Returadresse:FjølnirMFSVesterbrogade 17ADK-1620 København V FJØLNIR

Meginfelag Føroyskra Studenta

Árgangur 22 - 1. útgáva - februar 2006

Sta artilknýti

Millum 2 negl

Føroyingar á CBS Síða 6

Síða 10

Síða 19

LAT OKKUM BJÓDA HEIMINUM AV! Síða 16

Tað eru vit, sum skulu skapa arbeiðsmarknaðin sambært okkara visiónum, og ikki arbeiðsmark-naðurin, sum skal skapa og avmarka okkum.

2 - FJØLNIR 2006

Fjølnir feb. 2006

ISSN 1396-206X

Útgevari:

Meginfelag Føroyskra Studenta

Vesterbrogade 17 A

DK-1620 KBH V.

Tlf. 33 25 02 10

E-postur: mfs@mfs.fo

E-postur: fjolnir@mfs.fo

Blaðið verður sent øllum MFS-limum.

Onnur kunnu gerast haldarar við at venda

sær til eina av skrivstovunum.

Skrivstovutíðir:

Keypmannahavn: Føroyahúsið, opið

Mánadag og fríggjadag kl. 16-18

Århus: opið týsdag kl. 16-18, bústaður:

Áarstova, Vestergade 48D, 8000 Århus C,

Tlf. 27 74 83 21

Blaðstjóri

Selma Kristiansen

Blaðnevnd

Nina A. Arge

Katrin D. Apol

Petur Martin Hansen

Malan Ludvig

Jákup Sverri Kass

Uppseting

Petur Hansen

øll eru vælkomin í blaðbólkin!!!

Prent: MFS í Keypmannahavn

Prentað 2006

Endurprent:

Tilfarð úr blaðnum kann endurprentast við

tí treyt, at keldan er TÝÐILIGA merkt.

FJØLNIR 2006 - 19

Hvussu eitur tú og hvussu gomul ert tú?Selma Margretha Thomsen, 25 ár

Hvaðani ert tú?Frá Klaksvík

Hvat lesur tú?Molekylær biomedisin, byrjaði september 2005

Hvat gert tú í tíni frítíð?Eri heima og fjasist, geri skúlating, passi dót-trina (Malan), og pleygi vinfólk

Hvat gjørdi tú um hesa tíðina í gjár?Læs til roynd

Um tú vart í eini teknirøð, hvør hevði tú so verði?Onkel Joakim

Hvat droymdi tú í nátt?Eg droymi sjálvdan, heldur ikki í nátt

Hvørjum hyggur tú fyrst eftir hjá mannfólkið?Eygum og hárið og annars skal tað eisini verða ein fi ttur drongur

Hvat hevði tú gjørt um tú slapp at verða maður ein dag?Forbundið allar lampurnar og uppliva eitt mannfólkaprát

Yndlingsfi lmur?Tað eru so nógvir eg dámi, havi ongan favorit

Hvat kann gera teg illa?Eg eri altíð glað, blívi ikki ill

Hvat er títt mál við lívinum?At fáa ein útbúgving eg dámi, mann, børn og eitt gott heim.

Trýrt tú uppá Gud?Ja

Hvat hevði tú aldrin goldið fyri?At verði glað, og eina tasku bara tí hon var Gucci

Hvat hevði tú vilja haft meiri tíð til?Vinir og at gjørt smáting heima

Fert tú heimaftur?Ja, eftir loknað útbúgving

Hvat hevði verði tín perfekta ferð?At sloppi út á eina oyggj har tað ikki eru nógv ferðafólk, har skal verða heitt, hvítar strendur, bláður sjógvur og eg hevði bara slappa av við Maluni

Hvat hevði tú gjørt annaleiðis um tú slapp at liva umaftur?Eg eri nokso væl nøgd við hvussu lívið er enda men hevði nokk hildi meir fast við at trena ítrótt sum eg gjørdi fyrr.

Hvat er títt motto?Man skal altíð streba eftir at verða nøgd/ur

MILLUMNEGL

18 - FJØLNIR 2006

skapa arbeiðsmarknaðin sambært okkara vi-

siónum, og ikki arbeiðsmarknaðurin, sum skal

skapa og avmarka okkum.

Tilfeingi til spillis

Tí sannleikin er, at alt ov mangir akademikarar

í Føroyum reprodusera bert tað, sum longu er.

Teir fylla bert holini í eini longu etableraðari

skipan, sum harvið ikki fl ytist og broytist. Hóast

vit lesandi hava allar fortreytir fyri at broyta,

nýskapa og kollvelta okkara samfeløg við allari

okkara nýggju vitan, íblástri og enthusiasmu,

druknar ovurstóra akademiska potentialið, tá

vit undirbrotlig og dirvisleys undirkasta okkum

nú verandi samfelagsstrukturar. Úrslitið er, at

dygdar góða tilfeingið, sum verður framleitt á

universitetunum, fer til spillis, tí vit sjálvi ikki

tora at seta dagsskránna. Tí vit ikki sjálvi gera

eina roynd at realisera okkara dreymar og visi-

ó n ir. Tí vit eru alt ov villig at seta okkum í ein

stól, har vit ikki til fulnar fáa gagnnýtt okkara

evni.

Sjálvsagt kunnu vit framtíðar akademikarar ikki

gera tað, okkum lystir, og sjálvsagt mugu vit

viðurkenna ta sannroynd, at vit eisini mugu til-

laga okkum krøv, sum umstøðurnar og arbeiðs-

marknaðurin nú einaferð seta okkum, tá vit

byrja at arbeiða. Trupulleikin er bert, at tað í

alt ov stóran mun er arbeiðsmarknaðurin, sum

skapar og formar okkum, í staðin fyri at tað

eru vit, sum skapa, mynda og ikki minst broyta

arbeiðsmarknaðin.

