazhdueshme dhe spazmat muskulare
qe I shoqerojne keto dhimbje,mund te ushtrojne stress mbi fragmented e
frakturuara,duke vonuar procesin e reduktimit te fractures.Nese pacienti I eshte
nenshtruar operacionit do te ndjeje dhimbjet e operacionit.Masat per lehtesimin e
dhimbjes:
1. Aplikimi I analgjezikeve narkotike ose jonarkotike(vetem nese jane
perkshkruar nga mjeku) duke respektuar dozen dhe kohen e aplikimit
2. Administro medikamente si diazepam per te reduktuar spazmat muskulare
3. Apliko kompresa te ftohta,20 min cdo 3 ore
4. Ripoziciononi vazhdimisht pacientin sipas te gjithe udhezimeve te duhura te
pershkruara
5. Instrukto pacientin sit e perdorin teknikat relaksuese(frymemarrje te thella)per
te reduktuar tensioned dhe stresin emocional.
6. Me zvogelimin e dhimbjes,komunikoni me pacientin rreth reduktimit te sasise
dhe dhenies se analgjezikeve.Per nje menaxhim te mire te dhimbjeve,eshte
shume e rendesishme qe te behet nje balancim I mire I dhenies se
analgjezikeve me kombinimin e ushtrimeve dhe aktiviteteve te ndryshme
fizike.
Parandalimi I demtimeve te mundshme:
1. Monitoroni levizjet e pacientit ne shtrat,kjo per te shmangur
mospozicionim te mire te pjeses se demtuar
2. Vezhgoni pacientin nderkohe qe ai kryen ushtrime te ndryshme ne shtrat
3. Monitoroni mobilizimin per te siguruar nje ambjent te sigurt,largoni te
gjitha pajisjet .ga dhoma te cilat mund te paraqesin rrezik per pacientin.
4. Vezhgoni pacientin gjate perdorimit te mjeteve te ndryshme,kjo per tu
siguruar qe ato te perdoren me korrektesi pa e riskuar ate.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 38 -
KUJDESI INFERMIEROR PER FRAKTURAT E SKAJIT TE SIPERM
FEMORAL
Vleresimi Infermieror
Ekzaminimi fizik perfshin moshen e pacientit,shenjat vitale,presionin e gjakut(per
mundesine e hipotensionit ortostatik)nivelin e degjimit dhe shikimit,nivelin e
demtimit,te dhimbjes,peshen.Gjithashtu vlereson fuqine muskulare,riskun e
osteoporozes dhe riskun e rrezimit
Historia mjekesore qe perfshin forcen,mobilitetin, balancen dhe
koordinimin.Presencen e hematomas,plageve te hapura,praninse ose jo te
infeksonit,enjtjen ose inflamacionin e zones se prekur pas demtimit .Studimet
diagnostike te densitetit te mases kockore dhe muskulare.
Diagnozat infermierore
Ndryshime ne komfort,dhimbje lidhur me frakturen,demtimin e indeve te
buta,spazmave muskulare dhe kirurgjise.
Levizje te kufizuara lidhur me frakturen
Rrezik I larte per doslokim te kofshes,stres I papershtatshem I gjymtyres dhe
indeve rrethuese.
Mundesi per komplikacione:hemoragji,komprimim neurovascular dhe
tromboza
Demtim I integritetit te lekures,zhvillimin e dekubituseve lidhur me qendrimin
per nje kohe te gjate ne shtrat.
Alterime te eleminimit urinar lidhur me imobilizimin
Risk per demtime te metejshme lidhure me dobesine
Alterime ne procesin e te menduarit lidhur me moshen,stresin e
traumes,ambjentin jo familjar dhe terapine medikamentoze.
Perballim jo efektiv individual lidhur me demtimin,kirurgjine dhe varesine
Mungese vetkujdesje lidhur me dobesine,frakturen,marrjen e mendve dhe
alterime te gjumit
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 39 -
Nderhyrjet infermierore
Menaxhimi I dhimbjes
Dhimbja eshte e pritshme pas fraktures,demtimet e indeve te buta dhe spazmat
muskuare kontribojne ne discomfort,dhimbja vleresohet me mire ne shkallen nga 0-10
dhe permes karakteristikave te saj te cilat jane te rendeishme per te identifikuar
shkakun e diskomfortit dhe per te planifikuar nderhyrjet.Dhimbje e vazhdueshme
mund te indikoje probleme neurovaskulare.pacientit mund ti jepet terapi me
analgjezike pershkruar nga mjeku ortoped.Infermierja:
vlereson ekzistencen e dhimbjes
informon pacientin per analgjeziket present,perdorimin dhe kohezgjatjen e
tyre.Kjo redukton stresin qe perjetohet nga pacienti duke komunikuar
shqetesimin dhe gadishmerine per te ndihmuar ne perballjen me dhimbjen.
Perdor teknika relaksuese
Ndryshon pozicinon e pacientit gje qe lehteson diskomfortin
Konsultohet me mjekun nese dhimbja nuk eshte qetesuar-ndryshim I terapise
mund te jete I nevojshem
Permiresim te levizjeve
Pacienti inkurajohet per kryerjen e ushqtrimeve te ndryshme.Been ushtrime per
muskulin e kuadricepsit,glutealeve dhe gishterinjve qe ndihmojne per mbajtjen e
fortesise muskulare.Kur pacienti pranon perdorimin e karrikes infermierja e ndihmon
tek kendi i krevatit kur duhet qe te levizi kembet per tu ulur ne karrike.Ai ndihmohet
nga dy infermiere per ta mbajtur ekuilibrin gjate aplikimit te ecjes.
Ulje e riskut per dislokim dhe stres mbi gjymtyren e frakturuar.
Kembes se ciles i eshte bere nderhyrja e kofshes i behet trajtim i kujdesshem.Perpara
se te levizet,pacientit i shpjegohet se cfare po ndodh dhe se per cfare ai ka
nevoje.asnjehere mos te behet hedhja e kembes mbi kemben tjeter,ose mbi koken e
femurit(ose protezes)sepse mund te dali jashte acetabulit.Vendos nje jastek midis
kembeve te klientit ne menyre qe te mos beje kryqezimin e kembeve.Shmang
fleksionin akut te kofshes se operuar.Kjo mund te shkaktohet nga ngritja e tepert e
kokes se krevatit.Zakonisht ne shume raste perdoret 35-40 grade.Parandalo
rrotullimin e jashtem te kembes mbi anen e operuar.Kemba e operuar mund te beje
nje rrotullim te lehte te jashtem kur personi eshte i shtrire ne kurriz.Nese pacienti
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 40 -
lejohet te kthehet pak nga ana e operuar mund ta ktheni mbasi te keni vendosur
jastekun midis kembeve.Zakonisht kur nje pacient ulet per here te pare ne nje karrige
per te operuarit ne kofshe,kemba e operuar mbetet e shtrire por me nje mbeshtetje te
mire dhe e ngritur.
Parandalimi i komplikacioneve
Hemoragjia-Infermierja monitoron ndryshimet ne pus,presionin e gjakut dhe
respiracionin qe mund te indikojne zhvillimin e shokut.Mat parametrat e gjakut per
zhvillimin e anemise sepse zevendesimi i gjakut mund te jete i nevojshem.Vlereson
drenimin e plages pas operacionit per hemoragji,
Komprimi neurovaskular-Infemrierja monitoron ngjyren,rimbushjen
kapilare,ngrohtesine,ndjeshmerine,pulsin e kembes dhe mundesine e perkuljes se
kurrizit te kembes se operuar,gjithmone duke e krahasuar me kemben e
paoperuar.Manifestime te tilla si:zbehtesi,dobesi te pulst,dhimbje dhe paralize te
kembes,duhet ti raportohen menjehere kirurgut.
