www.kkppn.com ไดรบการสอบถามวามขอมลประวตของสตรทานหนง คอ นางปราศรย พนมยงค ( สกลเดมพรหมสาขา ณ สกลนคร ) หรอไม ไดตอบมามขอมลพอสมควร โดยทานเปนบตรของรองอำามาตยเอก พระอนบาลสกลเขตร ( เมฆ พรหมสาขา ณ สกลนคร ) อดตปลดจงหวดสกลนคร เพอความชดเจน www.kkppn.com จงไดนำาประวตของทานซงพมพในหนงสออนสรณงานพระราชทานเพลงศพลงเผยแพรเพอเปนเกยรตโดยมไดตดทอนขอความแตอยางใด

นางปราศรย พนมยงค (พรหมสาขา ณ สกลนคร)

แมเกดเมอ วนท 31 มกราคม 2458 ในสกล “ พรหมสาขา ณ สกลนคร เปนบตรคนท ” 3 ของเจาเมองสกลนคร พระอนบาลสกลเขต ( เมฆ พรหมสาขา ณ สกลนคร ) และคณยายสนวล

คณตาเสยชวตตงแตแมยงเดก ตอมาคณยายไดยายกลบไปอยภมลำาเนาเดมกบครอบครว จากนนพชายของแม ( ขนถระมยสทธการ ) จงรบแมไปอปการะ ชวตในวยเดก

ของแมอบอนด อยกบญาตพนอง แมมเพอนทสนทอย 2 คน ทเตบโตมาดวยกน คอ คณปาประยงค ( พรหมสาขา ณ สกลนคร ) จนตรผล และ คณปาวชร พรหมสาขา ณ สกลนคร แมเรยนจบชนมธยม 3 จากโรงเรยนสตรสกลรตน จากนนไดยายไปอยทอำาเภอนำาพองจงหวดขอนแกน ซงขณะนนพชายของแมอกคน คอ หลวงศรนครานรกษเปนนายอำาเภออย แมเปนครทโรงเรยนประจำาจงหวดขอนแกนอย 3 ป จากนนจงยายกลบมาเปนครทจงหวดสกลนคร บานเกด ซงเปนความมงมนของแมอยตลอดมาทจะเรยนรดานการศกษา

ขณะนนพอ ( กลง พนมยงค ) รบราชการกระทรวงมหาดไทย และตองไปตรวจราชการทจงหวดขอนแกน จงไดพบกบแม เมอพอเดนทางกลบกรงเทพฯ กไดเลาใหคณป คณยา ฟงวาไดพบเนอคแลว และไดทำาการสขอแมกบพชายแทๆ ของแม คอ คณลงกาศ และกลบไปทำาพธแตงงานตามธรรมเนยมทจงหวดสกลนคร พอเคยแตงงานมาแลวครงหนง มธดา 1 คน คอ พเชวง

พอไดพาแมมาอยกรงเทพฯ โดยแตแรก ไดเชาบานไมสองชน อยทตนสะพานบางซอ ถนนเตชวะนช ระหวางนนกไดเรมสรางบานท ถนนลาดหญา ฝงธนฯเนอทไรเศษๆ พอปลกบานเปนเรอนหอหลงหนง และปลกใหคณป คณยาอยอกหลงหนง แมชอบทำาขนมมาก และพอกไดใหชางกอเตาอบ ทำาดวยอฐทนไฟขนาดใหญเพอใหแมทำาขนม และเหตนเองผม ( อด ) จงเกดกอนกำาหนด 2 เดอน เพราะแมหกลมขณะเดนไปมาตอนททำาขนม

คณป คณยา อยบานอกหลงหนงในบรเวณเดยวกน โดยจะมเดกซงคณยาเลยงดมา คอยอยดแล เปนหญงคนหนงชอ จำาลอง หาบญม และเปนชายคนหนงชอ นธ กลพนธ พอแมของทงสองคนน เคยชวยคณป หกลางถางพงเพอทำานาขาว อยทวงนอย จงหวดอยธยา และจำาลองกไดอยปรนนบตคณยาตลอดมา จนเมอคณยาเจบหนก จำาลองกพยาบาลคณยา จนสนลมคาตกจำาลอง ตอมา บตรสาวของจำาลองคอ แอว“ ”( อทยวรรณ หาบญม ) ซงเคยเปนครใหญอยทโรงเรยนแม ( โรงเรยนกลยานเคราะห ) ซงแมรกและไวใจมากจนเมอแมเลกทำาโรงเรยนแลว กยงไดมาชวยดแลปรนนบตแม จนถงวาระสดทาย