Ábyrgdin

Sannleikin er, at tað liggur ein ovurstór ábyrgd

á okkum framtíðar akademikarum, serliga í

einum so lítlum samfelagi sum tí føroyska. Í

stóran mun er tað útbúni parturin av fjøldini,

sum liggur inni við vitanini og hevur harvið

lykil in til samfelagsligan framburð.

Hyggja vit at almenna orðaskiftinum í londu-

num kring okkum, eru serfrøðingar at síggja

og hoyra allastaðni. Teir engagera seg eldhu-

gaðir í tey mál, sum nema við teirra øki. Teir

halda seg ikki aftur at oysa út av síni vitan og

draga onnur við inn í teirra univers. Hetta er

teirra funktión. Hetta er tað, teir hava sitið á

skúlabeinki í fl eiri harrans ár fyri at náa. Hetta

er teirra fremsta samfelagsskylda. Og havandi í

huga, at staturin nýtir milliónaupphæddir hvørt

ár fyri at útbúgva og klekja hesar aka dem i karar,

er tað jú eitt minstakrav, at almenningurin fær

okkurt aftur av tí, sum hann hevur goldið.

Sovnaðir akademikarar

Men samstundis mugu vit konstatera, at aka-

demikarar eru syndarliga ósjónligir í føroyska

kjakinum. Í staðin fyri at halda høvdið høgt og

lata sína vitan koma heildini til góðar, leggja

fl eiri teirra seg heldur í onkran bleytan og be-

hagiligan stól, tað veri seg í útbúgvingarver-

kinum, í almennu umsitingini ella í privata vin-

nulívinum, inntil teir sovna. Tíbetur eru nakrir

kapasitater, sum ikki fara niður við fl agginum,

men alt ov mong hvørva inn í ein svartan

kassa, sum als ikki er opin fyri almenninginum.

Úrslitið er, at teir serfrøðingar, sum hóast alt

úttala seg av og á, kunnu teljast á einari hond

og eru langt síðani settir í politiskan bás.

Og hví eru vit lesandi ikki meiri virkin

gjøgum lestrarárini? Hví koma vit ikki oftari

saman at kjakast um stórmál og viðgera stórar

spurningar? Hví átaka vit okkum ikki ein virkna-

ri leiklut í bæði nær- og fjarumhvørvi okkara?

Nei, tvørturímóti eiga vit framtíðar akade-

mikarar við miklum gangi at gera innrás, bæði

nú og eftir lokna útbúgvin. Vit skulu ikki lata

okkum kúga av nøkrum »Jante-mentaliteti«,

men tvørturímóti kasta okkum út í nýggjar

og spennandi uppgávur uttan at lata okkum

temja av afturhaldni og konventionellari hug-

san. Vit skulu bróta upp úr nýggjum. Vit skulu

hugsa kreativt. Vit skulu vera øðrvísi. Vit skulu

royna ókendar gøtur. Og á henda hátt skulu

vit framfýsin og idealistisk bjóða heiminum av.

FJØLNIR 2006 - 3

FJØLN

IR H

ESAF

ERÐ

Oddagrein 4Petur Martin Hansen

Føroyingar á CBS 6Ingibjørn Johannesen

Barnaansingarmálið hjá MFS 9

Staðartilknýti 10Sigrud Nordendal

Góða nátt og góða eydnu 13Petur Martin Hansen

Tiltøk 14

lat okkum bjóða heiminum av 16Heini í Skorini

Millum 2 negl 19Hesaferð: Margretha Thomsen

4 - FJØLNIR 2006

Í hesum døgum har danski staturin hevur staðið

upp eftir enda av Muhammed tekninginum, ætlaði

eg at nema við hvussu tað føroyska samfelagið

virðir minnilutahugsanir.

Tað síðsta árið hevur millum annað verið merkt av,

at minnilutahugsanir í Føroyum hava staði fyri skot-

um. Tað havi eg lagt tilmerkis við at hava fylgt eitt

sindur við føroyska kjakinum, og ikki minst at hava

verið í Føroyum nakrar ferðir tað síðsta árið.

Tá minnilutahugsanir standa fyri skotum, kann tað

í ringastu førum føra til, at fólk síggja tað, sum

eina forðing at verða ein partur av tí føroyska sam-

felag num, og velja tí at fl yta av landinum.

Hetta ger at tað føroyska samfelagið missur virðis-

mikið tilfeingið. Tað eru fólk, sum annars høvdu

kunna økt virðið í tí Føroyska samfelagnum uppá

ymiskar mátar, búskarparliga, mentanarliga og

átrúnarliga.

Skal Føroyar kunna klára seg so nøkurlunda sjálvt-

støvugt, eru vit noydd at skapa eitt samfelag har

tað er pláss fyri øllum. Eitt fl eirtáttað samfelag

har tað er pláss fyri, at hvør einstakur borgari

kann hava sína egnu meining og kunnu virka eftir

henni, uttan at darva aðrar borgarar. Samstundis

er týdningarmikið, at tað er rúm fyri at fólk kunnu

broyta teirrra hugsanir.

Loysnin er opin samtala, kjak og upplýsing, so-

leiðis at fordómar kunnu fáast av vegnum.

Eftir mínum tykki kjakast vit ov lítið í tí føroyska

sam felagnum. Fjølmiðlarnir royna onkuntíð at

takað okkurt evni fram, men tað er ov lítið. At

minni luta hugsanir ikki hava tað so gott í Føroyum

er efter mínum tykki, oraska av at man veit ov lítið

um hvat tær standa fyri.

