Finansiranje škola u Evropi: Mehanizmi, metode i ...eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/... · način finansiranja koji je u primjeni u jednoj zemlji

Obrazovanje i osposobljavanje

Finansiranje škola

Mehanizmi, metode i kriterijumi u javnom finansiranju

u Evropi

Izvještaj Eurydice-a

Finansiranje škola u Evropi:

Mehanizmi, metode i kriterijumi u javnom finansiranju

Izvještaj Eurydice-a

Obrazovanje i osposobljavanje

Ovaj dokument je objavila Izvršna agencija za obrazovanje, audiovizuelnu djelatnost i kulturu (EACEA,

Analiza politika u oblasti obrazovanja i mladih).

Ovu publikaciju treba citirati na sljedeći način: Evropska komisija /EACEA/Eurydice, 2014. Finansiranje škola u Evropi: mehanizmi, metode i kriterijumi u javnom finansiranju. Izvještaj

Eurydice-a. Luksemburg: Kancelarija za publikacije Evropske unije.

ISBN 978-92-9201-813-9

doi:10.2797/469697

Ovaj dokument je dostupan i na internetu (http://eacea.ec.Evropa.eu/education/eurydice).

Tekst je dovršen u junu 2014. godine.

© Izvršna agencija za obrazovanje, audiovizuelnu djelatnost i kulturu, 2014. godine

Umnožavanje je dozvoljeno pod uslovom da se navede izvor.

Education, Audiovisual and Culture Executive Agency

Education and Youth Policy Analysis

Avenue du Bourget 1 (BOU 2 – Unit A7)

B-1049 Brussels

Tel. +32 2 299 50 58

Fax +32 2 292 19 71

E-pošta: [email protected]

Internet stranica: http://eacea.ec.Evropa.eu/education/eurydice/

3

SADRŽAJ

SADRŽAJ 3

SPISAK SLIKA 4

KODOVI 5

SAŽETAK 7

UVOD 11

POGLAVLJE 1: ORGANI UKLJUČENI U FINANSIRANJE ŠKOLA 15

POGLAVLJE 2: METODE KOJE SE PRIMJENJUJU ZA UTVRĐIVANJE POTREBNIH

SREDSTAVA 25

POGLAVLJE 3: KRITERIJUMI KOJI SE RAZMATRAJU PRI UTVRĐIVANJU OBIMA

SREDSTAVA ZA ŠKOLE 33

DIJAGRAMI KRETANJA FINANSIJSKIH SREDSTAVA PO ZEMLJAMA 41

1. Vodič 41

2. Dijagrami po zemljama

GLOSAR 99

ZAHVALNOST 101

4

SPISAK SLIKA

Slika 1.1: Nivoi državnih organa koji su uključeni u prenos sredstava za nastavno osoblje, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014. 16

Slika 1.2: Nivoi državnih organa koji su uključeni u prenos sredstava za nenastavno osoblje, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014. 17

Slika 1.3: Nivoi državnih organa uključeni u prenos sredstava za operativna dobra i usluge, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014. 19

Slika 1.4: Nivoi državnih organa uključenih u prenos sredstava za kapitalna dobra u osnovnom i opštem srednjem obrazovanju, 2013/2014. 20

Slika 1.5: Zemlje u kojima organi nižeg nivoa raspoređuju primljeni paušalni iznos ili finansijske pakete na različite kategorije resursa (osoblje, operativna i kapitalna dobra) 23

Slika 1.6: Zemlje u kojima organi nižeg nivoa koriste sopstvene prihode za finansiranje školskih resursa (nastavno osoblje, operativna i kapitalna dobra) 24

Slika 2.1: Primjena formule za finansiranje pri utvrđivanju obima sredstava za osoblje, operativna dobra i usluge i kapitalna dobra u osnovnom i opštem srednjem obrazovanju, 2013/2014. 26

Slika 2.2: Metode finansiranja koje primjenjuju ministarstva na centralnom/najvišem nivou pri utvrđivanju obima ukupnih ili djelimičnih sredstava za troškove u vezi sa nastavnim osobljem u osnovnom i opštem srednjem obrazovanju, 2013/2014. 28

Slika 2.3: Metode finansiranja koje primjenjuju ministarstva na centralnom/najvišem nivou pri utvrđivanju obima ukupnih ili djelimičnih sredstava za troškove operativnih dobara i usluga, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014. 29

Slika 2.4: Metode finansiranja koje primjenjuju ministarstva na centralnom/najvišem nivou pri utvrđivanju nivoa ukupnih ili djelimičnih sredstava za kapitalne izdatke, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014. 30

Slika 3.1: Kriterijumi zasnovani na ulaznim podacima koji se uzimaju u obzir pri utvrđivanju obima sredstava za potrebe troškova nastavnog i nenastavnog osoblja, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014. 35

Slika 3.2: Karakteristika učenika koje se razmatraju pri utvrđivanju obima sredstava namijenjenih troškovima nastavnog i nenastavnog osoblja, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014. 37

5

KODOVI

Kodovi zemalja

EU/EU-27 Evropska unija HU Mađarska

BE Belgija MT Malta

BE fr Belgija – Francuska zajednica NL Holandija

BE de Belgija – Njemačka zajednica AT Austrija

BE nl Belgija – Flamanska zajednica PL Poljska

BG Bugarska PT Portugal

CZ Češka RO Rumunija

DK Danska SI Slovenija

DE Njemačka SK Slovačka

EE Estonija FI Finska

IE Irska SE Švedska

EL Grčka UK Ujedinjeno Kraljevstvo

ES Španija UK-ENG Engleska

FR Francuska UK-WLS Vels

IT Italija UK-NIR Sjeverna Irska

HR Hrvatska UK-SCT Škotska

CY Kipar IS Island

LV Letonija LI Lihtenštajn

LT Litvanija NO Norveška

LU Luksemburg TR Turska

Statistički kodovi

: podaci nijesu dostupni (–) nije primjenljivo

7

SAŽETAK

Uvod

Od početka ekonomske krize 2008. godine povećali su se zahtjevi za efikasnijom javnom potrošnjom. U situaciji smanjenog javnog finansiranja, Evropska komisija je pozvala države članice da zaštite ili podstaknu dugoročnija ulaganja u obrazovanje (1). Uprkos tome, današnja ekonomska situacija može se smatrati prilikom da se razmisli o načinima za uspostavljanje efikasnijih i održivijih sistema finansiranja u oblasti obrazovanja.

Kada države traže načine za sprovođenje reformi, često ih inspirišu primjeri drugih zemalja. Ovim izvještajem se obezbjeđuje okvir za razumijevanje strukture sistema finansiranja javnog školstva u Evropi. Izvještajem se takođe pruža kratka komparativna analiza uključenih nivoa vlasti kao i metode i kriterijumi koji se upotrebljavaju pri utvrđivanju obima sredstava za finansiranje obrazovanja u školama. Izvještaj predstavlja polaznu tačku za dijalog i razmjenu iskustava među zemljama. Iako način finansiranja koji je u primjeni u jednoj zemlji ne mora biti djelotvoran u drugoj, isti može poslužiti kao inspiracija za reforme, naročito kada je riječ o zemljama koje imaju sličnu praksu u oblasti javnog finansiranja i organizacije. Ipak, mora se naglasiti da postoje ograničenja u pogledu mjere u kojoj je jedan model moguće primijeniti u drugim kontekstima, o čemu će biti riječi u daljem tekstu.

Izvještajem je dat sveukupan prikaz velikih razlika koje postoje u sistemima finansiranja širom Evrope. Ti sistemi su razvijani decenijama kako bi zadovoljili potrebe pojedinaca, šire društvene zajednice i ekonomije. Promjene u prioritetima obrazovnih sistema su takođe oblikovali način razvoja sistema finansiranja. Iako ne treba prenaglašavati složenost sistema finansiranja, prilikom razmatranja reformi politika važno je prepoznati karakterističan nacionalni kontekst, budući da određene vrste reformi mogu dovesti do drugačijih rezultata u različitim zemljama.

U poglavlju 1 razmatraju se organi koji učestvuju u finansiranju škola, i konkretnije u kojoj mjeri regionalni i lokalni organi prenose sredstva sa centralnog/najvišeg nivoa u škole, i da li doprinose finansiranju obrazovanja u školama iz sopstvenih prihoda, kao što su lokalni porezi.

U poglavlju 2 dat je pregled metoda koje organi na centralnom/najvišem nivou koriste za dodjeljivanje sredstava, sa akcentom na to da li primjenjuju zajednički prihvaćena pravila (formula za finansiranje) ili sredstva opredjeljuju na osnovu procjene potreba škola (odobrenje budžeta/diskreciono utvrđivanje obima sredstava).

U poglavlju 3 ispituju se kriterijumi koji se primjenjuju pri utvrđivanju obima opredijeljenih sredstava. U njemu se analiziraju kriterijumi koji se zasnivaju na ulaznim podacima, kao i kriterijumi koji se zasnivaju na izlaznim podacima, odnosno ostvarenim rezultatima.

U izvještaju se razmatra finansiranje osnovnog i opšteg srednjeg obrazovanja u 27 od 28 država članica EU (2), kao i u Islandu, Lihtenštajnu, Norveškoj i Turskoj.

Nekoliko nivoa državnih organa uključeno je u proces finansiranja škola.

Obezbjeđivanje opsežnog pregleda procesa finansiranja i konkretnih uloga različitih državnih organa koji su uključeni u takve procese je složen zadatak. Složenost dijelom proizlazi iz osobitosti političkog i administrativnog pejzaža svake zemlje i načina na koji su obaveze finansiranja, uopšteno posmatrajući, podijeljene između organa. Osim toga, sredstva koja su školama potrebna za efikasan rad znatno se razlikuju po prirodi (npr. osoblje, kapitalna dobra i operativna dobra i usluge). To u određenoj mjeri objašnjava zašto su različiti organi zaduženi za različite oblike sredstava, i zašto se putanje kojima ta sredstva dolaze do škola toliko razlikuju.

(1) Na primjer: Izvještaj o godišnjem rastu za 2014. {SWD(800) konačni}.

(2) Luksemburg nije učestvovao u prikupljanju podataka za potrebe ovog izvještaja.

FINANSIRANJE ŠKOLA U EVROPI: MEHANIZMI, METODE I KRITERIJUMI U JAVNOM FINANSIRANJU

8

U više od trećine zemalja ministarstva sa centralnog/najvišeg nivoa direktno školama uplaćuju

sredstva za nastavno osoblje (Irska, Španija, Hrvatska, Kipar, Holandija, Portugalija i Slovenija) ili

isplaćuju plate nastavnicima (Belgija, Njemačka, Italija, Mađarska, Malta i Lihtenštajn). U ostalim

zemljama ministarstva sa centralnog nivoa dijele odgovornosti vezane za prenos sredstava i/ili isplate

zarada osoblju sa organima nižeg nivoa (3). Situacija je slična i kada je riječ o nenastavnom osoblju,

pri čemu je češći slučaj da su u finansiranje uključeni lokalni ili regionalni organi, samostalno ili u

saradnji sa organima centralnog/najvišeg nivoa (vidi poglavlje 1).

U gotovo svim zemljama lokalni organi su zaduženi za prenos sredstava ili kupovinu operativnih

dobara i usluga koji se direktno prosleđuju školama. Ta sredstva uglavnom djelimično ili u cjelini

dolaze od organa centralnog/najvišeg nivoa. Međutim, postoje izuzeci. Na primjer, u Hrvatskoj

navedena sredstva potiču iz poreza ili prihoda samih gradova ili opština, kada je riječ o osnovnom i

nižem srednjem obrazovanju, odnosno iz državnih prihoda kada je riječ o višem srednjem obrazovanju

(vidi poglavlje 1).

Osim toga, u većini zemalja, organi nižeg nivoa doprinose finansiranju škola iz sopstvenih izvora. U

mnogim zemljama sjeverne Evrope (Danska, Estonija, Finska, Švedska, Ujedinjeno Kraljevstvo

(Škotska), Island i Norveška) i u Bugarskoj (opštinske škole), sve glavne kategorije sredstava (osoblje,

operativna dobra i usluge i kapitalna sredstva) finansiraju se barem djelimično iz prihoda samih

lokalnih organa. U drugim zemljama, samo neke od glavnih kategorija sredstava se finansiraju na ovaj

način (vidi poglavlje 1).

Složenost metoda finansiranja

Dva posebna pitanja naročito otežavaju identifikovanje i opisivanje metoda i kriterijuma za finansiranje

koje prilikom dodjele sredstava školama primjenjuju organi nadležni za obrazovanje. Riječ je o

autonomiji koju uživaju organi nižeg nivoa, ili državnih vlasti kakav je slučaj u pokrajinama (Länder) u

Njemačkoj i autonomnim zajednicama u Španiji, i o složenosti formula i ključnih varijabli ili pokazatelja

koji se koriste u Evropi.

Ograničeno područje primjene ovog izvještaja zahtijeva određeno pojednostavljenje. Stoga,

prepoznate su tri osnovne metode finansiranja. Prva je „finansiranje po formuli“, tj. dodjela sredstava

na osnovu univerzalno prihvaćene formule. Druga je „odobrenje budžeta“, tj. škole ili drugi organi

podnose nacrt budžeta na odobrenje organima odgovornim za finansiranje. Treća metoda je nazvana

„diskreciono utvrđivanje obima sredstava“ prema kojoj organi odgovorni za finansiranje imaju potpunu

slobodu pri utvrđivanju obima sredstava koja će dodijeliti od slučaja do slučaja na osnovu procjene o

potrebama.

Ministarstva na centralnom/najvišem nivou služe se formulama za finansiranje prilikom utvrđivanja

obima sredstava za potrebe nastavnog osoblja u gotovo svim zemljama. U polovini tih zemalja, od

kojih se mnoge nalaze u sjevernoj Evropi, sredstva utvrđena ovom metodom dodjeljuju se kao dio

finansijskih paketa (blok grant) kojim se pokriva barem jedan dio kategorija obrazovnih resursa, ili kao

dio paušalnog iznosa iz kojeg se finansiraju razne javne usluge koje uključuju i obrazovanje. U tim

zemljama, škole i upravni organi nižeg nivoa koji primaju sredstva uživaju određenu autonomiju u

odlučivanju o prioritetima politike. U drugoj polovini zemalja, sredstva su posebno namijenjena

nastavnom osoblju. (vidi poglavlje 2).

U većini zemalja organi najvišeg nivoa koriste formule za finansiranje prilikom utvrđivanja obima

sredstava potrebnih za finansiranje operativnih dobara i usluga. Nasuprot tome, finansiranje za

(3) Organi nižeg nivoa uključuju organe lokalnih vlasti, regionalnih vlasti i administrativne jedinice organa najvišeg nivoa.

SAŽETAK

9

potrebe kapitalnih dobara češće je prepušteno odgovornim ministarstvima kojima, u nekim

slučajevima, škole ili odgovorni organi nižeg nivoa podnose nacrt budžeta za kapitalna sredstva na

odobrenje (vidi poglavlje 2).

I finansiranje po formuli i diskreciono utvrđivanje obima sredstava imaju prednosti i nedostatke. Kada

se primjenjuje formula, varijable koje se koriste moraju biti pažljivo odabrane. Na primjer, ako se

varijable odnose samo na broj učenika (finansiranje po glavi učenika), to može predstavljati

najtransparentniji način za dodjelu sredstava. Međutim, druge varijable, poput socioekonomskih

karakteristika, veoma su važne u jednačini jer omogućavaju usmjeravanje sredstava tamo gdje su

najpotrebnija. Na primjer, u društveno nerazvijenim područjima može biti neophodno dodatno

finansiranje kako bi se osigurala ravnopravnost učenika u različitim aspektima. Trenutno, većina

zemalja koristi ovu vrstu kriterijuma prilikom dodjele sredstava.

Širok spektar kriterijuma koji se zasnivaju na ulaznim podacima određuje obim sredstava dodijeljenih za potrebe osoblja

Iako ograničena, analiza kriterijuma koje nadležni organi primjenjuju za dodjelu sredstava školama

daje interesantne rezultate. U mnogim zemljama je česta pojava da prilikom utvrđivanja obima

sredstava za potrebe osoblja organi nadležni za obrazovanje, na najvišem i na nižem nivou, koriste

varijable zasnovane na ulaznim podacima. Ova kategorija sredstava čini najveći dio u ukupnoj količini

sredstava koja se u Evropi troše na obrazovanje. Varijable zasnovane na ulaznim podacima su

usmjerene na stvarne potrebe škola i na realne troškove koje škole imaju.

U nekim zemljama organi nadležni za obrazovanje koriste ograničen broj varijabli koje se odnose na

postojeći broj osoblja ili učenika, a najčešće je ponderisan nivoom obrazovanja ili školskom godinom.

Ipak, u većini zemalja se sagledava širi spektar varijabli zasnovanih na ulaznim podacima što

omogućava detaljniju procjenu potreba škola. Te varijable se odnose na kriterijume poput

socioekonomskog, jezičkog i etničkog statusa učenika, posebnih potreba koje mogu imati, kao i

geografskih i demografskih razlika između škola (vidi poglavlje 3).

U kontekstu visokog obrazovanja, posljednjih godina se preporučuje finansiranje zasnovano na

rezultatima (4). Ovakva preporuka ne postoji u kontekstu finansiranja škola. Uprkos tome, u dvjema

zemljama (Holandija i Engleska u Ujedinjenom Kraljevstvu) organi centralnog nivoa primjenjuju

kriterijume zasnovane na rezultatima pri određivanju obima finansijskih paketa za potrebe osoblja i

operativnih sredstava. U oba slučaja, ovi kriterijumi se primjenjuju kako bi se smanjilo rano napuštanje

škole (vidi poglavlje 3).

Postoje dvije vrste finansiranja zasnovanog na rezultatima: finansiranje kojim se podstiču dobri

rezultati i finansiranje kojim se kažnjavaju loši rezultati. Ukoliko se počne sa primjenom finansiranja

zasnovanog na rezultatima, može doći do neplaniranih posljedica. Na primjer, ako se škole nagrađuju

za dobre rezultate, dobre škole mogu postati još bolje, dok školama u lošem položaju to može otežati

napredak. Stoga se prilikom uvođenja finansiranja zasnovanog na rezultatima mora pažljivo razmotriti

vrsta izlaznih kriterijuma. Pri odabiru ulaznih i izlaznih pokazatelja, jedan od načina mjerenja rezultata

je mjerenje napretka škole upoređivanjem kretanja rezultata tokom godina, umjesto upoređivanja

apsolutnih rezultata između škola, budući da se rezultati škola iz različitih oblasti često u velikoj mjeri

razlikuju.

(4) Evropean Economy Occasional Papers 70, oktobar 2010. godine. Efikasnost i djelotvornost javne potrošnje u vezi sa

tercijarnim obrazovanjem u EU, Zajednički izvještaj Odbora za ekonomsku politiku (Kvalitet javnih finansija) i Generalnog direktorata za ekonomske i finansijske poslove.


10

Naredni koraci u istraživanju sistema za finansiranje škola

Ovim izvještajem se obezbjeđuju deskriptivni podaci i ograničeno poređenje nivoa organa između

zemalja, kao i metoda i kriterijuma koji se primjenjuju prilikom dodjeljivanja sredstava školama.

Izvještaj predstavlja osnovu za dalje istraživanje, koje je neophodno kako bi se postiglo detaljnije

razumijevanje sistema finansiranja škola u Evropi.

Opseg ovog izvještaja ne obuhvata kvantifikovanje obima sredstava na njihovom izvoru, kao ni duž

putanje kojom se sredstva kreću preko različitih nivoa organa do škola, pa ne postoje pokazatelji o

udjelu sredstava sa kojima pojedinačni nivoi vlasti učestvuju u finansiranju, niti o konačnom iznosu

sredstava dodijeljenim školama. Jedan od preduslova za dalja istraživanja u ovoj oblasti stoga

uključuje analizu kvantitativnih podataka o udjelu ukupnih sredstava koja svaki nivo organa dodjeljuje,

kako bi se mogao ispitati odnos između politika finansiranja i udjela prenijetih sredstava.

Takođe su potrebne i dodatne informacije u pogledu kriterijuma koji se primjenjuju prilikom

dodjeljivanja sredstava, ne samo u smislu varijabli koje se koriste, već i u smislu ponderisanja.

Detaljniji podaci u ovoj oblasti omogućili bi bolje razumijevanje prioriteta u finansiranju škola, kao i

mjere u kojoj se karakteristike pojedinačnih učenika i škola uzimaju u obzir.

11

UVOD

Finansiranje školskog obrazovanja je centralna tema brojnih aktuelnih rasprava u Evropi. Ograničenja

javne potrošnje koja su uslijedila kao posljedica finansijske i ekonomske krize otvorila su pitanja o

načinu na koji obrazovni sistemi mogu prebroditi aktuelne društvene i ekonomske izazove. Donosioci

odluka na nacionalnom i evropskom nivou, kao i stručnjaci u oblasti obrazovanja traže načine za

obezbjeđivanje dovoljnog obima sredstava za škole, istovremeno podstičući što efikasnije korišćenje

javnih sredstava. Ovo je razlog zbog kojeg je finansiranje obrazovanja kao najviši prioritet uvršteno u

agendu politika i istraživanja.

Opravdanost izvještaja: kontekst politike

Lisabonskom strategijom je 2000. godine jasno istaknuta ključna uloga obrazovanja i osposobljavanja

u društveno-ekonomskom razvoju Evrope. Tokom protekle decenije, veza između mogućnosti

evropskih zemalja da ulažu u ljudski kapital kroz sisteme obrazovanja i osposobljavanja, i njihove

sposobnosti da podstiču visok nivo održivog rasta zasnovanog na znanju, kao i socijalne kohezije, je u

više navrata isticana u nekoliko važnih strateških dokumenata EU. Na primjer, u Rezoluciji Savjeta o

obrazovanju i osposobljavanju, kao ključni pokretač Lisabonske strategije (2007) ističe se „doprinos

obrazovanja i osposobljavanja, ne samo u pogledu podsticanja zapošljavanja, konkurentnosti i

inovacija, već i u pogledu očuvanja socijalne kohezije, aktivnog građanstva i ličnog zadovoljstva“ (5).

Finansijska i ekonomska kriza 2008. godine dala je novi podsticaj za sprovođenje mjera i inicijativa u

pogledu finansiranja obrazovanja, naročito onih usmjerenih na efikasnost. Kao posljedica krize, javne

službe u Evropi suočile su se sa velikim izazovima i pritiscima. Budžetska sredstva namijenjena

obrazovanju, na primjer, smanjena su u mnogim evropskim zemljama, naročito u zemljama sa velikim

javnim deficitom (6). U takvim uslovima je potreba za postizanjem boljih rezultata sa manje sredstava

više nego ikada došla do izražaja. Finansijske okolnosti u kojima se Evropa danas nalazi mogu se

smatrati prilikom da se razmišlja o uspostavljanju efikasnijih i održivijih sistema finansiranja

obrazovanja. Saopštenjem Evropske komisije „Novi pogled na obrazovanje: ulaganje u vještine za

bolja socioekonomska postignuća (2012)“ jasno je izložen dvostruki izazov sa kojim su suočene

Evropske zemlje: najprije da se „javna ulaganja u većoj mjeri usmjere na sektor obrazovanja i

osposobljavanja“, budući da je to „ključ za povećanje produktivnosti i ekonomskog rasta“, a zatim

„pronaći efikasnije načine za korišćenje dostupnih finansijskih sredstava, što može zahtijevati

strukturne reforme pojedinih obrazovnih sistema“ (7).

U kontekstu strategije Evropa 2020 (strategija rasta EU u tekućoj deceniji), ulaganje u obrazovanje se

smatra ključnim prioritetom. Ovo od državnih organa, naročito onih nadležnih za obrazovanje,

zahtijeva donošenje političkih mjera i inicijativa. Izazov je razviti i usvojiti pametne politike ulaganja

koje će podržati razvoj ljudskog kapitala s ciljem poboljšanja zapošljivosti, kako bi se uopšteno

podstakao ekonomski rast i njegovala socijalna inkluzija. U tom smislu Zaključci Savjeta o ulaganju u

obrazovanje i osposobljavanje, koji predstavljaju odgovor na „Novi pogled na obrazovanje: ulaganje u

(5) Rezolucija Savjeta o obrazovanju i osposobljavanju kao ključni pokretač Lisabonske strategije, OJ C 300, 12.12.2007, p. 1.

[pdf] Dostupno na: http://eur-lex.Evropa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:300:0001:0002:EN:PDF [preuzeto 13. januara 2014. godine].

(6) EACEA/Eurydice, 2013. Finansiranje obrazovanja u Evropi 2000 - 2012: uticaj ekonomske krize. [pdf] Bruxelles: Eurydice. Dostupno na: http://eacea.ec.Evropa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/147EN.pdf [preuzeto 16. januara 2014. godine].

(7) Evropska komisija, 2012. Saopštenje Evropske komisije za Evropski parlament, Savjet, Evropski ekonomski i socijalni komitet i Komitet regiona. Novi pogled na obrazovanje: ulaganje u vještine za bolja socioekonomska postignuća, (COM (2012) 699 final) [Online] Dostupno na: http://eur-lex.Evropa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1389776578033&uri=CELEX:52012DC0669 [preuzeto 16. januara 2014. godine].


12

vještine za bolja socioekonomska postignuća“ i „Godišnje istraživanje rasta za 2013.“, pozivaju zemlje

članice da učine prioritetnim i, ako je moguće, ojačaju ulaganje u obrazovanje i osposobljavanje,

radeći pritom na unapređenju efikasnosti takve potrošnje i podsticanje rasprava na nacionalnom nivou

koje se odnose na održive i uravnotežene mehanizme finansiranja, uključivanjem šireg kruga

zainteresovanih strana (8).

Iako sve Evropske zemlje imaju jednake ciljeve, mjere potrebne za njihovo postizanje moraju biti

prilagođene svakoj zemlji pojedinačno. Moraju se sagledati posebne okolnosti svake zemlje, odnosno

specifični izazovi sa kojima se zemlja suočava, kao i raspoloživa sredstva kojima mogu da odgovore

na te izazove. U tu svrhu, ovaj Eurydice izvještaj ima za cilj da promoviše bolje poznavanje i

razumijevanje načina na koji finansijska i druga sredstva dospijevaju do škola u svakoj zemlji, organa

ili tijela koji su nadležna za dodjeljivanje sredstava i metoda koje se koriste za utvrđivanje obima tih

sredstava. Ovim izvještajem se pružaju osnovne informacije za svaku zemlju pojedinačno i uporedni

opisi opšte strukture sistema finansiranja škola. Izvještaj će poslužiti kao polazna tačka za razmišljanje

o strukturnim reformama potrebnim za uspostavljanje sistema finansiranja koji su efikasniji i pravedniji

u raspodjeli sredstava.

Glavna pitanja

Glavna pitanja koja su u ovom izvještaju obrađena su:

Koji obrazovni i/ili upravni organi su odgovorni za finansiranje školskog obrazovanja i u kojoj

mjeri regionalni i lokalni organi doprinose finansiranju školskog obrazovanja iz sopstvenih

prihoda, kao što su lokalni porezi?

Da li su različiti organi odgovorni za finansiranje u zavisnosti od vrste resursa (osoblje,

kapitalna dobra, operativna dobra i usluge) ili nivoa obrazovanja?

Pri utvrđivanju iznosa sredstava za škole, da li odgovorni organi koriste zajednički prihvaćenu

formulu koja se zasniva na unaprijed utvrđenim kriterijumima ili dodjeljuju novčana sredstva,

odnosno resurse na osnovu procjene potreba?

Da li se metode ili kriterijumi za utvrđivanje obima finansiranja ili resursa za škole mijenjaju u

zavisnosti od vrste tih resursa?

Da li se kriterijumi finansiranja zasnivaju na ulaznim pokazateljima ili pokazateljima rezultata?

Da li obuhvataju kriterijume poput socioekonomske nerazvijenosti ili geografskog položaja

škole (ruralna područja ili uža gradska područja)?

