Fjalor informatik

7/29/2019 Fjalor informatik

1/25

A

ADN - Advanced Digital Network Shqip: Rrjeti Digjital i Avancuar : sht lidhje 56Kbps"leased-line" ose lidhje e kontraktuar.

AFP - Shqip: AFP (I) : Shkurtesa pr AppleTalk Filing Protocol. Ky protokol prdoretnga makinat jo-Apple pr t'u lidhur n rrjeta dhe servera AppleTalk. AFP over TCP/IPlejon lidhjen n AFP server prmes TCP/IP rrjetave....

AI - Shqip: IA (I) : Inteligjenca Artficiale - fush e shkencave kompjuterike q ka t bjme simulimin e t menduarit, emocioneve e t mesuarit npr makina kompjuterike.Inteligjenca artificiale bazohet n t msuarit e makins,...

algorithm - Shqip: algoritm : Procedur, formul apo skem e instruksioneve tnjpasnjshme (t fundme) pr t zgjidhur nj problem t caktuar. Kto instruksione,prkthehen n gjuh prkatse programuese n mnyr q problemi t zgjidhet

praktikisht....

Alpha - Shqip: Alpha (I) : Procesori Alpha sht RISC arkitektur e zhvilluar ngaDigital. Gati gjith sistemet operative t njohura punojn nn Alpha. UNIX, Windows,Linux, BSD dhe AmigaOS jan shembuj t OS q punojn nn Alpha....

ALU - Shqip: ALU (Arithmetic Logic Unit) - sht njsia e procesorit q bn kalkulimetaritmetike (mbledhja, zbritja etj), logjike (AND, OR, NOT etj) si dhe operacione tngjajshme.

AND - Shqip: AND : Lloj i ders (gate) logjike rezultati sht 1 vetm ather kur dyhyrjet jan 1, ndrsa sht 0 pr gjitha tjera mundsit tjera.

ANSI - Shqip: ANSI : American National Standards Institute sht organizat private jo-profitabile pr standarde e cila krijon standarde pr lmi t ndryshme pr industri nSHBA. Kjo u themelua n vitin 1918 dhe sht antare e ISO dhe IEC....

AO-DVD - Shqip: AO-DVD : Articulated Optical Digital Versatile Disc lejon vendosjene m shum shnimeve n disqet optike duke lejuar ruajtjen e deri m 40 - 100 her mshum shnimeve me transferi 5 - 30 her m t shpejt sesa DVD-t e sotm....

AoE - - Shqip: AoE : ATA over Ethernet sht protokol i hapur i parashikuar prtransmetimin e komandave pr disqe ATA prmes Ethernet. AoE sht shtres e cilaqndron mbi Ethernet dhe e cila i mbyll (Ang: encapsulate) komandat e ATA n kornizaEthernet.... ....

AP -, Shqip: AP (I) - Shkurtesa pr Access Point, pajisje harduerike ose softuer nkompjuter q luan rolion e hub-it prmes t cilit sht e mundur lidhja n LAN. AP janpika ku shfrytzuesi lidhet me LAN n komunikime patela....

ase purchase PDFcamp Printer on http://www.verypdf.com/ to remove this watermark.
http://www.verypdf.com/http://www.verypdf.com/


2/25

AppleTalk - Shqip: AppleTalk : Arkitektur pr LAN e ndrtuar pr Apple makina dheprinter laserik. AppleTalk prkrah skemn e kabllave pr Apple LocalTalk, Ethernet dheIBM Token

ARP - Shqip: ARP : Address Resolution Protocol- Protokol i rrjetave q prdoret pr t'a

gjetur MAC adresen e nj makine ne rrjet prmes IP adress. ARP krkesa drgohet nrrjet dhe makina q ka IP adresn e duhur,.. .

ASCII - Shqip: ASCII : American Standard Code for Information Interchange. shtkodi numerik standard q ka prdorimin m t madh n shkencat kompjuterike. Kjoskeme standarde e asocon vlern numerike (integer) pr shkronja (t vogla e t mdha),....

assembler - Shqip: asembleri : Program i cili kompajllon programet t shkruara ngjuhn asembli dhe i shndrron n kode apo gjuh t makins, pastaj makina mundet tekzekutoj instrukcionet t cilat ju kan japur nga programeri. Motorola ka qipa t

ndryshm q mund t programohe... .

assembly - Shqip: asembli : sht gjuh pak me e lart n nivel se sa gjuha e makins.Me an t gjuhs asembli ju mund t jepni instrukcione q kan m shum lidhje megjuhn angleze se sa me at binare. Pr shembull pr t rruajtur akumulatorin A nadresn 0000 t memories n... .

B

bandwidth - Shqip: brezi i gjrsis : Bandwidth - sht tregues i mundsive t rrjetit.Bandwidth paraqet numrin i cili tregon se sa t dhna mund t barten nga pika A n piknB mrenda intervalit kohor. Njsia e bandwidth sht bit pr sekond q shkruhet bps.... .

BCD - Shqip: BCD : Binary Coded Decimal - Sistem numerik ku do numr decimal (0 -9) paraqitet me an t 4 bitave. Psh. numri 21 n BCD sht 0010 0001. .

BIND - Shqip: BIND (I) sht shkurtes pr Berkeley Internet Name Domain. BINDsht paket softwer-ike apo baz e t dhnave, q prkrah apo sht pjes e DNS(Domain Name Server) dhe ka tre komponente kryesore: DNS server,... .

biodegradable - Shqip: biodegraduese : Shprehja biodegraduese prdoret pr prodhime

apo gjra t cilat kan aftsin pr t'u zbrthyer n mnyr t sigurt dhe shpejt, prmesmetodave biologjike, n materialet themelore natyrore. Kto prodhime mund t jen tngurta apo lngta.... .

biomimetic - Shqip: biomimetika : sht prshkrim i gjer i proceseve apo sistemeveinxhinierike t cilat e imitojn botn biologjike. Kjo shprehje s pari sht shfaqur nbiokimi ndrsa sot i'u aplikohet shum fenomeneve kimike dhe mekanike.... .



3/25

BIOS - Shqip: BIOS : Shkurtesa pr Basic Input Output System. BIOS sht i ndrtuarn makin dhe prmban programin/kodin t nevojshm pr nisjen e makins. BIOSkontrollon tastaturn, ekranin, disqet, komunikimet serike (serial) dhe gjera tjera varsishtnga prodhuesi.... .

bit - Shqip: bit : sht shkurtes pr Binary Digit. Kjo sht nj vler binare pra 1 ose 0.Gjithashtu sht njsia m e vogl prej t cilave gjitha ndrtohen. Bitat prdoren prmatjen e gjersis s shkmbimit t informatave apo mass s shkmbimit.... .

black hole - Shqip: vrim e zez : sht koncentrim i madh i mass n nj vend q bnritjen e forcs gravitacionale aq shum sa q nuk lejon asgj t del nga ajo e njkohsishtas dritn. Vrimat e zeza kan madhsi t ndryshme,... .

Blu-ray - Shqip: Blu-ray : apo Blu-ray Disc (BD) sht emri i gjenerats s re t disqeveoptike t zhvilluara nga 13 prodhuesve t elektroniks dhe kompjuterave si Dell, Hitachi,HP, LG, Mitsubishi, Panasonic, Pioneer, Philips,... .

Bluetooth - Shqip: Bluetooth : Bluetooth sht teknologji patela q prdoret prkomunikim mes makinave n distanca t vogla, zakonisht rreth 10 m (transmetimet derin 1 km jan arritur gjithashtu!). Bluetooth prdor spektrin 2.4 GHz pr t lidhur makinatme shpejtsi 1 Mbps.... .

BNF - Shqip: BNF : sht shkurtes pr Backus-Naur form. BNF sht metasintaks qprdoret pr t paraqitur gramatikn pa kontekst (Ang: context-free grammars). BNFparaqet sintaksn (gramatikn) e nj gjuhe programuese,... .

BOOTP - Shqip: BOOTP : Shkurt pr Bootstrap Protocol. Ky protokol ofron korniznpr bartjn e informatave konfiguruese n makina "pa tru" t lidhura n rrjeta TCP/IP.BOOTP protokoli lejon makins kliente t zbulon IP adresn e vet,... .

bot - Shqip: bot : (I)Shkurtesa pr robot, programe t cilat krkojn informata nprinternet. Makinat krkuese si Lycos dhe Google prdorin bot-a.(II)N terminologjin elojrave personazhet e shtuar n lojrn kompjuterike t dizajnuar t zvendsojn lojtarine... .

BSD - Shqip: BSD : sht shkurtes pr Berkley Software Distribution. Kjo sht njUNIX shprndarje e krijuar nga grupi pr hulmtim t sistemeve kompjutorike i

Universitetit t Kalifornis n Berklli (ang. Univerisity of California at Berkley).... .

Bus - Shqip: Bus: (I) Bus sht rruga npr t cilen kalon informata apo sinjali elektrik.Bus sht e ndertuar prej telave paralel. CPU, RAM, dhe t gjitha I/O pajisjet jan tlidhura pr Bus, dhe n kt mnyr, kto komponente harduerike komunikojn mes vetinp... .