Loys nin er ikki bara at verða tollyntur og bara yvir-

taka meiningarnar hjá hvør øðrum, men at verða

frílyntur, at koma við sínu egnu meining og lurta

eftir meiningunum hjá mótpartinum, soleiðis at

man kann endurtaka og skilja meiningarnar hjá

hvør øðrum.

Tað er gott at hava trúðar- og talufrælsið, men tað

má ikki nýtast til at traðka onnur niður. Tað hava

Muhammed tekningarnar víst.

OddagreinPetur Martin Hansen virkandi formaður í MFS

FJØLNIR 2006 - 17

marknaðin at tillaga seg okkara krøv, evnir,

útbúgvingar og visiónir. Í staðin fyri at tillaga

okkum arbeiðsmarknaðin, eiga vit at broyta

hann. Ì staðin fyri at reprodusera »det bestå-

ende«, eiga vit at bróta upp úr nýggjum,

hugsa alternativt, skapa nýggjar vinnuvegir og

troyta ókendar leiðir. Í staðin fyri at siga sum

dapurskygda gentan, at »eg bert fari heim til

Føroya, um okkurt liggur til reiðar og bíðar

eftir mær«, áttu vit heldur at spurt, hvussu vit

sjálvi kunnu fara heim at skapa okkurt nýtt og

skapa gróðrarlíkindi fyri einum liðiligari, fl eksi-

blari og fjølbroyttari arbeiðslívi, har vit innova-

tiv kunnu syrgja fyri, at arbeiðsmarknaðurin til-

lagar seg okkara evnir og hugskot, í staðin fyri,

at tað eru vit, sum undirbrotlig bukka undir og

tillaga okkum núverandi skipan.

Ein høvuðsfortreyt fyri samfelagsligari og per -

sónligari menning er, at vit sjálvi tora taka saki-

na í egnar hendur og gera eina roynd at skapa

okkum tað, vit nú einaferð ynskja okkum, í stað-

in fyri at yppa øksl og uppgevandi konstat era,

at »eg kom ongantíð til tað, sum eg veruliga

ætlaði«. Poengið er, at tað eru vit, sum skulu >

16 - FJØLNIR 2006

- Eg fari bert heim aftur, um

okkurt arbeiði bíðar mær har

heima!

Soleiðis segði ein genta av-

gjørd, tá vit lesandi í Keyp-

mannahavn eitt kvøldið sótu

og tosaðu um framtíðaræt-

lanir okkara eftir lokna útbúg-

ving. Gentan bar ótta fyri, at hon ikki fór at

fi nna sær eitt arbeiði í Føroyum, sum hóskaði

til hennara útbúgving og áhuga.

Fastlæsti arbeiðsmarknaðurin

Vit lesandi sleppa ikki undan at hugsa, hvar

og um vit passa inn á arbeiðsmarknaðin, tá

vit einaferð kunnu kalla okkum akademikarar.

Vit spekulera uppá, hvør stólur fer at standa

tómur, tá vit einaferð eru liðug við okkara

út búgvingar. Vit vóna, at tað verður pláss

fyri júst okkum onkustaðni. Vit vóna, at onkur

sess ur er leysur, tá vit senda okkara umsóknir

avstað. Og neyðars vit, um einki arbeiðspláss

liggur og bíðar. Neyðars vit, um vit við okkara

útbúgving og áhugamálum ikki passa inn í

arbeiðsmarknaðarliga landslagið.

Stóri trupulleikin er bert, at vit mangan síggja

arbeiðsmarknaðin sum fastlæstan og óbroyti-

ligan. Dominerandi hugburðurin tykist vera, at

antin er eitt pláss fyri mær og míni útbúgving,

ella er tað ikki. Antin passa vit inn í myndina,

ella gera vit tað ikki. Antin hevur samfelagið

brúk fyri míni serfrøði, ella hevur tað ikki. Og

um vit í fyrstu atløgu ikki síggja nakran upp-

lag dan møguleika í kikaranum, sum neyðars

vinkonan ikki gjørdi hetta kvøldið, og um vit

ikki her og nú fáa eyga á okkurt, sum er skrad-

daraseymað til júst okkara útbúgving og áhu-

gamál, ja, so gerast vit maktarleys og vónleys.

innovatión

Mín pástandur er, at hesin hugburður – tann

máttleysi einstaklingurin yvirfyri tí stóra arbeiðs-

marknaðinum – er ein av størstu forðingu-

num fyri bæði persónligari og samfelagsligari

menning. Hugburðurin, at eg bert fái mær

eina útbúgving fyri seinni at fara í tænastu hjá

statinum, at eg bert skal fylla eitt tómt hol á

arbeiðsmarknaðinum, sum hann sær út í dag,

at eg bert skal reprodusera nøkur virðir og

eina skipan, sum longu eksistera, er destrukti-

vur og máar støðið undan øllum samfelagsli-

gum dynamikki.

Er arbeiðsmarknaðurin til fyri okkum, ella eru

vit til fyri arbeiðsmarknaðin? Í staðin fyri trey ta-

leyst at undirkasta okkum arbeiðsmarknaðar-

ligu treytirnar, eiga vit heldur at tvinga arbeiðs -

Tað eru vit, sum skulu skapa arbeiðsmarknaðin sambært okkara visiónum, og ikki

arbeiðsmarknaðurin, sum skal skapa og avmarka okkum.

Heini í Skorini, lesandi

OddagreinHevur tú hug at royna teg í einum altjóða viðurkendum

mannarættindafelagsskapi? So er hetta møguliga nakað

fyri teg. Amnesty International sóknast eftir starvslesandi

(gjarna fleiri) til skrivstovuna í Tórshavn seinna hálvár

2006.