ตอมา เมอคณป คณยาเสยชวตลง พอจงไดรอยายตวบาน หลงทคณปคณยาอยทลาดหญา ไปปลกในทดนของ ม.ล.ชตภบาล และ คณยาถวล ( คณพอ คณแมของคณอาประหลาท อศรางกล ณ อยธยา ) อยแถวบางลำาพโดยม นด ( นธ กลพนธ ) ตามมาอยดวย สวนจำาลองกลบไปอยกบคณอานอม นองของพอทวงนอย จงหวดอยธยา ขณะนนพอไดบรรดาศกดเปน หลวงอรรถกตตกำาจร

ตอมาเนองจากขาราชการกระทรวงตางประเทศมจำานวนไมเพยงพอพอจงทำาเรองขอยายมาเปนขาราชการกระทรวงตางประเทศ และตองเดนทางไปประจำา ณ สถานทตไทย ในกรงปารส พอเดนทางไปคนเดยวกอน เนองจากแมตงทองนอย ( โอภาส ) อย จนกระทงแมไดใหกำาเนดนอย ทบานบางลำาพนเอง พอไดฝากพวกเราใหอยในความดแลของคณ

อาประหลาท ซงเปนเพอนสนทของคณพอสมยเรยนโรงเรยนสวนกหลาบ ซงพวกเราเรยกทานวา พออา“ ”

ในป 2481 ขณะนนผมอายได 3 ขวบกวา และนอยอาย 7 เดอน ผมยงจำาภาพนนตดตาเชามดวนหนงในเดอนเมษายน แมแตงตวแบบไทยใสชดผาไหม ถอขนเงนใบโต แมบอกวาจะไปตกบาททสนามหลวง แลวแมกหายไปเลย มคนมาเลาใหฟงตอนโตแลววา ในวนนนแมไดโดยสารรถไฟเพอไปลงเรอทปนง มคนไปสงหลายคน ผมกบนอยกยงอยในความดแลของพออาอยในบานบางลำาพเหมอนเดม

แมไปถงฝรงเศสไดไมนาน กใหกำาเนด นย“ ” ( มารษา ) ลกคนท 3 ตอมาเกดสงครามโลกครงทสอง กองทพเยอรมนเขายดฝรงเศส ความเปนอยของผคนในฝรงเศสอยในขนวกฤต อาหารขาดแคลน ซอไดพอประทงชวตเทานนขาราชการสถานทตกไมไดสทธพเศษอะไร จนในทสดพอจงตดสนใจสงแมไปอยท Convent แหงหนงตดกบชายแดนฝรงเศสเพอหลกเลยงความลำาบากเหลานนและชวงนนเอง ทแมมโอกาสไดร ำาเรยนภาษาฝรงเศส เยบปกถกรอย ทำาอาหาร การเขาสมาคม ฯลฯ

ตอมาเกดความผนผวนทางการเมองระหวางประเทศ สถานทตไทยในหลายประเทศตองปดลง พอถกยายไปอยทสวตเซอรแลนด และไดเลอนตำาแหนงเปนอครราชทตไทยสวตเซอรแลนด แมไดกลบมาอยกบพออกครงขณะนนสวตเซอรแลนดเปนทประทบใจของสมเดจพระราชชนนศรสงวาลยสมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา สมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล และสมเดจพระเจานองยาเธอ

เจาฟาภมพลอดลยเดช ( พระอสสรยศขณะนน ) แมจงไดมโอกาสถวายการรบใชใกลชดสมเดจพระราชชนนฯ และครอบครวของหมอมสนทวงศเสนย และหมอมแผว ซงแมยงเกบรปถายในสมยนนไวตลอดมา