4/25

byte - Shqip: bajt : Njsia themelore e matjs s memories, kapacitetit dhe mass sshkmbimit t shnimeve n kompjuter. Nj bajt prbht nga 8 bita. Bajtat gjithmonshnohen me B t madhe, ndrsa bitat me b t vogl. .

C

CD - Shqip: CD - Shkurtes pr Compact Disc. Ky disk optik me madhsi 12 cm mbanshnimet e koduara n formatin CLV, format i cili prdort pr muzik t kualitetit tlart me proporcion z/zhurm 90 dB. Kapaciteti pr shnime digjitale n CD mund t

jet 650 MB ose... .

CPU - Shqip: CPU - Shkurtes pr Central Processing Unit (sq. Njsia QendroreProcesuese). CPU njihet edhe si procesor apo mikroprocesor dhe sht prgjegjs prekzekutimin e instrukcioneve t ndryshme. CPU konsiderohet truri i kompjuterit pasi qn t bhen pothuajs... .

Caltech - Shqip: Caltech - Shkurtesa pr California Institute of Technology. Ky institutshkencor sht i njohur pr zhvillime t shumta n fizik, kimi, biologji, tektonik dhegjeologji, fizik brthamore, teknologji ajr - hapsinore dhe astronomi.... .

carbon - Shqip: karbon - Elementi kimik Karbon sht i pranishm n shum prbrje.Karboni sht elementi i dyt m i prhapur n Gjithsi. Ky element sht nj nga bazat e

jets. Ekzistojn pes alotrope t Karbonit: amorf, grafit,... .

CERN - Shqip: QEHB - CERN sht shkurtes pr Centre Europen de RechercheNuclaire n Gjuhn Frenge q prktheht n Qendra Europjane pr HulumtimeBrthamore. CERN sht themeluar me 1954 dhe ishte nj ndr projektet e para kushtetet Europjane bashkpunuan me sukses ... .

CERT - Shqip: CERT - CERT sht shkurtesa pr Computer Emergency ResponseTeam. CERT sht e bazuar n Software Engineering Institute t Carenige MellonUnviersitetit n Pittsburgh, Pennsylvania, Sh.B.A. Kjo qendr merret me raportimin eprekshmrive si dhe me qshtje tj... .

CGI - Shqip: CGI - Shkurtes pr Common Gateway Interface. CGI sht teknologji qprdoret n web servera pr t ekzekutuar programe n server dhe ta servoj klientin meinformatat e prodhuara. CGI sht e krijuar q t jet e pavarrur nga gjuha.... .

CISC - Shqip: CISC - Akronim pr "Complex Instruction Set Computer". CISC shtarkitektur e procesorve q prdor instuksione t mdha dhe komplekse pr t kryeroperacione t ndryshme. Dizajni i CISC procesorve sht m i komplikuar.... .

clean room - Shqip: dhoma e pastr - Dhoma e pastr sht ajo hapsir ku kualiteti iajrit, temperatura dhe lagshtia jan t kontrolluara n nivel shum t lart. Qllimi iksaj sht mbrojtja e pajisjeve dhe materialeve t ndieshme nga "ndotja".....



5/25

clock speed - Shqip: masa e shpejtsis - Clock speed e kompjuterit shrben prsinkronizimin e gjitha komponenteve t makins. Masa e shpejtsis prbht nga cikli(apo nj val e sinjalit). Pra sinjali n shpejtsi 100 MHz ka 100 milion cikla nsekond.... .

CLV - Shqip: CLV - CLV sht shkurtes pr Constant Linear Velocity. Ky formatprdoret n CD pr t mbajtur konstante masn e leximit t bit - ave nga CD. sht editur q pikat m larg qendrs s CD kan shpejtsi m t madhe sesa ato m afrqendrs.... .

cm - Shqip: cm - Njsia metrike centimeter apo cm q sht nj e 100 e 1 metrit. .

CMOS - Shqip: CMOS - Shkurtes pr Complimentary Metal Oxide Semiconductor.CMOS sht nj lloj i gjer i gjysmpruesve. CMOS mund t jen qarqe NMOS(polaritet negativ) ose PMOS (polaritet pozitiv). CMOS prdoren zakonisht n makinadormbajtse dhe ato q punojn me ... .

compiler - Shqip: kompiluesi - sht program i cili i dekodon instrukcionet t japura ngaprogrameri dhe i kthen ato n gjuh t makins, t cilat shndrrohen n objekte kodoredhe mund t ekzekutohen kurdo q nevojiten. Kompiluesi e lexon kodin burimor (sourcecode) dhe i organiz... .

concentrator - Shqip: koncentrator (I) - Koncentratori sht nj lloj i multiplexor - it qkombinon kanale t ndryshme n nj medium transmetues ashtu q kanalet individuelemund t prdoren n t njejtn koh. P.sh. ISP - t prdorin koncentratort pr tbashkuar lidhjet telefonika pr ... .

constellation - Shqip: yllsi - Yllsi sht formacion i yjeve n qiell i emrtuar paspersonave, shtazve apo objekteve (zakonisht nga mitologjia ilire/kelte/greke/romake).Astronomt prdorin yllsit pr t caktuar pikat n hapsir.... .

controller - Shqip: kontroller - Kontrolleri sht pajisje q rregullon transferin eshnimeve nga nj kompjuter n pajisje periferike ose anasjelltas. Disqet, tastaturat,ekranet, shtypsit kan nevoj pr kontroller. Zakonisht kontrolleri ndrtohet nga nj qip ivetm.... .

CPRM - Shqip: CPRM - CPRM sht shkurtes pr Content Protection for Recordable

Media. Ky sht nj mekanizm pr kontrollimin e kopjimit, lvizjs dhe fshirjs smaterialit digjital n makin si PC ose lexues digjital t muziks.... .

CRC - Shqip: CRC - Akronim pr "Cyclic Redundancy Check". CRC sht metod prt kontrolluar nse informatat jan tranmetuar pa u dmtuar npr mediume t ndryshme.CRC numri gjenerohet para se informata t transmetohet.... .

CSMA/CD - Shqip: CSMA/CD - Shkurtes pr "Carrier Sense Multiple Access/CollisionDetection". Metod e cila prdoret n teknologjin Ethernet, ku pajisjet mund t ndajn



6/25

nj medium fizik. Kjo realizohet prmesCarrier sense do pajisje vazhdimisht shikonnse mediumi s... .

CUPS - Shqip: Sistemi CUPS - CUPS sht shtres pr shtypje (printing) n sistemet ebazuara n UNIX. CUPS sht e zhvilluar nga Easy Software Products dhe ka pr qllim

t bht standardi pr nevoja t shtypjs. CUPS prdor Internet Printing Protocol (IIP) prmenagjimin e dety... .

D

DVD Shqip: DVD / Kjo sht shkurtes pr Digital Versatile Disc ose Digital VideoDisc. DVD sht disk optik me kapacitet t lart q duket si CD. Kapaciteti i zakonshmpr DVD sht 4.7 GB. Ekziston gjithashtu standardi dy shtresor nj ansor me kapacitetprej 8.... .

DARPA Shqip: DARPA / DARPA sht shkurtes pr Defense Advanced Research

Projects Agency. Kjo paraqet nj agjension t Departamentit t Mbrojtjes t Sh.B.A. / veq ka prgjegjsi mbi zhvillimin e teknologjis s re q sht e parapar pr shfrytzimushtarak.... .

Darwin /Shqip: Darwin / Nofka pr Mac OS X. Kerneli i Darwin sht i prbr ngakerneli i Mac OS X, BSD librarit dhe BSD mjedisi pr komanda. Darwin sht OpenSource. .

database /Shqip: baza e shnimeve / Baza e shnimeve sht nj grumbull i informatavet organizuara n mnyr t till q nj program kompjuterik mund t zgjedh pjest ekrkuara t shnimeve. Bazat e shnimeve tradicionale ishin t organizuara n fusha,... .

DBFS /Shqip: DBFS / DataBase File System sht sistem i skedave q bazohet nkonceptin e bazs s shnimeve. Ky SS nuk ka vende t ruajtjs s skedave. N vend tdirektoriumeve DBFS prdor "keywords". Zbatimi i DBFS sht si shtres mbi SShierarkik e cila mban refere... .

DBMS /Shqip: DBMS / DBMS sht shkurtes pr Database Management System. Kjosht nj mbledhje e programeve q lejojn vendosjn, ndryshimin dhe leximin eshnimeve nga baza e shnimeve (database). DBMS ofron nj lidhje mes bazs sshnimeve dhe nnkupton mnyrn e or... .

DFA /Shqip: DFA / DFA sht shkurtes pr "Deterministic Finite Automaton" apo"Deterministic Finite State Machine" sht makin e gjendjeve t kufizuara (FSM) kuprej secils gjendje, ekziston nj tranzicon pr simbol unik q dallon nga NFA ku pr tnjejtin simbol ... .

DHCP /Shqip: DHCP / Dynamic Host Configuration Protocol eshte protokol qeautomatikisht i konfiguron paisjet ne rrjete. Nepermjet DHCP / se paisjet konfigurohenme parametra si IP / a, Default Gateway, DNS Serverat, etj.... .