Opseg izvještaja i izvori informacija

Izvještaj predstavlja pregled glavnih tokova finansiranja i glavnih metoda za utvrđivanje obima

potrebnih resursa za finansiranje školskog obrazovanja. Resursi su podijeljeni u nekoliko širokih

kategorija, kao što su osoblje, operativna dobra i usluge, i kapitalna dobra. Izvještaj je ograničen na

raspodjelu javnih novčanih sredstava i resursa državnim školama, koju sprovode državni organi. Ad-hoc finansiranje, kakvo je finansiranje pojedinih vremenski ograničenih obrazovnih programa nije

obuhvaćeno ovim izvještajem. Izvještajem se ne vrši kvantifikacija dodijeljenih sredstava.

(8) Zaključci Savjeta o ulaganju u obrazovanje i osposobljavanje – odgovor na „Novi pogled na obrazovanje: ulaganje u

vještine za bolja socioekonomska postignuća“ i „Godišnje istraživanje rasta za 2013.“, OJ C 64, 5.03.2013, p. 5. [pdf] Dostupno na: http://eur-lex.Evropa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2013:064:0005:0008:EN:PDF [preuzeto 13. januara 2014. godine].

UVOD

13

Ovim izvještajem obuhvaćene su samo državne škole i subvencionirane privatne škole u Belgiji, Irskoj,

Holandiji i Ujedinjenom Kraljevstvu (Engleska) (akademije)(9).

U izvještaju se naglasak stavlja na osnovne škole i opšte (niže i više) srednje škole. Međutim,

ustanove za dalje obrazovanje (koledži) u Ujedinjenom Kraljevstvu koje pružaju usluge sticanja

kvalifikacija višeg opšteg srednjeg obrazovanja nijesu obuhvaćene izvještajem (10).

Kao referentna godina uzima se 2013/14. (11). Izvještajem su obuhvaćene sve države članice EU (12)

(osim Luksemburga), kao i Island, Lihtenštajn, Norveška i Turska.

Informacije su prikupljene na osnovu upitnika koje su popunjavali nacionalni eksperti i/ili nacionalni

predstavnici Eurydice mreže. Službeni dokumenti objavljeni od strane obrazovnih organa

centralnog/najvišeg nivoa predstavljaju osnovni izvor informacija.

Struktura izvještaja

Izvještaj se sastoji od tri zasebna dijela: kratke komparativne analize, dijagrama po državama i

glosara.

Kratka komparativna analiza sastoji se od tri poglavlja:

1. kratak pregled obrazovnih organa i drugih tijela uključenih u finansiranje školskog obrazovanja,

sa posebnim naglaskom na lokalne i regionalne organe.

2. osnovne informacije o metodama finansiranja koje primjenjuju obrazovni organi, naročito oni na

centralnom nivou, prilikom utvrđivanja ukupnog obima sredstava koja se izdvajaju za škole.

3. analiza kriterijuma koje obrazovni organi primjenjuju pri utvrđivanju obima sredstava koje će

opredijeliti.

U glosaru su definisani svi specifični pojmovi koji se u izvještaju koriste, a dijagrami po državama

pružaju sliku tokova robnih i novčanih sredstava za finansiranje osnovnog i opšteg srednjeg

obrazovanja. Njima se prikazuje koji obrazovni organi i druga tijela na centralnom, regionalnom,

lokalnom i školskom nivou učestvuju u finansiranju škola. Školski resursi podijeljeni su u pet

kategorija:

1. Nastavno osoblje

2. Nenastavno osoblje

3. Operativna dobra i usluge

4. Kapitalna dobra (pokretnosti i nepokretnosti)

5. Posebni i ostali resursi.

Dostupan je i vodič za dijagrame po zemljama.

(9) Izvještajem su obuhvaćene državne škole u svim zemljama. Privatne škole nijesu uključene, osim u slučaju

subvencioniranih privatnih škola u manjem broju zemalja u kojima veliki broj učenika pohađa takve škole, tačnije u Belgiji, Irskoj, Holandiji u Ujedinjenom Kraljevstvu (Engleska). Subvencionirane privatne škole su škole u kojima više od polovine osnovnog finansiranja potiče iz državne kase.

(10) Svrha ustanova za dalje obrazovanje (koledža) uključuje obezbjeđivanje stručnog obrazovanja, i njihovi mehanizmi finansiranja se značajno razlikuju od onih u sektoru škola u kojima se pruža opšte obrazovanje.

(11) U slučaju Poljske, referentna godina je 2013.

(12) Luksemburg nije učestvovao u prikupljanju podataka za potrebe ovog izvještaja.

15

POGLAVLJE 1: ORGANI UKLJUČENI U FINANSIRANJE ŠKOLA

Ovo poglavlje pruža pregled različitih nivoa javnih organa uključenih u prenos sredstava školama, pri

čemu je posebna pažnja posvećena ulozi organa nižeg nivoa. Za potrebe ovog izvještaja nivoi javnih

organa su podijeljeni na organe centralnog, nižeg i školskog nivoa. Centralni nivo odnosi se na

ministarstva na najvišem nivou uprave (to je u većini slučajeva nacionalni nivo (13)). Organi nižeg

nivoa mogu uključivati regionalne ili lokalne vlasti, kao i lokalne školske odbore koji rade u okviru

opština odgovornih za finansiranje škola (kao što je slučaj na Kipru) i administrativne jedinice organa

centralnog nivoa (kao u Francuskoj).

U ovom poglavlju se sagledavaju tri glavna pitanja. Prvo, utvrđuju se državni ili drugi obrazovni organi

uključeni u prenos sredstava školama. Prenosi sredstava mogu obuhvatiti jedan ili više nivoa uprave,

pri čemu svaki pojedinačni nivo nije uvijek ovlašćen da odlučuje o iznosu sredstava koja će biti

proslijeđena. U nekim slučajevima finansijska sredstva se prenose za isplatu plata osoblja, operativna

dobra i usluge ili kapitalna dobra. U drugim slučajevima dodjeljuju se sami resursi. Poglavlje je

podijeljeno prema kategorijama resursa.

Finansijska sredstva mogu biti prenijeta u obliku paušalnog iznosa, finansijskih paketa ili bespovratnih

sredstava namijenjenih za određenu svrhu. Iako se u prvom dijelu ne pravi razlika između prenosa

pomenutih sredstava, u drugom dijelu se pruža uvid u način na koji organi nižeg nivoa koriste

jednokratnu pomoć i paušalne iznose kako bi školama obezbijedili resurse (osoblje, operativna dobra i

usluge i kapitalna dobra). Posljednje pitanje je da li je uobičajeno da organi regionalnog i lokalnog

nivoa koriste sopstvene prihode za finansiranje škola. Pod izrazom „sopstveni prihodi“ u ovom

kontekstu se podrazumijevaju porezi i druga sredstva koja prikupljaju organi lokalne i regionalne vlasti.

Prenos sredstava za nastavno osoblje uključuje samo organe centralnog nivoa u više od trećine zemalja

Troškovi koji se odnose na osoblje predstavljaju više od 70% ukupnih godišnjih izdataka za

obrazovanje u EU-27, a oni ujedno čine najveći udio izdataka koji se odnose na državne škole. Ne

iznenađuje stoga činjenica da izdaci za nastavno osoblje uključuju veći obim sredstava u ovoj

oblasti (14). Kao što se može vidjeti na slici niže (vidi sliku 1.1), obrazovni organ centralnog ili najvišeg

nivoa uključen je u prenos sredstava za nastavno osoblje u svim zemljama osim Islanda (u osnovnom

i nižem srednjem obrazovanju). Zapravo, u više od trećine zemalja ovo je jedini nivo organa koji je

uključen u obezbjeđivanje sredstava za pomenutu grupu osoblja.

U sjevernoj Evropi u prenos sredstava za nastavno osoblje uključeni su i organi centralnog/najvišeg

nivoa i organi nižeg nivoa. U Finskoj, Švedskoj i Ujedinjenom Kraljevstvu (Vels i Škotska), organi

najvišeg nivoa prenose paušalni iznos organima nižeg nivoa, iz kojeg se finansira širok spektar javnih

usluga, a ne samo obrazovanje. U nekoliko zemalja (Češka, Francuska, Grčka, Austrija i Turska)

prenos sredstava za nastavno osoblje uključuje i državnu upravu (najviši nivo) i njene regionalne

organe (niži nivo). U Rumuniji su centralna ministarstva, regionalni organi i opštine uključeni u prenos

sredstava za nastavno osoblje. Konačno, u poređenju sa drugim kategorijama resursa, prenos

sredstava za nastavno osoblje uključuje manji broj organa, pa sredstva do škola ili nastavnika

uglavnom dolaze direktnijim putem.

(13) Najviši organ nadležan za obrazovanje u pojedinoj zemlji obično se nalazi na nacionalnom (državnom) nivou. Međutim, u

Belgiji, Njemačkoj, Španiji i Ujedinjenom Kraljevstvu, „regioni“ (Communautés u Belgiji, Länder u Njemačkoj, Comunidades Autónomas u Španiji i delegirane uprave u Ujedinjenom Kraljevstvu) su odgovorni za sva ili gotovo sva područja vezana za obrazovanje pa se stoga smatraju organima najvišeg nivoa.

(14) Vidi EACEA/Eurydice, 2012. Ključni podaci o obrazovanju u Evropi, str. 94. [pdf] Bruxelles: Eurydice. Dostupno na: http://eacea.ec.Evropa.eu/education/eurydice%20/documents/key_data_series/134EN.pdf [preuzeto 31. januara 2014. godine].


16

Slika 1.1: Nivoi državnih organa koji su uključeni u prenos sredstava za nastavno osoblje, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014.

Centralni/najviši nivo

Lokalni nivo

Regionalni nivo

Podaci nijesu dostupni

Izvor: Eurydice.

Objašnjenje Ukoliko postoje razlike između pojedinih nivoa obrazovanja, u napomenama niže stoji pojašnjenje i navodi se na koji nivo obrazovanja se slika odnosi. Dijagrami kretanja finansijskih sredstava nude dodatne informacije o organima uključenim u prenos sredstava školama i mogu se koristiti zajedno sa informacijama iz komparativne analize kako bi se dobila potpunija slika sistema finansiranja u svakoj zemlji. Najviši organ nadležan za obrazovanje u pojedinoj zemlji obično se nalazi na nacionalnom (državnom) nivou. Međutim, u Belgiji, Njemačkoj, Španiji i Ujedinjenom Kraljevstvu, „regioni“ (Communautés u Belgiji, Länder u Njemačkoj, Comunidades Autónomas u Španiji i delegirane uprave u Ujedinjenom Kraljevstvu) su odgovorni za sva ili gotovo sva područja vezana za obrazovanje pa se stoga smatraju organima najvišeg nivoa.

Napomene po zemljama Bugarska: Slika se odnosi na stanje u opštinskim školama. Danska i Island: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Kada je riječ o višim srednjim školama odgovorni su samo organi centralnog/najvišeg nivoa. Španija: Slika se odnosi na organe najvišeg nivoa: centralnu državnu upravu i obrazovne sektore autonomnih zajednica. Slovačka i Norveška: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Kada je riječ o višim srednjim školama prenos sredstava za nastavno osoblje uključuje najviši nivo i regionalni nivo. Švedska: Centralni/najviši nivo prenosi paušalni iznos sredstava opštinama. Ovaj paušalni iznos je vrlo mali u poređenju sa budžetima samih opština. Opštine školama objezbjeđuju sredstva za nastavno i nenastavno osoblje, operativna dobra i usluge, kao i izvjesna kapitalna dobra. Ujedinjeno Kraljevstvo (ENG/NIR): Slika se odnosi na stanje u državnim školama (osnovne i srednje škole) (ENG) školama koje su pod kontrolom lokalne zajednice i katoličkim državnim školama (NIR). U akademijama (ENG) i izbornim srednjim školama ginazijskog tipa i subvencioniranim državnim integrisanim školama (NIR) prenos sredstava za nastavno osoblje uključuje samo organe centralnog/najvišeg nivoa.

U više od polovine zemalja prenos sredstava za nenastavno osoblje uključuje dva ili tri nivoa uprave

Kao što je gore prikazano, u više od trećine zemalja samo centralni/najviši nivo je uključen u prenos sredstava za nastavno osoblje. U većem dijelu tih zemalja situacija je ista i kada je riječ o nenastavnom osoblju: u Belgiji, Irskoj, Španiji, Hrvatskoj, Italiji, Malti, Holandiji, Portugaliji, Sloveniji i Lihtenštajnu (vidi napomene po zemljama za razlike između obrazovnih nivoa).

U mnogim zemljama ministarstva na najvišem nivou dijele odgovornost za prenos sredstava i/ili isplatu zarada nastavnog i nenastavnog osoblja sa lokalnim ili regionalnim organima ili administrativnim odsjecima organa najvišeg nivoa. Međutim, kada je riječ o nenastavnom osoblju obično su uključeni lokalni ili regionalni organi, bilo samostalno ili zajedno sa organima centralnog/najvišeg nivoa. U Mađarskoj organ centralnog/najvišeg nivoa isplaćuje plate nastavnicima i drugom osoblju direktno preko državne agencije „Centar za održavanje ustanova Klebelsberg“. Osoblje koje radi na održavanju škola finansira se na isti način, ali dio sredstava za ovo osoblje dolazi i od opština (ako opština ima više od 3000 stanovnika).


17

Kao što se može vidjeti na slici 1.1, regionalni i centralni/najviši nivo su jedina dva nivoa državnih

organa koji učestvuju u prenosu sredstava za nastavno osoblje u Češkoj, Francuskoj, Grčkoj, Austriji i

Turskoj. U Češkoj i Turskoj isto važi i za nenastavno osoblje. U Francuskoj (srednje škole) i Grčkoj

prenos sredstava za nenastavno osoblje uključuje tri različita nivoa organa. U Francuskoj prenos

sredstava za isplatu administrativnog osoblja u srednjim školama uključuje Ministarstvo obrazovanja i

njegove decentralizovane službe širom zemlje - regionalni državni direktorat za obrazovanje i

regionalnu državnu administrativnu službu za obrazovanje. Kada je riječ o tehničkom osoblju,

Ministarstvo unutrašnjih poslova sredstva prenosi departmanima (Départements) (za osoblje u nižim

srednjim školama) i regionima (za osoblje u višim srednjim školama). Ovi organi zatim direktno

isplaćuju tehničko osoblje. U Grčkoj finansiranje nenastavnog osoblja takođe uključuje tri različita

nivoa državne uprave, i to dva ministarstva (Ministarstvo obrazovanja i vjerskih pitanja i Ministarstvo

unutrašnjih poslova), direktorate za obrazovanje, kao decentralizovane organe Ministarstva

obrazovanja i vjerskih pitanja, i opštine.

S druge strane, u Austriji (osnovne škole, Hauptschulen i Neue Mittelschulen) finansiranje

nenastavnog osoblja se razlikuje od finansiranja nastavnog osoblja i uključuje samo opštine.

Slika 1.2: Nivoi državnih organa koji su uključeni u prenos sredstava za nenastavno osoblje, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014.


Lokalni nivo

Regionalni nivo


Izvor: Eurydice.

Objašnjenje Za definiciju nenastavnog osoblja vidi Glosar. Ukoliko postoje razlike između pojedinih nivoa obrazovanja, u napomenama niže stoji pojašnjenje i navodi se na koji nivo obrazovanja se slika odnosi. Dijagrami kretanja finansijskih sredstava nude dodatne informacije o organima koji su uključeni u prenos sredstava školama i mogu se koristiti zajedno sa informacijama iz komparativne analize kako bi se dobila potpunija slika sistema finansiranja u svakoj zemlji. Najviši organ nadležan za obrazovanje u pojedinoj zemlji obično se nalazi na nacionalnom (državnom) nivou. Međutim, u Belgiji, Njemačkoj, Španiji i Ujedinjenom Kraljevstvu, „regioni“ (Communautés u Belgiji, Länder u Njemačkoj, Comunidades Autónomas u Španiji i delegirane uprave u Ujedinjenom Kraljevstvu) su odgovorni za sva ili gotovo sva područja vezana za obrazovanje, pa se stoga smatraju organima najvišeg nivoa.

Napomene po zemljama Belgija: Slika se odnosi stanje u školama u sve tri zajednice, državnim i privatnim subvencioniranim školama u Njemačkoj zajednici i privatnim subvencioniranim školama u Francuskoj i Flamanskoj zajednici. Kada je riječ o državnim subvencioniranim školama u Francuskoj i Flamanskoj zajednici u prenos sredstava za nenastavno osoblje uključeni su organi centralnog/najvišeg nivoa i opštine/pokrajine. Bugarska: Slika se odnosi na stanje u opštinskim školama. Danska i Island: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Kada je riječ o višim srednjim školama odgovorni su samo organi centralnog/najvišeg nivoa.


18

Španija: Slika se odnosi na organe na najvišem nivou: centralnu državnu upravu i obrazovne sektore autonomnih zajednica. Slika se odnosi na stanje u srednjim školama. Kada je riječ o osnovnim školama, uključen je organ na centralnom/najvišem nivou i lokalna uprava. Francuska: Slika se odnosi na stanje u srednjim školama. Za niže srednje škole odgovoran je Departman (Département) kao lokalni organ. Za više srednje škole odgovoran je region. Kada je riječ o osnovnim školama uključeni su centralni/najviši nivo i opštine. Austrija: Slika se odnosi na stanje u osnovnim školama, Hauptschulen i Neue Mittelschulen. Kada je riječ o allgemeinbildende höhere Schule prenos sredstava za nenastavno osoblje uključuje centralni/najviši nivo i regionalni nivo. Portugal: Klasteri škola plaćaju nastavno i djelimično nenastavno osoblje iz sredstava koja im dodjeljuje Ministarstvo obrazovanja i nauke. U nekim slučajevima nenastavno osoblje isplaćuju škole iz sredstava koja im dodjeljuju opštine (iz sopstvenih sredstava i sredstava koja im dodjeljuje ministarstvo). Slovačka i Norveška: Slika se odnosi na stanje u osnovnom i nižem srednjem obrazovanju. Kada je riječ o višim srednjim školama, prenos sredstava za nenastavno osoblje uključuje uključuje centralni/najviši nivo i regionalni nivo. Švedska: Centralni/najviši nivo prenosi paušalni iznos opštinama. Ovaj paušalni iznos je vrlo mali u poređenju sa budžetima samih opština. Opštine školama objezbjeđuju sredstva za nastavno i nenastavno osoblje, operativna dobra i usluge, kao i izvjesna kapitalna dobra. Ujedinjeno Kraljevstvo (ENG/NIR): Slika se odnosi na stanje u državnim školama (ENG), školama koje su pod kontrolom lokalne zajednice i katoličkim državnim školama (NIR). U akademijama (ENG) i izbornim srednjim školama gimnazijskog tipa i subvencioniranim državnim integrisanim školama (NIR) prenos sredstava za nenastavno osoblje uključuje samo organe centralnog/najvišeg nivoa. Lihtenštajn: Slika se odnosi na stanje u srednjim školama. Kada je riječ o osnovnim školama, uključen je centralni/najviši nivo i lokalna uprava.

Prenos sredstava za operativna i kapitalna dobra u većini zemalja uključuje dva ili tri nivoa uprave

Operativna dobra i usluge odnose se na dobra i usluge koja se koriste u toku date finansijske godine, odnosno dobra i usluge pomoću kojih se na dnevnoj osnovi obezbjeđuju obrazovne usluge, kao što su nastavna sredstva i kancelarijski materijal, struja, popravke i održavanje manjeg obima. Tu spadaju i manji izdaci za opremu čija je vrijednost ispod određenog praga potrošnje.

Prenos ili dodjeljivanje sredstava za operativna dobra često uključuje više nivoa uprave nego što je to slučaj kada je riječ o sredstvima za nastavno i nenastavno osoblje. Sredstva obično potiču od organa na centralnom/najvišem nivou, ali se često prosljeđuju regionalnim i/ili lokalnim organima prije nego što stignu do škola. Uz to, regionalni ili lokalni organi u nekim zemljama takođe koriste prihode od lokalnih poreza za finansiranje ne samo operativnih dobara, već i drugih resursa (vidi sliku 1.6).

U više od dvije trećine zemalja finansiranje operativnih dobara i usluga uključuje organe centralnog/najvišeg nivoa kao i opštine, a u tri zemlje (Češka (za osnovne i niže srednje škole), Francuska (za srednje škole) i Rumunija) uključena su tri različita nivoa organa.

U šest zemalja (Belgija, Irska, Španija (srednje škole), Malta, Holandija i Lihtenštajn (srednje škole)), prenos sredstava za operativna dobra i usluge u školama uključuje samo organe centralnog/najvišeg nivoa. S druge strane, u Austriji (osnovne škole, Hauptschulen i Neue Mittelschulen), Hrvatskoj i Islandu samo lokalni organi učestvuju u prenosu sredstava za ovu vrstu resursa za osnovne i niže srednje škole (vidi Napomene po zemljama).

Kada su dva ili tri nivoa organa uključena, postoje različiti modeli raspodjele sredstava. Na primjer, ili svi nivoi navedeni na slici učestvuju u prenosu sredstava za sva operativna dobra i usluge, ili su različiti nivoi odgovorni za finansiranje različitih elemenata. U ovom drugom slučaju, u većini zemalja glavne stavke, kao što su nastavni materijali i udžbenici, obično se finansiraju sa centralnog nivoa, dok se manje stavke, kao što je kancelarijski materijal, finansiraju iz drugih nivoa. Međutim, u otprilike polovini ovih zemalja raspodjela odgovornosti za finansiranje različitih vrsta operativnih dobara i usluga je nešto složenija. Na primjer, na Kipru i u Sloveniji (osnovne i niže srednje škole), sredstva direktno vezana za izvođenje nastave, kao što su nastavni materijali, dodjeljuju se školama direktno, bez uključivanja regionalnih ili lokalnih organa. Međutim, ostale vrste troškova, kao što je održavanje objekata, takođe podrazumijevaju uključenost lokalnih organa. Neke vrste operativnih troškova isklju-čuju bilo kakvo finansiranje sa centralnog/najvišeg nivoa. Na primjer, u Litvaniji se za finansiranje tro-škova održavanja koriste samo prihodi od lokalnih poreza, a u Rumuniji se prihodi od lokalnih poreza koriste i u finansiranju nastavnih materijala, bez dodatnog finansiranja sa centralnog/najvišeg nivoa.


19

Slika 1.3: Nivoi državnih organa uključeni u prenos sredstava za operativna dobra i usluge, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014.


Lokalni nivo

Regionalni nivo


Izvor: Eurydice. Objašnjenje Za definiciju operativnih dobara i usluga vidi Glosar.

Ukoliko postoje razlike između pojedinih nivoa obrazovanja, u napomenama niže stoji pojašnjenje i navodi se na koji nivo obrazovanja se slika odnosi.

Dijagrami kretanja finansijskih sredstava nude dodatne informacije o organima koji su uključeni u prenos sredstava školama i mogu se koristiti zajedno sa informacijama iz komparativne analize kako bi se dobila potpunija slika sistema finansiranja u svakoj zemlji.

Najviši organ nadležan za obrazovanje u pojedinoj zemlji obično se nalazi na nacionalnom (državnom) nivou. Međutim, u Belgiji, Njemačkoj, Španiji i Ujedinjenom Kraljevstvu, „regioni“ (Communautés u Belgiji, Länder u Njemačkoj, Comunidades Autónomas u Španiji i delegirane uprave u Ujedinjenom Kraljevstvu) su odgovorni za sva ili gotovo sva područja vezana za obrazovanje pa se stoga smatraju organima najvišeg nivoa.

Napomene po zemljama Belgija: Slika se odnosi stanje u državnim školama i privatnim subvencioniranim školama iz sve tri zajednice. Kada je riječ o državnim subvencioniranim školama iz sve tri zajednice, prenos sredstava za operativna dobra i usluge uključuje organe centralnog/najvišeg nivoa i lokalne organe. Bugarska: Slika se odnosi na stanje u opštinskim školama. Češka: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Kada je riječ o višim opštim srednjim školama i višegodišnjim opštim srednjim školama, prenos sredstava za operativna dobra i usluge uključuje centralni/najviši nivo i regionalni nivo. Danska, Slovenija, Island i Turska: Slika se odnosi na osnovne i niže srednje škole. Kada je riječ o višim srednjim školama, prenos sredstava za operativna dobra i usluge uključuje samo centralni/najviši nivo. Njemačka: Za neke kategorije tekućih troškova (npr. nastavni materijali i školski prevoz), tijela za održavanje škola mogu primiti naknade ili paušalni iznos iz budžeta pokrajine (Land). Irska: Slika se odnosi na osnovne škole i na oko dvije trećine srednjih škola (oko 500). Za oko trećinu srednjih škola, sredstva se kreću preko Odbora za obrazovanje i osposobljavanje. Španija: Slika se odnosi na organe na najvišem nivou, centralnu državnu upravu i obrazovne sektore autonomnih zajednica. Prikazana je situacija za srednje škole. Kada je riječ o osnovnim školama prenos sredstava za operativna dobra i usluge uključuje organe centralnog/najvišeg nivoa i lokalne uprave. Francuska: Slika se odnosi na srednje škole. Za niže srednje škole Departman (Département) predstavlja lokalni organ. Za više srednje škole odgovoran je region. Kada je riječ o osnovnim školama, u prenos sredstava za operativna dobra i usluge uključeni su organi centralnog/najvišeg nivoa ili lokalni organi. Hrvatska: Slika se odnosi na osnovne i niže srednje obrazovanje. Za više srednje škole, prenos sredstava za operativna dobra i usluge uključuje samo regionalni nivo. Austrija: Slika se odnosi na stanje u osnovnim školama, Hauptschulen i Neue Mittelschulen. Kada je riječ o allgemeinbildende höhere Schule, prenos sredstava za operativna dobra i usluge uključuje uključuje centralni/najviši nivo i regionalni nivo. Slovačka i Norveška: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Kada je riječ o višim srednjim školama, prenos sredstava za operativna dobra i usluge uključuje centralni/najviši nivo i regionalni nivo. Švedska: Centralni/najviši nivo prenosi paušalni iznos opštinama. Ovaj paušalni iznos je vrlo mali u poređenju sa budžetima samih opština. Opštine školama objezbjeđuju sredstva za nastavno i nenastavno osoblje, operativna dobra i usluge, kao i izvjesna kapitalna dobra. Ujedinjeno Kraljevstvo (ENG, NIR): Slika se odnosi na stanje u državnim školama (ENGškolama koje su pod kontrolom lokalne zajednice i katoličkim državnim školama (NIR). U akademijama (ENG) i izbornim srednjim školama gimnazijskog tipa i subvencioniranim državnim integrisanim školama (NIR) prenos sredstava za operativna dobra i usluge uključuje samo organe centralnog/najvišeg nivoa. Lihtenštajn: Slika se odnosi na stanje u srednjim školama. Kada je riječ o osnovnim školama, u prenos sredstava za operativna dobra i usluge uključeni organi centralnog/najvišeg nivoa i lokalna uprava.


20

Kao i u slučaju operativnih dobara i usluga, finansiranje kapitalnih dobara obično uključuje dva nivoa

organa, odnosno centralni/najviši nivo zajedno sa regionalnim ili lokalnim organima. Međutim, postoje

izuzeci: u pet zemalja u finansiranje kapitalnih dobara uključeni su organi sa tri nivoa - Francuska

(srednje škole), Austrija (osnovne škole, Hauptschulen i Neue Mittelschulen), Italija, Poljska i

Rumunija. Postoji nekoliko zemalja (Belgija, Irska, Španija (srednje škole), Malta i Lihtenštajn (srednje

škole)) u kojima su organi centralnog/najvišeg nivoa jedino odgovorni za finansiranje kapitalnih

dobara. Uz izuzetak Holandije, riječ je o istoj grupi zemalja u kojima odgovornost za finansiranje

operativnih dobara i usluga takođe isključivo pripada organima centralnog/najvišeg nivoa.