ทกรง Bern สวตเซอรแลนด แมไดใหกำาเนดญาดาและไปยาล ( ซงพออธบายวาคอเครองหมายเปยยาล หรอ ET CAETERA ( etc.) ในภาษาลาตน ) ผมและนองอยในเมองไทย สวนนยถกสงไปอยโรงเรยนประจำาทเมอง GRYON ในสวตเซอรแลนด

ในชวงสงครามโลกครงทสอง พอมภารกจมาก นอกจากงานในหนาทราชการแลว พอยงตองทำาหนาทประสานงานใหกบคณะเสรไทยในยโรปอกดวย โดยเฉพาะกบสหภาพโซเวยต ตอมาพอไดรบการแตงตงใหเปนอครราชทตไทย ประจำาสวเดนในปพ.ศ. 2487 – 90 เวลานนผมและนอยกยงอยทเมองไทย นยกยงอยโรงเรยนประจำาทเมอง GRYON ในสวตเซอรแลนดสวนญาดากบไปยาล ไปอยทสวเดนกบพอกบแม

หลงสงครามโลกพอไดรบแตงตงใหเปนอครราชทต ผมอำานาจเตมประจำากรงมอสโก ประเทศสหภาพโซเวยต ภายใตระบบปกครองคอมมวนสตเปนคนแรก แมตามไปอยดวย โดยไมมลกตดตามไปดวย และไปอยเพยงระยะสนๆ แมบอกวาหนาวเกนไป

เมอสงครามสงบลง นกการทตหลายคนตองโยกยายสบเปลยนตำาแหนงกนรวมทงพอ ซงจากประเทศไทยไปกวา 10 ป ตองกลบมารบตำาแหนงรฐมนตรกระทรวงการตาง

ประเทศ พอทราบขาวน แมถงกบรองใหเพราะแมรวาอยเมองไทยพออาจไมปลอดภย

วนหนงขณะทผมอายได 14 ป กำาลงนนเรยนหนงสออยในหองเรยน ทโรงเรยนอำานวยศลป ปากครองตลาด พเชวง และนองซงเรยนอยท ร.ร.ราชน ( ลาง ) กมคนรถมารบใหกลบบานดวน เชย ( พเลยง ) นำาเราไปอาบนำา ขดถตวและเลบมอ เลบเทา จนสะอาดหมดจดดแลว มรถมารบไปททำาเนยบทาชางซงเปนทพำานบของคณลงปรด และคณปา ( ทานหญงพนศข พนมยงค ) ซงทานไดจดตกหลงหนาใหเปนทพกของพอและแม เมอไดพบกบพอแม เราทำาอะไรไมถกพดไมออก เปนเวลากวา 10 ปทเรา พอ แม ลก จากกน คนนน พออาจดใหนอยไปนอนเตยงเดยวกนกบแม นอยจำาไดวาเกรงไปทงตว หลบๆ ตนๆ มความรสกเหมอนเปนคนอน

ขณะนน นย มารษา กยงอยทสวตเซอรแลนด มแต ญาดา และ ไปยาล ทกลบมาพรอมพอกบแม ทงสองคนพดภาษาไทยไมได เพราะเกดและโตทเมองนอก คนเลยงกเปนคนตางชาต ขาราชการทประจำาสถานทต และนกเรยนไทยลวนแตพดภาษาฝรงเศสดวย นองทงสองคนเขาใจวาผมและนองเปนคนรบใช

เมอพอเขารบราชการ เปนรฐมนตรกระทรวงการตางประเทศ รบเงนเดอนประมาณ 2,900 บาท เงนเพมอกนดหนอย มรถ Buick ประจำาตำาแหนง คณลงหลยส พนมยงค ซงเปนพชายของพอ ไดเชาบานใหพออยเปนตกหลงหนงเปนเรอนไม 2 ชน อกหลงหนง ในซอยพรอม