7/25

DLL /Shqip: DLL / DLL sht shkurtesa pr Dynamic Link Library. DLL paraqet njskedar n Windows sistemet, ku ky prmban funksione t ndryshme t cilat jan tparpara pr t kryer operacione t ndryshme. Pra, funksionet t cilat gjenden n DLLskedart,... .

DNA /Shqip: ADN / ADN apo Acidi Dezoksi Ribonukleik (Ang: Deoxyribonucleic Acidapo shkurt DNA) sht material ndrtimor i gjitha krijesave t gjalla dhe disa virusve nTok. ADN prmban informatat mbi sintetizimin e proteineve dhe replikim.... .

DNS /Shqip: DNS / Shkurtes pr Domain Name Server - servis n internet i cili bnshndrimin e emrit t makins (hostname) n IP adres. DNS prdor bazn e shnimeveku ndodhen emrat e makinave dhe IP / t korresponduese.... .

DRAM /Shqip: DRAM / Shkurtes pr Dynamic Random Access Memory. DRAMsht tip i memories i ndrtuar nga kondensatort dhe ne kt mnyr freskohet shumshpejt pr dallim nga SRAM. Kjo e bn kt m t ngadalshm dhe njkohsisht sht

m i lir sesa SRA... .

DUNDI /Shqip: DUNDI / DUNDI sht P2P sistem pr lokalizimin e dyerve (Ang:gateway) t internetit pr shrbime t telefonis. Ky sistem sht trsisht i decentralizuardhe i distribuar. DUNDI zbatohet n VoIP. .

dynamic /Shqip: dinamik (I) / N kuptimin e gjer dinamik nnkupton dika q sht endryshushme dhe aktive. N shum shkenca dika sht dinamike kur ndryshon.(II) / Nkompjuterik dinamike nnkupton t menjhershme dhe dika q ndodh njkohsisht.....

E

EBNF / Shqip: EBNF / EBNF sht shkurtes pr >a href= /?menu=definicionet&def=Extended Backus-Naur form" class=def_link>ExtendedBackus-Naur form. EBNF sht metasintakse e rrjedhur nga BNF pr t paraqitur njgramatik t caktuar. Kjo form dallon nga BNF me futjen e disa simboleve speciale. P.....

eigenvalue /Shqip: vler vetjake / N algjebrn lineare, numri quhet vler vetjake (Ang:eigenvalue) e matrics nse ekziston nj vektor jo-zero ashtu q matrica e shumzuar me

at vektor rezulton n po at vektor shumzuar me skalarin vler vetjake.... .

eigenvector /Shqip: vektor vetjak / N algjebrn lineare, vektort vetjak (Ang:eigenvector) t operatorit linear jan vektort jo-zero t cilt kur operohen me ndonjoperator, rezultojn n shumfishin skalar t vetvetes. Skalari i asocuar me vektorinvetjak quhet vler vetjake (Ang:... .



8/25

EPS /Shqip: EPS / Shkurtesa pr Encapsulated PostScript. Ky sht format pr skedagrafike i prdorur nga gjuha PostScript. EPS prkrah grafika bitmap dhe vektoriale. EPSsht zhvilluar nga Adobe. .

ESA /Shqip: ESA / ESA sht shkurtes pr European Space Agency. Kjo sht

organizat Europjane pr hulumtimet Hapsinore dhe zhvillimi i teknologjis sfluturakeve Hapsinore. Antart e ESA jan Austria, Belgjika, Danimarka,... .

ESO /Shqip: ESO / ESO sht shkurtes pr European Southern Observatory. ESO shtorganizat ndrqeveritare Europjane pr hulumtime astronomike. Prbht nga 11 shteteantare. ESO kontrollon observatore n ile dhe ka qendrn n Garching,... .

Ethernet /Shqip: Ethernet / Teknologji e rrjetave LAN e zhvilluar nga kompania Xeroxn vitin 1976 dhe sht i prdorur n m se 95% t LAN rrjetave. Ethernet qndron sibaz pr standardin IEEE 802.3 i cili i specifikon nivelet (fizik dhe ato t ultasoftuerike).... .

ETSI /Shqip: ETSI / European Telecommunications Standards Institute sht themeluarn Prill 1988 n Nice/Franc si rezultat i iniciativs s Letrs s Gjelbr t KomisionitEuropjan. ETSI gjindet n Sophia Antipolis afr Nice.... .

EXIF /Shqip: EXIF / EXIF - (EXchangeable Image Format) jan shtesa q u bhenskedareve t fotografive pr t mbajtur informata t ndryshme. EXIF shtesat janzhvilluar n vitin 1995 nga JEIDA pr fotografit t formatit JPEG,... .

F

FAT /Shqip: FAT // Shkurtes pr File Allocation Table. sht tabele q nj sistemoperativ e prdor n hard disk apo floppy disk, pr t treguar se n cilen pjes t diskut

jan t ruajtura skedat apo direktoriumet e krijuar.... .

FAT16 /Shqip: FAT16 // FAT 16 bit pr DOS dhe Windows. Madhsia e cluster-ve ndisk ndryshojn prej 4 KB pr disqet deri n madhsi 127 MB, 8 KB pr 511 MB, 16 KBpr disqe 1 GB dhe 32 KB pr disqe me kapacitet 2 GB. Kapaciteti i FAT16 sht ikufizuar deri n 2 GB.... .

FAT32 /Shqip: FAT32 // Prmirsim i FAT16. Ky FAT 32 bit-sh lejon madhsi m t

vogla se 4 KB. Kapaciteti i FAT32 sht i kufizuar deri n 8 GB. .

ibonacci numbers /Shqip: numrat e fibonait // N matematik numrat e fibonaitprodhojn varg ashtu q do numr sht i barabart me shumn e dy numrave paraprak.Kta numra e kan marr emrin n baz t matematicientit italian Leonardo Pisano(Fibonacci) i cili i zbuloi.... .



9/25

file-system /Shqip: sistem-skedar // Metodat dhe strukturat e shnimeve t cilat sistemioperativ i prdor pr t'i prcjellur skedat n disk apo particion. SS gjithashtu nnkuptonmnyrn se si skedat dhe particionet jan t organizuara n disk.... .

Finger /Shqip: Finger // Shrbim i cili lejon lokalizimin e shfrytzuesve n rrjeta. Finger

mund t prdoret edhe pr ndarje t informatave jo-personale, por prdorimi m ishpesht sht pr t vrtetuar se a ekziston konto i ndonj shfrytzuesi n ndonjserver.... .

Firefox /Shqip: Firefox // Shfletues i faqeve t internetit nga Mozilla. FireFox shtprogram vetekzistues q prhapet falas. Ekziston pr shum platforma. .

FPGA /Shqip: FPGA // Shkurtes pr Field Programmable Gate Array. FPGA shtpajisje(ip) q prmban komponente logjike dhe ndrlidhje q mund t programohen. Nprgjithsi mundsohet programimi pr t arritur funksionalitetin e dyerve logjike (psh.... .

fps /Shqip: fps (I) // Shkurtes pr Frames Per Second, zakonisht shkruhet me shkronjat vogla. Fps nnkupton sa informat mund t vendoset n film, digjital dhe tradicional.do frame sht nj pamje palvizshme. Projektimi i frame-ave me shpejtsi t madhenjra pa... .

FSM /Shqip: FSM // FSM sht shkurtes pr "Finite State Machine" apo "finiteautomaton". FSM sht model pr t prshkruar apo paraqitur nj proces t llogaritjes.FSM sht i prbr prej gjendjeve (Ang: states). Gjendjet jan t lidhura njra me tjetrnme tranzicio... .

FTP /Shqip: FTP // FTP (File Transfer Protocol) - Protokol shum i prdorshm pertransferin e skedarve prej nj makine n tjetrn dhe anasjelltas. Lidhja realizohet n mest ftp klientit n nj an dhe ftp serverit n ann tjeter.... .

fullerene /Shqip: fulereni // Fulerenet jan molekula t prbra trsisht nga Karboni(C). Kto molekula mund t ken form sferike t zbrazt n brendsi, elipsoide, tub,unazore apo t rrafsht. Fulerenet e fitojn emrin nga arkitekti Richard BuckminsterFuller i cili ka shpi... .

G

gate /Shqip: dera/porti // Dera logjike sht pajisje elektronike e prdorur n ndrtimin eqarqeve logjike. do der ka hyrje dhe dalje. Gjendja e dajls caktohet nga vlera hyrsedhe nga rregullat q varen nga lloji i ders logjike.... .

GB /Shqip: GB // GB sht shkurtes pr GigaByte. Nj GB i ka 1,024 MB. .

geek /Shqip: ditak // Geek sht individ i pasionuar ndaj kompjuterve, teknologjis dheshkencs. Persona t till jan t aft dhe dijetar n njohurit teknologjike. Zakonisht



10/25

personat e till nuk shfaqin interesim mbi aspektet e tjera t jets por n t vrtet (shumr... .

GGSN /Shqip: GGSN // Shkurtesa pr Gateway GPRS Support Node. Nyja e GPRSrrjetave q shrben si hyrje (gateway) mobile patela mes SGSN dhe PDN-ve. GGSN

lejon prdoruesve mobil t lidhen pr PDN-t. Kjo nyje i mbart paketat nga SGSN dhe ishndron n formatin e caktuar P... .