Umsóknir verða at senda til:

Amnesty International,

Føroya Deild

Hoydalsvegur 6

FO-100 Tórshavn

Ella til: mnonklett@amnesty.fo

Vit bjóða tær at koma í starvsvenjing í einari lítlariAmnesty deild í støðugari menning. Sum starvslesandi íføroysku Amnesty deildini kemur tú at luttaka í dagligaarbeiðinum hjá deildini og tú fært somuleiðis møguleikanat arbeiða við økjum, sum eru tengd at tínari fakligu bak-grund og tørvinum hjá Amnesty International Føroyadeild. Dømi um arbeiðsøki eru: ungdómsarbeiði, tiltaks-og átaksvirksemi, undirvísing, heimasíða, kunning ogmiðling, fundraising, mannarættindi og vinnulívið ogútlendingaøkið.

Les meira um arbeiðsøkini á www.amnesty.fo FørleikakrøvUmframt at vera áhugað/ur í mannarættindum og havahug at seta seg inn í arbeiðsøkini hjá Amnesty er neyðugtat tú ert framhaldslesandi á hægri lærustovni. Tey, iðsøkja, eiga somuleiðis at hava góð samstarvsevnir, veraágrýtin, miðvís, kunna arbeiða sjálvstøðugt og vera tilreiðar at royna nýggjar avbjóðingar.

Arbeiðstíðin er 35 tímar um vikuna. Starvsvenjingin erólønt og er skipað eftir somu reglum, ið eru galdandi fyristarvslesandi hjá tí almenna. Nærri upplýsingar fáast viðat venda sær til:

Margrethu Nónklett, samskipara Tlf.: (+289) 31 58 16 / Teldupostur: mnonklett@amnesty.fo

Starvsvenjingin byrjar í august/september 2006 (ella eftir avtalu).

Ste

ph

an

sso

ns

Hú

s

6 - FJØLNIR 2006

Mitt í Keypmannahavn

liggur CBS, Copenhagen

Business School, ella Han-

dils háskúlin sum hann jú

eitur á føroyskum. CBS

hevur, líkasum Universi-

tetið, fl eiri »instituttir«,

sum eru spjødd runt um í

Keypmannahavn. Tad eru

uml. 12.000 lesandi og yvir 300 granskarar knýtt

at teimum 12 »instituttunum« hjá CBS. CBS

hevur ein árligan umsetning á 286 mió kr. og

er ikki bert ein tann størsti háskúlin í Danmark,

men er eisini millum teir størstu í Europa.

CBS æt upprunaliga bert Handelshøjskolen

i København, men skúlin hevur skift navn til

CBS, síðani tað er løgd so nógv orka í »inter-

nationalisering« av skúlanum. Skúlin bjóðar

nógvar internationalar útbúgvingar, sum hevur

ført við sær, at nógvir útlendingar leita sær

hendan vegin at fáa eina útbúgving.

Eisini eru nógvar ymiskar greinar av HA út-

búgvingini, tað vil siga, at vinnulívsbúskapur

verður samanfl atta við eitt annað fak, sum til

dømis fi losofi , mál, data, løgfrøði o.s.fr.. Hetta

gevur framúr góðar møguleikar hjá hvørjum

einstøkum at velja júst ta greinina, sum hóskar

best til sín tørv.

Eg fari ikki at fortelja so nógv um søguna

hjá CBS, men heldur í stuttum greiða frá um

hvussu studieumhvørvið á CBS er. Sjálvur lesi

eg HA jur, vinnulívsbúskap og løgfrøði, og eri

í holt við 4. semester. Mínar royndir eru tí eitt

sindur avmarkaðar, og í hesum sambandið

havi eg hitt ein føroying, sum lesur á CBS, til

eitt prát.

Tad eru nógvir føroyingar, sum eru undir útbúg-

ving á CBS. Uttan at hava fi ngið fatur á nøkrum

greiðum tølum, so verður tað mett, at umleið

100 føroyingar lesa á CBS.

Eg havi hitt ein føroying, sum lesur á CBS.

Janus Thomsen av Toftum lesur Cand. Merc.

MCM (Marketing Communcation Manage-

ment) og hevur lisið á CBS í 4 ½ ár og er júst

farin í holt við høvuðsuppgávuna.

Føroyingar

Ingibjørn Johannesen

á CBS

>

FJØLNIR 2006 - 15

Fríggjakvøldið 10.feb. skipaði MFS fyri poker-kap-

ping í Føroya-húsinum í Keypmannahavn. Tiltakið

var bert fyri limir, men høvið var eisini at tekna seg

sum lim hetta kvøldið. Nógvir góðir vinningar vóru,

m.a. var høvuðsvinningurin ein ferð við Atlantic

Airways tur/retur til Føroyar. Eisini var møguleiki

at vinna atgongumerkir til teir stóru festivalarnar í

Føroyum í summar – G! –festivalin og Summar-fe-

stivalin.

Afturvið øllum hesum var eisini whiskey/cognac

– og sigarbarr umframt klavertónleikur, framførdur

av argjamanninum Bárði Johannesen.

Tiltakið var væleydnað, og verður uttan iva endur-

tikið einaferð í framtíðini.

Íalt vóru 29 luttakarar, og kappingin vardi í uml.

4tímar. Klokkan 23:45 var liðugt. Rógvi Joensen,

sum er ein av MFS-ráðslimunum, streyk avstað við

høvuðsvinninginum. Nr. 2 gjørdist eisini ein ráðs-

limur, Jóhan Pauli Helgason. Kristian Eli Andersen

gjørdist nr.3 og á 4. og 5. plássinum endaðu ávíka-

vist Ólavur Kjølbro og Oddur.

Eitt gott tiltak var at enda komið, og MFS vil hervið

nýta høvi at takka øllum teimum, sum á ymiskan

hátt stuðlaðu tiltakinum. Bæði sponsorum og lut-

takarum.