พงศ สขมวท มเรอนครว เรอนคนใช มสระขดหลงบาน หลายคนแปลกใจทพอมเงนเดอนนอยนดเดยว ไมพอแมแตคาเชาบาน แตทำาไมอยได ความจรงกคอ พๆ ของพอชวยกนคนละไมคนละมอ ชวงนนพเชวงและนอยยงอยกบพออา ทบานบางลำาพ เพราะใกลทเรยน ผมคนเดยวทมาอยกบพอ แม ทบานสขมวท นองชายสองคนอยโรงเรยนประจำา ร.ร.พระหฤทยคอนแวนต เพราะทนนมแมชซงพดภาษาฝรงเศสได พอตกเยนสวนใหญ พอกบแมกจะแตงตวชดใหญ ไปงานเลยงรบรอง ผมอยบานไมไมไดอยบนตกกบพอ แม พอวนเสาร – อาทตย พเชวงและนอย กจะมาคางดวย

พอเปนรฐมนตรอยได 6 เดอน ( 31 พฤษภาคม 2490 – 17 พฤศจกายน 2490 ) วนหนงมนายทหารบกยศพนเอกคนหนนงมาพบพอ ปรบทกขในการทำางานทไมเสมอภาคกนในททำางาน และไมทราบวาพดอะไรตอไปกบพอ ปรากฏวา พออนญาตใหเขามาอาศยอยทเรอนไมรวมกนกบผม และมคณลงศาสตรพชายของแม กบนายตำารวจตดตามพอจากสนตบาล ยศ จ.ส.อ.อกคนหนง ซงจะมาคางเปนครงเปนคราว เพราะตองนงหนารถตดตามพอเวลาออกงาน

แมมกจะมลางสงหรณในเหตการณทจะเกดขน ญาตหางๆ ของพอหนง ไดชกชวนใหพอไปทอดกฐนทจงหวดอยธยา ซงเปนบานเกดของพอกำาหนดการวา ขาขนจะไปหาเรอ ผมจำาไดวาเปนเรอ 2 ชน มทพกผองชนบนของเรอ สวนขากลบใหรถไปรอรบ แมไมเตมใจจะเดนทางคราวน บอกวาไมปลอดภย กลวจะเกดเหตรายขน พอเรอไปถง

บรเวณทองนำาพระนางเรอลมกมเรอเรวของกองทบเรอ ตามมาดวยความเรว ใหสญญาณหยดเรอกฐน นายทหารเรอทควบคมเรอมา เขามารายงานสถานการณทเกดขนในกรงเทพฯ ในคนวนท 8 พฤศจกายน 2490 และเชญใหพอเดนทางกลบกรงเทพดวน สวนคณะกฐนกเดนทางตอไป แมตองเสยนำาตาใหลกเหนอกครง เมอกลบมาถงกรงเทพฯ เราจงทราบวาเกดรฐประหาร ทำาใหพอตองหนเอาตวรอด และจากพวกเราไปอกนครงหนง เพราะมคำาสงลบเฉพาะใหจบตาย ผมไดทราบตอมาภายหลงวา นายทหารยศพนเอกคนนน ทแทกถกสงมาเปนสายลบเพอตดตามพอและคอยรายงานความเคลอนไหวของพอ คนงานในเรอกฐนกลวนเปนตำารวจนอกเครองแบบ เคราะหดทไมไดมการปะทะกนกบทหารเรอทไปรบพอ สวนเรอเรวของกองทพเรอกเปนเรอของผหวงดทสงมารบตวพอ และพาพอไปหลบในทๆปลอดภย

แมไดยายมาเชาบานในทดนของทรพยสนสวนพระมหากษตรย ในซอยงามดพล ทงมหาเมฆ โดยมพออา ซงขณะนนเปนผชวยผอำานวยการสำานกทรพยสนสวนพระมหากษตรย เปนผดำาเนนการให พเชวง และนอย ยงอยบานพออา ผมถกสงไปอยกบอาจารยจลสมย ทงสบตร ในสวนฝงธนบรบานของอาจารยเปนทงหอพก และแหลงกวดวชาสำาหรบเขาโรงเรยนนายเรอ และโรงเรยนนายรอย ตอมาพออาถกจบในฐานะทเปนคนคอยใหความชวยเหลอพอและตองหลดจากตำาแหนง ตอมาเมอถกปลอยตวจงไดกลบไปรบตำาแหนงผตรวจการแทน