Kao u slučaju operativnih dobara, i ovdje postoje određene razlike u načinu na koji se finansiraju

različite vrste kapitalnih troškova. Uopšteno govoreći, velika kapitalna ulaganja, kao što je izgradnja

objekata ili kupovina zemljišta, su obično više centralizovana u odnosu na nabavku nastavne opreme

(vidi Dijagrame), uz dva izuzetka. U Austriji (za osnovne škole, Hauptschulen i Neue Mittelschulen)

sredstva za izgradnju školskih objekata izdvajaju se iz regionalnih i lokalnih prihoda, dok organi na

centralnom/najvišem nivou direktno obezbjeđuju udžbenike za škole. U Hrvatskoj se izgradnja i

renoviranje školskih objekata finansira ili iz regionalnih (više srednje obrazovanje) ili iz lokalnih poreza

(osnovno i niže srednje obrazovanje), dok se sredstva za informatičku opremu i drugu nastavnu

opremu izdvajaju kako iz centralnog tako i iz lokalnog budžeta.

Slika 1.4: Nivoi državnih organa uključenih u prenos sredstava za kapitalna dobra u osnovnom i opštem srednjem obrazovanju, 2013/2014.


Lokalni nivo

Regionalni nivo


Izvor: Eurydice.

Objašnjenje Za definiciju kapitalnih dobara vidi Glosar.

Ukoliko postoje razlike između pojedinih nivoa obrazovanja, u napomenama niže stoji pojašnjenje i navodi se na koji nivo obrazovanja se slika odnosi.

Dijagrami kretanja finansijskih sredstava nude dodatne informacije o organima koji su uključeni u prenos sredstava školama i mogu se koristiti zajedno sa informacijama iz komparativne analize kako bi se dobila potpunija slika sistema finansiranja u svakoj zemlji.

Najviši organ nadležan za obrazovanje u pojedinoj zemlji obično se nalazi na nacionalnom (državnom) nivou. Međutim, u Belgiji, Njemačkoj, Španiji i Ujedinjenom Kraljevstvu, „regioni“ (Communautés u Belgiji, Länder u Njemačkoj, Comunidades Autónomas u Španiji i delegirane uprave u Ujedinjenom Kraljevstvu) su odgovorni za sva ili gotovo sva područja vezana za obrazovanje pa se stoga smatraju organima najvišeg nivoa.

Napomene po zemljama Belgija: Slika se odnosi stanje u državnim školama i privatnim subvencioniranim školama iz sve tri zajednice. Kada je riječ o državnim subvencioniranim školama iz sve tri zajednice, prenos sredstava za kapitalna dobra uključuje organe centralnog i lokalnog nivoa.


21

Bugarska: Slika se odnosi na stanje u opštinskim školama. Češka: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Kada je riječ o višim opštim srednjim školama i višegodišnjim opštim srednjim školama, prenos sredstava za kapitalna dobra uključuje centralni/najviši nivo i regionalni nivo. Danska, Slovenija, Island i Turska: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Kada je riječ o višim srednjim školama, prenos sredstava za kapitalna dobra uključuje samo nivo ministarstva. Njemačka: Tijelo nadležno za održavanje škola (Schulträger) finansira kapitalna dobra, ali u većini saveznih zemalja (Länder) lokalne vlasti mogu primiti finansijsku pomoć od pokrajine (Land) za građevinske radove, kupovinu objekta, renoviranje i slično. Španija: Slika se odnosi na organe na najvišem nivou: centralnu državnu upravu i obrazovne sektore autonomnih zajednica. Prikazana je situacija za srednje škole. Za osnovne škole prenos sredstava za kapitalna dobra uključuje organe centralnog/najvišeg nivoa i lokalne uprave. Francuska: Slika se odnosi na stanje u srednjim školama. Za niže srednje škole Departman (Département) predstavlja lokalni organ. Za više srednje škole odgovoran je region. Kada je riječ o osnovnim školama, u prenos sredstava za kapitalna dobra uključeni su organi centralnog i opštinskog nivoa. Hrvatska, Slovačka i Norveška: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Kada je riječ o višim srednjim školama, prenos sredstava za kapitalna dobra uključuje centralni/najviši i regionalni nivo. Austrija: Slika se odnosi na stanje u osnovnim školama, Hauptschulen i Neue Mittelschulen. Kada je riječ o allgemeinbildende höhere Schule, prenos sredstava za kapitalna dobra uključuje samo centralni/najviši nivo. Švedska: Kapitalna dobra predstavljaju direktnu odgovornost opština (iako samo mali udio sredstava dolazi sa centralnog/najvišeg nivoa u obliku paušalnog iznosa). Ujedinjeno Kraljevstvo (ENG/NIR): Slika se odnosi na stanje u državnim školama (ENG) školama koje su pod kontrolom lokalne zajednice i katoličkim državnim školama (NIR). U akademijama (ENG) izbornim srednjim školama gimnazijskog tipa i subvencioniranim državnim integrisanim školama (NIR) prenos sredstava za kapitalna dobra uključuje samo organe centralnog/najvišeg nivoa. Lihtenštajn: Slika se odnosi na stanje u srednjim školama. Kada je riječ o osnovnim školama, u prenos sredstava za kapitalna dobra uključeni su organi centralnog/najvišeg nivoa i lokalna uprava.

Ukratko, prenos sredstava za nastavno osoblje je oblast koja uključuje najmanji broj nivoa organa,

budući da se u trećini zemalja sredstva za ovu svrhu prenose školama direktno sa centralnog/najvišeg

nivoa. U ostalim zemljama, ministarstva na najvišem nivou dijele odgovornost vezanu za prenos

sredstava i/ili isplatu osoblja sa lokalnim vlastima (naročito u nordijskim zemljama), ili sa regionalnim

organima ili administrativnim odsjecima organa na najvišem nivou. Situacija je slična i kada je riječ o

nenastavnom osoblju, ali je u ovom slučaju ipak uključenost lokalnih ili regionalnih organa veća, bilo

da su za obezbjeđivanje sredstava odgovorni samostalno ili tu odgovornost dijele sa organima

centralnog/najvišeg nivoa. Prenos sredstava za operativna i kapitalna dobra vrlo često podrazumijeva

uključenost dva ili tri nivoa organa. Stoga može se reći da je, generalno gledano, u prenos sredstava

za sve glavne kategorije troškova škola (osoblje, operativni troškovi i kapitalni izdaci) uključeno više

od jednog nivoa organa.

Ipak, u nekoliko zemalja je u prenos sredstava školama za sve kategorije resursa (osoblje, operativni

troškovi i kapitalna dobra) uključen samo centralni/najviši nivo, naime u Belgiji (za škole u nadležnosti

zajednica i privatne subvencionirane škole), Irskoj, Španiji (vidi Napomene po zemljama za ove tri

zemlje) i Malti. U Holandiji sve kategorije resursa, osim kapitalnih dobara, uključuju samo organ

najvišeg nivoa. U Njemačkoj se prenos sredstava za nenastavno osoblje, operativna dobra i usluge i

kapitalna dobra vrši posredstvom tijela nadležnog za „održavanje“ škola (Schulträger), a na Islandu

(za osnovne i srednje škole) odgovornost za prenos sredstava za osoblje i operativna dobra snose

opštine.

U otprilike polovini zemalja organi nižeg nivoa primaju ili finansijske pakete (blok

grant) ili paušalne iznose koji se raspoređuju između različitih kategorija resursa

Organi nižeg nivoa su, kako samo ime govori, organi koji se nalaze u sredini lanca finansiranja

obrazovanja. Oni uopšteno primaju sredstva sa centralnog/najvišeg nivoa, ali u mnogim zemljama

mogu takođe prikupiti sopstvene prihode, na primjer, naplatom lokalnih poreza. Štaviše, organi nižeg

nivoa u nekim slučajevima imaju pravo odlučivanja o obimu sredstava koja će biti dodijeljena za

pojedinu kategoriju resursa (raščlanjivanjem finansijskog paketa ili paušalnog iznosa). Međutim, u

nekim zemljama njihova uloga može biti ograničena na prenos primljenih sredstava. U ovom izvještaju

izraz „organi nižeg nivoa“ ne podrazumijeva bilo kakva ovlašćenja, već služi da opiše položaj ovih

organa između centralnog/najvišeg nivoa i nivoa škole.


22

Odgovornosti organa nižeg nivoa takođe zavise od mehanizama ili tehnika koje se primjenjuju prilikom

dodjeljivanja sredstava. Poglavlja 2 i 3 detaljnije se bave pitanjima metoda i kriterijuma finansiranja. Iako

se u ovom izvještaju ne razmatra autonomija škola, važno je naglasiti da regionalni ili lokalni organi

takođe mogu školama dozvoliti autonomiju u odlučivanju o raspodjeli sredstava.

Za potrebe ovog izvještaja izraz „finansijski paket“ definiše se kao obim sredstava koja se obezbjeđuju

organima nižeg nivoa, koja su namijenjena za najmanje dvije od tri kategorije resursa (osoblje,

operativna i kapitalna dobra). Izraz „paušalni iznos“ definiše se kao obim sredstava koja se dodjeljuju

lokalnim ili regionalnim organima, koji je namijenjen za pokrivanje niza javnih usluga, uključujući

obrazovanje. Organi nižeg nivoa utvrđuju obim sredstava koja će biti opredijeljena za obrazovanje,

uzimajući u obzir potrebe drugih javnih službi i ograničenja utvrđena zakonima i propisima.

Kada je riječ o finansijskim paketima obim sredstava za obrazovanje obično utvrđuju organi

centralnog/najvišeg nivoa, a organi nižeg nivoa mogu imati samo ovlašćenja da odluče o

raspoređivanju sredstava između različitih vrsta resursa. Iako organi nižeg nivoa mogu imati više

prostora za odlučivanje prilikom opredjeljivanja sredstava iz paušalnog iznosa, oni takođe moraju da

održavaju ravnotežu između potreba obrazovnog sistema i drugih vrsta javnih usluga. Ipak, u praksi

organi nižeg nivoa obično nemaju potpunu autonomiju u odlučivanju o obimu sredstava za

obrazovanje.

Među zemljama takođe postoje razlike po pitanju da li paušalni iznosi ili finansijski paketi obuhvataju

sve kategorije resursa ili su ograničeni na određene kategorije. U slučajevima kada su obuhvaćene

sve kategorije resursa, organi nižeg nivoa mogu imati veću autonomiju u odlučivanju o usmjeravanju

sredstava, što opet zavisi od uslova i kriterijuma kojih su se dužni pridržavati prilikom raspodjele

sredstava (vidi poglavlja 2 i 3).

U otprilike četvrtini zemalja, a naročito u sjevernoevropskim zemljama, regionalne ili lokalne vlasti

primaju paušalni iznos sa centralnog/najvišeg nivoa, koji ti organi zatim dalje raspoređuju. Međutim,

ponekad postoje razlike u načinu na koji se to radi, čak i unutar iste zemlje. Na primjer, u Finskoj se

veliki dio sredstava namijenjenih finansiranju škola isplaćuje opštinama u obliku paušalnih iznosa.

Ipak, od opštine zavisi da li će školama odrediti budžet kojim one zatim mogu slobodno raspolagati u

skladu sa sopstvenim prioritetima.

U Grčkoj opštine raščlanjuju svoje finansijske pakete i dodjeljuju sredstva za nenastavno osoblje i

operativna dobra. Na Kipru, školski odbor, koji je nadležan za sve škole u opštini, prima finansijski

paket od Ministarstva obrazovanja i kulture, koji se zatim raspoređuje na sve kategorije resursa, osim

za nastavno osoblje.

U otprilike polovini zemalja sredstva za različite kategorije resursa se ili rezervišu za određenu vrstu

resursa (na primjer u Italiji ili Letoniji) ili lokalni ili regionalni organi prenose finansijske pakete direktno

školama bez prethodnog raščlanjivanja (kao, na primjer, u Estoniji).


23

Slika 1.5: Zemlje u kojima organi nižeg nivoa raspoređuju primljeni paušalni iznos ili finansijske pakete na različite kategorije resursa (osoblje, operativna i kapitalna dobra)

Finansijski paket koji se raspoređuje na različite kategorije resursa

Paušalni iznos koji se raspoređuje na različite kategorije resursa


Ne dodjeljuju se finansijski paketi ni paušalni iznosi koji se raspoređuju na različite kategorije resursa

Izvor: Eurydice.

Objašnjenje Za definiciju paušalnog iznosa i finansijskog paketa (blok grant) vidi Glosar. U slučaju postojanja razlike između pojedinih nivoa obrazovanja, u napomenama niže stoji pojašnjenje i navodi se na koji nivo obrazovanja se slika odnosi.

Napomene po zemljama Belgija: Slika se odnosi stanje u državnim školama i privatnim subvencioniranim školama. Kada je riječ o državnim subvencioniranim školama, organizatorsko tijelo je organ lokalnog nivoa, odnosno opštine, pokrajine ili gradovi. Kada je riječ o državnim subvencioniranim školama, opštine primaju finansijski paket koju raspoređuju na različite resurse. Za privatne subvencionirane škole „organizatorsko tijelo“ je fizičko ili pravno lice koje je nadležno za jednu ili više škola, u skladu sa privatnim pravom. Bugarska: Slika se odnosi na stanje u opštinskim školama. Danska: Slika se odnosi stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. U finansiranje viših srednjih škola nijesu uključeni organi nižeg nivoa. Grčka: Finansijski paket raspoređuju opštine. Portugal: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Finansijski paket opštinama dodjeljuje Ministarstvo finansija za osnovne škole namijenjene troškovima vezanim za operativna i kapitalna dobra. Slovenija: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Lokalni organi ne finansiraju više srednje škole. Švedska: Paušalni iznos koji vlada dodjeljuje opštinama vrlo je mali u odnosu na budžet samih opština. Ujedinjeno Kraljevstvo (ENG/NIR): Slika se odnosi na stanje u državnim školama (ENG) školama koje su pod kontrolom lokalne zajednice i katoličkim državnim školama (NIR). U finansiranje akademija (ENG) izbornih srednjih škola gimnazijskog tipa i subvencioniranih državnih integrisanih škola (NIR) nijesu uključeni organi nižeg nivoa. Island: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. U finansiranje viših srednjih škola nijesu uključena organi nižeg nivoa. Lihtenštajn: Slika se odnosi na stanje u srednjim školama. Osnovnim školama se ne dodjeljuju finansijski paketi.

U više od dvije trećine zemalja lokalni ili regionalni organi izdvajaju sredstva iz sopstvenih prihoda za finansiranje školskog obrazovanja

„Sopstveni prihodi“ lokalnih ili regionalnih organa u većini slučajeva podrazumijevaju poreze

naplaćene od lokalnog stanovništva/poslovnog sektora. Lokalni porezi se koriste i za druge svrhe, a

ne samo za obrazovanje, pa obim sredstava koji se usmjerava na obrazovanje vrlo često zavisi od

potreba drugih javnih službi, kao i prioriteta politike odgovarajućih lokalnih ili regionalnih organa. Od

zemlje do zemlje zavisi da li se ova vrsta prihoda koristi za sve kategorije obrazovnih resursa ili samo

za određene kategorije.

U 27 zemalja regionalni ili lokalni organi koriste sopstvene izvore za finansiranje škola. U nordijskim

zemljama, Bugarskoj (opštinske škole), Estoniji i Ujedinjenom Kraljevstvu (Škotska), ova vrsta prihoda

se koristi za sve kategorije resursa. U 17 zemalja koristi se samo za određene resurse. Na primjer, u


24

Litvaniji i Rumuniji lokalni/regionalni prihodi koriste se za operativna i kapitalna dobra. U Poljskoj, iako

lokalni organi imaju slobodu da rasporede svoje prihode na način koji njima odgovara, ova sredstva se

koriste uglavnom za finansiranje nastavnog osoblja (u vidu plata), kapitalnih dobara (sufinansiranje

prilikom apliciranja za odgovarajuća bespovratna sredstva) i prevoz. U Hrvatskoj i Holandiji organi

nižeg nivoa koriste sopstveni prihod za finansiranje kapitalnih dobara. Konačno, iako u gotovo svim

zemljama organi nižeg nivoa koriste sopstvene prihode za finansiranje barem jedne vrste resursa,

samo oko polovine datih zemalja koristi ova sredstva za finansiranje nastavnog osoblja.

Slika 1.6: Zemlje u kojima organi nižeg nivoa koriste sopstvene prihode za finansiranje školskih resursa (nastavno osoblje, operativna i kapitalna dobra)

Sopstveni prihodi koriste se samo za neke kategorije resursa

Sopstveni prihodi koriste se za sve kategorije resursa


Sopstveni prihodi ne koriste se u finansiranju škola

Izvor: Eurydice.

Objašnjenje Sopstveni prihod odnosi se na poreze i druge prihode koje ostvaruju lokalni ili regionalni organi u svrhu finansiranja javnih usluga. Kada postoje razlike između pojedinih nivoa obrazovanja, u napomenama niže stoji pojašnjenje i navodi se na koji nivo obrazovanja se slika odnosi.

Napomene po zemljama Belgija (BE fr): Slika se odnosi stanje u državnim školama i privatnim subvencioniranim školama. Kada je riječ o državnim subvencioniranim školama lokalni organi koriste sopstvene prihode za tehničko osoblje i osoblje za održavanje, operativna i kapitalna dobra. Belgija (BE de): Slika se odnosi stanje u državnim školama i privatnim subvencioniranim školama. Kada je riječ o državnim subvencioniranim školama opštine koriste sopstvene prihode za operativna i kapitalna dobra. Belgija (BE nl): Slika se odnosi stanje u državnim školama i privatnim subvencioniranim školama. Kada je riječ o državnim subvencioniranim školama opštine mogu koristiti sopstvene prihode za pokrivanje oko 30 do 40 posto kapitalnih resursa. Bugarska: Slika se odnosi na stanje u opštinskim školama. Danska i Island: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Sopstveni prihodi se ne koriste za finansiranje viših srednjih škola. Španija: Slika se odnosi na stanje u srednjim školama. Lokalni organi mogu finansirati osnovne škole iz sopstvenih prihoda. Autonomne zajednice prikupljaju sopstvene poreze koji se usmjeravaju u Garantni fond za osnovne usluge kojim upravlja centralna državna uprava i koji čini paušalni iznos za sve javne usluge. Ovaj se iznos zatim raspoređuje autonomnim zajednicama, koje sredstva mogu koristiti za obrazovanje ili druge javne usluge. Slovenija: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Lokalni organi ne finansiraju više srednje škole. Ujedinjeno Kraljevstvo (ENG): Informacije na slici odnose se samo na državne škole (maintained schools); organi srednjeg nivoa (LA) ne učestvuju u finansiranju akademija. Ujedinjeno Kraljevstvo (SCT): Svi lokalni organi odgovorni su za dodjeljivanje svih finansijskih sredstava kojima raspolažu (paušalni iznos i prihod od poreza savjeta i ostali prihodi) na osnovu potreba i prioriteta lokalne zajednice.

25

POGLAVLJE 2: METODE KOJE SE PRIMJENJUJU ZA UTVRĐIVANJE

OBIMA POTREBNIH SREDSTAVA

Jedan od izazova sa kojima se suočavaju obrazovni organi je raspodjela sredstava u skladu sa potrebama škola, na pravedan i efikasan način. U ovom poglavlju se identifikuju metode koje obrazovni organi primjenjuju pri utvrđivanju obima sredstava koja se dodjeljuju školama. Biće razmotreno da li postoji veza između vrste resursa (za nastavno osoblje, operativna dobra i usluge ili kapitalna dobra) i metoda koje se koriste prilikom dodjele sredstava.Razmotreno je da li se metode razlikuju u zavisnosti od nivoa organa koji učestvuju (centralni, regionalni ili lokalni).

Razlikuju se dva osnovna modela. Prvi model se oslanja na usaglašenu proceduru zasnovanu na unaprijed definisanim kriterijumima za utvrđivanje tačnog obima sredstava koja škole treba da prime. Nasuprot tome, drugi uobičajeni model se zasniva na procjeni potreba škola, kojim se ne moraju nužno uzeti u obzir unaprijed definisani kriterijumi. Drugi model nadležnim obrazovnim organima dozvoljava veću autonomiju u odlučivanju o obimu sredstava koja će dodijeliti.

U okviru dva navedena modela razlikuju se tri metode finansiranja:

1. Finansiranje po formuli obično se dovodi u vezu sa prvim modelom. Ova metoda koristi definisane kriterijume i na te kriterijume primjenjuje univerzalno prihvaćeno pravilo prilikom utvrđivanja obima sredstava na koja škola ima pravo.

2. Odobravanje budžeta je metoda koja se obično dovodi u vezu sa drugim modelom. Ova metoda podrazumijeva dodjelu sredstava organima/školama u skladu sa nacrtom budžeta koji su sami organi predložili i dali na odobrenje nadležnom državnom organu.

3. Diskreciono utvrđivanje obima sredstava takođe se veže za drugi model. U okviru ovog sistema obim sredstava utvrđuje nadležni organ. Obim se utvrđuje bez intervencije drugih organa, što znači da ne postoji utvrđena formula za izračunavanje obima sredstava koja treba da budu dodijeljena, pa se procjena potreba i dodjeljivanje sredstava sprovode od slučaja do slučaja.

Analiza koja slijedi zasniva se na finansijskim kretanjima prikazanim na dijagramima po zemljama, koji ne predstavljaju kvantifikaciju stvarnih finansijskih doprinosa organa nadležnih za troškove osoblja, tekućih troškova ili kapitalnih izdataka. Stoga se u ovom poglavlju opisuju metode koje se primjenjuju prilikom utvrđivanja obima sredstava, bez obzira na to da li su iznosi sredstava koja se dodjeljuju veliki ili mali. Vrste finansiranja koje su uzete u obzir uključuju bespovratna sredstva namijenjena za određene resurse, finansijske pakete (namijenjene za finansiranje više od jedne kategorije resursa) i paušalne iznose (namijenjene za finansiranje niza javnih usluga).

U pet obrazovnih sistema nadležni obrazovni organi primjenjuju samo finansiranje po formuli pri utvrđivanju obima sredstava koja su potrebna za osoblje, tekuće troškove i kapitalne izdatke

U Bugarskoj (opštinske škole) Ministarstvo finansija i Ministarstvo obrazovanja i nauke dodjeljuju finansijske pakete opštinskim savjetima i lokalnim organima primjenom formule za finansiranje. Ovi savjeti/organi sredstva dodjeljuju ili direktno školama ili nadležnim organima na nivou škole, takođe na osnovu formule. U Španiji, vlada na osnovu usaglašene formule za utvrđivanje obima potrebnih sredstava dodjeljuje paušalni iznos ministarstvima svih autonomnih zajednica. Nadležna ministarstva autonomnih zajednica takođe primjenjuju utvrđenu formulu pri dodjeljivanju sredstava školama. U obije pomenute zemlje formule koje primjenjuju organi nižeg nivoa mogu se razlikovati od organa do organa.

Ministarstvo obrazovanja i zapošljavanja Malte školama obezbjeđuje dvije vrste bespovratnih sredstava – sredstva namijenjena za osoblje i sredstva za tekuće i kapitalne izdatke. Bespovratna sredstva se utvrđuju na osnovu formule za finansiranje.


26

Slika 2.1: Primjena formule za finansiranje pri utvrđivanju obima sredstava za osoblje, operativna dobra i usluge i kapitalna dobra u osnovnom i opštem srednjem obrazovanju, 2013/2014.

Svi nadležni obrazovni organi primjenjuju samo formule za finansiranje

Nadležni obrazovni organi ne primjenjuju samo formulu za finansiranje

Izvor: Eurydice.

Objašnjenje Slika prikazuje u kojim zemljama svi obrazovni organi/tijela primjenjuju formulu za finansiranje pri utvrđivanju obima sredstava za osoblje, operativne troškove i usluge i kapitalna dobra. U slučajevima gdje o iznosima odlučuju lokalni organi/tijela, navodi se metoda koja se najčešće primjenjuje.

Za definiciju izraza kapitalna dobra, operativna dobra i usluge, formula za finansiranje vidi Glosar.

Napomene po zemljama Bugarska: Slika se odnosi na stanje u opštinskim školama.

U Finskoj i Norveškoj nadležna ministarstva sistematski primjenjuju formule za finansiranje prilikom

izračunavanja paušalnih iznosa koji se dodjeljuju opštinama za finansiranje ne samo obrazovanja već i

drugih javnih službi za koje su nadležne opštine. Takođe, mnoge opštine primjenjuju formule za

finansiranje pri dodjeljivanju sredstava školama iz dobijenih paušalnih iznosa i naplaćenih poreza.

Formule se mogu razlikovati od opštine do opštine.

U tri zemlje najčešće metode utvrđivanja obima sredstava potrebnih za osoblje, tekuće troškove i kapitalne izdatke su ili odobrenje budžeta ili diskreciono utvrđivanje obima sredstava

Odobrenje budžeta je metoda koju primjenjuju nadležna ministarstva u Grčkoj pri odobravanju

sredstava za organe nižeg nivoa koji su uključeni u finansiranje škola. Opštine zatim procjenjuju

potrebe škola i obezbjeđuju im sredstava u skladu sa tim (odnosno, primjenjuju metodu diskrecionog

utvrđivanja obima sredstava). Uz to, državne agencije, koje se finansiraju iz nadležnih ministarstava,

obezbjeđuju školama dobra i usluge. DIOFANTOS (Institut za kompjutersku tehnologiju i štampu)

štampa udžbenike i distribuira ih školama, dok Ktiriakes Ypodomes S.A. (Infrastruktura objekata S.A.)

pribavlja druge vrste kapitalnih dobara i usluga (na primjer, opremu, usluge popravki i održavanja,

kupovinu zemljišta i izgradnju novih objekata).

I u Mađarskoj državna agencija Klebelsberg (Centar za održavanje ustanova) prima bespovratna

sredstva od Ministarstva za ljudske resurse kako bi direktno isplatila osoblje, pribavila određena

operativna dobra i usluge i platila određene kapitalne troškova. Školski okruzi (lokalne jedinice

Klebelsberga) koji su odgovorni za nekoliko škola podnose nacrte budžeta Klebelsbergu na

odobrenje.

POGLAVLJE 2: METODE KOJE SE PRIMJENJUJU ZA UTVRĐ IVANJE OBIMA POTREBNIH SREDSTAVA

27

U Portugaliji odgovorna ministarstva ne primjenjuju zajednički prihvaćeno pravilo za utvrđivanje nivoa

finansiranja opština, školskih klastera i pojedinačnih škola. Nadležna ministarstva obično slobodno

utvrđuju obim sredstava za kapitalne troškove, od slučaja do slučaja, bez primjene utvrđene formule ili

unaprijed definisanih kriterijuma. Opštine, školski klasteri ili pojedinačne škole zatim podnose predloge

budžeta za nenastavno osoblje i operativne troškove nadležnim ministarstvima na odobrenje.

U 28 obrazovnih sistema ministarstva centralnog/najvišeg nivoa primjenjuju formule za finansiranje pri utvrđivanju obima sredstava za nastavno osoblje

Najčešći način na koji ministarstva centralnog/najvišeg nivoa u Evropi utvrđuju obim sredstava za

nastavno osoblje je primjena formule za finansiranje. Ukupno 28 obrazovnih sistema koji primjenjuju

ovu metodu mogu se podijeliti u dvije šire kategorije sistema: sistemi u kojima sredstva za nastavno

osoblje predstavljaju dio paušalnog iznosa ili finansijskog paketa koji se dodjeljuje organima na nivou

škole ili organima nižeg nivoa, i sistemi u kojima ministarstva dodjeljuju bespovratna sredstva

namijenjena za potrebe nastavnog osoblja relevantnim tijelima ili organima, ili u kojima ministarstva

direktno isplaćuju nastavnike. Sjevernoevropske zemlje uglavnom pripadaju prvoj kategoriji zemalja.

Broj zemalja u obije kategorije je jednak.

U Poljskoj, Finskoj, Švedskoj, Ujedinjenom Kraljevstvu (Vels i Škotska) i Norveškoj, lokalnim

organima, koji uživaju visok stepen autonomije u upravljanju javnim službama, uključujući

obrazovanje, dodjeljuje se paušalni iznos na osnovu formule za finansiranje. Ovaj paušalni iznos, koji

u nekim zemljama može biti mali, koristi se za kupovinu ili dodjeljivanje sredstava potrebnih za

upravljanje javnim uslugama u njihovoj nadležnosti.