Pokerkapping

14 - FJØLNIR 2006

tiltøkLeygakvøldið 28.jan skipaði MFS fyri einum

áhugaverdum fyrilestri í Áarstovu í Århus við

Beintu Løwe Jacobsen og Tórun Ellingsga-

ard. Beinta og Tórun hava báðar journalist-

útbúgving, og høvuðsevnið í fyrilestrinum

var teirra arbeiðsroyndir innan fyri bæði

føroyskar og danskar fjølmiðlar. Fult hús var

til fyrilesturin, og eisini nakrir av áhoyraru-

num tóku orðið.

Beinta & Tórun

Í oktobur-mánaði í fjør skipaði MFS fyri einum

skriviskeiði í Føroya-húsinum í Keypman-

nahavn, har høvuðsevni var argumentatión.

Tað var Dánjal Hoydal, stud. mag. í retorikki,

sum stóð fyri tiltakinum, og ætlanin er nú at

hava enn eitt skriviskeið. Seinast lá tiltakið í

heystfrítíðini, og tískil vóru fl eiri, ið ikki høvdu

møguleika at vera við.

Endamálið við tiltakinum er at menna skrivliga

førleikan hjá luttakaranum. Arbeitt verður m.a.

við at skipa argumentatiónina betur í skrivli-

gum uppgávum. Ætlanin er at lesa, greina og

umskriva brot úr akademiskum uppgávum og

fjølmiðlagreinum. Luttakararnir verða eisini

kunnaðir um grundleggjandi argumentatión-

steori.

Skeiðið er ætlað øllum, sum í samband við

lesnaðin skulu skriva uppgávur.

Skriviskeiðið verður í Føroya-húsinum í Keyp-

mannahavn leygardagin tann 25.feb. frá kl.

10.00 til uml.kl. 14.00.

Kostnaður fyri MFS-limir er 50,- Onnur 175,- .

Skeið + limagjald 200,-

Tilmelding fer fram á mfs@mfs.fo og pe-

ningurin skal gjaldast inn á konto 9570

0002154560. Minnist til at viðmerkja fult

navn. Freistin at tekna seg er 18.feb.

Skriviskeið á CBS

8 - FJØLNIR 2006

Hvat dámar tær at gangavð á CBS?

Mær dámar ótrúliga væl her. Umstøðurnar á

skúlanum eru gódar og mær dámar væl um-

hvørvið. Sjálvur valdi eg at byrja uppá HA.dat,

sum er ein samanseting av vinnulívsbúskapi

og kunningartøkni.

Hvat heldur tú um undirvísingina?

Tað er stórur munur á teimum ymsu fakunum,

av tí at tað avhengur so nógv av hvussu lærar-

arnir eru, og teir kunnu vera nokkso skiftandi.

Støðið á undirvísingini er høgt, og tað er støð-

ið á fl estu av undirvísarunum eisini. Summir

av undirvísarunum eru kendir frá vinnulívinum

og aðrir minnið kendir, men felags fyri fl estu

undirvísarar er, at teir eru aktivir í vinnulívinum

og tað ger tí undirvísingina alt meir relevanta

og spennandi.

Tá ið skúlin er so stórur og tað eru so nógv

lesandi á CBS, so man tað vera nemt at fella

burtur úr mongdini.

Hava tey lesandi nakra ávirkan á skúlan

og undirvísingina?

Ja, tey lesandi hava góðar møguleikar at mar-

kerað seg. M.a. skipar næmingaráðið fyri valið

hvørt ár, og tað eru tveir listar, De Studeren-

des Råd og Moderate Studenter, ið kappast

um at fáa meirilutan í næmingaráðnum. Hetta

næmingaráðið arbeiðir síðani fyri at betra um

umstøðurnar hjá bæði lesandi og starvsfólki

á CBS. Mær dámar væl at tað eru tveir listar,

tí at tað fær næmingaráðið at gera ein størri

innsats.

Ein onnur siðvenja, sum mær dámar sera væl

á CBS er, at aftaná hvørt semester, fáa allir næ-

mingarnir teldupost sendandi, har tú hevur mø-

guleika fyri at evaluera hvønn einkultan lærara

og hvussu undirvísingin hevur verið. Av hesum

verður støði á undirvísingini allatíðina betri.

Hvat heldur tú um umstødurnar á skúlanum?

Eg haldi at umstøðurnar á skúlanum eru ótrú-

liga góðar. Bygningarnir eru jú rímiliga nýggjir,

so alt er nokkso moderna. Bókasavnið er ótrú-

liga stórt og har eru nógvir lesibásar, nakað

sum oftani er komi væl við. Tað eru eisini nógv

góð bólkarúm á skúlanum. Har er bókahandil,

sum hevur so gott sum allar bøkur, sum man

fær brúk fyri og har er ein stór og rúmlig kanti-

na, sum bjóðar fl eiri rættir um dagin til rímiligar

prísir. Auditoriini eru góð og eru vælútgjørd

við m.a. projektørum, uppvørpu, teldum og

tráðleysum netið. Á skúlanum eru eisini fl eiri

hundrað teldur, soleiðis at tað er næstan altíð

onkur telda klár um ein hevur brúk fyri tí.

Annars hevur skúlin eisini Fitness Center, Mas-

sagu Center og Career Center har ein kann

fáa ráðgeving, so tað kann ikki sigast annað

enn at møguleikarnir á skúlanum eru nógvir.

Av negativum tingum kann nevnast at skúlin

til tíðir hevur plásstrot og tá kann tað onkuntíð

gerast trongligt í kantinuni og bókasavninum

serliga.

nú tað er sagt so nógv positivt um skúlan,

so kundi eg hugsað mær at spurt, um tað

er nakað, ið tú vildi ynskt var betri?