แมไดตดตอกบพออยตลอดเวลา เพราะทๆ พอหลบซอนตวคอกระทอมหลงหนงใกลเสาวทย ของกองสญญาณทหารเรอ ( ปจจบนเปนวทยการบน ) ใกลกบบานทงมหาเมฆทแมอย เวลาไปหาพอตองลยนำา ลยโคลน ไปสก 30 – 40 เมตร มจาทหารเรอ 2 คน เลยงเปดฝงใหญ สะพายปน MASSEN คนละกระบอกคอยใหความปลอดภย ผมตองหยดเรยนทบานอาจารยจลสมยมารบใชพอ นอนเปนเพอนคยกบทาน หรอทจรงฟงทานคยเสยมากกวาไดรบทราบอะไรหลายๆเรอง ทงทเปดเผยไดและควรละเวน ตอนนผมอายประมาณ 14 – 15 รบฟงแลวกจำาไดบาง ไมไดบาง โดยเฉพาะสวนทใหรบฟงเฉยๆ และใหลมเสย ผมถอปฏบตมาโดยเครงครด

พอตองหลบซอนอยพกหนง ตอมามผมอำานาจในขณะนน ซงเปนญาตกบพออา คอยเปนตวกลางคอยประสานงานใหพอกลบมาอยทบานทงมหาเมฆไดมผม พเชวง นอย และญาดา สวนไปยาล คณปาชน พสาวของพอ ขอรบไปเลยง นยกยงอยทสวตเซอรแลนดตามเดม

เราจำากนไดวาพอมพนองเพอนฝงมาเยยมเยยนอยเสมอมไดขาด ทงนเพราะพอและแมจากเมองไทยไปเสยนาน และพอกบแมกจะดใจทไดพบเพอนเกาๆ สมยทเคยรวมงานกนมา เพอนในตางประเทศบาง เพอนทเรยนกฎหมายรนเดยวกนบาง

ตอมาในวนท 1 ตลาคม 2491 เกดการกอการขนเรยกกนวา กบฏเสนาธการ เพอเปลยนแปลง คณะ“ ”รฐบาล พอถกประกาศจบ ในฐานะเปนหวหนากบฏ ( เพราะ

การปฏวตลมเหลว ) แมเลาวา เพอนของพอซงเปนเจาหนาทชนสงของรฐบาลมหามตรรวมมอกนเบกทางใหพอเดนทางไปถงชายแดนเขมร พอเดนทางบกปาฝาดงไปคนเดยว โดยปลอมตวเปนชาวบาน ใชเวลาเดนทางกวา 15 วน จงไปถงชายแดนอนโดจนในสมยนน ถงแมวาทางเจาหนาทของประเทศมหามตรทไดรวมขบวนการเสรไทยมาดวยกนกบพอไดแจงไปทางเจาหนาทชายแดนไวลวงหนาแลวกตาม แตกยงตองไดรบความเหนชอบและความยนยอมจาก Haut Commisariat de France cn Indochine ( ขาหลวงใหญประจำาอนโดจน ) ซงกคอทานนายพลเอก ( ยศในขณะนน ) เดอ ลาเตรอะ เดอ ตสซญญ De Letter de Tassigny รวมทงความยนยอมจากเจาหนาทตรวจคนเขาเมองดวย ในทสดพอไดรยการอำานวยความสะดวก และเดนทางผานไปยงเมอง Saigon ได โดยทางฝรงเศสจดทพกใหในเมอง Dalat อนเปนเมองพกผอนทสวยงาม อยบนเขา และอากาศเยนสบาย แมและพวกเรา เดกๆ กยงคงอยทบานทงมหาเมฆ มพเลยง ทชอ เชยคอยดแล และมลกของคณปาชน ( พของพอ ) คอ พโอวาทนตทณฑประภาส มานอนเปนเพอน

แมเรมขายทรพยสนทมคา รวบรวมเงนทองเทาทจะหาได เพอใชเปนคาใชจายสำาหรบอพยพครอบครวทงหมดไปอยปารส ผมเดนทางลวงหนาไปกอนเพอไปคอยปรนนบตรบใชพอ ออกจากกรงเทพฯ ในเดอนเมษายน 2495 ขณะนนนอยกำาลงเรยนอย ม.7 ( เทยบเทากบมธยม 5 ในปจจบน ) นอยถกจบกวดวชาเพอสอบควบ ม.7/ม.8 พรอมกน เพอ