GIS /Shqip: GIS // GIS sht shkurtes pr Geographic Information System. GIS shtsistem pr ruajtjen, menaxhimin, integrimin, analizimin e t dhnave hapsinore dheveorive t saj. N prgjithsi GIS sht hart e cila i jep mundsi q prdoruesi tsheh/analizoj ed... .

Gmax /Shqip: Gmax // Gmax, program i krijuar nga Autodesk, prdoret pr animimedhe 3d modelime. Ky program mund t sharkohet nga webfaqja e Autodesk. Gmax shti bazuar nga programi i njohur 3D Studio Max dhe shrben m shum pr krijimin e

karakterve,... .

GNOME /Shqip: GNOME // Mjedis falas pr sistem operativ Linux. GNOME shtshkurtes pr GNU Network Object Model Environment. GNOME sht pjes e projektitGNU dhe si i till sht open source. .

GNU /Shqip: GNU // GNU sht shkurtes prsritse q do t thot "GNU's Not UNIX".GNU sht sistem pr krijimin e softuerit q sht i pajtueshm me UNIX. GNU shtzhvilluar nga Free Software Foundation (FSF). Filozofia mbrapa GNU sht krijimi isoftuerit q nuk sh... .

GPL /Shqip: GPL // Shkurtesa pr GNU General Public License. Kjo licenc sht m eprdorura pr prodhime t hapura (open-source). Sipas GPL dokush q krijon softuerprmes prodhimeve open-source duhet t lshon prodhimet e derivuara falas dhe mekodin burimor nn li... .

GPRS /Shqip: GPRS // GPRS sht shkurtes pr General Packet Radio Service. Kjosht teknologji q i lejon GSM rrjetave t lidhen pr internet. GPRS e plotson GSM meprotokole t nevojshme pr transmetim t shnimeve n shpejtsi prej 20 - 30 Kbps.... .

GPS /Shqip: GPS // Shkurtesa pr Global Positioning System. Ky sht sistem botror

pr pozicionim i ndrtuar nga 24 satelita n orbit rreth Toks. Lartsi e satelitve shtrreth 19,300 km. Pr t prdorur GPS nevojitet GPS pranuesi.... .

GUI /Shqip: GUI // GUI sht shkurtes pr Graphical User Interface. GUI shtndrmjetsuesi mes sistemit operativ dhe shfrytzuesit. GUI ofron mnyrn grafike tkomunikimit me makinn. GUI zakonisht prmban dritare dhe ikona t cilat manipulohenme mi apo tastatur.... .

H



11/25

h

andheld /Shqip: dormbajtse // Pajisje elektronike t cilat mund t mbahen n duar.Pajisje t tilla dormbajtse jan telefonat mobil dhe PDA. Elektronika e sotmedormbajtse sht evoluar shum. N fillim kto pajisje prdoreshin si organizator,... .

hardware-in-the-loop /Shqip: hardueri n cikl // Simulimi hardware-in-the-loop sht iparashikuar pr sisteme t ndrlikuara elektronike t cilat krkojn kontroll dhe saktsit nivelit t lart. Sistemet e tilla t mbyllura si automjetet, satelitat,... .

hash /Shqip: hash // (I)Funksionet per "hash" - jan algoritme q konvertojn nj hyrje(psh. string) t nj domeni m t gjer n nj dalje (psh. int) me shtrirje m t vogl. Pasiq shtrirja e daljeve sht zakonisht m e vogl,... .

heap /Shqip: heap // (I) N shkencat kompjuterike, "heap" sht struktur e t dhnave(Ang: data structure) gjersisht tip i pems (Ang: tree), i cili duhet t plotsoj kushtin

ashtu q do nyj (Ang: node) duhet t ket vler m t madhe (apo me e vogl varsishtnga... .

HomeRF /Shqip: HomeRF // Speficikimi pr komunikimin patela mes kompjuterve dhepajisjeve t ndryshme n hapsira t vogla. HomeRF mund t prdoret deri n distancaprej 45 m dhe prdor Shared Wireless Access Protocol (SWAP).... .

HP-UX /Shqip: HP-UX // HP-UX sht zbatim i UNIX nga Hewlett Packard qprmban BSD dhe System V Unix. HP-UX sht ndrtuar q t punon me makinat PA-RISC dhe 68xx t HP. .

HTML /Shqip: HTML // HTML qndron pr HyperText Markup Language. Kjo shtnj gjuh e cila shfrytzohet pr krijim e faqeve t parapara pr rrjet / internet. .

HTTP /Shqip: HTTP // HTTP (HyperText Transfer Protocol) - Protokol q prdoret prtransferin e skedarve t quajtur hypertext (tekst, grafik, fotografi, audio, video etj)npr internet. HTTP lidhja realizohet n mes t klientit n nj an (psh.... .

hyperlink /Shqip: hiperlidhje // Hiperlidhja paraqet nj element t nj web-faqeje.Hiperlidhja realizon lidhjen me nj dokument t jashtm apo me ndonj element / pjesmbrenda po t njejts faqe ku gjendet hiperlidhja. Hiperlidhjet kryesisht shfaqen si tekst i

nnvizuar me ngjyr t... .

I

IAX /Shqip: IAX // IAX sht protokol i prdorur nga Asterisk-i, open-source PBXserveri nga Digium. Ky protokol mundson VoIP lidhjet mes Asterisk serverve oseserverve dhe klientve q prdorin IAX protokolin. IAX verzioni 2 (IAX2) kazvendsuar verzionin origjina... .



12/25

IEEE /Shqip: IEEE // Institute of Electrical and Electronics Engineers - Organizat qprfshin inxhinier, shkenctar, studenta te fushave t elektroniks dhe t gjitha fushavet lidhura me elektronik. Kjo organizat u themelua n vitin 1963,... .

IETF /Shqip: IETF // IETF sht shkurtesa pr Internet Engineering Task Force. Kjo

sht nj bashksi ndrkombtare e hapur e prbr nga dizajnert e rrjetave, operatort,shitsit dhe hulumtuesit t cilt meren me zhvillimin e arkitekturs s internetit.... .

interrupt /Shqip: interrupt // N inxhinierin kompjuterike, interrupt (ndrhyrja,ndrprerja, ndalja e prkohshme), sht proces kur CPU e ndalon punn q sht dukebr, pasi q ka pranuar sinjal nga ndonj pjes tjeter harduerike pr prkujdesje.... .

Inxhinieri Programesh.

IP /Shqip: IP // Shkurtesa pr Internet Protocol. IP cakton formatin e paketave osedatagrameve dhe skemn e adresimit. IP bashkohet me TCP pr t krijuar lidhje virtuele

mes burimit dhe destinacionit. Ekzistojn dy verzione t IP,... .

IR /Shqip: IR // Akronim pr Infra Red (sq. Infra Kuq). IR sht val elektromagnetikeme gjatsi valore rreth 1 m (mikrometr). Quhen infra kuq pr shkak se shtrihen n mest spektrit te dukshm t drits (kuq) dhe radio valve,... .

IRC /Shqip: IRC // IRC, apo Internet Relay Chat, sht servis i cili i lejon njerzit nmbar botn e internetit t lidhen dhe t bisedojn e diskutojn tema t ndryshme prmesIRC kanalave. Protokoli i IRC sht RFC 1459,... .

IrDA /Shqip: IrDA // Infrared Data Association ose IrDA sht organizat vullnetare eprodhuesve t ndryshm q prkujdesen q prodhimet infrakuqe n kompjutera, PDA,printera, kamera e t tjera bashkpunojn mes vete. Kjo shkurtes gjithashtu prdoret prt emrtuar pr... .

ISBN /Shqip: ISBN // Shkrutes pr "International Standard Book Number". ISBN shtnumr identifikues unik pr libra dhe sht menduar t prdoret komercialisht. ISBNsht krijuar n Britanin e Madhe m 1966 nga shtpit botuese,... .

ISDN /Shqip: ISDN // Integrated Services Digital Network - quhet nj lloj i veant irrjetit t qarkut telefonik i krijuar pr t mundsuar transmisionin digjital t zrit dhe t

dhnave nprmes telave t bakrit, duke mundsuar kshtu kualitet m t lart dhe sh... .

ISO /Shqip: ISO // International Organization for Standardization - Organizatinternacionale pr standardizime n shum aspekte e themeluar n vitin 1946 dheprfshin m se 100 shtete. Kjo organizat ka pr qllim vnien e standardeveinternacionale.... .



13/25

ISS /Shqip: ISS // (I) Stacioni Ndrkombtar Hapsinor (SNH) sht projekti m imadh dhe m i ndrlikuar shkencor n histori. Projekti sht i udhhequr nga SHBA me16 shtete tjera pjestare: Kanada, Japonia, Rusia dhe antaret e EU.... .

J

JPEG /Shqip: JPEG // JPEG sht fjal pr skedat e prodhuara me standardin JPEG. Mekrijimin e skeds JPEG caktohet cilsia e fotos, zakonisht n shkall prej 1 deri m 10.JPEG (Joing Photographic Experts Group) sht standard i ISO / IEC grupit t ekspertveq zhvil... .

JPL /Shqip: JPL // JPL sht shkurtes pr Jet Propulsion Laboratory. JPL shtthemeluar n 1936 n California Institute of Technology n Pasadena, California / SHBA.Roli i JPL n fillim ishte hulumtimi i raketave. JPL sht e njohur pr numrin e madh tmisioneve hap... .