Ja, eg vildi ynskt at tað hevði verið betri sam-

arbeiði millum greinarnar á skúlanum. Til tíðir

kann kennast sum um at fyristøðufólkini á te-

imum ymsu greinunum og instituttunum, hava

alt ov vánaligt samskifti. Men annars er tað

ringt at seta fi ngurin nakað serligt, sum kundi

verið betri, tí at generelt er er alt í lagi. Tað er

ein fínur skúli.

Samanumtikið vil eg siga, at CBS er ein sera

góður skúli at gangað á. Mær hevur dámað

heilt ótrúliga væl hesi fyrstu árini. Tað er ein

stór motivatión, at so nógv lesandi eru sam-

laði á einum staðið. Tær góðu rammurnar,

sum skúlin gevur, viðvíkjandi umstøðunum og

undirvísingini, eru eisini við til at gera allan

lesnaðin meira spennandi.

Um onkur skuldi staðið og ivast í at søkt inn á

Handilsháskúlan, so vil eg bert styðja uppun-

dir og uppmuntra teg til at royna tað. Men so

skal eisini sigast, at tað er sera umráðandi at

kannað allar greinarnar væl, áðrenn tú velur

júst tína grein. Sum orðafellið jú sigur, hastverk

er lastverk!

Filmurin hevur fi ngið góð ummælið og er út-

nevn dur til fl eiri Oskar virðislønir. Tað er George

Clooney, sum er hevur gjørt fi lmin. So tað var

við spenningi at eg fór at hyggja eftir fi lminum.

Filmurin er um óttan fyri kommunismuni í

byrjan ini av 1950-inum í Amerika. Tað var

tann víða gitni Joseph R. McCarthy republi-

kanskur sena torurin, sum var høvuðsmaðu-

rin aftanfyri jakstranini eftir kommunistum.

Høvuðspersónar nir í fi lminum eru sjónvarsver-

turin Edward R. Murrow (spældur av Stra-

thairn) og framleiðarin Fred Friendly

(spældur av Clooney) á einari tíðind-

arsending »See It Now« hjá stóra

amerikanska tíðindahúsinum CBS.

Teir royna at seta seg uppí ímótí

McCarthy-ismuni, sjálvt um tað kann

kosta teimum dýrt.

Sjónleikarnir spæla gott og fi lmurin

er sera stýlsikkur, liturin er svartur og

hvítur við nógvum klippum frá veru-

leik anum, tað er næstan soleiðis

fi lm urin kundi verið framleiddur í 50-

inum. Tað virkar gott, men av tí at

tað eru so nógvar langar samrøður,

og ikki tað stóra hendur í fi lminum

verður hann sera tungur at hyggja

eftir.

Er fi lmurin »Góða nátt og góða

eydnu« so nakað at brúka tíð uppá,

svar ið er ja um tú vilt hava nakað at

vita um tíðuna undir McCarthy-ismu-

ni, er tað ein góður fi lmur.

Men um tú ætlar tær at fara ein túr í

biografi n, at hygga tær er svari nei.

Tað er alt ov lætt at sovna bara teir

93 minuttirnar fi lmurin er. Tí var tað,

sum hendi í mínum førið.

Tað er stórt spell at hesin fi lmur, sum byggir á

verðuleikan er so tungur, tí tað var ein spenn-

andi tíð við fremanda ótta . Tað er ikki neyðugt

at fi lmar frá verðuleikanum noyðast, at verða

so tungir, eitt nú varð fi lmurin »13 dagar« við

Kevin Costner í høvuðsleiklutinum sera langur

við langum samrøðum. Men hann var slettis

líka tungur, sum hesin fi lmurin.

GÓÐA NÁTTOG GÓÐA EYDNU.

Ummæli - 13

FFFFFFGood Night, And Good Luck fær:

12 - FJØLNIR 2006

hava ávirkan á tann einstaka persónin á ymsan

hátt. Gjørt við samrøðum av heimildarfólki á

útoyggjum og síðan við at tulka teirra útsagnir

í samband við evnini, fyri til síðst at koma við

eini niðurstøðu.

Tað sum var gjøgnumgangandi í øllum trimum

ev nunum, var at tað var ymiskt frá persóni til

persón, hvat fyri sjónarmið tey høvdu á ávíka v-

ist: vansar og dygdir við búplássinum, triv nað

og staðartilknýtið. Men tað sum var áhugavert,

og sum partvíst kundi síggjast, var ein saman-

hangur í tí at persónarnir sóu fl eiri dygdir enn

vansar við búplássinum og tað sást aftur í teirra

trivnaði á staðnum, sum er ein fortreyt fyri

staðartilknýtið, sum øll høvdu. Sjálvt um, tað

í frágreiðingini var argumentera fyri og víst á

ymiskleika, høvdu heimildarfólkini tilknýtið til

búplássið í felag. Hetta felagseyð kenni kann tó

ikki brúkast sum argument, fyri at soleiðis fun-

gerar tað hjá øðrum við. Tað kann einans verða

ein ábending, í vísir okkum á nakrar funktiónir,

ið eru týdningarmiklar at hava í huga, tá álit

og politikkur verða gjørd, um hvussu vit eisini í

framtíðini, kunnu hava samfelagið Føroyar, bú-

sett sum nú er og at útjaðarin eisini kann verða

ein partur av hesum samfelagi.

Fortreytin fyri at útjaðarin framhaldandi skal

vera ein partur av tí føroyska samfelagnum,

er at fólk síggja fl eiri dygdir enn vansar við

sínum búplássið í útjaðaranum, á tann hátt

trívast og soleiðis hava eitt sterkt tilknýtið til

sín heimstað. Um hetta ikki er galdandi, vil

allur politikkur og álit, um at vit skulu búgva

alla staðni í Føroyum, verða meiningsleysur. Tí

í síðsta enda, handlar tað um, hvar fólk trívast.