Tromboza e venave te thella-Incidenca per tromboze te venave te thella jane 40-
60%.Masat per zvogelimin e rrezikut per zhvillimin e trombozave te venave te thella
perfshijne:perdorimin e aspirines,heparines dhe perdorimin e corapeve antiembolike
Kujdesi per dekubituset
Ulcerat dekubituse ndodhin te 20 ne 70% te pacienteve me fraktura te kofshes.Kjo
mund te ndodhe nga shtypjet qe ushtrohen ne lekure.Parandalimi mund te ndodhe nga
levizjet me te shpeshta,nderrimi i pozicionit cdo 2 ore,perdorimi i dyshekeve anti
dekubituse dhe ngritja e thembres nga krevati me anene e peshqirave rrotullues.
fig4.1 shtrat dhe dyshek ortopedik
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 41 -
Kujdesi per eleminimin urinar
1Monitoro sasine e diurezen-marrja e pershtatshme e likideve siguron hidratimin dhe
eleminimi i pershtatshem minimizon stazen urinare.
2.Menjano/minimizo perdorimin e kateterit urinar-sepse mund te behet burim
infeksioni
Parandalim i demtimeve te metejshme
Per pacientet e moshura eshte e rendesishme sigurimi I anesoreve te shtrarit per te
menjanuar,reniet apo frakturat e metejshme.Aktiviteti fizik pasiv ndihmon per te
forcuar muskujt.Ushqimi I pasur me protein,vitD dhe kacium jane te
rekomandueshme per osteoporoze .Studimet kane treguar se grate me nivel te ulet te
vitamins D jane me te riskuara per fraktura dhe osteoporoze.
fig4.2 anesore krevati
Permiresimi I procesit te menduarit
Shpjegimet ndaj pacientit dhe anetareve te fami;jes rreth shkakut te
paqendrueshmerise emocionale jane te rendesishme ne te ndihmuarit e tyre per te
perballuar, irritabilitetin,Infermierja inkurajon pacientin dhe familjaret te
komunikojne ndjenjat dhe shqetesimet e tyre.Ajo orienton pacientin dhe anetaret e
familjes ne shtrimin ne spital dhe gjate procedurave te ndryshme.Eshte e rendesishme
qe pacienti te jete I orientuar ne kohe,ne vend dhe me personat qe e shoqerojne.
Sigurimi I vetkujdesit
Fillimisht pacienti ka nevoje per tu ndihmuar ne aktivitetet e
vetkujdesjeve.Infermierja duhet ta ndihmoje pacientin te mesoje menyren se su te
siguroje nevoja te tilla si; te ushqehet,te lahet,te nderrohet dhe per ndonje tualet
personal,nderkohe qe ai eshte I imobilizuar ne traksion.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 42 -
4.2Komplikacionet e frakturave -Kujdesi
1)Nderlikime te pergjithshme
-Shoku traumatik hemoragjik.perkufizohet si nje situate ,ne te cilen indet e pacientit
vuajne nga perfuzioni me pasoje hipoksine e tyre dhe kercenimin per demtime te
parikthyeshme ne organet vitale.Shoku hipovolemik apo hemoragjik rezulton nga.
hemoragjia dhe humbja e lengjeve ekstracelulare ne indet e demtuara.Kjo mund te
ndodhe ne frakturat e ekstremiteteve,torax,pelvis dhe shtyllen kurrizore.Dihet qe
kocka eshte shume e vaskularizuar,prandaj nje sasi e madhe gjaku mund te humbase
si rezultat I traumave,vecanerisht ne frakturat femorale dhe pelvis.Trajtimi konsiston
ne rivendosjen e sasise se humbur,permiresimin e dhimbjes,mbrojtjen e pacientit nga
demitmet e metejshme.
-Embolia dhjamore eshte nje shkak madhor per nderlikime mortale ne demtimet e
aparatit lokomotor.Mund te ndodhe me teper ne frakturat e kockave te gjata ose ne
pelvis tek adultet.Presioni I palces se kockes eshte me I madh se presioni kapilar dhe
grimca dhjamore levizin ne qarkullimin e gjakut dhe aty kombinohen me trombocitet
duke formuar emboli.Embolia mund te ndodh Brenda 2 oresh pas fractures,ose ato me
te zakonshmet jane pas 48 oresh.Por ka raste kur ndodhin pas 4 javesh.Shenjat e
embolizmit dhjamor varen nga vendi ku eshte lokalizuar embolia.Vendet kryesore ku
ato zakonisht lokalizohen jane truri,pulmonet dhe rennet.Embolia verebrale
karakterizohet nga konfuzioni dhe ndryshimet ne nivelin e koshiences.Embolia
pulmonare karakterizohet nga dispne,takipne,takikardi,cianoze,dhimbje
kraharori,kolle dhe sputum.Embolia mund te shkaktoje pengesa renale qe shkaktojne
ulje te sasise se urines dhe pranine e yndyres ne urine.cdo shenje e hershme qe
sinjalizon per embolizem duhet raportuar menjehere tek mjeku kirurg/ortoped.
-Infeksioni.Osteomieliti eshte nje tjeter komplikacion I frakturave.Infeksionet
pengojne sherimin e fractures pasi shkaterron qelizat e reja kockore qe
formohen.Infermierja duhe te vezhgoje pacientin per
temperature,edeme,dhimbje,pus.Antibiotiket dhe lavazhet me solucione antibiotikesh
perdoren per trajtimin e infeksionit.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 43 -
Vleresimi-Rezultatet e pritura
Bazohet ne rezultatet e pritshme te marra nga pacienti.
Lekura e pacientit eshte e ngrohte dhe membranat mukoze kane ngjyre roze
Pacienti merr pjese ne programet apo aktivitete te ndryshme progressive
Pacienti eshte ne gjendje te levize me ane dhe ten je ndihme,minimale
Pacienti arrin te kontrolloje vete situaten sidomos me arritjen e permiresimit te
levizjeve
Lekura e pacientit eshte e pademtuar dhe e lire nga ulcerat venoze.
Pacienti eshte I lire dhe nga infeksionet
Pacienti eshte ne gjendje te ruaje nje ekuiliber peshe me nje renie deri ne 3 kg
para demtimit
Statusi I pacientit-ai ndihet ne comfort
Pacienti nuk eshte I perfshire ne demtime te tjera
Pacienti dhe familjaret mund te shpjegojne:
a. Natyren e demtimit dhe menyren e trajtimit qe duhet te ndiqet per te
parandaluar demtime ose infeksionet dhe te arrije rezultatet e
deshiruara.
b. Ushtrimet dhe aktivitetet e ndryshme jane te limituara,observuara,si
dhe te caktuara ne kohezgjatje.
c. Si te kujdesen per gipsin,shtizen,traksionin apo pajisje te tjera te
imobilizimit
d. Teknikat e duhura per te parandaluar demtimin e lekures,edeme,dhe
demtime neurocirkulatore
e. Menyra sesi te perdoren medikamentet e pershkruara nga mjeku
f. Planifikimet per kujdesjet e metejshme post-operatore.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 44 -
4.3Kujdesi pre-operator
Perfshin fazen nga moment I vendosjes qe pacienti do ti nenshtrohet interventit
kirurgjikal deri ne momentin e operaconit.Kjo faze zgjat nga pak minuta deri ne disa
dite dhe jave,ne varesi te gjendjes se te semurit dhe llojit te fractures.Gjate kesaj kohe
behet pregatitja e te semurit per operacion.Pregatitja per operacion pershin nje
kompleks masash,qe kane si qellim te rrisin qendrueshmerine e organizmit ndaj
traumes operatore dhe te normalizojne funksionin e crregulluar te sistemeve te
ndryshme,duke zvogeluar ne minimum rrezikun e operacionit.Detyre e pergatitjes
preoperatore perfshin gjithashtu parandalimin e infeksionit kirurgjikal.Kontrolli I
infeksioneve eshte nje nga principet me kryesore ne pjesen me te madhe te veprimeve
te infermieres.Kjo konsiston jo vetem ne punen e saj ne spital por edhe edukimin
shendetsor,pasi pacienti te dale nga spitali.Me kryesorja ne kontrollin e infeksionit
jane procedurat antiseptike.Eshte e rendesishme sterilizimi I instrumentave
kirurgjikale per te shmangur infeksionin e plages operatore. Pergatitja preoperatore
eshte individuale per cdo te semure.Per te vleresuar gjendjen e te semurit dhe per te
ekuilibruar funksionet e organeve dhe te sistemeve te ndryshme te organizmit eshte e
nevojshme qe te njihet mire gjendja funksionale e secilit prej tyre.