JSP /Shqip: JSP // Java Server Page sht teknologji pr krijimin dinamik t prmbajtjss nj faqeje t internetit. JSP prdor servlet, programe t vogla q ekzekutohen nserver. .

K

KB /Shqip: KB // KB sht shkurtes pr KiloByte. Nj KB i ka 1,024 bajta. .

KDC /Shqip: QD // KDC sht shkurtes pr Key Distribution Center ose Qendra prDistribuim t elsave. KDC sht paket i prbr nga proceset, formulat, kodimi dhedekodimi i prdorur n sisteme enkriptuese pr t siguruar shkmbimin e sigurt telsave kriptues.... .

KDE /Shqip: Vegla KDE // KDE sht mjedis i puns, apo "desktop environment", i cilipunon pr makina t tipit Unix. KDE projekti sht themeluar n Tetor 1996 meverzionin 1.0 t liruar me 12 Korrik 1998. .

kernel /Shqip: kernel // Brthama apo thelbi i Sistemit Operativ (SO). Kjo sht pjesa eSistemit Operativ q ngarkohet s pari dhe qndron n memorie. Pasi q sht banor(resident) n memorie, sht e rndsishme q Kerneli t jet i vogl dhe ofron shrbimetbaz t nevoj... .

km /Shqip: km // Njsia metrike pr kilometr. Nj kilometr sht 1000 metra ose0.621371 mila. .

L

LAN Shqip: LAN // Local Area Network sht nj grup i makinave t lidhura n tnjejtin medium t komunikimit q ndajn resurset e rrjetit dhe q gjinden n hapsir tvogl. LAN teknologjit jan Ethernet, Token Ring dhe FDDI.... .



14/25

laptop /Shqip: laptop // Laptop sht kompjuter q gjithashtu quhet fletore sepse mundt bartet leht. Laptop-i mund t punoj me bateria dhe t transportohet leht. .

LED /Shqip: LED // LED sht shkurtes pr Light Emitting Diode. Prbht nga p-nlidhja e cila emiton drit. Gjersia valore e drits varet nga materiali ndrtues i diods. .

LHC /Shqip: PMH // LHC sht shkurtes pr Large Hadron Collider apo Prplassi iMadh i Hadroneve. LHC sht instrument fizik i prmasave t mdha. LHC prbht ngatunelet nntoksore dhe LHC shpejtsuesin. Diametri i tuneleve sht disa km.... .

Linux /Shqip: Linux // Linux sht zbatim i hapur (open source) dhe falas i UNIX ifilluar nga Linux Torvalds, student nga Helsinki / Finlanda. Linux quhet kernel-i isistemit operativ GNU / Linux dhe punon n shum arkitektura si Intel,... .

LiveCD /Shqip: LiveCD // LiveCD sht CD nisse (Ang: bootable) e cila prmban njsistem operativ, s bashku me softuer tjetr. Sistemi operativ mund t ekzekutohet nga

CD-ja, pa instalim n hard disk. Sistemi, apo kompjuteri,... .

M

machine language /Shqip: gjuha makinore // do mikroprocesor duhet q t i kuptojinstrukcionet q i jipen nga programeri. Pr t arritur kt kompajlleri dhe interpreteri(prkthyesi) ekzistojn. Gjuha e makins sht krejt n numra binar, dhe t gjithainstrukcionet n gjuhn e makins mund... .

m

macro / Shqip: makro // Prdorimi fillestar i fjals makro ishte n gjuhn assembler qnnkupton prhapjen e nj instrukcioni gjuhsor n m shum instrukcione. Kjo ishte edobishme kur nj instrukcion duhej t prsritej disa her.... .

magnitude /Shqip: magnitud // (I) Matja e sasis s drits t pranuar nga objektiqiellor. Objeket me magnitud t vogl jan m t ndritshm, kto objekte quhet objektet magnituds s par. Dallimi mes magnitudave sht prej faktorit 2.... .

MB /Shqip: MB // MB sht shkurtes pr MegaByte. Nj MB sht 1,048,576 bajta ose1024 KB. MB sht njsi pr matjen e kapacitetit memorik t kompjuterit. Me qllim

thjeshtimi MB zakonisht paraqitet si 1,000,000 bajta.... .

memory /Shqip: Memoria ose Kujtesa // Kompjuteri prdor memorie si RAM pr tmbajtur informatat dhe udhzimet, t nevojshme pr t kryer detyrat e caktuara. N ktmnyr, CPU-s (Central Processing Unit) i mundsohet hyrje m e lehte dhe e shpejte ninformatat dhe udhzimet e ruajtu... .

meter /Shqip: metri // Metri, njsia m, sht baza e sistemit metrik. N fillim metri shtdefinuar si 1 / 10,000,000 e distancs prej ekuatorit deri tek polet e Toks por sot metri



15/25

sht i definuar si distanca mes dy vijave n nj shkop q mbahet n Serves / Franc afrPari... .

micron /Shqip: mikron // Mikron sht emri pr mikrometr apo m 10-6 m. .

MIT /Shqip: MIT // (I) Shkurtes pr Massachusetts Institute of Technology nCambridge, Massachusetts / SHBA. Institut i njohur teknologjik ku jan br hapat e parn kompjuterik. MIT sht themeluar n 1865 nga Gjeologu William Barton Rogers.... .

MMC /Shqip: MMC // (I) MMC sht shkurtes pr MultiMediaCard. Ky format prmemorie sht i hapur dhe zakonisht prdoret n telefona dhe MP3 lexues. MMC vjen mekapacitete t ndryshme. Madhsia e MMC sht sa nj pull postale.... .

mod /Shqip: mod // (I) Ndryshime harduerike n kompjuter, konsol, makin apo pajisjet ndryshme elektronike. Mod-et e zakonshm jan dritat n shtpizat e kompjuterave aposistemet e shtuara pr ftohje. // (II)N terminologjin e lojrave kompjuterike mod jan

ndrysh... ./b>

modem / Shqip: modem // Shkurtes pr MOdulator-DEModulator. Modemi sht pajisjeharduerike q i mundson kompjuterit t transmeton informata prmes lidhjes analogetelefonike. Modemi bn shndrimin e sinjaleve digjitale n ato analoge pr t'i transferuarato npr medium,... .

MODS /Shqip: MODS // (I) Shkurt pr Metadata Object Description Schema e zhvilluarnga Library of Congress n SHBA. Kjo XML skem bibliografike prdoret pr shumgjra e sidomos pr nevoja t bibliotekave. // (II) Shkurt pr Multiplexed Optical DataStorage.... .

MOLA / Shqip: MOLA // MOLA sht shkurtes pr instrumentin Mars Orbiter LaserAltimeter. MOLA sht e vendosur n orbituesin Mars Global Surveyor (MGS) tNASA. Instrumenti transmeton pulse t laserit infrakuq n drejtim t Marsit nfrekuencen prej 10 Hz.... .Mozilla / Shqip: Mozilla // Emri origjinal i shfletuesit t Netscape. Emri Mozilla prbhetnga Mosaic dhe Godzilla. Disa mendojn q kjo nnkupton vrasje e Mosaic (sepesGodzilla sht bish q vret) q n at koh ishte shfletuesi numr nj.... .

MySQL /Shqip: MySQL // MySQL sht nj lloj i bazs s shnimeve Structured QueryLanguage, apo SQL. Kjo baz e shnimeve si shumica e ka gjuhn e vet me t cilnprdoruesi komunikon pr t'i thirrur t dhnat, apo pr t i ruajtur ato.... .

N

NAK /Shqip: KNP // NAK sht shkurtes pr Negative Acknowledgement Code, KodiNegativ i Pranimit, q sht karakter kontrolle q i tregon drguesit q porosia shtpranuar nga pranuesi me gabime ose q sht koruptuar gjat transmetimit.... .