Um hesi ikki síggja útjaðarin sum eitt stað har

trivnaður og dygdir viga meir enn mistrivnaður

og vansar, kann tað vera líkamikið við visió-

num, ið vilja hava fólk at búgva allastaðni. Tí

útgangsstøði fyri visiónum, má altíð vera, hvat

fólk vilja. Fyri at vísa hvussu visión, ikki altíð

hongur saman við tí, íð fólkið á staðnum sær

sum týdningarmikið, er hetta sitatið, frá einum

av heimildarfólkunum, eitt gott dømi um.

[...] Tí tað kann ikki vera meiningin við samban-

dinum at man ger vegir fyri at útrudda bygdir,

tí teir skulu vera til, fyri at gera tað betri at fáa

nakað í bygdina. [...]

Soleiðis er visiónin um at vegakervið í sjálvum

sær mennir bygdir, ikki einans tað ið brúk er

fyri at menna útjaðarin í Føroyum. Heldur skal

man hava í huga, tey fjølbroyttu motiv og

tankar fólk hava, tá politiskar avgerðir verða

tiknar. Tá hesar avgerðir raka breitt og millum

annað hava stóra ávirkan á trivnaðin hjá fólkið,

ið hesar raka. Tá samanumkemur kunnu av-

gerðirnar, skapa mistrivnað og fáa fólk at fl yta,

til annað búpláss, sum betur kann uppfylla

teirra krøv fyri trivnaði. Tí má tað altíð vera ein

fortreyt fyri politiskum avgerðum, at man tekur

fólkið við uppá ráð, sum tað partvíst er gjørt í

Hansen et.al. (2001), fyri at útjaðarin framhald-

andi skal vera til sum búpláss.

Munnligar keldur

Anonym heimildarfólk av útoyggj.

Skrivligar keldur

Cosgrove D. (2000) Sense of Place, í Johnston

et.al (ed.) The Dictionary of Human Geograp-

hy, Blackwell Publishing, London.

Hansen, O. B. et.al (2001) Ùtoyggjaálitið, Løg-

mansskrivstovan, Tórshavn.

Mazanti, B. (2002) Fortællinger fra et sted,

PhD afhandling

By og Byg. Statens byggeforskningsinstitut,

København.

Sigurd nordendal

sigurdn2002@yahoo.dk

Lesandi, á fjórða árið, á Københavns Universi-

tet, Geografi sk Institut, við áhuga fyri sosial-

geografi . Ì sosialgeografi verður dentur lagdur

á menniskju, evnini í hesum fakið, kunnu

millum annað vera; Migratión, integratión,

stigmatisering, gentrifi cering og staðarsam-

leiki, í evnunum verður dentur t.d. lagdur á

menniskja, rúm, tíð og stað.

Tann 1 apríl er freistin úti hjá teimum, sum ætla sær søkja um at koma í starvsvenjing í miðfyrisi-tingini í Føroyum, seinna hálvár 2006.

Á sumri 2004 fór Løgmansskrivstovan eftir áheitan frá MFS undir at arbeiða við eini royndarskipan við starvsvenjing fyri lesandi í føroysku miðfyrisitingini.Vit í MFS vóru varug við, at lesandi í alt størri mun valdu starvsvenjing sum part av útbúgving síni, og tí heittu vit á Løgmansskrivstovuna um at seta eina føroyska skipan í gildi eisini. Arbeiðið gekk skjótt, og longu í januar 2005 byrjaðu tey fyrstu fýra lesandi í starvsvenjing í fýra ymsum aðalráðum.

Til ber at søkja um starvsvenjingarpláss á:LøgmansskrivstovuniAlmanna- og HeilsumálaráðnumFiskimálaráðiðFíggjarmálaráðnumInnlendismálaráðiðMentamálaráðnumVinnumálaráðnum

Umframt hetta taka sendistovurnar í Bruxelles og London vanliga eisini lesandi í starvsvenjing.

Nærri upplýsingar fáast á www.tinganes.fo ella við at venda sær til Jeanette E. Blåsvær, fulltrúa í stjórnar-deildini í Løgmansskrivstovuni, tlf. +298 35 10 42.

MFS hevur síðani mars 2003 arbeitt við einum máli, vit hava kalla barnaanisnagarmálið, tað gongur út uppá at lesandi uttanlanda kunnu koma uppá bíðulistan fyri barnaansing, áðrenn tey fl yta til eina kommunu í Føroyum. Nakrar kommunur høvdu einki ímóti tí, men Tórs-havnar og Klaksvíkar kommuna vóru trekar, at ganga hesum ynski á møtið.

Men síðsta summar valdi Tórshavnar kommuna, at loyva foreldrum, sum lesa uttanlanda at skriva seg á bíðulistan 6 mánaðir, áðrenn fl utt verður til kommununa. Tann 12 januar í ár samtykti Klaksvíkar kommuna at broyta upptøkureglur fyri barnaansingina.Broytingin snýr seg um at loyva børnum at forel-drum, íð hava ætlanir um at fl yta til kommununa, á bíðilistan, hálvt ár áðrenn fl utt verður til kom-mununa.

Tað loysir seg at verða tolin.

Starvsvenjing í miðfyrisitingini

Barnaansingarmálið hjá MFS avgreitt

10 - FJØLNIR 2006

Tá ið álit vera skriva ella avgerðir tiknar í hava

ávirkan á nógv fólk, er tað týdningarmikið at

taka atlit til ymiskleikan hjá fólki, sum er gjørt

í alt ov lítlan mun í Føroyum í dag. Eisini

við víkjandi álitum og politiskum avgerðum, í

relatión til útoyggjafólk. Orsøkin til, at ein má

hugsa um ymiskleikan, er fyri mest møguligt

at taka atlit til tey ymisku krøv og áhugamál ið

fólkini á staðnum hava, í hesi grein, »eksempli-

fi cera« við útjaðaraíbúgvum.