Sistemi nervor
Operacioni eshte I frikshem per te semurin,qe e shqeteson dhe I krijon tension
psikik.Qetesimi I tij eshte nje nga detyrat e rendesishme te infermieres,sepse stresi
preoperator ndikon negativisht ne operacion dhe sherimin e plages operatore.pacientit
dhe te afermeve u shpjegohet procedura kirurgjikale,rreziqet shoqeruese,per drenat
pas operacionit dhe mundesine e dhimbjes.Naten para operacionit pacientit I jepen
sedative.
Vleresimi pre-operator kardiak
Faktoret e rrezikut kardiak perbejne shqetesimin madhor te vleresimit
preoperator.Amnamneza,ekzaminimi fizik,radiografi e toraksit dhe EKG perdoret per
te percaktuar nese ekziston ndonje patologji preekzistuese kardiake.
Vleresimi respirator
Problemet respiratore jane faktore te rendesishem kirurgjikal,te trajtuar me anestezi te
pergjithshme.Vleresimi pulmonary perdoret per te identifikuar faktoret e rrezikut qe
lidhen me kirurgjine.I rekomandohet pacientit lenia e duhanit para operacionit qe te
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 45 -
zvogeloje nderlikimet pulmonare postoperatore.Rekomandohet radiografi toraksi dhe
vleresim I parametrave te frymemarrjes.
Vleresimi I te ushqyerit dhe pergatitja e traktit tretes
Pacienti nuk duhet te marre asgje nga goja 6-8 ore para operacinit per te garantuar
zbrasjen e stomakut dhe per te ulur rrezikun e aspirimit te permbajtjes gastrike ne
rruget ajrore gjate anestezise.Gjate kesaj kohe jepen perfuzione per te mbajtur ne
nivel te mire hidratimi
Vleresimi I funksionit renal
Gjate marrjes se anamnezes do te percaktohet nese pacienti ka insuficence renale
kronike dhe analizat laboratorike si kreatinemia,,azotemia percaktojne probleme
renale apo pranine ose jo te insuficienses renale akute ose kronike
Zevendesimi I gjakut dhe perberesve te tij
Frakturat e skajit te siperm femoral( per shkak te irrigimit me gjak)apo frakturat e
hapura mund te shkaktojne hemoragji prandaj mund te jete e nevojshme transfuzioni I
gjakut.tek pacientet qe I bejne kirurgji madhore percaktohet grupi I gjakut dhe meren
masa per sigurimin e disa njesive gjak dhe ekzaminohet saktesisht sasia eritrocitare.
Pergatitja e lekures
Fillon qe naten pas operacionit.Zona e operacionit pastrohet ne menyre specifike,ku
aplikohet trikotomia e gjere e zones e cila do te trajtohet.Behet banjo ose dush me
antiseptike gje qe zvogelon mundesise e infeksionit.me pas anesia izolohet me fasho
ose kompresa sterile.Pas kesaj infemierja ndihmon pacientit me karroce te shkoje ne
sallen e operacionit.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 46 -
4.4Kujdesi postoperator-rehabilitimi
Faza postoperatore eshte faza e trete dhe finale.Fillon me opranimin e pacientit ne
dhomen e zgjimit dhe mbaron me ndjekien ne klinike ose ne shtepi.Periudha post-
operatore ndahet ne dy faza:faza e pare,periudha e menjehershme postoperatore ku
pacienti eshte nen efektin e anestezise dhe faza e dyte e cila eshte koha per sherimin
dhe parandalimin e komplikacioneve.Qellimi I kujdesit postoperator eshte:rivendosja
e ekuilibrit psikologjik te pacientit,parandalimi I komplikacioneve dhe
dhimbjeve,kthimi I pacentit ne funksion normal.Me poshte jane disa udhezime per
kujdesin postoperator dhe daljen nga spitali.
Patericat
Pas kirurgjise per nje frakture te ekstremiteteve te poshtme specifikohet pesha e
lejuar gjate ecjes.Nuk lejohen venia menjehere e ekstremitetit ne ecje dhe mbajtja e
peshes trupore,kjo per te menjanuar demtimet e metejshme.Per kete mund te nevojiten
paterica apo pajisje te tjera ortopedike per te ndihmuar ne ngritjen e pacientit dhe
mbajtjen e balances.Eshte e rendesishme matja e presionit te gjakut sepse eshte
tregues per hipotensionin ortostatik.Behet kujdes gjate ecjes se tyre per mos peshimin
e kembes apo nese dyshemeja eshte e lagur.Si fillim infermierja ndihmon dhe
udhezon pacientin gjate ecjes me paterica dhe me pas ai eshte ne gjendje te levize
lehtesisht pa ndihmen e saj.
Fig4.3-paterica
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 47 -
FASHATURAT-Nese pacienti ka patur kirurgji te ekstremiteteve te poshtme dhe I
jane aplikuar fashatura infermierja insrukton ate per pranine e hemoragjise dhe nese
ajo perhapet mbi fashimet dhe vazhdon per nje kohe te gjate ta raportoje ate.
SUTURAT-Suturat qe perdoren ne mbylljen e plageve jane zakonisht jo te
absorvueshme dhe jane te nevojshme per tu hequr.Keshillohet heqja e tyre 10-14 dite
pas operacionit.
AKULLI-Akulli dhe elevacioni ndihmojne per te minimizuar dhimbjen dhe enjtjen
pas kirurgjise por dhe ditet e para te fraktures.Elevacioni qe te jete efektiv duhet qe
kemba apo ekstremiteti te jene mbi nivelin e zemres.Akulli duhet mbajtur jo me
shume se 20 min cdo 2 orё dhe duhet mbёshtjellё me njё peshqir ose nje pajisje tjeter
qe te mos e demtoje lekuren.(shiko fig4.4)
BANJOT-Eeshte e rendesishme te mbahen fashaturat te thata.Ne rastet kur behet
banje duhet te vendoset nje qese plastike rreth kembes dhe me pas ta lidhesh ate ne
maje.
TERAPIA FIZIKE- Ne varesi te llojit te interventit mjeku percakton nje program
ushtrimesh per pacientin qe duhet te vazhdoje pas interventit por dhe pas daljes nga
spitali deri ne rikthimin e plote te. Disa nga ushtrimet qe duhen ndjekur jane dhene me
poshte.(Shiko Rehabilitimi)
KOMPLIKACIONET-Shumica e kirurgjise se frakturave eshte e sigurt dhe
komplikacionet jane te rralla.Infermierja udhezon pacientin per komplikacione te
mundshme si enjtje,dhimbje e cila nuk qetesohet nga medikamentet,presion te
ushtruar nga allcia,splintet apo fashatura shume te ngushta te raportohen tek
mjeku.Gjithashtu prania e temperatures,skuqjes sepse mund te indikoje per infeksion.