16/25

NAND /Shqip: Porti NAND // Lloj i ders (gate) logjike ku n rast se dy hyrjet jan 1ather rezultati sht 0, ndrsa kur vetm nj nga inputet sht 0 ather rezultati sht1. .

nanoanalysis /Shqip: nanoanaliza // Nanoanaliza sht mnyra q vendos mbi strukturat

atomike t materialeve, sidomos kristaleve. Kjo sht teknologji e ngjajshme memikroanalizn por n nivel nanometrik. Mikroskopi elektronik prdoret shpesh prnanoanaliz,... .

nanochip /Shqip: nanoip // Nanoip sht qark i integruar (CHIP) por n madhsinanometrike. .

nanocomputer /Shqip: nanokompjuter // Kompjuter i cili i ka prmasat mikroskopike.Disa lloje t nanokompjuterve jan duke u hulumtuar do t punojn n mnyre tngjajshme me kompjuterat tradicional por dallojn n prmasa, nanokompjutert kimikdhe biokimik q bjn procesimin e inform... .

nanofabrication /Shqip: nanoprodhimi // Dizajnimi dhe prodhimi i pajisjeve ndimensione nanometrike. .

nanolitography /Shqip: nanolitografi // sht arti i shtypjes, shkrimit apo grithjs nnivelin mikroskopik ku dimenzionet jan me prmasa nanometrike. Instrumentet eprdorura n nanolitografi jan Scanning Probe Microscope (SPM) dhe Atomic ForceMicroscope (ATM).... .

nanomachine /Shqip: nanomakina // Gjithashtu njifen me emrin nanite, jan pajisjeelektromekanike t mass nanometrike. Disa pajisje jan testuar me sukses mirpohulumtimet shkencore ende vazhdojn n kt drejtim. Shembuj t naniteve ekzistuese

jan senzort q jan 1.... .

nanomedicine /Shqip: nanomjeksia // sht zbatimi i nanoteknologjis n mjeksi. .

nanometer / Shqip: nanometer // Njsia matse n vler 10-9 metra ose nj e triliontapjes e metrit. .

nanorobot /Shqip: nanorobot // Nanorobot sht makin robotike e specializar n njpun t cilen e mbaron me precizitet dhe prsritje. Nanorobott kan prmasa

nanometrike. Nanorobott mund t ndahen n dy grupe robott autonom dhe insekte.... .

nanosecond /Shqip: nanosekond // sht njsia matse e kohs me vler 10-9 esekonds apo nj e trilionta pjes e sekonds. Zakonisht ns (ose nsec) prdoret pr matjene shpejtsis s RAM. .

nanostorage /Shqip: nanoruajtje // Nanoruajtje nnkupton vendosjn e shnimeve npajisje t ndrtuara ose q zbatojn koncepte t nanoteknoligjis. N kt mnyre rritet



17/25

kapaciteti pr ruajtjen e shnimeve. Disa metoda pr nanoruajtje jan n zhvillim siteknologjit optike dhe hologr... .

nanotech /Shqip: nanoteknologji // Nanoteknologjia apo si quhet ndonjherprodhimtaria molekulare sht deg e inxhinieris q merret me prodhimin e qarqeve

elektronite t prmasave nanometrike (n nivelin molekular). .

nanotransistor /Shqip: nanotranzistor // Nanotranzistori sht tranzistor por meprmasa nanometrike. .

nanotube /Shqip: nanotuba // Procesi i prodhimit t tubave, me procesenanoteknologjike, n madhsi nanometrike. Nanotubat jan cilindra t gjat t ndrtuarnga molekulat e grafitit me struktur gjasht-kndshe. Nanotubat mund t ken nj apom shum cilindra.... .

NASA /Shqip: NASA // NASA shkurtes pr National Aeronautics and Space

Administration. Kjo sht agjenci shtetrore e SHBA roli i t cils sht hulumtimet jo-ushtarake dhe studimet shkencore t Hapsirs dhe Gjithsis. NASA gjithashtu shtzhvilluese e shum teknologj... .

NetBEUI /Shqip: NetBEUI // NetBIOS Extended User Interface sht verzion i zgjeruari NetBIOS. NetBEUI formalizon formatin e frame-it t caktuar nga NetBIOS. NetBEUIsht zhvilluar nga IBM dhe adoptuar nga Microsoft. Konfigurimet m t zakonshme

jan kur NetBEUI pr... .

NetBIOS /Shqip: NetBIOS // Network Basic Input/Output System sht program qlejon aplikiacionet n kompjuter t ndyshm t komunikojn permes LAN. shtkrijuar nga IBM dhe adoptuar nga Microsoft. NetBIOS prdoret n rrjetat Ethernet dheToken dhe bn pjes n N... .

NetInfo /Shqip: NetInfo // NetInfo baza e shnimeve sht BSh hierarkike e shnimeveadministrative t OS X makinave dhe rrjetave. NetInfo prmban prdoruesit, grupet,makinat, shrbimet, lokacionet, direktoriumet dhe shnime tjera administrative.... .

Network Identity /Shqip: Identiteti n Rrjet // Identitet q sht i njohur n tr rrjetin.Ky sht koncept i rndsishm q prdoret nga LAN t ndrmarjeve. Kjo lejonndrmarjeve t kontrollojn cilt individ mund t prdorin cilat resurse si aplikacione,...

.

neural network /Shqip: rrjeta neurale // Rrjeta neurale sht lloj i IntelegjencsArtificiale e cila provon t imitoj mnyrn e puns s trurit t njeriut. N vend se tprdoret modeli digjital i llogaritjeve (prmes 1 dhe 0), rrjeta neurale punon duke krijuarlidhjet mes elementeve proc... .

NFA /Shqip: NFA // NFA sht shkurtes pr "Nondeterministic Finite Automaton" apo"Nondeterministic Finite State Machine" sht makin e gjendjeve t kufizuara (FSM) ku



18/25

prej secils gjendje, ekzistojn nj apo m shum tranzicone pr nj simbol t caktuar qdallon ng... .

NIC /Shqip: NIC // (I)Shkurtes pr Network Interface Card. NIC sht kartel e cilainstalohet n kompjuter, dhe mundson lidhjen e kompjuterit n rrjet me kabll ose

patela. NIC kartela sht e dizajnuar pr rrjet t caktuara - me protokole t vecanta dhetekno... .

NIM /Shqip: NIM // (I) Shkurtes pr NetInfo Manager. GUI aplikacion pr vzhgimindhe manipulimin e NetInfo bazs s shnimeve (nidb). // (II) Shkurtes pr NuclearInstrumentation Module q prdoret pr numrimin e fotoneve pr transmetimin epulseve npr kablla "co... .

NIS /Shqip: NIS // Shkurtesa pr Network Information Service, metod pr prhapjn eshnimeve q prdoret n Sun makina. N fillim quhej Yellow Pages por pr arsye thedhjes n gjyq nga British Telecom, e cila ishte pronare e shenjs dalluese (trademark)

Yellow Page... .

NOR /Shqip: NOR // Lloj i ders (gate) logjike ku dajla sht 1 nse vetm dy hyrjetjan 0, prndryshe rrezultati sht 0. NOR sht kombinim i NOT dhe OR.... .

normalization /Shqip: normalizim // (I) Procesi i normalizimit n baza t shnimeverelacionale do t thot organizimi i shnimeve n mnyr q t'i iket prsritjeve. Meprocesin e normalizimit arrihet deri te ndarja e BSh n disa tabela dhe duke i definurelacionet mes tyre.... .

NOS /Shqip: SOR // NOS sht shkurtes pr Network Operating System apo SistemOperativ n Rrjet. Ky sht sistem operativ q prmban funksione speciale pr lidhjen emakinave dhe pajisjeve n LAN. NOS zbaton protokolet si dhe drejtuesit (driver) prharduerin e lidhur... .

NOT /Shqip: NOT // Lloj i ders (gate) logjike ku vlera e hyrjes shndrohet n at tkundrt. Pra kur hyrja sht 0, rezultati sht 1 dhe e anasjelltas. .

nova /Shqip: nova // Nova manifestohet me eksplodimin e madh dhe t shklqyeshm tyllit. Eksplodimi nova shkaktohet nga bashkveprimi i dy yjeve q gjinden afr. Kto yjee trhjeken duke kapur atmosfern e njri tjetrit.... .

NTFS /Shqip: NTFS // Shkurtesa pr NT File System. Ky sistem i skedave sht iparapar pr NT verzionet e Windows. NTFS ofron prmirsime t shumta si "transactionlogs" apo shnimet mbi transakcione q lejojn kthimin e skedave t humbura n rast tprishjs s diskut.... .

NVRAM /Shqip: NVRAM // Gjithashtu njifet me emrin Non-Volatile RAM. Ky shtnj lloj i RAM-it statik q nuk i humb shnimet kur furnizimi me energji elektrike ndalet.NVS zbatohet me an t bateris q mban shnimet n EPROM nga NVRAM-i.... .



19/25

o

OCW /Shqip: OCW // MITOPENCOURSEWARE sht iniciativ e FondacionitWilliam dhe Flora Hewlett, Fondacionit Andrew W. Mellon dhe MIT. Qllimet e OCW

jan publikimi falas i materialeve t lndve msimore t MIT pr edukatort,... .

OLED /Shqip: OLED // OLED sht shkurtes pr Organic LED. Kto Light EmittingDiode (LED) prbhn nga molekulat organike. Kjo lejon krijimin e LED m t vogla tcilat mund t prdoren pr ekrana OLED q do t jen m t holl,... .

one's-complement /Shqip: nj-komplementi // Reprezentim i numrit me shenj nsistem binar. Ndryshe nga matematika kur numri negativ shnohet me shenjn minus (-),n sistemet digjitale kjo mund t arrihet kur numri 1 kthehet n 0, dhe ai 0 n 1.... .

OOP /Shqip: OOP // Shkurtes pr Object-Oriented Programming. Programimi iorientuar n objekte sht nj ndr paradigmat (modelet) e gjuhve programuese. Ky

model bazohet n krijimin e trsive t quajtura objekte, pr dallim nga modelet tjera (pshmodeli procedural a... .

open source /Shqip: open source (Kodi i Hapur) //Open Source n prgjithsi i referohetprogramit, kodi i t cilit sht i hapur dhe i gatshm pr publikun e prgjithshm prprdorim, ndryshim e prhapje falas. N prgjithsi kodi open-source krijohet ngakontributi i shum programerve,... .