Við tilgongdini, har ymiskleiki er í hásæti, ber

til at gera eina planlegging í kann betra um

trivnaðin á staðnum og harvið eisini fólksins

staðartilknýti. Á hendan hátt, kann tilgongdin,

verða eitt lítið íkast, til tann ynskta politikkin í

Føroyum, um at allar Føroyar, so vítt sum gjør-

ligt, skulu verða búsettar (Hansen et.al 2001).

Við tað at betri planlegging fyri trivnaði á

bú plássið, viðførir størri tilknýtið til búplássið

og harvið eisini størri møguleika, fyri at viðko-

mandi framvegis hevur hug at búgva í ùtjaða-

ranum í Føroyum.

Hin vegin er tað torført at planleggja, fyri

ymis kleika, um ikki ógjørligt. Men tað at man

brúkar tilgongdina ymiskleiki og skilir fólk, eftir

hesum hátti, ger at tú altíð verður noyddur til

at hugsa teg væl um áðrenn týðandi avgerðir, í

ávirka fólk, verða tiknar.

Endamálið við frágreiðingini »Staðartilknýt-

ið« (2005), var fyrst og fremst at greiða frá

trivnaði og staðartilknýti hjá einstaklingum

á smá plássum, í liggja í ytsta útjaðaranum í

Før oyum (www.utoyggj.fo). Hvussu hesi fólk trí-

v ast á tí búplássi tey eru á, og av trivnaðinum

og øðrum umstøðum hava uppbygt hvør sín

staðar samleika og staðartilknýti til ávís bú pláss

gjøgnum tíð. Við tí í huga, altíð at leggja dent

á ymiskleikan hjá fólkið og teirra ym su upp-

fatanir av sínum búplássið. À hendan hátt, ber

til at vísa á, hvussu man altíð, má hava ymisk-

leikan hjá fólkið í huga, tá álit verða skriva og

politiskar avgerðir tiknar. Tí tað hevur ávirk an á

trivnaðin og harvið staðartilknýtið hjá fólk ið, ið

hesum føri, við útjaðaranum í Føroyum í huga.

Fyri at náa endamálinum var millum annað,

greitt frá hugtakinum staðartilknýtið. Hugtakið

er »komplekst« samansett og kann bæði vera

bygt á sosialar relatiónir, bundnar at persónum

á einum ávísum stað og tilknýtið til tað fysiska

búplássið, tí tað rúmar góð minnir og gevur

persóninum møguleika at íðka síni áhugamál,

íð eru bundnar at hesum ávísa búplássinum,

sum ikki fi nnast aðrastaðni (Mazanti 2002).

Eitt annað dømi um tilknýti, er hjá einstaklingi

til búplássið og týdningurin av búplássinum

fyri sama, ið er skapt gjøgnum bæði tey

sosialu bond í persónurin hevur við onnur á

búplássinum, mynda av samspælinum millum

menniskjuni, somuleiðis sum týdningurin av

tilknýtinum til tað fysiska staðið, kann hava

týdning (Denis Cosgrove í Johnston et.al

2000). Tað verið seg t.d. tilknýtið til at kunna

Sta artilknýtiðHendan grein er bert partur av eini størri frágreiðing við heitinum »Staðartilknýtið« (2005) og

ikki ein fullfíggjaður samandráttur av hesi. Tí skal havast í huga at innihaldi í greinini, er tikið úr

»kontekst« og má lesast á tann hátt. Frágreiðingin »Staðartilknýtið« (2005) var ætla til Ùtoyggja-

felagið, sum ein partur av míni praktiktíð í hesum felag.

FJØLNIR 2006 - 11

ganga sær ein túr oman í bátahylin, og skoða

út á eitthvørt pláss, íð persónurin hevur kent,

og tillagt virði síðan sín barndóm, ella húsið í

persónurin er uppvaksin í, og nú sjálvur hevur

yvirtikið, í hesum húsið eru nógv minnir knýtt at,

sum sami er góður við, ja møguliga so góður, at

hann treyðugt vil fl yta frá hesum húsi. Soleiðis

hava øll fólk meira ella minni til knýti til ávís

støð á ymsan hátt. Tó skal sigast at tað sosiala

tilknýtið ikki útihýsir tí fysiska, men at tað altíð

vil vera ein samanrenning av báðum skiftandi á

ymiskan hátt, alt eftir hvør per sónurin er.

Eftir at hava greitt frá hugtøkunum staðartilk-

nýtið, trivnað og nøkrum øðrum hugtøkum,

vóru nakrar samrøður gjørdar við útoyggjafólk,

grunda á hesi hugtøk. Fyri at skilja hvussu hesi

hug tøk høvdu ávirkan á tann einstaka og á

tann hátt vóru við til at svara endamálinum,

við frágreiðingini.

Fýra persónar, vóru spurdir, deilt út á fýra

oy ggj ar í Útoyggjafelagnum, fyri at fáa hugsan-

irnar frá fólkið, av ymsum búplássum.

Samrøðurnar vóru grundaðar á eina »kvalita-

tiva metodu«, tvs. at tað var ikki nøgdin av

sam røðum ið var avgerandi fyri, hvat niður-

støðan bleiv. Hinvegin var tað meiningin, at

koma í dýbdina við, hvussu persónar á útoyggj

uppfata teirra bústað.

Tikið samanum kann sigast at frágreiðingin

»Staðartilknýtið« (2005), gav eina lýsing av

hvussu ein kann skilja hugtakið staðartilknýtið

og trivnað, gjøgnum dygdir og vansar við

bú plássinum. Hvussu hesi hugtøk og evnir >