Fig 4.4-elevacioni(kёmba mbi nivelin e zemrёs)
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 48 -
REHABILITIMI
USHTRIME PER KEMBEN
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 49 -
USHTRIME PЁR GJURIN
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 50 -
USHTRIME PЁR QAFЁN E FEMURIT
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 51 -
Traksioni-kujdesi infermieror
Traksioni eshte aplikimi I nje force terheqese ne nje pjese te trupit.Traksioni perdoret
per te minimizuar spazmat e muskulit,te pakesoje largesine,te imobilizoje frakturat,te
zvogeloje deformimin dhe te rrise hapesiren ndermjet siperfaqeve te kunderta te nje
artikulacioni.Traksioni duhet te aplikohet sipas rendesise dhe udhezimeve per te
ruajtur efektet terapeutike.Faktoret qe zvogelojne terheqjen efektive te traksionit
duhet te eleminohen.Efektet e nje traksioni vleresohen me radiografi e cila jep nje
mundesi per te bere korigjimet e nevojshme.
fig4.4 aplikimi I traksionit
Traksioni mund te aplikohet ne lekure(traksion I lekures)ose direct ne kocke(traksion
skeletal) Traksioni I lekures kryhet nga nje terheqje e peshave me anen e leokoplastit
ose materialeve plastike qe vendosen mbi lekure.Sasia e peshave eshte nga2-3 kg ne
traksionin e nje ekstremiteti,ndersa ne traksionin pelvic sasia e peshave eshte 4,5-
9kg,kjo ne varesi te peshes se pacientit.Sasia e peshave qe aplikohet ne traksionin e
lekures nuk duhet te jete mbi tolerance e lekures.Traksioni skeletal aplikohet direkt ne
kocke.Kjo metode perdoret shpesh ne trajtimin e frakturave te
femurit,humerusit,tibias dhe shtyllez kurrizore dhe konsiston ne futjen e nje shtize
direkt ne kocke.Ne kete procedure duhet te zbatohen rregullat e asepsise kirurgjikale.
Parimet e nje traksioni efektiv:
Kurdo qe traksioni te aplikohet duhet te meret parasysh kunderindikacioni,I cili eshte
nje force vepruese ne drejtim te kundert me traksionin(ligji i III i Njutonit)
Pergjithesisht, pasha trupore e pacientit dhe pajisja e pershtatshme per pozicionin e
shtratit kane nevoje per nje kunderindikacion.Kunderindikacioni duhet te ruhet ne
menyre qe te kemi nje traksion efektiv.Nje kusht tjeter qe traksioni te jete efektiv ne
zvogelimin e fraktuave dhe ne sigurimin e imobilizimit ai duhet te jete I
vazhdueshem.Traksionet e lekures ne pjesen cervikale dhe pelvike shpesh perdoren
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 52 -
per te pakesuar spazmen e muskulit dhe zakonisht pershkruhet si nje traksion me
nderprerje.Traksioni skeletal nuk duhet te nderpritet
Peshat nuk duhet te hiqen derisa te pershkruhet nderprerja e traksionit.
Ruajtja e terheqjes:
Cdo faktor qe mund te pakesoje terheqjen duhet te eleminohet.
Pacienti duhet te vendose ne mesin e shtratit dhe ne nje pozicion te mire te trupit ne
kohen kur aplikohet traksioni.Peshat qe varen duhet te jene te lira dhe nuk duhet te
takojne dyshemene ose krevatin.Litari I terheqjes nuk duhet te pengohet gjate
terheqjes se tij.Shputa e kembes nuk duhet te preke fundin e shtratit.
Qe drejtimi te jete rezultativ duhet te jete ne te njejtin drejtim me aksin e gjate te
kockes.
PROCESI I KUJDESJEVE NE PACIENTET ME TRAKSION
Vleresimi:Aplikimet e traksionit rezultojne ne levizjet fizike te demtuara dhe mund te
jete nje experience e frikshme per nje pacient.Infermierja duhet te veresoje teresine e
lekures se ekstremitetit qe eshte vendosur ne traksion,gjendjen neurovaskulare si
psh:ngjyren,temperature,rimbushjen kapilare,edemat,pulset,ndijimet dhe mundesine e
levizjes te cilat krahasohen me ekstremitetin tjeter te pademtuar.Nje pacient mund te
paraqese problem me lekuren,respiracionin,traktin gastro-intestinal ose ne traktin
urinar kur ai vendoset ne traksion.Gjithashtu,duhet te vleresohet zhvillimi I
trombozave ne venat e thella,vleresimi I te cilave behet nepermjet kontrollit te
ndjeshmerise se pulpave.
Diagnozat infermierore:
1-Ankth ose frike lidhur me gjendjen shendetesore
2-Alterimi I komfortit lidhur me imobilizimin
3-Levizjet fizike te demtuara te lidhura me mekanzimin e traksionit qe kufizon
levizjet
4-Mungese njohurie ne regjimin e trajtimit
5-Mangesi per vete kujdesje te lidhura me pajisjen e traksionit
Planifikimi dhe zbatimi:
Qellimet:qellimet kryesore te pacientit ne traksion perfshijne:reduktimin e
ankthit,persosjen e komfortit,kuptimin dhe qellimin e kryerjes se traksionit dhe rritjes
se aftesise per vetkujdesje.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 53 -
Nderhyrjet infermierore:
Reduktimi I ankthit:Me pare se te aplikohet nje traksion eshte e nevojshme qe
pacientit ti shpjegohet lloji I procedures,qellimi I kryerjes se kesaj procedure dhe
pjesemarrja ne kete procedure.Bashkebisedimet me pacientin se cfare do te beje dhe
pse do ta ndihmoje ate qe ai te largoje friken e tij.Mbasi pacienti do te qendroje per
nje periudhe kohe ne traksion,ai detyrimisht do ti pershtatet kushteve per nje hapesire
te kufizuar.Vizitat e shpeshta te infermieres do te pakesojne tek pacienti ndjesine e
izolimit dhe te kufizimit. Ne kete konteks perfshihen dhe vizitat e shpeshta te
familjareve dhe te aferm te tij
Persosja e komfortit:Per shkak te imobilizimit te pacientit,duhet qe dysheku te jete I
vendosur mire mbi nje shtrat derrase.Lekura e pacientit duhet te vezhgohet shpesh per
zhvillimin e plageve te dekubituseve si rezultat I imobilizimit.Per kete:mund te
perdoren dhe dysheke te posacem ortopedike,carcafet ose mbulesat e shtratit duhet te
jene te thata dhe te mos krijojne rrudha.
Problemet
Problemet qe shoqerojne imobilizimin dhe qe ndikojne ne sistemet e tjera te trupit si
dhe shkaktojne diskomfortin tek pacienti mund te minimizohen permes veprimeve te
kujdesjeve.p.sh:
Ushtrimet per kryerjen e nje frymemarrje te thelle ndihmojne ne hapjen e plote te
mushkerive.Ushtrimet e kyceve dhe te kembeve aq sa mund te lejoje limiti I traksionit
do te pakesojne stazen venoze dhe zhvillimin e trombeve ne venat e thella.Marrjet e
mjaftueshme te lengjeve do te sigurojne nje rrjedhje te mire te urines dhe te
ndihmojne ne parandalimin e konstipacionit.Infermierja duhet te vleresoje funksionet
e cdo sistemi te trupit me qellim qe te identifikoje ndryshimet e cdo funksioni.Pacienti
monitorohet shpesh per shfaqjen dhe zhvillimin e komplikacioneve qe shoqerojne
imobilizimin.Cdo ankese e pacientit duhet te vleresohet kur ai eshte ne traksion.