OpenGL /Shqip: OpenGL // Open Graphics Library sht standardi industrial praplikimin e API pr definimin e 2D dhe 3D pamjeve grafike. Para krijimit t OpenGLnevojiteshin aplikacione grafike pr do sistem operativ dhe platform.... .

OR /Shqip: OR // Lloj i ders (gate) logjike ku rezultati sht 1 n rast se s paku nj ngahyrjet sht 1, ndrsa 0 vetm kur dy hyrjet jan 0. .

OSD /Shqip: OSD // (I) Shkurtes pr on-screen display. OSD sht imazh imbivendosur n ekran. Ky imazh zakonisht shrben pr t bashkvepruar me pajisjen mean t instruksioneve q shfaqen n ekran. OSD zakonisht prdoret pr pajisjet si TV,... .

OSPF /Shqip: OSPF // OSPF shkurtes pr Open Shortest Path First. OSPF shtprotokol rrugtues autonom (IGP) i tipit "link-state". Ky protokol prdor algoritmin e

njohur t Dijkstra (lexo: dekstra) pr t gjetur rrugn m t shkurtr n pem (Ang: tree)prej burimit n... .

overclock /Shqip: siprmatje // Procesi i caktimit t shpejtsis s procesorit mbishpejtsin e lejuar apo t caktuar. Gjat ktij procesi (Overclocking) ndryshon forcaelektrike n procesor dhe si pasoj nevojitet sistem i mir ftohs. N shum raste ftohjanuk sht e mjaftueshme dhe procesor... .

P



20/25

P2P /Shqip: P2P // P2P ose peer-to-peer, sht model i komunikimit ku dy makina jann lidhje direkte dhe jo prmes ndonj makine n mes. N P2P do makin n lidhjemund t fillon ose ndal lidhjen. Zakonisht n P2P t dy makinat kan mundsi klient dheserver.... .

packet /Shqip: paketi // (I) Paketi sht njsi trasmentuese e t dhnave q prbhet ngainformatat binare. Secila paket prmban sasi t t dhnave. Gjatsia maksimale e paketitvaret nga mjeti i komunikimit, p.sh n teknologjin Ethernet,... .

partition /Shqip: particion // Pjes e ndar e diskut. Particionet zakonisht prdoren pr tndar sistemin operativ nga skedat e tjera. Nj disk 1 GB mund t ndahet n dy particione500 MB. Sistemi i skedave qndron n particion dhe nj kompjuter mund t ketparticione t SS t ... .

PB /Shqip: PB // PB sht shkurtes pr Peta Bajta. Vlera e nj PB sht 1,024 TB apo 2n fuqin 50. Nj PB sht 1,125,899,906,842,624 Bajta. .

PC / Shqip: PC // (I) Shkurtes pr kompjuter personal (Ang: Personal Computer).Fillimisht PC iu sht referuar IBM PC q jan prodhuar nga IBM, para serive PS/2. dokompjuter i prputhshm me at t IBM quhet PC. Tani PC poashtu i referohet gatifardo komjuteri ... .

PCB /Shqip: PCB // PCB sht shkurtes pr Printed Circuit Board. Kjo sht pllak nt cilen vendosen RAM modulet, qipat e ndryshm dhe elektronika e nevojshme pr t'amundsuar funksionimin e nj kompjuteri apo pajisje.... .

PCMCIA /Shqip: PCMCIA // Akronim pr Personal Computer Memory CardInternational Association. Kjo organizat zhvillon standarde q definojne karakteristikatfizike, elektronike, softuerike t pajisjeve t vogla t madhsis s kartelave kreditore.... .

PDP /Shqip: Protokoli PDP // (I) do protokol q transmeton shnimet n form tpaketave si IP ose X.25. // (II)Paraardhsi i VAX arkitekturs nga Digital EquipmentCorporation )DEC) // (III) Segment i rrjetit q prkrah mekanizma prmes t cilavefunksionet e mirmbajtjs s ... .

PDP-7 /Shqip: PDP-7 // PDP-7 sht minikompjuter i prodhuar nga Digital EquipmentCorporation (DEC) me 1965. Ky minikompjuter sht i pari q ka prdorur Flip Chip

teknologjin dhe kushtonte $72,000, lir pr standardet e viteve 60-ta.... .

Perl /Shqip: Perl // Shkurtes pr "Practical Extraction and Reporting Language". Perlsht gjuhe interpretuese skriptuese e dizajnuar m shum pr procesim t teksteve.Zhvillimi i Perl-it ka filluar n vitin 1987 nga Larry Wall dhe sht zhvilluar si opensource.... .

perpendicular /Shqip: perpendikular // (I) Teknologjia perpendikulare lejon ruajtje tkapacitetit t lart duke prdorur regjistrim vertikal. Kjo lejon dyfishimin e kapacitetit pr



21/25

disqet tradicionale. Pritet se disqet e tilla mund t arrijn kapacitet 230 GB pr inqkatror.... .

PGP /Shqip: PGP // PGP sht shkurtes pr Pretty Good Privacy. PGP paraqet njaplikacion i cili shfrytzohet pr enkriptim t sigurt t informatave. ka e dallon PGP-n

nga aplikacionet tjera sht aplikimi i enkriptimit asimetrik.... .

photon /Shqip: foton // Foton sht njsia e energjis elektromagnetike. Fotonetgjithashtu konsiderohen grimca t energjis s drits. Fotone t cilat njeriu mund t'i shoh

jan ato t drits ndrsa ato t cilat nuk mund t'i shoh jan n radio val,... .

PHP /Shqip: PHP // PHP sht gjuh skriptuese e dedikuar pr t zhvilluar webaplikacione. PHP (PHP sht shkurtese rekurzive e "Hypertext Preprocessor") sht njrandr gjuhet m t prhapura skriptuese q jan t bazuara n burimet e hapura (OpenSource).... .

PoE /Shqip: PoE // PoE apo Power over Ethernet, sht teknologji e cila i lejonsistemeve t mbartin rrymn elektrike, s bashku me shnime, prmes telave standard iftnpr rrjetin Ethernet. Kjo teknologji sht shum e dobishme pr pajisjet si IP telefonat(shih: Vo... .

point-to-point /Shqip: pik-n-pik // Lloj i qarkut q lidh dy pika drejtprdrejt. Lidhjalogjike mes dy pikave nuk kalon npr pika tjera edhe pse lidhja fizike zakonisht kalon.Kto qarqe njihen edhe si lidhje t kushtuara (ang: dedicated).... .

polygon /Shqip: poligon // (I) Poligoni sht figur e mbyllur gjeometrike e prbr nga 3apo m shum brinj. Poligon i drejt sht ai q i ka brinjt e barabarta. // (II) Poligonnnkupton detalizimin e objekteve 3D. Sa m shum poligone aq m shum detale mundt paraqite... .

postfix /Shqip: postfix // Shrbim pr drgimin e e-posts i parapar pr zvendsimin eSendmail. postfix punon n Linux, UNIX, HP-UX, Solaris dhe Mac OS X. Ky shrbimsht zhvilluar nga Wietse Venema. .

POTS /Shqip: POTS // Kjo sht shkurtes pr Plain Old Telephone Service. Kjonnkupton shrbimin themelor telefonik q ofron vetm nj lidhje telefonike n rrjetin"switched" publik. Funksionet e vetme t mundshme jan pranimi dhe brja e thirrjeve....

.

prime number /Shqip: numri prim // N matematik, numrat e thjesht (Ang: primenumbers), jan t gjith numrat natyral m t mdhenj se 1, t cilt plotpjestohen mevetm vetveten dhe me numrin 1. Numrat natyral q jan m t mdhenj se 1,... .

pseudocode /Shqip: pseudokod // Pseudokodi sht form e prgjithshme se si tzgjidhet nj problem i caktuar pa detaje sintaksore. Pseudokodi sht prshkrim se si



22/25

punon nj algoritm zakonisht me an t fjalve duke i evituar detajet sintaksore tgjuhve programuese.... .

Q

QoS / Shqip: QoS // Shkurtesa pr Quality of Service. Kjo mundsi ose aftsi eteknologjive lejon caktimin e prparsis dhe garanton hapsirn transmetuese (ang:bandwidth) pr aplikacione specifike n rrjet. Kjo lejon arritjen e cilsis s krkuar ngaana e aplikacio... .quark /Shqip: kuark // Kuarket jan nj nga dy grupet e njohura t grimcave nnatomikeq deri sot nuk jan ndar. Kto jan grimca q njihen si njsit m t vogla t materies.Ekzistojn 12 grimca themelore, gjasht kuarke dhe gjasht leptone.... .

QuickTime /Shqip: QuickTime // Formati pr video i zhvilluar nga Apple. QuickTimesht i parapar pr faqe t internetit dhe prkrah edhe zrin. Skema e kompresionit eprdorur n kt format sht ideale pr internet. Vzhgimi i QuickTime skedave bht

prmes plugin q mund t ... .

qwerty /Shqip: qwerty // Qwerty sht formacion i tastaturs s kompjuterit (m hert eprdorur pr shtypshkronj). Emri i formacionit apo shprndarjs s pullave vjen ngapozita e germave Q, W, E, R, T dhe Y t cilat jan t vendosura n rreshtin e par tgermave po n k... .