U Bugarskoj (opštinske škole), Ministarstvo finansija dodjeljuje finansijski paket opštinskim savjetima i

lokalnim organima, koji zatim dodjeljuju još jedan finansijski paket školama za isplatu nastavnog

osoblja. U Estoniji finansijski paket se dodjeljuje lokalnim organima za finansiranje osoblja i kapitalnih

izdataka kao i dijela izdataka za operativna dobra i usluge. U Litvaniji, Ministarstvo obrazovanja

obezbjeđuje finansijski paket za opštine. Ova sredstva se zatim prosleđuju školama koje iz njih

direktno isplaćuju nastavnike i nabavljaju dio knjiga i druge nastavne materijale. U Holandiji Izvršna

agencija za obrazovanje dobija sredstva od Ministarstva obrazovanja, kulture i nauke i dodjeljuje

finansijske pakete školskim organima za troškove osoblja i tekuće izdatke. U Rumuniji, Ministarstvo

javnih finansija obezbjeđuje finansijski paket Opštoj upravi za javne finansije okruga, koja sredstva

prosleđuje Inspektoratima za okružne škole. Inspektorat sredstva prenosi lokalnim savjetima, koji ih

zatim uplaćuju upravnim odborima škola. Ova sredstva se koriste za plate osoblja, obuku na radnom

mjestu i dio operativnih i kapitalnih izdataka. U Ujedinjenom Kraljevstvu (Engleska i Sjeverna Irska)

nadležna ministarstva lokalnim organima dodjeljuju finansijski paket namijenjen za sve vrste resursa

osim za kapitalna dobra: ovo važi samo za škole u Engleskoj koje direktno finansira država i za škole

koje su pod kontrolom lokalne zajednice i državne škole u Sjevernoj Irskoj. U Danskoj i Sloveniji

nadležna ministarstva obezbjeđuju finansijski paket za direktore/odbore viših srednjih škola

namijenjene za sve kategorije sredstava u slučaju Danske, odnosno za troškove osoblja i operativnih

dobara i usluga u slučaju Slovenije.

U slučajevima u kojima se ne primjenjuje uobičajeni postupak utvrđivanja obima sredstava za

nastavno osoblje, nadležni organi obezbjeđuju sredstva za ovu svrhu u svim zemljama osim Danskoj

(za osnovne i niže srednje škole). U Danskoj su sredstva za ovu svrhu dio paušalnog iznosa koji se

dodjeljuje opštinama.

Nastavnicima plate direktno isplaćuju nadležna ministarstva u osam obrazovnih sistema. Formula za

finansiranje kojom se utvrđuje obim potrebnih sredstava za ovu kategoriju troškova primjenjuje se u

svim državama osim Mađarskoj i Portugaliji.


28

Slika 2.2: Metode finansiranja koje primjenjuju ministarstva na centralno/najvišem nivou pri utvrđivanju obima ukupnih ili djelimičnih sredstava za troškove u vezi sa nastavnim osobljem u osnovnom i opštem srednjem obrazovanju, 2013/2014.

"

Paušalni iznos(i) ili finansijski paket (i) utvrđeni na osnovu formule za finansiranje

Bespovratna sredstva namijenjena za troškove izvođenja nastave utvrđena na osnovu formule za finansiranje

Paušalni iznos(i) ili finansijski paket(i) utvrđeni primjenom drugih metoda

Bespovratna sredstva namijenjena za troškove izvođenja nastave utvrđena primjenom drugih metoda

Nadležno ministarstvo direktno isplaćuje nastavno osoblje

Ministarstva centralnog/najvišeg nivoa nijesu uključena


Izvor: Eurydice.

Objašnjenje Za definiciju nastavnog osoblja, finansijskog paketa (blok grant), paušalnog iznosa, formula za finansiranje vidi Glosar.

Ova slika daje podatke o: metodama koje primjenjuju ministarstva na centralnom/najvišem nivou pri utvrđivanju obima finansiranja za potrebe

djelimičnog ili potpunog pokrivanja troškova u vezi sa nastavnim osobljem; vrsti dodijeljenih sredstava – paušalni iznos, finansijski paket ili namjenska sredstva za troškove osoblja.

Napomene po zemljama Bugarska: Slika se odnosi na stanje u opštinskim školama. Danska: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Kada je riječ o višim srednjim školama, ministarstvo nadležno za obrazovanje primjenjuje formulu za finansiranje i raspoređuje sredstva kroz iznose utvrđene na osnovu nivoa aktivnosti (taksimetar) koja se dopunjuju osnovnim bespovratnim sredstvima, sredstvima usmjerenim na istraživanje i razvoj i višegodišnjim ugovorenim modelima. Sredstva se uopšteno isplaćuju u okviru finansijskog paketa. Njemačka: Formule za finansiranje primjenjuju se prilikom izrade projekcije troškova osoblja. Projekcije troškova zatim postaju dio predloga budžeta za pokrajinu (Land). Španija: Autonomne zajednice dobijaju paušalni iznos od centralne vlasti. Slovenija: Slika se odnosi na stanje u školama koje sprovode programe obaveznog obrazovanja. Kada je riječ o višim srednjim školama, Ministarstvo obrazovanja, nauke i sporta obezbjeđuje finansijski paket za osoblje i tekuće troškove, koji se utvrđuju na osnovu formule. Švedska: Centralni obrazovni organi praktično ne učestvuju u finansiranju nastavnog osoblja, budući da paušalni iznos koji isplaćuju u vrlo maloj mjeri doprinosi opštinskim budžetima namijenjenim za obrazovanje. Island: Budžet za nastavno osoblje za osnovne i niže srednje škole obezbjeđuje se iz naplaćenih opštinskih poreza. Kada je riječ o višim srednjim školama Ministarstvo obrazovanja na osnovu formule školskoj upravi/odborima dodjeljuje finansijski paket iz kojeg se u znatnoj mjeri pokrivaju troškove nastavnog osoblja.

U većini zemalja ministarstva na centralnom/najvišem nivou primjenjuju formule za finansiranje pri utvrđivanju obima sredstava za operativna dobra i usluge

Kao i u slučaju nastavnog osoblja, formula za finansiranje je najčešća metoda kojom nadležna

ministarstva utvrđuju obim sredstava za operativna dobra i usluge, bez obzira na vrstu finansiranja

(bespovratna sredstva ili paušalni iznosi) i toga da li su sredstva namijenjena za sve ili samo neke

vrste troškova.


29

Samo tri zemlje za ovu kategoriju primjenjuju drugačiju metodu od one koju primjenjuju za nastavno

osoblje. U Belgiji (Njemačka zajednica) formula se ne primjenjuje pri izračunavanju sredstava

potrebnih za pokrivanje operativnih dobara i usluga za škole u nadležnosti zajednice. Isto važi i za

Češku u pogledu većine sredstava koja se dodjeljuju za operativna dobra i usluge, ali se budžeti za

nastavnu opremu i razvoj škole utvrđuju na osnovu formule. U Turskoj se formula za finansiranje

primjenjuje za utvrđivanje obima finansiranja za ovu vrstu resursa.

U Njemačkoj pokrajine (Länder) ne učestvuju u utvrđivanju sredstava za operativna dobra i usluge. U

Hrvatskoj i Austriji (Volksschulen, Hauptschulen i Neue Mittelschulen) operativna dobra i usluge

finansiraju se isključivo iz lokalnih prihoda, dok o sredstvima za nastavno osoblje odlučuje nadležno

ministarstvo na centralnom/najvišem nivou na osnovu formule.

Slika 2.3: Metode finansiranja koje primjenjuju ministarstva na centralnom/najvišem nivou pri utvrđivanju obima ukupnih ili djelimičnih sredstava za troškove operativnih dobara i usluga, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014.

Paušalni iznos(i) ili finansijski paket(i) utvrđeni na osnovu formule za finansiranje Bespovratna sredstva namijenjena za operativne troškove utvrđena na osnovu formule za finansiranje


Bespovratna sredstva namijenjena za operativne troškove utvrđena primjenom drugih metoda Ministarstva centralnog/najvišeg nivoa nijesu uključena u pokrivanje ovih troškova


Izvor: Eurydice.

Objašnjenje Za definiciju operativnih dobara i usluga, finansijskog paketa (blok grant), paušalnog iznosa, formula za finansiranje vidi Glosar.

Ova slika daje podatke o: mehanizmima koje primjenjuju ministarstva na centralnom/najvišem nivou pri utvrđivanju obima finansiranja za

potrebe djelimičnog ili potpunog pokrivanja operativnih troškova; vrsti dodijeljenih sredstava – paušalni iznos, finansijski paket ili namjenska sredstva za operativna dobra i usluge.

Napomene po zemljama Belgija (BE de): Podaci se odnose na škole u nadležnosti zajednica, osim kada je riječ o sredstvima koja se dodjeljuju za obrazovne potrebe. Sredstva za operativna dobra i usluge utvrđuju se na osnovu formule u slučaju privatnih i državnih subvencioniranih škola. Bugarska: Slika se odnosi na stanje u opštinskim školama. Češka: Formula se primjenjuje za utvrđivanje samo malog dijela ukupnog iznosa koji se dodjeljuje za operativna dobra i usluge (za nastavne materijale i razvoj škola). Danska: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Kada je riječ o višim srednjim školama, ministarstvo obrazovanja primjenjuje formulu i sredstva raspoređuje kao bespovratna sredstva utvrđena na osnovu nivoa aktivnosti (taksimetar) koja se dopunjuju osnovnim bespovratnim sredstvima, sredstvima usmjerenim za istraživanje i razvoj i višegodišnjim ugovorenim modelima. Uopšteno, sredstva se isplaćuju u okviru finansijskog paketa. Španija: Autonomne zajednice od centralne vlasti primaju paušalne iznose za ovu svrhu. Hrvatska: Za finansiranje tekućih izdataka koriste se samo lokalni porezi (bilo gradski/opštinski ili okružni, u zavisnosti od obrazovnog nivoa škole). Kipar: Uz bespovratna sredstva namijenjena za tekuće izdatke, za neke troškove vezane za operativna dobra i usluge koriste se i sredstva dodijeljena školskim odborima u obliku finansijskog paketa. Austrija: Slika se odnosi na stanje u Volksschulen, Hauptschulen i Neue Mittelschulen, čiji budžeti za tekuće troškove dolaze iz sopstvenih prihoda opština. U slučaju allgemeinbildende höhere Schulen, Savezno ministarstvo obrazovanja i ženskih pitanja primjenjuje formulu za finansiranje za utvrđivanje iznosa sredstava koja uplaćuje regionalnim obrazovnim odborima.


30

Slovenija: Slika se odnosi na stanje u školama koje sprovode obavezno obrazovanje. Kada je riječ o višim srednjim školama, Ministarstvo obrazovanja, nauke i sporta obezbjeđuje finansijski paket za troškove osoblja i tekuće troškove, čija visina se utvrđuje na osnovu formule za finansiranje. Švedska: Centralne obrazovne vlasti praktično ne učestvuju u finansiranju operativnih dobara i usluga, budući da paušalni iznos koji isplaćuju u vrlo maloj mjeri doprinosi opštinskim budžetima za obrazovanje. Island: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama, gdje se budžet za operativna dobra i usluge obezbjeđuje isključivo iz lokalnih poreza opština. Kada je riječ o višim srednjim školama, Ministarstvo obrazovanja samostalno odlučuje o iznosu namjenskih sredstava koje dodjeljuje za operativna dobra i usluge. Lihtenštajn: Srednje škole mogu takođe na osnovu realnih potreba zahtijevati dodatna sredstva za operativna dobra i usluge.

U većini zemalja ministarstva na centralnom/najvišem nivou utvrđuju obim sredstava za kapitalna dobra na osnovu procjene potreba

U većini zemalja obim sredstava koja su potrebna za kapitalna dobra se utvrđuje posebno od slučaja

do slučaja. Pri određivanju iznosa sredstava nadležna ministarstva u Evropi obično procjenjuju

potrebe škola ili potrebe organa nižeg nivoa kojima dodjeljuju kapitalna sredstva. Drugim riječima, za

razliku od utvrđivanja iznosa za druge dvije kategorije troškova, odluke koje se odnose na kapitalna

dobra najčešće donose nadležna ministarstva diskrecionim utvrđivanjem obima sredstava, kojima u

nekim slučajevima škole ili organi nižeg nivoa podnose predlog budžeta za kapitalne izdatke na

odobrenje.

Slika 2.4: Metode finansiranja koje primjenjuju ministarstva na centralnom/najvišem nivou pri utvrđivanju nivoa ukupnih ili djelimičnih sredstava za kapitalne izdatke, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014.

Paušalni iznos(i) ili finansijski paket(i) utvrđeni na osnovi formule za finansiranje

Bespovratna sredstva namijenjena za kapitalne troškove utvrđena na osnovu formule za finansiranje


Bespovratna sredstva namijenjena za kapitalne troškove utvrđena primjenom drugih metoda Ministarstva na centralnom/najvišem nivou nijesu uključena u pokrivanje ovih troškova


Izvor: Eurydice.

Objašnjenje Za definiciju kapitalnih izdataka, finansijskog paketa (blok grant), paušalnog iznosa, formula za finansiranje vidi Glosar.

Ova slika daje podatke o: mehanizmima koje primjenjuju ministarstva na centralnom/najvišem nivou pri utvrđivanju obima finansiranja za

potrebe djelimičnog ili potpunog pokrivanja kapitalnih troškova; vrsti dodijeljenih sredstava – paušalni iznos, finansijski paket ili namjenska sredstva za kapitalna dobra.

Napomene po zemljama Bugarska: Slika se odnosi na stanje u opštinskim školama. Danska: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Kada je riječ o višim srednjim školama, ministarstvo obrazovanja primjenjuje formulu i sredstva raspoređuje kao bespovratna sredstva utvrđena na osnovu nivoa aktivnosti (taksimetar) koja se dopunjuju osnovnim bespovratnim sredstvima, sredstvima usmjerenim za istraživanje i razvoj i višegodišnjim ugovorenim modelima. Uopšteno, sredstva se isplaćuju u okviru finansijskog paketa. Njemačka: U većini pokrajina (Länder) lokalne vlasti mogu od pokrajine (Land) dobiti finansijsku pomoć (jednokratna bespovratna sredstva) za potrebe građevinskih radova, kupovinu objekata, renoviranje i slično. Španija: Autonomne zajednice od centralne vlasti primaju paušalne iznose.


31

Italija: Kao direktna posljedica Zakona 104/2013 donijetog u jesen 2013. godine, regionalnim i lokalnim vlastima je omogućeno lakše dobijanje dugoročnih zajmova za održavanje, renoviranje i unapređenje bezbjednosti školskih objekata ili izgradnju novih, uz praćenje koje sprovode Ministarstvo ekonomije i finansija, i Ministarstvo obrazovanja, pod uslovom da je pokrenut postupak revizije potrošnje. Kipar: Uz bespovratna sredstva namijenjena za kapitalne izdatke, za neke kapitalne izdatke koriste se i sredstva dodijeljena školskim odborima u obliku finansijskih paketa. Letonija: Kapitalni izdaci finansiraju se iz lokalnih poreza. Austrija: Slika se odnosi na stanje u Volksschulen, Hauptschulen i Neue Mittelschulen, u slučaju kojih se kapitalni izdaci finansiraju iz prihoda pokrajina (Länder) i opština. U slučaju allgemeinbildende höhere Schulen, Savezno ministarstvo obrazovanja i ženskih pitanja procjenjuje iznose sredstava potrebnih za kapitalna dobra (izgradnju i renoviranje škola). Savezno ministarstvo porodice i mladih obezbjeđuje besplatne udžbenike svim učenicima. Švedska: Centralni obrazovni organi praktično ne učestvuju u finansiranju kapitalnih dobara, budući da paušalni iznos koji isplaćuju u vrlo maloj mjeri doprinosi opštinskim budžetima za obrazovanje. Ujedinjeno Kraljevstvo (ENG): Akademije imaju pristup dodatnom kapitalnom finansiranju iz Fonda za održavanje kapitala akademija, iz kojeg se sredstva dodjeljuju samostalnim odlučivanjem o finansiranju. Ujedinjeno Kraljevstvo (SCT): Dio sredstava za kapitalne izdatke (izgradnja i obnova) takođe se može obezbijediti prijavom na konkurs „Škotske škole za budućnost“. Island: Slika se odnosi na stanje u osnovnim i nižim srednjim školama. Ministarstvo obrazovanja samostalno odlučuje o iznosu sredstava koje dodjeljuje pojedinačnim višim srednjim školama za kapitalna dobra, bez primjene zajednički usaglašene formule. Lihtenštajn: Slika se odnosi na stanje u srednjim školama. Za osnovne škole, kapitalni izdaci škola se finansiraju iz opštinskih poreza na dohodak i nekretnine. Uz to, vlada utvrđuje paušalni iznos za opštine na osnovu formule, iz kojeg se djelimično pokrivaju kapitalni izdaci.

Budući da se osnovna sredstva (nepokretnosti) mogu uveliko razlikovati od škole do škole, procjena potreba za sredstvima od slučaja do slučaja može predstavljati fleksibilniji i efikasniji način obezbjeđi-vanja osnovne infrastrukture potrebne za bezbjedan i efikasan rad škola. Na primjer, sagledavanje stvarnog stanja školskih objekata pri utvrđivanju obima budžetskih sredstava može nadležnim organima pružiti veću fleksibilnost u obezbjeđivanju uporedivih standarda u smislu bezbjednosti, sanitarnih uslova i drugih sadržaja u svim školama.

U Danskoj (osnovne i niže srednje škole) opštine od Ministarstva obrazovanja primaju sredstva namijenjena za kapitalna dobra, uz paušalni iznos koji im za potrebe kapitalnih izdataka za sve javne službe dodjeljuje Ministarstvo ekonomije i unutrašnjih poslova.

U Letoniji se kapitalna dobra finansiraju isključivo iz lokalnih poreza, a u Austriji (Volksschulen, Hauptschulen i Neue Mittelschulen) se finansiraju iz prihoda pokrajina (Länder) i opština. U Njemačkoj u većini pokrajina (Länder) lokalni organi mogu od savezne zemlje primiti finansijsku pomoć (jednokratna bespovratna sredstva) za kupovinu objekata, renoviranje i slično.

Posebni programi finansiranja sprovode se prilikom dodjeljivanja sredstava za izgradnju novih škola. Takav je na primjer slučaj u Belgiji (Flamanska i Njemačka zajednica) i Ujedinjenom Kraljevstvu (Engleska i Vels).

U Belgiji (Njemačka zajednica) je u decembru 2010. pokrenut projekat javno-privatnog partnerstva (PPP), putem kojeg se obezbjeđuju sredstva za obnavljanje i izgradnju osam obrazovnih ustanova (škola u nadležnosti zajednica) i za njihovo održavanje u narednih 25 godina. Nove škole su trenutno u izgradnji. U Flamanskoj zajednici Belgije takođe je dostupan alternativni izvor finansiranja školske infrastrukture od participativnog privrednog društva DBFM (design, build, finance, maintain – projekat, izgradnja, finansiranje, održavanje). Riječ je o javno-privatnom partnerstvu, odnosno javnom ograničenom društvu „DBFM-ove škole sjutrašnjice“, odgovornim za izgradnju oko 200 škola. Flamanska vlada ima udio od 25% + 1 akcija u ovom društvu.

U Ujedinjenom Kraljevstvu (Vels) pokrenut je dugoročni plan kapitalnog ulaganja „Kapitalni program za škole 21. vijeka“, koji ima za cilj rekonstrukciju i renoviranje svih škola u skladu sa standardima 21. vijeka (15). Radi se o zajedničkoj shemi vlade Velsa, Udruženja lokalnih vlasti Velsa i lokalnih organa. Plan ulaganja treba da bude usklađen sa strateškom reorganizacijom škola i predlozima za transformaciju obrazovanja učenika starijih od 16 godina. Sprovođenje plana zahtijevaće značajne promjene u kapitalnom finansiranju, pri čemu će biti napušten postupak koji se zasnivao na formuli radi prelaska na strateško ulaganje usmjereno na ispunjavanje potreba.

(15) http://21stcenturyschools.org/?lang=en


32

Diskreciono utvrđivanje obima sredstava i odobrenje budžeta su metode finansiranja koje organi nižeg nivoa najčešće primjenjuju

Kao što je u poglavlju 1 jasno navedeno, u najvećem broju zemalja organi nižeg nivoa (lokalnog ili

regionalnog nivoa) imaju važnu ulogu u finansiranju škola. Oni organima školskog nivoa prosleđuju

sredstva koja su im dodijelila nadležna ministarstva, sami pribavljaju određena dobra i usluge za

potrebe škola i, u nekim zemljama, djelimično finansiraju školsko obrazovanje iz sopstvenih prihoda

od poreza.

Iako se metode koje organi nižeg nivoa primjenjuju pri dodjeljivanju sredstava školama mogu

razlikovati, čini se da je česta praksa da ovi organi primjenjuju diskreciono utvrđivanje obima

sredstava koje će isplatiti ili da dodjeljivanje vrše na osnovu troškovnika i budžeta koje školski organi

dostavljaju na odobravanje.

33

POGLAVLJE 3: KRITERIJUMI KOJI SE RAZMATRAJU PRI

UTVRĐIVANJU OBIMA SREDSTAVA ZA ŠKOLE

Ovo poglavlje dopunjuje podatke prikazane u prethodnom poglavlju, budući da se i dalje istražuje kako obrazovna tijela raspoređuju sredstva između organa nižeg nivoa i škola, u skladu sa potrebama škola i to na pravedan i efikasan način. Nakon što su u poglavlju 2 opisane metode na osnovu kojih se sredstva raspoređuju, u ovom poglavlju se ispituju kriterijumi koje različiti organi uzimaju u obzir prilikom finansiranja škola (vidi poglavlje 1), odnosno utvrđivanja obima sredstava koja će direktno biti dodijeljena svakoj školi. Takođe se analiziraju kriterijumi koje organi centralnog/najvišeg nivoa razmatraju prilikom utvrđivanja obima sredstava koja se prenose organima nižeg nivoa, a koji doprinose ukupnom iznosu sredstava koji se obezbjeđuje za škole. Ove isplate uključuju bespovratna sredstva namijenjena za određene resurse, finansijske pakete i paušalne iznose. Međutim, u obzir su uzeti samo kriterijumi koji se odnose na obrazovanje. Generički pokazatelji koji se primjenjuju za utvrđivanje visine paušalnih iznosa koji se dodjeljuju opštinama, poput broja stanovnika u datom području, nijesu obuhvaćeni ovim izvještajem.

Ovo poglavlje je ograničeno na situacije u kojima nadležni organi primjenjuju metode fnansiranja na osnovu zajedničkih kriterijuma donijetih na centralnom/najvišem nivou. Stoga je naglasak u najvećoj mjeri na formulama koje uključuju razne varijable, poput broja učenika, pri čemu se za svakog učenika veže određena vrijednost, koja može biti novčana ili jedinica resursa (materijalnih ili ljudskih). Međutim, u obzir se uzimaju i druge metode finansiranja koje se služe varijablama utvrđenim na centralnom nivou, ali kod kojih ne postoje formule propisane na centralnom nivou za utvrđivanje tačnog obima resursa na koje svaka škola ili organ nižeg nivoa polaže prava. Ovo poglavlje se ne bavi dodjeljivanjem sredstava na osnovu diskrecionog izbora nadležnih organa i kada se to čini od slučaja do slučaja na osnovu procjene potreba. Budući da je to čest slučaj sa kapitalnim dobrima (vidi poglavlje 2), ta vrsta resursa nije predmet razmatranja u ovom poglavlju.

Najprije će biti obrađeni kriterijumi koji se razmatraju pri utvrđivanju obima sredstava za osoblje, a zatim kriterijumi koji se odnose na operativne resurse. U ovom poglavlju se za svaku kategoriju resursa nudi opis stanja po pitanju da li nadležni organi koriste jedinstven niz mjerljivih kriterijuma. Zatim se pružaju informacije o rasponu kriterijuma, sa posebnim osvrtom na karakteristike škola ili učenika koje utiču na obim sredstava koja se dodjeljuju školama ili organima nižeg nivoa. U ovom poglavlju se takođe navode malobrojni slučajevi gdje se pri finansiranju škola u obzir uzimaju i kriterijumi vezani za rezultate škola.

U velikom broju zemalja obim sredstava za osoblje definiše se na osnovu kriterijuma koje donose organi na centralnom/najvišem nivou

U svim zemljama organi na centralnom/najvišem nivou primjenjuju niz mjerljivih kriterijuma prilikom utvrđivanja obima sredstava koja se dodjeljuju školama ili organima nižeg nivoa za potrebe osoblja. Međutim, u Njemačkoj kriterijume za utvrđivanje obima sredstava za osoblje određuju 16 pokraji-na (Länder), a u Španiji 17 autonomnih zajednica, pa se ovi kriterijumi ne analiziraju u ovom poglavlju.

U manje od polovine obrazovnih sistema u kojima organi nižeg nivoa određuju obim sredstava koja se dodjeljuju za nastavno osoblje (finansijski paketi i druge vrste bespovratnih sredstava namijenjenih za osoblje), primjenjuje se jedinstven niz kriterijuma koje donose ministarstva na centralnom/najvišem nivou. Ovo je slučaj u Belgiji (Francuska i Flamanska zajednica za javne subvencionirane škole), Češkoj, Grčkoj, Austriji, Slovačkoj, Ujedinjenom Kraljevstvu (Sjeverna Irska) i Turskoj. S druge strane, u 13 drugih obrazovnih sistema (16) organi nižeg nivoa mogu sami da odaberu kriterijume koje će primjenjivati pa ti podaci ovdje nijesu uzeti u obzir. Treba pomenuti da u Ujedinjenom Kraljevstvu (Engleska i Vels) lokalni organi uživaju samo djelimičnu autonomiju.

(16) Bugarska (opštinske škole), Danska, Estonija, Francuska, Letonija, Litvanija, Poljska, Rumunija, Finska, Švedska i

Ujedinjeno Kraljevstvo (Engleska, Vels i Škotska).


34

U Engleskoj svaki lokalni organ može da bira sa centralno utveđenog spiska od 12 faktora kako bi

razvio sopstvenu formulu za dodjeljivanje sredstava iz vlastitih prihoda školama (za pokrivanje

troškova osoblja i operativnih resursa). Dva faktora su obavezna – osnovica po učeniku i faktor

nerazvijenosti. U cilju rješavanja pitanja pravednosti postojećeg sistema finansiranja, 2015. godine će

biti uvedena nova formula za finansiranje koju će morati da primjenjuju svi lokalni organi.

U Velsu lokalni organi određuju sopstvenu formulu za dodjelu finansijskih paketa za potrebe osoblja i

operativnih resursa. Međutim, 70 posto finansiranja mora biti raspodijeljeno u zavisnosti od broja

učenika, što se može ponderisati u skladu sa pet faktora. Lokalni organi imaju pravo da samostalno

odlučuju prilikom raspodjele preostalih 30% na osnovu niza faktora koji su omogućeni relevantnim

propisima, na primjer veličina i stanje objekata i zemljišta, cijene, čišćenje, školski obroci i mlijeko,

plate i slično.

U svim zemljama pri utvrđivanju nivoa sredstava za osoblje u obzir se uzimaju samo kriterijumi koji se zasnivaju na ulaznim podacima

Svi organi centralnog/najvišeg nivoa i organi nižeg nivoa koji primjenjuju centralno uspostavljene

kriterijume pri utvrđivanju obima sredstava za osoblje u pojedinačnim školama, ili obima sredstava

namijenjenog pokrivanju dijela troškova u pogledu osoblja, u obzir uzimaju kriterijume koji se zasnivaju

na ulaznim podacima (vidi sliku 3.1). Drugim riječima, ovi kriterijumi se zasnivaju na stvarnim

potrebama škola i stvarnim troškovima koje škole ostvaruju.

Tehnike koje se primjenjuju za izračunavanje iznosa razlikuju se po složenosti, u zavisnosti od broja

pokazatelja koji se uzimaju u obzir. U tom smislu se mogu definisati dvije kategorije. U prvoj kategoriji

su slučajevi gdje organi centralnog/najvišeg nivoa ili organi nižeg nivoa razmatraju ograničeni skup

kriterijuma vezanih za broj učenika ili broj članova osoblja. U drugoj, većoj kategoriji, nadležni organi u

obzir uzimaju širok spektar ulaznih kriterijuma. Na primjer, u obzir se uzimaju karakteristike

pojedinačnih škola ili učenika i na taj način se može sprovesti detaljnija analiza potreba svake škole.