Permiresimi I levizjeve aq sa lejon limiti I traksionit:Gjate traksionit I semuri ka
nevoje qe te ushtroje apo te vere ne pune muskujt dhe artikulacionet e pa
imobilizuara.Levizjet active te te gjitha artikulacioneve te paprekura duhet te
inkurajohen.Infermieret duhet te nxisin te semuret dhe ti perkrahin ata ne kryerjen e
ushtrimeve dhe ne bashkepunimin me fizioterapistin mund te kryejne levizjet ne shtrat
per te minimizuar humbjen e forces se muskulit ne menyre qe te parandaloje atrofime
e muskulit. Gjate ushtrimeve infermierja duhet te siguroje qe te ruhet forca e
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 54 -
traksionit dhe pacienti te kete nje pozinion te pershtatshem per te parandaluar
komplikacione qe rezultojne apo shfaqen si pasoje e mosruajtjes te rregullave te
drejtimit te duhur te traksionit.
Edukimi I pacientit.Pacienti duhet te kuptoje ne menyre te sakte qellimin e persorimit
te traksionit.Informacioni duhet te riperseritet dhe risqarohet shpesh.Pacientet jane me
aktive ne kujdesin e shendetit te tyre kur ata e kane kuptuar plotesisht terapine.
Permiresimi I vetkujdesjeve.Fillimisht pacienti ka nevoje per tu ndihmuar ne
aktivitetet e vetkujdesjeve.Infermierja duhet ta ndihmoje pacientin te mesoje menyren
se su te siguroje nevoja te tilla si; te ushqehet,te lahet,te nderrohet dhe per ndonje
tualet personal,nderkohe qe ai eshte I imobilizuar ne traksion.
Vleresimet per kujdesjet e arritura
1.Ankthi I te semurit eshte pakesuar
a.i semuri eshte qetesuar
b.perdorimi efektiv I mekanizmave
c.shpreh shqetesimet dhe emocionet
2.Ndjehet rritja e komfortit
a.shpreh ndjenjen e komfortit
b.nuk ka zhvillim te dekubituseve
c.ka te menjanuar problemet te lidhura me imobilizimin
3.Demostrimi I levizjeve te shtuara
a.kryen ushtrime te pershkruara
b.perdor mjetet ndihmese
4.Kuptimi I qellimeve per perdorimin e traksionit
a.pershkruan regjimin e traksionit
b.merr pjese ne planin e kujdesjeve
5.Tregues te mundesive te shtuara per kryerjen e vetkujdesjeve.ushqehet,vishet,lahet
vetem me nje ndihme minimale.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 55 -
4.6Kujdesi I pergjithshem tek nje pacient me gips te ekstremitetit
Gipsi eshte nje imobilizues I jashtem qe ka si qellim te ushtroje nje shtypje uniforme
mbi indet e buta te perfshira ne te.Ai mund te perdoret ne imobilizimin e frakturave te
vogla,per te ushtruar shtypje uniforme ne indet e buta,ne korigjimin e ndonje
deformimi dhe si support mbajtes dhe stabilizues.
Aplikimi I gipsit
Eshte e rendesishme te pergatisim pacientin per aplikimin e gipsit.Pacienti ka nevoje
te njohe se cila pjese e trupit do te imobilizohet gjate aplikimit.Pacienti pozicionohet
ne menyre qe te lehtesoje aplikimin e gipsit dhe e mbulojme qe te ndalojme
ekspozimin e papershtatshem gjithashtu duhet qe materialet e alcise te mos bien ne
kontakt me pjese te ndryshme te trupitnese lekura eshte e demtuar duhet ta
dezinfektojme dhe ta mbulojme perpara aplikimit te gipsit.Gjate aplikimit duhet te
kujdesemi qe pjesa e trupit qe eshte imobilizuar te qendroje ne pozicionin e
deshiruar.Pozicioni I papershtatshem I ekstremitetit con ne imobilizim
joefektiv.Shtimi I komfortit dhe aftesia e pacientit per te marre pjese ne aktivitete
shkurton periudhen e gipsit.Anet duhet te jene te lemuara dhe te sheshta qe ndalojne
gervishjet e lekures.Materiali prej allcie qe mund te jete ngjitur lekures hiqet sepse
mund te therrmohen dhe te futen poshte gipsit,duke shkaktuar discomfort.
Vleresimi infermieror
Infermierja vlereson pacientit per pranine e komplikacioneve si rezultat i:
1.Kufizimit te qarkullimit si pasoje e shtrengimit
2.Shtypja e indeve dhe pjeseve te dala kockore.
Infermierja kontrollon per dhembjen,enjtjen,cngjyrimin,dritherimin ose
mpirje,dobesimin ose mungesen e pulsit,paralizen dhe ftohjet e ekstremiteteve.Shenjat
e demtimit te qarkullimit njihen nga vleresimi I thonjve ose gishterinjve te kembes ne
te cilen eshte vendosur gipsi.Ato duhet te jene te ngrohte ne prekje dhe ngjyre
roze.Gjithashtu vleresohet perfuzinimi,kjo permes shtypjes se gishterinjve duke pare
rikthimin e ngjyres.Nese ka nje nuance blu tregon shtrengim venoz ndersa nje ngjyre
e bardhe jane treguas te ngushtimit arterial.Krahasohet temperature dhe pulsi I
ekstremitetit te demuatr me ato te ekstremitetit te pa demtuar.Gjendja e nervave
vleresohet duke pyetur pacientin rreth ndijimit dhe shkathtesise ne levizjen e
gishterinjve.nese verehen enjtje gipsi mund te jete I shtrenguar
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 56 -
Diagnozat infermierore:
Ndryshime ne komfort(dhimbje,pareza)qe jane pasoje e shtypjes se gipsit
Ndryshimet ne perfuzionet indore,qe jane pasoje e shtypjes se gipsit
Dobesimi ose demtimet e levizjeve fizike qe jane pasoje e shtypjes se gipsit.
Njohjen e deficiteve per sa I perket menaxhimit te gipsit
Nderhyrjet infermierore:
Kujdesi infermieror ne nje pacient me gips perfshin:permiresimin e
komfortit,perfuzionit indoor dhe integritetit te lekures.
Qe te forcohet gipsi prej allcie duhen pak minuta,por duhen24-72 ore per tut hare qe
te arrihet fortesia maksimale.Gipset sheshohen me pellembet e duarve qe te
menjanohen formimet e siperfaqeve te forta ose kendet e mprehta,ne menyre qe gipsi
te mos shkaktoje shtypje.Nese borsat e akullit jane pershkruar,ato mund te perdoren
ne secilen pjese te gipsit,por duhet te sigurohemi qe ato te mos formojne dhembezime
ne allcin.Ekstremitetin e demutar e ngrejme mbi nivelin e zemres me ndihmen e
jastekeve qe te kontrollohet enjtja.Infermierja inkurajon pacientin te levize
gishterinjte,majat e tyre.Nese infermierja veren ndonje simptome si ngjyre e
kalter,zbehtesi ne majat e gishterinjve,ne majat e thonjve shoqeruar me dhimbje dhe
shtrengim,mpirje,ftohje ose dridhje,duhet qe te njoftoje mjekun.Nese pacienti ka
dhimbje nuk I jepen analgjezike,keto jepen vetem nese dhimbja eshte
determinante.Hapi I pare ne percaktimin e shkaktarit eshte te pyesesh pacientin ne
menyre qe ai te tregoje ekzaktesisht vendin e dhimbjes. Infermierja duhet te mos
injoroje:dhimbjen sepse mund te kemi shtypje te gipsit ne te dalat kockore,ne nje nerv
apo ene gjaku,enjtjet e medha,pamundesine e levizjes se gishterinjve dhe rimbushjen
kapilare.Pacienti instruktohet per levizjen e kyceve qe nuk jane perfshire ne
imobilizim.Inkurajohet qe te levize gishterinjte ne menyre aktive,te mare pjese ne
aktivitetet e vetkujdesjes,te mbaje gipsin e thate dhe te mos beje ushtrime te teperta ne
ekstremitetet e demtuara.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 57 -
KAPITULLI V QËLLIMI I STUDIMIT
Qёllimi ёshtё evidentimi I shkaqeve mё tё shpeshta tё kёtyre frakturave,principet e
menaxhimit dhe prognoza e tyre.Ështe njohja me pacientët në kliniken e ortopedise-
traumatologjise në lidhje me frakturat,nenshtrimit te interventit apo trajtimit
konservativ, incidencen sipas shpërndarjes gjeografike, grupmoshave,
gjinisë,rezultatet e trajtimit si edhe ditëqëndrimi gjatë kësaj periudhe në lidhje me
rehabilitimin dhe kujdesin infermieror.