จะไดตามไปอยดวยอกคนหนง ตอมาแมไดเดนทางไปปารสพรอมกบนอย เพอตระเตรยมทพก จนเรยบรอยแลวจงเดนทางกลบมารบพเชวง ญาดา และไปยาลไปอกรอบ คนกอนทแมและนองๆ จะเดนทางมาถง พอและผมนอนไมหลบ พอดมมากดมเบยรของเบลเยยม ชอ LAMOT ซงแรงมาก และหายากมาก ผมเคยถามพอวา ดมอยางอนไมดกวาหรอ แตพอบอกวา พอใหคำามนกบแมไววาจะดม whisky จนตลอดชวต พอจงตองรกษาคำาพด และดมแตเบยร ตอจากนนพอกบแมกจดการตดตอผดแลนยทสวตเซอรแลนด ( คณอเนกสาตราภย ) เพอทจะรบนยมาอยกบพวกเราดวย พวกเราตนเตนกนมาก นยกตนเตนมากทไดทราบวา มพนองอกตง 4 คน

ตามปกตแมจะไมเลาเรองเกยวกบอดตใหลกฟง แตวนนนแมเลาวาเหตทตองทงลกไวในทตางๆ กเพราะความจำาเปน เนองจากขาราชการสถานทตขณะนน มความเปนอยทลำาบาก เงนทรฐฝากไวในตางประเทศ เมอเกดสงคราม บญชตางๆ ถกอายดหมด เมอเขาหนาหนาว ตองเผาหนงสอพมพเพอทำาความรอนใหหองและตวเองอบอนบางทกตองเอาไมแขวนเสอมาทำาฟน วนนนผมไดเหนนำาตาแมอกครง

เราไดอยพรอมหนาพรอมตากนอกครง บานทพวกเราอยอยบนถนน Boulevard Stalingrad ชานเมองปารสเปนหองชด 2 หองนอน มกจะมเพอนๆ ของพอแม และขาราชการสถานทตบางทาน ทไมกลววาจะถกรายงานจากสายลบของรฐบาล แวะเวยนมาเยยมเยยน มาคยกบพอ

และรบประทานอาหารไทยฝมอแมอยเสมอ แมเหนอยแตอบอน และมความสข

สขภาพของพอไมคอยดนก ขาไมมกำาลงเวลาเดนตองมคนคอยพยง งอขากไมได แพทยฝรงไมใชแบบเมองไทย ตองขอรองใหมาดคนไข ยารกษาโรคตองไปตระเวนหาซอเอาเอง ถาการแพทยเจรญเหมอนปจจบนน พอคงจะยงมชวตอยอกนาย แลวในทสด พอกจากพวกเราไปเมอวนท 5 เมษายน 2500 อายพอยงไมทนครบ 50 ป ตามกฎหมายประเทศฝรงเศส จะตองทำาการฌาปนกจศพภายใน 48 ชวโมง เราจงไดทำาการฌาปนกจทสสาน Pere Lachaise ทกรงปารส

หลงการจากไปของพอ พวกเราเหมอนแพแตก ผมกลบเมองไทยมาคนแรก จากนน แม ญาดา และไปยาล กตามมา ตอมานอยจงกลบประเทศไทยพรอมกบอฐพอ ซงขณะนน ทางรฐบาลอนญาตใหเครองบนจอดหนาหองรบรองใหญ ( สนามบนดอนเมองเกา ) เพอนำาอฐพอลงจากเครอง โดยมกองเกยรตยศแตพองาม สวนนยกเรยนตอทปารสเพราะจวนจะจบแลว

แมยงคงเปนแมทมนคง และพรอมทจะสชวตตอไป ดวยความทเคยเปนครมากอน แมจงคดอยากทำาโรงเรยน ซงกไดรบการสนบสนนจากคณปาชน นตทณฑประภาส แมไดไปกราบเรยนปรกษาเรองชอของโรงเรยนจากทานเจาคณพระสทธธรรมรงสคมภรเมธาจารย ( ทานพอล ) แหงวดอโศการาม จงหวดสมทรปราการ ทานไดใหนามอนเปนมงคลวา กลยานเคราะห“ ” แมทำาพธเปดโรงเรยนเมอวน