U pet zemalja nadležna ministarstva ili regionalni organi primjenjuju mali broj kriterijuma koji se

odnose na broj osoblja ili učenika, koji se obično ponderišu u skladu sa nivoom obrazovanja ili

školskom godinom. U Hrvatskoj se iznos bespovratnih sredstava koja tijela centralnog nivoa dodjeljuju

školama za zarade zaposlenih u velikoj mjeri utvrđuju na osnovu broja zaposlenih članova osoblja. Na

Kipru (osnovne škole), Malti i Islandu (više srednje škole) obim sredstava za osoblje ili finansijskih

paketa koji se školama dodjeljuju za potrebe osoblja se uglavnom utvrđuje na osnovu broja učenika.

Ovo je slučaj i u Bugarskoj za obim finansijskog paketa koji Ministarstvo finansija isplaćuje opštinama i

koji je namijenjen pokrivanju svih kategorija resursa. Međutim, opštine mogu na godišnjem nivou

odrediti koje dodatne komponente žele da uključe u formule za finansiranje opštinskih škola.

U većini zemalja kriterijumi koji se primjenjuju za utvrđivanje obima sredstava za osoblje, ili iznose

namijenjene pokrivanju dijela troškova osoblja, ne uključuju samo broj učenika ili postojećih članova

osoblja, već i druge kriterijume kojima se omogućava dublja analiza potreba škola i shodno tome,

obezbjeđuje diferencirano finansiranje.

Neke od kriterijuma primjenjuje samo ograničeni broj zemalja. U Belgiji, Danskoj, Litvaniji, Letoniji,

Slovačkoj i Ujedinjenom Kraljevstvu (Škotska i Sjeverna Irska) male škole ili lokalni organi sa malim

školama dobijaju dodatna sredstva kako bi se nadoknadili veći jedinični troškovi. U Poljskoj i Slovačkoj

u obzir se uzimaju kriterijumi koji odražavaju veće troškove nastave za pojedine starosne grupe ili

nastavne predmete (umjetnost, sport i slično).

POGLAVLJE 3: KRITERIJUMI KOJI SE RAZMATRAJU PRI UTVRĐ IVANJU SREDSTAVA ZA ŠKOLE

35

U većini zemalja primjenjuju se kriterijumi kojima se nastoje prevazići razlike između škola i pojedinih

oblasti kako bi se obezbijedile jednake mogućnosti za sve učenike. Ovi kriterijumi se odnose na

geografski položaj škole, stepen socijalne ili ekonomske nerazvijenosti i bilo koje karakteristike

učenika koje ukazuju na dodatne potrebe.

Slika 3.1: Kriterijumi zasnovani na ulaznim podacima koji se uzimaju u obzir pri utvrđivanju obima sredstava za potrebe troškova nastavnog i nenastavnog osoblja, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014.

Samo broj učenika ili članova osoblja

Broj učenika ili članova osoblja i drugi kriterijumi koji se zasnivaju na ulaznim podacima

Ne postoje kriterijumi donijeti na centralnom/najvišem nivou


Izvor: Eurydice.

Objašnjenje Za definicije nastavnog i nenastavnog osoblja vidi Glosar.

Slika obuhvata kriterijume zasnovane na ulaznim podacima koje pri utvrđivanju obima sredstava za osoblje primjenjuju:

organi na centralnom/najvišem nivou pri dodjeljivanju sredstava za osoblje školama ili organima nižeg nivoa; organi nižeg nivoa u nekim zemljama prilikom utvrđivanja nivoa sredstava koja dodjeljuju za pokrivanje troškova

osoblja (Belgija (Francuska i Flamanska zajednica za javne subvencionirane škole), Češka, Grčka, Austrija, Slovačka, Ujedinjeno Kraljevstvo (Sjeverna Irska) i Turska).

U oba slučaja, ova sredstva se mogu uplaćivati kao bespovratna sredstva namijenjena za osoblje ili kao finansijski paketi/paušalni iznosi namijenjeni potpunom ili djelimičnom pokrivanju troškova osoblja.

U obzir se uzimaju samo kriterijumi vezani za obrazovanje, a generički pokazatelji, poput broja stanovnika u datom području, koji mogu uticati na iznos koji se uplaćuje organima nižeg nivoa, nijesu razmatrani.

„Drugi pokazatelji zasnovani na ulaznim podacima“ uključuju karakteristike učenika, poput socijalnog statusa i posebnih obrazovnih potreba, i karakteristike škola, poput geografskog položaja (na primjer, urbano ili ruralno područje, socijalno ugroženo područje, određeno klimatsko područje), vrsta škole, postojećih sadržaja i slično.

Napomene po zemljama Belgija (BEnl): Slika se odnosi na kriterijume za utvrđivanje obima sredstava za nastavno osoblje koja se dodjeljuju školama. Kada je riječ o sredstvima za nenastavno osoblje u obzir se uzima samo broj učenika. Bugarska: Slika se odnosi na stanje u opštinskim školama. Njemačka i Španija: Kriterijumi koji se primjenjuju pri utvrđivanju obima sredstava za osoblje koja se dodjeljuju pojedinoj školi su različiti, budući da ih samostalno bira svaka od 16 pokrajina (Länder) Njemačke i 17 autonomnih zajednica Španije. Francuska: Slika se odnosi na kriterijume za utvrđivanje obima sredstava za osoblje koja Ministarstvo obrazovanja dodjeljuje administrativnim jedinicama organa nižeg nivoa, odnosno regionalnim državnim direktoratima za obrazovanje. Kipar: Slika se odnosi na stanje u srednjim školama. Kada je riječ o osnovnim školama, Ministarstvo obrazovanja i kulture definiše obim sredstava za nastavno osoblje isključivo na osnovu broja časova. Letonija: Slika se odnosi na kriterijume koje primjenjuje Ministarstvo obrazovanja i nauke pri utvrđivanju iznosa bespovratnih sredstava koji se za plate nastavnog osoblja isplaćuje opštinama. Opštine imaju autonomiju pri odabiru kriterijuma za utvrđivanje obima sredstava koje školama dodjeljuju za plate nenastavnog osoblja. Mađarska: Slika se odnosi na stanje u pogledu nastavnog osoblja i dijela nenastavnog osoblja (organizatori slobodnog vremena). Centar Klebelsberg utvrđuje obim sredstva za osoblje koje radi na održavanju škola u selima sa manje od 3000 stanovnika na osnovu broja učenika. U većim lokalnim zajednicama opština definiše kriterijume za obim sredstava koja za osoblje koje radi na održavanju dodjeljuju svakoj školi. Austrija: Slika se odnosi na kriterijume koje primjenjuju savezni i regionalni organi pri utvrđivanju obima sredstava koja se za nastavno osoblje dodjeljuju školama, kao i obime sredstava koja se za nenastavno osoblje dodjeljuju Allgemeinbildende höhere Schulen. Za osnovne škole, Hauptschulen i Neue Mittelschulen, opštine utvrđuju kriterijume koje primjenjuju za utvrđivanje obima sredstava koje dodjeljuju školama za nenastavno osoblje. Švedska: Slika se odnosi na kriterijume koje primjenjuje centralna vlast pri utvrđivanju obima paušalnog iznosa koji se dodjeljuje opštinama, koji u vrlo maloj mjeri doprinosi obrazovnim budžetima opština.


36

Island: Slika se odnosi na stanje u školama koje sprovode programe obaveznog obrazovanja. Kada je riječ o višim srednjim školama, Ministarstvo obrazovanja dodjeljuje finansijske pakete za sve kategorije resursa čiji se nivo utvrđuje na osnovu broja učenika. Norveška: Centralna vlast ne uzima u obzir obrazovne kriterijume pri utvrđivanju paušalnih iznosa namijenjenih finansiranju školstva koje isplaćuje okruzima ili opštinama.

Oko dvije trećine zemalja u obzir uzima određene razlike među školama ili oblastima pri utvrđivanju obima sredstava za osoblje

U oko deset zemalja organi centralnog/najvišeg nivoa uzimaju u obzir geografske ili demografske

razlike pri utvrđivanju obima sredstava za osoblje (uključujući bespovratna sredstva namijenjena za

osoblje i finansijske pakete/paušalne iznose namijenjene djelimičnom ili potpunom pokrivanju troškova

osoblja). Ovo je slučaj u Belgiji, Estoniji, Francuskoj, Letoniji, Litvaniji, Finskoj i Ujedinjenom

Kraljevstvu (Vels i Škotska). Naime, u ovim zemljama organi centralnog/najvišeg nivoa razmatraju

gustinu naseljenosti lokalnog područja i da li je škola smještena u urbanoj ili ruralnoj sredini. U

Danskoj, Poljskoj i Finskoj organi centralnog/najvišeg nivoa dodjeljuju lokalnim organima i/ili školama

u udaljenim krajevima više sredstava po učeniku. U Rumuniji se uzima u obzir to da li je škola

smještena u urbanoj ili ruralnoj sredini, kao i vremenske prilike u različitim područjima. Ministarstvo

obrazovanja i vjerskih pitanja i njegove decentralizovane regionalne službe u Grčkoj pri utvrđivanju

iznosa sredstava namijenjenih za potrebe osoblja u obzir uzimaju i rad u teško dostupnim, udaljenim ili

problematičnim područjima, kao i udaljenost između škola.

U više od polovine zemalja obim sredstava koja se za potrebe pokrivanja troškova osoblja (bilo

djelimično ili u cijelosti) isplaćuju organima nižeg nivoa ili školama zavisi od dodatnih obrazovnih

potreba učenika. Maternji jezik ili etnička pripadnost u obzir se uzima u 17 zemalja. U Estoniji, Italiji,

Slovačkoj, Poljskoj, Rumuniji i Finskoj faktor koji se uzima u obzir pri odlučivanju o obezbjeđivanju

dodatnih sredstava školama ili lokalnim vlastima je izvođenje nastave na maternjem jeziku ili

postojanje škola za govornike nematernjeg jezika, a ne individualne karakteristike učenika.

Socioekonomski status učenika rjeđe se uzima u obzir i ovaj faktor je prisutan samo u Belgiji,

Francuskoj, Holandiji, Slovačkoj i u svim djelovima Ujedinjenog Kraljevstva. Na kraju treba pomenuti

da se u 14 država ili regiona obezbjeđuju dodatna sredstva za obrazovni sistem, škole ili lokalne

organe za učenike sa posebnim obrazovnim potrebama koji pohađaju nastavu u redovnim školama.

Ova dodatna sredstva mogu se protumačiti kao dokaz sprovođenja inkluzivne politike prema ovoj

grupi učenika.

U otprilike deset zemalja zajednički kriterijumi prihvaćeni na centralnom nivou koji se odnose na

sredstva za pokrivanje troškove osoblja (bilo djelimično ili u cjelosti) ne uzimaju u obzir karakteristike

učenika. Međutim, to ne znači nužno da se karakteristike učenika uopšte ne uzimaju u obzir pri

finansiranju škola. Naime, drugim metodama finansiranja, koje nijesu obuhvaćene ovim izvještajem,

na primjer postupkom apliciranja za određena sredstva, mogli bi se se ispuniti zahtjevi za dodatnim

finansijskim sredstvima kojima bi se pokrile dodatne potrebe učenika. Međutim, u zemljama u kojima

je to slučaj, ova vrsta finansiranja može biti ugrožena u uslovima promjene političkih prioriteta ili

ograničenja finansiranja.


37

Slika 3.2: Karakteristika učenika koje se razmatraju pri utvrđivanju obima sredstava namijenjenih troškovima nastavnog i nenastavnog osoblja, osnovno i opšte srednje obrazovanje, 2013/2014.

Socioekonomski, jezički ili etnički status učenika

Jezički ili etnički status učenika

Učenici s posebnim obrazovnim potrebama

Karakteristike učenika nijesu obuhvaćene zajedničkim kriterijumima donesenim na centralnom nivou

Ne postoje zajednički kriterijumi doneseni na centralnom/najvišem nivou


Izvor: Eurydice.

Objašnjenje Za definicije nastavnog i nenastavnog osoblja vidi Glosar. Slika obuhvata kriterijume vezane za karakteristike učenika koje prilikom utvrđivanja obima sredstava za osoblje primjenjuju:

organi centralnog/najvišeg nivoa pri dodjeljivanju sredstava za osoblje školama ili organima nižeg nivoa; organi nižeg nivoa u nekim zemljama prilikom utvrđivanja obima sredstava koja dodjeljuju za pokrivanje troškova

osoblja (Belgija (Francuska i Flamanska zajednica za javne subvencionirane škole), Češka, Grčka, Austrija, Slovačka, Ujedinjeno Kraljevstvo (Sjeverna Irska) i Turska)).

U oba slučaja, ova sredstva se mogu uplaćivati kao namjenska sredstva za osoblje ili kao finansijski paketi/paušalni iznosi namijenjeni potpunom ili djelimičnom pokrivanju troškova osoblja.

U obzir se uzimaju samo kriterijumi vezani za obrazovanje, a generički pokazatelji, poput broja stanovnika u datom području, koji mogu uticati na iznos koji se uplaćuje organima nižeg nivoa, nijesu razmatrani.

Napomene po zemljama Belgija (BEnl): Slika se odnosi na kriterijume za utvrđivanje obima sredstava koja se isplaćuju školama za potrebe nastavnog osoblja. Pri utvrđivanju iznosa za potrebe nenastavnog osoblja u obzir se uzima samo broj učenika. Bugarska: Slika se odnosi stanje u opštinskim školama. Njemačka i Španija: Kriterijumi koji se primjenjuju pri utvrđivanju obima sredstava za osoblje koja se dodjeljuju pojedinoj školi su različiti, budući da ih samostalno bira svaka od 16 pokrajina (Länder) Njemačke i 17 autonomnih zajednica Španije. Kipar: Karakteristike učenika (nedovoljno poznavanje jezika nastave) su među kriterijumima za utvrđivanje iznosa sredstava za potrebe osoblja samo u srednjim školama. Letonija: Slika se odnosi na kriterijume koje primjenjuje Ministarstvo obrazovanja i nauke pri utvrđivanju obima bespovratne pomoći koja se za plate nastavnog osoblja isplaćuje opštinama. Opštine imaju autonomiju u odabiru kriterijuma za utvrđivanje obima sredstava koje školama dodjeljuju za plate nenastavnog osoblja. Mađarska: Slika se odnosi na stanje u pogledu nenastavnog osoblja. Kada je riječ o obimu sredstava za dio nenastavnog osoblja (organizatori slobodnog vremena), institut Klebelsberg razmatra broj učenika nižeg socioekonomskog statusa. Za osoblje koje radi na održavanju vidi napomenu uz sliku 3.1. Austrija: Slika se odnosi na standardne kriterijume koje primjenjuje pokrajinske vlade (Land) pri utvrđivanju iznosa sredstava za nastavno osoblje koja se isplaćuju osnovnim školama, Hauptschulen i Neue Mittelschulen. Švedska: Slika se odnosi na kriterijume koje primjenjuje centralna vlast pri utvrđivanju obima paušalnog iznosa koji se dodjeljuje opštinama, a koji u vrlo maloj mjeri doprinosi obrazovnim budžetima opština. Island: Slika se odnosi na škole koje sprovode programe obaveznog obrazovanja. Ministarstvo obrazovanja ne uzima u obzir karakteristike učenika pri utvrđivanju obima finansijskih paketa koji se odjeljuju višim srednjim školama. Norveška: Centralna vlast ne uzima u obzir obrazovne kriterijume pri utvrđivanju paušalnih iznosa namijenjenih finansiranju školstva koje isplaćuje okruzima ili opštinama.


38

U Ujedinjenom Kraljevstvu (Engleska) i Holandiji, standardni kriterijumi zasnovani na rezultatima primjenjuju se za utvrđivanje obima sredstava za osoblje

Samo dvije zemlje u svoje standardne kriterijume za utvrđivanje obima finansijskih paketa

namijenjenih za finansiranje osoblja uključuju elemente zasnovane na rezultatima. Ti elementi se

odnose na stvarne ili planirane rezultate škole u određenom razdoblju. U obzir se mogu uzeti različite

vrste rezultata, kao što su stope zadržavanja učenika u školi (17).

U Holandiji su metode koje se zasnivaju na rezultatima usmjerene na smanjenje ranog napuštanja

obrazovanja. Naime, Izvršna agencija za obrazovanje školama dodjeljuje dodatna sredstva kao dio

finansijskog paketa za osoblje i operativna dobra i usluge za svakog učenika koji uprkos riziku od

ranog napuštanja školovanja ostane u školi.

U Ujedinjenom Kraljevstvu (Engleska) nova formula, koju od školske 2013/2014. godine primjenjuje

Agencija za finansiranje obrazovanja, pri utvrđivanju sredstava koja se dodjeljuju lokalnim vlastima i

školama za učenike starosti od 16 do 19 godina koji pohađaju državne škole i akademije, uključuje

ponderisanje za podsticanje smanjenja ranog napuštanja škole. Drugim riječima, finansiranje se

smanjuje ako učenik koji pohađa obrazovanje koje je uslijedilo nakon obaveznog ne ostane na

studijskom programu do kraja školske godine.

Treba pomenuti da druge metode finansiranja, koje nijesu obuhvaćene ovim izvještajem jer se ne

oslanjaju na kriterijume utvrđene na centralnom nivou, takođe mogu uključivati elemente zasnovane

na rezultatima.

Kriterijumi za utvrđivanje iznosa sredstava za operativna dobra i usluge malobrojniji su u odnosu na kriterijume za osoblje

Iznosi sredstava koji se dodjeljuju za operativne resurse ne utvrđuju se na osnovu jedinstvenog niza

kriterijuma definisanih na centralnom nivou onoliko često koliko se to primjenjuje kada je riječ o

sredstvima za osoblje. Naime, organi nižeg nivoa češće su uključeni u finansiranje operativnih dobara

i usluga nego u finansiranje osoblja (vidi poglavlje 1) i u većini slučajeva imaju autonomiju u

odlučivanju o metodi finansiranja i kriterijumima koje će primjenjivati. U više od dvije trećine zemalja

organi nižeg nivoa primaju sredstva za operativne troškove i zatim ih isplaćuju školama ili sami

finansiraju operativna dobra i usluge, bilo djelimično (18) ili u potpunosti (19) iz lokalnih izvora.

Regionalni ili lokalni organi primjenjuju jedinstven niz kriterijuma uspostavljenih na centralnom nivou

samo u Belgiji, Češkoj (samo za neke varijable), Slovačkoj, Ujedinjenom Kraljevstvu (Sjeverna Irska) i

Turskoj. Osim toga, manji broj organa centralnog/najvišeg nivoa primjenjuje standardizovane

kriterijume pri utvrđivanju obima sredstava za operativa dobra i usluge nego što je to slučaj kada se

radi o sredstvima za osoblje. Naime, u Grčkoj i na Kipru nadležna ministarstva definišu iznose koji se

u okviru finansijskih paketa dodjeljuju opštinama i školama za operativna dobra i usluge na osnovu

troškova u proteklom periodu, dok u Belgiji (Njemačka zajednica, u slučaju škola u nadležnosti

zajednice) i Lihtenštajnu organi centralnog/najvišeg nivoa imaju diskreciona ovlašćenja prilikom

utvrđivanju obima sredstava za (neka) operativna dobra i usluge koja se dodjeljuju u okviru finansijskih

paketa ili paušalnih iznosa školama (u Belgiji) i opštinama (u Lihtenštajnu). (17) Za više informacija o finansiranju zasnovanom na rezultatima, vidi EACEA/Eurydice, 2011. Modernizacija visokog

obrazovanja u Evropi: finansiranje i socijalna dimenzija. Bruxelles: Eurydice.

(18) Češka, Španija (osnovne škole), Italija, Letonija, Litvanija, Mađarska i Rumunija.

(19) Hrvatska, Austrija (osnovne škole, Hauptschulen i Neue Mittelschulen) i Island (obavezno obrazovanje).


39

U zemljama u kojima se primjenjuju zajednički kriterijumi u definisanju iznosa finansijskih paketa (20) ili

paušalnih iznosa (21) za potrebe osoblja kao i operativnih dobara i usluga obično se primjenjuje

jedinstveni set kriterijuma za utvrđivanje iznosa namijenjenih svim pomenutim kategorijama resursa. U

Holandiji se primjenjuje drugačiji model, budući da je iznos finansijskog paketa koji školama isplaćuje

Izvršna agencija za obrazovanje podijeljen na tri dijela: dva zasebna budžeta za troškove osoblja i

budžet za operativna dobra i usluge. Svaki od tri dijela utvrđuje se u skladu sa posebnim nizom

kriterijuma. Budžet za operativne troškove utvrđuje se na osnovu očekivanih troškova resursa.

Kad se pri utvrđivanju sredstava namijenjenih za operativna dobra i usluge koja se isplaćuju organima

nižeg nivoa i školama primjenjuju standardni kriterijumi (22), oni su obično malobrojniji od kriterijuma

koji se primjenjuju pri dodjeli sredstava za potrebe osoblja. Takođe, u ovim slučajevima se kriterijumi

uglavnom odnose na broj učenika ili faktore vezane za infrastrukturu, kao što je kvadratura, broj

učionica, vrsta škole i slično. Međutim, u Belgiji (Francuska i Flamanska zajednica) se prilikom

utvrđivanja obima sredstava za operativna dobra i usluge u obzir uzimaju i kriterijumi vezani za

geografski položaj i/ili dodatne potrebe pojedinih učenika.

(20) Češka (manji dio operativnih dobara i usluga), Estonija, Litvanija, Holandija, Portugal (srednje obrazovanje), Rumunija,

Ujedinjeno Kraljevstvo (Engleska i Sjeverna Irska), Island (više srednje obrazovanje).

(21) Danska, Poljska, Finska, Ujedinjeno Kraljevstvo (Vels i Škotska).

(22) Belgija (Francuska i Flamanska zajednica), Bugarska (opštinske škole), Češka, Italija, Letonija (nastavni materijali), Slovačka i Malta.

41

DIJAGRAMI KRETANJA FINANSIJSKIH SREDSTAVA PO ZEMLJAMA

1 . V o d i č

Ovi dijagrami pružaju pregled dodjele javnih resursa koji se obezbjeđuju u novcu ili u naturi školama

osnovnog i nižeg srednjeg obrazovanja u svakoj zemlji. Dijagrami sadrže informacije koje se odnose

na dva osnovna pitanja:

1. Da li škole pribavljaju resurse samostalno od sredstava koja su im dodijeljena ili pomenute

resurse direktno obezbjeđuju nadležni javni organi?

2. Koji su nivoi javnih organa (u pojedinoj zemlji) uključeni u finansiranje škola?

Preporučuje se čitanje dijagrama od dna prema vrhu, počev od resursa i prateći zatim njihovo kretanje

do izvora.

Različite vrste resursa koje škole koriste označene su na dnu dijagrama. Resursi su podijeljeni u pet

širokih kategorija: osoblje (nastavno i nenastavno), operativna dobra i usluge, kapitalna dobra

(pokretnosti i nepokretnosti), specifični resursi i drugi resursi.

Tijela/organi uključeni u nabavku ovih resursa mogu se vidjeti praćenjem iscrtanih strelica prema gore.

To mogu biti same škole (direktori škola ili upravljačka tijela) ili lokalni, regionalni ili centralni organi.

Škole mogu biti zastupljene na dva nivoa. Uvijek se prikazaju na dnu dijagrama kao organi koji koriste

resurse, a mogu biti prikazani i kao akteri uključeni u kretanja sredstava u slučajevima kada isplaćuju

plate osoblju ili samostalno pribavljaju resurse.

Resursi koji se prenose javnim ili drugim organima za finansiranje škola označeni su strelicama.

Strelice mogu biti pune ili isprekidane, čime se obilježava da li se resursi obezbjeđuju u novcu ili u

naturi. Razlikuju se dvije vrste prenosa resursa u novcu: paušalni iznosi namijenjeni finansiranju

nekoliko vrsta javnih usluga koje obezbjeđuje određeni javni organ (pune bijele strelice) i namjenska

sredstva za obrazovanje (pune crne strelice). Doprinosi regionalnih ili lokalnih organa finansiranju

škola označeni su bijelim osmouglom.

Budžeti su predstavljeni debelim crnim horizontalnim linijama. Broj budžeta na svakom nivou državnih

organa odgovara broju grupa resursa koji se organima ili školama prenose za određene svrhe. U

slučaju organa centralnog nivoa broj budžeta odgovara broju grupa resursa koje ti organi izdvajaju za

određenu svrhu. Svrha budžeta označena je strelicom/strelicama. Na primjer, ako se školama

dodjeljuje samo jedna sveobuhvatna tranša (finansijski paket) koju one potom raspoređuju na različite

kategorije resursa po sopstvenom nahođenju, budžet će biti prikazan jednom debelom horizontalnom

linijom.

Kada sistem finansiranja nije jednoobrazan u cijeloj zemlji zbog autonomije lokalnih organa, u

napomenama se opisuje status podataka prikazanih u dijagramu i/ili navode drugi mogući slučajevi. U

napomenama se takođe nude dodatne informacije za podatke u dijagramima, kako bi se čitaocu

omogućilo potpunije razumijevanje stanja u svakoj zemlji.