5.1 *Objektivat
-Shperndarja ne % e frakturave sipas gjinise
-Shperndarja sipas grupmoshave
-Shperndarja e rasteve sipas zones se banimit
-Lokalizimet me te shpeshta te frakturave te ekstremiteteve te poshtme
-Lloji I trajtimit ne pacientet me frakture te ekstremiteteve te poshtme
-Rezultatet e trajtimit
-Përcaktimi i të dhënave mbi ditëqëndrimin ne spital
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 58 -
KAPTITULLI VI METODOLOGJIA E STUDIMIT STATISTIKOR
Studimi analizon te dhenat e klinikes se “Ortopedise dhe Traumatologjise” ne
Durres. Janë përdorur regjistrat e shtrimeve të pacientëve për këto vite. Kufizimi i
informacionit në regjistra na ka çuar në marrjen e informacioneve pranë shërbimit të
statistikës së Metodologjia që është përdorur është statistikë deskriptive spitalore.
Gjate pese viteve 2010-2013 jane trajtuar 2138 fraktura prej te cilave 829 fraktura
janё tё ekstremiteteve tё poshtme. Studimi I marrë ёshtё retrospektiv.
Ekzaminimi i rasteve është bërë në përputhje me:
1. Shpërndarjen gjeografike
2. Operacionet sipas rretheve
3. Grupmoshave
4. Ditëqëndrimin
5. Shperndarja sipas seksit
6. Lokalizimin e frakturave
7.Rezultatet e trajtimit
Variablat e studjuar janё zgjedhur për të treguar menaxhimin klinik dhe administrativ
të situatës në Klinikën e Ortopedise-Traumatologjise. Qëllimi i perdorimit të këtyre
bazave të të dhënave është studimi i aktivitetit të klinikës me qëllim administrimin më
të mirë të stafit aktiv që merret me trajtimin dhe rehabilitimin e të sëmurëve të kesaj
klinike.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 59 -
KAPITULLI VII REZULTATE&DISKUTIME
Mё poshtё janё pasqyruar nё tabela përmbledhëse tё dhёnat qё janё
marrё nga klinika e :”Ortopedisё-traumatologjisё” nё Spitalin Rajonal
Durrёs.
VITI 2013
Numri total I pacienteve 216 diteqendrimi2045/216=9.5dite/pacient
FRAKTURA Gjinia
Sipas grupmoshave
D.qend
total
M F 0-
1
1-
4
5-
14
15-
24
25-
34
35-
44
45-
54
55-
64
65+
Qafa e femurit 18 16 1 2 4 8 19 431
Femuri 40 31 1 3 4 6 8 2 4 8 35 700
Kupa e gjurit 3 3 1 2 45
Kerciri 49 13 7 8 7 12 13 10 5 474
Kyci I kembes 23 14 2 6 7 8 10 4 356
Tarse&metatarse 3 2 1 3 1 28
Falangjet 1 0 1 11
Gjithsej 137 79 1 3 11 18 24 25 29 38 64 2045
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 60 -
VITI 2012
Numri total I pacientёve 190 ditёqёndrimi 525/190=7ditё/pacient
FRAKTURA Gjinia
Sipas grupmoshave
D.qend
total
M F 0-
1
1-
4
5-
14
15-
24
25-
34
35-
44
45-
54
55-
64
65+
Qafa e femurit 15 8 1 2 4 5 11 203
Femuri 32 34 5 6 4 6 10 35 587
Kupa e gjurit 6 4 2 1 1 2 89
Kerciri 39 12 4 13 5 4 13 7 5 364
Kyci I kembes 23 10 1 1 10 7 9 2 3 232
Tarse&metatarse 2 2 1 2 1 32
Falangjet 3 0 1 2 18
Gjithsej 120 70 5 16 21 15 33 26 54 1525
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 61 -
VITI 2011
Numri total I pacienteve 220 diteqendrimi 604/220=7.3dite/pacient
FRAKTURA Gjinia
Sipas grupmoshave
D.qend
total
M F 0-
1
1-
4
5-
14
15-
24
25-
34
35-
44
45-
54
55-
64
65+
Qafa e femurit 13 23 1 14 1 2 6 12 274
Femuri 33 43 12 5 8 7 5 1 38 504
Kupa e gjurit 3 3 1 1 1 1 2 28
Kerciri 44 26 4 2 27 13 17 7 585
Kyci I kembes 16 10 1 2 5 6 3 9 182
Tarse&metatarse 1 2 2 1 11
Falangjet 1 1 1 1 16
Thyerje te shumt
pa percaktim
1 0 1 4
Gjithsej 112 108 18 8 30 45 26 34 59 1604
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 62 -
VITI 2010
Numri total I pacienteve 203 diteqendrimi 1613/203=8dite/pacient
FRAKTURA Gjinia
Sipas grupmoshave
D.qend
total
M F 0-
1
1-
4
5-
14
15-
24
25-
34
35-
44
45-
54
55-
64
65+
Qafa e femurit 23 17 1 1 1 3 1 11 22 499
Femuri 34 34 6 8 10 3 4 1 9 27 377
Kupa e gjurit 3 2 1 1 1 1 1 86
Kerciri 44 17 7 8 9 11 15 3 8 476
Kyci I kembes 16 4 10 1 1 5 3 132
Tarse&metatarse 6 1 4 1 2 36
Falangjet 0 1 1 1
Thyerje te shumt
pa percaktim
1 0 1 6
Gjithsej 127 76 6 16 36 14 20 24 26 61 1613
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 63 -
6.1 Shpërndarja e rasteve sipas zonёs sё banimit
Është e rëndësishme që të përcaktohen vendet nga vijnë pacientët.Kjo lidhet me
mundёsinё e traumave me rezultat frakturёn.Vihet re qё numri I pacientёve qё pёsojnё
fraktura ёshtё pothuajse dy herё mё I madh nё qytetin e Durrёsit se sa nё rrethe e
fshatra.Kjo e dhёnё vjen si rezultat I numrit mё tё madh tё popullsisё qё ёshtё nё qytet
si edhe si pasojё e shtimit tё lёvizjes sё banorёve nga fshati e rrethet drejt
qytetit.Gjithashtu mundesia e dёmtimeve si rezultat I aksidenteve automobilistike
ёshtё me e madhe se sa ne fshat.Shperndarja gjeografike eshte gjithashtu me rendesi
per rezultatin e trajtimit. Kjo lidhur me mungesen e njohurise sё sёmundjes,distancёn
nga qendra e traumёs dhe kohen e paraqitjes ne ambjentet spitalore.Tabela e
mёposhtme shpreh shpёrndarjen e shtrimeve nё klinikёn e Ortopedisё dhe
Traumatologjisё.