พฤหสบดท 5 กนยายน 2500 โดยใชบานทอย เลขท 25 ซอยงามดพล ถนนพระราม 4 ทงมหาเมฆเรมแรกมลกหลาน 4 คน มาเขาเรยนชนอนบาลท 1 ตอมาจงมนกเรยนเพมมากมายตามลำาดบ จนไดขยายเปดสอนจนถงชนมธยมศกษาปท 3 และสรางอาคารเรยนเพมเตมอก 2 หลง ทกเชาหลงเคารพธงชาต แมจะอบรมจรยธรรม กรยา มารยาท ใหแกนกเรยน บางครงในวชาภาษาองกฤษแมถงกบลงมอสอนเอง เพอตองการใหเดกนกเรยนมคณภาพ แมเปนครทเพยบพรอม เปนทเคารพนบถอของทงครและลกศษย รวมแลวมนกเรยนทจบจากโรงเรยนเปนจำานวนถง 7 พนกวาคน

ทางดานศาสนา แมทำาบญไมไดขาด แมจะใสบาตรทกวน และนำากฐนของโรงเรยนกลยานเคราะห ไปทอดทวดศรทธาวราราม ( ชากใหญ ) ของทานธรรมรตน ( ศษยของทานอาจารยล ) ทจงหวดจนทบร ทกป เวลาททางพนอง ลกหลาน ตระกลพรหมสาขา ณ สกลนคร จดทำาบญใหบรรพบรษ แมจะไปเสมอไมเคยขาด แมไดสรางพระประธานขนใหมองคหนง สงเกาศอก สวยงามมาก ประดษฐานอยในโบสถทวดเหนอ จงหวดสกลนคร ซงเปนวดทคณตาสรางขน และมรปป นของทานตงอย เพอใหลกหลานไดแวะเวยนไปเคารพสกการะ ในวนททำาพธตงพระประธานองคใหมไดมพธทำาบญเลยงพระถงเจดวนเจดคน มการทำาพธเบกพระเนตร โดยเกจอาจารยทมชอเสยง ในภาคอสานมาทำาพธนงปรกทง 7 วน 7 คน แมไดใหไปยาล นงขาวหมขาวตลอดงาน แมบอกวา ททำานเปนการตออาย งาน

จบลงอยางยงใหญ และแมกทำากจการโรงเรยนตอมาอกหลายป

แมไดบรหารโรงเรยนมายาวนานถง 30 ป ประสบความสำาเรจเปนอยางด และเปนทภาคภมใจสำาหรบแมมากทศษยเกากลยานเคราะหจำานวนมากตางประสบความสำาเรจในหนาทการงาน พดไดวาแมสรางโรงเรยนมาดวยตวเองดวยความสามารถ และความอดทนอยางแทจรง จนแมอายได 80 ป จงปรารภทจะเลกกจกรรม เพอพกผอนในบนปลายของชวต แมเคยถามนอยวา ถาแมไมทำาโรงเรยนแลวจะมลกคนไหนมาทำาแทนแม แมคดดแลววามแตเรองจกจกมากมาย ไมคดวาจะมเราคนไหนรบชวงจากแมได แมบอกกบผมกบนอยวา ใหดแลเรองเลกกจการโรงเรยน รวมทงเตรยมคาทดแทนคณครและคนงาน ซงบางคนกมอายงานกวา 30 ป เทาอายโรงเรยน เราพยายามชดเชยใหมากทสดเพอใหทกคนพอใจ เพราะแมกถอวาครทกคนกไดชวยกนทำาชอเสยงใหแกโรงเรยนมาดวยกน กขอใหจากกนอยางมความสข แมจงเซงทดนตรงทเคยเปนโรงเรยนเพราะแมอยากหาบานใหม ใหอยในทโลงๆ อากาศด แมชอบพดวา อยในเมองแออด จงไดไปซอบานอยในหมบานชยพฤกษ รามอนทรา

ผมและนอง แวะเวยนไปหาแม พาไปรบประทานอาหารนอกบานอาทตยละครง นยอยตางประเทศ ไปยาลสขภาพไมด ญาดาเดนทางไปมาระหวางกรงเทพ – ปารส