42

Dijagrami sadrže ključne informacije o finansiranju osnovnih i opštih srednjih škola, pri čemu, da bi se

izbjegla pogrešna tumačenja, čitalac mora imati na umu ograničeni opseg tih informacija. Sljedeći

podaci nijesu sadržani u dijagramima:

1. Roditeljski doprinosi i drugi mogući resursi koje škole mogu imati na raspolaganju, a dolaze iz

izvora koji nijesu javni

2. Finansijske pomoći za porodice učenika ili pojedine učenike

3. U slučaju isplate paušalnih iznosa, dodjeljivanje sredstava drugim javnim službama.

SIMBOLI

Organi centralnog nivoa uključeni u prenos sredstava školama

Organi na regionalnom nivou/administrativne jedinice države uključeni u prenos

sredstava školama

Organi lokalnog nivoa uključeni u prenos sredstava školama

Školsko tijelo ili član osoblja škole uključeni u prenos sredstava školama

Prenos paušalnih iznosa od organa javne uprave koji obezbjeđuje sredstva javnom

organu koji ih koristi

Obrazovni resursi koji se u naturi prenose od organa javne uprave koji ih

obezbjeđuje do tijela koje ih koristi

Obrazovni resursi koji se u novcu prenose od organa javne uprave koji ih

obezbjeđuje do tijela koje ih koristi

Budžet koji koristi tijelo uključeno u prenos školskih sredstava

Kategorije resursa koje škole koriste

Aaa

Sopstveni resursi koje koriste organi na regionalnom nivou/administrativne jedinice

državnih ili lokalnih organa koje prenose sredstva školama

DIJAGRAMI KRETANJA FINANSIJSKIH SREDSTAVA PO ZEMLJAMA

43

2 . D i j a g r a m i p o z e m l j a m a BELGIJA– FRANCUSKA ZAJEDNICA 45

Osnovne i opšte srednje škole (obrazovni sistem zajednice) ..................................................................................... 45 Osnovne i opšte srednje škole (subvencionirane škole) ............................................................................................ 46

BELGIJA– NJEMAČKA GOVORNA ZAJEDNICA 47 Osnovne i opšte srednje škole (obrazovni sistem zajednice) ..................................................................................... 47 Osnovne i opšte srednje škole (subvencionirane škole) ............................................................................................ 48

BELGIJA – FLAMANSKA ZAJEDNICA 49 Osnovne i opšte srednje škole (obrazovni sistem zajednice) ..................................................................................... 49 Osnovne i opšte srednje škole (subvencionirane škole) ............................................................................................ 50

BUGARSKA 51 Osnovne i opšte srednje škole (opštinske škole) ....................................................................................................... 51

ČEŠKA REPUBLIKA 52 Osnovne i niže srednje škole ...................................................................................................................................... 52 Gymnázium i gymnázium víceleté (više opšte srednje škole i višegodišnje opšte srednje škole) .............................. 53

DANSKA 54 Folkeskolen (osnovne i niže srednje škole) ................................................................................................................ 54 Gymnasium (više opšte srednje škole) ...................................................................................................................... 55

NJEMAČKA 56 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 56

IRSKA 57 ESTONIJA 58

Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 58 GRČKA 59

Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 59 ŠPANIJA 60

Osnovne škole ............................................................................................................................................................ 60 Opšte srednje škole ................................................................................................................................................... 61

FRANCUSKA 62 Osnovne škole ............................................................................................................................................................ 62 Opšte srednje škole ................................................................................................................................................... 63

HRVATSKA 64 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 64

ITALIJA 65 Osnovne i niže srednje škole ...................................................................................................................................... 65 Više opšte srednje škole ............................................................................................................................................ 66

KIPAR 67 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 67

LETONIJA 68 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 68

LITVANIJA 69 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 69

MAĐARSKA 70 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 70


44

MALTA 71 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 71

HOLANDIJA 72 Osnovne škole, niže i više opšte srednje škole (VMBO, HAVO, VWO) ....................................................................... 72

AUSTRIJA 73 Osnovne i opšte srednje škole (Hauptschulen i Neue Mittelschulen) ........................................................................ 73 Srednje škole (allgemeinbildende höhere Schulen) .................................................................................................... 74

POLJSKA 75 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 75

PORTUGALIJA 76 Prvi ciklus obrazovanja Ensino basico ....................................................................................................................... 76 Drugi i treći ciklus obrazovanja Ensino basico i opšte srednje škole .......................................................................... 77

RUMUNIJA 78 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 78

SLOVENIJA 79 Osnovne šole (osnovne i niže srednje škole) .............................................................................................................. 79 Gimnazije (više opšte srednje škole) .......................................................................................................................... 80

SLOVAČKA 81 Osnovne i niže srednje škole ...................................................................................................................................... 81 Gymnázia (više opšte srednje škole) .......................................................................................................................... 82

FINSKA 83 Osnovne i niže srednje škole ...................................................................................................................................... 83 Više opšte srednje škole ............................................................................................................................................. 84

ŠVEDSKA 85 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 85

UJEDINJENO KRALJEVSTVO – ENGLESKA 86 Državne škole (osnovno i opšte srednje obrazovanje) ............................................................................................... 86 Akademije (osnovno i opšte srednje obrazovanje) .................................................................................................... 87

UJEDINJENO KRALJEVSTVO – VELS 88 Državne škole (osnovne i opšte srednje škole) .......................................................................................................... 88

UJEDINJENO KRALJEVSTVO – SJEVERNA IRSKA 89 Škole koje kontroliše lokalna zajednica i katoličke državne škole (osnovno i opšte srednje obrazovanje) ...................................................................................................................... 89 Izborne škole gimnazijskog tipa i integrisane škole koje subvencionira država (osnovno i opšte srednje obrazovanje) ...................................................................................................................... 90

UJEDINJENO KRALJEVSTVO – ŠKOTSKA 91 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 91

ISLAND 92 Osnovne i niže srednje škole ...................................................................................................................................... 92 Više opšte srednje škole ............................................................................................................................................. 93

LIHTENŠTAJN 94 Osnovne škole ............................................................................................................................................................ 94 Opšte srednje škole .................................................................................................................................................... 95

NORVEŠKA 96 Osnovne i opšte srednje škole ................................................................................................................................... 96

TURSKA 97 Osnovne i niže srednje škole ...................................................................................................................................... 97 Više opšte srednje škole ............................................................................................................................................. 98

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

45

B E L G I J A – F R A N C U S K A Z A J E D N I C A

Osnovne i opšte srednje škole (obrazovni sistem zajednice)

NepokretnostiOprema(pokretna imovina)

Dodatno osoblje i nastava jezika,

dopunska nastavaPrevoz i ishrana

Nastavna opremai materijali,održavanjeobjekata

Osoblje za tehničko održavanje

Nastavno i nenastavno

osoblje

SPECIFIČNI RESURSI OSOBLJE OSTALOKAPITALOPERATIVNA DOBRA IUSLUGE

Sopstveniprihodi

Belgijska savezna vlada

Vlada Francuske zajednice u Belgiji

Vlade Valonije iregiona glavnog grada Brisela

Fond zaizgradnju škola

Direktor škole

Paušalni iznos koji vlade Valonije i regiona glavnog grada Brisela prenose vladi Francuske zajednice u Belgiji sastoji se od prihoda ostvarenog oporezivanjem televizijskog i radio prenosa. Osim toga, odgovarajući organi javne službe nadležni za stručno osposobljavanje i zapošljavanje u Valoniji i regionu glavnog grada Brisela (Forem&Actiris) izdvajaju određena sredstva za vladu Francuske zajednice u Belgiji.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

46

B E L G I J A – F R A N C U S K A Z A J E D N I C A

Osnovne i opšte srednje škole (subvencionirane škole)


Dodatno osoblje i nastava jezika,

dopunska nastava

Prevoz iishrana

Nastavna oprema i materijali,održavanjeobjekata

Osoblje zatehničko

održavanje

Nastavno i nenastavno osoblje


Sopstveniprihodi

Lokalni porezi iostali oblici prihoda


Vlada Francuske zajednice u Belgiji

Vlade Valonije i regiona glavnog grada Brisela

Fond za izgradnju škola

Direktor škole

Javne subvencionirane ustanove: lokalni organ

Privatne subvencionirane ustanove:fizičko lice ili privatno pravno lice

Za državne subvencionirane škole odgovorni su lokalni organi, odnosno, opštine, pokrajine ili gradovi. Kada je riječ o privatnim subvencioniranim školama, organizatorsko tijelo“ je fizičko ili pravno lice uređeno zakonom o privatnom sektoru, a koje je nadležno za jednu ili, u rjeđim slučajevima, nekoliko škola. Organizatorska tijela su obavezna da učestvuju u kapitalnim troškovima škola kojima upravljaju (iz prihoda ostvarenog od lokalnih poreza u slučaju državnih subvencioniranih škola i iz sopstvenih prihoda u slučaju privatnih subvencioniranih škola). Paušalni iznos koji vlade Valonije i Briselskog regiona dodjeljuju upravi Francuske zajednice u Belgiji sastoji se od prihoda ostvarenog oporezivanjem televizijskog i radio prenosa. Osim toga, odgovarajuća tijela državnih službi zadužena za stručno osposobljavanje i zapošljavanje u Valoniji i regionu glavnog grada Brisela (Forem&Actiris) izdvajaju različita sredstva za vladu Francuske zajednice u Belgiji. Lokalni organi koji za državne subvencionirane škole obezbjeđuju socijalne beneficije (usluge poput ishrane u kantinama i produženog boravka, koje doprinose odgovornosti škole uz primarnu uslugu vezanu za obrazovanje) dužni su da iste usluge obezbijede i za privatne subvencionirane škole na svojoj teritoriji.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

47

B E L G I J A – N J E M AČK A G O V O R N A Z A J E D N I C A


Dodatnonastavno osoblje

Nastavno inenastavno osoblje

Nastavna oprema,materijali i održavanje

objekata

Oprema(pokretna imovina)

Nepokretnosti

SPECIFIČNI RESURSI OSOBLJE KAPITALOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Belgijska savezna vlada Vlada Valonskog regiona

Vlada zajednice njemačkog govornog područja u Belgiji

Direktor škole

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

48

B E L G I J A – N J E M AČK A G O V O R N A Z A J E D N I C A


Dodatnonastavno osoblje

Nastavna oprema, materijali i održavanje

objekata

Razlikuje se od škole do škole (menze,ekskurzije itd.)





Belgijska savezna vlada Vlada Valonskog regiona

Vlada zajednice njemačkog govornog područja u Belgiji

Javne subvencioniraneustanove: opština


Za državne subvencionirane škole organizatorsko tijelo je opština. Za privatne subvencionirane škole organizatorsko tijelo je fizičko lice ili tijelo koje podliježe zakonu koji reguliše privatni sektor. Te škole (i organizatorska tijela) moraju obezbijediti 40 % sredstava za pokretnu i 20 % sredstava za nepokretnu imovinu (kapitalna sredstva).

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

49

B E L G I J A – F L A M A N S K A Z A J E D N I C A


PrevozNastavni materijali, održavanje objekata,

operativni troškovi i ICT

Nepokretnosti (renoviranje i

popravka)

Pokretna imovina,manji radovi na infrastrukturi

Nenastavnoosoblje

Nastavnoosoblje

OSOBLJE KAPITAL OSTALOOPERATIVNA DOBRA IUSLUGE

Sopstveniresursi


Ministarstvo obrazovanja i obuke Flamanske zajednice

Flamanska vlada

Odbor GO!schools

Školski klaster

Škole su grupisane u klastere (scholengroepen) koji su nadležni za njihovo finansijsko upravljanje. Finansijska nezavisnost pojedinačnih škola razlikuje se od jednog do drugog klastera (scholengroepen). U nekim slučajevima pomenuti klasteri pribavljaju operativna dobra i usluge za više škola odjednom kako bi ostvarili popust od kupovine na veliko. U drugim slučajevima scholengroepen pribavljaju operativna dobra i usluge, ali škola utvrđuje količinu i vrstu potrebnih sredstava. Odbor GO!schools je glavni odbor nadležan za finansiranje škola kojima upravlja Flamanska zajednica. Scholengroepen mogu ponekad direktno pokriti neke troškove vezane za nepokretnu imovinu i popravke putem posebnih budžetskih sredstava koje dodjeljuje Ministarstvo obrazovanja i osposobljavanja Flamanske zajednice.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

50

B E L G I J A – F L A M A N S K A Z A J E D N I C A


Nastavni materijali,održavanje objekata,

operativni troškovi i ICT

Pokretna imovina (namještaj), nepokretna imovina

(renoviranje i popravka)

PrevozNastavnoosoblje

Nenastavnoosoblje

OSOBLJE OSTALOKAPITALOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Sopstveniresursi

Sopstveniresursi


Ministarstvo obrazovanja i obuke Flamanske zajednice

Flamanska vlada

Flamanska agencija za Infra- struktura u obrazovanju

Javne subvencioniraneustanove: lokalni organ


Za državne subvencionirane škole organizaciono tijelo je organ lokalne uprave, odnosno, opština, pokrajina ili grad. Kada je riječ o privatnim subvencioniranim školama organizatorsko tijelo je fizičko ili pravno lice uređeno zakonom o privatnom sektoru koje upravlja jednom ili više škola. Lokalni organi moraju iz prihoda ostvarenih od lokalnih poreza da obezbijede 30% ili 40 % kapitalnih sredstava za državne subvencionirane škole. Organizatorska tijela privatnih subvencioniranih škola moraju iz sopstvenih izvora da obezbijede 30% ili 40 % kapitalnih sredstava za škole kojima upravljaju. Lokalni organi koji za javne subvencionirane škole obezbjeđuju socijalne beneficije (prateće usluge poput prevoza učenika i produženog boravka, koje pružaju škole, uz primarnu uslugu vezanu za obrazovanje) dužni su da iste usluge obezbijede i za privatne subvencionirane škole na svojoj teritoriji.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

51

B U G A R S K A Osnovne i opšte srednje škole (opštinske škole)


osoblje

Prevoz učenika,sport, ishrana

Izgradnja, renoviranje i održavanje objekata;

namještaj,računari itd.

Bezbjednost izdravlje

Prostorije,spoljne usluge

Nastavni materijali, knjige, istraživačke aktivnosti i obuka

nastavnika

Udžbenici(do 7. razreda)

OSOBLJE KAPITALOSTALOOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Opština (opštinski savjet i lokalni organ)

Lokalni porezi i ostalioblici opštinskih prihoda

Ministarstvo finansija Ministarstvo obrazovanja i nauke

Škola (direktor škole i pedagoški savjet)

Državne škole direktno finansira Ministarstvo obrazovanja i nauke. One čine 16 % svih škola. Svake godine se dodatna budžetska sredstva izdvajaju za nacionalne programe razvoja školskog obrazovanja. Ti programi (10 u 2013. godini) su dostupni državnim i opštinskim školama. Programi se bave raznim školskim pitanjima poput informacionih tehnologija u školama, modernizacije stručnog obrazovanja, jezika, itd.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

52

ČE Š K A R E P U B L I K A

Osnovne i niže srednje škole

Posebniobrazovniprojekti


osoblje

Održavanje,renoviranje, objekat,

oprema

Ishrana,smještaj

Ostali operativni resursi, ostale potrepštine,sredstva itd.

Razvoj škola i kvaliteta obrazovanja

Udžbenici, nastavni materijal, obuka

nastavnog osobljana radu

SPECIFIČNI RESURSI OSOBLJE OSTALOKAPITALOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Regionalni organi Opština

Lokalniporezi

Ministarstvo obrazovanja, mladih i sporta Ministarstvo finansija

Upravno tijeloškole

Osnivači osnovnih i nižih srednjih škola su najčešće opštine. One su odgovorne za tekuću potrošnju (operativne troškove poput energije) i za kapitalne troškove. Osnivač škole može učestvovati i u drugim troškovima, ali to zavisi od sredstava koja su mu na raspolaganju. Opštinski organi mogu sredstva prikupljena od opštinskih poreza (lokalni porezi) raspoređivati po sopstvenom nahođenju.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

53

ČE Š K A R E P U B L I K A

Gymnázium i gymnázium víceleté (više opšte srednje škole i višegodišnje opšte srednje škole)

Posebniobrazovni projekti


Održavanje,renoviranje, objekat,

oprema

Ishrana,smještaj

Ostali operativni resursi, ostale potrepštine,sredstva itd.

Razvoj škola i kvaliteta

obrazovanja

Udžbenici, nastavni materijal, obuka

nastavnog osoblja na radu


Regionalni organi

Lokalniporezi

Ministarstvo obrazovanja, mladih i sporta Ministarstvo finansija

Upravno tijelo škole

Dijagram uključuje škole koje se nazivaju gymnázium (više opšte srednje škole) i víceleté gymnázium (višegodišnje opšte srednje škole) koje uključuju i niže razrede obaveznog obrazovanja i više srednje obrazovanje. Osnivači ovih škola najčešće su pokrajine.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

54

D A N S K A

Folkeskolen (osnovne i niže srednje škole)

Pomoć u pogledu posebnog obrazovanja

Nastavne aktivnosti, opremanje, kancelarijski

materijal, čišćenje, adminis-trativni troškovi

Izgradnja objekata, spoljno i unutrašnje održavanje,

održavanje zelenihpovršina


PrevozSlobodne aktivnosti u školi, ekskurzije, izleti


Porez na imovinu,porez na dohodak,prihod od ulaganja

Region

Opština

Ministarstvo ekonomskih pitanja i unutrašnjih poslova

Ministarstvoobrazovanja

Direktor škole / Školski odbor

Opštine mogu da odluče da li će iz sopstvenih prihoda finansirati budžete škola.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

55

D A N S K A

Gymnasium (više opšte srednje škole)

Pomoć u pogledu posebnog obrazovanja

Nastavne aktivnosti, opremanje, kancelarijski

materijal, čišćenje, adminis-trativni troškovi

Izgradnja objekata, spoljno i unutrašnje

održavanje, održavanje zelenih površina


PrevozSlobodne aktivnosti u školi, ekskurzije, izleti


Ministarstvo obrazovanja Ministarstvo visokogobrazovanja i nauke


Budžetska sredstva koja dodjeljuju Ministarstvo obrazovanja i Ministarstvo visokog obrazovanja i nauke potiču iz Ministarstva ekonomije i unutrašnjih poslova. Ministarstvo obrazovanja raspoređuje „taksimetarska“ sredstva školskoj upravi ili školskim odborima kao i ostala sredstva namijenjena za određene projekte. Te subvencije se mogu upotrijebiti za kupovinu bilo koje vrste sredstava.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

56

N J E M AČK A

Osnovne i opšte srednje škole

Dodatne pozicije (koje odgovaraju posebnoj

nastavi, eksperimentisanju u obrazovanju)

PrevozNastavna oprema, sredstva

za čišćenje, ugovori za održavanje, prihod od zakupa,

grijanje, udžbenici itd.

Nenastavno osoblje (domari, sekretarice, osoblje za čišćenje)

Nastavno osoblje, posebni nastavnici za

inostrane učenike

Kupovina objekata, građevinski radovi, početna

oprema (namještaj i nastavna oprema)

Održavanje i opera-tivne aktivnosti u pogledu dvorišta i

objekata


Školsko tijelo za održavanje

Lokalni porezi i ostalioblici opštinskih prihoda

Vlada pokrajine (Land)

Sektor državnog školstva finansira se na osnovu raspodjele odgovornosti između pokrajina (Länder) i lokanih organa. Tijelo za održavanje škola (Schulträger) najčešće je jedna ili nekoliko opština. Savezni organi nisu uključeni u redovno finansiranje škola.

U nekim pokrajinama (Länder) lokalnim organima se dodjeljuju bespovratna sredstva izračunata na osnovu projektovanog broja učenika, a namijenjena su za tekuće troškove škola. Za neke kategorije tekućih troškova (npr. nastavna sredstva, prevoz učenika), lokalni organi mogu, pod određenim okolnostima, od pokrajinskih organa (Land) dobiti određena bespovratna sredstva, najčešće u obliku paušalnih iznosa.

U većini pokrajina (Länder), lokalni organi mogu dobiti finansijsku podršku od pokrajine (Land) za građevinske radove, kupovinu objekata, renoviranje i slično.

Nakon izmjena i dopuna školskih propisa, u posljednjih nekoliko godina se povećala mogućnost da škole samostalno upravljaju svojim finansijama. U većini pokrajina (Länder) škole su već u poziciji da samostalno odlučuju o načinu na koji će upotrijebiti sredstva, za pokrivanje jedne ili više vrsta troškova (npr. sredstva za učenje i nastavna sredstva), iz budžeta koji im je dodijelilo tijelo za održavanje škola. Preduzeti su i početni koraci vezani za mogućnost škola da odrede sopstveni način raspolaganja ljudskim resursima, kao što su plate osoblja.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

57

I R S K A

Nastavnoosoblje

Nenastavnoosoblje

Resursi za djecu u nepovoljnom položaju,

škole u nepovoljim područjima itd.

Asistenti za radsa učenicimasa posebnimpotrebama

PrevozObjekat iodržavanje

Grijanje, rasvjeta, čišćenje, nastavni

materijali


Odbor rukovodilaca

Sektor za obrazovanje i vještine

Dijagram prikazuje stanje u osnovnim školama i u otprilike dvije trećine srednjih škola (oko 500). Otprilike jedna trećina srednjih škola sredstva dobija preko odbora za obrazovanje i osposobljavanje (organ srednjeg nivoa).

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

58

E S T O N I J A


Posebne potrebe: integracijamanjina

UdžbeniciAdministrativne i

nastavne aktivnosti

Oprema, nove tehnologije

Održavanje i renoviranje objekata


osobljePrevoz Dom


Lokalniporezi

Lokalna vlast

Ministarstvo obrazovanja i istraživanja


DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

59

G RČK A


Manje popravkei održavanje

Struja, voda, tele-fon, kancelarijski

materijal itd.

Nenastavno osoblje

Nastavnoosoblje

Putni troškovi nastavnika,

dodatne isplate, nadoknade

Kupovina zemljišta,

novi objekti

Popravka i održavanje

OpremaKnjige

OSOBLJE KAPITALOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Direktorati zaobrazovanje

kao decentralizovani organi Ministarstva obrazovanja i vjerskih pitanja

Opština

Ministarstvo obrazovanja i vjerskih pitanja

DIOFANTOS

Ministarstvo infrastrukture, transporta i mreža

Ministarstvo unutrašnjih poslova

K.Y.S.A.

Školski odbor

Dijagram ne prikazuje manji broj crkvenih škola koje postoje u Grčkoj.

K.Y.S.A (za izgradnju infrastrukture) je tijelo odgovorno za nabavku zemljišta i objekata, održavanje i popravke i opremu. Sredstva koje dobija od Ministarstva infrastrukture, transporta i mreža koriste se samo za popravke, održavanje i nabavku zemljišta i objekata. Sredstva za opremu dobijaju se samo od Ministarstva obrazovanja.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

60

Š P A N I J A

Osnovne škole

Program usmjeravanja i podrške (PROA plan), plan

za smanjenje ranog napuštanje škola itd.


osoblje

Servisnoosoblje

Ostali kapitalni troškovi

(namještaj, računari itd.)

Glavni kapitalni izdaci

(infrastruktura)

Popravkeobjekata

Nastavni materijal, fotokopije,

kancelarijski materijal

Struja, voda, grijanje

SPECIFIČNI RESURSI OSOBLJE KAPITALOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Lokalna uprava

Lokalniporezi

Regionalni porezi

Centralna državna uprava

MECD / Obrazovni sektor autonomne zajednice


Obrazovni sektoriautonomnih zajednica

Dijagram prikazuje najčešću situaciju budući da autonomne zajednice imaju pravo da dodjeljuju sredstva lokalnim organima.

Zajedno sa državom, 15 od 17 autonomnih zajednica ulažu sredstva u zajednički Garantni fond za osnovne javne usluge. Fond osigurava da sve autonomne zajednice dobiju iste iznose sredstva po stanovniku, u smislu procijenjene populacije ili populacijske jedinice, koja ima potrebu za uslugama obrazovanja, zdravstva i socijalnog staranja. Dvije preostale zajednice, Baskija i Navara, same finansiraju i upravljaju svojim obrazovanjem, zdravstvom i socijalnim staranjem, doprinoseći državi da pokrije zajedničke troškove.

Ministarstvo obrazovanja, kulture i sporta (MECD), u saradnji sa inostranim obrazovnim ustanovama, upravlja javnim sredstvima za škole u autonomnim gradovima Ceuti i Melilli. Sredstva od lokalnih organa, uglavnom, dolaze od prihoda od poreza. Bez obzira na to, za pokrivanje dijela svojih troškova mogu koristiti novčana sredstva koja dobijaju od autonomnih zajednica ili države.

Regionalni porezi uplaćuju se u Garantni fond za osnovne javne usluge kojim upravlja središnja vladina uprava i koji čini bazu za sve javne usluge. Ova sredstva se zatim u vidu paušalnog iznosa prosleđuju autonomnim zajednicama, koje ih mogu upotrijebiti za obrazovanje ili druge javne usluge.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

61

Š P A N I J A

Opšte srednje škole

Program usmjeravanja i podrške (PROA plan), plan

za smanjenje ranog napuštanja škola itd.

Nastavno, administrativno i servisno osoblje

Struja, voda, grijanje, nastavni materijali,

fotokopije, kancelarijski materijal

Popravke objekataOstali kapitalni troškovi (namještaj, računari itd.)

Glavni kapitalni izdaci (infrastruktura)

SPECIFIČNI RESURSI OSOBLJE KAPITALOPERATIVNA DOBRA IUSLUGE

Regionalniporezi

Centralna državna uprava

MECD / Obrazovni Obrazovni sektor autonomne zajednice


sektori autono-mnih zajednica

Dijagram prikazuje najčešću situaciju budući da autonomne zajednice imaju pravo da dodjeljuju sredstva lokalnim organima.

Zajedno sa državom, 15 od 17 autonomnih zajednica ulažu sredstva u zajednički Garantni fond za osnovne javne usluge. Fond osigurava da sve autonomne zajednice dobiju iste iznose sredstva po stanovniku, u smislu procijenjene populacije ili populacijske jedinice, koja ima potrebu za uslugama obrazovanja, zdravstva i socijalnog staranja. Dvije preostale zajednice, Baskija i Navara, same finansiraju i upravljaju svojim obrazovanjem, zdravstvom i socijalnim staranjem, doprinoseći državi da pokrije zajedničke troškove.

Ministarstvo obrazovanja, kulture i sporta (MECD), u saradnji sa inostranim obrazovnim ustanovama, upravlja javnim sredstvima za škole u autonomnim gradovima Ceuti i Melilli. Regionalni porezi uplaćuju se u Garantni fond za osnovne javne usluge kojim upravlja središnja vladina uprava i koji čini bazu za sve javne usluge. Ova sredstva se zatim u vidu paušalnog iznosa prosleđuju autonomnim zajednicama, koje ih mogu upotrijebiti za obrazovanje ili druge javne usluge

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

62

F R A N C U S K A

Osnovne škole

PrevozMenzePosebne obrazovne sheme (ZEP itd.)

Udžbenici, održavanje, renovi-

ranje, objekat i oprema

Administrativne i nastavneaktivnosti

Nenastavnoosoblje

Nastavnoosoblje


Opština Departman(Département)


Regionalnidirektorat za obrazovanje

Regionalna adminis-trativna kancelarija za obrazovanje

Lokalniporezi

Ministarstvo obrazovanja Ministarstvo unutrašnjihposlova

ZEP (Zones d'éducation prioritaire) = Zone prioritetnog obrazovanja.

Država sprovodi obrazovnu politiku na regionalnom nivou putem regionalnih direktorata za obrazovanje (Rectorat) i regionalnih administrativnih kancelarija za obrazovanje (Inspection d'Académie) koje djeluju u okviru administrativnih oblasti poznatih kao Académies. U većini slučajeva, te administrativne oblasti se podudaraju sa regionalnom teritorijom. U Francuskoj postoji 30 oblasti (Académies) koje obuhvataju 26 regiona.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

63

F R A N C U S K A


Posebne obrazovne sheme, istraživanje i eksprerimentisanje u

obrazovanju

Administrativne i nastavneaktivnosti

Nove tehnologije, oprema, objekat,veće popravke i

nadogradnja

PrevozTehničko i

servisno osoblje, fizički radnici

Administrativno osoblje

Nastavnoosoblje

SPECIFIČNI RESURSI OSOBLJE OSTALO KAPITALOPERATIVNA DOBRA IUSLUGE

Regionalni direktorat za obrazovanje

Regionalna adminis-trativna kancelarijaza obrazovanje


Ministarstvo obrazovanja Ministarstvo unutrašnjih poslova

Školski odbor

Region Departman(Département)

Država sprovodi obrazovnu politiku na nivou regija putem regionalnih direktorata za obrazovanje (Rectorat) i regionalnih administrativnih kancelarija za obrazovanje (Inspection d'Académie) koje djeluju u okviru administrativnih oblasti poznatih kao Académies. U većini slučajeva, te administrativne oblasti se podudaraju sa regionalnom teritorijom. U Francuskoj postoji 30 oblasti (Académies) koje obuhvataju 26 regiona. Za škole ISCED 2 nivoa nadležno tijelo se naziva Département, ili konkretnije Generalni savjet, koji određuje budžet za operativna dobra i usluge i direktno pokriva plate tehničkog osoblja, kapitalne troškove i troškove prevoza. Za škole ISCED 3 nivoa, uloga regije jednaka je onoj koju ima Département za škole ISCED 2 nivoa, osim što troškove prevoza pokriva Département.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

64

H R V A T S K A


Nastavno i nenastavnoosoblje (uključujući troškove

prevoza nastavnika)

Grijanje, struja, voda, kancelarijski materijal,

održavanješkolskih prostorija

Prevozučenika

Knjige za školsku biblioteku, didaktička oprema,

informatička oprema i obrazovni softver

Izgradnja irenoviranje školskih

prostorija


Lokalniporezi

Ministarstvo nauke, obrazovanja i sporta

Direktor škole

Okrug Grad / Opština

Lokalni i regionalni organi odgovorni za prenos sredstava školama su gradovi ili opštine, u slučaju osnovnih i nižih srednjih škola, odnosno županije u slučaju viših srednjih škola.

Knjige školskih biblioteka i nastavna sredstva obezbjeđuju se školama po potrebi (ad hoc) i u zavisnosti od sredstava koja su dostupna u centralnom, regionalnom i lokalnom budžetu. Međutim, postoji i alternativa navedenom sistemu koja podrazumijeva dodjeljivanje školama posebnog budžeta za kupovinu knjiga i nastavne opreme od strane centralnih, regionalnih i lokalnih organa. Osim informacija prikazanih na dijagramu, opštine/gradovi ili županije mogu izdvojiti sredstva za škole kako bi se omogućilo zapošljavanje nastavnog osoblja koje bi pomagalo učenicima sa posebnim potrebama, u zavisnosti od političkih prioriteta i raspoloživih novčanih sredstava. Za osnovne i niže srednje škole gradovi/opštine mogu izdvojiti gotovinska sredstva za škole kako bi se omogućilo zapošljavanje nastavnog osoblja za rad u produženom boravku.