R

RAM /Shqip: RAM // (I) Shkurtes pr Random Access Memory. RAM sht elementq bn ruajtjen e informatave, ku informata mund t lexohet n far do rendi. N RAMzakonisht mund t shkruhet dhe lexohet, dhe prdoret pr informatat t cilat vazhdimishtndyshojn.... .

RCAT /Shqip: RCAT // Shkurtesa pr Recess Channel Array Transistor. Kjo teknologjiq sht pron e Samsung sht publikuar me 2003. RCAT zvoglon hapsirn etranzitorave duke zbatuar dizajnin struktural 3D. Kjo rrit nivelin e integrimit dhedenzitetin e hapsirs pr t... .

RDA /Shqip: QLBSh // RDA sht shkurtes pr Remote Database Access ose Qasje eLargt e Bazs s Shnimeve. .

RDRAM /Shqip: RDRAM // Rambus Dynamic Random Access Memory shtnnsistem i memories q ofron transfer t shnimeve deri n 1.6 trilion bajta pr sekond.Nnsistemi sht i prbr nga RAM, RAM kontrolleri dhe bus-i q lidh RAM prmikroprocesor.... .

receiver /Shqip: pranuesi // Pajisje roli i t cils sht pranimi i sinjaleve dhe prdorimiapo shndrimi i tyre pr qllime t caktuara. Pranuesi sht pajisje elektronike e cilaprmban qarqet e nevojshme pr manipulimin e sinjalit elektromagnetik.... .



23/25

recursion /Shqip: rekurzion // Procesi kur nj funksion e thrret(aktivon) vetveten derisat arrihet nj kusht i caktuar i ndaljes. .

regex /Shqip: regex // regex sht shkurtes pr "regular expressions". Regex sht varg(Ang:string) me simbole t veanta t cilat e prshkruajn nj bashksi t vargjeve ne

baz t rregullave sintaksore. Regex prkrahen nga shum gjuh programuese dhe editorteksti pr ... .

RF /Shqip: RF // Shkurtes pr Radio Frequency. RF sht sistem telemetrik prtransmetimin e shnimeve npr frekuenca t radios. RF jan valt n brezin prej 10 KHzderi m 300 GHz. .

RFC /Shqip: RFC // RFC sht shkurtesa pr Request For Comments. Kjo sht njmbledhje e madhe e dokumenteve q prshkruajn protokolet, sistemet dhe procedurat eprdorura nga interneti. P.sh. protokolet si IP, SNMP, TCP,... .

RFID /Shqip: RFID // Radio Frequency Identification sht teknologji q prdoret pridentifikim. N RFID radio frekuencat prdoren pr transmetimin e sinjalit i ciliidentifikon apo prmban shnimet e nevojshme pr ndonj qllim.... .

RISC /Shqip: RISC // Akronim pr "Reduced Instruction Set Computer". RISC shtarkitektur e procesorve q prdor m pak instuksione pr t kryer operacione tndryshme. Procesort RISC prmbajn m pak tranzistor sesa Procesort CISC.... .

RSA /Shqip: RSA // Teknologji enkriptuese e bazuar n elsin publik e zhvilluar ngaRSA Data Security Inc. RSA sht shkurtesa pr Rivest, Shamir dhe Adelman, zbuluesite ksaj teknike. RSA sht e bazuar n parimin q shumzimi i dy numrave prim sht ileht por zbul... .

S

scientific method /Shqip: metoda shkencore // Metoda Shkencore sht mnyra ezbulimit t s vrtet dhe fakteve, duke i ikur gabimeve. Prparsia m e madhe emetods shkencore sht q nuk ka paragjykime, pra nuk bazohet n besim por nvrtetime prmes eksperimenteve.... .

SD /Shqip: SD // Shkurtes pr Secure Digital. Kto kartela memorike kan madhsin e

nj pulls postale. SD nuk i humb shnimet kur ska energji elektrike. Kto pajisjememorike t gjendjes t pandrprer (solid state) nuk kan pjes lvizse.... .

SDK /Shqip: SDK // Shkurtes pr Software Development Kit. SDK sht paket iveglave, skedave dhe kodeve burimore q i ndihmojn zhvilluesit t krijon softuer prndonj teknologji specifike. Ekziston numr i madh i SDK pr Java,... .

SFD /Shqip: SFD // SFD sht shkurtes pr Software Freedom Day. Kjo dit e filluarme 28 Gusht 2004 ka pr qllim prhapjn e informimit mbi softuer t hapur dhe falas



24/25

ose Free and Open Source Software (FOSS). Si pjes e festimit sht organizimi imbledhjeve,.. .

.

SGSN /Shqip: SGSN // Shkurtesa pr Serving GPRS Support Node. Kjo nyje e GPRSinfrastrukturs ka rolin e mbartjes s paketave t shnimeve nga dhe deri te stacionetmobile n zonn e caktuar t shrbimit. Detyrat e SGSN jan drejtimi dhe transferi ipaketave,... .

SIP /Shqip: SIP // Shkurtesa pr Session Initiation Protocol. Ky sht standard ispecifikuar nga Internet Engineering Task Force (IETF) n RFC 2543. SIP prdoret prnisjen, menagjimin dhe ndrprerjen e sesioneve (ang: session) interaktive mes nj ose mshum prdoru... .

SMTP /Shqip: SMTP // Simple Mail Transfer Protocol - Protokol me an t cilit bhet

transferi i posts elektronike (e-mail) n rrjet. Ky protkol prdor TCP/IP q trealizohet lidhja. Ky protokol zakonisht perdor TCP portin 25.... .

sniffing /Shqip: nuhatje // Lloj i tekniks q prdoret n rrjeta ku sulmuesi ka mundsine mbledhjs s paketave n rrjet. Nuhatja e paketave mundsohet prmes NIC-ave tvendosur n menyrn e operimit q quhet "promiscuous". NIC-at n kt menyr toperimit pranon gjitha p... .

SNMP /Shqip: SNMP // Simple Network Management Protocol - Protokol standard iinternetit pr menaxhim t rrjetave. SNMP prbhet prej dy pjesve: Agjentt qe janprograme q monitorojne pajisje t ndryshme individuale n rrjeta,... .

Solaris /Shqip: Solaris // Solaris sht sistem operativ nga Sun Microsystems. Solarissht zbatim i UNIX. Solaris gjithashtu njihet me emrin Sun OS. Ky OS sht iparashikuar pr server dhe prdoret pr makina kritike si DNS servert qndror tinternetit.... .

SPAM /Shqip: SPAM // Prdorimi i padrejt i lists s e-posts, USENET apo metodavetjera t komunikimit pr t drguar porosin e njejt personave t cilt nuk kan krkuarkt porosi. Termini SPAM sht ngjitur e-posts s till duke i'u falemnderuar skeit tMonty P... .

SPARC /Shqip: SPARC // Shkurtesa pr Scalable Processor Architecture. CPU-tSPARC mund t jen 32 ose 64 bit dhe jan t bazuar n RISC. SPARC sht zhvilluarnga Sun Microsystems dhe sht lshuar si arkitektur e hapur. Kto CPU kan gjeturprdorim sidomos n makina me... .

spin /Shqip: spini // N Fizik spini sht momenti kndor i grimcave nn-atomike. NFizikn e Grimcave dhe Atomike ekzistojn dy lloje t momentit kndor: spini dhe



25/25

momenti kndor orbital. Spini sht karakteristika themelore e gjitha grimcaveelementare.... .

spintronic /Shqip: spintronika // Kjo fush e re e Fiziks ka t bj me fenomenet evarura nga spini i grimcave t cilat i'u zbatohen pajisjeve elektronike. Spintronika

manipulon jo vetm ngarkesn e elektroneve por edhe spinin e tyre duke i'u mundsuarfunksione t reja.... .

spoofing /Shqip: mashtrim // (I) Mashtrimi i origjins. Ky termin zakonisht prdoret prt emrtuar e-postn e drguar e cila nuk i ka informatat drguese autentike apo t vrtetan kok. E-posta e till duket si e drguar nga nj adres e caktuar por n t vrtet nuksht.... .

SRAM /Shqip: SRAM // SRAM sht shkurtes pr Static Random Access Memory.sht tip i memories s paqndrueshme (Ang: volatile) i cili i mban shnimet prderisaka furnizim me rrym elektrike. SRAM dallon nga DRAM nga ajo q nuk ka nevoj pr

freskime t shpeshta sikurs... .

SSH /Shqip: SSH // Secure Shell sht e zhvilluar nga SSH Communications SecurityLtd. SSH sht program q shrben pr lidhje mes makinave npr rrjet, sikur telnet porn mnyr t sigurt. SSH ofron autentifikim dhe sigurim t lidhjes dhe sht e paraparsi zvend... .

SSL /Shqip: SSL // Shkurtesa pr Secure Socket Layer. SSL sht zhvilluar ngaNetscape pr transmetimin e dokumenteve private prmes internetit. SSL punon prmeselsit privat i cili prdoret pr enkriptimin e shnimeve dhe bn sigurimin e trsesionit.... .

Stack /Shqip: Stack // Stack shte struktur e t dhnave, e bazuar ne konceptin LIFO(Ang: Last in, First Out), q do t thot elementi q futet i fundit n nj struktur


Documents

Fjalor informatik