ปกตแมเปนคนแขงแรง สขภาพด อาย 80 ปแลวยงขบรถเองได แตระยะหลง แมมโรคประจำาตวคอโรคหวใจ

แตกไมรนแรงมาก ตามประสาคนสงอายหวใจจะเตนไมสมำาเสมอ ชวงนนแมเปนคนไขของอาจารยหมอสมชาต โลจายะแหงโรงพยาบาลกรงเทพฯ แตตอมาอาจารยหมอสมชาต ถงแกกรรม จงไดยายมาเปนคนไขของ อาจารยหมอชยเกยรต ณ ปอมเพชร ซงเปนญาตทางคณปา ( ทานผหญงพนศข พนมยงค ) และ ศ.นพ.ธนต เธยรธน จนกระทงแพทยพบวามหนปนเกาะทลนหวใจทำาใหการทำางานของโลหตไมสมบรณอาการทางสมองเรมแสดงออกมาทละนองแมพดนอยลง และมกจะเปนฝายฟงพวกเราคยกนซะมากกวา เวลาพวกเราไปเยยม แมจะตองรกษามารยาทของเจาของบานไมมขาดแมจะทำาเหมอนพวกเราเปนแขก ตองเรยกเดกเอานำามาเสรฟ เวลาเราจะกลบ แมกจะตองลกเดนมาสงจนถงรถ ถงเราจะขอรองวาแมไมตองมาสง แตแมกตดนสยมารยาทดจนเคยชน

บางคน แมกหลบไดด บางคน กผดลก ผดนง อาจจะเปนเพราะตอนกลางวนนอนหลบมากไป กลางคนกเลยไมหลบเพอความปลอดภย เราจงไดจดใหมเดกนอนเฝาอยตลอด

แมเขาออกโรงพยาบาลทกป จนหลงสดเมอวนท 30 กรกฎาคม 2546 แมตกเตยง ไมมใครทราบแนชดวาตกลงมาอยางไร แรกๆ กยงไมรสกตว เดนไปเขาหองนำาได แตตอมาเมอจบใหนอนบนเตยงแลว กไมรสกตวอกเลย เรารบนำาสงโรงบำารงราษฎร หมอบอกวามเลอดครงในสมองตองผาตด แตเนองจากแมเปนโรคหวใจ และไดรบยา Baby Aspirin เปนประจำา ซงยานจะทำาใหเลอดใสเปนผล

ใหเลอดไหลไมหยดหลงจากการผาตดครงแรก จงตองผาตดอกเปนครงทสอง แมไมฟ นจากการผาตดอยางทแพทยหวงไว แพทยทรกษาแจงใหเราทราบวา ไดทำาหนาทแพทยจนสดความสามารถแลว แลวแมนาจะไดกลบไปอยบานใกลลกหลานจะเหมาะกวา พวกเรากลววาจะไมสามารถใหการดแลไดอยางถกตองตามการแพทย เพราะแมยงไมร สกตวเลยหลงการผาตด จงไดพาแมไปเขารบการดแลตอทโรงพยาบาลโกลเดนเยยร แมยงคงไมรสกตว มบางครงแมกลมตาแตกดเหมอนจะไมรบรอะไร พวกเราผลดกนไปเฝาดอาการแมทกๆวน แตแมกไมดขน และในทสดแมกจากเราไปอยางสงบ เมอวนท 10 ตลาคม 2546

ลกๆ ของแมทกคน มความภมใจในตวแม ในความอดทน ทครอบครวตองพลดพรากจากกนเปนเวลานาน ในความอตสาหะสรางฐานะและสรางชอเสยงของโรงเรยนทแมกอตงมา ดวยนำามอของแมเอง ขอใหกศลผลบญตางๆ ทแมไดสรางสมไวในชาตน จงสงผมใหดวงวญญาณของแมจงอยในทสคตเถด.

ทมา : อนสรณงานพระราชทานเพลงศพนางปราศรย พนมยงค ณ เมร วดธาตทอง ถนนสขมวท กรงเทพมหานคร 14 ธนวาคม 2546

( ขอไดรบความขอบคณและปรารถนาดจาก www.kkppn.com )