Na dijagramu je predstavljeno stanje troškova prevoza učenika i nastavnika samo za osnovne i niže srednje škole. Troškove prevoza učenika za više srednje škole prevoznicima isplaćuju regionalni organi (županije) koji za tu svrhu dobijaju namjenska sredstva od Ministarstva obrazovanja, nauke i sporta.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

65

I T A L I J A


Nastavno osoblje, osoblje za programe podrške obrazovanju,

administrativno osoblje, tehničko osoblje, nastavna sredstva i

direktor škole

Izdaci uprave, poboljšanje pružanja

nastave

Opšte održavanje, čišćenje, voda, struja i grijanje

Posebni programi obrazovne podrške: podrška za učenike sa

posebnim potrebama, pripadnike jezičkih manjina ili učenike sa dru-

gim maternjim jezikom

Pomoćne usluge (ishrana, prevoz)

Izgradnja,renoviranje i veće popravke, sportski

objekti

Oprema za nastavu i učionice

Udžbenici

SPECIFIČNI RESURSIOSOBLJE KAPITAL OSTALOOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Region

Opština

Lokalniporezi

Ministarstvo obrazovanja,univerziteta i istraživanja

Ministarstvounutrašnjih poslova

Ministarstvo ekonomije i finansija

Škola

Opštine putem regionalnih uprava dobijaju posebna novčana sredstva od Ministarstva unutrašnjih poslova kako bi se omogućilo da udžbenici na obaveznom nivou školovanja budu besplatni ili djelimično besplatni. Za osnovno obrazovanje udžbenici su potpuno besplatni. Novčana sredstva koja dolaze od opština prosleđuju se školama u obliku kupona za kupovinu udžbenika. Škole kupone daju porodicama, nakon čega opštine refundiraju sredstva knjižarama. U pogledu opšteg održavanja, Ministarstvo obrazovanja dodjeljuje novčana sredstva svim školama koje nemaju stalno zaposleno osoblje koje radi na čišćenju, kako bi se obezbijedile usluge čišćenja. Drugi troškovi vezani za održavanje pokrivaju se iz sredstava u naturi koja dolaze od lokalnih uprava (pokrajinski savjeti za više srednje obrazovanje) i od opština (za osnovno i niže srednje obrazovanje) koje plaćaju sve troškove održavanja.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

66

I T A L I J A

Više opšte srednje škole

Nastavno osoblje, osoblje za programe podrške obrazovanju,

administrativno osoblje, tehničko osoblje, nastavna sredstva i direktor škole

Posebni programi obrazovne podrške: podrška za učenike sa

posebnim potrebama, pripadnike jezičkih manjina ili učemole sa

drugim maternjim jezikom

Izgradnja, renoviranjei veće popravke,sportski objekti

Oprema zanastavu i učionice

Opšte održavanje, čišćenje, voda, struja i

grijanje

Izdaci uprave,poboljšanje pružanja

nastave

SPECIFIČNI RESURSIOSOBLJE KAPITALOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Region

Pokrajinskisavjet

Lokalniporezi

Ministarstvounutrašnjih

poslova

Ministarstvoekonomijei finansija

Ministarstvo obrazovanja, univerziteta iistraživanja

Škola

Opštine putem regionalnih uprava dobijaju posebna novčana sredstva od Ministarstva unutrašnjih poslova kako bi se omogućilo da udžbenici u prve dvije godine višeg srednjeg obrazovanja (obavezno obrazovanje) budu besplatni ili djelimično besplatni za porodice koje imaju prihode niže od određene vrijednosti.

U pogledu opšteg održavanja, Ministarstvo obrazovanja dodjeljuje novčana sredstva svim školama koje nemaju stalno zaposleno osoblje koje radi na čišćenju, kako bi se obezbijedile usluge čišćenja. Drugi troškovi vezani za održavanje pokrivaju se iz sredstava u naturi koja dolaze od lokalnih uprava (pokrajinski savjeti za više srednje obrazovanje) i od opština (za osnovno i niže srednje obrazovanje) koje plaćaju sve troškove održavanja.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

67

K I P A R


IshranaNastavnoosoblje

Nenastavno osoblje

Održavanje, popravke

Grijanje, struja, potrošni materijal

Obuka osoblja, knjige i

publikacije

Oprema imehanizacija,kompjuterska

oprema i softver

Objekti

OSOBLJE KAPITAL OSTALOOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Školski odbor

Ministarstvo obrazovanja i kulture

Direktor škole

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

68

L E T O N I J A


Asistenti za radsa djecom sa

posebnim fizičkimpotrebama

Nastavnoosoblje

Nenastavno osoblje

OdržavanjeNastavnimaterijali

(knjige i ostalo)

Kapitalnaulaganja

Podrška za putne troškove,

smještaj

Pružanjeusluga

OSOBLJESPECIFIČNI RESURSI KAPITAL OSTALOOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Opština

Lokalni porezi iostali prihodi

Ministarstvo obrazovanja i nauke


Dijagram prikazuje finansijska kretanja za opšte škole bez internatskog smještaja. Postoji i manji broj opštih i specijalizovanih škola internatskog tipa (oko 5 % svih škola). Za te škole nastavno osoblje se obezbjeđuje na isti način, ali postoje razlike u dodjeljivanju operativnih i kapitalnih sredstava.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

69

L I T V A N I J A


Osoblje Kapitalnadobra

Ostaliresursi

Knjige i ostala sredstva vezana za nastavu

Ostala operativnadobra i usluge

OSTALOKAPITALOSOBLJE OPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Opština

Lokalniporezi

Ministarstvo obrazovanja

Škola

U zavisnosti od opštine, 94 ili 95 % sredstava za osoblje i nastavna sredstva („učenička korpa“) raspoređuje se na nivou škola (razmjena u naturi) dok se 5 ili 6 % raspoređuje na nivou opštine (razmjena u naturi).

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

70

M AĐA R S K A


Infrastruktura (grijanje, struja itd.)

Neposredno povezano sa nastavom

Posebni probrami za talentovane učenike

PrevozIzgradnja,

nadogradnja i renoviranje

Osoblje za održavanje (čistači, majstori,

obezbjeđenje)

Nastavnici i osobljekoje direktno pruža pomoć u izvođenju

nastave (bibliotekari,psiholozi)


Opština

Lokalniporezi

Ministarstvo ljudskih resursa

Klebesberg centar za održavanje ustanova

Škole u manjim opštinama (sa populacijom manjom od 3.000 stanovnika) finansiraju se isključivo iz državnog budžeta posredstvom Klebelsberg centra za održavanje ustanova – osim u nekoliko slučajeva kada opštine finansiraju školsku infrastrukturu. Škole u većim opštinama finansiraju se iz državnog budžeta posredstvom Klebelsberg centra za održavanje ustanova, kao i od opština – osim u slučajevima u kojima su opštine upravljanje školama prepustile državi.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

71

M A L T A



Popravka i održavanje,materijali i potrepštine

Nepokretna i pokretna imovina,troškovi vezani za informatičku

infrastrukturu potrebnu školama


Ministarstvo obrazovanja i zapošljavanja

Direktor škole

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

72

H O L A N D I J A

Osnovne škole, niže i više opšte srednje škole (VMBO, HAVO, VWO)


Nastavni materijali,operativni troškovi i troškovi održavanja

Vanjsko održavanje, izgradnja,renoviranje, nadogradnja


Opština

Lokalniporezi

Ministarstvo obrazovanja, kulture i nauke Ministarstvo unutrašnjih poslova

Izvršna agencija zaobrazovanje

Opštinski fond

Školski organ

Školsko tijelo je priznati organ koje rukovodi školom ili školama za koje je nadležno. Školsko tijelo može biti opštinski izvršilac, neka druga vrsta organa ili tijela regulisana zakonom o javnom sektoru ili privatno pravno tijelo. Neka od njegovih ovlašćenja mogu se prenijeti na upravu škole, ali odgovornost ostaje na nadležnom organu.

VMBO = Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs (pripremno stručno obrazovanje)

HAVO = Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs (opšte obrazovanje nivoa koji prethodi visokom obrazovanju)

VWO = Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs (naučno obrazovanje nivoa koji prethodi visokom obrazovanju)

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

73

A U S T R I J A

Osnovne i opšte srednje škole (Hauptschulen i Neue Mittelschulen)

UdžbeniciIzgradnja i

renoviranje objekata, veće popravke i

oprema

Dopunskanastava jezika

PrevozOperativni troškovi i troškovi održavanja, nastavni materijali

Sekretarice, upravnici objekata, savjetnici,

supervizori itd.

Nastavnoosoblje


Vlada pokrajine (Land)

Opština

Regionalni diosaveznih poreza

Lokalni porezi i regionalnidio saveznih poreza

Savezno ministarstvo obrazovanja i ženskih pitanja Savezno ministarstvo porodica i mladih

Nove srednje škole (Neue Mittelschulen) donekle se razlikuju od onoga što je prikazano na dijagramu budući da Ministarstvo obrazovanja direktno isplaćuje manji broj nastavnika. Osim onoga što je prikazano na dijagramu u pogledu finansiranja nenastavnog osoblja, Ministarstvo obrazovanja isplaćuje školske psihologe. Opštine dobijaju određenu nadoknadu od upravnih organa pokrajina (Land) za plate supervizora koji rade dodatne sate. Manji dio sredstava od upravnih organa pokrajina (Land) izdvaja se u skladu sa inicijativama i ciljevima obrazovne politike. Na primjer, dodatna novčana sredstva su na raspolaganju za obezbjeđivanje dopunske nastave jezika.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

74

A U S T R I J A

Srednje škole (allgemeinbildende höhere Schulen)

PrevozOperativni troškovi i troškovi održavanja, nastavni materijali

UdžbeniciIzgradnja i renoviranje

objekata, veće popravke i oprema

Nenastavno osoblje: sekretarice,

rukovodioci objekata,supervizori itd.

Nastavnoosoblje

OSOBLJE KAPITALOPERATIVNA DOBRA IUSLUGE OSTALO

Regionalniodbori za obrazovanje

Savezno ministarstvo obrazovanja i ženskih pitanja Savezno ministarstvo porodica i mladih

Regionalni obrazovni odbori su administrativne jedinice Saveznog ministarstva obrazovanja i ženskih pitanja. Oni zapošljavaju nastavno i nenastavno osoblje u školama, a isplaćuje ih Ministarstvo.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

75

P O L J S K A


Podrška u obrazovanju za etničke i nacionalne

manjine

Nastavna sredstva, administracija, sredstva za čišćenje, grijanje, oprema,

održavnaje, izdavanje prostorija

Renoviranje, objekat, oprema, namještaj


Pružanje uslugaPrevoz


Čelnik pokrajine

Opštinski savjet iliokružni savjet

Lokalniprihod

Ministarstvonacionalnog obrazovanja

Agencijaza poljoprivrednotržište

Ministarstvorada i društvenepolitike

Ministarstvo finansija

Direktor škole

Na dijagramu su prikazana kretanja finansijskih sredstava samo za državne škole kojima upravljaju komune ili okruzi. Referentna godina je 2013. Postoje posebna finansijska sredstva koja nijesu direktno obuhvaćena dijagramom, a koja obezbjeđuju Ministarstvo nacionalnog obrazovanja, pokrajine, okruzi i komune za potrebe stručnog usavršavanja nastavnika. Novčana sredstva za udžbenike koja raspoređuje Ministarstvo nacionalnog obrazovanja isključena su iz dijagrama. U zavisnosti od stepena autonomije koju lokalni organi daju školama, određena bespovratna sredstva vezana za kapitalne izdatke mogu školama biti isplaćena u novcu ili u naturi. Uz Ministarstvo nacionalnog obrazovanja, obrazovanje etničkih i nacionalnih manjina finansira i Ministarstvo administracije i digitalizacije.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

76

P O R T U G A L I J A

Prvi ciklus obrazovanja Ensino basico

Ulaganje u kapital, održavanje školskih prostorija i dvorišta

Operativnadobra i usluge

PrevozIshranaNenastavnoosoblje

Nastavnoosoblje


Opština


Ministarstvo obrazovanja i nauke Ministarstvo finansija

Školskiklaster

Škole koje sprovode prvi ciklus osnovnog obrazovanja nijesu odgovorne za svoje finansije i nemaju sopstvene budžete. Školska administracija, finansije i pedagoško upravljanje su odgovornost odbora klastera škola kojem određena škola pripada. Upravne kancelarije klastera škola smještene su u višim srednjim školama ili u školama koje sprovode drugi i treći ciklus osnovnog obrazovanja. Te škole, kao i škole koje sprovode programe višeg srednjeg obrazovanja same upravljaju svojim budžetom ili su članice nekog od školskih klastera. Klasteri škola isplaćuju nastavno osoblje, a dijelom i nenastavno, iz sredstava koja za tu svrhu dobijaju od Ministarstva obrazovanja i nauke. U nekim slučajevima, nenastavno osoblje se isplaćuje iz sredstava koja dolaze iz opština (iz sopstvenih novčanih sredstava ili iz sredstava dobijenih od ministarstva).

Opštinski prihodi predstavljaju mali procenat ukupnog budžeta za finansiranje škola.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

77

P O R T U G A L I J A

Drugi i treći ciklus obrazovanja Ensino basico i opšte srednje škole

Ulaganje u kapital, održavanje školskih prostorija i dvorišta

Operativna dobra iusluge

PrevozIshranaNenastavnoosoblje

Nastavnoosoblje


Opština


Ministarstvo obrazovanja i nauke Ministarstvofinansija

Školski klaster / Škola

Škole koje sprovode prvi ciklus osnovnog obrazovanja nijesu odgovorne za svoje finansije i nemaju sopstvene budžete. Školska administracija, finansije i pedagoško upravljanje su odgovornost odbora klastera škola kojem određena škola pripada. Upravne kancelarije klastera škola smještene su u višim srednjim školama ili u školama koje sprovode drugi i treći ciklus osnovnog obrazovanja. Te škole, kao i škole koje sprovode programe višeg srednjeg obrazovanja same upravljaju svojim budžetom ili su članice nekog od školskih klastera. Klasteri škola isplaćuju nastavno osoblje, a dijelom i nenastavno, iz sredstava koja za tu svrhu dobijaju od Ministarstva obrazovanja i nauke. U nekim slučajevima, nenastavno osoblje se isplaćuje iz sredstava koja dolaze iz opština (iz sopstvenih novčanih sredstava ili iz sredstava dobijenih od ministarstva).

Opštinski prihodi predstavljaju mali procenat ukupnog budžeta za finansiranje škola.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

78

R U M U N I J A


Vanškolskeaktivnosti

Prevoz imenze

Posebni projekti u ugroženim

područjima itd.

Objekti, renoviranje, nadogradnja,veće popravke


osoblje

Nastavnimaterijali

Operativni troškovi, udžbenici, prevoz i

smještaj za obuku na radu


Inspektorat za okružne škole

Opšti sektor za javne finansije okruga

Upravni odbor

Lokalni savjet

Lokalni porezi iostali oblici

opštinskih prihoda

Ministarstvo obrazovanja Ministarstvo javnih finansija

Teritorije za koje su lokalni savjeti odgovorni razlikuju se širom zemlje. One mogu biti, na primjer, opštine, gradovi ili sektori Bukurešta.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

79

S L O V E N I J A

Osnovne šole (osnovne i niže srednje škole)

Specifične sheme (posebne potrebe, jezička

podrška za učenike imigrante itd.)

Nastavni materijali, obuka osoblja na radu,

administracija

Usluge i drugi operativni resursi


osoblje

Nove tehnologije, oprema, izgradnja,

renoviranje, održavanje, oprema

Ishrana i školske aktivnosti na otvorenom

Prevoz Vannastavne aktivnosti

OSOBLJESPECIFIČNI RESURSI OSTALOKAPITALOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Opština

Lokalni porezii sopstveni

prihodi

Ministarstvo obrazovanja, nauke i sporta

Škola

Škole mogu nuditi neobavezne kurseve i vannastavne aktivnosti za koje može biti potrebno dodatno osoblje (na primjer nastavnici, specijalisti za savjetovanje, kuvari, čuvari, itd.) ili operativna dobra. Dodatna radna mjesta toga tipa ili troškove odobrava i finansira opština.

Prevoz obuhvata prevoz djece koja žive daleko od škole, a pokriva se iz lokalnih poreza. Osim onoga što je prikazano na dijagramu, opštine koje ispunjavaju odgovarajuće uslove primaju dodatna novčana sredstva od Ministarstva obrazovanja, nauke i sporta za prevoz djece koja žive u mjestima u kojima postoji opasnost od divljih životinja.

Pored onoga što je prikazano na dijagramu, Ministarstvo obrazovanja, nauke i sporta može direktno kupiti novu tehnološku opremu (kapitalna dobra) za škole. Opštine koje ne mogu u potpunosti da obavljaju svoje ustavne i pravne obaveze iz sopstvenih izvora prihoda, imaju pravo na dodatnu finansijsku pomoć od države u obliku paušalnog iznosa koji se isplaćuje iz budžeta Ministarstva finansija u okviru „mjere finansijskog ujednačavanja“.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

80

S L O V E N I J A

Gimnazije (više opšte srednje škole)

Specifične sheme (posebne potrebe, jezička

podrška za učenike imigrante itd.)

Nastavni materijali, administracija, obuka

osoblja na radu, prostorije i ostali operativni resursi

Nove tehnologije, oprema, izgradnja,

renoviranje, održavanje


IshranaSmještaj(učenički domovi)


Škola

Ministarstvo obrazovanja, nauke i sporta

Dijagram se odnosi na škole koje uključuju smještaj za učenike (učeničke domove).

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

81

S L O V AČK A


Vannastavne aktivnosti

Pružanje usluga, ishrana, prevoz

UdžbeniciUpravljanje,

sredstva za čišćenje, grijanje

Plate asistenata u nastavi za učenike sa posebnim potrebama i

nadarene učenike


osoblje

Nove tehnologije, specijalizovani nastavni

materijali, računari, održavanje, renovi-

ranje, objekti


Opština

Direktor škole

Lokalni porezi iostali oblici

opštinskih prihoda

Ministarstvo obrazovanja, nauke, istraživanja i sporta

Ministarstvo unutrašnjih poslova

Dijagram prikazuje stanje 74% osnovnih i nižih srednjih škola koje imaju status „pravnog lica“. Kada je riječ o osnovnim i nižim srednjim školama koje nemaju taj status, opštine sredstva uplaćuju direktno školama, a ne direktorima kao što je prikazano na dijagramu.

Pored onoga što je prikazano na dijagramu, Ministarstvo obrazovanja, nauke, istraživanja i sporta može raspodijeliti novčana sredstva za posebne namjene direktno školama, umjesto da ih dodjeljuje posredstvom opštinskih organa.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

82

S L O V AČK A

Gymnázia (više opšte srednje škole)

Vannastavne aktivnosti

Pružanje usluga, ishrana, prevoz

UdžbeniciUpravljanje, sredstva za čišćenje, grijanje

Plate asistenata u nastavi za učenike sa posebnim potrebama i

nadarene učenike


Nove tehnologije, specijalizovani nastavni

materijali, računari, održavanje,renoviranje


Region

Direktorškole

Regionalni porezi iostali oblici prihoda

Ministarstvo obrazovanja, nauke, istraživanja i sporta

Sve više srednje škole imaju status „pravnog lica“.

Pored onoga što je prikazano na dijagramu, Ministarstvo obrazovanja, nauke, istraživanja i sporta može rasporediti novčana sredstva za posebne namjene direktno školama, umjesto da ih dodjeljuje posredstvom regionalnih organa.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

83

F I N S K A


Dopunska nastava, nastava maternjeg jezika djece

imigranata itd.Osoblje Operativna dobra i

usluge

Zgrade, održavanje iupravljanje objektima i

opremom

Ishrana iprevoz


Opština

Lokalniporezi

Ministarstvo obrazovanja i kulture Ministarstvo finansija


Stepen autonomije koji se daje školama pri dodjeli sredstava razlikuje se u zavisnosti od opštine. Posebni resursi dodjeljuju se na osnovu potreba svake opštine. Ministarstvo obrazovanja i kulture odlučuje o visini paušalnog iznosa na osnovu obrazovnih potreba, ali opštine mogu ta sredstva upotrijebiti i za druge javne usluge.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

84

F I N S K A


Dopunska nastava, nastava maternjeg jezika

djece imigranata itd.

Usluge podrške za učenike

IshranaOsoblje Kapitalna ulaganja (objekti itd.)

Upravljanje i održavanje objekata i opreme


Opština

Lokalniporezi

Ministarstvo obrazovanja i kulture


Stepen autonomije koji se daje školama pri dodjeli sredstava razlikuje se u zavisnosti od opštine. Posebni resursi dodjeljuju se na osnovu potreba svake opštine. Ministarstvo obrazovanja i kulture odlučuje o iznosu paušalnog iznosa na osnovu obrazovnih potreba, ali opštine mogu ta sredstva upotrijebiti i za druge javne usluge.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

85

Š V E D S K A



Nastavni materijali,struja, grijanje,

vannastavne aktivnosti itd.

Izgradnja, renoviranje iveće popravke objekata

Nova irezervna oprema


Opština

Lokalniporezi

Vlada


Većina finansijskih sredstava za škole dolazi iz opštinskih poreskih prihoda, ali neka sredstva dolaze i iz bespovratnih državnih sredstava (oko 15 %).

Sredstvima opšte namjene opštine mogu raspolagati na osnovu lokalnih potreba. Postoje i usmjerena bespovratna sredstva koja se moraju upotrijebiti za finansiranje određenih aktivnosti, odnosno obuke nastavnika, tokom određenog vremenskog perioda. Ciljana državna bespovratna sredstva variraju od godine do godine, u skladu sa specifičnim inicijativama i reformama centralne vlasti, itd.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

86

U J E D I N J E N O K R A L J E V S T V O – E N G L E S K A

Državne škole (osnovno i opšte srednje obrazovanje)

Usmjerenost naposljedice socijalne ugroženosti


Nastavni resursi,grijanje/rasvjeta itd.

Trajni nepotrošni materijal,popravke objekata,

renoviranje itd.

OSOBLJESPECIFIČNI RESURSI KAPITALOPERATIVNA DOBRA I USLUGE

Lokalni organi

Lokalniporez

Agencija za finansiranje obrazovanja (Sektor za obrazovanje)


Državne škole su škole koje finansira država preko organa lokalne uprave i uključuju različite pravne kategorije, kao što su škole u nadležnosti zajednice, škole koje se sufinansiraju iz fondacija, škole koje se sufinansiraju iz trustova, izborne škole koje su pod kontrolom lokalnih organa, izborne subvencionirane škole. Kretanja sredstava na dijagramu prikazuju mehanizme za finansiranje obrazovanja učenika mlađih od 16 godina (namjenska sredstva za škole, sredstva za učenike nižeg socioekonomskog statusa, decentralizovana kapitalna ulaganja, i u zavisnosti od kategorije škole, program lokalnih vlasti za održavanje kapitalnih dobara ili subvencionirani izborni program kojim koordinira lokalna vlast) i obrazovanja učenika starijih od 16 godina (decentralizovana kapitalna ulaganja za učenike od 16 do 19 godina po formuli, i u zavisnosti od kategorije škole, program lokalnih vlasti za održavanje kapitalnih dobara ili subvencionirani izborni program kojim koordinira lokalna vlast). Državne škole odgovorne su za upravljanje svojim redovnim sredstvima (budžeta pojedinačne škole kao dijela ukupnih sredstava namijenjenih školama). Ne postoje utvrđeni iznosi sredstava koji moraju biti potrošeni na osnovne kategorije troškova. Naznačene potkategorije odnose se na dobra i usluge na koje škole mogu trošiti ova sredstva, ali one ne isključuju druge kategorije koje nijesu navedene. Sredstva za učenike nižeg socioekonomskog statusa (koja bi se trebala upotrijebiti za ublažavanje posljedica socijalne nerazvijenosti) prikazana su kao sredstva koja škole dobijaju direktno od Agencije za finansiranje obrazovanja. Međutim, škole navedena sredstva dobijaju putem organa lokalne uprave koji ih moraju proslijediti u cjelosti. Što se tiče kapitalnih izdataka, dijagram prikazuje trenutnu raspodjelu sredstava (decentralizovana kapitalna ulaganja i centralizovano finansiranje). Uz to, Agencija za finansiranje obrazovanja (EFA) može lokalnim organima uplatiti sredstva za osnovne potrebe škola kako bi sufinansirala kapitalne izdatke koji proizlaze iz potrebe za otvaranjem novih učeničkih mjesta u novim ili već postojećim državnim školama.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

87

U J E D I N J E N O K R A L J E V S T V O – E N G L E S K A

Akademije (osnovno i opšte srednje obrazovanje)

Usmjerenost naposljedice socijalne ugroženosti



Trajni nepotrošni materijal,popravke objekata,

renoviranje itd.

OSOBLJE KAPITALOPERATIVNA DOBRA I USLUGESPECIFIČNI RESURSI

Agencija za finansiranje obrazovanja (Sektor za obrazovanje)

Akademski trust

Akademije su javno finansirane nezavisne škole koje sklapaju individualne ugovore o finansiranju direktno sa državnim sekretarom i uživaju slobode u pogledu organizacije i kurikuluma. Akademije uključuju slobodne škole, univerzitetske tehničke koledže i strukovne škole. Kretanja sredstava na dijagramu prikazuju mehanizme za finansiranje obrazovanja učenika mlađih od 16 godina (namjenska sredstva za škole, sredstva za učenike nižeg socioekonomskog statusa, decentralizovana kapitalna ulaganja, i fond za finansiranje kapitalnih ulaganja akademija) i obrazovanja učenika starijih od 16 godina (finansiranje obrazovanja za učenike od 16 do 19 godina po formuli, fond za razvoj projekata, fond za ulaganje u kapital koledža i usmjerene dodjele sredstava za potrebe kapitalnih troškova). Akademije su odgovorne za upravljanje sopstvenim redovnim sredstvima (opšta godišnja bespovratna sredstva – GAG). Ne postoje utvrđeni iznosi sredstava koji moraju biti potrošeni za osnovne kategorije troškova. Naznačene potkategorije odnose se na dobra i usluge za koje škole mogu trošiti sredstva, ali one ne isključuju druge kategorije koje nijesu navedene. Što se tiče kapitalnih izdataka dijagram prikazuje trenutnu raspodjelu sredstava (decentralizovana kapitalna ulaganja - DCF i fond za finansiranje kapitalnih ulaganja akademija - ACMF). Akademije imaju pristup i drugim oblicima finansiranja za kapitalne izdatke koji proizlaze iz potrebe za otvaranjem novih učeničkih mjesta u novim ili već postojećim javno finansiranim školama.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

88

U J E D I N J E N O K R A L J E V S T V O – V E L S

Državne škole (osnovne i opšte srednje škole)

Trajni nepotrošni materijal, popravke

objekata, renoviranje itd.

Nastavni resursi, grijanje/rasvjeta itd.