2010-2013
VENDI I BANIMIT NUMRI I RASTEVE
QYTETI I DURRESIT 409
FSHAT 205
RRETHE 215
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 64 -
Fig-7-1; Shperndarja e rasteve sipas zones se banimit
#REF!qyteti durresit
fshat
rrethe
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 65 -
7.2Gjinia&grupmoshat
a)Shpёrndarja nё % e frakturave tё ekstremiteteve tё poshtme sipas gjinisё
Gjinia Numri %
Meshkuj 496 59.8%
Femra 333 40.1%
totali 829 100%
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
Numri %
Meshkuj
Femra
Vihet re qё tek burrat,frekuenca e frakturave qё ndodhin nё ekstremitetet e poshtme
eshte mё e madhe tek meshkujt se sa tek femrat.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 66 -
b)Shpёrndarja e rasteve sipas grupmoshave dhe gjinisё
020406080
100120140
0-1 1--4 5--14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 mbi
65
mosha
nu
mri
i fr
aktu
rave
femrat meshkujt
.Kjo ndodh me tepёr nё dekadёn e dytё dhe tё tretё tё moshёs,e cila ёshtё njё moshё e
jetёs intensive te punёs dhe aktivitetit fizik te theksuar.Ndersa tek grate frekuenca e
tyre,ne kete moshe eshte e ulet,ndonёse nё moshёn 45-60 vjec,kjo rritet nё mёnyrё tё
ndjeshme dhe bёhen mё tё larta se sa tek burrat tё sё njёjtёs moshё..E kundёrta ndodh
mbi moshёn 60 vjec,tek tё cilet ndeshen mё shpesh fraktura.Kёto fraktura prekin me
teper grate,tek te cilat si rezultat I menopauses,fenomeni I osteoporozes zhvillohet sё
tepёrmi dhe bёhet faktor favorizues pёr to. Frakturat tё tjera vihen re tek adoleshentёt
gjё qё lidhet me aktivitetin fizik dhe sportive nёtё moshё.Mё tё pakta janё frakturat qё
ndodhin nё moshёn 0-5 vjec.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 67 -
7.3 Frakturat mё tё shpeshta
d)Shpёrndarja e frakturave sipas lokalizimit anatomik:
Fraktura te qafes se femurit 281raste
Fraktura te femurit 152raste
Fraktura te kupes se gjurit 27 raste
Fraktura te kercirit 244 raste
Fraktura te kycit te kembes 97 raste
Fraktura te tarseve dhe metatarseve 19 raste
Fraktura te falangjeve 7 raste
Fraktura te shumta pa percaktim 3 raste
Frakturat mё tё shpeshta jane ato qё lokalizohen nё skajin e sipёrm femoral. Pёrgjatё
katёr viteve 281 pacientё, pjesa mё e madhe mbi 65 vjec janё hospitalizuar nё
klinikёn e ‘Ortopedisё-Traumatologjisё” nё Durrёs.Rrёzimet jane arsyet mё tё
shpeshta pёr kёto fraktura.Njё pёrqindje shumё e vogёl mund tё kene fraktura
spontane nё skajin e sipёrm femoral. Nё moshёn mё tё re kёto dёmtime jane
pёrgjithёsisht rezultati I njё aksidenti me makine,rёnies nga lartёsia apo trauma tё
rёnda. Njё numёr tё konsiderueshёm zihet nga frakturat e kёrcirit te cilat ndodhin
shpesh si rezultat I dёmtimeve tё shkaktuara nga njё forcё e madhe goditёse.Frakturat
e gjurit,kycit tё kёmbёs dhe kёmbёs janё mё pak tё shpeshta dhe ndodhin mё tepёr nё
moshёn e re si rezultat I dёmtimeve sportive apo frakturave tё stresit.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 68 -
7.4 Lloji I trajtimit&shpёrndarja nё rrethe
a)Lloji I trajtimit tё frakturave
Lloji itrajtimit Numri
Konservativ 492
Kirurgjikal 337
b)Operacione sipas zonёs sё banimit
TE OPERUAR
Viti Gjithsej Qytet Fshat
2013 216 129 87
2012 190 107 83
2011 220 109 11
2010 203 147 56
Vihet re qё 41% tё rasteve I janё trajtuar me trajtim kirurgjikal dhe I janё nёnshtruar
interventit.Ndёrsa 59% te frakturave janё nёnshtruar trajtimit konservativ.Kjo nё
varёsi tё llojit tё frakturёs,zgjedhjes sё pacientit por dhe nga pёrcaktimi i kirurgurt nё
varёsi tё gjendjes sё pёrgjithshme tё pacientit.Pёrsёri mund tё shikohet qё numri I
personave tё operuar ёshtё mё I madh nё qytet sesa pacientёt qё vijnё nga
fshati.Pёrvec tё tjerave kjo ka si shkak dhe llojin e dёmtimit qё mund te jetё mё pak I
lehtё duke krijuar mundёsine e trajtimit nё mёnyrё konservative.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 69 -
7.5 Të dhëna mbi ditëqendrimin
Ditëqëndrimi mesatar gjatë viteve 2010-2013
Viti Ditë qëndrimi Nr. Pacientëve DQM
2010 1613 203 8
2011 1604 220 7.3
2012 1525 190 7
2013 2045 216 9.5
Total 6787 829 8
Një e dhënë tjetër shtesë e ofruar nga shërbimi i statistikës është qё klinika punon me
16 shtretër dhe mesatarisht njё pacient qёndron 8ditё I hopsitalizuar. Shifrat tregojnë
se klinika është e ngarkuar duke llogaritur numrin e shtretёrve krahasuar me numrin
total tё traumave dhe kohёn e nevojshme deri ne rehabilitimin e tё sёmurёve.Njё nga
problemet që identifikohet ёshtё mungesa e njё qendre rehabilituese pёr pacientёt e
post hospitalizuar.Kjo shpesh con nё rritjen e tё shtruarve me rifrakturim,me dёmtime
tё mёtejshme,shfaqjen a artrozave apo praninё e infeksionit kockor si rezultat I
mungesёs sё njohurive per vetkujdes tё tё sёmurёve.Nga ana tjeter zhvillimi i
teknologjisë e bën qëndrimin në spital më të shkurtër.Teknikat e reja operatore,
pёrmirёsimi I pajisjeve kanё bёrё tё mundur kryerjen e procedurave tё tilla me mё pak
mundёsi per infeksion,kohё mё tё shkurtёr shёrimi dhe rikthimin e shpejtё tё
mobilitetit.
Pse është e rëndësishme për rehabilitimin?
Duke marrë në konsideratë që 41% tё rasteve kёrkojnё trajtim kirurgjikal numri I
diteve te qendrimit ёshtё I rёndёsishёm sepses nёse pacienti ёshtё I hopsitalizuar pёr
njё kohё mё tё gjatё edhe mundёsia pёr mbivendosje te infeksioneve spitalore ёshtё
mё e madhe.Njё gjё e tillё ndikon nё gjendjen e pёrgjithshme tё pacientit dhe nё kёtё
mёnyrё dhe nё kohёn e shёrimit kockor.Gjithashtu procedurat e reja operatore krijojnё
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 70 -
mundёsine e rikthimin mё tё shpejtё tё mobilitetit duke shmangur komplikacionet nga
qёndrimi pёr njё kohe mё tё gjatё nё shtrat.Prandaj puna e infermierit ёshtё e lidhur
me llojin e trajtimit te frakturёs,kohezgjatjen e qndrimit nё spital,moshёn,gjininё si
dhe zonёn e banimit tё pacientit.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 71 -
KAPITULLI VIII KONKLUZIONE
Frakturё quhet ndёrprerja e vazhdimёsisё kockore.
Nga analizimi I tё dhёnave gjatё periudhёs 2010-2013, nё te cilen eshte shtrire
studimi nga2138 fraktura 829 janё tё ekstremiteteve tё poshtme.Pёrfshihen
frakturat qё janё nё ekstremitetet e poshtme:femuri,patella,tibia,fibula dhe
kёmba.
Trajtimi konsiston nё trajtim kirurgjikal dhe konservativ.Trajtimi konservativ
bёn tё mundur reponimin e frakturёs pёrmes pёrdorimit tё
gipsit,traksionit,fiksatorit ekstern.Ndёrsa trajtimi kirurgjikal pёrfshin fiksimin
e brendshёm me shtifte,vida,shtiza,pllaka.
Nё studimin e tё dhёnave nё 4 vitet e klinikёs sё “Ortopedisё-
Traumatologjisё” vihen re rezultate tё mira me reponim anatomik dhe fiksim
stabёel tё kёtyre frakturave,pas trajtimit sipas principeve bazё tё kujdesit
infermieror:
Mbrojtja e plages nga infeksionet e ndryshme
Dhёnia e mjekimit sipas pёrshkrimit mjekёsor,pёrdorimi I procedurave
sterile.
Parandalimi I dёmtimeve te metejshme
Parandalimi I komplikacioneve
Kujdesi pёr gipsin dhe traksionin
Diagnozat infermierore me shpeshta jane:
o Ndryshime ne komfort,dhimbje lidhur me frakturen,demtimin e indeve
te buta,spazmave muskulare dhe kirurgjise.
o Levizje te kufizuara lidhur me frakturen
o Mundesi per komplikacione:hemoragji,komprimim neurovascular dhe
tromboza
o Demtim I integritetit te lekures,zhvillimin e dekubituseve lidhur me
qendrimin per nje kohe te gjate ne shtrat.
o Alterime te eleminimit urinar lidhur me imobilizimin
o Risk per demtime te metejshme lidhure me dobesine
o
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 72 -
Nderhyrjet infermierore mё tё zakonshme pёr nje pacient me frakture ne
ekstremitetet e poshtme jane:
Sigurimi I komfortit dhe parandalimi I komplikacioneve
Monitorimi per manifestime(komplikacione)neurocirkulatore
Ruajtja dhe kujdesi per integritetin e lekures
Parandalimi I infeksionit dhe sigurimin e sherimit te plages
Kujdesi per ushqimin
Kujdesi per imobilizimin
Menaxhimi I dhimbjes
Parandalimi I demtimeve te mundshme
Ne studim jam pёrqendruar nё vleresimin sekondar dhe perfundimtar te te operuarve
ne kliniken tone.Roli I infermierit ёshtё I domosdoshem nё ndihmёn qё duhet ti jepet
pacientit me frakturё tё ekstremiteteve tё poshtme,nё informimin e tij,parandalimin e
dёmtimeve,pёrmiresimin e paaftesise dhe rikthimin e mobilitetit.Gjate trajtimit tё
829 frakturave nё vitet 2010-2013 u arritёn kёto rezultate:
85% tё rasteve rifituan aktivitetin e tyre fizik dhe iu kthyen jetёs normale
10% paciente u kerkua operacion I dyte per shkak te mosngjitjes se kockёs
per shkaqe te ndryshme.
5% paciente paten trauma te renda shoqeruese si rezultat u shoqeruan me
mortalitet.
Si rezultat i punёs nё ekip,bashkёpunimit mjek-infermier nё trajtimin post-operator
komplikacionet nё tё sёmurё me fraktura tё ekstremiteteve tё poshtme janё ulur.
Po ashtu zhvillimi I tekonologjisё,teknikat e reja operatore kanё bёrё tё mundur
qёndrimin pёr njё kohё mё tё shkurtёr nё spital dhe rikthimin mё tё shpejtё tё
mobilitetit.Prandaj ёshtё I rёndёsishёm roli I infermierit,tё qёnurit tё tij koherent me
tё dhёnat mё tё fundit tё infermieristikёs dhe dhёnia e kujdesit maksimal pёr
pacientin.
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 73 -
Abstrakt
Hyrje. Traumat nga frakturat janё pjesё e politraumave dhe si e tillё historia e tyre
ёshtё e lidhur me shёrbimet e emergjencёs.Frakturat e ekstremiteteve tё poshtme janё
mё tё zakonshme dhe mё tё shpeshta tё shoqёruar shpesh me morbitet tё lartё dhe
hospitalizim tё zgjatur ndaj ёshtё e rendёsishme tё kuptuarit e traumёs sё
ekstremiteteve tё poshtme.
Qëllimi i studimit;.Ështe njohja me pacientët në kliniken e ortopedise-
traumatologjise në lidhje me frakturat,nenshtrimit te interventit apo trajtimit
konservativ, incidencen sipas shpërndarjes gjeografike, grupmoshave,
gjinisë,rezultatet e trajtimit si edhe ditëqëndrimi gjatë kësaj periudhe në lidhje me
rehabilitimin dhe kujdesin infermieror.
Metodologjia e studimit statistikor. Studimi analizon tё dhёnat e klinikёs sё
“Ortopedisё dhe Traumatologjisё” nё Durrёs. Janë përdorur regjistrat e shtrimeve të
pacientëve për këto vite.Gjate viteve 2010-2013 jane trajtuar 2138 fraktura prej te
cilave 829 fraktura janё tё ekstremiteteve tё poshtme. Studimi I marrë ёshtё
retrospektiv.
Rezultatet. Gjate trajtimit tё 829 frakturave nё vitet 2010-2013 u arritёn kёto
rezultate:
85% tё rasteve rifituan aktivitetin e tyre fizik dhe iu kthyen jetёs normale,10%
paciente iu kerkua operacion I dytё pёr shkak tё mosngjitjes sё kockёs pёr shkaqe tё
ndryshme.5% paciente paten trauma te renda shoqeruese si rezultat u shoqёruan me
mortalitet.
Konkluzionet.. Nё studimin e tё dhёnave vihen rezultate tё mira me reponim
anatomik dhe fiksim stabёl tё kёtyre frakturave,pas trajtimit sipas principeve bazё tё
kujdesit infermieror:mbrojtja e plagёs nga infeksionet e ndryshme,dhёnia e mjekimit
sipas pёrshkrimit mjekёsor,pёrdorimi I procedurave sterile,parandalimi I dёmtimeve
tё metejshme,parandalimi I komplikacioneve si dhe kujdesi pёr gipsin dhe traksionin.
Fjalë kyç. Frakture,ekstremitet,imobilizim,reponim,traksion,gips,kujdes etj..
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 74 -
BIBLIOGRAFIA
1.Evolutin in fracture management-editorial Brig HL Kakria
2.Medical surgical nursing/a nursing process approach third edition 1993
3.Medical surgical nursing-sixth edition
4.Medical surgical nursing-pre hospital care.
5.Traction-lecture by Magda Bayoumi
6.Traumatologjia lokomotore,Prof.Asc.DrIlia Mazniku,Botim 2008
7.Clinical nursing skills forth edition Bruner/Suddarth
8.Care of the orthopaedic Patient,editet by J Roqe and L Dyer.1997
9.http://www.ortopediaitaliane.com/
10.http://www.physioadvisor.com.au/
11.http://rnspeak.com/nursing-care-plan/hip-fracture-nursing-care-plan/
Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror
Suada Çerma Faqe - 75 -
DEKLARATË STUDENTORE
Deklaroj se mbёshtetur nё literaturёn nё tё cilёn janё mare referencat dhe mbёshtetur
mbi tё dhёnat e Shёrbimit tё statistikёs sё Spitalit Rajonal Durrёs ky punim ёshtё
shkruar prej meje. Punimi nuk përmban material të shkruar nga asnjë person tjetër
përveç rasteve të cituara dhe referuara.
© Suada Çerma 2014