Promovisanje postignuća etničkih

manjina

Poboljšanjestandarda jezičke i

numeričkepismenosti

Usmjerenost na posljedice socijalne

ugroženosti

Velška obrazovna strategija

KAPITALSPECIFIČNI RESURSI OSOBLJE OPERATIVNA DOBRA IUSLUGE

Lokalni organi

Lokalniporez

Vlada Velsa


Državne škole su škole koje finansira država preko organa lokalne uprave i uključuju različite pravne kategorije, kao što su škole u nadležnosti zajednice, škole koje se sufinansiraju iz fondacija, izborne škole koje su pod kontrolom lokalnih organa, izborne subvencionirane škole. Kretanja sredstava na dijagramu prikazuju mehanizme za finansiranja obrazovanja učenika mlađih od 16 godina (sredstva za sufinansiranje prihoda, sredstva za učenike u nepovoljnom položaju, sredstva za povećanje učinkovitosti škola, sredstva za poboljšanje školskih objekata/kapitalna sredstva za škole 21. vijeka, program dodjele bespovratnih sredstava za školski kapital) i obrazovanja učenika starijih od 16 godina (sredstva za sufinansiranje prihoda i kapitalna sredstva za škole 21. vijeka). Sredstva za podsticanje uspjeha etničkih manjina i sredstva za podsticanje upotrebe velškog jezika u obrazovanju namijenjena su učenicima starosti od 3 do 19 godina. Državne škole odgovorne su za upravljanje sopstvenim redovnim sredstvima (budžeta pojedinačnih škola kao dijela ukupnih sredstava za sufinansiranje prihoda – RSG). Ne postoje utvrđeni iznosi sredstava koji moraju biti potrošeni za osnovne kategorije troškova. Naznačene potkategorije odnose se na dobra i usluge za koje škole mogu trošiti ova sredstva, ali one ne isključuju druge kategorije koje nijesu navedene. Finansijski paketi namijenjeni školama obuhvataju i novčana sredstva iz četiri zasebne kategorije koje velška vlada dodjeljuje lokalnim organima kako bi podržala svoje prioritete: sredstva za podsticanje uspjeha etničkih manjina, sredstva za podsticanje upotrebe velškog jezika u obrazovanju, sredstva za učenike u nepovoljnom položaju i sredstva za povećanje efikasnosti škola (SEG). Sredstva za povećanje efikasnosti škola usmjerena su na povećanje standarda u jezičkoj i matematičkoj pismenosti i na poboljšanje obrazovnog postignuća u dijelu gdje su postoječi rezultati nezadovoljavajući. Lokalni organi moraju iz sopstvenih izvora u navedene svrhe da obezbijede određena sredstva čiji obim odgovara obimu sredstava dobijenih za povećanje efikasnosti škola.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

89

U J E D I N J E N O K R A L J E V S T V O – S J E V E R N A I R S K A

Škole koje kontroliše lokalna zajednica i katoličke državne škole (osnovno i opšte srednje obrazovanje)



Trajni nepotrošni materijal,popravke objekata, renoviranje itd.


Odbor za obrazovanje i biblioteke

Sektor za obrazovanje

Upravni odbor

Škole koje su pod kontrolom lokalnih organa i integrisane kontrolisane škole u vlasništvu su Odbora za obrazovanje i bibliotekarsku djelatnost (ELB), koji finansira i njihove kapitalne izdatke. Katoličke škole su uglavnom u vlasništvu Katoličke crkve i njihove troškove u potpunosti finansira ELB, ali kapitalna sredstva mogu primati i direktno od Ministarstva obrazovanja. Kretanja sredstava na dijagramu prikazuju mehanizme finansiranja obrazovanja učenika mlađih i starijih od 16 godina (opšti budžeti škola i programi kapitalnih ulaganja). Škole su odgovorne za upravljanje sopstvenim redovnim sredstvima (udio budžeta pojedinačne škole u okviru opšteg školskog budžeta). Ne postoje utvrđeni iznosi sredstava koji moraju biti potrošeni za osnovne kategorije troškova. Naznačene potkategorije odnose se na dobra i usluge za koje škole mogu trošiti ova sredstva, ali one ne isključuju druge kategorije koje nijesu navedene.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

90

U J E D I N J E N O K R A L J E V S T V O – S J E V E R N A I R S K A

Izborne škole gimnazijskog tipa i integrisane škole koje subvencionira država (osnovno i opšte srednje obrazovanje)



Trajni nepotrošni materijal,popravke objekata, renoviranje itd.


Sektor za obrazovanje

Upravni odbor

Izborne škole gimnazijskog tipa i subvencionirane integrisane škole u vlasništvu su povjerenika ili članova školskog odbora. Njihove tekuće troškove i kapitalna ulaganja u potpunosti finansira Ministarstvo obrazovanja. Neke od škola same snose dio svojih kapitalnih izdataka. Kretanja sredstava na dijagramu prikazuju mehanizme finansiranja obrazovanja učenika mlađih i starijih od 16 godina (zbirni školski budžet i programi kapitalnog finansiranja). Škole su odgovorne za upravljanje sopstvenim redovnim sredstvima (zbirni školski budžet). Ne postoje utvrđeni iznosi koji se moraju potrošiti na osnovne kategorije troškova. Naznačene potkategorije odnose se na dobra i usluge za koje škole mogu trošiti ova sredstva, ali one ne isključuju druge kategorije koje nijesu navedene.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

91

U J E D I N J E N O K R A L J E V S T V O – Š K O T S K A Osnovne i opšte srednje škole

Engleski jezik kao dodatna jezička

podrška

Upravljanje, održavanje opreme, troškovi vezani za imovinu, materijali

za učionicu

Ishrana u školi,prevoz od

kuće do škole

Nastavno inenastavno

osoblje

Novi školski objekat i renoviranje

Rad na održavanju i renoviranju ugovorenod strane lokalnog

savjeta


Lokalni organi


Vlada Škotske

Direktoriškola

Troškovi vezani za školske obroke, prevoz učenika, održavanje i renoviranje, kao i za potrebe časova engleskog jezika kao dodatne jezičke podrške, prikazani su kao troškovi koje pokrivaju lokalni organi jer se uopšteno smatra da te troškove ne bi trebale da snose škole. Međutim, lokalni organi mogu prenijeti jedan dio troškova ili sve troškove po navedenim kategorijama na direktore škola, ako je to razumno i praktično, imajući u vidu konkretne lokalne okolnosti.

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

92

I S L A N D



Potrošni materijali, struja, telefon, pošta, osiguranje, tekući troškovi prevoza, oprema za održavanje

Obrazovnimaterijali

Objekat iodržavanje


Opština

Lokalniporezi

Ministarstvo obrazovanja Agencija kojom rukovodidržava

Uprava škole

Ministarstvo obrazovanja ne prenosi sredstva direktno opštinama uz izuzetak sredstava koja su manja od 0,8 % ukupnih izdataka za škole koje država dodjeljuje opštinama kako bi kompenzovala troškove posebnog obrazovanja koje se sprovodi u školama. Svaka opština mora se zasebno prijaviti Ministarstvu unutrašnjih poslova svake godine, budući da se ta sredstva ne smatraju dijelom redovnog budžeta za obrazovanje. Sredstva se uplaćuju direktno opštini, a ne finansijskim službama u školama.

Škole sredstva za obrazovne materijale moraju uplatiti državnoj agenciji dok se njima materijali isporučuju u naturi.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

93

I S L A N D



Oprema, biblioteka,usluge studentskog savjetovanja,

kompjuterske usluge

Objekat iodržavanje



Uprava škole

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

94

L I H T E N Š T A J N

Osnovne škole

Knjige, nastavni materijali i potrebna oprema za učenike,

elektronski mediji,licence za softver

Osnovna nastavna oprema, računari, zgrade, sportski

objekti, namještaj, održavanje, biblioteka

Prevoz, ishrana/menze, vannastavne aktivnosti, izleti,

(sportski) kapmovi

Nastavno osoblje,direktor škole, psiholozi

Osoblje za čišćenje, bibliotekari, domari


Opština

Opštinskiporez na prihod i

sredstva

Vlada

Škola

Nastavno osoblje i direktore škola zapošljava država, ali opštine doprinose sa 50 % u platama zaposlenih. Opštine mogu finansirati i spoljne usluge, na primjer, usluge logopeda, itd. koje nijesu stalne usluge.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

95

L I H T E N Š T A J N



Knjige, nastavni materijali i potrebna oprema za učenike, elektronski mediji,

licence za softver

Osnovna nastavna oprema, računari, zgrade, sportski objekti, namještaj,

održavanje, biblioteka

Prevoz, ishrana/menze,vannastavne aktivnosti,izleti, (sportski) kapmovi


Vlada

Škola

FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

96

N O R V E Š K A



Kancelarijski troškovi,struja, grijanje,

školske potrepštine

Prevoz,vannastavne

aktivnosti

Nastavna sredstva,namještaj,

knjige / prostorije biblioteka

Veće popravke,održavanje,izgradnja


Lokalniporezi

Ministarstvo lokalne vlade i modernizacije

Direktor škole

Okrug Opština

Osnovnim i nižim srednjim obrazovanjem upravljaju opštine, dok su okruzi zaduženi za više srednje obrazovanje. Stepen autonomije u pogledu dodjeljivanja sredstava koje opštine ili okruzi daju školama razlikuje se u zavisnosti od same opštine ili okruga.

Osim informacija prikazanih na dijagramu, Ministarstvo obrazovanja i istraživanja dodjeljuje ograničena namjenska sredstva nekim okruzima i opštinama ili direktno školama nakon postupka apliciranja za sredstva koja će se utrošiti, na primjer, za školske razvojne projekte.

DIJA

GR

AM

I KR

ET

AN

JA F

INA

NS

IJSK

IH S

RE

DS

TA

VA

PO

ZE

MLJA

MA

97

T U R S K A


Nastavno i nenastavno osobljeNastavni materijali, nastavna oprema,

potrepštine za čišćenje,troškovi održavanja i popravke

Nabavka gotovih dobara(kancelarijskih mašina, računara),

veće popravke


Pokrajinski direktorat za obrazovanje

Posebna pokrajinska uprava

Okružnidirektorat za obrazovanje


FIN

AN

CIR

AN

JE Š

KO

LA U

EU

RO

PI: M

EH

AN

IZM

I, ME

TO

DE

I KR

ITE

RIJI U

JAV

NO

M F

INA

NC

IRA

NJU

98

T U R S K A



Nastavni materijali, nastavna oprema,potrepštine za čišćenje,

troškovi održavanja i popravke

Nabavka gotovih dobara(kancelarijskih mašina, računara),

veće popravke


Pokrajinskidirektorat za obrazovanje

Okružnidirektorat za obrazovanje



99

GLOSAR

Budžet: određeni iznos finansijskih sredstava koji može biti sačinjen od različitih izvora javnog

finansiranja (organa centralnog, regionalnog ili lokalnog nivoa). Budžet može biti namijenjen jednoj

svrsi ili vrsti izdatka ili se može koristiti za nekoliko svrha, u skladu sa odlukom javnih vlasti ili organa

školskog nivoa koji su odgovorni za upravljanje budžetom.

Diskreciono utvrđivanje obima sredstava: obim sredstava utvrđuje nadležni organ. Obim sredstava

se ovdje utvrđuje bez uključivanja drugih organa, što znači da ne postoji uspostavljena formula za

izračunavanje obima sredstava koja se dodjeljuju, i da se procjene potreba i odgovarajuća raspodjela

vrše od slučaja do slučaja.

Drugi resursi: resursi koje škola koristi prilikom pružanja usluga koje su sekundarne u odnosu na

obrazovanje (na primjer, školski prevoz i prehrana ili smještaj učenika i vannastavne aktivnosti).

Finansijski paket (blok grant): finansijska sredstva koja se obezbjeđuju tijelu koje ta sredstva po

svom izboru raspoređuje za određene namjene, u skladu sa više ili manje restriktivnim smjernicama.

U kontekstu ovog izvještaja, dodjela finansijskih paketa obuhvata dvije ili više kategorija resursa

izdataka u obrazovanju (na primjer, nastavno osoblje, nenastavno osoblje, tekući troškovi i kapitalni

izdaci).

Formula za finansiranje: metoda finansiranja koja koristi definisane kriterijume i na te kriterijume

primjenjuje univerzalno prihvaćeno pravilo za utvrđivanje obima sredstava na koje svaka škola ima

pravo.

Kapitalna dobra: vlasnička infrastruktura i dugotrajna oprema (zgrade i zemljište, igrališta, namještaj,

računari i slično) koje škole koriste pri sprovođenju osnovnih aktivnosti. Kapitalna dobra uključuju

osnovna sredstva (nepokretnosti) i pokretnu imovinu.

Kapitalni izdaci: izdaci za imovinu čiji je vijek trajanja duži od jedne godine. Ovi izdaci uključuju

izdatke za izgradnju, renoviranje i veće popravke na objektima, kao i nabavku nove ili zamjenu stare

opreme. (Podrazumijeva se da se većini zemalja izdaci za opremu koji ne prelaze određeni cjenovni

prag prijavljuju kao tekući troškovi, a ne kapitalni izdaci.)

Lokalni organ: organi odgovorni za teritorijalne jedinice ispod regionalnog nivoa. Lokalni organi se

mogu sastojati od izabranih predstavnika ili mogu predstavljati administrativne jedinice centralnih

organa.

Nastavno osoblje: Osoblje koje direktno učestvuje procesu podučavanja učenika.

Nenastavno osoblje: uključuje, uz direktore u nekim zemljama, i druge školske rukovodioce,

supervizore, savjetnike, školske psihologe, školsko zdravstveno osoblje, bibliotekare ili specijaliste za

obrazovne medije, stručnjake za kurikulum, osoblje u administraciji, osoblje koje radi na održavanju

zgrade, radnike obezbjeđenja, vozače, osoblje koje radi u kuhinji i slično.

Odobrenje budžeta: podrazumijeva dodjelu sredstava organima/školama u skladu sa predlogom

budžeta koji dostavljaju na odobrenje nadležnim državnim organima.

Operativna dobra i usluge: troše se u toku tekuće finansijske godine, na primjer redovni izdaci

neophodni da bi se održao proces pružanja obrazovnih usluga. Operativna dobra i usluge uključuju,

na primjer, udžbenike, kancelarijski materijal, kao i svu opremu ispod određenog praga potrošnje. U

smislu izdataka, riječ „tekući“ istovjetna je riječi „operativni“.


100

Organ centralnog nivoa: najviši nivo vlasti koji je u datoj zemlji nadležan za obrazovanje, obično na

nacionalnom (državnom) nivou. Međutim, u Belgiji, Njemačkoj, Španiji i Ujedinjenom Kraljevstvu

„regioni“ (Communautés u Belgiji, Länder u Njemačkoj, Comunidades Autónomas u Španiji i

delegirane uprave u Ujedinjenom Kraljevstvu) su odgovorni za sva ili gotovo sva područja vezana za

obrazovanje pa se stoga smatraju najvišim nivoom vlasti.

Organ nižeg nivoa: u ovom izvještaju, ovaj termin se odnosi na bilo koje tijelo koje je politički/ili

administrativno smješteno između organa na centralnom nivou i tijela školskog nivoa. U većini

slučajeva, radi se o regionalnim ili lokalnim organima. Oni takođe mogu uključivati i administrativne

jedinice organa centralnog nivoa i lokalne školske odbore odgovorne za obrazovanje na opštinskom

nivou.

Paušalni iznos: ukupni obim sredstava koja se prenose od organa centralnog nivoa na organe

regionalnog ili lokalnog nivoa, kako bi se datim sredstvima obuhvatio niz javnih službi, uključujući

obrazovanje.

Regionalni organi: organi odgovorni za teritorijalne jedinice između centralnog i lokalnog nivoa.

Regionalni organi mogu se sastojati od izabranih predstavnika ili mogu predstavljati administrativne

jedinice organa centralnog nivoa.

Specifični resursi: obično se dodjeljuju kao bespovratna sredstva isplaćena u okviru programa

pozitivne diskriminacije čiji je cilj ublaživanje negativnih obrazovnih posljedica uslijed geografskih,

socijalnih, jezičkih i drugih razlika. Ovi programi mogu uključivati, između ostalog, zone obrazovnih

akcija, podučavanje jezika manjina i posebne programe za djecu sa invaliditetom.

Tekući troškovi: odnosi se na izdatke u pogledu dobara i usluga koja se koriste u okviru tekuće

godine, odnosno, izdaci koji se redovno pojavljuju u okviru pružanja obrazovnih usluga. Troškovi

opreme koji ispod određenog praga potrošnje takođe se vode kao tekući troškovi.

101

ZAHVALNOST

IZVRŠNA AGENCIJA ZA OBRAZOVANJE, AUDIOVIZUELNU DJELATNOST I KULTURU

ANALIZA POLITIKA IZ PODRUČJA OBRAZOVANJA I MLADIH

Avenue du Bourget 1 (BOU2)

B-1049 Brussels

(http://eacea.ec.Evropa.eu/education/eurydice)

Glavna urednica

Arlette Delhaxhe

Autori

Nathalie Baïdak (koordinacija), Isabelle De Coster,

Jari Matti Riiheläinen, Anna Mc Namee

Prelom i grafička obrada

Patrice Brel

Koordinatorka produkcije

Gisèle De Lel


102

NACIONALNE JEDINICE EURYDICE MREŽE

AUSTRIJA

Eurydice-Informationsstelle Bundesministerium für Bildung und Frauen Abt. IA/1b Minoritenplatz 5 1014 Wien Doprinos jedinice: Stefan Vogtenhuber (spoljni ekspert)

BELGIJA

Unité Eurydice de la Fédération Wallonie-Bruxelles Ministère de la Fédération Wallonie-Bruxelles Direction des relations internationales Boulevard Léopold II, 44 – Bureau 6A/012 1080 Bruxelles Doprinos jedinice: zajednička odgovornost Eurydice Vlaanderen Departement Onderwijs en Vorming/ Afdeling Strategische Beleidsondersteuning Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 Bruxelles Doprinos jedinice: Eline De Ridder (koordinacija); eksperti: Ann Van Driessche and Nicole Goubert Eurydice-Informationsstelle der Deutschsprachigen Gemeinschaft Autonome Hochschule in der DG Monschauer Strasse 57 4700 Eupen Doprinos jedinice: Stéphanie Nix

BUGARSKA

Jedinica Eurydice mreže Centar za razvoj ljudskih resursa Jedinica za obrazovno istraživanje i planiranje 15, Graf Ignatiev Str. 1000 Sofija Doprinos jedinice: Anita Rahova (Ministarstvo obrazovanja i nauke)

HRVATSKA

Ministarstvo nauke, obrazovanja i sporta Donje Svetice 38 10000 Zagreb Doprinos jedinice: Duje Bonacci

KIPAR

Jedinica Eurydice mreže Ministarstvo obrazovanja i kulture Kimonos and Thoukydidou 1434 Nicosia Doprinos jedinice: Christiana Haperi; stručnjak: Leontios Leontiou (Odjel za opšte sekundarno obrazovanje, Ministarstvo obrazovanja i kulture)

ČEŠKA

Jedinica Eurydice mreže Centar za međunarodnu saradnju u obrazovanju Dům zahraniční spolupráce Na Poříčí 1035/4 110 00 Praha 1 Doprinos jedinice: Helena Pavlíková; ekspert: Lucie Brumovská (Ministarstvo, obrazovanja, mladih i sporta)

DANSKA

Jedinica Eurydice mreže Danska agencija za visoko obrazovanje i internacionalizaciju Bredgade 43 1260 København K Doprinos jedinice: Zajednička odgovornost

ESTONIJA

Jedinica Eurydice mreže Odjel za analizu Ministarstvo obrazovanja i nauke Munga 18 50088 Tartu Doprinos jedinice: Kersti Kaldma (koordinacija); eksperti: Ingrid Hunt, Tiina Kõllamaa, Malle Kurm, Kristel Mägi (Odsjek finansija, Ministarstvo obrazovanja i nauke)

FINSKA

Jedinica Eurydice mreže Finski nacionalni odbor za obrazovanje P.O. Box 380 00531 Helsinki Dostava informacija: Hanna Laakso

MAKEDONIJA

Nacionalna agencija za Evropske programe u obrazovanju i mobilnost Porta Bunjakovec 2A-1 1000 Skopje

FRANCUSKA

Unité française d’Eurydice Ministère de l'Éducation nationale, de l’Enseignement supérieur et de la Recherche Direction de l’évaluation, de la prospective et de la performance Mission aux relations européennes et internationales 61-65, rue Dutot 75732 Paris Cedex 15 Doprinos jedinice: Thierry Damour

ZAHVALNOST

103

NJEMAČKA

Eurydice-Informationsstelle des Bundes EU Bureau of the German Ministry for Education and Research Rosa-Luxemburg-Str.2 10178 Berlin

Eurydice-Informationsstelle der Länder im Sekretariat der Kultusministerkonferenz Graurheindorfer Straße 157 53117 Bonn Doprinos jedinice: Thomas Eckhardt i Brigitte Lohmar

GRČKA

Jedinica Eurydice mreže Ministarstvo obrazovanja i vjerskih pitanja Uprava za poslove Evropske unije 37 Andrea Papandreou Str. (Office 2172) 15180 Maroussi (Attiki) Doprinos jedinice: Anna Krompa (v.d. voditelja jedinice)

MAĐARSKA

Jedinica Eurydice mreže Mađarski institut za istraživanje i razvoj obrazovanja Szalay u. 10-14 1055 Budapest Doprinos jedinice: Zajednička odgovornost

ISLAND

Jedinica Eurydice mreže Institut za ispitivanja u obrazovanju Borgartúni 7a 105 Reykjavik Doprinos jedinice: Zajednička odgovornost

IRSKA

Jedinica Eurydice mreže Odsjek za obrazovanje i vještine Međunarodna služba Marlborough Street Dublin 1 Doprinos jedinice: Jerome Kelly (glavni službenik, Odsjek za procjenu školskog kapitala), Conor Mc Court (zamjenik direktora, finansije/administracija, Odsjek za osoblje), Stephen Lawless (viši izvršni službenik, finansije/administracija, Odsjek za osoblje), Eugene Rafferty (zamjenik direktora, školske finansije, Odsjek za osoblje), Pádraig Maloney (glavni službenik, Odsjek za plate), Adrian Healy (viši izvršni službenik, Jedinica za izgradnju, Odsjek za finansije)

ITALIJA

Unità italiana di Eurydice Istituto Nazionale di Documentazione, Innovazione e Ricerca Educativa (INDIRE) Agenzia Erasmus+ Via C. Lombroso 6/15 50134 Firenze Doprinos jedinice: ekspert: Massimiliano Ciccia (Servizio di statistica settore istruzione, Ufficio monitoraggio flussi finanziari, Ministero dell'Istruzione, dell'Università e della Ricerca – MIUR)

LETONIJA

Jedinica Eurydice mreže State Education Development Agency Vaļņu street 3 1050 Riga Doprinos jedinice: Zajednička odgovornost; ekspert: Svetlana Batare

LIHTENŠTAJN

Informationsstelle Eurydice Schulamt des Fürstentums Lihtenštajn Austrasse 79 Postfach 684 9490 Vaduz Doprinos jedinice: Nacionalni Eurydice informativni centar

LITVANIJA

Jedinica Eurydice mreže Nacionalna agencija za vrednovanje škola Didlaukio 82 08303 Vilnius Doprinos jedinice: Zajednička odgovornost jedinice uz saradnju sa spoljnim ekspertom Emilis Ruželė

LUKSEMBURG

Unité nationale d'Eurydice ANEFORE ASBL 58, boulevard Grande-Duchesse Charlotte 1330 Luxembourg

MALTA

Jedinica Eurydicea Odsjek za istraživanje i razvoj Ministarstvo obrazovanja i zapošljavanja Great Siege Rd. Floriana VLT 2000 Doprinos jedinice: Roslynn Vella (ekspert)

CRNA GORA

Jedinica Eurydicea Rimski trg bb 81000 Podgorica

HOLANDIJA

Eurydice Nederland Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Directie Internationaal Beleid Etage 4 – Kamer 08.022 Rijnstraat 50 2500 BJ Den Haag Doprinos jedinice: Monica van Leeuwen-Laan

NORVEŠKA

Jedinica Eurydice mreže Ministarstvo obrazovanja i istraživanja AIK-avd., Kunnskapsdepartementet Kirkegata 18 P.O. Box 8119 Dep. 0032 Oslo Doprinos jedinice: Zajednička odgovornost


104

POLJSKA

Jedinica Eurydice mreže Zaklada za razvoj obrazovnog sistema Mokotowska 43 00-551 Warsaw Doprinos jedinice: Zajednička odgovornost; ekspert: Monika Siergiejuk (Ministarstvo rada i socijalne politike)

PORTUGAL

Unidade Portuguesa da Rede Eurydice (UPRE) Ministério da Educação e Ciência Direcção-Geral de Estatísticas da Educação e Ciência (DGEEC) Av. 24 de Julho, 134 1399-054 Lisboa Doprinos jedinice: Isabel Almeida; spoljni eksperti: João Matos, Alcina Cardoso

RUMUNIJA

Jedinica Eurydice mreže Nacionalna agencija za programe Zajednice u području obrazovanja osposobljavanja Universitatea Politehnică București Biblioteca Centrală Splaiul Independenței, nr. 313 Sector 6 060042 București Doprinos jedinice: Veronica – Gabriela Chirea; nacionalni ekspert: Maria Dornean (direktorka, Odsjek za finansije, Ministarstvo nacionalnog obrazovanja)

SRBIJA

Ministarstvo prosvete i nauke Nemanjina 22-26 11000 Belgrade

SLOVAČKA

Jedinica Eurydice mreže Akademska udruga za međunarodnu suradnju Svoradova 1 811 03 Bratislava Doprinos jedinice: Zajednička odgovornost sa spoljnim ekspertom Danicom Omastovom (CVTISR)

SLOVENIJA

Jedinica Eurydice mreže Ministarstvo obrazovanja, nauke i sporta Kancelarija za razvoj obrazovanja Masarykova 16 1000 Ljubljana Doprinos jedinice: Barbara Kresal Sterniša i Tanja Taštanoska; eksperti: Vera Gradišar (Ministarstvo obrazovanja, nauke i sporta)

ŠPANIJA

Eurydice España-REDIE Centro Nacional de Innovación e Investigación Educativa (CNIIE) Ministerio de Educación, Cultura y Deporte c/General Oraa 55 28006 Madrid Doprinos jedinice: Flora Gil Traver, Patricia Vale Vasconcelos, Adriana Gamazo García

ŠVEDSKA

Jedinica Eurydice mreže Universitets- och högskolerådet/The Swedish Council for Higher Education Universitets- och högskolerådet Box 45093 104 30 Stockholm Doprinos jedinice: Zajednička odgovornost

TURSKA

Jedinica Eurydice mreže MEB, Strateji Geliştirme Başkanlığı (SGB) Eurydice Türkiye Birimi, Merkez Bina 4. Kat B-Blok Bakanlıklar 06648 Ankara Doprinos jedinice: Dilek Güleçyüz, Osman Yıldırım Uğur

UJEDINJENO KRALJEVSTVO

Jedinica Eurydice mreže za Englesku, Vels i Sjevernu Irsku Centre for Information and Reviews National Foundation for Educational Research (NFER) The Mere, Upton Park Slough, Berkshire, SL1 2DQ Doprinos jedinice: Claire Sargent Jedinica Eurydice mreže Škotska c/o Intelligence Unit Education Analytical Services Scottish Government Area 2D South, Mail point 28 Victoria Quay Edinburgh EH6 6QQ Doprinos jedinice: Zajednička odgovornost

EC-02-14-627-0E-N

Finansiranje škola u Evropi: Mehanizmi, metode i kriterijumi u javnom finansiranju Ovaj izvještaj obezbjeđuje okvir za razumijevanje strukture sistema finansiranja osnovnog i opšteg srednjeg obrazovanja. Isti daje analizu uključenih nivoa vlasti kao i metoda i kriterijuma koji se koriste pri određivanju obima sredstava za finansiranje obrazovanja u školama. Obuhvaćeno je 27 od 28 država članica EU, kao i Island, Lihtenštajn, Norveška i Turska. Nivoi vlasti koji su uključeni u prenose sredstava i obezbjeđivanje finansiranja škola su neraskidivo povezani sa političkom i administrativnom organizacijom pojedinačnih zemalja. Preko nacionalnih dijagrama o kretanjima finansiranja, izvještaj pruža informacije o različitim mehanizmima, metodama i prioritetima u finansiranju osoblja, operativnih dobara i usluga i kapitalnih dobara.

Zadatak Eurydice mreže je da razumije i objasni na koji način su različiti obrazovni sistemi organizovani i

kako funkcionišu. Mreža obezbjeđuje opise nacionalnih obrazovnih sistema, komparativne studije

posvećene odgovarajućim temama, indikatore i statističke podatke. Sve publikacije Eurydice-a su

besplatno dostupne na internet stranici Eurydice-a ili na zahtjev u štampanoj verziji. Kroz svoj rad,

Eurydice nastoji da promoviše razumijevanje, saradnju, povjerenje i mobilnost na evropskom i

međunarodnom nivou. Mreža se sastoji od nacionalnih jedinica smještenih u evropskim zemljama

kojima koordinira Izvršna agencija za obrazovanje, audiovizuelne medije i kulturu. Informacije o

Eurydiceu mogu se naći na web adresi http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice.

Documents

Finansiranje škola u Evropi: Mehanizmi, metode i ...eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/... · način finansiranja koji je u primjeni u jednoj zemlji